Instrukcja Obsługi Operatora Tokarki

Instrukcja obsługi
operatora tokarki
S T YC Z E Ń 2 0 0 5
HAAS AUTOMATION INC. • 2800 STURGIS ROAD • OXNARD, CA 93030

TEL. (888) 817-4227 FAKS. (805) 278-8561
www.HaasCNC.com
96-0122 wersjaK
Karta gwarancyjna
dla urz¹dzeñ CNC Haas Automation, Inc.
Data wejœcia w ¿ycie: 1 stycznia 2003
OGRANICZONA OCHRONA GWARANCYJNA

Wszystkie nowe obrabiarki HAAS serii SL s¹ objête wy³¹czn¹ ograniczon¹ gwarancj¹ Haas Automation (“Producent”) na
poni¿szych warunkach:
Ka¿da maszyna Haas CNC (“maszyna”) wraz z podzespo³ami (“podzespo³y”) (z wyj¹tkiem wyszczególnionych poni¿ej w
ograniczeniach i wy³¹czeniach) jest objêta gwarancj¹ na materia³y i wykonawstwo, która obowi¹zuje przez okres jednego
(1) roku od daty zakupu, tj. od daty instalacji maszyny u u¿ytkownika koñcowego. Powy¿sza gwarancja jest gwarancj¹
ograniczon¹ i jest jedyn¹ gwarancj¹ udzielan¹ przez producenta. Producent nie udziela ¿adnych innych gwarancji,
wyraŸnych lub domniemanych, w tym jakichkolwiek gwarancji nadawania siê do sprzeda¿y oraz nadawania siê do œciœle
okreœlonego zastosowania.
WY£¥CZNIE NAPRAWA LUB WYMIANA: W MYŒL NINIEJSZEJ GWARANCJI, ODPOWIEDZIALNOŒÆ PRODUCENTA
JEST OGRANICZONA DO NAPRAWY LUB WYMIANY, WED£UG UZNANIA PRODUCENTA, CZÊŒCI LUB PODZESPO£ÓW.
Istnieje mo¿liwoœæ zakupu jednorocznego przed³u¿enia gwarancji u autoryzowanego dystrybutora Haas.
OGRANICZENIA oraz WY£¥CZENIA GWARANCJI
Z zastrze¿eniem powy¿szych postanowieñ, nabywca przyjmuje do wiadomoœci, ¿e wszelkie gwarancje wyraŸne lub
domniemane, dotycz¹ce dowolnego przedmiotu, w tym jakiekolwiek gwarancje nadawania siê do sprzeda¿y oraz
nadawania siê do œciœle okreœlonego zastosowania, s¹ wy³¹czone.
Podzespo³y podlegaj¹ce zu¿yciu w trakcie normalnej eksploatacji oraz z up³ywem czasu, takie jak farba, wykoñczenia
okienek, ¿arówki, uszczelki, uk³ad usuwania wiórów itp., nie s¹ objête niniejsz¹ gwarancj¹.
W celu zapewnienia ci¹g³oœci ochrony gwarancyjnej nale¿y stosowaæ siê do procedur konserwacji zalecanych przez
producenta oraz dokonywaæ odnoœnych adnotacji i zapisów.
Niniejsza gwarancja nie obowi¹zuje w przypadku niew³aœciwej obs³ugi i eksploatacji maszyny, zaniedbania, wypadków,
b³êdnej instalacji, a tak¿e niew³aœciwej konserwacji lub stosowania, b¹dŸ jeœli maszyna by³a nieprawid³owo naprawiana lub
serwisowana przez klienta lub nieautoryzowanego technika serwisowego. Wykonywanie napraw gwarancyjnych i
czynnoœci serwisowe zapewnia autoryzowany dystrybutor Haas.
Bez ograniczenia ogólnego charakteru wykluczeñ lub ograniczeñ opisanych w innych paragrafach, gwarancja producenta nie obejmuje jakiegokolwiek zapewnienia, i¿ maszyna lub podzespo³y spe³ni¹
specyfikacje produkcyjne lub inne wymagania nabywcy, b¹dŸ ¿e obs³uga maszyny i podzespo³ów bêdzie niezak³ócona i wolna od b³êdów. Producent nie przyjmuje ¿adnej odpowiedzialnoœci w zwi¹zku
z u¿ytkowaniem maszyny i podzespo³ów przez nabywcê, jak równie¿ nie ponosi ¿adnej odpowiedzialnoœci wzglêdem sprzedawcy lub nabywcy z tytu³u wad konstrukcyjnych, produkcyjnych oraz
dotycz¹cych obs³ugi, wydajnoœci lub innych parametrów, która wykracza³aby poza naprawê lub wymianê w sposób okreœlony powy¿ej w gwarancji ograniczonej. Producent nie jest odpowiedzialny za
jakiekolwiek uszkodzenie czêœci, maszyn, nieruchomoœci produkcyjnych lub innych sk³adników maj¹tku nabywcy, ani te¿ za jakiekolwiek inne szkody nieprzewidziane lub wtórne, które mog¹ byæ
spowodowane awari¹ maszyny lub podzespo³ów.
OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŒCI I ODSZKODOWANIA: PRODUCENT NIE JEST ODPOWIEDZIALNY WOBEC

NABYWCY, SPRZEDAWCY LUB DOWOLNEGO KLIENTA NABYWCY Z TYTU£U UTRATY ZYSKÓW, UTRATY DANYCH,
UTRATY PRODUKTÓW, UTRATY PRZYCHODÓW, UTRATY MO¯LIWOŒCI U¯YTKOWANIA, KOSZTÓW PRZESTOJÓW,
UTRATY GOODWILL, ANI TE¯ Z TYTU£U JAKICHKOLWIEK INNYCH SZKÓD LUB ODSZKODOWAÑ,
NIEPRZEWIDZIANYCH LUB WTÓRNYCH, WYNIK£YCH Z POSTÊPOWANIA S¥DOWEGO LUB ROSZCZEÑ O
WYNAGRODZENIE SZKÓD SPOWODOWANYCH CZYNEM NIEDOZWOLONYM, POWSTA£YCH BEZPOŒREDNIO LUB
POŒREDNIO W ZWI¥ZKU Z MASZYN¥ LUB PODZESPO£AMI, Z INNYMI PRODUKTAMI LUB US£UGAMI ZAPEWNIONYMI
PRZEZ PRODUCENTA LUB SPRZEDAWCÊ, B¥Dÿ W ZWI¥ZKU Z NIEPRZYDATNOŒCI¥ CZÊŒCI LUB PRODUKTÓW
WYKONANYCH ZA POMOC¥ MASZYNY LUB PODZESPO£ÓW, NAWET JE¯ELI PRODUCENT LUB SPRZEDAWCA
ZOSTA£ POINFORMOWANY O MO¯LIWOŒCI WYST¥PIENIA TAKICH SZKÓD. W KA¯DYM B¥Dÿ RAZIE,
ODPOWIEDZIALNOŒÆ PRODUCENTA Z TYTU£U SZKÓD, NIEZALE¯NIE OD PRZYCZYNY, JEST OGRANICZONA DO
NAPRAWY LUB WYMIANY, WED£UG UZNANIA PRODUCENTA, WADLIWYCH CZÊŒCI, PODZESPO£ÓW LUB MASZYNY.
Nabywca przyjmuje niniejsze ograniczenie prawa do uzyskania zadoœæuczynienia za szkody nieprzewidziane lub wtórne
jako element transakcji dokonanej ze sprzedawc¹. Nabywca uznaje i potwierdza, ¿e cena urz¹dzenia by³aby wy¿sza, gdyby
sprzedawca lub producent mieli ponosiæ odpowiedzialnoœæ z tytu³u szkód nieprzewidzianych lub wtórnych, b¹dŸ pokryæ
odszkodowania karne.
Niniejsza karta gwarancyjna zastêpuje wszelki inne porozumienia, ustne lub pisemne, pomiêdzy stronami niniejszej umowy odnoœnie do gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub odszkodowañ w
zakresie dotycz¹cym maszyny lub podzespo³ów, a ponadto zawiera ca³oœæ uzgodnieñ i porozumieñ pomiêdzy stronami odnoœnie do rzeczonych gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub
odszkodowañ. Strony niniejszej karty gwarancyjnej potwierdzaj¹, ¿e ¿adna ze stron - ani te¿ jakakolwiek osoba dzia³aj¹ca w imieniu strony - nie przed³o¿y³a jakichkolwiek oœwiadczeñ, zachêt, obietnic
lub porozumieñ, w formie ustnej lub inaczej, które nie by³yby zawarte w niniejszym dokumencie, odnoœnie do rzeczonych gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub odszkodowañ, a ponadto, i¿
¿adne inne porozumienie, obietnica lub oœwiadczenie, które nie zosta³o zawarte w niniejszej karcie gwarancyjnej, nie bêdzie wa¿ne lub wi¹¿¹ce wzglêdem takich gwarancji, ograniczeñ
odpowiedzialnoœci i odszkodowañ.
PRZENOSZALNOŒÆ
Niniejsza gwarancja mo¿e byæ przeniesiona z pierwotnego u¿ytkownika koñcowego na inn¹ osobê, je¿eli maszyna
zostanie sprzedana w ramach transakcji prywatnej przed up³ywem okresu gwarancyjnego.
Haas Automation, Inc. 2800 Sturgis Road, Oxnard, CA 93030-8933 Telefon: (888) 817-4227; Telefaks: (805) 278-8561
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci I

Certyfikat rejestracji
gwarancji
OGRANICZONA OCHRONA GWARANCYJNA
Wszystkie nowe obrabiarki HAAS serii SL s¹ objête wy³¹czn¹ ograniczon¹ gwarancj¹ Haas Automation (“Producent”)
na poni¿szych warunkach:
Ka¿da maszyna Haas CNC (“maszyna”) wraz z podzespo³ami (“podzespo³y”) (z wyj¹tkiem wyszczególnionych
poni¿ej w ograniczeniach i wy³¹czeniach) jest objêta gwarancj¹ na materia³y i wykonawstwo, która obowi¹zuje przez
okres jednego (1) roku od daty zakupu, tj. od daty instalacji maszyny u u¿ytkownika koñcowego. Powy¿sza
gwarancja jest gwarancj¹ ograniczon¹ i jest jedyn¹ gwarancj¹ udzielan¹ przez producenta. Producent nie udziela
¿adnych innych gwarancji, wyraŸnych lub domniemanych, w tym jakichkolwiek gwarancji nadawania siê do
sprzeda¿y oraz nadawania siê do œciœle okreœlonego zastosowania.
WY£¥CZNIE NAPRAWA LUB WYMIANA: W MYŒL NINIEJSZEJ GWARANCJI,

ODPOWIEDZIALNOŒÆ PRODUCENTA JEST OGRANICZONA DO NAPRAWY LUB WYMIANY, WED£UG
UZNANIA PRODUCENTA, CZÊŒCI LUB PODZESPO£ÓW.
Istnieje mo¿liwoœæ zakupu jednorocznego przed³u¿enia gwarancji u autoryzowanego dystrybutora Haas.
OGRANICZENIA oraz WY£¥CZENIA GWARANCJI

Z zastrze¿eniem powy¿szych postanowieñ, nabywca przyjmuje do wiadomoœci, ¿e wszelkie gwarancje wyraŸne lub
domniemane, dotycz¹ce dowolnego przedmiotu, w tym jakiekolwiek gwarancje nadawania siê do sprzeda¿y oraz
nadawania siê do œciœle okreœlonego zastosowania, s¹ wy³¹czone.
Podzespo³y podlegaj¹ce zu¿yciu w trakcie normalnej eksploatacji oraz z up³ywem czasu, takie jak farba,
wykoñczenia okienek, ¿arówki, uszczelki, uk³ad usuwania wiórów itp., nie s¹ objête niniejsz¹ gwarancj¹.
W celu zapewnienia ci¹g³oœci ochrony gwarancyjnej nale¿y stosowaæ siê do procedur konserwacji zalecanych przez
producenta oraz dokonywaæ odnoœnych adnotacji i zapisów.
Niniejsza gwarancja nie obowi¹zuje w przypadku niew³aœciwej obs³ugi i eksploatacji maszyny, zaniedbania,
wypadków, b³êdnej instalacji, a tak¿e niew³aœciwej konserwacji lub stosowania, b¹dŸ jeœli maszyna by³a
nieprawid³owo naprawiana lub serwisowana przez klienta lub nieautoryzowanego technika serwisowego.
Wykonywanie napraw gwarancyjnych i czynnoœci serwisowe zapewnia autoryzowany dystrybutor Haas.
Bez ograniczenia ogólnego charakteru wykluczeñ lub ograniczeñ opisanych w innych paragrafach, gwarancja
producenta nie obejmuje jakiegokolwiek zapewnienia, i¿ maszyna lub podzespo³y spe³ni¹ specyfikacje produkcyjne
lub inne wymagania nabywcy, b¹dŸ ¿e obs³uga maszyny i podzespo³ów bêdzie niezak³ócona i wolna od b³êdów.
Producent nie przyjmuje ¿adnej odpowiedzialnoœci w zwi¹zku z u¿ytkowaniem maszyny i podzespo³ów przez
nabywcê, jak równie¿ nie ponosi ¿adnej odpowiedzialnoœci wzglêdem sprzedawcy lub nabywcy z tytu³u wad
konstrukcyjnych, produkcyjnych oraz dotycz¹cych obs³ugi, wydajnoœci lub innych parametrów, która wykracza³aby
poza naprawê lub wymianê w sposób okreœlony powy¿ej w gwarancji ograniczonej. Producent nie jest
odpowiedzialny za jakiekolwiek uszkodzenie czêœci, maszyn, nieruchomoœci produkcyjnych lub innych sk³adników
maj¹tku nabywcy, ani te¿ za jakiekolwiek inne szkody nieprzewidziane lub wtórne, które mog¹ byæ spowodowane
awari¹ maszyny lub podzespo³ów.
OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŒCI I ODSZKODOWANIA: PRODUCENT NIE JEST

ODPOWIEDZIALNY WOBEC NABYWCY, SPRZEDAWCY LUB DOWOLNEGO KLIENTA NABYWCY Z TYTU£U
UTRATY ZYSKÓW, UTRATY DANYCH, UTRATY PRODUKTÓW, UTRATY PRZYCHODÓW, UTRATY
MO¯LIWOŒCI U¯YTKOWANIA, KOSZTÓW PRZESTOJÓW, UTRATY GOODWILL, ANI TE¯ Z TYTU£U
JAKICHKOLWIEK INNYCH SZKÓD LUB ODSZKODOWAÑ, NIEPRZEWIDZIANYCH LUB WTÓRNYCH,
WYNIK£YCH Z POSTÊPOWANIA S¥DOWEGO LUB ROSZCZEÑ O WYNAGRODZENIE SZKÓD
SPOWODOWANYCH CZYNEM NIEDOZWOLONYM, POWSTA£YCH BEZPOŒREDNIO LUB POŒREDNIO W
ZWI¥ZKU Z MASZYN¥ LUB PODZESPO£AMI, Z INNYMI PRODUKTAMI LUB US£UGAMI ZAPEWNIONYMI
PRZEZ PRODUCENTA LUB SPRZEDAWCÊ, B¥Dÿ W ZWI¥ZKU Z NIEPRZYDATNOŒCI¥ CZÊŒCI LUB
PRODUKTÓW WYKONANYCH ZA POMOC¥ MASZYNY LUB PODZESPO£ÓW, NAWET JE¯ELI PRODUCENT
LUB SPRZEDAWCA ZOSTA£ POINFORMOWANY O MO¯LIWOŒCI WYST¥PIENIA TAKICH SZKÓD. W
II Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

KA¯DYM B¥Dÿ RAZIE, ODPOWIEDZIALNOŒÆ PRODUCENTA Z TYTU£U SZKÓD, NIEZALE¯NIE OD
PRZYCZYNY, JEST OGRANICZONA DO NAPRAWY LUB WYMIANY, WED£UG UZNANIA PRODUCENTA,
WADLIWYCH CZÊŒCI, PODZESPO£ÓW LUB MASZYNY.
Nabywca przyjmuje niniejsze ograniczenie prawa do uzyskania zadoœæuczynienia za szkody nieprzewidziane lub
wtórne jako element transakcji dokonanej ze sprzedawc¹. Nabywca uznaje i potwierdza, ¿e cena urz¹dzenia by³aby
wy¿sza, gdyby sprzedawca lub producent mieli ponosiæ odpowiedzialnoœæ z tytu³u szkód nieprzewidzianych lub
wtórnych, b¹dŸ pokryæ odszkodowania karne.
Niniejsza karta gwarancyjna zastêpuje wszelki inne porozumienia, ustne lub pisemne, pomiêdzy stronami niniejszej
umowy odnoœnie do gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub odszkodowañ w zakresie dotycz¹cym maszyny
lub podzespo³ów, a ponadto zawiera ca³oœæ uzgodnieñ i porozumieñ pomiêdzy stronami odnoœnie do rzeczonych
gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub odszkodowañ. Strony niniejszej karty gwarancyjnej potwierdzaj¹, ¿e
¿adna ze stron - ani te¿ jakakolwiek osoba dzia³aj¹ca w imieniu strony - nie przed³o¿y³a jakichkolwiek oœwiadczeñ,
zachêt, obietnic lub porozumieñ, w formie ustnej lub inaczej, które nie by³yby zawarte w niniejszym dokumencie,
odnoœnie do rzeczonych gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i/lub odszkodowañ, a ponadto, i¿ ¿adne inne
porozumienie, obietnica lub oœwiadczenie, które nie zosta³o zawarte w niniejszej karcie gwarancyjnej, nie bêdzie
wa¿ne lub wi¹¿¹ce wzglêdem takich gwarancji, ograniczeñ odpowiedzialnoœci i odszkodowañ.
PRZENOSZALNOŒÆ
Niniejsza gwarancja mo¿e byæ przeniesiona z pierwotnego u¿ytkownika koñcowego na inn¹ osobê, je¿eli maszyna
zostanie sprzedana w ramach transakcji prywatnej przed up³ywem okresu gwarancyjnego.
W razie wyst¹pienia jakichkolwiek problemów dotycz¹cych maszyny, nale¿y w pierwszej kolejnoœci zwróciæ siê do
instrukcji obs³ugi. Je¿eli nie pomo¿e to w rozwi¹zaniu problemu, to nale¿y skontaktowaæ siê z autoryzowanym
dystrybutorem Haas. W razie ostatecznoœci, mo¿na skontaktowaæ siê bezpoœrednio z Haas pod numerem
wskazanym poni¿ej.
Haas Automation, Inc.

2800 Sturgis Road
Oxnard, California 93030-8933 USA
Telefon: (888) 817-4227
Telefaks: (805) 278-8561
Aby zapewniæ u¿ytkownikowi koñcowemu maszyny dostêp do najnowszych aktualizacji i danych dotycz¹cych
bezpieczeñstwa produktu, prosimy o niezw³oczne zwrócenie karty rejestracyjnej urz¹dzenia. Prosimy o dok³adne
wype³nienie dokumentu i wys³anie go na ww. adres DO R¥K (SL-20, SL-30 itp. — podaæ odpowiedni model) DZIA£U
REJESTRACJI. Prosimy o za³¹czenie kopii faktury w celu potwierdzenia okresu gwarancyjnego i zapewnienia
ochrony gwarancyjnej dla zakupionego wyposa¿enia opcjonalnego.
Nazwa firmy: __________________________________ Imiê i nazwisko osoby kontaktowej: ____

Adres: _____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
Dealer: _________________________________________ Data instalacji: __________________________
Numer modelu: ________________________________ Numer seryjny: __________________________
Telefon: ( ________ ) _____________________________ Telefaks: ( _ ) ____________________________
WA¯NA INFORMACJA!!! PROSIMY PRZECZYTAÆ NIEZW£OCZNIE!!!

Niniejsza maszyna posiada elektronicznie zapisany numer seryjny, które nie mo¿e byæ zmieniony. Zapewnia to ochronê
na wypadek kradzie¿y i próby nielegalnej odsprzeda¿y innym osobom. Po ok. 800 godzinach pracy, maszyna wy³¹czy
siê samoczynnie, je¿eli nie zosta³a odblokowana przez warsztat fabryczny Haas. Aby odblokowaæ maszynê, nale¿y
przes³aæ kartê rejestracyjn¹ z numerem seryjnym. W odpowiedzi warsztat fabryczny Haas przeœle numer, który nale¿y
wprowadziæ na miejsce numeru seryjnego na stronie ustawieñ (nr 26). Je¿eli z dowolnej przyczyny numer seryjny
maszyny zostanie usuniêty z pamiêci, to maszyna do 200-godzinnego ochronnego trybu pracy.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci III

Procedura zapewniania satysfakcji klientów
Drogi Kliencie Haas,
Twoja pe³na satysfakcja i zadowolenie maj¹ kluczowe znaczenie zarówno dla Haas Automation,
Inc., jak i dla dystrybutora Haas, od którego kupiliœcie urz¹dzenie. Normalnie, wszelkie
zapytania dotycz¹ce transakcji sprzeda¿y lub eksploatacji urz¹dzeñ zostan¹ szybko rozpatrzone
przez dystrybutora.
Je¿eli jednak takie zapytania nie zostan¹ rozpatrzone w sposób dla Ciebie zadowalaj¹cy, to
prosimy przedyskutowaæ sprawê z cz³onkiem kierownictwa punktu dealerskiego, b¹dŸ
bezpoœrednio z dyrektorem punktu, a nastêpnie:
Skontaktowaæ siê Centrum Obs³ugi Klienta Haas Automation pod numerem 800-331-6746 i
poprosiæ o po³¹czenie z Dzia³em Obs³ugi Klienta. Aby przyspieszyæ rozpatrzenie zapytañ,
prosimy o uprzednie przygotowanie poni¿szych informacji:
• Imiê i nazwisko, nazwê firmy, adres i numer telefonu

• Model i numer seryjny maszyny
• Nazwa punktu dealerskiego oraz imiê i nazwisko osoby kontaktowej w punkcie
dealerskim
• Istota problemu
Zapytania pisemne mo¿na kierowaæ do Haas Automation na poni¿szy adres:
Haas Automation, Inc.

2800 Sturgis Road
Oxnard, CA 93030
Do r¹k: Mened¿era ds. Zadowolenia Klientów
e-mail: Service@HaasCNC.com
Gdy skontaktujesz siê z Centrum Obs³ugi Klienta Haas Automation, do³o¿ymy wszelkich starañ
w celu szybkiego rozpatrzenia zapytania we wspó³pracy z Tob¹ i Twoim dystrybutorem. Jako
firma wiemy, ¿e dobre stosunki pomiêdzy klientem, dystrybutorem i producentem le¿¹ w
interesie wszystkich zainteresowanych.
Reakcje Klientów
W razie jakichkolwiek obaw lub pytañ odnoœnie do Instrukcji Programowania i Obs³ugi Haas, prosimy
o kontakt poprzez e-mail, adres pubs@haascnc.com. Oczekujemy wszelkich Pañstwa sugestii.
IV Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Spis treœci
SPIS TREŒCI .......................................................................................................................................................... 1
WPROWADZENIE ................................................................................................................................................... 9
WPROWADZENIE DO KLAWIATURY KASETY STEROWNICZEJ ....................................................................................... 11
KLAWISZE FUNKCYJNE .................................................................................................................................. 12
KLAWISZE IMPULSOWANIA ............................................................................................................................. 12
KLAWISZE STEROWANIA RÊCZNEGO ................................................................................................................. 13
KLAWISZE WYŒWIETLACZA ............................................................................................................................. 14
KLAWISZE KURSORA .................................................................................................................................... 15
KLAWISZE ALFANUMERYCZNE .......................................................................................................................... 15
KLAWISZE TRYBU ........................................................................................................................................ 16
KLAWISZE NUMERYCZNE ............................................................................................................................... 17
WYŒWIETLACZE PO³O¿ENIA .......................................................................................................................... 18
WYŒWIETLACZ PRZESUNIÊÆ ........................................................................................................................... 18
WYŒWIETLACZ KOMEND BIE¿¹CYCH ................................................................................................................. 19
WYŒWIETLACZ ALARMÓW/KOMUNIKATÓW ........................................................................................................... 20
USTAWIANIE FUNKCJI WYŒWIETLACZA GRAFICZNEGO ............................................................................................. 20
DATA I GODZINA ......................................................................................................................................... 21
FUNKCJA POMOCY KALKULATORA .................................................................................................................... 21
PRZYRZ¹D POMIAROWY POZIOMU CH³ODZIWA ..................................................................................................... 23
WYPRÓBOWANIE OPCJI - STEROWANIE 200-GODZINNE ......................................................................................... 24
OŒWIETLENIE O DU¿EJ INTENSYWNOŒCI (OPCJA) ................................................................................................ 24
OBS³UGA ............................................................................................................................................................. 25
ZA³¹CZENIE ZASILANIA MASZYNY .................................................................................................................... 25
WPROWADZENIE DO PROGRAMOWANIA ............................................................................................................. 25
OPRZYRZ¹DOWANIE ..................................................................................................................................... 31
PODPROGRAMY STANDARDOWE ................................................................................................................ 34
OPERACJE URZ¹DZENIA DO WYMIANY NARZÊDZI ................................................................................... 34
FUNKCJE NARZÊDZI ..................................................................................................................................... 35
OBS³UGA TULEI WYSUWANEJ .................................................................................................................... 36
WYMIANA UCHWYTU I TULEI ZACISKOWEJ .......................................................................................................... 37
ZAMIANA PO³O¿ENIA SZCZÊK UCHWYTU ............................................................................................................ 38
KOMPENSACJA STO¿KA .............................................................................................................................. 38
OPRZYRZ¹DOWANIE RUCHOME .................................................................................................................. 39
FREZOWANIE SYNCHRONICZNE ........................................................................................................................ 40
INSTALACJA OPRZYRZ¹DOWANIA RUCHOMEGO ..................................................................................................... 42
OŒ C ............................................................................................................................................................... 43
PRZEKSZTA³CANIE Z UK³ADU ORTOKARTEZJAÑSKIEGO NA UK³AD BIEGUNOWY ............................. 44
KOMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA ......................................................................................................... 46
RUCH PODEJŒCIA I ODEJŒCIA DLA KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA ........................................................................ 48
PRZESUNIÊCIE PROMIENIA OSTRZA NARZÊDZIA ORAZ PRZESUNIÊCIE ZU¿YCIA ............................................................... 49
KOMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA ORAZ GEOMETRIA D³UGOŒCI NARZÊDZIA ................................................................ 50
WYIMAGINOWANA NAK³ADKA NO¿A I KIERUNEK .................................................................................................. 57
PROGRAMOWANIE BEZ KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA ...................................................................................... 58
GEOMETRIA KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA .................................................................................................... 58
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci V

PROGRAMOWANIE .............................................................................................................................................. 65
WSKAZÓWKI I PORADY ................................................................................................................................ 67
STEROWANIE OSI¹ POMOCNICZ¹70
KONIK ............................................................................................................................................................. 71
PROGRAMOWANIE KONIKA ............................................................................................................................. 73
CHWYTACZ CZÊŒCI ...................................................................................................................................... 74
MECHANIZM USTAWIANIA NARZÊDZI NA WYMIAR OBRABIANEJ CZÊŒCI ............................................... 75
EDYTOR ZAAWANSOWANY .......................................................................................................................... 77
MENU PROGRAMU ....................................................................................................................................... 77
MENU EDYCJI ............................................................................................................................................ 78
MENU WYSZUKIWANIA .................................................................................................................................. 78
MENU MODYFIKACJI ..................................................................................................................................... 78
MENU I/O ................................................................................................................................................ 79
MENU POMOCY: F1 .................................................................................................................................... 79
ZAAWANSOWANE SKRÓTY EDYTORA ................................................................................................................. 80
KOD SZYBKI .................................................................................................................................................. 81
WZROKOWY KOD SZYBKI .............................................................................................................................. 84
KOMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA/FREZU ZA POMOC¹ G112 ............................................................. 85
MAKRA (OPCJA) ............................................................................................................................................ 88
WPROWADZENIE ......................................................................................................................................... 88
UWAGI DOT. OBS³UGI .................................................................................................................................. 89
DOG³ÊBNA PREZENTACJA ZMIENNYCH SYSTEMOWYCH ............................................................................................ 94
ZASTÊPOWANIE ADRESÓW ............................................................................................................................. 98
KOMUNIKACJA Z URZ¹DZENIAMI ZEWNÊTRZNYMI - DPRNT[ ] ................................................................................ 106
FUNKCJE MAKRO TYPU FANUC NIE UWZGLÊDNIONE W UK³ADZIE STEROWANIA HAAS CNC ............................................ 108
PRZYK³ADOWY PROGRAM WYKORZYSTUJ¹CY MAKRA ............................................................................................ 109
KODY G - FUNKCJE PRZYGOTOWAWCZE ........................................................................................................ 111
KODY M (FUNKCJE RÓ¿NE) ............................................................................................................................... 165
USTAWIENIA ........................................................................................................................................................ 173
KONSERWACJA .................................................................................................................................................. 189
INDEKS ................................................................................................................................................................ 197
Informacje zawarte w niniejszej instrukcji s¹ stale aktualizowane. Najnowsze aktualizacje i inne przydatne
informacje mo¿na pobraæ w formacie .pdf z witryny internetowej Haas. Przejœæ do www.HaasCNC.com i klikn¹æ
na “Manual Updates” w menu rozwijanym “Customer Services” na pasku nawigacji.
Dodatkowe informacje techniczne s¹ dostêpne w instrukcji informacyjnej Haas. Instrukcja informacyjna zawiera
definicje parametrów i alarmów, instrukcje instalacyjne oraz opisy podzespo³ów mechanicznych i elektrycznych
maszyny.
Instrukcja informacyjna Haas jest dostêpna online w formacie .pdf format (przejœæ do www.HaasCNC.com i
klikn¹æ na “Manual Updates” w menu rozwijanym “Customer Services” na pasku nawigacji.)
Niniejsza instrukcja oraz ca³a jej zawartoœæ jest objêta prawem w³asnoœci autorskiej (2005) i nie mo¿e byæ
powielana bez pisemnej zgody Haas Automation, Inc.
VI Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

HAAS PROCEDURY BEZPIECZEÑSTWA
P A M I Ê TA Æ O
BEZPIECZEÑSTWIE!
KONCENTROWAÆ SIÊ NA
WYKONYWANEJ PRACY
Wszystkie tokarki zawieraj¹ potencjalnie niebezpieczne czêœci
obrotowe, pasy i ko³a pasowe, podzespo³y znajduj¹ce siê pod
wysokim napiêciem, podzespo³y pracuj¹ce z du¿¹ g³oœnoœci¹, a
tak¿e uk³ady sprê¿onego powietrza. Podczas u¿ywania maszyn
CNC oraz ich podzespo³ów, nale¿y zawsze stosowaæ siê do
podstawowych procedur bezpieczeñstwa w celu ograniczenia
ryzyka odniesienia obra¿eñ i spowodowania uszkodzeñ
mechanicznych do minimum.
Wa¿ne – Niniejsza maszyna mo¿e byæ obs³ugiwana
wy³¹cznie przez odpowiednio przeszkolony
personel, zgodnie z Instrukcj¹ Obs³ugi oraz
instrukcjami dotycz¹cymi bezpiecznej eksploatacji.
Spis treœci
ZASTOSOWANIA I WYTYCZNE DOTYCZ¹CE PRAWID³OWEJ EKSPLOATACJI MASZYNY .............................. 4
MODYFIKACJE MASZYNY ..................................................................................................................................... 4
ZNAKI I TABLICZKI BEZPIECZEÑSTWA ............................................................................................................... 4
URZ¹DZENIA AUTOMATYCZNE ............................................................................................................................ 4
OS³ONY MASZYNY ............................................................................................................................................... 4
CZÊŒCI OBROTOWE .............................................................................................................................................. 4
PRZENOŒNIKI ŒRUBOWE WIÓRÓW ..................................................................................................................... 5
NIEBEZPIECZNE NAPIÊCIE .................................................................................................................................. 5
USTAWIENIE ROBOCZE ........................................................................................................................................ 5
MIEJSCA GOR¹CE ................................................................................................................................................. 5
ZNAJOMOŒÆ MASZYNY ........................................................................................................................................ 5
ODZIE¿ ROBOCZA ................................................................................................................................................. 5
OPRZYRZ¹DOWANIE ............................................................................................................................................. 6
OCHRONA WZROKU .............................................................................................................................................. 6
OBS³UGA PODZESPO³ÓW ELEKTRYCZNYCH ................................................................................................... 6
ROZLANIA .............................................................................................................................................................. 6
OSPRZÊT ................................................................................................................................................................ 6
NIE PODCHODZIÆ .................................................................................................................................................. 6
OZNACZENIA “BACZNOŒÆ”, “OSTRZE¿ENIE” I “UWAGA” ............................................................................... 7
OKIENKA BEZPIECZEÑSTWA ............................................................................................................................... 7
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Bezpieczeñstwo 1

PRZECZYTAÆ PRZED URUCHOMIENIEM MASZYNY:
♦ Niniejsza maszyna powinna byæ obs³ugiwana wy³¹cznie przez kompetentny personel. Personel
nieprzeszkolony stanowi zagro¿enie dla siebie oraz dla maszyny, zaœ niew³aœciwa obs³uga
urz¹dzeñ powoduje utratê uprawnieñ gwarancyjnych.
♦ Przed rozpoczêciem pracy sprawdziæ maszynê pod k¹tem uszkodzonych czêœci i narzêdzi.
Ka¿da uszkodzona czêœæ lub narzêdzie powinno byæ w³aœciwie naprawione lub wymienione
przez kompetentny personel. Nie uruchamiaæ maszyny, gdy wydaje siê, ¿e którykolwiek
podzespó³ nie funkcjonuje prawid³owo. Skontaktowaæ siê z szefem warsztatu.
♦ Podczas pracy z maszyn¹ u¿ywaæ odpowiedniego wyposa¿enia ochrony wzroku i s³uchu.

Zaleca siê okulary ochronne zabezpieczaj¹ce przed uderzeniami, zatwierdzone przez ANSI,
oraz wyposa¿enie ochrony s³uchu zatwierdzone przez OSHA w celu ograniczenia ryzyka
uszkodzenia wzroku i utraty s³uchu.
♦ Nie uruchamiaæ maszyny, gdy drzwiczki s¹ otwarte lub blokady drzwiczek nie funkcjonuj¹
prawid³owo. Obracaj¹ce siê narzêdzia frezarskie mog¹ spowodowaæ powa¿ne obra¿enia. Gdy
pracuje program, g³owica rewolwerowa mo¿e przesuwaæ siê szybko w dowolnym kierunku.
♦ Przycisk zatrzymania awaryjnego (znany tak¿e jako przycisk wy³¹czania awaryjnego) to du¿y,
okr¹g³y czerwony przycisk na pulpicie operatora. Naciœniêcie przycisku zatrzymania
awaryjnego powoduje natychmiastowe zatrzymanie ca³oœci ruchu maszyny, serwomotorów,
urz¹dzenia do wymiany narzêdzi i pompy ch³odziwa. U¿yæ przycisku zatrzymania awaryjnego
tylko w nag³ych wypadkach, aby nie dosz³o do upadku maszyny.
♦ Panel elektryczny nale¿y zamkn¹æ, zaœ szafkê sterownicz¹ zabezpieczyæ trzema zaczepami;
ww. podzespo³y mo¿na otworzyæ tylko na czas instalacji i prac serwisowych. Wówczas, dostêp
do panelu powinni mieæ tylko wykwalifikowani elektrycy. Gdy g³ówny wy³¹cznik automatyczny
jest wy³¹czony, w ca³ym panelu elektrycznym znajduje siê niebezpieczne napiêcie (w tym w
p³ytkach obwodów i obwodach logicznych), zaœ niektóre podzespo³y pracuj¹ przy wysokich
temperaturach. W zwi¹zku z tym nale¿y zachowaæ daleko posuniêt¹ ostro¿noœæ. Po instalacji
maszyny, szafkê sterownicz¹ nale¿y zamkn¹æ; kluczyk mo¿e byæ udostêpniony wy³¹cznie
wykwalifikowanemu personelowi serwisowemu.
♦ NIE modyfikowaæ lub zmieniaæ niniejszego urz¹dzenia w jakikolwiek sposób. Je¿eli konieczne
s¹ modyfikacje, to wszelkie zg³oszenia nale¿y kierowaæ do Haas Automation, Inc. Wszelkie
modyfikacje lub zmiany dowolnej tokarki lub frezarki Haas gro¿¹ odniesieniem obra¿eñ i/lub
uszkodzeniami mechanicznymi, które spowoduj¹ utratê uprawnieñ gwarancyjnych.
♦ Obowi¹zkiem szefa warsztatu jest dopilnowanie, aby wszystkie osoby uczestnicz¹ce w

instalacji i obs³udze maszyny zapozna³y siê dok³adnie z instrukcjami instalacji, obs³ugi i
bezpieczeñstwa do³¹czonymi do maszyny PRZED przyst¹pieniem do jakichkolwiek prac.
Ostateczna odpowiedzialnoœæ za bezpieczeñstwo spoczywa na szefie warsztatu i osobach,
które obs³uguj¹ maszynê.
2 Bezpieczeñstwo 96-0122 wersja K styczeñ 2005

STOSOWAÆ SIÊ DO WSZYSTKICH NI¿EJ WYMIENIONYCH
OSTRZE¿EÑ I ZALECEÑ.
♦ Nie obs³ugiwaæ przy otwartych drzwiczkach.

♦ Nie obs³ugiwaæ bez w³aœciwego przeszkolenia.
♦ Zawsze nosiæ okulary ochronne.
♦ Maszyna jest sterowana automatycznie i mo¿e w³¹czyæ siê w dowolnym czasie.
♦ Niew³aœciwie zamocowane czêœci mog¹ byæ wyrzucone z maszyny, stwarzaj¹c
œmiertelne zagro¿enie.
♦ Nie przekraczaæ znamionowych obr./min. uchwytu.
♦ Wy¿sza wartoœæ obr./min. zmniejszy si³ê zacisku uchwytu.
♦ Niepodparte prêty nie mog¹ wystawaæ poza koniec tulei wysuwanej.
♦ Uchwyty nale¿y smarowaæ cotygodniowo i regularnie serwisowaæ.
♦ Szczêki uchwytów nie mog¹ wystawaæ poza œrednicê uchwytu.
♦ Nie obrabiaæ czêœci wiêkszych od uchwytu.
♦ Stosowaæ siê do wszystkich ostrze¿eñ producenta uchwytu odnoœnie do obs³ugi
uchwytu i procedur roboczych.
♦ Nale¿y prawid³owo ustawiæ ciœnienie hydrauliczne, aby zapewniæ mocne
trzymanie obrabianego przedmiotu, bez zniekszta³ceñ.
♦ Zasilanie elektryczne musi spe³niaæ wymagania okreœlone w niniejszej instrukcji.
Pod³¹czenie maszyny do dowolnego innego Ÿród³a zasilania mo¿e spowodowaæ
powa¿ne uszkodzenia i utratê uprawnieñ gwarancyjnych.
♦ NIE nacisn¹æ POWER UP/RESTART na pulpicie operatora przed zakoñczeniem
procedury instalacji.
♦ NIE uruchamiaæ maszyny przed zakoñczeniem wszystkich procedur okreœlonych
w instrukcji instalacji.
♦ ZABRANIA SIÊ przystêpowania do prac serwisowych przy maszynie przy
pod³¹czonym zasilaniu.
♦ Przy du¿ej prêdkoœci pracy, niew³aœciwie zablokowane czêœci mog¹ przebiæ
drzwiczki bezpieczeñstwa. Podczas wykonywania niebezpiecznych procedur (np.
obróbka nadwymiarowych lub s³abo zablokowanych czêœci) nale¿y zmniejszyæ
obr./min., aby zapewniæ ochronê operatorowi. Obróbka nadwymiarowych lub
s³abo zablokowanych czêœci nie jest bezpieczna.
♦ Nale¿y bezwzglêdnie wymieniæ wszelkie uszkodzone lub powa¿nie porysowane
okienka - Natychmiast wymieniæ uszkodzone okienka.
♦ Nie obrabiaæ materia³ów toksycznych lub ³atwopalnych. Mo¿e nast¹piæ
wydzielenie szkodliwych oparów. Przed rozpoczêciem obróbki skonsultowaæ siê z
producentem materia³u w celu ustalenia zasad bezpiecznego obchodzenia siê z
produktami ubocznymi materia³ów.
ZASTOSOWANIA I WYTYCZNE DOTYCZ¹CE PRAWID³OWEJ EKSPLOATACJI MASZYNY
Wszystkie tokarki zawieraj¹ potencjalnie niebezpieczne narzêdzia obrotowe, pasy i ko³a pasowe, podzespo³y
znajduj¹ce siê pod wysokim napiêciem, podzespo³y pracuj¹ce z du¿¹ g³oœnoœci¹, a tak¿e uk³ady sprê¿onego
powietrza. Podczas u¿ywania tokarek oraz ich podzespo³ów, nale¿y zawsze stosowaæ siê do podstawowych
procedur bezpieczeñstwa w celu ograniczenia ryzyka odniesienia obra¿eñ i spowodowania uszkodzeñ
mechanicznych do minimum. PRZECZYTAÆ WSZYSTKIE ODNOŒNE OSTRZE¯ENIA, ZALECENIA I
INSTRUKCJE PRZED URUCHOMIENIEM NINIEJSZEJ MASZYNY.
MODYFIKACJE MASZYNY
NIE modyfikowaæ lub zmieniaæ niniejszego urz¹dzenia w jakikolwiek sposób. Je¿eli konieczne s¹
modyfikacje, to wszelkie zg³oszenia nale¿y kierowaæ do Haas Automation, Inc. Wszelkie modyfikacje lub
zmiany dowolnej obrabiarki Haas gro¿¹ odniesieniem obra¿eñ i/lub uszkodzeniami mechanicznymi, które
spowoduj¹ utratê uprawnieñ gwarancyjnych.
Z NAKI I TABLICZKI BEZPIECZEÑSTWA
Niektóre lub wszystkie z ww. ostrze¿eñ mog¹ znajdowaæ siê

na posiadanej maszynie.
Zwracaæ uwagê na potencjalne zagro¿enia.
Je¿eli na maszyny brakuje naklejki, b¹dŸ wymagana jest dodatkowa naklejka w celu przypomnienia pracownikom
o koniecznoœci zachowania bezpieczeñstwa pracy, to nale¿y skontaktowaæ siê z zak³adem Haas
Urz¹dzenia automatyczne
Poniewa¿ ta maszyna jest programowalna, mo¿e w³¹czyæ siê
nieoczekiwanie. Operatorzy i inny personel warsztatu musi mieæ
œwiadomoœæ tego faktu. Drzwiczki mo¿na otwieraæ wy³¹cznie
podczas ³adowania lub roz³adowywania czêœci i narzêdzi.
Os³ony maszyny
Niektóre os³ony i p³yty dostêpowe mog¹ zamkn¹æ siê
nieoczekiwanie podczas
pracy maszyny. Sprawdziæ, czy wszystkie os³ony i panele s¹
zamkniête i - co jest zalecane - zabezpieczone. Upadek os³ony lub
zatrzaœniêcie siê paneli dostêpowych grozi odniesieniem obra¿eñ.
Czêœci obrotowe
Je¿eli zachodzi koniecznoœæ wykonania prac przy maszynie, to
przed ich rozpoczêciem sprawdziæ, czy zasilanie jest od³¹czone.
Czêœci obrotowe w maszynie mog¹ spowodowaæ powa¿ne lub
œmiertelne obra¿enia.

Przenoœniki œrubowe wiórów
Przenoœniki œrubowe wiórów mog¹ byæ zaprogramowane do
automatycznego rozpoczêcia i zatrzymania pracy. Nie wk³adaæ
do nich koñczyn - przenoœniki œrubowe mog¹ obróciæ siê
nieoczekiwanie. Trzymaæ siê z dala tak¿e od rur
odprowadzaj¹cych. Stycznoœæ z nagromadzonymi wiórami
grozi skaleczeniem.
Niebezpieczne napiêcie
W systemie wystêpuj¹ potencjalnie niebezpieczne napiêcia i
pr¹dy. Czynnoœci serwisowe powinny byæ wykonywane
wy³¹cznie przez wykwalifikowany personel.
Ustawienie robocze
Nieprawid³owe oprzyrz¹dowanie i praktyki skrawania oraz Ÿle
zamocowane przedmioty i osprzêt mog¹ doprowadziæ do
tragicznych skutków. Dok³adnie sprawdziæ ustawienia przed
rozpoczêciem jakichkolwiek prac skrawania.
Miejsca gor¹ce
To ostrze¿enie znajduje siê na miejscach maszyny, przy których gromadz¹
siê du¿e iloœci ciep³a. Dotkniêæ tych miejsc przez personel grozi
odniesieniem powa¿nych obra¿eñ.
Znajomoœæ maszyny
Wiêkszoœæ obszarów maszyny nie zosta³a zaprojektowana do
uniesienia ciê¿aru operatora.
Odzie¿ robocza
Uwa¿aæ na poluzowan¹ odzie¿ i inne przedmioty osobiste. Ww. mog¹ zostaæ
pochwycone przez maszynê, powoduj¹c obra¿enia.

Oprzyrz¹dowanie
Nie spowalniaæ oraz nie próbowaæ spowalniaæ narzêdzi obrotowych. S¹ one
niezwykle ostre i mog¹ spowodowaæ zranienia lub inne obra¿enia.
Ochrona wzroku
Podczas pracy przy maszynie zawsze nosiæ okulary ochronne lub
maskê. Wyrzucane gor¹ce wióry mog¹ spowodowaæ obra¿enia.
Obs³uga podzespo³ów elektrycznych

Praca przy ka¿dej maszynie grozi pora¿eniem pr¹dem. Tylko
w³aœciwie upowa¿niony personel powinien obs³ugiwaæ maszynê.
Nie otwieraæ szafki sterowniczej ani innych os³on elektrycznych.
Rozlania
Rozlan¹ ciecz nale¿y natychmiast sprz¹tn¹æ. Ciecze, takie jak
ch³odziwo do maszyn, s¹ œliskie i stanowi¹ powa¿ne zagro¿enie w
œrodowisku pracy.
Osprzêt
Nieprawid³owo zamocowany obrabiany przedmiot mo¿e zostaæ
wyrzucony z mocowania, z potencjalnie œmiertelnym skutkiem.
Nie podchodziæ
Nie umieszczaæ ¿adnych przedmiotów pomiêdzy narzêdziem a
obrabianym przedmiotem. Grozi to powa¿nymi obra¿eniami cia³a.

Okienka bezpieczeñstwa
Niew³aœciwie zamocowane przedmioty
mog¹ byæ wyrzucone przez okienka, co
grozi powa¿nymi obra¿eniami. Zachowaæ
nale¿yt¹ ostro¿noœæ i stosowaæ
odpowiednie techniki obróbki podczas
pracy. Natychmiast wymieniæ okienka,
które s¹ uszkodzone lub wykazuj¹ œlady
zu¿ycia. W celu zamówienia czêœci
zamiennych, skontaktowaæ siê z Dzia³em
Serwisowym Haas.
O ZNACZENIA “B ACZNOŒÆ ”, “O STRZE ¿ ENIE ” I “U WAGA ”

W ca³ej niniejszej instrukcji, wa¿ne i krytyczne informacje s¹ oznaczone nastêpuj¹cymi symbolami:
Bacznoœæ, Ostrze¿enie i Uwaga.
Bacznoœæ s³u¿y do oznaczania sytuacji powa¿nego zagro¿enia dla operatora i/lub maszyny. Przedsiêwzi¹æ
wszelkie wymagane i zalecane œrodki ostro¿noœci. Nie kontynuowaæ, je¿eli nie mo¿na zastosowaæ siê do
poni¿szych instrukcji i ostrze¿eñ. Przyk³adem znaku “Bacznoœæ” jest:
BACZNOŒÆ!
Zabrania siê wk³adania r¹k pomiêdzy urz¹dzenie do wymiany narzêdzi a

g³owicê wrzeciona.
Ostrze¿enia s¹ stosowane w sytuacji potencjalnych drobnych obra¿eñ cia³a lub uszkodzeñ mechanicznych.
Przyk³adem znaku “Ostrze¿enie” jest:
OSTRZE¯ENIE! Przed przyst¹pieniem do prac konserwacyjnych bezwzglêdnie

wy³¹czyæ zasilanie maszyny.
Uwagi s³u¿¹ do przekazywania operatorowi dodatkowych informacji na temat danej czynnoœci lub procedury.
Operator powinien uwzglêdniæ te informacje podczas wykonywania danej czynnoœci lub procedury, w celu
zapewnienia prawid³owoœci pracy. Przyk³adem znaku “Uwaga” jest:
UWAGA: Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w opcjonalny stó³ z wiêkszym przeœwitem

Z, to zastosowaæ siê do poni¿szych wytycznych:
• Nale¿y unikaæ umieszczania du¿ych ciê¿arów poœrodku sto³u lub na jego
krawêdziach. Ciê¿ar czêœci powinien byæ roz³o¿ony równomiernie na
ca³ym stole lub podk³adce.
• Wysokoœæ czêœci p³askiej nie powinna przekraczaæ 0,002".

WPROWADZENIE
Poni¿ej przedstawiono wizualne wprowadzenie do tokarki Haas. Niektóre z pokazanych funkcji zostan¹
omówione szczegó³owo w odnoœnych podrozdzia³ach.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 9

10 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005
K ASETA STEROWNICZA WPROWADZENIE DO KLAWIATURY
Klawiatura jest podzielona na osiem czêœci: klawisze funkcyjne, klawisze impulsowania, klawisze sterowania
rêcznego, klawisze wyœwietlacza, klawisze kursora, klawisze alfanumeryczne, klawisze trybu i klawisze
numeryczne. Ponadto na kasecie sterowniczej i klawiaturze znajduj¹ siê ró¿ne inne klawisze i elementy
funkcyjne, które opisano pokrótce.
POWER
AUTO
DISPLAY
RESET UP EDIT INSERT ALTER DELETE UNDO
RESTART OFF
PRGRM CURNT
CONVRS POSIT OFFSET COMDS
MEM SINGLE DRY OPTION BLOCK

BLOCK RUN STOP DELETE
F1 F2 F3 F4 ALARM PARAM SETNG HELP
MESGS DGNOS GRAPH CALC
MDI SPINDLE TURRET TURRET
X NEXT X Z COOLNT
DIA FACE DNC JOG FWD REV
MESUR TOOL Z MESUR
PAGE
HOME HAND .0001 .001 .01 .1
UP
JOG .1 1. 10. 100.
TS CHIP
+X FWD
CURSOR ZERO ALL
ORIGIN
SINGL HOME
RET AXES AXIS G28
TS -Z RAPID +Z
CHIP
RAPID STOP
PAGE LIST SELECT SEND RECV ERASE
END
DOWN PROG PROG RS232 RS232 PROG
-X CHIP
TS
REV
& @ :
SHIFT A B C D E 7 8 9
OVERRIDES
HAND % $ !
-10 100% +10 CNTRL F G H I J K 4 5 6
FEED RATE FEED RATE FEED RATE FEED
HAND
*1
, ?
-10
SPINDLE
100%
SPINDLE
+10
SPINDLE
CNTRL
SPIN
L M N O P Q 2 3
+ =
FWD STOP REV SPINDLE R S T U V W - 0
#
/
5%
RAPID
25%
RAPID
50%
RAPID
100%
RAPID X Y Z EOB
[
( ]
) CANCEL SPACE
WRITE
ENTER
Power On (w³¹czenie zasilania)- W³¹cza maszynê.

Power Off (wy³¹czenie zasilania))- Wy³¹cza maszynê.
Spindle Load Meter (miernik obci¹¿enia wrzeciona) - Wyœwietla procentowe obci¹¿enie wrzeciona.
Emergency Stop (zatrzymanie awaryjne)- Zatrzymuje ruch wszystkich osi, zatrzymuje wrzeciono i g³owicê
rewolwerow¹, a tak¿e wy³¹cza pompê ch³odziwa.
Jog Handle (zdalny regulator) - S³u¿y do impulsowania wszystkich osi. Mo¿e równie¿ byæ u¿ywany do
przewijania przez kod programu lub pozycje menu podczas edycji.
Cycle Start (rozpoczêcie cyklu) - Rozpoczyna program. Ten przycisk s³u¿y tak¿e do uruchamiania programu
w trybie graficznym.
Feed Hold (zatrzymanie posuwu) - Zatrzymuje ruch wszystkich osi. Uwaga: Podczas ciêcia, wrzeciono
obraca siê.
Reset (resetowanie) - Zatrzymuje maszynê (osi, wrzeciono, pompê ch³odziwa i g³owicê rewolwerow¹). U¿ycie
tego przycisku nie jest zalecan¹ metod¹ zatrzymywania maszyny, gdy¿ kontynuowanie od tego punktu mo¿e
byæ utrudnione.
Power Up (za³¹czenie zasilania) / Restart (ponowne uruchomienie) - Naciœniêcie tego klawisza powoduje
powrót osi do po³o¿enia zerowego i umo¿liwia wymianê narzêdzia. Patrz ustawienie 81 w rozdziale
“Ustawienia” w celu uzyskania dodatkowych informacji.
Auto Off (automatyczne wy³¹czenie) - Automatycznie ustawia osi w po³o¿eniu zerowym i przygotowuje
maszynê do od³¹czenia zasilania.

Memory Lock Key Switch (prze³¹cznik blokady pamiêci) - Po ustawieniu w po³o¿eniu zablokowanym, ten
prze³¹cznik zabezpiecza przed edycj¹ programów i zmian¹ ustawieñ przez operatora. Poni¿ej opisano
hierarchiê blokad:
Prze³¹cznik blokuje ustawienia i wszystkie programy.
Ustawienie 7 blokuje parametry.
Ustawienie 8 blokuje wszystkie programy.
Ustawienie 23 blokuje 9xxx programów.
Ustawienie 119 blokuje przesuniêcia.
Ustawienie 120 blokuje makrozmienne.
Second Home Button (przycisk drugiego po³o¿enia pocz¹tkowego) - Ten przycisk powoduje szybki ruch
wszystkich osi do wspó³rzêdnych okreœlonych w przesuniêciu roboczym G129. Ta funkcja jest dostêpna we
wszystkich trybach z wyj¹tkiem DNC.
Work Light Switch (prze³¹cznik oœwietlenia roboczego) - Ten prze³¹cznik w³¹cza oœwietlenie robocze w
maszynie.
K LAWISZE FUNKCYJNE
Klawisze F1- F4 – Te przyciski maj¹ ró¿ne funkcje, w zale¿noœci od aktualnego trybu pracy. Dla przyk³adu,
F1-F4 obs³uguj¹ inne dzia³ania w trybie edycji ani¿eli w trybie programu czy przesuniêcia. Dodatkowe opisy i
przyk³ady mo¿na znaleŸæ w rozdzia³ach dotycz¹cych okreœlonych trybów.
X Dia Mesur (pomiar œrednicy X) – U¿ywany do rejestrowania przesuniêæ narzêdzia w osi X na stronie
przesuniêæ podczas ustawiania czêœci.
Next Tool (nastêpne narzêdzie) – U¿ywany do wyboru nastêpnego narzêdzia z g³owicy rewolwerowej
(u¿ywany z regu³y podczas ustawiania czêœci).
X/Z – U¿ywany do prze³¹czania pomiêdzy trybami impulsowania osi¹ X i osi¹ Z podczas ustawiania czêœci.
Z Face Mesur (pomiar powierzchni czo³owej Z) – U¿ywany do rejestrowania przesuniêæ narzêdzia w osi Z na
stronie przesuniêæ podczas ustawiania czêœci.
K LAWISZE IMPULSOWANIA
Chip FWD (przenoœnik wiórów - do przodu) - Uruchamia opcjonalny przenoœnik œrubowy wiórów w kierunku
“do przodu”, usuwaj¹c wióry z maszyny.
Chip Stop (zatrzymanie przenoœnika œrubowego wiórów) - Zatrzymuje ruch przenoœnika œrubowego wiórów.
Chip REV (przenoœnik œrubowy wiórów - do ty³u) - Uruchamia opcjonalny przenoœnik œrubowy wiórów w
kierunku “do ty³u”, co jest przydatne podczas usuwania zablokowanego materia³y z przenoœnika œrubowego.
X/-X oraz Z/-Z (klawisze osi) - Umo¿liwia operatorowi rêczne impulsowanie osi poprzez przytrzymanie
pojedynczego przycisku lub naciœniêcie po¿¹danych osi i u¿ycie zdalnego regulatora.
Rapid (ruch szybki) - W razie naciœniêcia jednoczeœnie z jednym z powy¿szych klawiszy (X+, X-, Z+, Z-),
odnoœna oœ poruszy siê w wybranym kierunku z maksymaln¹ prêdkoœci¹ impulsowania.
<- TS – Naciœniêcie tego klawisza powoduje przesuniêcie konika w stronê wrzeciona.
TS Rapid (ruch szybki konika) – Zwiêksza prêdkoœæ ruchu konika w razie naciœniêcia jednoczeœnie z
jednym z klawiszy konika.
-> TS – Naciœniêcie tego klawisza powoduje odsuniêcie konika od wrzeciona.

K LAWISZE STEROWANIA RÊCZNEGO
Te klawisze daj¹ u¿ytkownikowi mo¿liwoœæ przejêcia kontroli rêcznej nad prêdkoœci¹ ruchu (szybkiego) osi nie
zwi¹zanego z ciêciem, zaprogramowanymi wartoœciami posuwu i prêdkoœciami wrzeciona.
-10 - Zmniejsza bie¿¹c¹ prêdkoœæ posuwu o 10%.
100% - Zastêpuje zaprogramowan¹ prêdkoœæ posuwu prêdkoœci¹ objêt¹ sterowaniem rêcznym.
+10 - Zwiêksza bie¿¹c¹ prêdkoœæ posuwu o 10%.
-10 - Zmniejsza bie¿¹c¹ prêdkoœæ wrzeciona o 10%.
100% - Zastêpuje zaprogramowan¹ prêdkoœæ wrzeciona prêdkoœci¹ objêt¹ sterowaniem rêcznym.
+10 - Zwiêksza bie¿¹c¹ prêdkoœæ wrzeciona o 10%.
Hand Cntrl Feed (sterowanie rêczne prêdkoœci posuwu) - Naciœniêcie tego przycisku pozwala u¿ywaæ
zdalnego regulatora do sterowania prêdkoœci¹ posuwu w inkrementach 11%.
Hand Cntrl Spin (sterowanie rêczne wrzeciona) - Naciœniêcie tego przycisku pozwala u¿ywaæ zdalnego
regulatora do sterowania prêdkoœci¹ wrzeciona w inkrementach 11%.
FWD - Uruchamia wrzeciono w kierunku “do przodu” (zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara). Ten
przycisk jest niedostêpny w maszynach CE (na eksport).
REV - Uruchamia wrzeciono w kierunku “do ty³u” (przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara). Ten
przycisk jest niedostêpny w maszynach CE (na eksport).
Wrzeciono mo¿na uruchomiæ lub wy³¹czyæ za pomoc¹ przycisków FWD lub REV, gdy maszyna znajduje siê w
zatrzymaniu bloku pojedynczego lub naciœniêto przycisk Feed Hold (zatrzymanie posuwu). Gdy program
zostanie ponownie uruchomiony za pomoc¹ “Cycle Start”, wrzeciono zostanie przywrócone do poprzednio
zadanej prêdkoœci.
STOP - Zatrzymuje wrzeciono.
5% / 25% / 50% / 100% Rapid (ruch szybki) - Ogranicza ruch szybki maszyny do wartoœci wskazanej przez
klawisz. Przycisk “100% Rapid” zapewnia najwiêkszy ruch szybki.
Korzystanie ze sterowania rêcznego
Podczas pracy, prêdkoœæ posuwu mo¿na zmieniaæ od 0% do 999% zaprogramowanej wartoœci. Do tego celu
s³u¿¹ przyciski +10%, -10% oraz 100%. Podczas cykli gwintowania, funkcja sterowania rêcznego prêdkoœci¹
nie jest dostêpna. Sterowanie rêczne prêdkoœci¹ posuwu nie zmienia prêdkoœci którejkolwiek osi dodatkowej.
Podczas impulsowania rêcznego, sterowanie rêczne prêdkoœci¹ posuwu reguluje prêdkoœci posuwu wybrane z
bloku klawiszy. Umo¿liwia to precyzyjn¹ regulacjê prêdkoœci impulsowania.
Prêdkoœæ wrzeciona tak¿e mo¿na zmieniaæ, od 0% do 999%, za pomoc¹ funkcji sterowania rêcznego
wrzeciona. Równie¿ ta funkcja jest niedostêpna dla cykli gwintowania. W trybie Single Block (bloku
pojedynczego), wrzeciono mo¿na zatrzymaæ. W³¹czy siê ono automatycznie po wznowieniu programu za
pomoc¹ przycisku Cycle Start (rozpoczêcie cyklu).
Poprzez naciœniêcie klawisza (sterowanie rêczne prêdkoœci posuwu), zdalny regulator mo¿e byæ u¿yty do
sterowania prêdkoœci¹ posuwu w inkrementach 11%.
Ruch szybki (G00) mo¿e byæ ograniczony do 5%, 25% lub 50% prêdkoœci maksymalnej za pomoc¹ bloku
klawiszy. Je¿eli prêdkoœæ 100% jest za du¿a, to mo¿na zmieniæ j¹ na 50% za pomoc¹ ustawienia 10.
Na stronie ustawieñ mo¿na wy³¹czyæ klawisze sterowania rêcznego w taki sposób, ¿e ich wybór przez
operatora bêdzie niemo¿liwy. S¹ to ustawienia 19, 20 i 21.
Przycisk Feed Hold (zatrzymanie posuwu) pe³ni rolê przycisku prze³¹czaj¹cego na sterowanie rêczne, gdy¿
jego naciœniêcie powoduje przestawienie ruchu szybkiego i prêdkoœci posuwu na zero. Po zatrzymaniu
posuwu, nale¿y nacisn¹æ przycisk Cycle Start (rozpoczêcie cyklu), aby wznowiæ. Prze³¹cznik drzwiczek na
obudowie pe³ni podobn¹ rolê, ale wyœwietli “Door Hold” (wstrzymanie drzwiczek) w razie otwarcia drzwiczek.
Gdy drzwiczki s¹ zamkniête, uk³ad sterowania znajduje siê w trybie Feed Hold (zatrzymanie posuwu), w
zwi¹zku z czym nale¿y nacisn¹æ Cycle Start (rozpoczêcie cyklu), aby kontynuowaæ. Funkcje “Door Hold” i
“Feed Hold” nie powoduj¹ zatrzymania ¿adnej osi dodatkowej.

Operator mo¿e przej¹æ kontrolê rêczn¹ nad ustawieniem ch³odziwa poprzez naciœniêcie przycisku COOLNT.
Pompa pozostanie w³¹czona lub wy³¹czona do czasu nastêpnego kodu M lud dzia³ania operatora (patrz
ustawienie 32).
Sterowanie rêczne mo¿na przedstawiæ na ustawienie domyœlne za pomoc¹ M30 i/lub naciœniêcie “Reset”
(patrz ustawienie 83).
K LAWISZE WYŒWIETLACZA
Klawisze wyœwietlacza zapewniaj¹ dostêp do wyœwietlaczy maszyny, informacji operacyjnych i stron pomocy.
W razie naciœniêcia wiêcej ni¿ jeden raz, niektóre z tych klawiszy powoduj¹ wyœwietlenie dodatkowych
ekranów.
Prgrm/Convrs - Wyœwietla aktualnie wybrany program. W razie dwukrotnego naciœniêcia tego przycisku,
operator przejdzie do funkcji “Quick Code” (kod szybki) (patrz rozdzia³ “Kod szybki”), zaœ trzykrotne
naciœniêcie powoduje przejœcie do funkcji “Visual Quick Code” (wizualny kod szybki) (patrz rozdzia³ “Wizualny
kod szybki”).
Posit (po³o¿enie) - Wyœwietla po³o¿enie osi maszyny. Przyciski Page Up/Down przewijaj¹ przez formaty
operatora, maszyny, pracy i odleg³oœci do pokonania, wyœwietlaj¹c je w wiêkszych formatach.
Offset - Wyœwietla geometriê d³ugoœci narzêdzia, przesuniêcia promienia, przesuniêcia zu¿ycia i po³o¿enia
ch³odziwa. Dwukrotne naciœniêcie przycisku “Offset” lub naciœniêcie przycisku “Page Up” zapewnia dostêp do
strony przesuniêæ roboczych.
Curnt Comds (komendy bie¿¹ce) - Wyœwietla szczegó³owe informacje na temat bie¿¹cego programu
(przyk³adowo kody G, M, H i T), obci¹¿enia wrzeciona i po³o¿eñ osi maszyny, gdy program pracuje. Nacisn¹æ
Page Up/Down, aby przejœæ do obci¹¿enia/wibracji narzêdzia (patrz rozdzia³ “Obci¹¿enie/wibracje narzêdzia”),
trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzia (patrz rozdzia³ “Trwa³oœæ u¿ytkowa narzêdzia”), konserwacji, makrozmiennych,
regulatorów czasowych programu i szczegó³owych informacji dot. kodu programu.
Alarm / Mesgs (alarmy/komunikaty) - Wyœwietla ekrany przegl¹darki alarmów i komunikatów. Dostêpne s¹
trzy ekrany alarmów, z których pierwszy przedstawia aktualnie aktywne alarmy (najpierw nacisn¹æ przycisk
Alarm/Mesgs). Naciœniêcie prawego przycisku strza³ki prze³¹cza na ekran historii alarmów, który rejestruje
ostatnio wygenerowane alarmy.
Ponowne naciœniêcie prawego przycisku strza³ki prze³¹cza na ekran przegl¹darki alarmów. Ten ekran
przedstawia jeden alarm na raz wraz z opisem. Domyœlnie przedstawiany jest ostatni alarm z historii.
U¿ytkownik mo¿e wówczas przewijaæ alarmy za pomoc¹ przycisków strza³kowych “Up” i “Down”. Ponadto
u¿ytkownik mo¿e wprowadziæ numer alarmu i nacisn¹æ Enter/Write, a wówczas wyœwietlona zostanie nazwa z
opisem.
Ponowne naciœniêcie “Alarm/mesgs” wyœwietli stronê komunikatów i uwag u¿ytkownika. U¿yæ bloku klawiszy
do wprowadzania komunikatów dla innych operatorów/programistów lub do wpisania notatek dla bie¿¹cego
projektu. Je¿eli zostanie wyœwietlony komunikat, to ka¿dorazowo po w³¹czeniu maszyny pojawi siê strona
komunikatów. Komunikaty s¹ wyœwietlane od chwili w³¹czenia zasilania do czasu skasowania. Patrz rozdzia³
“Komunikaty” w celu uzyskania bardziej szczegó³owych informacji.
Param / Dgnos (parametry/diagnostyka) - Wyœwietla parametry, które definiuj¹ pracê maszyny. Aby znaleŸæ
znany parametr, wpisaæ numer i nacisn¹æ strza³kê “up” lub “down”. Parametry s¹ ustawiane fabrycznie i nie
powinny byæ modyfikowane przez u¿ytkownika.
Ponowne naciœniêcie klawisza “Param / Dgnos” powoduje wyœwietlenie pierwszej strony danych
diagnostycznych. Te informacje s¹ u¿ywane g³ównie do wykrywania i usuwania usterek przez autoryzowanego
technika serwisowego Haas. Pierwsza strona danych diagnostycznych opisuje wejœcia i wyjœcia dyskretne.
Naciœniêcie “Page Down” powoduje wyœwietlenie dodatkowych stron danych diagnostycznych.
Setng / Graph (ustawienia/grafika) - Wyœwietla i pozwala zmieniaæ ustawienia u¿ytkownika. (Nale¿y pamiêtaæ,
¿e ustawienia s¹ zgrupowane; ka¿da grupa dotyczy okreœlonego tematu). Aby znaleŸæ znane ustawienie,
wpisaæ numer i nacisn¹æ strza³kê “up” lub “down”.
Ponowne naciœniêcie klawisza “Setng / Graph” w³¹cza tryb graficzny. W trybie graficznym, u¿ytkownik mo¿e
przejrzeæ wygenerowan¹ œcie¿kê narzêdzia programu i, w razie potrzeby, usun¹æ b³êdy z programu przed jego

uruchomieniem (patrz “Tryb graficzny” w rozdziale “Obs³uga”)
Help / Calc (pomoc/kalkulator) - Wyœwietla skrócon¹ instrukcjê obs³ugi. Ta ekranowa instrukcja obs³ugi
zawiera skrócone opisy kodów G i M, definicje funkcji uk³adu sterowania, a tak¿e zagadnienia z zakresu
wykrywania i usuwania usterek oraz konserwacji.
Ponowne naciœniêcie “Help/Calc” wyœwietli kalkulator pomocy. Nacisn¹æ przycisk “Page Down”, aby przewin¹æ
przez strony kalkulatora (patrz rozdzia³ “Kalkulator”).
K LAWISZE KURSORA
Klawisze kursora daj¹ u¿ytkownikowi mo¿liwoœæ przechodzenia do poszczególnych ekranów i pól w uk³adzie
sterowania; s¹ one u¿ywane do edycji programów CNC.
Home (po³o¿enie pocz¹tkowe) - Ten przycisk przesuwa kursor do górnej pozycji na ekranie; podczas edycji
jest to górny lewy blok programu.
Up / Down Arrows (strza³ki - w górê/w dó³) - Przesuwaj¹ jedn¹ pozycjê, blok lub pole w górê/w dó³.
Page Up / Down (strona w górê/w dó³) - S³u¿¹ do zmiany wyœwietlaczy lub do przechodzenia o jedn¹ stronê
w górê/w dó³ podczas przegl¹dania programu.
Left Arrow (lewa strza³ka) - U¿ywana do wyboru samodzielnie edytowalnych pozycji podczas przegl¹dania
programu; przesuwa kursor w lewo. Jest u¿ywana do przewijania wyborów ustawieñ i przesuwa okienko
powiêkszenia w lewo w trybie graficznym.
Right Arrow (prawa strza³ka) - U¿ywana do wyboru samodzielnie edytowalnych pozycji podczas przegl¹dania
programu; przesuwa kursor w prawo. Jest u¿ywana do przewijania wyborów ustawieñ i przesuwa okienko
powiêkszenia w prawo w trybie graficznym.
End (koniec) - Ten przycisk na ogó³ przesuwa kursor do ostatniej pozycji na ekranie. Podczas edycji, jest to
ostatni blok programu.
KLAWISZE ALFANUMERYCZNE
Klawisze alfanumeryczne s³u¿¹ do wprowadzania liter alfabetu wraz z pewnymi znakami specjalnymi. Niektóre
znaki specjalne s¹ wprowadzane poprzez naciœniêcie w pierwszej kolejnoœci klawisza “Shift”.
Shift - Klawisz zapewnia dostêp do dodatkowych znaków na klawiaturze. Dodatkowe znaki s¹ widoczne w
lewym górnym rogu niektórych klawiszy alfanumerycznych i numerycznych. Naciœniêcia Shift, a nastêpnie
klawisza ze znakiem wprowadzi znak w wiersz wprowadzania danych. Podczas wprowadzania tekstu,
domyœlna czcionka to UPPER CASE (wersaliki); aby u¿yæ ma³ych liter, nacisn¹æ i przytrzymaæ klawisz Shift.
Ponownie nacisn¹æ klawisz Shift, aby wy³¹czyæ tê funkcjê.
Je¿eli w uk³adzie sterowania zainstalowano pi¹t¹ oœ, to w celu wyboru osi B do impulsowania nale¿y nacisn¹æ
przycisk Shift, a nastêpnie klawisze impulsowania +/-A.
EOB - Jest to znak End-Of-Block (koñca bloku). Jest on wyœwietlany na ekranie jako œrednik (;) i oznacza
koniec wiersza programu.
( ) - Nawiasy s¹ u¿ywane do oddzielania komend programu CNC od komentarzy u¿ytkownika. Zawsze nale¿y
wprowadzaæ je parami. Uwaga: Ka¿dorazowo w przypadku odbioru niewa¿nej linii kodu przez port RS-232
podczas odbierania programu, zostaje ona dodana do programu w nawiasie.
/ - Prawa jest u¿ywana w funkcji “Block Delete” (usuwanie bloku) oraz w makrowyra¿eniach. Je¿eli ten
symbol jest pierwszym symbolem w bloku i w³¹czono funkcjê “Block Delete”, to odnoœny blok jest ignorowany
w chwili uruchomienia. Symbol jest równie¿ u¿ywany jako znak dzielenia w makrowyra¿eniach (patrz rozdzia³
“Makra”).
[ ] - Nawiasy kwadratowe s¹ u¿ywane w makrowyra¿eniach. Makra s¹ opcjonaln¹ funkcj¹ oprogramowania
(patrz rozdzia³ “Makra”).

K LAWISZE TRYBU
Klawisze trybu zmieniaj¹ status operacyjny obrabiarki CNC. Po naciœniêciu przycisku trybu, przyciski w tym
samym rzêdzie staj¹ siê dostêpne dla u¿ytkownika. Bie¿¹cy tryb jest zawsze pokazywany w wierszu górnym,
tu¿ na prawo od aktualnie wyœwietlanych danych.
Edit- Wybór trybu edycji. Ta strona jest u¿ywana do edycji programów w pamiêci uk³adu sterowania.
Insert - Naciœniêcie tego przycisku powoduje wprowadzenie komend do programu przy kursorze. Ten przycisk
wprowadza równie¿ tekst ze schowka do aktualnej lokalizacji kursowa, a ponadto s³u¿y do kopiowania bloków
kody w programie (patrz rozdzia³ “Edytor zaawansowany”)
Alter - Naciœniêcie tego przycisku zmienia podkreœlon¹ komendê lub tekst na nowo wprowadzone komendy
lub tekst. Ten przycisk zmienia równie¿ podkreœlone zmienne na tekst znajduj¹cy siê w schowku, b¹dŸ
przesuwa wybrany blok do innej lokalizacji.
Delete - Usuwa pozycjê zaznaczon¹ kursorem lub wybrany blok programu.
Undo - Cofa do 9 ostatnich zmian edycyjnych, a tak¿e cofa zaznaczenie bloku.
MEM (pamiêæ) - Wybiera tryb pamiêci. Ta strona wybiera bie¿¹cy program, który jest wybrany w uk³adzie
sterowania.
Single Block - W³¹cza lub wy³¹cza pojedynczy blok. Gdy blok pojedynczy jest w³¹czony, tylko jeden blok
programu zostaje wykonany dla ka¿dego naciœniêcia “Cycle Start”.
Dry Run - S³u¿y do sprawdzania faktycznego ruchu maszyny “na sucho”, bez ciêcia czêœci. (patrz podrozdzia³
“Praca na sucho” w rozdziale “Obs³uga”)
Opt Stop (opcjonalne zatrzymanie) - W³¹cza i wy³¹cza zatrzymania opcjonalne. Patrz tak¿e G103 w rozdziale
“Kod G”.
Gdy ta funkcja jest w³¹czona i zaprogramowano kod M01 (zatrzymanie opcjonalne), maszyna zatrzyma siê po
osi¹gniêciu M01. Maszyna wznowi pracê po naciœniêciu “Cycle Start”. Jednak¿e - w zale¿noœci od funkcji
“look-ahead” (antycypowania) (G103) - zatrzymanie mo¿e nie nast¹piæ natychmiast (patrz rozdzia³
“Antycypowanie bloku”). Innymi s³owy, funkcja antycypowania bloku mo¿e spowodowaæ zignorowanie
najbli¿szego M01 przez komendê “Optional Stop”.
W razie naciœniêcia przycisku “Optional Stop” podczas wykonywania programu, funkcja zostanie uruchomiona
dla wiersza nastêpuj¹cego po wierszu podkreœlonym w chwili naciœniêcia przycisku “Opt Stop”.
Block Delete (usuwanie bloku)- W³¹cza/wy³¹cza funkcjê usuwania bloku. Bloki z kresk¹ ukoœn¹ (“/”) jako
pierwsz¹ pozycj¹ s¹ ignorowane (nie s¹ wykonywane) w razie uruchomienia tej opcji. Je¿eli kreska znajduje
siê w wierszu kodu, to komendy po kresce s¹ ignorowane w razie uruchomienia tej funkcji. Usuwanie bloku
zaczyna dzia³aæ dwa wiersze po naciœniêciu “Block Delete”, z wyj¹tkiem sytuacji, w której zastosowano
kompensacjê frezu; wówczas, usuwanie bloku zaczyna dzia³aæ najwczeœniej cztery wiersze po podkreœlonym
wierszu. Przetwarzanie ulega spowolnieniu do œcie¿ek zawieraj¹cych usuwanie bloku podczas obróbki
skrawaniem z du¿¹ prêdkoœci¹.
MDI/DNC - Tryb MDI jest trybem “Manualnego Wprowadzania Danych”, w którym program mo¿e byæ napisany,
ale bez wprowadzenia do pamiêci. Tryb DNC “Bezpoœrednie Sterowanie Numeryczne” umo¿liwia “dozowane”
wprowadzanie du¿ych programów do uk³adu sterowania w celu wykonania (patrz rozdzia³ “Tryb DNC”)
Coolnt (Ch³odziwo) - W³¹cza i wy³¹cza opcjonalny uk³ad ch³odziwa. Opcjonalny uk³ad HPC (ch³odziwa pod
wysokim ciœnieniem) jest uruchamiany poprzez naciœniêcie przycisku Shift i przycisku COOLNT. Nale¿y
pamiêtaæ, ¿e poniewa¿ HPC i zwyk³y uk³ad ch³odziwa korzystaj¹ ze wspólnego otworu, nie mo¿na w³¹czyæ ich
jednoczeœnie.
Spindle Jog (impulsowanie wrzecionem) - Obraca wrzeciono z prêdkoœci¹ wybran¹ w ustawieniu 98 (obr./
min. impulsowania wrzecionem).
Turret FWD - Obraca g³owicê rewolwerow¹ narzêdzi do przodu do nastêpnego narzêdzia w kolejnoœci. W razie
wprowadzenie Tnn w wierszu wejœcia, g³owica rewolwerowa przesunie siê naprzód do narzêdzia nn.
Turret REV - Obraca g³owicê rewolwerow¹ z powrotem do poprzedniego narzêdzia. W razie wprowadzenie Tnn
w wierszu wejœcia, g³owica rewolwerowa przesunie siê do ty³u do narzêdzia nn.
Handle Jog (impulsowanie regulatorem automatycznym) - Wybiera tryb impulsowania osi¹ .0001, .1 -

0.0001 cala (metryczny 0.001 mm) dla ka¿dej podzia³ki na regulatorze automatycznym. Do pracy na sucho, .1
cala/min.
.0001/.1, .001/1., .01/10., .1/100. - W trybie calowym, pierwsza liczba (liczba górna) wybiera zakres
impulsowania dla ka¿dego klikniêcia regulatora automatycznego. Gdy tokarka znajduje siê w trybie MM,
pierwsza liczba jest mno¿ona przez dziesiêæ podczas impulsowania osi¹ (np. .0001 przekszta³ca siê w 0.001
mm). Druga liczba (liczba dolna) obs³uguje tryb pracy na sucho i jest u¿ywana do wyboru prêdkoœci posuwu i
ruchu osi.
Zero Ret (zerowanie) - Wybiera tryb “Zero Return”, który wyœwietla lokalizacjê osi w czterech ró¿nych
kategoriach, a mianowicie: Operator, Praca G54, Maszyna i Odleg³oœæ do pokonania. Istnieje mo¿liwoœæ
przewijania do góry lub do do³u w celu przejrzenia ka¿dej kategorii w oddzielnym, wiêkszym formacie.
All Axes (wszystkie osie) - Przesuwa wszystkie osie do po³o¿enia zerowego. Jest to podobne do “Power Up/
Restart”, przy czym z tym wyj¹tkiem, ¿e nie nast¹pi wymiana narzêdzia. S³u¿y tak¿e do okreœlania
pocz¹tkowego po³o¿enia zerowego osi.
Origin (po³o¿enie pocz¹tkowe) - Zeruje wybrane ekrany danych i regulatory czasowe.
Singl Axis (oœ pojedyncza) - Przywraca jedn¹ oœ do po³o¿enia zerowego maszyny. Nacisn¹æ przycisk
odnoœnej osi, a nastêpnie przycisk “Singl Axis”. S³u¿y tak¿e do okreœlania pocz¹tkowego po³o¿enia zerowego
osi.
HOME G28 - Przywraca wszystkie osi do po³o¿enia zerowego maszyny w ruchu szybkim. Ponadto, Home
G28 powoduje powrót pojedynczej osi do po³o¿enia zerowego w podobny sposób w razie wprowadzenia litery
osi i naciœniêcia przycisku G28. OSTRZE¯ENIE! Nie ma ¿adnego komunikatu ostrzegawczego, który
ostrzeg³by operatora o potencjalnej kolizji.
List Prog (lista programów) - Wyœwietla programy znajduj¹ce siê w uk³adzie sterowania.
Select Prog - Powoduje, ¿e zaznaczony program w liœcie programów staje siê programem bie¿¹cym. Uwaga:
Uwaga: Bie¿¹cy program jest poprzedzony “*” w liœcie programów.
Send RS-232 - Przesy³a programy przez port szeregowy RS-232. (Patrz rozdzia³ “RS-232”)
Recv RS-232 - Odbiera programy z portu szeregowego RS-232. (Patrz rozdzia³ “RS-232”)
Erase Prog - Kasuje zaznaczony program w trybie pamiêci lub ca³y program w trybie MDI.
KLAWISZE NUMERYCZNE
Klawisze numeryczne daj¹ u¿ytkownikowi mo¿liwoœæ wprowadzania liczb i kilku znaków specjalnych do
uk³adu sterowania.
Cancel - Ten klawisz s³u¿y do usuwania ostatniego wprowadzonego znaku.
Space - U¿ywany do formatowania komentarzy wprowadzonych do programów lub w obszarze komunikatu.
Write / Enter - Uniwersalny klawisz wprowadzania.
- (znak minus) - U¿ywany do wprowadzania liczb ujemnych.
. (kropka dziesiêtna) - U¿ywana do precyzyjnego wprowadzania wartoœci liczbowych.

W YŒWIETLACZE PO³O¿ ENIA
Dostêpne s¹ nastêpuj¹ce wyœwietlacze po³o¿enia.
Home Page (strona pocz¹tkowa)
Ten wyœwietlacz przedstawia cztery ekrany (Operator, Praca, Maszyna i Odleg³oœæ do pokonania)
jednoczeœnie. U¿yæ klawiszy “Page Up/Down” lub strza³ek “Up/Down” do przewijania tych stron.
Operator Display (wyœwietlacz operatora)
Ten wyœwietlacz s³u¿y do przedstawiania odleg³oœci, o jak¹ operator przesun¹³ dowoln¹ z osi. Nie jest to
faktyczna odleg³oœæ maszyny od po³o¿enia zerowego. Ka¿da oœ mo¿e byæ wyzerowana poprzez wybór osi (X
lub Z) i naciœniêcie klawisza “Origin”.
Work Display (wyœwietlacz pracy)
Ten wyœwietlacz przedstawia po³o¿enie X i Z wzglêdem czêœci, nie po³o¿enia zerowego maszyny. W chwili
w³¹czenia zasilania, automatycznie wyœwietla wartoœæ przesuniêcia roboczego G54. Po³o¿enie mo¿e byæ
zmienione wy³¹cznie poprzez wprowadzenie wartoœci przesuniêæ roboczych od G54 do G59, od G110 do
G129, b¹dŸ poprzez wydanie komendy G92 w programie.
Machine Display (wyœwietlacz maszyny)
Ten wyœwietlacz przedstawia faktyczne po³o¿enie osi od po³o¿enia zerowego maszyny.
Distance To Go (odleg³oœæ do pokonania)
Ten wyœwietlacz przedstawia odleg³oœæ, jaka pozosta³a przed osi¹gniêciem zadanego po³o¿enia przez osie.
WYŒWIETLACZ PRZESUNIÊÆ
Dostêpne s¹ trzy strony przesuniêæ: Geometria narzêdzia, Narzêdzie i Przesuniêcie robocze zerowe.
Geometria narzêdzi/Zu¿ycie
Strona narzêdzia/geometrii jest wyœwietlana poprzez naciœniêcie przycisku “Offset”. Ta strona przedstawia
numery narzêdzi i geometriê d³ugoœci narzêdzi. Ponowne naciœniêcie przycisku “Offset” powoduje
wyœwietlenie ekranu zu¿ycia narzêdzi.
Aby wprowadziæ wartoœci do tych pól, u¿yæ klawiszy numerycznych i nacisn¹æ F1. Wprowadzenie liczby i
naciœniêcie F2 spowoduje ustawienie ujemnego odpowiednika danej liczby w przesuniêciach. Wprowadzenie
wartoœci i naciœniêcie Write/Enter spowoduje dodanie tej wartoœci do aktualnie wprowadzonej. Aby usun¹æ
wszystkie wartoœci na stronie, nacisn¹æ “Origin”; tokarka wyœwietli opcjê “Zero All (Y/N)” - nacisn¹æ Y, aby
wyzerowaæ, b¹dŸ N, aby pozostawiæ wartoœci niezmienione.
Work Zero Offset (przesuniêcie robocze zerowe)
Strona “Work Zero Offset” zostaje wyœwietlona po dwukrotnym naciœniêciu przycisku “Offset”. Ta strona
wyœwietla wprowadzone wartoœci, dziêki czemu ka¿de narzêdzie zna lokalizacjê czêœci na stole. Wartoœæ
mo¿na ustawiæ dla ka¿dej osi. U¿yæ klawiszy strza³ek, aby przewin¹æ do poszczególnej kolumny lub
przycisków “Page Up/Down” w celu uzyskania dostêpu do innych przesuniêæ w rozdziale “Przesuniêcia
robocze”.
Aby ka¿de narzêdzie mog³o zlokalizowaæ czêœæ, narzêdzia u¿yte w programie musz¹ byæ “w stycznoœci” z
czêœci¹ (patrz rozdzia³ “Obs³uga”).
Wartoœæ mo¿na równie¿ wprowadziæ poprzez wpisanie liczby i naciœniêcie F1, b¹dŸ wartoœæ mo¿e byæ dodana
do istniej¹cej wartoœci poprzez naciœniêcie Enter/Write. Wprowadzenie liczby i naciœniêcie F2 spowoduje
ustawienie ujemnego odpowiednika danej liczby w przesuniêciach. Aby usun¹æ wszystkie wartoœci na stronie,
nacisn¹æ “Origin”; tokarka wyœwietli opcjê “Zero All (Y/N)” - nacisn¹æ Y, aby wyzerowaæ, b¹dŸ N, aby
pozostawiæ wartoœci niezmienione.

W YŒWIETLACZ KOMEND BIE¿ ¹CYCH
Poni¿ej przedstawiono kilka stron komend bie¿¹cych znajduj¹cych siê w uk³adzie sterowania. Nacisn¹æ
przycisk “Current Commands” i u¿yæ przycisków “Page Up/Down” w celu nawigowania przez strony.
Program Command Check Display (wyœwietlacz kontroli komend programu) Ten wyœwietlacz
przedstawia bie¿¹cy przegl¹d wa¿nych komend. Przedstawia on zaprogramowan¹ prêdkoœæ wrzeciona
(PGM), komendê prêdkoœci wrzeciona zadan¹ przez program (CMD) oraz faktyczn¹ prêdkoœæ wrzeciona
(ACT). Ponadto, ten wyœwietlacz przedstawia CW, CCW lub komendê zatrzyman¹ przesy³an¹ do wrzeciona, a
tak¿e bie¿¹ce po³o¿enie przek³adni zêbatej (je¿eli znajduje siê na wyposa¿eniu).
Wreszcie, informuje on równie¿ o po³o¿eniu osi. Wyœwietlane s¹ cztery wspó³rzêdne (operator, praca,
maszyna lub odleg³oœæ do pokonania) (patrz rozdzia³ “Wyœwietlacz po³o¿enia” powy¿ej w celu uzyskania
opisu), które mo¿na wybraæ za pomoc¹ klawiszy kursora “Up/Down” lub “Page Up/Down”.
Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w opcjonalny programowalny uk³ad ch³odziwa (P-Cool), to wyœwietlone
zostaje tak¿e bie¿¹ce po³o¿enie kurka czerpalnego.
Current Display Command (wyœwietlacz komend bie¿¹cych) Ten wyœwietlacz przedstawia kody programów
bie¿¹cych oraz ich bie¿¹c¹ wartoœæ. Wartoœci przedstawione na tym wyœwietlaczu nie mog¹ byæ zmienione.
Macro Variables Display (wyœwietlacz makrozmiennych) Ten wyœwietlacz przedstawia listê
makrozmiennych oraz ich bie¿¹cych wartoœci. Gdy uk³ad sterowania wykonuje program, zmienne s¹
aktualizowane. Ponadto, zmienne mog¹ byæ modyfikowane na tym wyœwietlaczu; patrz rozdzia³ “Makra” w
celu uzyskania dodatkowych informacji.
Operation Timers Display (wyœwietlacz operacyjnych regulatorów czasowych) Ten wyœwietlacz
przedstawia bie¿¹cy czas za³¹czenia zasilania, czas rozpoczêcia cyklu (ca³kowity czas, przez jaki maszyna
realizuje program), a tak¿e czas posuwu (ca³kowity czas, przez jaki maszyna wykonuje posuw). Te czasy
mo¿na zresetowaæ na zero za pomoc¹ klawiszy “up” i “down” w celu podkreœlenia po¿¹danego tytu³u i
naciœniêcie przycisku “ORIGIN”.
Poni¿ej tych czasów znajduj¹ siê dwa liczniki M30, które s³u¿¹ do zliczania obrobionych czêœci. Mo¿na
ustawiæ je na zero oddzielnie, w celu okreœlenia liczby czêœci przypadaj¹cych na zmianê oraz ca³kowitej
liczby czêœci.
Tool Life Display (wyœwietlacz trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi) Ten wyœwietlacz przedstawia czas u¿ywania
narzêdzia w posuwie (czas posuwu), czas, przez jaki narzêdzie znajduje siê w po³o¿eniu roboczym (czas
ca³kowity), a tak¿e liczbê razy wyboru narzêdzia (u¿ytkowanie). Te informacje s¹ pomocne przy okreœlaniu
trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi. Wartoœci przedstawione na wyœwietlaczu mog¹ byæ resetowane na zero poprzez
podkreœlenie wartoœci i naciœniêcie przycisku “Origin”. Uwaga: Maksymalna wartoœæ to 32767; po jej
osi¹gniêciu uk³ad sterowania powróci do zera.
Ten wyœwietlacz mo¿e równie¿ byæ u¿ywany do generowania alarmu, gdy narzêdzie zosta³o u¿yte okreœlon¹
liczbê razy. Ostatnia kolumna jest oznaczona “Alarm”; wprowadzenie do niej liczby spowoduje wygenerowanie
przez maszynê alarmu (alarm nr 362 - Tool Usage) po osi¹gniêciu tej liczby podczas zliczania.
Tool Load Monitor and Display (monitorowanie/wyœwietlacz obci¹¿enia narzêdzi) Operator mo¿e
wprowadziæ maksymaln¹ wartoœæ obci¹¿enia narzêdzi, w %, oszacowan¹ dla ka¿dego narzêdzia. Operator
mo¿e wybraæ odpowiednie dzia³anie do podjêcia po przekroczeniu tej wartoœci obci¹¿enia. Ten wyœwietlacz
umo¿liwia wprowadzenie wartoœci granicznej alarmu oraz przedstawia najwiêksze obci¹¿enie, jakiemu
poddano narzêdzie podczas poprzedniego posuwu.
Funkcja monitorowania obci¹¿enia narzêdzia w³¹cza siê ka¿dorazowo, gdy maszyna wykonuje operacjê
posuwu (G01, G02 lub G03). Je¿eli wartoœæ graniczna zostanie przekroczona, to podjête zostaje dzia³anie
okreœlone w ustawieniu 84 (odnoœnie do opisu, patrz rozdzia³ “Ustawienia”)
Axis Load Monitor (monitorowanie obci¹¿enia osi) Obci¹¿enie osi zostaje podane jako 100% w celu
przedstawienia maksymalnego obci¹¿enia ci¹g³ego. Istnieje mo¿liwoœæ przedstawienia do 250%, jednak¿e
obci¹¿enie osi powy¿ej 100% przez d³u¿szy okres mo¿e spowodowaæ wygenerowanie alarmu przeci¹¿enia.
Maintenance (konserwacja) Ta strona pozwala operatorowi uruchomiæ i wy³¹czyæ szereg operacji kontrolnych
(patrz rozdzia³ Konserwacja).

WYŒWIETLACZ ALARMÓW/KOMUNIKATÓW
Alarmy
Ekran “Alarms” mo¿na wybraæ poprzez naciœniêcie przycisku “ALARM / MESGS”. Dostêpne s¹ trzy ró¿ne ekrany
alarmów. Pierwszy przedstawia alarmy bie¿¹ce. Naciœniêcie prawego przycisku strza³ki prze³¹cza na ekran historii
alarmów, który przedstawia poprzednio odebrane alarmy. Ponowne naciœniêcie prawego przycisku strza³ki
prze³¹cza na ekran przegl¹darki alarmów. Ten ekran przedstawia jeden alarm na raz wraz z opisem. U¿ytkownik
mo¿e wówczas przewijaæ wszystkie alarmy za pomoc¹ przycisków strza³kowych “Up” i “Down”. Ponadto
u¿ytkownik mo¿e wprowadziæ numer alarmu i nacisn¹æ Write/Enter, a wówczas wyœwietlona zostanie nazwa z
opisem. Naciœniêcie “Page Down” spowoduje wyœwietlenie strony komunikatów i uwag u¿ytkownika.
Uwaga: Przyciski CURSOR (kursor), PAGE UP (przewijanie strony do góry) i PAGE DOWN (przewijanie strony do
do³u) s³u¿¹ do poruszania siê w du¿ej liczbie alarmów.
Messages (komunikaty)
Ekran “Messages” mo¿na wybraæ poprzez dwukrotne naciœniêcie przycisku ALARM/MESGS. Jest ekran
komunikatów operatora i nie wp³ywa w ¿aden inny sposób na pracê uk³adu sterowania. Wprowadzaæ komunikaty za
pomoc¹ bloku klawiszy. Klawisze anulowania i spacji mog¹ byæ u¿ywane do usuwania istniej¹cych komunikatów,
zaœ przycisk “Delete” (usuñ) s³u¿y do usuwania ca³ego wiersza. Dane s¹ zapisywane automatycznie i
przechowywane nawet w razie wy³¹czenia zasilania. Strona ekranu komunikatów pojawi siê podczas w³¹czania
zasilania, je¿eli nie ma ¿adnych alarmów.
SETTING / GRAPHIC DISPLAY FUNCTION (USTAWIANIE FUNKCJI WYŒWIETLACZA GRAFICZNEGO)

Ustawienia wybiera siê poprzez naciœniêcie przycisku “Setng/Graph”. W ustawieniach s¹ dostêpne pewne funkcje
specjalne, które zmieniaj¹ zachowanie tokarki; patrz rozdzia³ “Ustawienia” w celu uzyskania bardziej
szczegó³owego opisu.
Funkcjê grafiki wybiera siê poprzez dwukrotne naciœniêcie przycisku “Setng/Graph”. Grafika przedstawia symulacjê
przebiegu programu obróbki czêœci bez potrzeby poruszenia osi oraz bez ryzyka uszkodzenia narzêdzia lub czêœci
wskutek b³êdów programowania. Ta funkcja jest nieco bardziej przydatna od trybu pracy na sucho, gdy¿ umo¿liwia
sprawdzenie wszystkich przesuniêæ roboczych, przesuniêæ narzêdzi i granic ruchu przed uruchomieniem maszyny.
Ryzyko zderzenia podczas wykonywania ustawieñ zostaje znacz¹co ograniczone.
Graphics Mode Operation (obs³uga trybu graficznego)
Aby uruchomiæ program w trybie grafiki, nale¿y za³adowaæ program i wprowadziæ uk³ad sterowania w tryb MEM lub
MDI. Dwukrotnie nacisn¹æ przycisk Setng/Graph w celu przejœcia do trybu grafiki.
Wyœwietlacz grafiki obs³uguje szereg funkcji.
Key Help Area (obszar pomocy do klawiszy) Prawa strona górnego wiersza to obszar pomocy do klawiszy
funkcyjnych. Obecnie dostêpne klawisze funkcyjne s¹ wyœwietlone wraz z krótkim opisem ich zastosowañ.
Locator Window (okienko lokalizatora) Dolna prawa czêœæ ekranu mo¿e pracowaæ w dwóch trybach. Mo¿e ona
przedstawiæ ca³y obszar sto³u i wskazaæ aktualne po³o¿enie narzêdzia w trakcie symulacji. Mo¿e ona równie¿
wyœwietliæ cztery wiersze wykonywanego programu. Klawisz F4 s³u¿y do prze³¹czania pomiêdzy tymi dwoma
trybami.
Tool Path Window (okienko œcie¿ki narzêdzia) Poœrodku wyœwietlacza znajduje siê du¿e okienko, które zawiera
widok osi od góry. Przedstawia ono œcie¿ki narzêdzi podczas graficznej symulacji programu. Ruch szybki jest
przedstawiany przez linie kropkowane, podczas gdy ruch posuwu jest przedstawiany przez cienkie linie ci¹g³e.
(Uwaga: Ustawienie 4 mo¿e wy³¹czyæ œcie¿kê ruchu szybkiego.) Miejsca, w których stosowany jest cykl
standardowy nawiercania, s¹ oznaczone X. Uwaga: Ustawienie 5 mo¿e wy³¹czyæ znacznik nawiercania.
Scaling the Tool Path Window (skalowanie okienka œcie¿ki narzêdzia) Okienko œcie¿ki narzêdzia jest
skalowalne. Po wykonaniu programu, naciœniêcie F2 spowoduje skalowanie œcie¿ki narzêdzia. U¿yæ klawisza
“Page Down” oraz klawiszy strza³ek w celu wyboru czêœci œcie¿ki narzêdzia do powiêkszenia. Naciœniêcie F2
spowoduje wyœwietlenie prostok¹ta (okienko powiêkszenia) pokazuj¹cego powiêkszony obszar. Uwaga: Obszar
pomocy zacznie migaæ, co informuje o uruchomieniu procesu zmiany skali widoku. Okienko lokalizatora (ma³y
widok u do³u po prawej) przedstawia ca³y stó³ z zarysem okreœlaj¹cym powiêkszony fragment okienka œcie¿ki
narzêdzia. Klawisz “Page Up” zmniejsza (cofa) powiêkszenie w prostok¹cie o jeden stopieñ. Po ustawieniu

wielkoœci i/lub przesuniêciu okienka powiêkszenia, naciœniêcie klawisza Write/Enter koñczy proces powiêkszania i
zmienia skalê okienka œcie¿ki narzêdzia. Po zmianie skali okienka œcie¿ki narzêdzia, okienko œcie¿ki narzêdzia
zostaje wyczyszczone; nale¿y ponownie uruchomiæ program, aby zobaczyæ œcie¿kê narzêdzia.
Skala i po³o¿enie okienka œcie¿ki narzêdzia s¹ zapisywane w ustawieniach od 65 do 68. Pozostawienie grafiki do
edycji programu, a nastêpnie powrócenie do grafiki utrzyma poprzednio wprowadzone skalowanie.
Naciœniêcie F2, a nastêpnie klawisza “Home” rozszerzy okienko œcie¿ki narzêdzia na ca³y stó³.
Control Status (status kontroli) Dolna lewa czêœæ ekranu wyœwietla status kontroli. Jest ona taka sama, jak
cztery ostatnie wiersze wszystkich pozosta³ych wyœwietlaczy.
Position Window (okienko po³o¿enia) W tym okienku mo¿na przegl¹daæ lokalizacjê wszystkich uruchomionych
osi. Nacisn¹æ F3 w celu otwarcia tego okienka. Dalsze naciskanie klawisza F3 lub strza³ek “up” i “down” wyœwietli
ró¿ne formaty po³o¿eñ. To okienko wyœwietla równie¿ aktualn¹ skalê okienka œcie¿ki narzêdzia i bie¿¹cy
symulowany numer narzêdzia.
D ATE AND T IME ( DATA I GODZINA )

Uk³ad sterowania zawiera funkcjê zegara i daty. Aby przejrzeæ godzinê i datê, nacisn¹æ przycisk “Help”, dopóki
nie pojawi siê godzina i data.
Do ustawiania godziny i daty s³u¿¹ przyciski strza³kowe “Up” i “Down”. U¿yæ prawego i lewego przycisku
strza³kowego lub zdalnego regulatora w celu dokonania korekt.
H ELP ( POMOC) / C ALCULATOR F UNCTION ( FUNKCJA KALKULATORA )
Pomoc
Funkcjê pomocy wybiera siê poprzez naciœniêcie przycisku “Help”, co powoduje wyœwietlenie mini instrukcji
obs³ugi
U¿yæ klawiszy alfanumerycznych do wyboru tematów oraz przycisku “Page Up/Down” lub przycisków
strza³kowych “Up/Down” do przewijania tematów i opisów pomocy.
Kalkulator
Funkcjê kalkulatora wybiera siê poprzez dwukrotne naciœniêcie klawisza “Help”. U¿yæ klawiszy “Page Up /
Down” do poruszania siê pomiêdzy stronami.
Funkcje kalkulatora s³u¿¹ do wykonywania prostych operacji dodawania, odejmowania, mno¿enia i dzielenia.
W razie wyboru jednej z funkcji, pojawi siê okienko kalkulatora z dostêpnymi operacjami (LOAD, +, -, * oraz /).
Pierwsza podœwietlona opcja to LOAD, zaœ pozosta³e mo¿na wybraæ za pomoc¹ strza³ek lewo/prawo. Liczby
wprowadza siê poprzez wpisywanie, po czym nale¿y nacisn¹æ klawisz “Write/Enter”. W razie wprowadzenia
liczby i wyboru LOAD, ta liczba zostanie wprowadzona bezpoœrednio do okienka kalkulatora. W razie
wprowadzenia liczby, gdy wybrana jest jedna z pozosta³ych funkcji (+ - * /), odnoœna kalkulacja zostanie
wykonana z nowo wprowadzon¹ liczb¹ oraz z liczb¹ uprzednio wprowadzon¹ do okienka kalkulatora.
Kalkulator przyjmuje równie¿ wyra¿enia matematyczne, takie jak 23*4-5.2+6/2. Wykonuje on obliczenia (z
mno¿eniem i dzieleniem w pierwszej kolejnoœci), po czym wyœwietla wynik - w tym przypadku 89,8 - w
okienku.
Klawisze funkcyjne: Klawisze funkcyjne s³u¿¹ do kopiowania i wklejania obliczonych wyników do sekcji
programu lub do innego obszaru funkcji kalkulatora.
F3 W trybach EDIT i MDI, przycisk F3 kopiuje zaznaczon¹ wartoœæ do wiersza wprowadzania danych u do³u
ekranu. Jest to przydatne, gdy wyliczone rozwi¹zanie ma byæ u¿yte w programie.
Podczas pracy w funkcji kalkulatora, naciœniêcie F3 kopiuje wartoœæ z okienka kalkulatora do podkreœlonego
pola wprowadzania danych z obliczeñ.
F4 W funkcji kalkulatora, ten przycisk wykorzystuje zaznaczon¹ wartoœæ danych do za³adowania, dodania,
odjêcia, pomno¿enia lub podzielenia za pomoc¹ kalkulatora.

Funkcja pomocy do trygonometrii
Strona kalkulatora trygonometrii pomaga rozwi¹zywaæ problemy dotycz¹ce trójk¹tów. Wprowadziæ odpowiedni¹
iloœæ danych dotycz¹cych d³ugoœci i k¹tów trójk¹ta, po czym uk³ad sterowania rozwi¹¿e trójk¹t i wyœwietli
resztê wartoœci. U¿yæ przycisków “Up/Down” w celu wyboru wartoœci do wprowadzenia za pomoc¹ WRITE. W
przypadku danych wejœciowych, dla których s¹ dostêpne co najmniej dwa rozwi¹zania, wprowadzenie ostatniej
wartoœci danych po raz drugi spowoduje wyœwietlenie nastêpnego mo¿liwego rozwi¹zania.
Pomoc do interpolacji ko³owej

Strona kalkulatora ko³owego pomaga rozwi¹zywaæ problemy dotycz¹ce okrêgów. Nale¿y wprowadziæ œrodek,
promieñ, k¹ty oraz punkty rozpoczêcia i zakoñczenia; po wprowadzeniu wystarczaj¹cej iloœci danych, uk³ad
sterowania rozwi¹zuje problem dotycz¹cy ruchu kolistego i przedstawia resztê wartoœci. U¿yæ przycisków “Up/
Down” w celu wyboru wartoœci do wprowadzenia za pomoc¹ Write. Ponadto, wyœwietlona zostanie lista
alternatywnych formatów, dla których mo¿na zaprogramowaæ taki ruch z G02 lub G03. Formaty mo¿na wybraæ
za pomoc¹ przycisków “Up/Down”, zaœ przycisk F3 wykona import podkreœlonego wiersza do edytowanego
programu.
W przypadku danych wejœciowych, dla których s¹ dostêpne co najmniej dwa rozwi¹zania, wprowadzenie
ostatniej wartoœci danych po raz drugi spowoduje wyœwietlenie nastêpnego mo¿liwego rozwi¹zania. Aby
zmieniæ wartoœæ CW na wartoœæ CCW, nale¿y podkreœliæ kolumnê CW/CCW i nacisn¹æ przycisk Write/Enter.

Kalkulatora tangensa okrêg-prosta
Ta funkcja pozwala okreœlaæ punkty przeciêcia, w których okrêg i prosta tworz¹ tangens. Wprowadziæ dwa
punkty, A i B, na prostej oraz trzeci punkt, C, oddalony od tej prostej; uk³ad sterowania obliczy punkt
przeciêcia. Punkt, w którym normalna prosta z punktu C przecina siê z prost¹ AB, a tak¿e odleg³oœæ
prostopad³a to tej prostej.
Kalkulator tangensa okrêg-okrêg

Ta funkcja pozwala okreœlaæ punkty przeciêcia dwóch okrêgów lub punktów. U¿ytkownik podaje lokalizacjê
dwóch okrêgów oraz ich promienie. Nastêpnie uk³ad sterowania oblicza wszystkie punkty przeciêcia tworzone
przez linie styczne z obiema okrêgami. Uwaga: Dla ka¿dego wejœcia z dwoma nie uporz¹dkowanymi okrêgami
istnieje maksymalnie osiem punktów przeciêcia. Cztery punkty uzyskuje siê poprzez narysowanie prostych
tangensów, zaœ kolejne cztery poprzez utworzenie tangensów krzy¿owych. Klawisz F1 s³u¿y do prze³¹czania
pomiêdzy obiema schematami. W razie naciœniêcia “F”, uk³ad sterowania poprosi o podanie punktów “od” oraz
“do” (A, B, C itp.), które okreœlaj¹ segment schematu. Je¿eli segment jest ³ukiem, to uk³ad sterowania poprosi
o C lub W (CW lub CCW). Nastêpnie u do³u ekranu zostaje wyœwietlony próbny kod G. W razie wprowadzenia
“T”, poprzedni punkt “do” staje siê nowym punktem “od”, zaœ uk³ad sterowania prosi o podanie nowego punktu
“do”. Aby wprowadziæ rozwi¹zanie (wiersz kodu), prze³¹czyæ na MDI lub “Edit” i nacisn¹æ F3; kod G znajduje
siê ju¿ we wprowadzonym wierszu.
Wykres nawiercania/gwintowania
Naciœniêcie przycisku “Help/Calc” po raz trzeci powoduje wyœwietlenie wykresu nawiercania/gwintowania.
C OOLANT L EVEL GAUGE ( PRZYRZ¹D POMIAROWY POZIOMU CH³ODZIWA )

Poziom ch³odziwa jest wyœwietlany na stronie komend bie¿¹cych uk³adu sterowania. Pionowy s³upek po lewej
stronie ekranu przedstawia stan ch³odziwa. Wyœwietlacz zaczyna migaæ, gdy ch³odziwo osi¹ga poziom, przy
którym przep³yw ch³odziwa by³by przerywany.

200 H OUR C ONTROL ( STEROWANIE 200- GODZINNE ) O PTION T RY-O UT ( WYPRÓBOWANIE OPCJI )
Opcje, których aktywacja normalnie wymaga kodu odblokowania (gwintowanie sztywne, makra itp.), mo¿na
teraz dowolnie aktywowaæ i deaktywowaæ poprzez wprowadzenie liczby “1” zamiast kodu odblokowania.
Wprowadziæ “0”, aby wy³¹czyæ opcjê. Opcja aktywowana w ten sposób zostanie automatycznie deaktywowana
po up³ywie ³¹cznie 200 godzin w³¹czonego zasilania. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e deaktywacja nastêpuje wy³¹cznie w
razie wy³¹czenia zasilania maszyny - nie podczas jej pracy. Opcjê mo¿na aktywowaæ na sta³e poprzez
wprowadzenie kodu odblokowania. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w okresie 200 godzin wyœwietlona zostanie litera “T”
po prawej stronie opcji na ekranie parametrów. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e opcja obwodu bezpieczeñstwa jest
wyj¹tkiem; jej w³¹czenie i wy³¹czenie jest mo¿liwe tylko za pomoc¹ kodów odblokowania.
Aby wprowadziæ “1” lub “0” do opcji, nale¿y wy³¹czyæ ustawienie 7 (blokada parametrów) i wcisn¹æ przycisk
zatrzymania awaryjnego.
Gdy opcja osi¹gnie 100 godzin, maszyna emituje alarm ostrzegaj¹cy o rych³ym up³ywie czasu próby.
Aby aktywowaæ opcjê na sta³e, nale¿y skontaktowaæ siê z dealerem
O ŒWIETLENIE O DU ¿ EJ INTENSYWNOŒCI ( OPCJA )
Uk³ad oœwietlenia o du¿ej intensywnoœci jest obs³ugiwany automatycznie. Gdy drzwiczki s¹ ca³kowicie
otwarte, prze³¹cznik w³¹cza oœwietlenie.
Ponadto, uk³ad oœwietlenia mo¿na w³¹czyæ rêcznie za pomoc¹ prze³¹cznika znajduj¹cego siê z boku konsoli
monta¿owej oœwietlenia.

OBS³UGA
Z A³¹CZENIE ZASILANIA MASZYNY
W³¹czyæ maszynê za pomoc¹ przycisku “Power-On” na kasecie sterowniczej.
Maszyna wykona autotest i nastêpnie albo wyœwietli ekran komunikatów (je¿eli zosta³a pozostawiona
wiadomoœæ), albo ekran alarmów. W obu przypadkach frezarka zg³osi jeden alarm. Kilkakrotne naciœniêcie
przycisku “Reset” skasuje alarmy. Je¿eli alarmu nie mo¿na skasowaæ, to maszyna mo¿e wymagaæ
serwisowania; skontaktowaæ siê z dealerem.
Po skasowaniu alarmów, maszyna potrzebuje punktu odniesienia (po³o¿enia pocz¹tkowego), od którego
rozpocznie wszystkie operacje; ten punkt nazywa siê “Home”. Aby ustawiæ maszynê w po³o¿eniu
pocz¹tkowym, nacisn¹æ przycisk “Power-Up Restart”. Ostrze¿enie: Ruch automatyczny rozpocznie siê
natychmiast po naciœniêciu tego przycisku. Trzymaæ siê z dala od wnêtrza maszyny oraz od urz¹dzenia do
wymiany narzêdzi.
Po znalezieniu po³o¿enia pocz¹tkowego, wyœwietlona zostanie strona komend bie¿¹cych; maszyna jest teraz
gotowa do pracy.
WPROWADZENIE DO PROGRAMOWANIA
Manualne wprowadzanie danych (MDI)

Manualne wprowadzanie danych (MDI) pozwala wydawaæ komendy automatycznego ruchu CNC bez u¿ycia
formalnego programu.
Nacisn¹æ przycisk MDI w celu przejœcia do tego trybu. Kod programowania nale¿y wprowadziæ poprzez
wpisanie komend i naciœniêcie Enter na koñcu ka¿dego wiersza. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e koniec bloku (EOB)
zostanie wprowadzony automatycznie na koñcu ka¿dego wiersza.
Do edycji programu MDI u¿yæ klawiszy z prawej strony przycisku “Edit”. Zaznaczyæ zmieniany punkt
kursorem, aby móc skorzystaæ z poszczególnych funkcji edytowania.
Aby wprowadziæ dodatkow¹ komendê do wiersza, wprowadziæ tê komendê i nacisn¹æ Enter.
Aby zmieniæ wartoœæ, u¿yæ przycisków strza³kowych lub zdalnego regulatora w celu zaznaczenia komendy, a
nastêpnie wprowadziæ now¹ komendê i nacisn¹æ “Alter”
Aby usun¹æ komendê, zaznaczyæ komendê i nacisn¹æ “Delete”.
Klawisz “Undo” odwraca zmiany (do 9 operacji wstecz), które wprowadzono w programie MDI.
Program MDI mo¿na zapisaæ w pamiêci uk³adu sterowania. W tym celu ustawiæ kursor na pocz¹tku programu
(lub nacisn¹æ “Home”), wprowadziæ nazwê programu (nazwy programów musz¹ byæ podawane w formacie
Onnnnn; litera “O”, a za ni¹ do 5 cyfr) i nacisn¹æ “Alter”. Program zostanie dodany do listy programów, zaœ
tryb MDI zostanie oczyszczony. Aby ponownie przejœæ do programu, nacisn¹æ “List Prog” i wybraæ program.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Obs³uga 25

Dane w MDI zostaj¹ zachowane po opuszczeniu trybu MDI oraz po wy³¹czeniu maszyny.
Aby usun¹æ bie¿¹ce komendy MDI, nacisn¹æ przycisk “Erase Prog”.
Programy ponumerowane
Aby stworzyæ nowy program, nacisn¹æ “LIST PROG” w celu przejœcia do ekranu programu i trybu listy
programów. Wprowadziæ numer programu (Onnnnn) i nacisn¹æ klawisz “Select Prog” lub Enter. Je¿eli program
istnieje, to zostanie wybrany. Je¿eli program jeszcze nie istnieje, to zostanie stworzony. Nacisn¹æ “Edit”, aby
wyœwietliæ nowy program. Nowy program sk³ada siê jedynie z nazwy programu i koñca bloku (;).
Programy ponumerowane zostaj¹ zapisane po wy³¹czeniu maszyny.
Podstawowa edycja programów MDI oraz ponumerowanych
Jedyn¹ ró¿nic¹ pomiêdzy programem MDI a programem ponumerowanym jest kod O. Aby edytowaæ program
MDI, wystarczy nacisn¹æ MDI. Aby edytowaæ program ponumerowany, wybraæ go i nacisn¹æ “Edit”.
Wpisaæ dane programu i nacisn¹æ Enter. Dane programowe dziel¹ siê na trzy kategorie: adresy, komentarze i
koñce bloku (EOB).
Aby dodaæ kod programu do istniej¹cego programu, zaznaczyæ kod, przed którym ma znaleŸæ siê kod
dodatkowy, wpisaæ dane i nacisn¹æ klawisz “Insert”. Przed naciœniêciem “Insert” mo¿na wprowadziæ wiêcej ni¿
jeden kod, przyk³adowo X, Y czy Z.
Dane adresowe sk³adaj¹ siê z litery, po której nastêpuje wartoœæ numeryczna. Dla przyk³adu: G04 wydaje
komendê sterowanej przerwy w ruchu (pauzy), zaœ P1.0 to d³ugoœæ (1 sekunda) tej sterowanej przerwy w
ruchu.
Komentarze mog¹ sk³adaæ siê ze znaków alfanumerycznych lub numerycznych, ale musz¹ byæ poprzedzone
nawiasem. Dla przyk³adu: (1 sekunda sterowanej przerwy w ruchu). Komentarze mog¹ mieæ maksymalnie 80
znaków.
Tekst napisany ma³ymi literami nale¿y wprowadziæ w nawiasy (komentarze). Aby wpisaæ ma³e litery, nacisn¹æ
klawisz Shift (lub przytrzymaæ go), a nastêpnie u¿yæ klawiszy liter.
Koñce bloków wprowadza siê poprzez naciœniêcie przycisku EOB; s¹ one wyœwietlane jako œrednik (;). S¹ one
stosowane podobnie jak powrót karetki na koñcu akapitu. W programowaniu CNC, na koñcu ci¹gu kodu
programu zostaje wprowadzony EOB.
Przyk³adem wiersza kodu wykorzystuj¹cego trzy rodzaje komend to:
G04 P1. (1 sekunda sterowanej przerwy w ruchu);
Nie ma potrzeby wprowadzania jakichkolwiek symboli lub spacji pomiêdzy komendami. Z regu³y pomiêdzy
poszczególne elementy wprowadza siê spacje w celu u³atwienia czytania (edycja).
Aby zmieniæ znaki, zaznaczyæ czêœæ programu za pomoc¹ przycisków strza³kowych lub zdalnego regulatora,
wprowadziæ kod zastêpczy i nacisn¹æ “Alter”.
26 Obs³uga 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Aby usun¹æ znaki, zaznaczyæ znaki i nacisn¹æ “Delete”.
Aby trwale usun¹æ znaki, zaznaczyæ komendê i nacisn¹æ “Delete”.
U¿yæ przycisku “Undo”, aby cofn¹æ dokonane zmiany. Przycisk “Undo” mo¿e cofn¹æ dziewiêæ ostatnio
wykonanych operacji.
Nie ma komendy zapisu, gdy¿ program jest zapisywany ka¿dorazowo po wprowadzeniu jednego wiersza.
Przekszta³canie programu MDI na program ponumerowany
Program MDI mo¿na przekszta³ciæ na program ponumerowany. W tym celu ustawiæ kursor na pocz¹tku
programu (lub nacisn¹æ “Home”), wprowadziæ nazwê programu (nazwy programów musz¹ byæ podawane w
formacie Onnnnn; litera “O”, a za ni¹ do 5 cyfr) i nacisn¹æ “Alter”. Program zostanie dodany do listy
programów, zaœ tryb MDI zostanie oczyszczony. Aby ponownie przejœæ do programu, nacisn¹æ “List Prog” i
wybraæ program.
Przeszukiwanie programu
Bêd¹c w trybie EDIT lub MEM, klawiszy “up” i “down” mo¿na u¿yæ w celu wyszukania œciœle okreœlonych
kodów lub tekstu w programie. Aby wyszukaæ œciœle okreœlone znaki, wpisaæ te znaki w wiersz wprowadzania
danych (np. G40) i nacisn¹æ klawisz “up” lub “down”. Klawisz “up” wyszukuje po¿¹dany znak wstecz (ku
pocz¹tkowi programu), zaœ klawisz “down” wyszukuje do przodu (ku koñcowi programu).
Usuwanie programów
Aby usun¹æ program, nacisn¹æ “LIST PROG”. U¿yæ klawiszy “up” lub “down” w celu zaznaczenia numeru
programu (lub wpisaæ numer programu) i nacisn¹æ klawisz “ERASE PROG”.
Zaznaczenie “ALL” na koñcu listy i naciœniêcie klawisza “ERASE PROG” spowoduje usuniêcia wszystkich
programów na liœcie. Z maszyn¹ s¹ dostarczane pewne wa¿ne programy, a mianowicie O02020 (rozgrzewanie
wrzeciona) oraz O09997, O09999 (wzrokowy kod szybki). Zaleca siê, aby przed skasowaniem wszystkich
programów zapisaæ te programy na dyskietkê elastyczn¹ lub na dysk twardy komputera osobistego.
Uwaga: Klawisz UNDO nie odzyska programów skasowanych.
Zmiana nazwy programów
Po utworzeniu programu, jego numer mo¿na zmieniæ w trybie edycji poprzez zmianê nazwy (Onnnnn) w
pierwszy wierszu i naciœniêcie klawisza “”Alter””. Inna metoda zmiany nazwy programu polega na przejœciu do
listy programów (nacisn¹æ “List Prog”), ustawieniu kursora na programie, wpisaniu litery “O” i liczby
piêciocyfrowej, np. O12345, i naciœniêciu klawisza “”Alter””.
Maksymalna liczba programów
Je¿eli w pamiêci uk³adu sterowania znajduje siê maksymalna liczba programów (500), to wyœwietlony zostanie
komunikat “DIR FULL”; nie ma mo¿liwoœci utworzenia nowego programu.
Wybór programu
Przejœæ do katalogu programu poprzez naciœniêcie “List Prog”; wyœwietlone zostan¹ programy znajduj¹ce siê
w pamiêci. Przewin¹æ do po¿¹danego programu i nacisn¹æ “Select Prog” w celu wyboru programu.
Wprowadzenie nazwy programu i naciœniêcie “Select Prog” tak¿e spowoduje wybór programu.
Po naciœniêciu “Select Prog”, przy nazwie programu pojawi siê symbol gwiazdki (“*”). Jest to program, który
zostanie uruchomiony po zmianie trybu na MEM i naciœniêciu “CYCLE START”. Zostanie on równie¿
wyœwietlony na ekranie EDIT.
Bêd¹c w trybie MEM, mo¿na szybko wybraæ i wyœwietliæ inny program; w tym celu wpisaæ numer (Onnnnn) i
nacisn¹æ klawisz strza³kowy “up” lub “down”, b¹dŸ F4.
Wybrany program pozostanie wybrany po wy³¹czeniu maszyny.

£adowanie programów do uk³adu sterowania CNC
Pliki za³adowane do uk³adu sterowania CNC mo¿na tak¿e przegl¹daæ na komputerze osobistym (PC) poprzez
dodanie (zmianê nazwy) “.txt” do nazwy pliku z poziomu uk³adu sterowania CNC.
Format danych przesy³anych i odbieranych dla makrozmiennych jest taki sam, z tym wyj¹tkiem, ¿e wystêpuje
wiersz N9999 i nie ma wiersza N0. Liczba N jest numerem danych, zaœ V jest wartoœci¹. N0 jest kodem
obliczonym przez uk³ad sterowania przed wysy³k¹ danych. Wartoœæ N0 jest obowi¹zkowa z parametrami, ale
opcjonalna z ustawieniami i przesuniêciami. W razie wprowadzenia zmian do ustawieñ i przesuniêæ, usun¹æ
wiersz N0 przed wys³aniem informacji z powrotem do uk³adu sterowania CNC.
W razie odebrania, zniekszta³cone dane s¹ z regu³y przekszta³cane na komentarz i zapisywane w programie,
po czym zostaje wygenerowany alarm. Jednak¿e takie dane zostan¹ za³adowane do uk³adu sterowania.
RS-232
RS-232 to jedna z mo¿liwoœci pod³¹czenia uk³adu sterowania Haas CNC do innego komputera. Ta funkcja
pozwala programiœcie ³adowaæ i pobieraæ programy, ustawienia i przesuniêcia narzêdzi z komputera
osobistego PC.
Programy s¹ przesy³ane lub odbierane przez port RS-232 (port szeregowy 1), znajduj¹cy siê z boku skrzynki
sterowniczej (nie na kasecie sterowniczej operatora).
Do po³¹czenia uk³adu sterowania CNC z komputerem osobistym PC konieczny jest przewód (akcesorium). Do
po³¹czenia z RS-232 mo¿na u¿yæ z³¹cza 25-wtykowego lub 9-wtykowego. Z³¹cze 9-wtykowe jest czêœciej
stosowane w komputerach osobistych PC.
OSTRZE¯ENIE!
Jedn¹ z g³ównych przyczyn uszkodzeñ elektronicznych jest brak

w³aœciwego uziemienia na frezarce CNC oraz na komputerze. Brak
uziemienie spowoduje uszkodzenie CNC lub komputer, b¹dŸ obu.
D³ugoœæ przewodu
Poni¿ej przedstawiono szybkoœci transmisji oraz odnoœne maksymalne d³ugoœci przewodów.
szybkoœæ transmisji 9600: 100 stóp (30 m) RS-232
szybkoœæ transmisji 38,400: 25 stóp (8 m) RS-232
szybkoœæ transmisji 115,200: 6 stóp (2 m) RS-232
Ustawienia pomiêdzy uk³adem sterowania CNC oraz innym komputerem musz¹ byæ zgodne z ww.
zaleceniami. Aby zmieniæ ustawienia w uk³adzie sterowania CNC, przejœæ do strony Ustawieñ (nacisn¹æ
“Setng/Graph”) i przewin¹æ do ustawieñ RS-232 (lub wpisaæ “11” i nacisn¹æ przycisk “up” lub “down”). U¿yæ
strza³ek “up” lub “down” w celu zaznaczenia ustawieñ oraz strza³ki lewej i prawej do zmiany wartoœci. Po
zaznaczeniu w³aœciwego wyboru nacisn¹æ Enter.

Poni¿sze ustawienia (i ustawienia/wartoœci domyœlne) steruj¹ portem RS-232:
11 Szybkoœæ transmisji (9600) 24 Zapis pocz¹tkowy do uruchomienia (brak)
12 Parzystoœæ (równa) 25 Wzór EOB (CR LF)
13 Bity stopu (1) 37 Bity numeru danych (7)
14 Synchronizacja X w³¹czona/X wy³¹czona
Z uk³adem sterowania Haas mo¿na skojarzyæ szereg ró¿nych programów. Przyk³adem jest program Hiper
Terminal, zainstalowany w wiêkszoœci aplikacji Microsoft Windows. Aby zmieniæ ustawienia tego programu,
przejœæ do menu rozwijanego “File” u góry po lewej. Wybraæ “Properties” (w³aœciwoœci) z menu i nacisn¹æ
przycisk “Configure” (konfiguruj). Spowoduje to otwarcie ustawieñ portu; zmieniæ je, aby dopasowaæ do
ustawieñ uk³adu sterowania CNC.
Aby odebraæ program z komputera osobistego PC, nacisn¹æ klawisz “LIST PROG”. Przesun¹æ kursor do
wyrazu “ALL” i nacisn¹æ klawisz RECV RS-232; uk³ad sterowania odbierze wszystkie programy g³ówne i
podprogramy a¿ do “%”, co oznacza koniec wejœcia. Wszystkie programy przes³ane do uk³adu sterowania z
komputera osobistego PC musz¹ zaczynaæ siê od wiersza zawieraj¹cego pojedynczy symbol “%” i koñczyæ
wierszem zawieraj¹cym pojedynczy symbol “%”. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w przypadku u¿ycia “ALL”,
poszczególne programy musz¹ mieæ numer programu w formacie Haas (Onnnnn). W razie braku numeru
programu, wpisaæ numer programu przed naciœniêciem “RECV RS-232”; program zostanie zapisany pod tym
numerem. Jako wejœcie mo¿na wybraæ równie¿ istniej¹cy program, który zostanie zast¹piony.
Aby przes³aæ program do komputera osobistego PC, u¿yæ kursora w celu wyboru programu, po czym nacisn¹æ
klawisz “SEND RS-232”. Mo¿na wybraæ “ALL” w celu przes³ania wszystkich programów znajduj¹cych siê w
pamiêci uk³adu sterowania. Mo¿na tak¿e w³¹czyæ ustawienie 41 w celu dodania spacji do wyjœcia RS-232 i
poprawienia czytelnoœci programów.
Strony parametrów, ustawieñ, przesuniêæ i makrozmiennych mog¹ byæ przesy³ane oddzielnie poprzez RS-232;
w tym celu wybraæ tryb “LIST PROG”, przejœæ do po¿¹danego ekranu wyœwietlacza i nacisn¹æ klawisz
“SEND”. Mo¿na je tak¿e odbieraæ poprzez naciœniêcie klawisza RECV i wybranie w komputerze osobistym PC
pliku, który ma byæ odebrany.
Plik mo¿na przegl¹daæ na komputerze osobistym PC poprzez dodanie “.txt” do nazwy pliku z uk³adu
sterowania CNC. Nastêpnie otworzyæ plik na komputerze osobistym PC za pomoc¹ programu, takiego jak
Windows Notepad.
W razie otrzymania komunikatu przerwania, sprawdziæ ustawienie pomiêdzy frezark¹ i komputerem osobistym
PC oraz przewód.
Opcjonalny napêd dysków elastycznych
Wszystkie pliki musz¹ znajdowaæ siê na sformatowanych dyskietkach elastycznych 1.44M MS-DOS,
rezyduj¹c w katalogu g³ównym. Oznacza to, ¿e po¿¹dany plik nie mo¿e znajdowaæ siê w folderze na
dyskietce.
Wszystkie programy musz¹ zaczynaæ siê od wiersza, który zaczyna i koñczy siê pojedynczym symbolem
“%”. Uwaga: Pliki zapisane przez uk³ad sterowania posiadaj¹ takie wiersze.
Aby za³adowaæ program z dyskietki elastycznej, nacisn¹æ przycisk “LIST PROG”, wprowadziæ nazwê pliku z
dyskietki elastycznej i nacisn¹æ przycisk F3. Uk³ad sterowania odbierze wszystkie programy g³ówne i
podprogramy.
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w razie u¿ywania komendy “ALL” do odbioru wszystkich programów na dysku, wszystkie
programy musz¹ mieæ nazwê pliku zgodn¹ z formatem Haas (Onnnnn).
Aby zapisaæ program na dyskietce elastycznej, nacisn¹æ przycisk “PRGRM”, a nastêpnie przycisk “LIST
PROG”. Wpisaæ nazwê pliku i nacisn¹æ klawisz F2. Mo¿na wybraæ “ALL” w celu przes³ania wszystkich
programów znajduj¹cych siê w pamiêci. Uwaga: Ustawienie 23 (Program Edit Lock) musi byæ wy³¹czone.
Aby skasowaæ plik z dyskietki elastycznej, nacisn¹æ przycisk “List Prog” i wpisaæ “DEL <nazwa pliku>”, gdzie
“<nazwa pliku>” to nazwa pliku na dyskietce elastycznej. Nie u¿ywaæ numeru programu, chyba ¿e jest on
równoczeœnie nazw¹ pliku. Nacisn¹æ WRITE/ENTER.
Aby przes³aæ parametry, ustawienia, makrozmienne i przesuniêcia do dyskietki elastycznej, nacisn¹æ “LIST
PROG”, wybraæ po¿¹dany ekran wyœwietlacza (PARAM, SETNG, OFSET lub strona makrozmiennych w
CRNT CMDS), wprowadziæ nazwê pliku i nacisn¹æ klawisz F2. Aby je odebraæ, nacisn¹æ klawisz F3.
Uwaga: Nie zaleca siê ³adowania parametrów do maszyny. Je¿eli zachodzi potrzeba za³adowania parametrów,
to skontaktowaæ siê z Dzia³em Serwisowym Haas.

Katalog dysku
Aby otrzymaæ listing katalogu dysku, wybraæ tryb “PRGM/LIST PROG” i nacisn¹æ F4. Wygenerowany
zostanie listing katalogu dysku do zapisu w programie (program domyœlny to O08999). Nacisn¹æ “Edit”, aby
przejrzeæ zawartoœæ dysku.
Usuwanie plików
Na stronie “List Prog” wpisaæ “DEL <nazwa pliku>”, gdzie <nazwa pliku> to nazwa pliku na dyskietce
elastycznej. Nacisn¹æ WRITE. Pojawi siê komunikat “Disk Delete”, a plik zostanie usuniêty z dyskietki
elastycznej.
Bezpoœrednie Sterowanie Numeryczne (DNC)
Bezpoœrednie Sterowanie Numeryczne (DNC) to kolejna metoda za³adowania programu do uk³adu sterowania.
Bezpoœrednie Sterowanie Numeryczne (DNC) zapewnia mo¿liwoœæ uruchomienia programu, gdy jest on
odbierany przez port RS-232. Ta funkcja ró¿ni siê od programu za³adowanego przez port RS-232, gdy¿ nie ma
¿adnego ograniczenia co do wielkoœci programu CNC. Program jest uruchamiany przez uk³ad sterowania w
trakcie przesy³u do tego uk³adu; nie jest on zapisywany w uk³adzie sterowania.
DNC mo¿na uruchomiæ za pomoc¹ bitu 18 w parametrze 57 oraz przy u¿yciu ustawienia 55. W³¹czyæ bit
parametru (1) i zmieniæ ustawienie 55 na “On”.
Zaleca siê uruchomienie DNC z wybran¹ opcj¹ “Xmodem” lub parzystoœci, gdy¿ wówczas nastêpuje
wykrywanie b³êdów transmisji i zatrzymanie programu DNC bez awarii. Ustawienia pomiêdzy uk³adem
sterowania CNC oraz innym komputerem musz¹ byæ zgodne z ww. zaleceniami. Aby zmieniæ ustawienia w
uk³adzie sterowania CNC, przejœæ do strony Ustawieñ (nacisn¹æ “Setng/Graph”) i przewin¹æ do ustawieñ RS-
232 (lub wpisaæ “11” i nacisn¹æ przycisk “up” lub “down”). U¿yæ strza³ek “up” lub “down” w celu zaznaczenia
zmiennych oraz strza³ki lewej i prawej do zmiany wartoœci. Po zaznaczeniu w³aœciwego wyboru nacisn¹æ
Enter.
Zalecane ustawienia RS-232 dla DNC to:
Ustawienia: 11 Wybór szybkoœci transmisji: 19200
12 Wybór parzystoœci: BRAK
13 Bity stopu:1
14 Synchronizacja: XMODEM
37 RS-232 Bity danych: 8
Aby wybraæ DNC, dwukrotnie nacisn¹æ MDI (strona DNC “Program DNC”) u góry strony. Uwaga: DNC
potrzebuje co najmniej 8000 bajtów dostêpnej pamiêci u¿ytkownika. W tym celu przejœæ do strony “List
Programs” i sprawdziæ iloœæ wolnej pamiêci u do³u strony.
Program przes³any do uk³adu sterowania musi zaczynaæ i koñczyæ siê “%”. Wybrana szybkoœæ transmisji
(ustawienie 11) dla portu RS-232 musi zapewniæ nad¹¿anie za szybkoœci¹ realizacji bloku w programie. Je¿eli
szybkoœæ transmisji jest zbyt wolna, to narzêdzie mo¿e zatrzymaæ siê podczas ciêcia.
Rozpocz¹æ wysy³anie programu do uk³adu sterowania przed naciœniêciem przycisku “Cycle Start”. Po
wyœwietleniu komunikatu “DNC Prog Found” nacisn¹æ “Cycle Start”.
DNC z napêdu dysków elastycznych
Aby wybraæ DNC z napêdu dysków elastycznych, wprowadziæ nazwê pliku z dyskietki elastycznej i powtórnie
nacisn¹æ MDI (musi byæ uruchomiony tryb MDI). Uwaga: Naciœniêcie MDI po raz trzeci zatrzyma DNC; pojawi
siê komunikat “Disk Abort”.
Uwagi DNC
Gdy w DNC jest uruchomiony program, nie mo¿na zmieniæ trybów. Z zatem edycja takich funkcji, jak “Back-
ground Edit”, jest niedostêpna.

DNC obs³uguje tryb “Drip”. Uk³ad sterowania wykonuje jeden blok (komendê) na raz. Ka¿dy blok jest
wykonywany natychmiast, bez ¿adnego antycypowania bloków. Wyj¹tkiem jest sytuacja, w której wydano
komendê “Cutter Compensation”. Kompensacja frezu wymaga odczytania trzech bloków komend ruchu przed
wykonaniem bloku skompensowanego.
Dostêpna jest w pe³ni dupleksowa komunikacja podczas DNC; w tym celu u¿yæ komendy G102 lub DPRNT,
aby wspó³rzêdne osi zosta³y wyprowadzone do steruj¹cego komputera osobistego.
Ustawianie czêœci
Konieczne jest prawid³owe zamocowanie czêœci w uchwycie.
O PRZYRZ¹DOWANIE
Kod Tnn s³u¿y do wyboru narzêdzia, które bêdzie u¿yte w programie.
Tryb impulsowania (regulatorem automatycznym)
Tryb impulsowania umo¿liwia impulsowanie wszystkich osi w celu ustawienia ich w po¿¹danym po³o¿eniu.
Przed impulsowaniem, wszystkie osie nale¿y przywróciæ do po³o¿eñ pocz¹tkowych (tj. do ich pocz¹tkowych
punktów odniesienia).
Aby przejœæ do trybu impulsowania, nacisn¹æ przycisk “handle jog” (impulsowanie regulatorem
automatycznym), a nastêpnie jedn¹ z po¿¹danych osi (np. X, Z itp.), po czym u¿yæ przycisków impulsowania
regulatorem automatycznym lub zdalnego regulatora w celu przesuniêcia osi. W trybie impulsowania dostêpne
s¹ ró¿ne prêdkoœci impulsowania, a mianowicie .0001, .001, .01 oraz .1.
Do impulsowania osi mo¿na tak¿e u¿yæ opcjonalnego zdalnego regulatora (RJH). RJH sk³ada siê z regulatora,
przycisku “Cycle Start”, przycisku “Feed Hold”, tarczy wyboru osi i tarczy z podzia³k¹.
Aby impulsowaæ osie za pomoc¹ opcjonalnego zdalnego regulatora (RJH), wybraæ po¿¹dane osie (X, U, Z, W,
B, C lub V) tarcz¹, wybraæ wartoœæ podzia³ki (X1, X10 lub X100) i u¿yæ zdalnego regulatora do przesuniêcia
osi.
Ustawianie przesuniêcia narzêdzia
Nastêpna czynnoœæ dotyczy ustawienia stycznoœci narzêdzi. Polega to na definiowaniu odleg³oœci od ostrza
narzêdzia do boku czêœci.
Przejœæ do strony przesuniêæ geometrii narzêdzi - powinna to byæ pierwsza strona na ekranach przesuniêæ;
je¿eli nie jest, to u¿yæ przycisku “page up” w celu wyboru strony geometrii narzêdzi - i nacisn¹æ “X DIA.
MEAS.”; uk³ad sterowania poprosi o wprowadzenie œrednicy czêœci. Uk³ad sterowania doda œrednicê czêœci do
lokalizacji osi X. Nastêpnie nacisn¹æ przycisk “Z FACE MEAS.”; uk³ad sterowania poprosi o wprowadzenie
œrednicy czêœci. Uk³ad sterowania doda œrednicê czêœci do lokalizacji osi Z.
Przesuniêcia mo¿na równie¿ wprowadziæ rêcznie; w tym celu wybraæ jedn¹ ze stron przesuniêæ, przesun¹æ
kursor do po¿¹danej kolumny, wpisaæ liczbê i nacisn¹æ “Write” lub F1. Naciœniêcie F1 wprowadzi liczbê do
wybranej kolumny. Wprowadzenie wartoœci i naciœniêcie “Write” spowoduje dodanie tej wartoœci do wartoœci w
wybranej kolumnie.
1. W³o¿yæ narzêdzie do g³owicy rewolwerowej.
2. Nacisn¹æ przycisk HANDLE JOG (impulsowania regulatorem automatycznym) (A)
3. Nacisn¹æ .1/100. (B) (Podczas krêcenia r¹czk¹, tokarka obraca siê z du¿¹ szybkoœci¹).
4. Za pomoc¹ przycisków impulsowania X i Z ustawiæ narzêdzie w taki sposób, aby dotyka³o boku czêœci
mniej wiêcej 1/8 cala od przedniej krawêdzi.
5. W³o¿yæ arkusz papieru pomiêdzy narzêdzie a czêœæ. Ostro¿nie przybli¿yæ narzêdzie, sprawdzaj¹c przy
tym, czy nie dociska ono arkusza.

6. Nacisn¹æ “Ofset” (C); powinna pojawiæ siê strona geometrii narzêdzi. Je¿eli nie pojawi siê, to wybraæ j¹ za
pomoc¹ przycisku “page up”.
7. Nacisn¹æ “X DIAM. Mesur” (D); operator zostanie poproszony o dodanie œrednicy czêœci. Po³o¿enie X,
przedstawione w dolnym lewym rogu ekranu, oraz œrednica czêœci zostan¹ wprowadzone do numeru po³o¿enia
narzêdzia.
8. Kursor przesunie siê do lokalizacji osi Z dla narzêdzia.
9. Nacisn¹æ “Z FACE MEAS.” (E) operator zostanie poproszony o dodanie œrednicy czêœci. Po³o¿enie Z,
przedstawione w dolnym lewym rogu ekranu, oraz œrednica czêœci zostan¹ wprowadzone do numeru po³o¿enia
narzêdzia.
10. Kursor przesunie siê do lokalizacji osi Z dla narzêdzia.
11. Nacisn¹æ “Next Tool” (nastêpne narzêdzie) (F)
Ustawianie dodatkowego oprzyrz¹dowania

W komendach bie¿¹cych znajduj¹ siê inne strony ustawieñ narzêdzi. Nacisn¹æ “Curnt Comds”, a nastêpnie
u¿yæ przycisków “Page Up/Down” w celu przejœcia do tych stron.
Pierwsza strona jest zatytu³owana “Spindle Load” (obci¹¿enie wrzeciona). Programista mo¿e dodaæ wartoœæ
graniczn¹ obci¹¿enia wrzeciona. Uk³ad sterowania wzorcuje te wartoœci, przy czym mo¿na ustawiæ je na
wykonanie okreœlonych dzia³añ w razie osi¹gniêcia zadanej wartoœci (patrz ustawienie 84).
Druga strona jest zatytu³owana “Tool Life” (trwa³oœæ u¿ytkowa narzêdzia). Na tej stronie znajduje siê kolumna
zatytu³owana “Alarm”. Programista mo¿e wprowadziæ do tej kolumny wartoœæ, która zatrzyma maszynê po
u¿yciu narzêdzia okreœlon¹ liczbê razy.
Ustawianie po³o¿enia zerowego czêœci (obrabianego przedmiotu)
“Part Zero” (po³o¿enie zerowe czêœci) jest punktem odniesienia definiowanym przez u¿ytkownika, od którego
uk³ad sterowania CNC bêdzie programowaæ wszystkie ruchy i przesuniêcia.
1. Wybraæ narzêdzie nr 1 poprzez naciœniêcie MDI, a nastêpnie wprowadziæ “T1” i nacisn¹æ “Turret Fwd”.
2. Impulsuj¹c przesun¹æ oœ X i Z, dopóki narzêdzie nie znajdzie siê w odleg³oœci ok. 1/8 cala od przodu
czêœci.
3. W³o¿yæ arkusz papieru pomiêdzy narzêdzie a czêœæ. Ostro¿nie opuœciæ narzêdzie jak najbli¿ej czêœci,
sprawdzaj¹c przy tym, czy nie dociska ono arkusza papieru. Nie impulsowaæ dalej - grozi to uszkodzeniem
narzêdzia.
4. Ustawiæ przesuniêcia robocze G54 poprzez zaznaczenie G54 Oœ X na ekranie przesuniêæ roboczych.
Wprowadziæ po³o¿enie x, podane w lewym dolnym rogu ekranu, oraz œrednicê czêœci do kolumny X za
pomoc¹ przycisku F1.
5. Naprowadziæ kursor na oœ Z. Wprowadziæ po³o¿enie z, podane w lewym dolnym rogu ekranu, oraz œrednicê
czêœci do kolumny Z za pomoc¹ przycisku F1.
6. Powtórzyæ czynnoœci 1-5 dla wszystkich narzêdzi u¿ytych w programie.

Tryb grafiki
Tryb grafiki mo¿na uruchomiæ z trybu pamiêci, MDI lub DNC. Aby uruchomiæ program, naciskaæ przycisk
“SETNG/GRAPH” a¿ do wyœwietlenia strony grafiki. Aby uruchomiæ DNC w trybie grafiki, nale¿y najpierw
wybraæ DNC, a nastêpnie przejœæ do ekranu grafiki i przes³aæ program do uk³adu sterowania maszyny (patrz
rozdzia³ DNC).
Tryb grafiki zapewnia trzy przydatne funkcje wyœwietlania, które s¹ dostêpne za pomoc¹ klawiszy funkcyjnych
(F1, F2, F3 i F4). F1 to przycisk pomocy, który przedstawia krótki opis wszystkich funkcji dostêpnych w trybie
grafiki. F2 to przycisk powiêkszania, który powiêksza obszar ekranu grafiki; w tym celu u¿yæ przycisków
strza³kowych i nacisn¹æ przycisk “Write”. F3 to przycisk po³o¿eñ, który obs³uguje przegl¹danie
poszczególnych stron po³o¿eñ w trybie grafiki. F4 to przycisk programu, który wyœwietla bie¿¹cy program.
UWAGA: Nie wszystkie funkcje lub ruchy maszyny s¹ symulowane w trybie grafiki.
Funkcja pracy na sucho
Funkcja pracy na sucho s³u¿y do szybkiego sprawdzenia programu bez ciêcia czêœci. Aby j¹ wybraæ, nale¿y
nacisn¹æ przycisk “Dry Run” w trybie MEM lub MDI. Podczas korzystania z funkcji “Dry Run”, wszystkie ruchy
szybkie i posuwy s¹ wykonywane z prêdkoœci¹ wybran¹ za pomoc¹ przycisków prêdkoœci impulsowania.
Funkcjê “Dry Run” mo¿na w³¹czyæ lub wy³¹czyæ jedynie wtedy, gdy ca³y program dobieg³ koñca, b¹dŸ po
naciœniêciu przycisku “Reset”. Funkcja “Dry Run” i tak wykona wszystkie zadane wymiany narzêdzi. Klawiszy
sterowania rêcznego mo¿na u¿yæ do wyregulowania prêdkoœæ wrzeciona w tym trybie. Uwaga: Tryb grafiki jest
równie przydatny i mo¿e nawet byæ bezpieczniejszy, gdy¿ nie przesuwa osi maszyny przed sprawdzeniem
programu (patrz poprzedni rozdzia³ dotycz¹cy funkcji grafiki).
Uruchamianie programów
Aby uruchomiæ program, przynajmniej jeden program musi byæ za³adowany w maszynie. Po wprowadzeniu
programu i ustawieniu przesuniêæ, nale¿y uruchomiæ program poprzez naciœniêcie przycisku “Cycle Start”.
Zaleca siê, aby przed rozpoczêciem ciêcia uruchomiæ program w trybie grafiki.
Background Edit (edycja w tle)
Funkcja “Background Edit” umo¿liwia edycjê jednego programu, gdy drugi program jest uruchomiony.
Aby uruchomiæ tê funkcjê w trybie “Mem”, nacisn¹æ przycisk “Prgrm/Convrs”, wpisaæ nazwê programu do
edycji (Onnnnn) i nacisn¹æ F4. Je¿eli nazwa programu nie zostanie wprowadzona, to pojawi siê “Program
Review” - umo¿liwia to edycjê aktualnie uruchomionego programu. Wybór dowolnego innego ekranu lub
naciœniêcie F4 spowoduje opuszczenia funkcji “Background Edit”. Gdy program jest uruchomiony, nacisn¹æ
przycisk “List Prog” w celu wyœwietlenia listy programów we frezarce.
¯adne ze zmian wprowadzonych podczas edycji w tle nie wp³yn¹ na uruchomiony program lub jego
podprogramy. Zmiany wejd¹ w ¿ycie dopiero po nastêpnym uruchomieniu programu.
Przycisk “Cycle Start” nie mo¿e byæ u¿ywany podczas korzystania z funkcji “Background Edit”. Je¿eli pro-
gram zawiera zatrzymanie zaprogramowane (M00), to opuœciæ “Background Edit” (nacisn¹æ F4), a nastêpnie
nacisn¹æ “Cycle Start” w celu wznowienia programu.

PODPROGRAMY STANDARDOWE
Podprogramy standardowe to z regu³y szereg komend, które s¹ powtarzane kilkakrotnie w programie. Zamiast
wielokrotnego powtarzania komend w programie g³ównym, pisane s¹ podprogramy standardowe w oddzielnym
programie. Program g³ówny ma wówczas pojedyncz¹ komendê, która “wywo³uje” podprogram standardowy.
Podprogram standardowy jest wywo³ywany za pomoc¹ M97 lub M98 oraz adresu P. Kod P jest to¿samy z
numerem wywo³ywanego podprogramu standardowego (Onnnnn).
Podprogramy standardowe mog¹ zawieraæ L lub powtórne zliczanie. Je¿eli jest L, to wywo³anie podprogramu
standardowego jest powtarzane tê liczbê razy zanim program g³ówny przejdzie do nastêpnego bloku.
O PERACJE URZ¹DZENIA DO WYMIANY NARZÊDZI .

W przypadku niskiego ciœnienia powietrza lub niewystarczaj¹cej jego iloœci, nacisk wywierany na t³ok
blokowania/odblokowania g³owicy rewolwerowej zostanie zmniejszony, co wyd³u¿y czas indeksowania g³owicy
rewolwerowej lub uniemo¿liwi jej odblokowanie.
Aby za³adowaæ lub zmieniæ narzêdzia, wybraæ tryb MDI, a nastêpnie nacisn¹æ TURRET FWD lub TURRET
REV; maszyna przeprowadzi indeksowanie g³owicy w po³o¿eniu narzêdzia. W razie wprowadzenia Tnn przed
naciœniêciem TURRET FWD lub TURRET REV, g³owica przywróci wprowadzone narzêdzie do po³o¿enia do
ciêcia.
WA¯NE W³o¿yæ zatyczki os³aniaj¹ce do wszystkich pustych kieszeni g³owicy rewolwerowej w celu
zabezpieczenia kieszeni przed nagromadzeniem zabrudzeñ.
Mimoœrodowy przycisk lokalizacji krzywki

G³owice rewolwerowe œrubowane s¹ wyposa¿one w mimoœrodowe przyciski lokalizacyjne, które umo¿liwiaj¹
dok³adne wyrównywanie œrednicy wewnêtrznej uchwytów narzêdziowych wzglêdem linii œrodkowej wrzeciona.
Zamontowaæ uchwyt narzêdziowy na g³owicy i wyrównaæ go wzglêdem wrzeciona w osi X. Zmierzyæ
prostoliniowoœæ w osi Y. W razie potrzeby zdj¹æ uchwyt narzêdziowy i w³o¿yæ w¹skie narzêdzie w otwór
przycisku krzywki, aby obróciæ element mimoœrodowy w celu usuniêcia nieprostoliniowoœci.
W poni¿szej tabeli przedstawiono wynik dla œciœle okreœlonych po³o¿eñ przycisku krzywki.
34 Programowanie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

FUNKCJE NARZÊDZI
Kod Tnnoo s³u¿y do wyboru nastêpnego narzêdzia (nn) i przesuniêcia (oo). Sposób u¿ycia tego kodu ró¿ni siê
nieznacznie w zale¿noœci od uk³adu wspó³rzêdnych ustawienia 33 FANUC lub YASNAC.
Uk³ad wspó³rzêdnych FANUC
Kody T maj¹ format Txxyy, gdzie xx okreœla numer narzêdzia od 1 do wartoœci w parametrze 65, zaœ yy
okreœla geometriê narzêdzia oraz wskaŸniki zu¿ycia narzêdzia od 1 do 50. Wartoœci geometrii narzêdzia X i Z
s¹ dodawane do przesuniêæ roboczych. W razie u¿ycia kompensacji ostrza narzêdzia, yy okreœla wskaŸnik
geometrii narzêdzia dla promienia, sto¿ka i ostrza. Je¿eli yy=00, to nie zostanie zastosowana ¿adna
geometria narzêdzia lub zu¿ycie narzêdzia.
Uk³ad wspó³rzêdnych YASNAC
Kody T maj¹ format Tnnoo, nn ma ró¿ne znaczenia w zale¿noœci od tego, czy kod T znajduje siê wewn¹trz
czy na zewn¹trz bloku G50. Wartoœæ oo okreœla zu¿ycie narzêdzia od 1 do 50. W razie u¿ycia kompensacji
ostrza narzêdzia, 50+oo okreœla wskaŸnik przesuniêcia narzêdzia dla promienia, sto¿ka i ostrza. W razie
u¿ycia oo+00, nie zostanie zastosowane ¿adne zu¿ycie narzêdzia lub kompensacja ostrza narzêdzia.
Poza blokiem G50, nn okreœla numer narzêdzia od 1 do wartoœci w parametrze 65.
Wewn¹trz bloku G50, nn okreœla wskaŸnik przesuniêcia narzêdzia od 51 do 100. Wartoœci przesuniêcia
narzêdzia X i Z zostaj¹ odjête od przesuniêæ roboczych (w zwi¹zku z czym maj¹ znak przeciwny do znaku
geometrii narzêdzi u¿ytych w uk³adzie wspó³rzêdnych FANUC).
Przesuniêcia narzêdzi stosowane przez T0101, FANUC a YASNAC
Ustawienie negatywnego zu¿ycia narzêdzia w przesuniêciach zu¿ycia narzêdzia przesunie narzêdzie dalej w
kierunku ujemnym osi. A zatem, do toczenia i obróbki powierzchni czo³owych œrednicy zewnêtrznej,
ustawienie ujemnego przesuniêcia w osi X spowoduje zmniejszenie œrednicy czêœci, zaœ ustawienie ujemnej
wartoœci w osi Z spowoduje zdjêcie wiêkszej iloœci materia³u z powierzchni czo³owej.
UWAGA: Nie jest wymagany ¿aden ruch X lub Z przed wykonaniem wymiany
narzêdzia; w wiêkszoœci przypadków, powrót X lub Z do po³o¿enia
pocz¹tkowego poch³on¹³by zbyt wiele czasu. Je¿eli jednak obrabiany
przedmiot jest du¿y, to mo¿e zajœæ potrzeba ustawienia X lub Z przed
wymian¹ narzêdzia, aby zapobiec zderzeniu narzêdzi i mocowania lub
czêœci.
W przypadku niskiego ciœnienia powietrza lub niewystarczaj¹cej jego iloœci, nacisk wywierany na t³ok
blokowania/odblokowania g³owicy rewolwerowej zostanie zmniejszony, co wyd³u¿y czas indeksowania g³owicy
rewolwerowej lub uniemo¿liwi jej odblokowanie.
Po w³¹czeniu zasilania/ponownym uruchomieniu (Power Up/Restart) oraz wyzerowaniu (Zero RET), uk³ad
sterowania pilnuje, aby g³owica rewolwerowa znalaz³a siê w normalnym po³o¿eniu. Aby za³adowaæ lub zmieniæ
narzêdzia, wybraæ tryb MDI, a nastêpnie nacisn¹æ TURRET FWD lub TURRET REV; maszyna przeprowadzi
indeksowanie g³owicy w po³o¿eniu narzêdzia. Wyœwietlacz CURNT COMDS pokazuje, które narzêdzie
znajduje siê we w³aœciwym po³o¿eniu.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Programowanie 35

O BS³UGA TULEI WYSUWANEJ
Zespó³ hydrauliczny zapewnia ciœnienie niezbêdne w celu zablokowania czêœci.
Procedura regulacji si³y zacisku
1. Przejœæ do ustawienia 92 na stronie ustawieñ i wybraæ “Zaciskanie œrednicy wewnêtrznej” lub “Zaciskanie
œrednicy zewnêtrznej”. Nie wykonywaæ tej procedury, gdy uruchomiony jest dowolny program.
2. Poluzowaæ pokrêt³o blokuj¹ce u podstawy pokrêt³a regulacyjnego
3. Obróciæ pokrêt³o regulacyjne, dopóki manometr nie wska¿e po¿¹danego ciœnienia
4. Dokrêciæ pokrêt³o blokuj¹ce
Zespó³ pompy hydraulicznej.
Tuleja wysuwana Ostrze¿enia

Zabrania siê mocowania sta³ych ograniczników d³ugoœci do cylindra hydraulicznego; spowoduje to
uszkodzenia.
NIE OBRABIAÆ czêœci wiêkszych od uchwytu.
Stosowaæ siê do wszystkich ostrze¿eñ producenta uchwytu.
Nale¿y prawid³owo ustawiæ ciœnienie hydrauliczne, aby zapewniæ mocne trzymanie obrabianego przedmiotu,
bez zniekszta³ceñ.
Szczêki uchwytów nie mog¹ wystawaæ poza œrednicê uchwytu.
Niew³aœciwie zamocowane czêœci mog¹ byæ wyrzucone z maszyny, stwarzaj¹c œmiertelne zagro¿enie.
Nie przekraczaæ znamionowych obr./min. uchwytu.
Wy¿sza wartoœæ obr./min. zmniejszy si³ê zacisku uchwytu.
UWAGA: Uchwyty nale¿y smarowaæ cotygodniowo i dok³adnie czyœciæ.

W YMIANA UCHWYTU I TULEI ZACISKOWEJ
Zdejmowanie - Zdejmowanie uchwytu

1. Przesun¹æ obie osie do po³o¿enia zerowego. Zdj¹æ szczêki uchwytu.
2. Wykrêciæ trzy (3) œruby, które mocuj¹ miskê (lub p³ytkê) œrodkow¹, ze œrodka uchwytu, a
nastêpnie zdj¹æ miskê.
3. Zacisn¹æ uchwyt i wykrêciæ szeœæ (6) SHCS (œrub z ³bem gniazdowym zmniejszonym), które
mocuj¹ uchwyt do tulei zaciskowej.
4. Umieœciæ klucz do uchwytu w otworze œrodkowym uchwytu i odkrêciæ uchwyt z tulei wysuwanej.
Zdj¹æ p³ytkê poœrednicz¹c¹ (je¿eli znajduje siê na wyposa¿eniu).
Zdejmowanie tulei zaciskowej
1. Poluzowaæ œrubê dociskow¹ z boku koñcówki wrzeciona. Okrêciæ tulejê zaciskow¹ z koñcówki
wrzeciona za pomoc¹ klucza to tulei zaciskowych.
2. Wykrêciæ szeœæ (6) SHCS (œrub z ³bem gniazdowym zmniejszonym) z koñcówki wrzeciona, a
nastêpnie zdj¹æ koñcówkê.
3. Zdj¹æ element poœrednicz¹cy tulei zaciskowej z tulei wysuwanej.
Instalacja - Instalacja tulei zaciskowej

1. Nakrêciæ element poœrednicz¹cy tulei zaciskowej na tulejê wysuwan¹.
2. Na³o¿yæ koñcówkê wrzeciona na wrzeciono, a nastêpnie ustawiæ jeden z otworów z ty³u koñcówki
wrzeciona w linii z zaczepem napêdu.
3. Przymocowaæ koñcówkê wrzeciona do wrzeciona za pomoc¹ szeœciu (6) SHCS (œrub z ³bem
gniazdowym zmniejszonym).
4. Nakrêciæ tulejê zaciskow¹ na koñcówkê wrzeciona i ustawiæ szczelinê na tulei zaciskowej w linii
ze œrub¹ dociskow¹ na koñcówce wrzeciona. Dokrêciæ œrubê dociskow¹ z boku koñcówki
wrzeciona.
Instalacja uchwytu
Uwaga: W razie potrzeby, zainstalowaæ p³ytkê poœrednicz¹c¹ przed instalacj¹ uchwytu

1. Oczyœciæ czo³o wrzeciona i powierzchniê tyln¹ uchwytu.
2. Ustawiæ zaczep napêdu u góry wrzeciona.
3. Zdj¹æ szczêki z uchwytu.
4. Zdj¹æ miskê œrodkow¹ lub nak³adkê z przodu uchwytu.
5. Je¿eli jest dostêpna prowadnica monta¿owa, to na³o¿yæ j¹ na tulejê wysuwan¹, a nastêpnie
nasun¹æ uchwyt.
6. Ustawiæ uchwyt w taki sposób, aby jeden z otworów prowadz¹cych znalaz³ siê w linii z zaczepem
napêdu.
7. Nakrêciæ uchwyt na tulejê wysuwan¹ za pomoc¹ klucza do uchwytu.
8. Mocno nakrêciæ uchwyt na tulejê wysuwan¹, a nastêpnie cofn¹æ o 1/4 obrotu.
9. Ustawiæ zaczep napêdu w linii z jednym z otworów w uchwycie.
10. Dokrêciæ szeœæ (6) SHCS (œrub z ³bem gniazdowym zmniejszonym).
11. Zainstalowaæ miskê lub p³ytkê œrodkow¹ za pomoc¹ trzech (3) SHCS (œrub z ³bem gniazdowym
zmniejszonym).
12. Zainstalowaæ szczêki.
Z AMIANA PO³O ¿ ENIA SZCZÊK UCHWYTU

Zmieniæ po³o¿enie szczêk uchwytu, gdy zakres skoku szczêk nie mo¿e wygenerowaæ wystarczaj¹cej si³y
zacisku do przytrzymania materia³u, np. w razie zmiany na wrzeciennik o mniejszej œrednicy.
Czêœæ nie zostanie odpowiednio zaciœniêta, je¿eli nie ma dostêpnego dodatkowego zakresu skoku
przed osadzeniem siê szczêk.
1. U¿yæ klucza szeœciok¹tnego w celu poluzowania dwóch SHCS mocuj¹cych szczêkê do uchwytu.
2. Przesun¹æ szczêki do nowego po³o¿enia i dokrêciæ dwie SHCS.
3. Powtórzyæ tê procedurê dla dwóch pozosta³ych szczêk. Szczêki musz¹ byæ ustawione w
po³o¿eniu wspó³œrodkowym.
KOMPENSACJA STO¿KA
Odchylenie czêœci nastêpuje wtedy, gdy nie zosta³a ona precyzyjnie wsparta poœrodku, b¹dŸ je¿eli jest za
d³uga i niepodparta. Powoduje to, ¿e naciêcie jest zbyt p³ytkie, przez co otrzymana czêœæ jest niew³aœciwie
przyciêta. Ten problem mo¿e dotyczyæ zarówno œrednicy zewnêtrznej, jak i wewnêtrznej. Kompensacja sto¿ka
niweluje ten efekt poprzez dodanie obliczonej wartoœci do ruchu X w oparciu o po³o¿enie naciêcia Z. Punkt
zerowy sto¿ka jest definiowany jako 0,0 roboczej wspó³rzêdnej zerowej Z. Sto¿ek zostaje wprowadzony do
strony przesuniêæ narzêdzia jako 5-cyfrowa liczba i zachowany w ka¿dym uk³adzie indeksowanym przez
narzêdzie, które jest nazwane “sto¿kiem” na stronie przesuniêæ/geometrii narzêdzi.

O PRZYRZ¹DOWANIE RUCHOME
Tej opcji nie mo¿na zainstalowaæ u klienta
WPROWADZENIE
Opcja oprzyrz¹dowania ruchomego pozwala u¿ytkownikowi napêdzaæ narzêdzia osiowe lub promieniowe VDI
w celu wykonywania takich operacji, jak frezowanie, nawiercanie lub d³utowanie. G³ówne wrzeciono tokarki
mo¿e byæ indeksowane w inkrementach jednego stopnia w celu zapewnienia prawid³owego ustawienia czêœci i
powtarzalnoœci. Kody G umo¿liwiaj¹ frezowanie okreœlonych kszta³tów.
Uwagi dotycz¹ce programowania
• Napêd oprzyrz¹dowania ruchomego wy³¹cza siê automatycznie w razie wydania komendy wymiany
narzêdzia.
Wrzeciono g³ówne mo¿na zablokowaæ (M14 i M15) do u¿ywania oprzyrz¹dowania ruchomego. W razie
zadania nowej prêdkoœci wrzeciona g³ównego lub naciœniêcia “reset”, wrzeciono odblokowuje siê
automatycznie.
• Maksymalna prêdkoœæ napêdu oprzyrz¹dowania ruchomego to 3000 obr./min.
• Cykle standardowe nie s¹ dostêpne.
• Oprzyrz¹dowanie ruchome Haas jest zaprojektowane do frezowania przy œrednich obci¹¿eniach, np.
frezowanie stali œredniotwardej o œrednicy maks. 3/4"
• Stosowanie oprzyrz¹dowania o du¿ych œrednicach mo¿e wi¹zaæ siê z koniecznoœci¹ zredukowania
uchwytów narzêdziowych
K ODY M OPRZYRZ¹DOWANIA RUCHOMEGO

Patrz tak¿e rozdzia³ “Kod M”
M19 Komenda k¹ta (opcja)
M19 orientuje wrzeciono w po³o¿eniu zerowym. Istnieje mo¿liwoœæ dodania wartoœci P, która ustawi wrzeciono
w okreœlonym po³o¿eniu (w stopniach). Stopnie dok³adnoœci - P zaokr¹gla do najbli¿szego ca³ego stopnia, zaœ
R zaokr¹gla do najbli¿szej setnej czêœci stopnia (x.xx) K¹t mo¿na przegl¹daæ na ekranie komend bie¿¹cych
obci¹¿enia narzêdzia.
M133 Live Tool Drive Forward (napêd oprzyrz¹dowania ruchomego - naprzód)
M134 Live Tool Drive Reverse (napêd oprzyrz¹dowania ruchomego - wstecz)
M135 Live Tool Drive Stop (napêd oprzyrz¹dowania ruchomego - zatrzymanie)
Przyk³adowy program:
Ko³o otworu na œrubê 3 otwory @ 120o na 3" BHC
G00 X3.0 Z0.1
G98
M19 P0
G04 P2. (Sterowana przerwa w ruchu w celu zapewnienia stabilizacji silnika; czas trwania zale¿y od ustawieñ)
M14
M133 P2000
G01 Z-0.5 F40.0
G00 Z0.1
M19 P120

M14
G01 Z-0.5
G00 Z0.1
M19 P240
M14
G01 Z-0.5
G00 Z0.1
M15
M135
FREZOWANIE SYNCHRONICZNE
Ruch synchroniczny G32 jest trybem sterowania, w którym osie X i Z otrzymuj¹ komendê pokonania
okreœlonych odleg³oœci przy sta³ych prêdkoœciach posuwu, zaœ wrzeciono otrzymuje komendê wykonywania
ruchu obrotowego przy sta³ych prêdkoœciach.
G32 jest powszechnie stosowany do tworzenia gwintów; wrzeciono obraca siê ze sta³ymi obr./min., zaœ sta³y
ruch osi Z zaczyna siê w tym samym punkcie odniesienia osi Z dla ka¿dego skoku. Wiele skoków mo¿na
powtórzyæ, gdy¿ punkt odniesienia (znacznik) ustawia miejsce rozpoczêcia gwintu.
G32 umo¿liwia obróbkê kszta³tów geometrycznych, jednak¿e ruchy G32 mog¹ byæ niewygodne w tworzeniu i
trudne do regulacji w programie koñcowym. Aby u³atwiæ u¿ytkownikowi pracê, uk³ad sterowania Haas CNC
posiada kod G cyklu standardowego, który upraszcza tworzenie prostych kszta³tów geometrycznych. G77
Cykl sp³aszczania automatyzuje ruchy jednolitych kszta³tów jedno- lub wielobocznych.
Oprócz ruchów synchronicznych, G5 jest trybem ruchu, który przyjmuje komendy od punktu do punktu i
steruje wrzecionem jak urz¹dzeniem obrotowym, podobnie jak ruchem sto³u obrotowego. Komendy s¹
wydawane w k¹tach oraz odleg³oœciach od punktu do punktu.
Œcie¿ki G32 pomiêdzy zadanymi Ruch G32 obejmuje zarówno Przy u¿yciu G32, wiele drobnych komend
punktami to krzywe prêdkoœæ posuwu X, jak i wydawanie ruchu powoduje powstanie kszta³tów
komend przy sta³ej wartoœci obr./min. geometrycznych

K ODY PRECYZYJNEGO STEROWANIA WRZECIONEM I KODY G OPRZYRZ¹DOWANIA RUCHOMEGO
Wprowadzenie
Wiele zastosowañ oprzyrz¹dowania ruchomego wi¹¿e siê z trzymaniem wrzeciona w bezruchu podczas
wykonywania naciêcia za pomoc¹ oprzyrz¹dowania ruchomego. Dla pewnych rodzajów operacji zachodzi
koniecznoœæ przesuniêcia wrzeciona w sposób kontrolowany podczas ciêcia za pomoc¹ oprzyrz¹dowania
ruchomego.
Precyzyjne Sterowanie Wrzecionem (FSC) jest stosowane powszechnie do tworzenia elementów na lub w
pobli¿u powierzchni czêœci, takich jak rowki, szczeliny i powierzchnie p³askie. Normalnie, do wykonywania
ciêcia (po nawierceniu otworów prowadz¹cych) s³u¿y frez walcowo-czo³owy ustawiony wzd³u¿ osi Z.
Oprzyrz¹dowanie ruchome jest wymagane niemal zawsze, aby móc korzystaæ z funkcji FSC. Toczenie
jednopunktowe nie jest zalecane, gdy¿ wymagana liczba stóp powierzchni na minutê jest za du¿a dla funkcji
FSC.
Ograniczenia
Podstawow¹ funkcj¹ wrzeciona jest szybkie wykonywanie ruchu obrotowego. Wprowadzenie kodów G dla FSC
nie zmienia konstrukcji mechanicznej silnika wrzeciona. W zwi¹zku z tym nale¿y mieæ œwiadomoœæ pewnych
czynników, które maj¹ zastosowanie, gdy wrzeciono obraca siê z bardzo niskim momentem obrotowym.
Ogranicza to praktycznie dostêpn¹ g³êbokoœæ ciêcia dla oprzyrz¹dowania ruchomego, gdy wrzeciono nie jest
zablokowane. W wielu przypadkach zaleca siê “œledzenie” ruchu wrzeciona w odniesieniu do ruchu w osi X.
Naciêcie lekkie Naciêcie g³êbokie Du¿y frez

Rodzaj naciêcia i frezu maj¹ wp³yw na wykoñczenie czêœci.
Ograniczenie dotyczy tak¿e ogólnego ustawienia wrzeciona. Ma to znaczenie podczas wykonywania naciêæ w
pobli¿u linii œrodkowej.
Liczba punktów kontrolnych zale¿y od promienia i kierunku œcie¿ki frezu. Œcie¿ki frezów o du¿ym promieniu i
p³askim k¹cie ku œrodkowi bêd¹ mia³y niewiele punktów kontrolnych.

I NSTALACJA OPRZYRZ¹DOWANIA RUCHOMEGO
1. W³o¿yæ nak³adkê no¿a do wk³adki nakrêtki ER-AN. Wkrêciæ wk³adkê nakrêtki w nakrêtkê obudowy tulei
zaciskowej.
2. Za³o¿yæ klucz ER-32-AN na nak³adkê no¿a i zaczepiæ zêby wk³adki nakrêtki ER-AN. Dokrêciæ wk³adkê
nakrêtki ER-AN rêcznie za pomoc¹ klucza.
3. Za³o¿yæ klucz maszynowy 1 na ko³ek i zablokowaæ o nakrêtkê obudowy tulei zaciskowej. Mo¿e zajœæ
potrzeba obrócenia nakrêtki obudowy tulei zaciskowej w celu zaczepienia klucza maszynowego.
4. Zaczepiæ zêby klucza kluczem maszynowym 2 i dokrêciæ.
E LEMENT POŒREDNICZ¹CY VDI I NSTALACJA

Elementy poœrednicz¹ce VDI umo¿liwiaj¹ u¿ytkowanie narzêdzi VDI-40 w g³owicach rewolwerowych Haas.
Procedura instalacji
1. Za³o¿yæ p³ytkê na chwyt narzêdzia VDI-40. Ustawiæ piastê p³yty wzglêdem otworu walcowego narzêdzia
VDI.
2. Nasun¹æ ko³nierz elementu poœrednicz¹cego na chwyt narzêdzia z naciêciem skierowanym do podstawy
chwytu narzêdzia. Ustawiæ naciêcie w linii z profilem zêba chwytu.
3. W³o¿yæ klucz do naciêcia ko³nierza. Profil zêba klucza musi pasowaæ do chwytu narzêdzia.
4. W³o¿yæ pierœcieñ typu “O” w rowek (patrz ilustracja). Pierœcieñ typu “O” zapobiegnie wypadniêciu klucza.
5. Zainstalowaæ narzêdzie VDI z elementem poœrednicz¹cym w g³owicy. Sprawdziæ prostoliniowoœæ ko³ka
ustalaj¹cego g³owicy i otworu p³ytki.
6. Dokrêciæ nakrêtkê ustalaj¹c¹ w celu zablokowania zespo³u na miejscu.

OŒ C
Ta opcja zapewnia wysokoprecyzyjny dwukierunkowy ruch wrzeciona, który jest w pe³ni interpolowany z
ruchem X i / lub Z. Mo¿na zadaæ prêdkoœæ wrzeciona w przedziale od .01 do 60 obr./min.
O BS³UGA
M154 Zasprzêglenie osi C
M155 Wysprzêglenie osi C
Ustawienie 101 Œrednica s³u¿y do obliczania prêdkoœci posuwu
Tokarka automatycznie wysprzêgli hamulec wrzeciona, gdy oœ C otrzyma komendê ruchu, po czym zasprzêgli
j¹ (je¿eli uprzednio by³a zasprzêglona).
Ruchy inkrementalne osi C s¹ mo¿liwe za pomoc¹ kodu adresowego “H” - patrz przyk³ad poni¿ej:
G0 C90.; (oœ C przesuwa siê do 90 stopni)
H-10.; (oœ C przesuwa siê do 80 stopni)
P ROGRAMY PRZYK³ADOWE

Przyk³ad nr 2
P RZEKSZTA³CANIE Z UK³ADU ORTOKARTEZJAÑSKIEGO NA UK³AD BIEGUNOWY

Przeprogramowanie wspó³rzêdnych ortokartezjañskich na biegunowe, powoduj¹ce przekszta³cenie komend
po³o¿enia X,Y na ruch obrotowy osi C i ruch liniowy osi X. Programowanie przekszta³caj¹ce z uk³adu
ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy znacz¹co ogranicza iloœæ kodów wymagan¹ do wydawania z³o¿onych
komend ruchu. Normalnie, prosta linia wymaga wielu punktów do zdefiniowania œcie¿ki, podczas gdy w
uk³adzie ortokartezjañskim wymagane s¹ tylko punkty koñcowe. Ta funkcja umo¿liwia programowanie obróbki
powierzchni czo³owych w uk³adzie wspó³rzêdnych ortokartezjañskich.
Uwagi dotycz¹ce programowania:
Zaprogramowane ruchy powinny zawsze ustawiaæ liniê œrodkow¹ narzêdzia.
Nie u¿ywaæ kompensacji frezu G41 lub G42.
Œcie¿ki narzêdzi nie mog¹ przecinaæ linii œrodkowej wrzeciona. Naciêcia, które musz¹ przekroczyæ liniê
œrodkow¹ wrzeciona, mo¿na wykonaæ w dwóch przejœciach równoleg³ych po obu stronach linii œrodkowej.
Przekszta³canie z uk³adu ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy jest komend¹ modaln¹ (patrz rozdzia³ dot.
kodu G).
Ruchy osi Z s¹ niedostêpne podczas pracy w tym trybie.
INTERPOLACJA KARTEZJAÑSKA
Komendy podane jako wspó³rzêdne ortokartezjañskie s¹ interpretowane jako ruchy osi liniowej (ruchy g³owicy
rewolwerowej) i ruchy wrzeciona (obrót obrabianego przedmiotu).
Program przyk³adowy
%
O00069
N6 (kwadrat)
G59
(NARZÊDZIE 11, .75 ŒREDNICA koniec frezarki)
(ciêcie poœrodku)
T1111
M154
G00 C0.
G97 M133 P1500
G00 Z1.
G00 G98 X2.35 Z0.1 (Po³o¿enie)
G01 Z-0.05 F25.
G112

G17
G0 X-.75 Y.5
G01 X0.45 F10. (Punkt 1)
G02 X0.5 Y0.45 R0.05 (Punkt 2)
G01 Y-0.45 (Punkt 3)
G02 X0.45 Y-0.5 R0.05 (Punkt 4)
G01 X-0.45 (Punkt 5)
G02 X-0.5 Y-0.45 R0.05 (Punkt 6)
G01 Y0.45 (Punkt 7)
G02 X-0.45 Y0.5 R0.05 (Punkt 8)
G01 X0.45 (Punkt 9) Y.6
G113
G00 Z3.
M30
%

K OMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA
Wprowadzenie
Kompensacja ostrza narzêdzia to funkcja, która pozwala u¿ytkownikowi wyregulowaæ zaprogramowan¹
œcie¿kê narzêdzia w odpowiedzi na ró¿ne rozmiary frezów czy te¿ normalne zu¿ycie frezów. W tym celu,
u¿ytkownik wprowadza dane dot. minimalnych przesuniêæ w czasie przebiegu; nie s¹ wymagane ¿adne
dodatkowe czynnoœci z zakresu programowania.
Programowanie
Kompensacja ostrza narzêdzia jest stosowana wówczas, gdy nastêpuje zmiana promienia ostrza narzêdzia
oraz gdy trzeba uwzglêdniæ zu¿ycie frezu podczas pracy na powierzchniach zakrzywionych lub wykonywania
ciêæ sto¿kowych. Z regu³y, kompensacja ostrza narzêdzia nie musi byæ stosowana, gdy zaprogramowane
ciêcia s¹ wykonywane wy³¹cznie wzd³u¿ osi X lub Z. W przypadku ciêæ sto¿kowych i kolistych, zmianie
promienia ostrza narzêdzia mo¿e towarzyszyæ niedostatecznie lub nadmiernie g³êbokie ciêcie. Patrz na
rysunek przyjmijmy, ¿e natychmiast po ustawieniu konfiguracji, C1 jest promieniem frezu, który przecina
zaprogramowan¹ œcie¿kê narzêdzia. Gdy frez zu¿ywa siê do C2, operator mo¿e wyregulowaæ przesuniêcie
geometrii narzêdzia w celu zbli¿enia d³ugoœci i œrednicy czêœci do wymiaru. Spowodowa³oby to zmniejszenie
promienia. U¿ycie kompensacji ostrza narzêdzia zapewni³oby prawid³owe ciêcie. Uk³ad sterowania
automatycznie reguluje zaprogramowan¹ œcie¿kê w oparciu o przesuniêcie dla promienia ostrza narzêdzia
wed³ug ustawienia znajduj¹cego siê w uk³adzie sterowania. Uk³ad sterowania zmienia lub generuje kod w celu
wyciêcia odpowiedniej geometrii czêœci.
Œcie¿ka narzêdzia dla 2 promieni frezu. Œcie¿ka wygenerowana w razie u¿ycia

kompensacji ostrza narzêdzia.
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e druga zaprogramowana œcie¿ka pokrywa siê z wymiarem koñcowym czêœci. Chocia¿
czêœci nie musz¹ byæ programowane za pomoc¹ kompensacji ostrza narzêdzia, to jednak jest to preferowana
metoda, gdy¿ u³atwia wykrywanie i rozwi¹zywanie problemów dotycz¹cych programu.
46 Kompensacja ostrza narzêdzia 96-0122 wersja K styczeñ 2005

K ONCEPCJE KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA
Kompensacja ostrza narzêdzia polega na przesuniêciu zaprogramowanej œcie¿ki narzêdzia w prawo lub w
lewo. Programista z regu³y programuje œcie¿kê narzêdzia na koñcowy wymiar. W razie zastosowania
kompensacji ostrza narzêdzia, uk³ad sterowania wprowadza kompensacjê dla œrednicy narzêdzia w oparciu o
specjalne instrukcje wpisane do programu. Kompensacjê na p³aszczyŸnie dwuwymiarowej zapewniaj¹ dwie
komendy kodu G. G41 wydaje uk³adowi sterowania komendê przesuniêcia siê na lewo od zaprogramowanej
œcie¿ki narzêdzia, zaœ G42 wydaje uk³adowi komendê przesuniêcia siê na prawo od zaprogramowanej œcie¿ki
narzêdzia. Inna komenda, G40, s³u¿y do anulowania wszelkich przesuniêæ wykonanych przez kompensacjê
ostrza narzêdzia.
Kierunek przesuniêcia Wyimaginowana nak³adka no¿a
Kierunek przesuniêcia zale¿y od kierunku ruchu narzêdzia wzglêdem narzêdzia, a tak¿e od tego, który bok
czêœci jest w danym momencie obrabiany. Aby okreœliæ kierunek, w którym nast¹pi skompensowane
przesuniêcie w ramach przesuniêcia ostrza narzêdzi, nale¿y wyobraziæ sobie nak³adkê no¿a i dostêpne
sposoby sterowania. Zadanie komendy G41 przesunie nak³adkê no¿a w lewo, podczas gdy komenda G42
przesunie nak³adkê no¿a w prawo. Oznacza to, ¿e normalne toczenie œrednicy zewnêtrznej bêdzie wymagaæ
G42 w celu zapewnienia prawid³owej kompensacji narzêdzia, zaœ normalne toczenie œrednicy wewnêtrznej
bêdzie wymagaæ G41.
Kompensacja ostrza narzêdzia opiera siê na za³o¿eniu, i¿ kompensowane narzêdzie ma na nak³adce promieñ,
który musi byæ skompensowany. Jest to tzw. promieñ ostrza narzêdzi. Poniewa¿ dok³adne ustalenie œrodka
tego promienia jest trudne, narzêdzi nale¿y ustawiæ na podstawie tzw. wyimaginowanej nak³adki no¿a. Uk³ad
sterowania musi równie¿ znaæ kierunek nak³adki no¿a wzglêdem œrodka promienia ostrza narzêdzia, czyli tzw.
kierunek Nak³adki. Kierunek nak³adki nale¿y okreœliæ dla ka¿dego narzêdzia.
Pierwszy skompensowany ruch jest na ogó³ ruchem od po³o¿enia nieskompensowanego do po³o¿enia
skompensowanego, w zwi¹zku z czym jest nietypowy. Ten pierwszy ruch nazywa siê ruchem “podejœcia” i jest
wymagany podczas stosowania kompensacji ostrza narzêdzia. Ruch “odejœcia” jest równie¿ wymagany. W
trakcie ruchu odejœcia, uk³ad sterowania przechodzi od po³o¿enia skompensowanego do po³o¿enia
nieskompensowanego. Ruch odejœcia wystêpuje wtedy, gdy kompensacja ostrza narzêdzia zostanie
anulowana za pomoc¹ komendy G40 lub komendy Txx00. Chocia¿ ruchy podejœcia i odejœcia mo¿na
precyzyjnie zaplanowaæ, to jednak na ogó³ s¹ one ruchami niekontrolowanymi, podczas których narzêdzie nie
powinno stykaæ siê z czêœci¹.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kompensacja ostrza narzêdzia 47

U¿ YWANIE KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA
Poni¿ej przedstawiono czynnoœci wykonywane w celu zaprogramowania czêœci przy u¿yciu TNC:
Zaprogramowaæ czêœæ na wymiary koñcowe.
Podejœcie i odejœcie – Sprawdziæ, czy dla ka¿dej skompensowanej œcie¿ki istnieje ruch podejœcia oraz
ustaliæ zastosowany kierunek (G41 lub G42). Sprawdziæ tak¿e, czy dla ka¿dej skompensowanej œcie¿ki
istnieje ruch odejœcia.
Promieñ oraz zu¿ycie ostrza narzêdzia – Wybraæ standardow¹ wk³adkê (narzêdzie z promieniem), która
zostanie zastosowana dla ka¿dego narzêdzia. Ustawiæ promieñ ostrza narzêdzia dla ka¿dego
skompensowanego narzêdzia. Wyzerowaæ odnoœne przesuniêcie zu¿ycia ostrza narzêdzia dla ka¿dego
narzêdzia.
Kierunek nak³adki no¿a – Wprowadziæ kierunek nak³adki no¿a dla ka¿dego narzêdzia korzystaj¹cego z
kompensacji, G41 lub G42.
Przesuniêcie geometrii narzêdzia – Ustawiæ geometriê d³ugoœci narzêdzia i wyzerowaæ przesuniêcia
zu¿ycia d³ugoœci dla ka¿dego narzêdzia.
Sprawdziæ geometriê kompensacji – Uruchomiæ program w trybie grafiki i usun¹æ wszelkie pojawiaj¹ce siê
problemy dotycz¹ce geometrii kompensacji ostrza narzêdzia. Problem mo¿na wykryæ na dwa sposoby: 1) albo
zostanie wygenerowany alarm wskazuj¹cy zak³ócenia kompensacji, albo 2) b³êdna geometria zostanie
wygenerowana w trybie grafiki.
Wykonaæ i sprawdziæ rezultaty pierwszej czynnoœci – Wyregulowaæ skompensowane zu¿ycie dla ustawionej
czêœci.
Ka¿da z powy¿szych czynnoœci zosta³a szczegó³owo opisana w poni¿szych rozdzia³ach.
R UCH PODEJŒCIA I ODEJŒCIA DLA KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA

Pierwszy ruch X lub Z w tym samym wierszu, który zawiera G41 lub G42, nazywa siê ruchem “podejœcia”.
Podejœcie musi byæ ruchem liniowym, tj. G01 lub G00. Pierwszy ruch nie jest kompensowany, jednak¿e na
koñcu ruchu podejœcia po³o¿enie maszyny zostanie ca³kowicie skompensowane. Patrz poni¿szy rysunek:
Ruchy podejœcia i odejœcia.
Ka¿dy wiersz kodu z G40 anuluje kompensacjê ostrza narzêdzia; JEST TO TZW. ruch “odejœcia”. Odejœcie
musi byæ ruchem liniowym, tj. G01 lub G00. Rozpoczêcie ruchu odejœcia jest w pe³ni skompensowane; w tym
punkcie, po³o¿enie jest pod k¹tem prostym do ostatniego zaprogramowanego bloku. Na koñcu ruchu odejœcia,
po³o¿enie maszyny nie jest kompensowane. Patrz poprzedni rysunek.
Poni¿szy rysunek przedstawia sytuacjê tu¿ przed anulowaniem kompensacji ostrza narzêdzia. Niektóre
geometrie spowoduj¹ niedostateczne lub nadmiernie g³êbokie ciêcie. Jest to regulowane poprzez
wprowadzenie kodu adresowego I oraz K do bloku anulowania G40. I oraz K w bloku G40 definiuj¹ wektor,
który s³u¿y do okreœlania skompensowanego po³o¿enia docelowego poprzedniego bloku. Ten wektor jest z
regu³y ustawiany w linii z krawêdzi¹ lub œciank¹ gotowej czêœci. Na poni¿szym rysunku przedstawiono
sposób, w jaki I oraz J mog¹ poprawiæ niepo¿¹dane parametry ciêcia w ruchu odejœcia.

U¿ycie I oraz K w bloku G40.
PRZESUNIÊCIE PROMIENIA OSTRZA NARZÊDZIA ORAZ PRZESUNIÊCIE ZU ¿ YCIA
Ka¿dy nó¿ tokarski, który wykorzystuje kompensacjê ostrza narzêdzia, wymaga promienia Ostrza narzêdzia.
Nak³adka no¿a (promieñ ostrza narzêdzia) okreœla stopieñ kompensacji, jaki uk³ad sterowania ma zastosowaæ
dla narzêdzia. Je¿eli jako narzêdzie stosowane s¹ standardowe wk³adki, to promieñ ostrza narzêdzia jest po
prostu promieniem nak³adki no¿a wk³adki.
Z ka¿dym narzêdziem na stronie przesuniêæ geometrii jest skojarzone przesuniêcie promienia ostrza
narzêdzia. Kolumna oznaczona “promieñ” jest wartoœci¹ promienia ostrza narzêdzi dla ka¿dego narzêdzia.
Je¿eli wartoœæ dowolnego przesuniêcia promienia ostrza narzêdzi jest ustawiona na zero, to dla danego
narzêdzia nie zostanie wygenerowana ¿adna kompensacja.
Z ka¿dym przesuniêciem promienia jest skojarzone przesuniêcie zu¿ycia promienia, znajduj¹ce siê na stronie
przesuniêcia zu¿ycia. Uk³ad sterowania dodaje przesuniêcie zu¿ycia w celu uzyskania skutecznego
promienia, który pos³u¿y do wygenerowania wartoœci skompensowanych.
Drobne korekty (wartoœci dodatnie) przesuniêcia promienia podczas serii produkcyjnych powinny byæ
wprowadzane do strony przesuniêæ zu¿ycia. Dziêki temu operator mo¿e ³atwo œledziæ zu¿ycie dla danego
narzêdzia. Gdy narzêdzie jest u¿ywane, wk³adka na ogó³ zu¿ywa siê, dziêki czemu na koñcu narzêdzia
wystêpuje wiêkszy promieñ. W razie wymiany zu¿ytego narzêdzia na nowe, przesuniêcie robocze powinno
byæ wyzerowane.
Nale¿y koniecznie pamiêtaæ, ¿e wartoœci kompensacji ostrza narzêdzi s¹ podawane w odniesieniu do
promienia, nie zaœ œrednicy. Jest to istotne w przypadku anulowania kompensacji ostrza narzêdzia. Je¿eli
odleg³oœæ inkrementalna skompensowanego ruchu odejœcia nie jest dwukrotnoœci¹ promienia no¿a, to wyst¹pi
nadmiernie g³êboki ciêcie. Nale¿y zawsze pamiêtaæ, ¿e zaprogramowane œcie¿ki s¹ podawane w odniesieniu

do œrednicy, w zwi¹zku z czym trzeba przewidzieæ dwukrotnoœæ promienia narzêdzia dla ruchów odejœcia.
Blok Q cykli standardowych, które wymagaj¹ sekwencji PQ, jest czêsto ruchem odejœcia. W poni¿szym
przyk³adzie przedstawiono w jaki sposób b³êdne programowanie doprowadzi do nadmiernie g³êbokiego ciêcia.
Przyk³ad
Ustawienie 33 to FANUC: X Z Promieñ Ostrze
Geometria narzêdzia 8: -8.0000 -8.0000 0.0160 2
O0010 ;
G28 ;
T808; (Wytaczad³o)
G97 2400 M03;
G54 G00 X.49 Z.05;
G41 G01 X.5156 F.004;
Z-.05;
X.3438 Z-.25
Z-.5;
X.33; (Przesun¹æ o mniej ni¿ .032; wartoœæ wymagana w celu zapobie¿enia wciêciu podczas wyprowadzania
frezu przed anulowaniem TNC.)
G40 G00 X.25 ;
Z.05;
G28;
M30;
Niewa¿ny program wykorzystuj¹cy TNC oraz G70.
K OMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA ORAZ GEOMETRIA D³UGOŒCI NARZÊDZIA

Geometrie d³ugoœci narzêdzi korzystaj¹cych z kompensacji ostrza narzêdzia ustawia siê tak samo, jak w
przypadku narzêdzi, które nie korzystaj¹ z kompensacji. Patrz rozdzia³ “Oprzyrz¹dowanie” niniejszej instrukcji
w celu uzyskania szczegó³owych informacji na temat ustawiania stycznoœci narzêdzi i zapisywania geometrii
d³ugoœci narzêdzia. W chwili skonfigurowania nowego narzêdzia, geometria zu¿ycia powinna byæ wyzerowana.
Z regu³y narzêdzia cechuj¹ siê nierównym zu¿yciem. Wystêpuje to zw³aszcza wtedy, gdy szczególnie
g³êbokie naciêcia s¹ wykonywane jedn¹ krawêdzi¹ narzêdzia. W takiej sytuacji wskazane bêdzie
wyregulowanie geometrii zu¿ycia X lub Z zamiast promienia zu¿ycia. Poprzez wyregulowanie geometrii
zu¿ycia d³ugoœci X lub Z, operator mo¿e nierzadko skompensowaæ nierówne zu¿ycie ostrza narzêdzia.
Geometria zu¿ycia d³ugoœci przesunie wszystkie wymiary dla pojedynczej osi.
Konstrukcja programu mo¿e nie pozwalaæ operatorowi na skompensowanie zu¿ycia za pomoc¹ przesuniêcia
geometrii d³ugoœci. Zu¿ycie, które nale¿y wyregulowaæ, mo¿na ustaliæ poprzez sprawdzenie kilku wymiarów X
i Z na gotowej czêœci. Zu¿ycie równomierne spowoduje podobne zmiany wymiarowe na osi X i Z, a ponadto
wskazuje, i¿ nale¿y zwiêkszyæ przesuniêcie zu¿ycia promienia. Zu¿ycie, które wp³ywa na wymiary tylko w
jednej osi, wskazuje na zu¿ycie geometrii d³ugoœci.
Dobra konstrukcja programu, oparta na geometrii obrabianej czêœci, powinna wyeliminowaæ problemy
nierównego zu¿ycia. Ogólnie rzecz bior¹c, zaleca siê stosowanie narzêdzi do obróbki wykañczaj¹cej, które
wykorzystuj¹ ca³y promieñ frezu do kompensacji ostrza narzêdzia.

K OMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA W CYKLACH STANDARDOWYCH
Niektóre cykle standardowe ignoruj¹ kompensacjê ostrza narzêdzia, z wyj¹tkiem specyficznej struktury
kodowania, b¹dŸ wykonuj¹ w³asne, œciœle okreœlone dzia³ania w zakresie cykli standardowych (patrz tak¿e
rozdzia³ “Cykle standardowe”).
Poni¿sze cykle standardowe ignoruj¹ kompensacjê promienia ostrza narzêdzia. Nale¿y anulowaæ
kompensacjê ostrza narzêdzia przed uruchomieniem któregokolwiek z tych cykli standardowych.
G74 End face grooving cycle, peck drilling (cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej,
nawiercanie precyzyjne)
G75 O.D./I.D. grooving cycle, peck drilling (cykl rowkowania œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej,
nawiercanie precyzyjne)
G76 Thread cutting cycle, multiple pass (cykl przycinania gwintu, przejœcie wielokrotne)
G92 Thread cutting cycle, modal (cykl przycinania gwintu, modalny)
PRZYK³ADY PROGRAMÓW WYKORZYSTUJ¹CYCH KOMPENSACJÊ OSTRZA NARZÊDZIA

Niniejszy rozdzia³ zawiera przyk³adu programów, które wykorzystuj¹ kompensacjê ostrza narzêdzia.
Przyk³ad 1
Ogólna kompensacja ostrza narzêdziaza pomoc¹ standardowych trybów interpolacji G01/G02/G03.
Czynnoœci przygotowawcze
Przestawiæ ustawienie 33 na FANUC.
Ustawiæ nastêpuj¹ce narzêdzia
Wk³adka T1 o promieniu .0312, zdzieranie
Wk³adka T2 o promieniu .0312, wykañczanie
Narzêdzie do rowkowania T3 o szerokoœci 250 i promieniu .016/to samo narzêdzie dla przesuniêæ 3 i 13
Narzêdzie Przesuniêcie X Z PROMIEÑ OSTRZE

T1 01 -8.9650 -12.8470 .0312 3
T2 02 -8.9010 -12.8450 .0312 3
T3 03 -8.8400 -12.8380 .016 3
T3 13 “ -12.588 .016 4
Przyk³adowy program Opis

%
O0811 (G42 Test BCA) (Przyk³ad1)
N1 G54 S1000
T101 (Wybraæ narzêdzie 1 i przesuniêcie 1 - kierunek ostrza
dla przesuniêcia 1 to 3)
G97 S500 M03
G54 G00 X2.1 Z0.1 (Przejœæ do punktu S)
G96 S200
(Zdzieranie P do Q z T1, przy u¿yciu G71 i TNC)
G71 P10 Q20 U0.02 W0.005 D.1 F0.015
(Zdefiniowaæ œcie¿kê, sekwencja œcie¿ki PQ)
N10 G42 G00 X0. Z0.1 F.01 (P)(G71 Typ II, TNC w prawo)
G01 Z0 F.005
X0.65
X0.75 Z-0.05

Z-0.75
G02 X1.25 Z-1. R0.25
G01 Z-1.5 (A)
G02 X1. Z-1.625 R0.125
G01 Z-2.5
G02 X1.25 Z-2.625 R0.125 (B)
G01 Z-3.5
X2. Z-3.75
N20 G00 G40 X2.1 (Anulowaæ TNC)
G97 S500
G28 (Zero jako luz wymiany narzêdzia)
M01
N2 G50 S1000
T202
G97 S750 M03 (Wybraæ narzêdzie 2 i przesuniêcie 2 - kierunek ostrza to 3)
G00 X2.1 Z0.1 (Przejœæ do punktu S)
G96 S400
(Zakoñczyæ P do Q z T2 za pomoc¹ G70 i TNC)
G70 P10 Q20
G97 S750
M01
N3 G50 S1000
T303 (Wybraæ narzêdzie 3 i przesuniêcie 3 - kierunek ostrza to 3)
G97 S500 M03 (Rowkowanie do punktu B za pomoc¹ przesuniêcia 3)
G54 G42 X1.5 Z-2.0 (Przejœæ do punktu C, TNC w prawo
G96 S200
G01 X1. F0.003
G01 Z-2.5
G02 X1.25 Z-2.625 R0.125 (B)
G40 G01 X1.5 (Anulowaæ TNC - Rowkowanie do punktu A za pomoc¹
przesuniêcia 4)
T313 (Zmieniæ przesuniêcie na drug¹ stronê narzêdzia)
G00 G41 X1.5 Z-2.125 (Przejœæ do punktu C - podejœcie TNC)
G01 X1. F0.003
G01 Z-1.625
G03 X1.25 Z-1.5 R0.125 (A)
G40 G01 X1.6 (Anulowaæ TNC)
G97 S500
G28
M30
%
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e dla G70 u¿yto zalecanego szablonu z poprzedniego rozdzia³u. Ponadto nale¿y
zauwa¿yæ, ¿e kompensacja jest dostêpna w sekwencji PQ, ale zostaje anulowana po zakoñczeniu G70.
Przyk³ad 2
TNC z cyklem standardowym zdzierania G71
Narzêdzia
Narzêdzie Przesuniêcie Promieñ Ostrze
T1 01 .032 3

%
O0813 (Przyk³ad 3)
G50 S1000
T101 (Wybraæ narzêdzie 1)
G00 X1.5 Z.1 (Ruch szybki do punktu rozpoczêcia)
G96 S100 M03
G71 P80 Q180 U.01 W.005 D.08 F.012 (Zdzieranie P do Q z T1, przy u¿yciu G71 i TNC)
(Zdefiniowaæ czêœæ, sekwencja œcie¿ki PQ)
N80 G42 G00 X0.6 (P) (G71 Typ I, TNC w prawo)
G01 Z0 F0.01 (Pocz¹tek koñca œcie¿ki czêœci)
X0.8 Z-0.1 Fx0.005
Z-0.5
G02 X1.0 Z-0.6 I0.1
G01 X1.5
X2.0 Z-0.85
Z-1.6
X2.3
G03 X2.8 Z-1.85 K-0.25
G01 Z-2.1 (Q) (Koniec œcie¿ki czêœci)
N180 G40 G00 X3.0 M05 (Anulowaæ TNC)
G28 (Zero X jako luz wymiany narzêdzia)
M30
%
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e ta czêœæ jest œcie¿k¹ G71 Typ I. W razie u¿ywania TNC, œcie¿ka Typu II jest wysoce
nietypowa. Wynika to z faktu, ¿e aktualne metody kompensacji mog¹ skompensowaæ nak³adkê no¿a tylko w
jednym kierunku.
Przyk³ad 3

%
O0814 (Przyk³ad 3)
G50 S1000
G00 X3.5 Z0.1 (Przejœæ do punktu rozpoczêcia)
G96 S190 M03
(Zdzieranie P do Q z T1, przy u¿yciu G72 i TNC)
G72 P80 Q180 U0.005 W0.01 D0.05 F.010
(Zdefiniowaæ œcie¿kê, sekwencja œcie¿ki PQ)
N80 G41 G00 Z-1.6 (P) (G72 Typ I, TNC w lewo)
G01 X2. F0.005
X1.4 Z-0.9

X1.0
Z-0.6
G03 X0.8 Z-0.5 K0.1
G01 Z-0.1
X0.6 Z0.
X0.
N180 G40 G00 Z0.01 (Anulowaæ TNC)
(******Opcjonalna Sekwencja Wykañczania*****)
M01
N2 G50 S1000
G96 S325 M03 (Zakoñczyæ P do Q z T2 za pomoc¹ G70 i TNC)
G70 P80 Q180
G00 Z0.5 M05
M30
%
G72 jest u¿ywane zamiast G71, gdy¿ skoki zdzierania w X s¹ d³u¿sze ni¿ skoki zdzierania w Z w G71.
U¿ycie G72 zapewnia wiêc wiêksz¹ wydajnoœæ.
Przyk³ad 4
Narzêdzia
Wk³adka T2 o promieniu .016, wykañczanie
Narzêdzie Przesuniêcie Promieñ Ostrze
T1 01 .032 3
T2 02 .016 3
%
O0815 (Przyk³ad 4)
G50 S1000
G00 X3.5 Z.1 (Przejœæ do punktu S)
G96 S100 M03
G73 P80 Q180 U.01 W0.005 I0.3 K0.15 D4 F.012 (Zdzieranie P do Q z T1, przy u¿yciu G73 i TNC)
N80 G42 G00 X0.6 (Œcie¿ka czêœci, sekwencja PQ, G72 Typ I, TNC
w prawo)
G01 Z0 F0.1
X0.8 Z-0.1 F.005
Z-0.5
G02 X1.0 Z-0.6 I0.1
G01 X1.4
X2.0 Z-0.9
Z-1.6
X2.3
G03 X2.8 Z-1.85 K-0.25
G01 Z-2.1
N180 G40 X3.1 (Q)
G00 Z0.1 M05 (Anulowaæ TNC)

(******Opcjonalna Sekwencja Wykañczania*****)
M01
N2 G50 S1000
G96 S100 M03
(Zakoñczyæ P do Q z T2 za pomoc¹ G70 i TNC)
G70 P80 Q180
G00 Z0.5 M05
M30
%
G73 nale¿y u¿yæ przede wszystkim wtedy, gdy zachodzi potrzeba usuniêcia równej iloœci materia³u w osi X
oraz w osi Z.
Przyk³ad 5
TNC z modalnym cyklem toczenia i zdzierania G90

%
O0816 (Przyk³ad 5)
G50 S1000
G96 S100 M03
(ZDZIERANIE, 30 STOPNI, K¥T DO X2. ORAZ Z-1.5 ZA POMOC¥ G90 I TNC)
G90 G42 X2.55 Z-1.5 I-0.9238 F0.012
X2.45 (Opcjonalne przejœcia dodatkowe)
X2.3476
G00 G40 X3.0 Z0.1 M05 (Anulowaæ TNC)
M30
%

Przyk³ad 6
TNC z modalnym cyklem toczenia i zdzierania G94

%
O0817 (Przyk³ad 6)
G50 S1000
G96 S100 M03
G94 G41 X1.0 Z-0.5 K-0.577 F.03 (Zdzieranie 30°, k¹t do X1. oraz Z-0.7 za pomoc¹ G94 i
TNC)
Z-0.6 (Opcjonalne przejœcia dodatkowe)
Z-0.7
G00 G40 X3. Z0.1 M05 (Anulowaæ TNC)
M30
%

W YIMAGINOWANA NAK³ADKA NO ¿ A I KIERUNEK
W przypadku tokarki, ustalenie œrodka promienia narzêdzia nie jest rzecz¹ ³atw¹. Krawêdzie tn¹ce zostaj¹
ustawione w chwili ustawienia stycznoœci narzêdzia w celu zarejestrowania geometrii narzêdzia. Uk³ad
sterowania mo¿e obliczyæ po³o¿enie œrodka promienia narzêdzia za pomoc¹ informacji o krawêdzi, promieniu
narzêdzia i przewidywanego kierunku ciêcia frezu. Przesuniêcia geometrii osi X i Z przecinaj¹ siê w punkcie
zwanym wyimaginowan¹ nak³adk¹ no¿a, która pomaga przy ustalaniu kierunku nak³adki no¿a. Kierunek
nak³adki no¿a jest okreœlany przez wektor. który pochodzi od œrodka promienia narzêdzia i przechodzi do
wyimaginowanej nak³adki no¿a. Patrz poni¿sze rysunki.
Kierunek nak³adki no¿a dla ka¿dego narzêdzia jest kodowany jako pojedyncza liczba ca³kowita od 0 do 9. Kod
kierunku nak³adki znajduje siê obok przesuniêcia promienia na stronie geometrii przesuniêæ. Zaleca siê
okreœlenie kierunku nak³adki dla wszystkich narzêdzi korzystaj¹cych z kompensacji ostrza narzêdzia. Na
poni¿szym rysunku podsumowano schemat kodowania nak³adki wraz z przyk³adami orientacji frezu.
Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e nak³adka wskazuje osobie ustawiaj¹cej sposób, w jaki programista zamierza zmierzyæ
geometriê przesuniêcia narzêdzia. Dla przyk³adu, je¿eli arkusz ustawieñ przedstawia kierunek nak³adki 8, to
programista d¹¿y do tego, aby geometria narzêdzia znalaz³a siê na krawêdzi oraz na linii œrodkowej wk³adki
narzêdziowej.

PROGRAMOWANIE BEZ KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA
Rêczne obliczanie kompensacji
W razie zaprogramowania prostej linii w osi X lub Z, nak³adka no¿a dotyka czêœci w tym samym punkcie, w
którym dotkniêto oryginalnych przesuniêæ narzêdzia w osi X i Z. Jednak¿e w razie zaprogramowania ukosu lub
k¹ta, nak³adka nie dotyka czêœci w tych samych punktach. Miejsce, w którym nak³adka faktycznie dotyka
czêœci, zale¿y od k¹ta naciêcia oraz od rozmiaru wk³adki narzêdziowej. W razie zaprogramowania czêœci bez
¿adnej kompensacji, nast¹pi niedostatecznie lub nadmiernie g³êbokie ciêcie.
Na poni¿szych stronach zamieszczono tabele i ilustracje przedstawiaj¹ce sposób obliczania kompensacji w
celu prawid³owego zaprogramowania czêœci.
Do ka¿dego wykresu za³¹czono trzy przyk³ady kompensacji przy u¿yciu obu rodzajów wk³adek oraz ciêcia pod
trzema ró¿nymi k¹tami. Obok ilustracji zamieszczono przyk³adowy program wraz z objaœnieniem sposoby
obliczenia kompensacji.
Patrz ilustracje na nastêpnych stronach
Nak³adkê no¿a przedstawiono jako kó³ko z wywo³anymi punktami X i Z. Te punkty oznaczaj¹ miejsca
stycznoœci przesuniêæ œrednicy X oraz powierzchni czo³owej Z.
Ka¿da ilustracja przedstawia czêœæ o œrednicy 3" z liniami wychodz¹cymi z czêœci i przecinaj¹cymi siê pod
k¹tami 30°, 45° i 60° .
Punkt, w którym nak³adka no¿a przecina te linie, jest punktem pomiaru wartoœci kompensacji.
Wartoœæ kompensacji to odleg³oœæ od powierzchni nak³adki no¿a do rogu czêœci. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
nak³adka no¿a jest nieco przesuniêta od rzeczywistego rogu czêœci; dziêki temu nak³adka no¿a znajduje siê
we w³aœciwym po³o¿eniu do wykonania nastêpnego ruchu bez ¿adnego niedostatecznie lub nadmiernie
g³êbokiego ciêcia.
U¿yæ wartoœci podanych na wykresach (wielkoœæ k¹ta i promienia) w celu obliczenia prawid³owego po³o¿enia
œcie¿ki narzêdzia dla programu.
G EOMETRIA KOMPENSACJI OSTRZA NARZÊDZIA

Na poni¿szym rysunku przedstawiono ró¿ne geometrie kompensacji ostrza narzêdzia. Zosta³y one
zgrupowane w czterech kategoriach przeciêcia. Przeciêcia to 1) liniowe do liniowego, 2) liniowe do kolistego,
3) koliste do liniowego oraz 4) koliste do kolistego. Poza tymi kategoriami, przeciêcia s¹ klasyfikowane pod
wzglêdem k¹ta przeciêcia i podejœcia, trybu do trybu oraz ruchów odejœcia.
Obs³ugiwane s¹ dwa rodzaje kompensacji FANUC - typ A oraz typ B. Kompensacja domyœlna to typ A.

Liniowe do liniowego (Typ A)
Liniowy do kolistego (Typ A)

Koliste do liniowego (Typ A)
Koliste do kolistego (Typ A)

Schemat obliczania promienia ostrza narzêdzi

Wykres promieni oraz k¹tów narzêdzi (PROMIEÑ 1/32)
Obliczony wymiar X opiera siê na œrednicy czêœci.
Xc Zc Xc Zc
K¥T PRZEJŒCIE WZD£U¯NIE K¥T PRZEJŒCIE WZD£U¯NIE
1.
2. .0372
.0010 .0310 46. .0180
3. .0378
.0022 .0307 47. .0177
4. .0386
.0032 .0304 48. .0173
5. .0392
.0042 .0302 49. .0170
6. .0398
.0052 .0299 50. .0167
7. .0404
.0062 .0296 51. .0163
8. .0410
.0072 .0293 52. .0160
9. .0416
.0082 .0291 53. .0157
10. .0422
.0092 .0288 54. .0153
11. .0428
.01 .0285 55. .0150
12. .0434
.0011 .0282 56. .0146
13. .0440
.0118 .0280 57. .0143
14. .0446
.0128 .0277 58. .0139
15. .0452
.0136 .0274 59. .0136
16. .0458
.0146 .0271 60. .0132
17. .0464
.0154 .0269 61. .0128
18. .047
.0162 .0266 62. .0125
19. .0474
.017 .0263 63. .0121
20. .0480
.018 .0260 64. .0117
21. .0486
.0188 .0257 65. .0113
22. .0492
.0196 .0255 66. .0110
23. .0498
.0204 .0252 67. .0106
24. .0504
.0212 .0249 68. .0102
25. .051
.022 .0246 69. .0098
26. .0514
.0226 .0243 70. .0094
27. .052
.0234 .0240 71. .0090
28. .0526
.0242 .0237 72. .0085
29. .0532
.025 .0235 73. .0081
30. .0538
.0256 .0232 74. .0077
31. .0542
.0264 .0229 75. .0073
32. .0548
.0272 .0226 76. .0068
33. .0554
.0278 .0223 77. .0064
34. .056
.0286 .0220 78. .0059
35. .0564
.0252 .0217 79. .0055
36. .057
.03 .0214 80. .0050
37. .0576
.0306 .0211 81. .0046
38. .0582
.0314 .0208 82. .0041
39. .0586
.032 .0205 83. .0036
40. .0592
.0326 .0202 84. .0031
41. .0598
.0334 .0199 85. .0026
42. .0604
.034 .0196 86. .0021
43. .0608
.0346 .0193 87. .0016
44. .0614
.0354 .0189 88. .0011
45.
.036 .0186 89. .062 .0005
.0366 .0183

Schemat obliczania promienia ostrza narzêdzi

Wykres promieni oraz k¹tów narzêdzi (promieñ 1/64)
Obliczony wymiar X opiera siê na œrednicy czêœci.
Xc Zc Xc Zc
K¥T PRZEJŒCIE WZD£U¯NIE K¥T PRZEJŒCIE WZD£U¯NIE
1. .0006 .0155 46. .00186 .0090
2. .0001 .0154 47. .0019 .0088
3. .0016 .0152 48. .0192 .0087
4. .0022 .0151 49. .0196 .0085
5. .0026 .0149 50. .0198 .0083
6. .0032 .0148 51. .0202 .0082
7. .0036 .0147 52. .0204 .0080
8. .0040 .0145 53. .0208 .0078
9. .0046 .0144 54. .021 .0077
10. .0050 .0143 55. .0214 .0075
11. .0054 .0141 56. .0216 .0073
12. .0060 .0140 57. .022 .0071
13. .0064 .0138 58. .0222 .0070
14. .0068 .0137 59. .0226 .0068
15. .0072 .0136 60. .0228 .0066
16. .0078 .0134 61. .0232 .0064
17. .0082 .0133 62. .0234 .0062
18. .0086 .0132 63. .0238 .0060
19. .0090 .0130 64. .024 .0059
20. .0094 .0129 65. .0244 .0057
21. .0098 .0127 66. .0246 .0055
22. .0102 .0126 67. .0248 .0053
23. .0106 .0124 68. .0252 .0051
24. .011 .0123 69. .0254 .0049
25. .0014 .0122 70. .0258 .0047
26. .0118 .0120 71. .0260 .0045
27. .012 .0119 72. .0264 .0043
28. .0124 .0117 73. .0266 .0041
29. .0128 .0116 74. .0268 .0039
30. .0132 .0114 75. .0272 .0036
31. .0136 .0113 76. .0274 .0034
32. .014 .0111 77. .0276 .0032
33. .0142 .0110 78. .0280 .0030
34. .0146 .0108 79. .0282 .0027
35. .015 .0107 80. .0286 .0025
36. .0154 .0103 81. .0288 .0023
37. .0156 .0104 82. .029 .0020
38. .016 .0102 83. .0294 .0018
39. .0164 .0101 84. .0296 .0016
40. .0166 .0099 85. .0298 .0013
41. .017 .0098 86. .0302 .0011
42. .0174 .0096 87. .0304 .0008
43. .0176 .0095 88. .0308 .0005
44. .018 .0093 89. .031 .0003
45. .0184 .0092

PROGRAMOWANIE
Uk³ady sterowania CNC korzystaj¹ z szeregu ró¿nych uk³adów wspó³rzêdnych i przesuniêæ, które pozwalaj¹
u¿ytkownikowi okreœlaæ lokalizacjê ostrzy oprzyrz¹dowania wzglêdem czêœci. W niniejszym rozdziale opisano
wspó³pracê pomiêdzy ró¿nymi uk³adami wspó³rzêdnych i przesuniêciami oprzyrz¹dowania.
Obowi¹zuj¹cy uk³ad wspó³rzêdnych
Obowi¹zuj¹cy uk³ad wspó³rzêdnych jest sum¹ wszystkich aktualnie obowi¹zuj¹cych uk³adów wspó³rzêdnych i
przesuniêæ. Jest to uk³ad wyœwietlany pod etykiet¹ “Work” na ekranie po³o¿eñ. Jest on ponadto to¿samy z
wartoœciami zaprogramowanymi w programie kodu G przy za³o¿eniu, i¿ nie wykonano ¿adnej kompensacji
ostrza narzêdzia.
Obowi¹zuj¹ca wspó³rzêdna = wspó³rzêdna globalna
+ wspó³rzêdna wspólna
+ wspó³rzêdna robocza
+ wspó³rzêdna podrzêdna
+ przesuniêcia narzêdzi
Na poni¿szym rysunku przedstawiono wzajemne powi¹zania uk³adów wspó³rzêdnych, które tworz¹
obowi¹zuj¹cy uk³ad wspó³rzêdnych.
FANUC
Uk³ady wspó³rzêdnych roboczych
Wspó³rzêdne robocze stanowi¹ dodatkow¹ opcjonaln¹ zmianê po³o¿enia wspó³rzêdnych wzglêdem uk³adu
wspó³rzêdnej globalnej. W uk³adzie wspó³rzêdnych HAAS istnieje 26 uk³adów wspó³rzêdnych roboczych,
oznaczonych od G54 do G59 w³¹cznie oraz od G110 do G129 w³¹cznie. G54 jest wspó³rzêdn¹ robocz¹, która
obowi¹zuje w chwili w³¹czenia zasilania uk³adu sterowania. Ostatnia u¿yta wspó³rzêdna robocza obowi¹zuje
do chwili u¿ycia innej wspó³rzêdnej roboczej lub do czasu wy³¹czenia zasilania maszyny. G54 mo¿na
odznaczyæ poprzez zapewnienie, ¿eby wartoœci X i Z na stronie przesuniêæ roboczych dla G54 by³y ustawione
na zero.
Podrzêdny uk³ad wspó³rzêdnych
Podrzêdny uk³ad wspó³rzêdnych to taki, który pracuje wewn¹trz uk³adu wspó³rzêdnych. Dostêpny jest tylko
jeden podrzêdny uk³ad wspó³rzêdnych, ustawiony przez komendê G52. Ka¿da komenda G52 ustawiona
podczas programu zostaje usuniêta, gdy program koñczy siê M30, resetowaniem lub wy³¹czeniem zasilania.
Wspólny uk³ad wspó³rzêdnych
Wspólny uk³ad wspó³rzêdnych (Comm) znajduje siê na drugiej stronie ekranu przesuniêæ wspó³rzêdnych
roboczych, tu¿ pod globalnym uk³adem wspó³rzêdnych (G50). Wspólny uk³ad wspó³rzêdnych pozostaje w
pamiêci po wy³¹czeniu zasilania. Wspólny uk³ad wspó³rzêdnych mo¿na zmieniæ rêcznie za pomoc¹ komendy
G10 lub przy u¿yciu makrozmiennych.
YASNAC
Zmiana po³o¿enia wspó³rzêdnych roboczych
Uk³ady sterowania YASNAC obs³uguj¹ zmianê po³o¿enia wspó³rzêdnych roboczych. Pe³ni on tê sam¹ rolê, co
wspólny uk³ad wspó³rzêdnych. Gdy ustawienie 33 jest przestawione na YASNAC, znajduje siê na stronie
ekrany przesuniêæ roboczych pod oznaczeniem T00.

Uk³ad wspó³rzêdnych maszyny
Obowi¹zuj¹ce wspó³rzêdne przyjmuj¹ wartoœæ od wspó³rzêdnych po³o¿enia zerowego maszyny. Wspó³rzêdne
maszyny mo¿na wzorcowaæ poprzez okreœlenie G53 z X i Z w bloku ruchu.
Przesuniêcia narzêdzi
Dostêpne s¹ dwa przesuniêcia: przesuniêcia geometrii i przesuniêcia zu¿ycia. Przesuniêcia geometrii reguluj¹
ró¿ne d³ugoœci i szerokoœci narzêdzi, przez co ka¿de narzêdzie zostaje sprowadzone do tej samej
p³aszczyzny odniesienia. Przesuniêcia geometrii s¹ z regu³y przeprowadzane w czasie nastawiania i
pozostaj¹ niezmienione. Przesuniêcia zu¿ycia pozwalaj¹ operatorowi wprowadzaæ drobne korekty do
przesuniêæ geometrii w celu skompensowania normalnego zu¿ycia narzêdzi. Przesuniêcia zu¿ycia s¹ z regu³y
zerowe na pocz¹tku serii produkcyjnej i mog¹ ulec zmianie z up³ywem czasu. W systemie kompatybilnym z
FANUC, zarówno przesuniêcia geometrii, jak i zu¿ycia s¹ u¿ywane do obliczania obowi¹zuj¹cego uk³adu
wspó³rzêdnych.
Przesuniêcia geometrii s¹ niedostêpne; zastêpuj¹ je przesuniêcia zmiany po³o¿enia narzêdzi. Przesuniêcia
zmiany po³o¿enia narzêdzia YASNAC modyfikuj¹ wspó³rzêdn¹ globaln¹, umo¿liwiaj¹c obs³ugê ró¿nych
d³ugoœci narzêdzi. Przesuniêcia zmiany po³o¿enia narzêdzia musz¹ byæ u¿yte przed wywo³aniem u¿ycia
narzêdzia z komend¹ G50 Txx00. Przesuniêcie zmiany po³o¿enia narzêdzia zastêpuje wszelkie wczeœniej
obliczone globalne przesuniêcie zmiany po³o¿enia, zaœ komenda G50 jest nadrzêdna wobec wczeœniej
wybranej zmiany po³o¿enia narzêdzia. Dostêpnych jest 50 przesuniêæ zmiany po³o¿enia narzêdzia,
ponumerowanych od 51 do 100 w³¹cznie.
G50 Zmiana po³o¿enia narzêdzia YASNAC.
Automatyczne ustawianie przesuniêæ narzêdzi

Przesuniêcia narzêdzi s¹ rejestrowane automatycznie za pomoc¹ klawisza “X DIA MESUR” lub “Z FACE
MESUR”. Je¿eli wspólne, globalne lub aktualnie wybrane przesuniêcia robocze maj¹ przypisane wartoœci, to
zapisane przesuniêcie narzêdzia bêdzie ró¿niæ siê od rzeczywistych o odnoœne wartoœci. Po ustawieniu
narzêdzi do zadania, wszystkim narzêdziom nale¿y zadaæ bezpieczny punkt odniesienia X, Z jako lokalizacjê
zmiany narzêdzia.
Uk³ad wspó³rzêdnej globalnej (G50)
Uk³ad wspó³rzêdnej globalnej jest pojedynczym uk³adem wspó³rzêdnych, który przesuwa wszystkie
wspó³rzêdne robocze i przesuniêcia narzêdzi od po³o¿enia zerowego maszyny. Uk³ad wspó³rzêdnej globalnej
jest obliczany przez uk³ad sterowania, przez co bie¿¹ce po³o¿enie maszyny staje siê obowi¹zuj¹c¹
wspó³rzêdn¹ okreœlon¹ przez komendê G50. Obliczone wartoœci uk³adu wspó³rzêdnej globalnej s¹ widoczne na
ekranie przesuniêæ wspó³rzêdnej roboczej, tu¿ pod dodatkowym przesuniêciem roboczym 129. Uk³ad
wspó³rzêdnej globalnej jest zerowany automatycznie w chwili w³¹czenia zasilania uk³adu sterowania CNC.
Wspó³rzêdna globalna nie ulega zmianie po naciœniêciu RESET.

W SKAZÓWKI I PORADY
Programowanie
Krótkie programy pêtlowane nie zresetuj¹ przenoœnika wiórów, je¿eli w³¹czono funkcjê pracy nieci¹g³ej.
Przenoœnik bêdzie w dalszym ci¹gu w³¹czaæ i wy³¹czaæ siê o zadanych porach. Patrz ustawienia 114 i 115.
Ekran “Current Commands” wyœwietla obci¹¿enie wrzeciona i osi, bie¿¹cy posuw i prêdkoœæ, a tak¿e 15
wierszy aktualnego programu.
Przycisku “Origin” mo¿na u¿yæ w celu wykasowania przesuniêæ i makrozmiennych. W tym celu nale¿y przejœæ
do ekranu “Offsets (Macros)” i nacisn¹æ przycisk Origin. Uk³ad sterowania wyœwietli podpowiedŸ ZERO ALL
(Y/N). W razie wyboru “Y”, wszystkie przesuniêcia (makra) w wyœwietlonym obszarze zostan¹ ustawione na
zero. Wartoœci na stronach ekranu “Current Commands” równie¿ mo¿na usun¹æ. Rejestry “Tool Life”, “Tool
Load” i “Timer” mog¹ byæ wyzerowane poprzez wybór odnoœnego rejestru i naciœniêcie ORIGIN. Aby usun¹æ
wszystko z kolumny, ustawiæ kursor u góry kolumny (na tytule) i nacisn¹æ ORIGIN.
Aby szybko wybraæ inny program, wystarczy wpisaæ numer programu (Onnnnn) i nacisn¹æ strza³kê “up” lub
“down”. Maszyna musi znajdowaæ siê w trybie MEM lub EDIT. Wyszukiwanie œciœle okreœlonej komendy
programu mo¿na tak¿e przeprowadziæ w trybie MEM oraz EDIT. Wprowadziæ kod adresowy (A, B, C itp.) lub
kod adresowy i wartoœæ (A1.23), a nastêpnie nacisn¹æ przycisk strza³kowy “up” lub “down”. W razie
wprowadzenia kodu adresowego bez wartoœci, wyszukiwanie zatrzyma siê przy nastêpnym zastosowaniu tej
litery.
Program z MDI mo¿na przenieœæ i zapisaæ w liœcie programów. Na ekranie programu MDI, ustawiæ kursor na
pocz¹tku programu MDI. Wprowadziæ numer programu (Onnnnn) i nacisn¹æ ALTER; program MDI zostanie
przeniesiony do listy programów pod tym numerem programu.
Przegl¹d programu- Naciœniêcie F4 w ekranie PRGRM lub w trybie MEM spowoduje wyœwietlenie ekranu
podzielonego na dwie po³ówki; po lewej widaæ uruchomiony program, zaœ po prawej operator mo¿e przewijaæ i
przegl¹daæ ten program.
Edycja w tle Wpisaæ numer programu (Onnnnn), która ma byæ edytowany, i nacisn¹æ F4 w ekranie PRGRM
(program mo¿e pracowaæ w trybie pracy MEM). Prost¹ edycjê, wklejanie, modyfikowanie, usuwanie i cofanie
mo¿na wykonywaæ dla istniej¹cego programu, dla nowego programu lub dla uruchomionego programu.
Jednak¿e uruchomiony program zostanie zaktualizowany dopiero wówczas, gdy zakoñczy siê M30 lub Reset.
Okienko powiêkszania grafiki F2 aktywuje okienko powiêkszania. “Page down” powiêksza widok, zaœ “page
up” rozszerza widok. U¿yæ klawiszy strza³kowych w celu przesuniêcia okienka na w³aœciwy obszar czêœci i
nacisn¹æ Enter. Nacisn¹æ F2 oraz “Home”, aby wyœwietliæ pe³ny widok tabeli.
W trybie edycji, program mo¿na skopiowaæ (wkleiæ) do innego programu, wiersza lub bloku wierszy w
programie. Zacz¹æ od zdefiniowania bloku z menu “Edit: Select Text”, a nastêpnie ustawiæ kursor na ostatni
wiersz programu do zdefiniowania; nacisn¹æ F2 lub “Write” w celu zaznaczenia bloku. Wybraæ inny program,
do którego zaznaczenie zostanie skopiowane. Ustawiæ kursor w miejscu, w którym zostanie umieszczony
skopiowany blok, i nacisn¹æ “Insert”.
£adowanie wielu plików jest mo¿liwe z poziomu edytora zaawansowanego. Przejœæ do menu “Floppy Disk
Directory” (katalog dyskietki elastycznej). Uk³ad sterowania za³aduje wybrany plik po naciœniêciu “Enter”.
Kursor pozostanie na miejscu, aby umo¿liwiæ zaznaczenie i za³adowanie kolejnych plików.
Edycja programówNaciœniêcie klawisza F4 w trybie edytora zaawansowanego wyœwietli inn¹ wersjê
bie¿¹cego programu do edycji. Ró¿ne czêœci programów mo¿na edytowaæ naprzemiennie poprzez naciœniêcie
klawisza “Edit” w celu prze³¹czania pomiêdzy stronami. Program zostanie zaktualizowany po prze³¹czeniu na
inny program.
Powielanie programuTryb “List Prog” umo¿liwia powielenie istniej¹cego programu. W tym celu nale¿y
zaznaczyæ numer programu do powielenia, wpisaæ nowy numer programu (Onnnnn) i nacisn¹æ F1. Powielenie
mo¿na tak¿e wykonaæ poprzez wybranie menu “Program”, a nastêpnie menu “Duplicate Active Program” w
“Edit”.
Istnieje mo¿liwoœæ przes³ania kilku programów do portu szeregowego poprzez wpisanie wszystkich nazw
programów razem w wierszu wejœcia bez spacji (np. O12345O98765O45678) i naciœniêcie “Send RS232”.

Podczas przesy³ania plików do dyskietki elastycznej, trzeba ustawiæ zaznaczony kursor na zapisywanym
programie lub na “ALL”. Nazwa wpisana do wiersza wejœcia jest nazw¹ pliku na dyskietce elastycznej.
Przesuniêcia
Wprowadzanie przesuniêæ: Naciœniêcie “WRITE” doda wpisan¹ liczbê do wartoœci wybranej kursorem.
Naciœniêcie “F1” doda wpisan¹ liczbê i zast¹pi rejestr przesuniêæ zaznaczony kursorem. Naciœniêcie F2
wprowadzi wartoœæ ujemn¹ jako przesuniêcie.
Naciskanie OFSET przewija pomiêdzy stron¹ “Tool Length Offsets” (przesuniêcia d³ugoœci narzêdzia) i stron¹
“Work Zero Offsets” (przesuniêcia robocze zerowe).
Ustawienia i parametry
Do przewijania ustawieñ i parametrów mo¿na u¿ywaæ zdalnego regulatora
Ten uk³ad sterowania mo¿e wy³¹czyæ siê za pomoc¹ ustawieñ. Te ustawienia to: ustawienie 1, które wy³¹cza
maszyna po okresie bezczynnoœci wynosz¹cym nn minut, oraz ustawienie 2, które wy³¹cza w chwili
wykonania M30.
Blokada pamiêci (ustawienie 8) Gdy to ustawienie zostanie w³¹czone (po³o¿enie ON), funkcje edycji pamiêci
zostaj¹ zablokowane. W razie jego w³¹czenia (po³o¿enie OFF), pamiêæ mo¿na modyfikowaæ.
Wymiarowanie (ustawienie 9) prze³¹cza z cali (Inch) na mm (MM); zmieni to równie¿ wszystkie wartoœci
przesuniêæ.
Resetuj wskaŸnik programu (ustawienie 31) w³¹cza i wy³¹cza wskaŸnik programu powracaj¹cy do pocz¹tku
programu.
Skala liczb ca³kowitych F (ustawienie 77) s³u¿y do zmiany interpretacji prêdkoœci posuwu. Prêdkoœæ posuwu
mo¿e byæ niew³aœciwie zinterpretowana, je¿eli w komendzie Fnn nie ma kropki dziesiêtnej. Wybory dla tego
ustawienia mog¹ byæ “Default” w celu rozpoznania do czterech miejsc po przecinku. Inny wybór to “Integer”,
który rozpoznaje prêdkoœæ posuwu dla wybranego po³o¿enia kropki dziesiêtnej dla prêdkoœci posuwu, w której
nie ma kropki dziesiêtnej.
Maks. frezowanie naro¿y (ustawienie 85 ) s³u¿y do ustawiania dok³adnoœci frezowania naro¿y wymaganej
przez u¿ytkownika. Mo¿na zaprogramowaæ ka¿d¹ prêdkoœæ posuwu do maksymalnej - b³êdy nigdy nie
przekrocz¹ tego ustawienia. Uk³ad sterowania jedynie zwolni przy naro¿ach w razie potrzeby.
Resetuj sterowanie rêczne resetowania (ustawienie 88) w³¹cza i wy³¹cza klawisz “Reset”, ustawiaj¹c
sterowanie rêczne z powrotem na 100%.
Cycle Start/Feed hold - ten sam klawisz (ustawienie 103 ). W razie w³¹czenia tego ustawienia (po³o¿enie ON),
trzeba nacisn¹æ i przytrzymaæ “Cycle Start”, aby uruchomiæ program. Zwolnienie “Cycle Start” generuje stan
“Feed Hold” (wstrzymanie posuwu).
Regulator zdalny do bloku pojedynczego (ustawienie 104 ) Zdalny regulator mo¿e byæ u¿yty do przejœcia przez
program. Odwrócenie zdalnego regulatora generuje stan “Feed Hold” (wstrzymanie posuwu).
Blokada przesuniêæ (ustawienie 119) Uniemo¿liwia operatorowi wprowadzanie zmian do wszystkich
przesuniêæ.
Blokada makrozmiennej (ustawienie 120) Uniemo¿liwia operatorowi wprowadzanie zmian do wszystkich
makrozmiennych.
Obs³uga
Prze³¹cznik blokady pamiêci uniemo¿liwia operatorowi edycjê programów oraz zmianê ustawieñ, gdy znajduje
siê w po³o¿eniu zablokowanym.
Przycisk HOME G28 – Naciœniêcie przycisku HOME G28 przywraca wszystkie osie do po³o¿enia zerowego
maszyny. Aby przes³aæ tylko jedn¹ oœ do po³o¿enia zerowego, wprowadziæ literê osi i nacisn¹æ “Home G28”.
Aby wyzerowaæ wszystkie osie na ekranie POS-TO-GO w trybie impulsowania regulatorem automatycznym,
wybraæ dowolny inny tryb pracy (Edit, Mem, MDI itp.) i powróciæ do trybu impulsowania regulatorem
automatycznym.
Ka¿d¹ oœ mo¿na wyzerowaæ niezale¿nie do po³o¿enia wzglêdnego wobec wybranego po³o¿enia zerowego. W
tym celu przejœæ do strony POS-OPER, wejœæ w tryb impulsowania regulatorem automatycznym, ustawiæ osie
w odpowiednim po³o¿eniu i nacisn¹æ “Origin”, aby wyzerowaæ ten ekran. Ponadto mo¿na wprowadziæ numer
dla ekranu po³o¿enia osi. W tym celu wprowadziæ oœ i numer, przyk³adowo X2.125, a nastêpnie nacisn¹æ
“Origin”.

Trwa³oœæ u¿ytkowa narzêdzi – Na stronie komend bie¿¹cych znajduje siê monitor trwa³oœci u¿ytkowej
(zu¿ycia) narzêdzi. Ten rejestr zlicza ka¿de u¿ycie narzêdzi. Monitor trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi zatrzyma
maszynê, gdy narzêdzie osi¹gnie wartoœæ okreœlon¹ w kolumnie alarmów.
Przeci¹¿enie narzêdzi – W monitorze obci¹¿enia narzêdzi mo¿na zdefiniowaæ obci¹¿enie narzêdzi; spowoduje
to zmianê normalnej pracy maszyny w razie osi¹gniêcie wartoœci obci¹¿enia okreœlonej dla danego narzêdzia.
Na wypadek napotkania sytuacji przeci¹¿enia narzêdzia, w ustawieniu 84 mo¿na ustawiæ cztery dzia³ania.
Alarm – Generowanie alarmu
Feedhold – Zatrzymanie posuwu
Beep – W³¹czenie sygnalizatora dŸwiêkowego alarmu
Autofeed – Automatyczne zwiêkszenie lub zmniejszenie prêdkoœci posuwu
Dok³adn¹ prêdkoœæ wrzeciona mo¿na zweryfikowaæ poprzez sprawdzenie ekranu “Act” Curnt Comds. Na tej
stronie wyœwietla siê równie¿ wartoœæ obr./min/ osi wrzeciona oprzyrz¹dowania ruchomego.
U¿ytkownik mo¿e wybraæ oœ do impulsowania poprzez wprowadzenie nazwy tej osi do wiersza wejœcia i
naciœniêcie przycisku “Handle Jog”.
Na ekranie “Help” wyszczególniono wszystkie kody G oraz M. W celu uzyskania do nich szybkiego dostêpu,
nacisn¹æ przycisk “Help”, a nastêpnie przycisk “C”.
Prêdkoœci impulsowania, wynosz¹ce 100, 10, 1,0 oraz 0,1 cala na sekund, mo¿na wyregulowaæ za pomoc¹
przycisków Feed Rate Override (sterowanie rêczne prêdkoœci¹ posuwu). Zapewnia to dodatkow¹ kontrolê od
10% do 200%.
Edytor zaawansowany
Edytor zaawansowany pozwala operatorowi wybraæ kilka programów (za pomoc¹ klawisza “INSERT”) i
przes³aæ wszystkie z nich do portu RS-232.
Aby przewijaæ wiersz po wierszu przez ca³y program, nacisn¹æ klawisz “F2”, a nastêpnie u¿yæ zdalnego
regulatora. Aby zatrzymaæ przewijanie regulatorem automatycznym i pozostaæ w bie¿¹cym po³o¿eniu
programu, nacisn¹æ “Undo”.
Kalkulator
Liczbê z okienka kalkulatora mo¿na przenieœæ do wiersza wprowadzania danych poprzez naciœniêcie “F3” w
trybie Edit lub MDI. Liczba z okienka kalkulatora zostanie przeniesiona do bufora wejœcia Edit lub MDI (wpisaæ
literê, X, Z itp., któr¹ komenda ma zastosowaæ wraz z liczb¹ z kalkulatora).
Zaznaczone dane dotycz¹ce Trig (uruchamiania), Circular (ruchu ko³owego) lub Milling (frezowania) mog¹ byæ
przeniesione do za³adowania, dodania, odjêcia, pomno¿enia lub podzielenia w kalkulatorze poprzez wybór
wartoœci i naciœniêcie F4..
Do kalkulatora mo¿na wprowadziæ proste wyra¿enia. Dla przyk³adu, 23*4-5.2+6/2 zostanie obliczone po
naciœniêciu klawisza WRITE, a wynik (w tym przypadku 89,8) bêdzie wyœwietlony w okienku kalkulatora.

S TEROWANIE OSI¹ POMOCNICZ¹
Oprócz osi sterowanej bezpoœrednio w tym uk³adzie sterowania, istnieje mo¿liwoœæ dodania zewnêtrznej osi
ustalaj¹cej po³o¿enie. Ta oœ, V, mo¿e otrzymywaæ komendy bezpoœrednio z programu. Komendy dla tej osi s¹
dozwolone tylko w bloku G00 lub G01. Pod³¹czenie tych osi odbywa siê poprzez drugi port RS-232 do
jednoosiowego uk³adu sterowania HAAS. Ustawienie 38 s³u¿y do wyboru liczby osi pomocniczych (0 lub 1).
Ekran po³o¿enia maszyny przedstawia bie¿¹ce po³o¿enie tej osi.
Dla tej osi nie ma ¿adnych przesuniêæ roboczych, w zwi¹zku z czym wszystkie komendy odbywaj¹ siê w
uk³adzie wspó³rzêdnych maszyny. Je¿eli jednak do uk³adu serwosterowania Haas wprowadzono przesuniête
po³o¿enie zerowe, to to po³o¿enie zostanie u¿yte jako zero. W chwili w³¹czenia zasilania CNC nast¹pi
równoczesne za³¹czenie uk³adu sterowania osi pomocniczej. Aby ustawiæ przesuniête po³o¿enie zerowe,
impulsuj¹c przesun¹æ jednoosiowy uk³ad sterowania do nowego po³o¿enia zerowego, a nastêpnie nacisn¹æ i
przytrzymaæ klawisz “Clear” na jednoosiowym uk³adzie sterowania.
Je¿eli zaprogramowano posuw (G01), to prêdkoœæ posuwu zaprogramowana w CNC zostaje wys³ana do uk³adu
sterowania osi pomocniczej bez ¿adnych zmian. W przypadku posuwu F30.0 dla osi V, oznacza to, ¿e oœ V
przesunie siê z prêdkoœci¹ 30 stopni na sekundê. Ruch G00 przesunie oœ z maksymaln¹ prêdkoœci¹ posuwu.
Przyciski “Feed Hold” i “Reset” nie zatrzymaj¹ osi pomocniczej. Przyciski “Emergency Stop” i “Singl Block”
zatrzymaj¹ oœ pomocnicz¹. Gdy uk³ad sterowania czeka na zakoñczenie ruchu osi pomocniczej, u do³u
ekranu pojawi siê “V FIN”. Przycisk “Reset” zakoñczy wszelk¹ “zawieszon¹” komunikacjê osi pomocniczej.
Przewód ³¹cz¹cy CNC z jednoosiowym uk³adem sterowania musi byæ przewodem DB-25 (z³¹cza mêskie po
obu stronach) i musi ³¹czyæ przynajmniej wtyki 1, 2, 3 i 7 bezpoœrednio od drugiego (dolnego) portu
szeregowego CNC do uk³adu serwosterowania.

KONIK
Tej opcji nie mo¿na zainstalowaæ u klienta
Opcjonalny konik jest hydraulicznie uruchamianym, odlewanym podzespo³em, który pracuje na dwóch
prowadnicach liniowych. 20 cali (33 1/2 cala na SL-30, 44 cale na SL-40) ruchu umo¿liwia obróbkê d³ugich
czêœci. Ruch konika mo¿e byæ sterowany na 3 ró¿ne sposoby: 1) Poprzez kod programu, 2) W trybie
impulsowania, 3) Za pomoc¹ wy³¹cznika no¿nego.
Patrz tak¿e “Obs³uga konika SL-10” na koñcu niniejszego rozdzia³u
Konik zosta³ zaprojektowany do wykonywania ruchu z 2 prêdkoœciami: 1) Wysokie ciœnienie nazywa siê
“ruchem szybkim” i mo¿e byæ zaprojektowane za pomoc¹ G00. 2) Niskie ciœnienie nazywa siê “posuwem” i
mo¿e byæ zaprojektowane za pomoc¹ G01. S³u¿y ono do przytrzymania czêœci. Dla trybu posuwu wymagany
jest kod F (nawet je¿eli zosta³ uprzednio wywo³any), ale pozostaje on bez wp³ywu na faktyczn¹ prêdkoœæ
posuwu.
Zalecane ciœnienie robocze konika hydraulicznego wynosi 120 psi. Ciœnienia robocze poni¿ej 120 mog¹
skutkowaæ zawodn¹ prac¹ konika.
OSTRZE¯ENIE
• Je¿eli ciœnienie hydrauliczne konika zostanie ustawione na mniej ni¿ 120 psi, to konik
mo¿e nie funkcjonowaæ prawid³owo.
• Nale¿y bezwzglêdnie sprawdziæ przeœwit pomiêdzy konikiem i g³owic¹ rewolwerow¹ przed
uruchomieniem maszyny; niezastosowanie siê grozi powa¿nymi uszkodzeniami.
Odpowiednio wyregulowaæ ustawienie 93 oraz ustawienie 94.
• “Feed Hold” NIE zatrzyma konika hydraulicznego.
Ustawianie strefy ograniczonej dla konika

Ustawienie 93 (TAIL ST. X Clearance) oraz ustawienie 94 (Z/TS DIFF @X Clearance) zabezpieczaj¹ przed
zderzeniem konika z g³owic¹ rewolwerow¹ lub z narzêdziami, które znajduj¹ siê w g³owicy. Strefa ograniczona
jest prostok¹tnym obszarem w dolnej prawej czêœci przestrzeni roboczej tokarki. Strefa ograniczona zmieni
siê w celu utrzymania prawid³owej odleg³oœci pomiêdzy osi¹ Z i konikiem, gdy te znajd¹ siê poni¿ej okreœlonej
p³aszczyzny przeœwitu osi X. Ustawienie 93 okreœla p³aszczyznê przeœwitu, zaœ ustawienie 94 okreœla
odleg³oœæ, jak¹ nale¿y utrzymaæ pomiêdzy osi¹ Z i B (oœ konika). Je¿eli zaprogramowany ruch wejdzie na
obszar chroniony konika, to generowany jest alarm. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e strefa ograniczona nie zawsze jest
po¿¹dana (np. podczas ustawiania). Aby anulowaæ, wprowadziæ “0” do ustawienia 94 oraz maksymalny zakres
ruchu maszyny w osi X w ustawieniu 93.
Ustawianie wartoœci dla p³aszczyzny przeœwitu X:
1. Wprowadziæ uk³ad sterowania w tryb MDI.
2. Wybraæ najd³u¿sze narzêdzie w g³owicy rewolwerowej (narzêdzie, które najbardziej wystaje w p³aszczyŸnie
osi X).
3. Wprowadziæ uk³ad sterowania w tryb impulsowania.
4. Wybraæ oœ X do impulsowania oraz odsun¹æ oœ X od konika.
5. Wybraæ konik (oœ B) do impulsowania i przesun¹æ konik pod wybrane narzêdzie.
6. Wybraæ oœ X i zbli¿yæ siê do konika, dopóki narzêdzie i konika nie bêd¹ oddalone o ok. 0,25 cala.
7. Ustaliæ po³o¿enie “maszyny” w osi X na ekranie i wprowadziæ tê wartoœæ dla ustawienia 93. Nieznacznie
odejœæ od narzêdzia w osi X, po czym wprowadziæ tê wartoœæ do ustawienia 93.
Ustawianie odleg³oœci, jak¹ nale¿y utrzymaæ pomiêdzy osi¹ Z i B poni¿ej p³aszczyzny przeœwitu X:
1. Ustawiæ uk³ad sterowania w “Zero RET” i wykonaæ “Home G28” dla wszystkich osi.
2. Wybraæ oœ X i przesun¹æ g³owicê rewolwerow¹ przed koñcówkê œrodkow¹ konika.
3. Przesun¹æ oœ Z w taki sposób, aby ty³ g³owicy rewolwerowej znalaz³ siê ok. 0,25 cala przed koñcówk¹
konika.
4. Ustaliæ po³o¿enie “maszyny” w osi Z na ekranie i wprowadziæ tê wartoœæ dla ustawienia 94.
Prawid³owo zdefiniowana strefa ograniczona rozwi¹¿e wiêkszoœæ (ale nie wszystkie) konfliktów pomiêdzy
g³owic¹ rewolwerow¹ i konikiem.

U STAWIENIA KONIKA
Domyœlne, fabrycznie ustawione wartoœci tych ustawieñ zapobiegn¹ zderzeniom konika i g³owicy rewolwerowej
pod warunkiem, ¿e g³owica rewolwerowa bêdzie pusta. Aby zapobiec zderzeniom g³owicy, konieczna bêdzie
zmiana ustawieñ zabezpieczeñ dla wszystkich wykonywanych prac w oparciu o u¿ywane oprzyrz¹dowanie i
rozmiary czêœci. Zaleca siê, aby po zmianie tych ustawieñ przetestowaæ wartoœci graniczne.
Do zabezpieczenia konika s³u¿¹ dwa ustawienia. Ustawienie 93 (Tail St. X Clearance) oraz ustawienie 94 (Z/
TS Diff @X Clearance). W razie prawid³owego ustawienia, zatrzymuj¹ one wszelki ruch, który spowodowa³by
zderzenie konika z g³owic¹ rewolwerow¹. Te ustawienia - 94, 94 105, 106 i 107 - przedstawiono na poni¿szych
rysunkach; patrz rozdzia³ “Ustawienia” w celu uzyskania dodatkowych informacji.
Tailstock Restricted Zone (Obszar chroniony wokó³ konika) Schemat ustawieñ 105, 106 i 107.
Ustawienie 93 jest p³aszczyzn¹ przeœwitu maszyny w osi X, poni¿ej której oœ X nie mo¿e siê przesun¹æ, gdy
ró¿nica pomiêdzy po³o¿eniami osi Z i B wynosi mniej ni¿ ustawienie 94. Gdy ró¿nica po³o¿enia osi Z i B jest
wiêksza od ustawienia 94, oœ X mo¿e przesun¹æ siê do granicy zakresu ruchu. Dopóki w³aœciwa odleg³oœæ
pomiêdzy osi¹ Z i B zostanie utrzymana, dopóty oœ mo¿e wykonaæ pe³ny zakres ruchu. I podobnie - je¿eli oœ
X osi¹gnie kraniec zakresu ruchu, b¹dŸ znajdzie siê poni¿ej p³aszczyzny przeœwitu okreœlonej przez
ustawienie 93, nie ma mo¿liwoœci ustawienia ró¿nicy po³o¿enia osi Z i B poni¿ej wartoœci okreœlonej w
ustawieniu 94.
O BS³UGA WY³¹CZNIKA NO ¿ NEGO KONIKA

Naciœniêcie wy³¹cznika no¿nego konika wyda komendê M21 lub M22, w zale¿noœci od aktualnego po³o¿enia.
Innymi s³owy, je¿eli konik znajduje siê na lewo od punktu wycofania, to naciœniêcie wy³¹cznika no¿nego
przesunie konik ku punktowi wycofania (M22). Je¿eli konik znajduje siê na prawo od punktu wycofania, to
wy³¹cznik no¿ny tak¿e przesunie konik w kierunku punktu wycofania (M22). Je¿eli konik znajduje siê w
punkcie wycofania, to naciœniêcie wy³¹cznika no¿nego przesunie konik w kierunku punktu trzymania (M21).
Je¿eli wy³¹cznik no¿ny zostanie naciœniêty, gdy konik znajduje siê w ruchu, to konik zatrzyma siê; konieczne
bêdzie rozpoczêcie nowej sekwencji.
IMPULSOWANIE KONIKIEM
W trybie “Jog”, klawisze “TS <—” oraz TS “—>” s³u¿¹ do impulsowania konikiem przy niskim ciœnieniu
(posuw). Poprzez wybór “TS Rapid” i naciœniêcie przycisków “TS <—” lub “TS —>”, konik przesunie siê z
prêdkoœci¹ szybk¹. Uk³ad sterowania powraca do ostatniej impulsowanej osi po zwolnieniu przycisków.

ALARMY/KOMUNIKATY
W razie wykrycia ruchu konika, gdy trzymana jest czêœæ, generowany jest alarm. Nast¹pi zatrzymanie
programu i wy³¹czenie wrzeciona.
Ten alarm zostanie wygenerowany tak¿e wtedy, gdy konik osi¹gnie punkt trzymania podczas posuwu (niskie
ciœnienie) - oznacza to, ¿e czêœæ wypad³a.
SL-10 O BS³UGA KONIKA
Opcjonalny konik Haas dla SL-10 jest uruchamian¹ hydraulicznie tulej¹ ³o¿yskow¹ wrzeciona, która porusza
siê w rêcznie ustawianym wrzecienniku. Konik jest ustawiany rêcznie i przytrzymywany na miejscu za
pomoc¹ dŸwigni blokuj¹cej. Ruch konika mo¿e byæ sterowany na 3 ró¿ne sposoby: 1)Poprzez kod programu,
2) W trybie impulsowania, 3) Za pomoc¹ wy³¹cznika no¿nego.
UWAGI: Konik SL-10 sk³ada siê ze stacjonarnej g³owicy i ruchomego prêta

centralnego. Tak wiêc jedyna czêœæ ruchoma jest nazywana œrodkiem
konika.
Naciœniêcie POWERUP/RESTART lub AUTOALLAXES nie spowoduje

fizycznego przesuniêcia œrodka konika. Obowi¹zkiem operatora jest
przesuniêcie go z drogi w celu unikniêcia zderzenia. Ruch œrodka konika
za pomoc¹ zdalnych regulatorów jest niedostêpny.
Przyjmuje siê, ¿e œrodek konika zawsze znajduje siê w po³o¿eniu zerowym,

bowiem uk³ad sterowania nie zna po³o¿enia œrodka konika.
OSTRZE¯ENIE
• Gdy maszyna nie jest u¿ytkowana, ca³kowicie wycofaæ konik i ustawiæ ciœnienie na zero. Tuleja ³o¿yskowa
wrzeciona konika SL-10 nie posiada mechanizmu sprzê¿enia zwrotnego, w zwi¹zku z czym uk³ad sterowania
nie œledzi po³o¿enia korpusu i tulei ³o¿yskowej wrzeciona konika. Konik mo¿e przesun¹æ siê z po³o¿enia
wycofanego nawet wówczas, gdy zawór elektromagnetyczny nie jest uruchomiony.
• Nale¿y bezwzglêdnie sprawdziæ przeœwit pomiêdzy konikiem i g³owic¹ rewolwerow¹ przed uruchomieniem
maszyny; niezastosowanie siê grozi powa¿nymi uszkodzeniami. Odpowiednio wyregulowaæ ustawienie 93
TAIL ST. X CLEARANCE oraz ustawienie 94 Z/TS DIFF @ X CLEARNCE.
• “Feed Hold” NIE zatrzyma konika hydraulicznego. Konik mo¿e byæ zatrzymany jedynie za pomoc¹
przycisku “Emergency Stop”
PROGRAMOWANIE KONIKA
M21 powoduje rozci¹gniêcie tulei ³o¿yskowej wrzeciona konika w kierunku wrzeciona.
M22 powoduje wycofanie tulei ³o¿yskowej wrzeciona konika od wrzeciona.
W razie zadania komendy M21, œrodek konika otrzyma komendê ruchu w kierunku wrzeciona i utrzymania
sta³ego ciœnienia. Pamiêtaæ, ¿e program nie zaczeka na zakoñczenie tej operacji; zamiast tego rozpocznie
siê niezw³oczna realizacja nastêpnego bloku. Nale¿y wydaæ komendê sterowanej przerwy w ruchu, aby
umo¿liwiæ realizacjê ruchu œrodka konika, b¹dŸ program nale¿y uruchomiæ w trybie “Single Block”. W razie
zadania komendy M22, œrodek konika odsunie siê od wrzeciona, a nastêpnie zatrzyma siê.
Uwaga: Konik mo¿e wysun¹æ siê, gdy nie jest u¿ywany. Je¿eli konik nie jest u¿ywany w trakcie danej
operacji, to albo ustawiæ zawór ciœnieniowy konika na zero, albo wyregulowaæ czas przy³o¿enia ciœnienia
wycofuj¹cego.
Ostrze¿enie: Nie u¿ywaæ M21 w programie, je¿eli konik jest ustawiany rêcznie. W przeciwnym razie konik
wycofa siê od czêœci i zmieni swoje po³o¿enie wzglêdem niej, co mo¿e spowodowaæ upadek obrabianego
przedmiotu.

C HWYTACZ CZÊŒCI
Chwytacz czêœci jest automatycznym uk³adem odzyskiwania czêœci, przeznaczonym do pracy z aplikacjami
posuwu prêta. Chwytacz czêœci otrzymuje komendy za pomoc¹ kodów M (M36 - uruchomienie oraz M37 -
wy³¹czenie). Chwytacz czêœci obraca siê w celu przechwycenia gotowych czêœci i odstawia je do kosza
zamontowanego na przednich drzwiczkach.
O BS³UGA
Przed rozpoczêciem pracy, chwytacz czêœci nale¿y ustawiæ w linii.
1. W³¹czyæ zasilanie maszyny. W trybie MDI, uruchomiæ chwytacz czêœci (M36).
2. Poluzowaæ œrubê w ko³nierzu wa³u na zewnêtrznym wale chwytacza czêœci.
Na ilustracji przedstawiono ko³nierz wa³u SL-20
3. Wsun¹æ tackê chwytacza czêœci do wa³u na tyle, aby schwyciæ czêœæ i omin¹æ uchwyt. Obróciæ tackê w
celu otwarcia przesuwnej os³ony chwytacza czêœci, zamontowanej na drzwiczkach, i dokrêciæ ko³nierz wa³u na
wale chwytacza czêœci. OSTRZE¯ENIE: Podczas uruchamiania chwytacza czêœci sprawdziæ po³o¿enie osi Z,
osi X, narzêdzia i g³owicy rewolwerowej w celu unikniêcia potencjalnych zderzeñ podczas pracy.
UWAGA: Podczas uruchamiania chwytacza czêœci, drzwiczki operatora musz¹ byæ

zamkniête.
4. Podczas programowania chwytacza czêœci, nale¿y u¿yæ kodu G04 z zakresu M53 - M63 w celu
zatrzymania miski chwytacza w po³o¿eniu otwartym na czas wystarczaj¹cy na obciêcie czêœci i jej opadniêcie
do kosza.
Ostrze¿enie SL-10
Du¿e szczêki uchwytu mog¹ zak³óciæ pracê chwytacza czêœci. Przed uruchomieniem chwytacza czêœci
bezwzglêdnie sprawdziæ przeœwity.

M ECHANIZM USTAWIANIA NA WYMIAR OBRABIANEJ CZÊŒCI
Mechanizm ustawiania na wymiar obrabianej czêœci pozwala operatorowi szybko ustawiæ maszynê z
niezbêdnymi przesuniêciami narzêdzi i roboczymi.
O BS³UGA
Mechanizm ustawiania na wymiar obrabianej czêœci jest podnoszony i opuszczany rêcznie. Po opuszczeniu
ramienia, g³owicê rewolwerow¹ mo¿na impulsowaæ za pomoc¹ zdalnego regulatora lub przycisków
impulsowania. Przycisk “Cycle Start” jest od³¹czony, aby operator nie móg³ omy³kowo uruchomiæ programu i
spowodowaæ zderzenia z ramieniem. Aby dodatkowo zwiêkszyæ bezpieczeñstwo, prêdkoœæ impulsowania
zostaje ustawiona na maksymaln¹ domyœln¹ wartoœæ .01, zaœ przycisk “Rapid” jest od³¹czony.
Po dotkniêciu czujnika, uk³ad sterowania emituje sygna³ dŸwiêkowy, zaœ operator nie mo¿e dalej impulsowaæ
w tym kierunku. Zapobiega to przypadkowemu uszkodzeniu czujnika przez operatora i zapewnia wiêksz¹
dok³adnoœæ (Czujnik mo¿na chwilowo nacisn¹æ rêk¹, aby sprawdziæ pracê sygnalizatora dŸwiêkowego).
Wa¿ne!Automatyczne zapisywanie po³o¿enia maszyny jest dostêpne tylko w razie u¿ycia przycisków
impulsowania.
OSTRZE¯ENIE
Podczas wymiany narzêdzi, zawsze odsun¹æ narzêdzie na bezpieczn¹

odleg³oœæ od czujnika, aby nie dosz³o do jego zderzenia z ramieniem
U STAWIANIE GEOMETRII NARZÊDZI ORAZ PRZESUNIÊÆ ZMIANY PO³O ¿ ENIA NARZÊDZI ZA POMOC¹ CZUJNIKA
1. Ustawienie 33 sprawdza, czy bie¿¹ce przesuniêcia narzêdzi, otrzymane za pomoc¹ ustawiacza narzêdzi,
s¹ przechowywane w “Tool Geometry” (Fanuc) lub w “Tool Shift” (Yasnac).
2. Wywo³aæ narzêdzie do czujnika.
3. Impulsuj¹c przesun¹æ narzêdzie do bezpiecznego po³o¿enia i opuœciæ ramiê.
Ustawianie stycznoœci œrednicy wewnêtrznej lub œrednicy zewnêtrznej dla narzêdzi
4. W trybie “.001 inch”, impulsuj¹c przesun¹æ g³owicê rewolwerow¹ w kierunku X, dopóki nak³adka no¿a nie
dotknie czujnika.
UWAGA: Gdy nak³adka no¿a dotknie czujnika, uk³ad sterowania wyemituje sygna³
dŸwiêkowy i uniemo¿liwi operatorowi dalsze impulsowanie w tym kierunku.
UWAGA: Podczas ponownego ustawiania stycznoœci narzêdzia, ustawienie 64 musi

byæ wy³¹czone, aby zignorowaæ wartoœæ w G54.
Wa¿ne! Automatyczne zapisywanie po³o¿enia maszyny jest dostêpne tylko w razie u¿ycia przycisków
impulsowania. Mo¿na tak¿e u¿yæ zdalnego regulatora; wówczas te wartoœci nale¿y wprowadziæ rêcznie do
uk³adu sterowania.
5. Impulsuj¹c przesun¹æ narzêdzie w kierunku Z, dopóki nie dotknie czujnika. Ta wartoœæ zostanie wówczas
zapisana na stronie przesuniêæ.
Ustawianie stycznoœci wierte³, gwintowników i wierte³ do nakie³ków
6. Wywo³aæ narzêdzie.
7. Nacisn¹æ klawisz “F2”. Ta funkcja przekszta³ca wartoœæ w parametrze 254 (œrodek wrzeciona) na jednostki
zaprogramowane (cale/milimetry) i zapisuje j¹ w wybranym przesuniêciu narzêdzia dla osi X.
8. W trybie “.001 inch”, impulsuj¹c przesun¹æ narzêdzie w kierunku Z, dopóki nie dotknie czujnika. Ta wartoœæ
zostaje nastêpnie zapisana w wybranym przesuniêciu narzêdzia dla osi Z.

U STAWIANIE PRZESUNIÊÆ ROBOCZYCH ZEROWYCH
Przed uruchomieniem programu nale¿y wprowadziæ przesuniêcia robocze zerowe maszyny (G52-129).
1. Wybraæ odpowiednie przesuniêcie robocze na stronie przesuniêæ.
2. Wywo³aæ w³aœciwe narzêdzie i ustawiæ stycznoœæ z powierzchni¹ czo³ow¹ czêœci.
3. Nacisn¹æ “Z FACE MESUR”; uk³ad przeprowadzi wzorcowanie pozosta³ych narzêdzi wzglêdem powierzchni
czo³owej czêœci.

EDYTOR ZAAWANSOWANY
Edytor zaawansowany HAAS daje u¿ytkownikowi mo¿liwoœæ edytowania programów za pomoc¹ menu
rozwijanych.
Aby przejœæ do edytora zaawansowanego, nacisn¹æ przycisk “Edit”. U¿ytkownik mo¿e prze³¹czaæ pomiêdzy
edytorem zaawansowanym, edytorem standardowym oraz kodem szybkim za pomoc¹ przycisku “PRGRM/
CONVRS”.
Aby edytowaæ program, wprowadziæ nazwê programu (Onnnnn) i nacisn¹æ F4; program otworzy siê w
aktywnym okienku. Naciœniêcie przycisku F4 otworzy kolejn¹ kopiê tego programu. U¿yæ zdalnego regulatora
lub przycisków strza³kowych “down/up” w celu przewiniêcia kodu programu.
Przycisk “Edit” umo¿liwia wybór jednego z dwóch programów.
Na poni¿szym rysunku przedstawiono uk³ad edytora zaawansowanego.
Uk³ad ekranu edytora zaawansowanego.
MENU PROGRAMU
Create New Program (utwórz nowy program)
Ta pozycja menu s³u¿y do utworzenia nowego programu. W tym celu wprowadziæ nazwê programu (Onnnnn)
(która jeszcze nie znajduje siê w katalogu programu) i nacisn¹æ “Enter”, aby utworzyæ program.
Select Program From List (wybierz program z listy)
Ta pozycja menu s³u¿y do edycji programu istniej¹cego w katalogu.
W razie wyboru tej pozycji menu, wyœwietlone zostan¹ programy znajduj¹ce siê w uk³adzie sterowania.
Przewin¹æ listê za pomoc¹ przycisków kursora lub zdalnego regulatora. Naciœniêcie “Enter” lub “Select Prog”
wybierze zaznaczony program w celu zast¹pienia listy programów wybranym programem.
Duplicate Active Program (duplikuj aktywny program)
Ten wybór skopiuje bie¿¹cy program. U¿ytkownik zostanie poproszony o wprowadzenie numeru programu
(Onnnnn) do duplikacji.
Delete Program From List (usuñ program z listy)
Ta pozycja menu usuwa program z katalogu programu.
Switch To Left Or Right Side (prze³¹cz na lew¹ lub praw¹ stronê)
Ta pozycja menu prze³¹cza aktywne okienko pomiêdzy dwoma programami, w celu deaktywacji aktywnego
programu oraz aktywacji programu nieaktywnego.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Edytor zaawansowany 77

M ENU EDYCJI
Undo (cofnij)
Powoduje cofniêcie ostatniej operacji edycji; cofa do 9 ostatnich zmian edycyjnych.
Select Text (wybierz tekst)
Ta pozycja menu wybiera wiersze kodu programu do ustawienia punktu rozpoczêcia wyboru tekstu. Nastêpnie
nale¿y u¿yæ przycisków strza³kowych lub zdalnego regulatora w celu przewiniêcia do ostatniego wiersza kodu
do wyboru i nacisn¹æ F2 lub przycisk “Write/Enter”. Wybrany tekst zostanie zaznaczony. Aby odznaczyæ
bloku, nacisn¹æ “Undo”.
Move Selected Text (przesuñ wybrany tekst)
Ta funkcja wspó³pracuje z funkcj¹ “Select Text”. Przewin¹æ strza³kê kursora do po¿¹danej czêœci kodu i
nacisn¹æ przycisk “Write/Enter” w celu przestawienia wybranego tekstu do nowej lokalizacji. Wybrany tekst
zostanie przesuniêty do punktu nastêpuj¹cego po kursorze (>).
Copy Selected Text (kopiuj wybrany tekst)
Aby wybraæ tekst, przewin¹æ strza³kê kursora (>) do czêœci tekstu i nacisn¹æ przycisk “Write/Enter”.
Skopiowany tekst zostanie zaznaczony. Przewin¹æ strza³kê kursora do czêœci tekstu, w która ma byæ
wstawiony tekst skopiowany. Nacisn¹æ F2 lub “Write/Enter” w celu wstawienia skopiowanego tekstu w miejscu
za kursorem (>).
Delete Selected Text (usuñ wybrany tekst)
Aby wybraæ tekst, przewin¹æ strza³kê kursora (>) do czêœci tekstu i nacisn¹æ przycisk “Write/Enter”.
Skopiowany tekst zostanie zaznaczony. Po zaznaczeniu, nacisn¹æ przycisk “Write/Enter” w celu usuniêcia
tekstu. Je¿eli ¿aden blok nie zostanie wybrany, to usuniêta bêdzie aktualnie zaznaczona pozycja.
Cut Selection To Clipboard (wytnij zaznaczenie do schowka)
Ca³y wybrany tekst zostanie przesuniêty z bie¿¹cego programu do nowego programu, tzw. schowka. Wszelka
wczeœniejsza zawartoœæ schowka zostanie usuniêta
Copy Selection To Clipboard (kopiuj zaznaczenie do schowka)
Ca³y wybrany tekst zostanie skopiowany z bie¿¹cego programu do nowego programu, tzw. schowka. Wszelka
wczeœniejsza zawartoœæ schowka zostanie usuniêta
Paste From Clipboard (wklej ze schowka)
Zawartoœæ schowka zostanie skopiowana do wiersza bie¿¹cego programu nastêpuj¹cego po aktualnym
po³o¿eniu kursora.
MENU WYSZUKIWANIA
Find Text (znajdŸ tekst)
Ta pozycja menu wyszukuje tekstu lub kodu programu w bie¿¹cym programie.
Find Again (znajdŸ ponownie)
Ta pozycja menu ponownie wyszukuje tego samego kodu programu lub tekstu.
Find And Replace Text (znajdŸ i zast¹p tekst)
Ta pozycja menu przeszukuje bie¿¹cy program pod k¹tem specyficznego tekstu lub programu, zaœ
opcjonalnie zastêpuje ka¿dy wynik (lub wszystkie wyniki) inn¹ pozycj¹ kodu G.
MENU MODYFIKACJI
Remove All Line Numbers (usuñ wszystkie numery wierszy)
Ta pozycja menu automatycznie usuwa wszystkie kody N nie posiadaj¹ce wzorcowania (numery wierszy) z
edytowanego programu. W razie wyboru grupy wierszy, operacja dotyczy tylko tej grupy.
Renumber All Lines (przenumeruj wszystkie wiersze)
Ta pozycja menu albo przenumeruje wszystkie wybrane bloki programu, albo - w razie wyboru grupy wierszy -
przenumeruje tylko wiersze w tej grupie.
78 Edytor zaawansowany 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Renumber By Tool (przenumeruj wed³ug narzêdzia)
Wyszukuje kodów T (narzêdzi), zaznacza wszystkie kody programu do nastêpnego kodu T i zmienia
numeracjê kodu N (numerów wierszy) w kodzie programu.
Reverse + & - Signs (odwróæ znaki + & -)
Ta pozycja menu odwraca wszystkie znaki wartoœci numerycznych. Nacisn¹æ klawisz Enter, aby uruchomiæ
proces, po czym wprowadziæ osie (np. X, Z itp.), które maj¹ byæ zmienione. W przypadku korzystania z tej
funkcji sprawdziæ, czy program zawiera G10 lub G92 (odnoœnie do opisu, patrz rozdzia³ “Kod G”).
M ENU I/O
Send RS-232 (przeœlij RS-232)

Ta pozycja menu przesy³a program lub programy do portu RS-232. W razie wyboru tej pozycji menu,
wyœwietlona zostanie lista programu.
Aby wybraæ program, ustawiæ kursor na numerze programu i nacisn¹æ przycisk “Insert”. Przed programem
pojawi siê zaznaczone miejsce, co informuje o wyborze programu. (Nacisn¹æ “Insert” ponownie, aby
odznaczyæ program). Przycisk “Delete” mo¿e byæ u¿ywany do odznaczenia wszystkich zaznaczonych
programów.
Aby przes³aæ wybrany program lub programy, nacisn¹æ przycisk “Write/Enter”. W razie wybór dwóch lub wiêcej
programów, b¹dŸ “ALL”, dane zostan¹ przes³ane z “%” na pocz¹tku strumienia i “%” na koñcu.
Receive RS-232 (odbierz RS-232)
Ta pozycja menu odbiera program lub programy z portu szeregowego RS-232.
Przed u¿yciem tej pozycji menu, na ekranie “List Prog” nale¿y najpierw zaznaczyæ “ALL”. Uwaga: nale¿y
ponownie zaznaczyæ “ALL” na ekranie “List Prog” po ka¿dym przes³aniu pliku.
Send Disk (przeœlij do dyskietki)
Ta pozycja menu przesy³a program lub programy do dyskietki elastycznej. W razie wyboru tej pozycji menu,
wyœwietlona zostanie lista programu.
Aby wybraæ program, ustawiæ kursor na numerze programu i nacisn¹æ przycisk “Insert” (lub wprowadziæ nazwê
pliku, Onnnnn, i nacisn¹æ przycisk “Write/Enter”). Przed programem pojawi siê zaznaczone miejsce, co
informuje o wyborze programu (Nacisn¹æ “Insert” ponownie, aby odznaczyæ program). Przycisk “Delete” mo¿e
byæ u¿ywany do odznaczenia wszystkich zaznaczonych programów.
Receive Disk (odbierz z dyskietki)
Ta pozycja menu odbiera programy z dyskietki elastycznej. Wpisaæ nazwê pliku (tekst, np. JOB5.NC, b¹dŸ
Onnnnn) z dyskietki, który ma byæ odebrany, i nacisn¹æ przycisk Enter.
Disk Directory (katalog dysku)
Ta pozycja menu wyœwietli katalog dyskietki elastycznej. Aby wybraæ plik, nacisn¹æ przycisk strza³kowy “up”
lub “down”, b¹dŸ u¿yæ zdalnego regulatora w celu przewiniêcia ca³ej listy katalogu i nacisn¹æ “Write/Enter” w
celu za³adowania pliku.
MENU POMOCY : F1
How To Use The Editor (jak korzystaæ z edytora)
Pomoc zostaje wyœwietlona ka¿dorazowo po przejœciu do menu. Menu pomocy zawiera krótki opis edytora i
jego funkcji. Przyciski strza³kowe “up” i “down” oraz zdalny regulator kontroluj¹ menu, zaœ przyciski “Page Up”,
“Page Down”, “Home” i “End” s³u¿¹ do przewijania ekranu pomocy. Ponadto, naciœniêcie przycisku F1 podczas
korzystania z jednej z opcji menu tak¿e powoduje wyœwietlenie pomocy. Ponowne naciœniêcie F1 powoduje
opuszczenie ekranu pomocy. Naciœniêcie przycisku “Undo” skutkuje powrotem do aktywnego programu.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Edytor zaawansowany 79

SKRÓTY EDYTORA ZAAWANSOWANEGO
Naciskanie tych przycisków w ekranie edytora zaawansowanego umo¿liwia szybkie przejœcie do odnoœnych
pozycji menu bez koniecznoœci naciskania przycisku F1 i ustawiania kursora na danym zaznaczeniu.
Gor¹ce klawisze Opis
Umo¿liwiaj¹ szybkie wywo³anie listy programu na nieaktywnej stronie ekranu edycji w celu
wyboru programu z listy.
Ten klawisz rozpoczyna wybór tekstu i definiuje wiersz rozpoczêcia bloku wybranego do
edycji. Przewin¹æ do ostatniego wiersza w definicji bloku, a nastêpnie nacisn¹æ klawisz F2
lub “Write”. Zaznaczony blok tekstu zostanie zaznaczony.
Ten klawisz mo¿e byæ u¿ywany do przechodzenia na lew¹ lub praw¹ stronê pomiêdzy
dwoma programami, które wybrano do edycji.
Naciœniêcie F4 otworzy kolejn¹ kopiê tego samego programu po drugiej stronie ekranu
edytora zaawansowanego. U¿ytkownik mo¿e szybko edytowaæ dwie ró¿ne lokalizacje w tym
samym programie. Klawisz “Edit” prze³¹cza do przodu i do ty³u, aktualizuj¹c oba programy.
W razie wprowadzenia numeru programu (Onnnn) i naciœniêcia klawisza F4 lub przycisku
strza³kowego “down”, dany program zostanie wyœwietlony po drugiej stronie edytora
zaawansowanego.
Przycisku “Insert” mo¿na u¿yæ w celu skopiowania zaznaczonego tekstu w programie do
wiersza nastêpuj¹cego po miejscu umieszczenia strza³ki kursora.
Przycisku “Alter” mo¿na u¿yæ w celu przesuniêcia zaznaczonego tekstu w programie do

wiersza nastêpuj¹cego po miejscu umieszczenia strza³ki kursora.
Przycisku “Delete” mo¿na u¿yæ w celu usuniêcia zaznaczonego tekstu w programie.
Je¿eli wybrano blok, to naciœniêcie “Undo” spowoduje opuszczenie definicji bloku.
Naciœniêcie klawisza “Send RS-232” aktywuje odnoœne zaznaczone menu I/O.
Naciœniêcie klawisza “Recv RS-232” aktywuje odnoœne zaznaczone menu I/O.
Naciœniêcie klawisza “Erase Prog” aktywuje odnoœne zaznaczone menu I/O. Po nieaktywnej
stronie ekranu edycji zostanie wywo³ana lista programu, w której mo¿na zaznaczyæ
kursorem program i usun¹æ go.
80 Edytor zaawansowany 96-0122 wersja K styczeñ 2005

K OD SZYBKI
Kod szybki upraszcza pisanie programów poprzez objaœnianie komend kodu G za pomoc¹ komend w zwyk³ym
jêzyku angielskim. Po prawej stronie ekranu znajduj¹ siê komendy opisuj¹ce operacjê do wykonania. Poprzez
wybór operacji z funkcji “Group Window” (okienko grupy) i jednokrotne naciœniêcie przycisku, kod zostaje
wprowadzony do programu po lewej stronie ekranu. Grupy mo¿na wybraæ poprzez obrócenie zdalnego
regulatora w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Aby przegl¹daæ i przewijaæ pozycje
grupy, obróciæ zdalny regulator w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara. Inna funkcja to
mo¿liwoœæ przewijania programu, w trakcie którego kod szybki objaœnia kody G i M u do³u ekranu.
Ekran kodu szybkiego.
Dostêp do kodu szybkiego

Aby przejœæ do kodu szybkiego, wybraæ tryb “Edit” i dwukrotnie nacisn¹æ klawisz “Prgrm/Convrs”. Pierwsze
naciœniêcie klawisza “Prgrm/Convrs” powoduje przejœcie do standardowego edytora, zaœ drugie - przejœcie do
funkcji kodu szybkiego. Ka¿de kolejne naciœniêcie tego klawisza prze³¹cza pomiêdzy trybami Visual Quick
Code (wzrokowy kod szybki), Advanced Editor (edytor zaawansowany), edytora standardowego i Quick Code
(kod szybki).
Okienko edycji
Ka¿dorazowo po wyborze pozycji grupy (patrz nastêpny rozdzia³), okienko edycji aktualizuje siê i wyœwietla
kod dodany do aktualnie edytowanego programu. Wszystkie funkcje edycji, z wyj¹tkiem klawiszy zdalnego
regulatora i funkcji kopiowania bloku. W kodzie szybkim, zdalny regulatora s³u¿y do przechodzenia przez listê
grupy. Operator mo¿e przewijaæ przez tekst programu za pomoc¹ klawiszy kursora znajduj¹cych siê poœrodku
klawiatury. Przejœæ do standardowego trybu edycji poprzez naciœniêcie klawisza “Progrm/Convrs” w celu
uzyskania dostêpu do zdalnego regulatora (dla d³ugich komentarzy) oraz do funkcji kopiowania bloku. Kod
szybki nie jest dostêpny w trybie edycji w tle (Patrz podrozdzia³ “Edycja w tle” w rozdziale “Obs³uga”).
Okienko grupy
Okienko grupy wyœwietla listê grup, które s¹ dostêpne w kodzie szybkim.
Okienko pomocy
Okienko pomocy znajduje siê tu¿ pod okienkiem grupy. S³u¿y ono do wyœwietlania komunikatów pomocy,
ostrze¿eñ i przyk³adowych programów kodu szybkiego.
Przyk³ad sesji kodu szybkiego
Poni¿ej zilustrowano sposób u¿ycia kodu szybkiego do konstruowania programu. Program zostanie utworzony
w celu zdjêcia materia³u i nagwintowania koñca czêœci. Zak³adamy, ¿e narzêdzie 101 to narzêdzie do
zdejmowania materia³u oraz ¿e narzêdzie 202 to narzêdzie do gwintowania. Przed rozpoczêciem sprawdziæ,
czy program Ÿród³owy kodu szybkiego, O9999, znajduje siê w uk³adzie sterowania.
Zdalny regulator jest integralnym i czêsto u¿ywanym elementem obs³ugi kodu szybkiego.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kod szybki 81

Tworzenie programu
Kod szybki nie wygeneruje numeru nowego programu za u¿ytkownika. Aby stworzyæ program, nacisn¹æ “List
Prog”, wpisaæ numer programu (np. O00005) i nacisn¹æ “Write/Enter”. Lub wybraæ program do edycji. Aby
przyst¹piæ do edycji programu, nacisn¹æ przycisk “Edit”, a nastêpnie dwukrotnie nacisn¹æ klawisz “Prgrm/
Convrs” w celu przejœcia do kodu szybkiego (Pamiêtaæ, ¿e menu edytora zaawansowanego pod menu
pomocy jest wyborem podmenu dla kodu szybkiego.
Wybraæ “Start Up Commands” (komendy rozpoczêcia pracy)
1. Obróciæ zdalny regulator w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara (CW) w celu
zaznaczenia grupy zatytu³owanej “Start Up Commands” w okienku grupy.
2. Obróciæ zdalny regulator w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara (CCW) o jeden
stopieñ (klikniêcie). Pojawi siê grupa “Start Up Commands”, z zaznaczon¹ funkcj¹ “Program Name” (nazwa
programu).
3. Nacisn¹æ klawisz “Write”. Wprowadzone zostanie (T), do którego nale¿y przejœæ dwukrotnym naciœniêciem
lewego klawisza strza³kowego, a nastêpnie wpisaæ nazwê programu i nacisn¹æ “Alter”.
Na poni¿szym rysunku przedstawiono wygl¹d ekranu z wpisan¹ nazw¹ programu.
Uruchomienie programu za pomoc¹ kodu szybkiego.
82 Kod szybki 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Wywo³aæ narzêdzie 101
1. W menu “Start Up Commands” obróciæ zdalny regulator CCW w celu zaznaczenie pozycji grupy pod nazw¹
“Call Tool@Location W/CSS On”.
2. Nacisn¹æ przycisk “Write” - uk³ad sterowania poprosi o numer narzêdzia dla programu oraz o informacje dla
programu.
Zaprogramowane z wyborami “Start Up Command” wprowadzonymi za pomoc¹ kodu szybkiego dla narzêdzia 101.
U¿ycie programu G71 Cykl usuwania materia³u

1. Przewin¹æ i zaznaczyæ grupê zatytu³owan¹ “4.
2. Przewin¹æ CCW o dwa stopnie (klikniêcia). Zaznaczone zostanie “Program G71 Cykl usuwania materia³u”.
3. Nacisn¹æ przycisk “Write” w celu wywo³ania podpowiedzi.
Program bêdzie wygl¹daæ nastêpuj¹co:
G71 Program usuwania materia³u
Wywo³aæ narzêdzie 202

1. Przewin¹æ CW do grupy zatytu³owanej “Start Up Commands”, a nastêpnie przewin¹æ CCW i zaznaczyæ
pozycjê grupy pod nazw¹ “Call Tool@Location W/CSS On”. Nacisn¹æ przycisk “Write”; uk³ad sterowania
poprosi o informacje dla narzêdzia 202; po otrzymaniu podpowiedzi, wpisaæ numer 202 jako numer narzêdzia.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kod szybki 83

Wywo³aæ cykl gwintowania 3/4-16 œrednica zewnêtrzna G76 Cykl gwintowania
Przewin¹æ CW i zaznaczyæ grupê zatytu³owan¹ “7. Cykl gwintowania”. Przewin¹æ CCW w celu zaznaczenia “3/
4-16 œrednica zewnêtrzna G76 Cykl gwintowania.” Nacisn¹æ przycisk “Write”; uk³ad sterowania poprosi o
informacje do cyklu gwintowania G76.
Przewin¹æ CW i zaznaczyæ grupê zatytu³owan¹ “Komendy zakoñczenia”. Przewijaæ CCW w celu zaznaczenia
“Coolant Off M09”, po czym nacisn¹æ “Write”.
Przywracanie maszyny do po³o¿enia pocz¹tkowego oraz koñczenie programu
1. Przewin¹æ CW i zaznaczyæ grupê zatytu³owan¹ “Komendy zakoñczenia”. Przewin¹æ CCW w celu
zaznaczenia until “Home X, Z and Tailstock”, po czym nacisn¹æ “Write”.
2. Przewin¹æ CCW i zaznaczyæ grupê zatytu³owan¹ “End Program, Program End Command M30” i nacisn¹æ
“Write”.
Program jest gotowy do uruchomienia. Uruchomiæ program w trybie grafiki, aby upewniæ siê, ¿e wprowadzono
wszystkie kroki czynnoœci.
W ZROKOWY KOD SZYBKI

Aby uruchomiæ wzrokowy kod szybki (VQC), przejœæ do trybu “Edit” i trzykrotnie nacisn¹æ klawisz “PRGRM/
CONVRS”. Do VQC mo¿na równie¿ przejœæ z poziomu menu rozwijanych w edytorze zaawansowanym pod
has³em HELP (pomoc).
Wybór kategorii
U¿yæ klawiszy strza³kowych w celu zaznaczenia kategorii czêœci, której opis najlepiej pasuje do odnoœnej
czêœci, po czym nacisn¹æ “Write”. Pojawi siê zestaw ilustracji czêœci w tej kategorii.
Wybór szablonu czêœci

U¿yæ klawiszy strza³kowych w celu wyboru szablonu na stronie. Naciœniêcie “Write” wyœwietli zarys czêœci;
system poczeka, a¿ programista wprowadzi wartoœci niezbêdne do stworzenia wybranej czêœci.
Wprowadzanie danych
Uk³ad sterowania poprosi programistê o informacje na temat wybranej czêœci. Gdy informacje zostan¹
wprowadzone, uk³ad sterowania poprosi o podanie lokalizacji kodu G:
1) Select/Create a Program (wybierz/utwórz program)
Otworzy siê okienko, w którym u¿ytkownik zostanie poproszony o wybór nazwy programu. Zaznaczyæ pro-
gram i nacisn¹æ “Write”. Nowe wiersze kodu zostan¹ dodane do wybranego programu. Je¿eli program ju¿
zawiera kod, to w VQC wprowadziæ wiersze kodu do pocz¹tku programu, przed istniej¹cym kodem.
U¿ytkownik ma równie¿ opcjê stworzenia nowego programu poprzez wprowadzenie nazwy programu i
naciœniêcie “Write”; wiersze kodu zostan¹ dodane do nowego programu.
2) Add to Current Program (dodaj do bie¿¹cego programu) – Kod wygenerowany przez VQC zostanie dodany
za kursorem.
3) MDI – Kod zostanie wyprowadzony do MDI. Uwaga: Wszystkie dane znajduj¹ce siê w MDI zostan¹
nadpisane.
4) Cancel (anuluj) – Okienko zostanie zamkniête, pojawi¹ siê wartoœci programu.
Uwaga: Program mo¿e równie¿ byæ edytowany i przegl¹dany w edytorze zaawansowanym. Zaleca siê
sprawdzenie programu poprzez jego uruchomienie w trybie grafiki.
84 Kod szybki 96-0122 wersja K styczeñ 2005

K OMPENSACJA OSTRZA NARZÊDZIA/ FREZU ZA POMOC¹ G112
Kompensacja ostrza narzêdzia/frezu przesuwa zaprogramowan¹ œcie¿kê narzêdzia w taki sposób, ¿e linia
œrodkowa narzêdzia zostaje przesuniêta na lewo lub na prawo od zaprogramowanej œcie¿ki. Strona przesuniêæ
(d³ugoœci i promienia) s³u¿y do wprowadzania wartoœci przesuniêcia narzêdzia. Przesuniêcie zostaje
wprowadzone jako wartoœæ œrednicy lub promienia (patrz ustawienie 40) dla wartoœci geometrii oraz zu¿ycia.
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w razie okreœlenia œrednicy, wartoœæ przesuniêcia kompensacji frezu jest po³ow¹
wprowadzonej wartoœci. Skompensowana wartoœæ jest obliczana przez uk³ad sterowania na podstawie
wartoœci wprowadzonych do “Radius” (promieñ narzêdzia) oraz do “Wear” (zu¿ycie narzêdzia) na stronie
przesuniêæ. Kompensacja promienia frezu jest dostêpna jedynie w p³aszczyznach X i Y (G17) w trybie
kartezjañskim (G112).
G41 wybiera lew¹ kompensacjê frezu; innymi s³owy, narzêdzie zostaje przesuniête na lewo od
zaprogramowanej œcie¿ki.
G42 wybiera praw¹ kompensacjê frezu.
G40 anuluje kompensacjê frezu.
Nale¿y równie¿ zaprogramowaæ Dnnn za pomoc¹ G41 lub G42 w celu wyboru prawid³owego numeru
przesuniêcia z kolumny przesuniêæ promienia/œrednicy. Wartoœci przesuniêæ wprowadzone dla promienia/
œrednicy powinny mieæ postaæ liczb dodatnich. Je¿eli przesuniêcie zawiera wartoœæ ujemn¹, to kompensacja
frezu funkcjonuje w taki sposób, jak gdyby okreœlono przeciwny kod G. Dla przyk³adu, wartoœæ ujemna
wprowadzona dla G41 zachowa siê w taki sposób, jak gdyby wprowadzono wartoœæ dodatni¹ dla G42.
W razie wyboru Yasnac dla ustawienia 58, uk³ad sterowania musi mieæ mo¿liwoœæ ustawienia boku narzêdzia
wzd³u¿ wszystkich krawêdzi zaprogramowanego konturu bez nadmiernie g³êbokiego ciêcia w dwóch
nastêpnych ruchach. Ruch kolisty ³¹czy wszystkie k¹ty zewnêtrzne.
W razie wyboru Fanuc dla ustawienia 58, uk³ad sterowania nie wymaga ustawienia krawêdzi tn¹cej narzêdzia
wzd³u¿ wszystkich krawêdzi zaprogramowanego konturu, co zapobiega nadmiernie g³êbokiemu ciêciu. K¹ty
zewnêtrzne mniejsze od lub równe 270 stopniom s¹ ³¹czone ostrym naro¿em, zaœ k¹ty zewnêtrzne wiêksze
ni¿ 270 stopni s¹ ³¹czone dodatkowym ruchem liniowym (Patrz poni¿sze diagramy).
Poni¿sze diagramy przedstawiaj¹ sposób dzia³ania kompensacji frezy dla dwóch wartoœci ustawienia 58.
Uwaga: W razie anulowania, zaprogramowana œcie¿ka jest znów to¿sama ze œrodkiem œcie¿ki frezu.
Anulowaæ kompensacjê frezu (G40) przed zakoñczeniem programu.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kompensacja frezu 85

PRZECHODZENIE DO ORAZ OPUSZCZANIE KOMPENSACJI FREZU
Ciêcie nie powinno byæ wykonywane przechodzenia do i opuszczania kompensacji frezu, a tak¿e podczas
zmiany z kompensacji lewostronnej na prawostronn¹. Gdy kompensacja frezu jest w³¹czona, po³o¿enie
pocz¹tkowe ruchu jest takie same, jak po³o¿enie zaprogramowanie, ale po³o¿enie koñcowe zostanie
przesuniête na lewo lub na prawo od zaprogramowanej œcie¿ki o wartoœæ wprowadzon¹ w kolumnie promieñ/
œrednica. W bloku wy³¹czaj¹cym kompensacjê frezu, punkt rozpoczêcia zostaje przesuniêty, zaœ punkt
zakoñczenia - nie. Na podobnej zasadzie, podczas zmiany z kompensacji lewej na praw¹ lub prawej na lew¹,
punkt rozpoczêcia ruchu potrzebny w celu zmiany kierunku kompensacji frezu zostanie przesuniêty na jedn¹
stronê zaprogramowanej œcie¿ki i zakoñczy siê w punkcie, który jest przesuniêty na przeciwn¹ stronê
zaprogramowanej œcie¿ki. W efekcie, narzêdzie przesunie siê po œcie¿ce, która mo¿e nie byæ to¿sama z
planowan¹ œcie¿k¹ lub kierunkiem. Je¿eli kompensacja frezu zostanie w³¹czona lub wy³¹czona w bloku bez
¿adnego ruchu X-Y, to do kompensacji frezu nie zostanie wprowadzona ¿adne zmiana do czasu napotkania
nastêpnego ruchu X lub Y.
Wybór przesuniêcia D0 u¿yje zera jako wartoœci przesuniêcia i bêdzie mia³ taki sam wp³yw, jak
niezastosowanie kompensacji frezu. Je¿eli nowa wartoœæ D zostanie wybrana przy aktywnej kompensacji
frezu, to nowa wartoœæ zacznie obowi¹zywaæ po zakoñczeniu poprzedniego ruchu. Nie mo¿na zmieniæ
wartoœci D lub zmieniæ stron podczas bloku ruchu kolistego (G02 lub G03).
W razie w³¹czenia kompensacji frezu w ruchu, po którym nastêpuje drugi ruch pod k¹tem mniejszym ni¿ 90
stopni, istniej¹ dwa sposoby obliczenia pierwszego ruchu - typ A oraz typ B (ustawienie 43). Pierwszy z nich,
typu A, przesuwa narzêdzie bezpoœrednio do punktu rozpoczêcia przesuniêcia dla drugiego ciêcia. Drugi, typu
B, s³u¿y do usuwania mocowañ i zacisków, a tak¿e wówczas, gdy jest wymagany przez geometriê czêœci.
Diagramy na nastêpuj¹cych stronach ilustruj¹ ró¿nice pomiêdzy typem A i typem B dla ustawieñ Fanuc oraz
Yasnac (ustawienie 58).
Niew³aœciwe zastosowanie kompensacji frezu
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e niedu¿e ciêcie poni¿ej promienia narzêdzia oraz pod k¹tem prostym do poprzedniego
ruchu bêdzie mo¿liwe
jedynie w przypadku ustawienia Fanuc. Je¿eli maszyna znajduje siê w ustawieniu Yasnac, to wygenerowany
zostanie alarm kompensacji frezu.
86 Kompensacja frezu 96-0122 wersja K styczeñ 2005

K OREKTY POSUWU W KOMPENSACJI FREZU
W razie stosowania kompensacji frezu w ruchach kolistych, istnieje mo¿liwoœæ wprowadzania korekt prêdkoœci
do zaprogramowanych wartoœci. Je¿eli planowane ciêcie wykañczaj¹ce znajduje siê po wewnêtrznej stronie
ruchu kolistego, to narzêdzie powinno zostaæ spowolnione w celu zapewnienia, ¿eby posuw powierzchniowy
nie by³ nadmierny.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kompensacja frezu 87

MAKRA ( OPCJA )
WPROWADZENIE
Ta funkcja uk³adu sterowania jest opcjonalna; nale¿y skontaktowaæ siê z dealerem w celu uzyskania
dodatkowych informacji.
Makra zwiêkszaj¹ mo¿liwoœci i elastycznoœæ uk³adu sterowania poza zakres mo¿liwy ze standardowym
kodem G. Potencjalne zastosowania to rodziny czêœci, specjalne cykle standardowe, skomplikowane cykle
ruchowe i sterowanie prac¹ wyposa¿enia opcjonalnego. Mo¿liwoœci s¹ niemal¿e nieograniczone.
Makro to ka¿dy program powtarzalny/podprogram, który mo¿e byæ wykonywany wielokrotnie. Makroinstrukcja
mo¿e przydzieliæ wartoœæ zmiennej lub odczytaæ wartoœæ ze zmiennej, oceniæ wyra¿enie, warunkowo lub
bezwarunkowo przejœæ do innego punktu w programie, b¹dŸ warunkowo powtórzyæ okreœlon¹ czêœæ programu.
Poni¿ej podano kilka przyk³adów zastosowañ makr. Zamiast podaæ jeden kod makra, przedstawiono ogólne
zastosowania dostêpne dla makr.
• Proste wzory, które mog¹ byæ powtarzane wielokrotnie w warsztacie Wzory powtarzaj¹ce siê mog¹
byæ definiowane i wprowadzane do pamiêci za pomoc¹ makr. Dla przyk³adu:
1. Rodzina czêœci
2. Obróbka miêkka w szczêkach
3. Cykle standardowe definiowane przez u¿ytkownika (przyk³adowo specjalne cykle rowkowania)
Automatyczne ustawianie przesuniêcia na podstawie programu Makra umo¿liwiaj¹ ustawianie
wspó³rzêdnych przesuniêæ w ka¿dym programie, dziêki czemu procedury ustawiania staj¹ siê ³atwiejsze i
mniej podatne na b³êdy.
Sondowanie Sondowanie zwiêksza mo¿liwoœci maszyny na szereg ró¿nych sposobów. Poni¿ej
przedstawiono jedynie zarys mo¿liwoœci.
1. Profilowanie czêœci w celu okreœlenia nieznanych wymiarów do póŸniejszej obróbki.
2. Kalibracja narzêdzi dla wartoœci przesuniêæ i zu¿ycia.
3. Inspekcja przed obróbk¹ w celu ustalenia naddatku materia³u na odlewach.
Przydatne kody G i M
M00, M01, M30 - Zatrzymanie programu
G04 - Sterowana przerwa w ruchu
G65 Pxx - Makrowywo³anie podprogramu. Umo¿liwia przechodzenie zmiennych.
M96 Pxx Qxx - Warunkowe rozga³êzienie lokalne, gdy sygna³ wejœcia dyskretnego wynosi 0
M97 Pxx - Wywo³anie lokalnego podprogramu standardowego
M98 Pxx - Wywo³anie podprogramu standardowego
M99 - Powrót lub pêtla podprogramu standardowego
G103 - Limit antycypacji bloku. Kompensacja frezu nie jest dozwolona
Ustawienia
Istniej¹ 3 ustawienia, które mog¹ wp³yn¹æ na makroprogramy (programy serii 9000), a mianowicie: “9xxxx
progs Lock” (nr 23), “9xxx Progs Trace” (nr 74) i “9xxx Progs Single BLK” (nr 75).
Antycypowanie
Antycypowanie ma kluczowe znaczenie dla programisty makr. Uk³ad sterowania bêdzie d¹¿yæ do
przetworzenia jak najwiêkszej liczby wierszy przed czasem, aby przyspieszyæ przetwarzanie. Obejmuje to
interpretacjê makrozmiennych. Dla przyk³adu,
#1101=1
G04 P1.
#1101=0
Celem jest w³¹czenie wyjœcia, odczekanie 1 sekundy i wy³¹czenie wyjœcia. Jednak¿e funkcja antycypowania
spowoduje w³¹czenie i natychmiastowe wy³¹czenie wyjœcia podczas przetwarzania sterowanej przerwy w
ruchu. Mo¿na u¿yæ G103 P1 w celu ograniczenia antycypowania do 1 bloku. Aby niniejszy przyk³ad zadzia³a³
prawid³owo, nale¿y zmodyfikowaæ go jak ni¿ej:
88 Makra 96-0122 wersja K styczeñ 2005

G103 P1 (patrz rozdzia³ niniejszej instrukcji obs³ugi dotycz¹cy kodu G w celu uzyskania dodatkowych
informacji na temat G103)
;
#1101=1
G04 P1.
;
;
;
#1101=0
Zaokr¹glanie
Uk³ad sterowania przechowuje liczby dziesiêtne jako wartoœci binarne. W efekcie, liczby przechowywane w
zmiennych mog¹ byæ zaokr¹glone o 1 cyfrê mniej znacz¹c¹. Dla przyk³adu, liczba 7 przechowana w
makrozmiennej nr 100 mo¿e póŸniej byæ odczytana jako 7,000001, 7,000000 lub 6,999999. Je¿eli w instrukcji
podano “IF [#100 EQ 7]…”, to odczyt mo¿e byæ b³êdny. Bezpieczniejszym sposobem programowania by³oby
“IF [ROUND [#100] EQ 7]…”. Zasadniczo, to zagadnienie jest problemem tylko w przypadku zapisywania
liczb ca³kowitych, gdy nie przewiduje siê wyst¹pienia czêœci u³amkowej w póŸniejszym czasie.
U WAGI DOT . OBS³UGI

Makrozmienne mog¹ byæ zapisane lub za³adowane przez RS-232 lub opcjonalny napêd dysków elastycznych,
podobnie jak ustawienia i przesuniêcia. Patrz rozdzia³ “£adowanie programów do uk³adu sterowania”.
Strona wyœwietlania makrozmiennych
Makrozmienne s¹ wyœwietlane i mog¹ byæ modyfikowane ze strony wyœwietlania komend bie¿¹cych. Aby
przejœæ do stron, nacisn¹æ CURNT COMDS i u¿yæ klawisza “page up/down”.
Gdy uk³ad sterowania interpretuje program, modyfikacje zmiennych s¹ wyœwietlane na stronie wyœwietlania
makrozmiennych, gdzie mo¿na je przegl¹daæ.
Makrozmienna jest ustawiana poprzez wprowadzenie wartoœci i naciœniêcie przycisku “Write/Enter”.
Makrozmienne mo¿na usuwaæ za pomoc¹ klawisza Origin.
Wprowadzenie makrozmiennej i naciœniêcie przycisku strza³ki “up/down” rozpocznie wyszukiwanie tej
zmiennej.
Wyœwietlone zmienne przedstawiaj¹ wartoœci zmiennych podczas wykonywania programu. Niekiedy s¹ one
wyœwietlane z wyprzedzeniem czynnoœci wykonywanych przez maszynê siêgaj¹cym 15 bloków. Usuwanie
b³êdów z programów jest ³atwiejsze w przypadku wprowadzenia G103 na pocz¹tku programu w celu
ograniczenia buforowania bloków, a nastêpnie usuniêcia G103 po zakoñczeniu usuwania b³êdów.
Makroargumenty
Argumenty w instrukcji G65 zapewniaj¹ mo¿liwoœæ przesy³ania wartoœci do oraz ustawiania lokalnych
zmiennych wywo³anego makropodprogramu standardowego.
Dwie poni¿sze tabele wskazuj¹ mapowanie alfabetycznych zmiennych adresowych do zmiennych
numerycznych u¿ytych w makropodprogramie standardowym.
Adresowanie alfabetyczne
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Makra 89

Alternatywne adresowanie alfabetyczne
Argumenty przyjmuj¹ dowoln¹ wartoœæ zmiennopozycyjn¹ z dok³adnoœci¹ do czterech miejsc dziesiêtnych.

Je¿eli uk³ad sterowania pracuje w systemie metrycznym, to przyjmuje czêœci tysiêczne (.000). W przyk³adzie
2 poni¿ej, zmienna lokalna nr 7 przyjmie postaæ .0004.
Je¿eli liczba dziesiêtna jest uwzglêdniona w wartoœci argumentu, przyk³adowo:
G65 P9910 A1 B2 C3
Wartoœci zostaj¹ przekazane do makropodprogramów standardowych wed³ug poni¿szej tabeli:
Przesy³anie argumentów dot. liczb ca³kowitych (bez kropki dziesiêtnej)
Wszystkim 33 lokalnym makrozmiennym mo¿na przypisaæ wartoœci z argumentami za pomoc¹ alternatywnej

metody adresowania. W poni¿szym przyk³adzie przedstawiono sposób przesy³ania dwóch zestawów
lokalizacji wspó³rzêdnych do makropodprogramu standardowego. Lokalne zmienne od nr 4 do nr 9 w³¹cznie
nale¿a³oby ustawiæ, odpowiednio, od .0001 do .0006 w³¹cznie.
Przyk³ad 2: G65 P2000 I1 J2 K3 I4 J5 K6 ;
Litery G, L, N, O i P nie mog¹ byæ u¿ywane do przekazywania parametrów do makropodprogramu
standardowego.
Makrozmienne
Istniej¹ trzy kategorie makrozmiennych: zmienne systemowe, zmienne globalne oraz zmienne lokalne.
Sta³e s¹ wartoœciami zmiennopozycyjnymi, umieszczanymi w makrowyra¿eniach. Mog¹ im towarzyszyæ
adresy A...Z lub mog¹ one wystêpowaæ samodzielnie w razie u¿ycia w wyra¿eniu. Przyk³ady sta³ych to .0001,
5, 3 lub -10.
Zmienne lokalne
Zmienne lokalne mieszcz¹ siê w zakresie od nr 1 do nr 33. Zestaw zmiennych lokalnych jest dostêpny
nieprzerwanie. W chwili wykonania wywo³ania podprogramu standardowego z komend¹ G65, zmienne lokalne
zostaj¹ zapisane, zaœ nowy zestaw zostaje udostêpniony do u¿ytku. Nazywa siê to “zagnie¿d¿aniem”
zmiennych lokalnych. Podczas wywo³ania G65, wszystkie nowe zmienne lokalne zostaj¹ zast¹pione
wartoœciami niezdefiniowanymi, zaœ wszystkie zmienne lokalne, które maj¹ odpowiadaj¹ce zmienne adresowe
w wierszu G65, zostaj¹ ustawione na wartoœci wiersza G65. Poni¿ej przedstawiono tabelê zmiennych
lokalnych wraz z argumentami zmiennej adresu, które zmieniaj¹ je.

Zmienne lokalne i odpowiadaj¹cy adres
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e zmienne 10, 12, 14-16 oraz 27-33 nie maj¹ odpowiadaj¹cych argumentów adresowych.
Mo¿na je ustawiæ pod warunkiem u¿ycia odpowiedniej liczny argumentów I, J i K, zgodnie z opisem podanym
powy¿ej w rozdziale dotycz¹cym argumentów.
Po umieszczeniu w makropodprogramie standardowym, zmienne lokalne mog¹ byæ odczytywane i
modyfikowane poprzez odniesienie do liczb zmiennych 1-33.
Gdy argument L zostaje u¿yty do wykonania wielokrotnych powtórzeñ makropodprogramu standardowego,
argumenty zostaj¹ ustawione tylko dla pierwszego powtórzenia. Oznacza to, ¿e je¿eli zmienne lokalne
zostan¹ zmodyfikowane w pierwszym powtórzeniu, to nastêpne powtórzenie bêdzie mia³o dostêp wy³¹cznie do
zmodyfikowanych wartoœci. Wartoœci lokalne s¹ zachowywane od powtórzenia do powtórzenia, gdy adres L
jest wiêkszy ni¿ 1.
Wezwanie podprogramu standardowego poprzez M97 lub M98 nie powoduje zagnie¿d¿enia zmiennych
lokalnych. Wszelkie zmienne stanowi¹ce odniesienie w podprogramie standardowym wywo³anym przez M98
s¹ tymi samymi zmiennymi i wartoœciami, które istnia³y przed wywo³aniem M97 lub M98.
Zmienne globalne
Zmienne globalne to zmienne, które dostêpne nieprzerwanie. Istnieje tylko jedna kopia ka¿dej zmiennej
globalnej. Zmienne globalne wystêpuj¹ w trzech zakresach: 100-199, 500-699 oraz 800-999. Zmienne globalne
pozostaj¹ w pamiêci po wy³¹czeniu zasilania.
Okazjonalnie wystêpowa³y makra napisane dla opcji instalowanych fabrycznie, które wykorzystuj¹ zmienne
globalne. Dla przyk³adu, sondowanie, zmieniacze palet itp. W razie u¿ycia zmiennych globalnych nale¿y
dopilnowaæ, aby nie by³y stosowane przez jakikolwiek inny program w maszynie.
Zmienne systemowe
Zmienne systemowe daj¹ programiœcie mo¿liwoœæ wspó³pracy z szeregiem ró¿nych opcji uk³adu sterowania.
Poprzez ustawienie zmiennej systemowej mo¿na zmieniæ funkcjê uk³adu sterowania. Poprzez odczytanie
zmiennej systemowej, program mo¿e zmieniæ swoje dzia³anie w zale¿noœci od wartoœci zawartej w zmiennej.
Niektóre zmienne systemowe maj¹ status “tylko do odczytu”; oznacza to, ¿e nie mog¹ byæ modyfikowane
przez programistê. Poni¿ej przedstawiono skrócon¹ tabelê aktualnie stosowanych zmiennych systemowych, z
objaœnieniem ich zastosowañ.
ZMIENNE ZASTOSOWANIE
#0 Nie jest to liczba (tylko do odczytu)
#1-#33 Argumenty makrowywo³ania
#100-#199 Zmienne ogólnego zastosowania, zapisywane po wy³¹czeniu zasilania
#700-#749 Zmienne ukryte, przeznaczone wy³¹cznie do u¿ytku wewnêtrznego
#1000-#1063 64 wejœcia dyskretne (tylko do odczytu)
#1064-#1068 Maksymalne obci¹¿enia osi
#1080-#1087 Surowe dane analogowe do wejœæ cyfrowych (tylko do odczytu)
#1090-#1098 Filtrowane dane analogowe do wejœæ cyfrowych (tylko do odczytu)
#1094 Obci¹¿enie wrzeciona z napêdem wrzeciona OEM (tylko do odczytu)
#1098 Obci¹¿enie wrzeciona z napêdem wektorowym Haas (tylko do odczytu)

#1100-#1139 40 wyjœæ dyskretnych
#1140-#1155 16 dodatkowych wyjœæ przekaŸników poprzez wyjœcie multipleksowe
#1264-#1268 Maksymalne obci¹¿enia osi
#2001-#2099 Przesuniêcia narzêdzia w osi X
#2101-#2199 Przesuniêcia narzêdzia w osi Z
#2201-#2299 Przesuniêcia promienia ostrza narzêdzia
#2301-#2399 Kierunek nak³adki no¿a
#2401-#2499 Przesuniêcia œrednicy/promienia narzêdzia
#2601-#2699 Zu¿ycie œrednicy/promienia narzêdzia
#2701-#2799 Przesuniêcia zu¿ycia narzêdzia w osi X
#2801-#2899 Przesuniêcia zu¿ycia narzêdzia w osi Z
#2901-#2999 Przesuniêcia zu¿ycia promienia ostrza narzêdzia
#3000 Alarm programowalny
#3001 Milisekundowy regulator czasowy
#3002 Godzinowy regulator czasowy
#3003 Supresja bloku pojedynczego
#3004 Uk³ad sterowania rêcznego
#3006 Programowalne zatrzymanie z komunikatem
#3011 Rok, miesi¹c, dzieñ
#3012 Godzina, minuta, sekunda
#3020 Regulator czasowy w³¹czania (tylko do odczytu)
#3021 Regulator czasowy rozpoczêcia cyklu (tylko do odczytu)
#3022 Regulator czasowy posuwu (tylko do odczytu)
#3023 Regulator czasowy czêœci bie¿¹cych (tylko do odczytu)
#3024 Regulator czasowy ostatniej obrobionej czêœci (tylko do odczytu)
#3025 Regulator czasowy poprzedniej czêœci (tylko do odczytu)
#3026 Narzêdzie we wrzecionie (tylko do odczytu)
#3027 Obr./min. wrzeciona (tylko do odczytu)
#3030 Blok pojedynczy (tylko do odczytu)
#3031 Praca na sucho (tylko do odczytu)
#3032 Usuwanie bloku (tylko do odczytu)
#3033 Opcjonalne zatrzymanie (tylko do odczytu)
#3901 M30 zliczanie 1
#3902 M30 zliczanie 2
#4001-#4020 Kody poprzedniej grupy bloków
#4101-#4126 Kody poprzedniego adresu bloku
UWAGA: Mapowanie 4101 do 4126 jest takie same, jak alfabetyczne adresowanie
rozdzia³u “Makroargumenty”; np. instrukcja x1,3 ustawia zmienn¹ nr 4124
na 1,3.
#5000-#5006 Po³o¿enie koñcowe poprzedniego bloku

#5020-#5027 Wspó³rzêdne bie¿¹cego po³o¿enia maszyny
#5041-#5046 Wspó³rzêdne obecnego po³o¿enia roboczego
#5061-#5065 Obecne po³o¿enie sygna³u pominiêcia - X,Z,C
#5081-#5086 Obecne przesuniêcie narzêdzia
#5201-#5206 Przesuniêcie wspólne
#5221-#5226 Przesuniêcia robocze G54
#5401-#5500 Regulatory czasowe posuwu do narzêdzia (w sekundach)
#5501-#5600 Regulatory czasowe pracy ca³kowitej narzêdzi (w sekundach)

#5601-#5699 Monitorowanie limitu trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi
#5701-#5800 Licznik monitora trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi
#5801-#5900 Monitor obci¹¿enia narzêdzi (maksymalne dot¹d wykryte obci¹¿enie)
#5901-#6000 Limit monitorowania obci¹¿enia narzêdzi
#6001-#6277 Ustawienia (tylko do odczytu)
#6501-#6999 Parametry (tylko do odczytu)
UWAGA Mniej znacz¹ce bity du¿ych wartoœci nie pojawi¹ siê w makrozmiennych
dla ustawieñ i parametrów.
#7001-#7006 (#14001-#14006) G110 (G154 P1) dodatkowe przesuniêcia robocze

#7061-#7066 (#14061-#14066) G113 (G154 P4)dodatkowe przesuniêcia robocze
#14401-#14406 G154 P21 dodatkowe przesuniêcia robocze

15881-15886 G154 P95 dodatkowe przesuniêcia robocze

DOG³ÊBNA PREZENTACJA ZMIENNYCH SYSTEMOWYCH 79
1-bitowe wejœcia dyskretne

Wejœcia oznaczone jako “Zapasowe” mog¹ byæ pod³¹czane do urz¹dzeñ zewnêtrznych i u¿ywane przez
programistê.
1-bitowe wyjœcia dyskretne
Uk³ad sterowania HAAS mo¿e sterowaæ maksymalnie 56 wyjœciami dyskretnymi. Jednak¿e niektóre z tych
wyjœæ s¹ ju¿ zarezerwowane do u¿ytku przez uk³ad sterowania HAAS.
OSTRZE¯ENIE! Nie nale¿y u¿ywaæ wyjœæ zarezerwowanych przez system. U¿ycie

tych wyjœæ mo¿e spowodowaæ obra¿enia lub uszkodzenie
urz¹dzeñ.
U¿ytkownik mo¿e zmieniæ status tych wyjœæ poprzez zapis do zmiennych oznaczonych jako “zapasowe”.
Je¿eli wyjœcia s¹ po³¹czone z przekaŸnikami, to przydzia³ “1” ustawia przekaŸnik. Przydzia³ “0” zwalnia
przekaŸnik.
Wzorcowanie tych wyjœæ przywróci bie¿¹cy status wyjœcia; mo¿e to byæ ostatnia przypisana wartoœæ lub ostatni
status wyjœcia, ustawiony przez dany kod M u¿ytkownika. Dla przyk³adu, po zweryfikowaniu, ¿e wyjœcie nr 1108
jest “zapasowe”:
nr 1108 = 1; (w³¹czenie przekaŸnika nr 1108)
nr 101 = nr 3001 + 1000;(101 nast¹pi za 1 sekundê)
GDY [[nr 101 GT nr 3001] ORAZ [nr 1109 EQ 0]] D01
END1 (odczekaæ 1 sekundê lub dopóki przekaŸnik nr 1109 nie przejdzie
do trybu wysokiego)
#1108=0; (wy³¹cza przekaŸnik nr 1108)
Je¿eli uk³ad sterowania nie jest wyposa¿ony w p³ytkê przekaŸnika kodu M, to M21 do M28 w³¹cznie bêd¹
mapowane od nr 1132 - nr 1139. Je¿eli p³ytka przekaŸnika kodu M jest zainstalowana, to patrz rozdzia³ dot.
opcji 8M w celu uzyskania informacji i instrukcji.
Uwaga: Zawsze testowaæ lub wykonywaæ na sucho programy, które opracowano dla makr z wykorzystaniem
nowego sprzêtu.
Maksymalne obci¹¿enia osi
Poni¿sze zmienne s¹ obecnie u¿ywane do zapisu maksymalnych wartoœci obci¹¿eñ dla ka¿dej osi. Mog¹ one
byæ kasowane poprzez cykliczne doprowadzenie zasilania do maszyny lub ustawienie makra na zero w
programie (przyk³adowo nr 1064 = 0;).
1064 = Oœ X 1264 = Oœ C
1065 = Oœ Y 1265 = Oœ U
1066 = Oœ Z 1266 = Oœ V
1067 = Oœ A 1267 = Oœ W
1068 = Oœ B 1268 = Oœ T

U¿yæ poni¿szych makrozmiennych w celu odczytania lub ustawienia nastêpuj¹cych wartoœci geometrii,
przesuniêæ lub przesuniêæ zu¿ycia:
#2001-#2050 geometria/przesuniêcie osi X
#2101-#2150 geometria/przesuniêcie osi Z
#2201-#2250 Geometria promienia ostrza narzêdzia
#2301-#2350 Kierunek nak³adki no¿a
#2701-#2750 Zu¿ycie narzêdzia w osi X
#2801-#2850 Zu¿ycie narzêdzia w osi Z
#2901-#2950 Zu¿ycie promienia ostrza narzêdzia
Komunikaty programowalne
nr 3000 Alarmy mog¹ byæ programowane. Alarm programowalny funkcjonuje tak samo, jak alarmy
wewnêtrzne Haas. Alarm jest generowany poprzez ustawienie makrozmiennej nr 3000 na liczbê pomiêdzy 1
a 999.
nr 3000= 15 (KOMUNIKAT WPROWADZONY DO LISTY ALARMÓW);
Po wykonaniu tej czynnoœci, w prawym dolnym rogu wyœwietlacza zaczyna b³yskaæ napis “Alarm”, zaœ tekst
w nastêpnym komentarzu zostaje wprowadzony do listy alarmów. Numer alarmu (w tym przyk³adzie 15)
zostaje dodany do 1000 i u¿yty jako numer alarmu. W razie wygenerowania alarmu w ten sposób, nastêpuje
zatrzymanie ca³ego ruchu, zaœ program nale¿y zresetowaæ, aby mo¿na by³o kontynuowaæ pracê. Alarmy
programowalne maj¹ zawsze numer z przedzia³u 1000 - 1999.
Pierwsze 34 znaki komentarza zostaj¹ wykorzystane w komunikacie alarmu. Pierwsze 15 znaków
komentarza zostaj¹ wyœwietlone w lewym dolnym rogu ekranu.
Regulatory czasowe
Makra Haas zapewniaj¹ dostêp do dwóch regulatorów czasowych. Te regulatory czasowe mog¹ byæ
ustawione na dan¹ wartoœæ poprzez przydzielenie numeru do odnoœnej zmiennej. Program mo¿e nastêpnie
odczytaæ zmienn¹ w póŸniejszym terminie i okreœliæ czas, jaki up³yn¹³ od ustawienia regulatora czasowego.
Regulatory czasowe mog¹ byæ u¿ywane do symulowania cykli sterowanych przerw w ruchu, okreœlania
czasu pomiêdzy czêœciami oraz wszêdzie tam, gdzie wymagane jest zachowanie zale¿ne od czasu.
nr 3001 Milisekundowy regulator czasu - Milisekundowy regulator czasu jest aktualizowany co 20 milisekund,
w zwi¹zku z czym wykonywane czynnoœci mog¹ byæ regulowane z dok³adnoœci¹ wynosz¹c¹ jedynie 20
milisekund. W chwili w³¹czenia zasilania, milisekundowy regulator czasu jest resetowany. Limit tego
regulatora wynosi 497 dni. Ca³a liczba zwrócona po uzyskaniu dostêpu do nr 3001 przedstawia liczbê
milisekund.
nr 3002 Godzinowy regulator czasowy - Godzinowy regulator czasowy jest podobny do milisekundowego
regulatora czasowego, jednak¿e z tym wyj¹tkiem, i¿ liczba zwrócona po uzyskaniu dostêpu do nr 3002 jest
podana w godzinach. Godzinowy i milisekundowy regulator czasowy s¹ niezale¿ne od siebie i mog¹ byæ
ustawiane oddzielnie.
Systemowe funkcje sterowania rêcznego
nr 3003 Zmienna 3003 jest parametrem Supresji bloku pojedynczego. Zapewnia ona sterowanie rêczne nad
funkcj¹ bloku pojedynczego w kodzie G. W poni¿szym przyk³adzie, blok pojedynczy jest ignorowany w razie
ustawienia nr 3003 na 1. Po ustawieniu M3003 = 1, ka¿da komenda kodu G (wiersze 2-4) jest wykonywana
ci¹gle - pomimo tego, ¿e funkcja bloku pojedynczego jest w³¹czona. W razie ustawienia nr 3003 na zero,
blok pojedynczy funkcjonuje normalnie. Innymi s³owy, u¿ytkownik musi nacisn¹æ “Cycle Start”, aby
uruchomiæ ka¿dy wiersz kodu (wiersze 6-8).
#3003=1;
G54 G00 G90 X0 Z0;
G81 R0.2 Z-0.1 F20 L0;
S2000 M03;
#3003=0;
T02 M06;
G83 R0.2 Z-1 F10. L0;
X0. Z0.;

Zmienna nr 3004
Zmienna nr 3004 jest zmienn¹, która podczas pracy zapewnia sterowanie rêczne nad œciœle okreœlonymi
funkcjami uk³adu sterowania.
Pierwszy bit unieruchamia przycisk “Feed Hold”. Je¿eli funkcja wstrzymania posuwu ma nie byæ stosowana
podczas sekcji kody, to wprowadziæ zmienn¹ nr 3004, ustawion¹ na 1, przed okreœlonymi wierszami kodu. Po
tej sekcji kodu ustawiæ nr 3004 na 0, aby przywróciæ funkcjê przycisku “Feed Hold”. Dla przyk³adu:
Podejœcie do kodu (funkcja “FEED HOLD” dozwolona)
#3004=1; (unieruchamia przycisk “FEED HOLD”)
Kod niemo¿liwy do zatrzymania (funkcja “FEED HOLD” niedozwolona)
#3004=0; (uruchamia przycisk “FEED HOLD”)
Kod odejœcia (funkcja “FEED HOLD” dozwolona)
Poni¿ej przedstawiono mapê bitów zmiennej nr 3004 oraz skojarzone funkcje sterowania rêcznego.
E=Uruchomiona D=Unieruchomiona
nr 3006 Zatrzymanie programowalne

Istnieje mo¿liwoœæ programowania zatrzymañ dzia³aj¹cych jak M00 - Uk³ad sterowania zatrzymuje siê i czeka
na naciœniêcie “Cycle Start”. Po naciœniêciu “Cycle Start”, program kontynuuje blok po nr 3006. W poni¿szym
przyk³adzie, pierwsze 15 znaków komentarza zostaj¹ wyœwietlone w lewej dolnej czêœci ekranu.
JE¯ELI [#1 EQ #0] TO #3006=101(komentarz w tym miejscu);
nr 4001 - nr 4021 Kody ostatniej grupy bloków (modalne)
Grupowanie kodów G umo¿liwia bardziej wydajne przetwarzanie. Kody G o podobnych funkcjach znajduj¹ siê
z regu³y w tej samej grupie. Dla przyk³adu, G90 i G91 umieszczono w grupie 3. Te zmienne przechowuj¹
ostatni - czy te¿ domyœlny - kod G dla dowolnej z 21 grup. Poprzez odczytanie kodu grupy, makroprogram
mo¿e zmieniæ zachowanie kodu G. Je¿eli 4003 zawiera 91, to makroprogram mo¿e ustaliæ, czy wszystkie
ruchy powinny byæ inkrementalne, czy te¿ absolutne. Nie ma ¿adnej zmiennej skojarzonej dla grupy zero;
kody G grupy zero s¹ niemodalne.
nr 4101 - nr 4126 Dane adresowe ostatniego bloku (MODALNE)
Kody adresowe A-Z (z wy³¹czeniem G) s¹ utrzymywane jako wartoœci modalne. Informacje przedstawione w
ostatnim wierszu kodu zinterpretowanym przez proces antycypacji s¹ zawarte w zmiennych od 4101 do 4126
w³¹cznie. Numeryczne mapowanie liczb zmiennych do adresów alfabetycznych odpowiada mapowaniu pod
adresami alfabetycznymi. Dla przyk³adu, wartoœæ poprzednio zinterpretowanego adresu D znajduje siê pod nr
4107, zaœ ostatnia zinterpretowana wartoœæ I to nr 4104. Podczas uto¿samiania makra z kodem M nie mo¿na
przesy³aæ zmiennych do makra za pomoc¹ zmiennych 1-33; zamiast tego nale¿y u¿yæ wartoœci od 4101 do
4126 w makru.
nr 5001 - nr 5005 Ostatnie po³o¿enie docelowe
Dostêp do ostatniego zaprogramowanego punktu dla ostatniego bloku ruchu mo¿na uzyskaæ poprzez zmienne
nr 5001 - nr 5005, odpowiednio X, Y, Z, A i B. Wartoœci s¹ podawane w systemie bie¿¹cych wspó³rzêdnych
roboczych i mog¹ byæ u¿yte, gdy maszyna znajduje siê w ruchu.

Zmienne po³o¿enia osi
#5020 Oœ X #5023 Oœ A #5026 Oœ U
#5021 Oœ Y #5024 Oœ B #5027 oœ V (u¿ywana dla uk³adu posuwu prêta Haas)
#5022 Oœ Z #5025 Oœ C
nr 5021 - nr 5025 Wspó³rzêdne bie¿¹cego po³o¿enia maszyny
Bie¿¹ce po³o¿enie we wspó³rzêdnych maszyny mo¿na uzyskaæ poprzez nr 5021 - nt 5025, odpowiednio X, Y,
Z, A i B. Wartoœci NIE MOG¥ byæ odczytane, gdy maszyna znajduje siê w ruchu. Wzglêdem wartoœci nr 5023
(Z) zastosowano kompensacjê d³ugoœci narzêdzia.
nr 5041 - nr 5045 Wspó³rzêdne bie¿¹cego po³o¿enia roboczego
Bie¿¹ce po³o¿enie we wspó³rzêdnych bie¿¹cego po³o¿enia roboczego mo¿na uzyskaæ poprzez nr 5041 - 5045,
odpowiednio X, Y, Z, A i B. Wartoœci NIE MOG¥ byæ odczytane, gdy maszyna znajduje siê w ruchu.
Wzglêdem wartoœci nr 5043 (Z) zastosowano kompensacjê d³ugoœci narzêdzia.
nr 5061 - nr 5065 Bie¿¹ce po³o¿enie sygna³u pominiêcia
Po³o¿enie, przy którym uruchomiono ostatni sygna³ pominiêcia, mo¿na uzyskaæ poprzez nr 5061 - nr 5065,
odpowiednio X, Y, Z, A i B. Wartoœci s¹ podawane w systemie bie¿¹cych wspó³rzêdnych roboczych i mog¹
byæ u¿yte, gdy maszyna znajduje siê w ruchu. Wzglêdem wartoœci nr 5063 (Z) zastosowano kompensacjê
d³ugoœci narzêdzia.
nr 5081 - nr 5086 Kompensacja d³ugoœci narzêdzia
Bie¿¹ca ca³kowita kompensacja d³ugoœci narzêdzia zastosowana dla narzêdzia zostaje zwrócona. Obejmuje
to geometriê narzêdzia wzorcowan¹ przez bie¿¹c¹ wartoœæ modaln¹ ustawion¹ w kodzie T plus wartoœæ
zu¿ycia.
Przesuniêcia
Wszystkie przesuniêcia robocze narzêdzia mog¹ byæ odczytane i ustawione w makrowyra¿eniu. Pozwala to
programiœci wstêpnie ustawiæ wspó³rzêdne na przybli¿one lokalizacje, b¹dŸ ustawiæ wspó³rzêdne na wartoœci
oparte na wynikach lokalizacji sygna³u pominiêcia i obliczeniach. W razie odczytania dowolnego przesuniêcia,
kolejka interpretacji antycypowania zostaje zatrzymana do czasu wykonania danego bloku.
#5201-#5206 WARTOŒCI PRZESUNIÊCIA G52 X, Z, Y, A, B, C
#5221-#5226 G54 “ “ “ “ “ “ “ “
#5241-#5246 G55 “ “ “ “ “ “ “ “
#5261-#5266 G56 “ “ “ “ “ “ “ “
#5281-#5286 G57 “ “ “ “ “ “ “ “
#5301-#5306 G58 “ “ “ “ “ “ “ “
#5321-#5326 G59 “ “ “ “ “ “ “ “
#7021-#7026 “ ““ ““ “ “ “
U¿ywanie zmiennych
Wszystkie zmienne s¹ wzorcowane znakiem numeru (nr), po którym nastêpuje liczba dodatnia. Przyk³ady to
nr 1, nr 101 i nr 501.
Zmienne s¹ wartoœciami dziesiêtnymi przedstawionymi jako liczby zmiennopozycyjne. Je¿eli zmienna nie by³a
nigdy u¿ywana, to mo¿e przybraæ specjaln¹ wartoœæ “nieokreœlon¹”. Wskazuje to, i¿ nie by³a u¿ywana.
Zmienn¹ mo¿na ustawiæ na wartoœæ nieokreœlon¹ za pomoc¹ zmiennej specjalnej nr 0. Nr 0 ma wartoœæ
nieokreœlon¹ lub 0,0, w zale¿noœci od kontekstu, w którym zostanie u¿yta. Poœrednie odniesienia do
zmiennych mog¹ byæ wykonywana poprzez umieszczenie liczby zmiennej w nawiasie.
nr [<wyra¿enie>]
Wyra¿enie zostaje ocenione, zaœ wynik staje siê udostêpnion¹ zmienn¹. Dla przyk³adu:
#1=3;
#[#1]=3.5 + #1;
Ustawia to zmienn¹ nr 3 na wartoœæ 6,5.
Zmienne mo¿na umieszczaæ w miejsce adresu kodu G, gdy “adres” odnosi siê do liter A..Z.

W bloku
N1 G0 X1.0;
zmienne mo¿na ustawiæ na nastêpuj¹ce wartoœci:
#7=0;
#1=1.0;
oraz zast¹piæ blok:
N1 G nr 7 X nr 1;
Wartoœci w zmiennych w czasie przebiegu s¹ u¿ywane jako wartoœci adresowe.
ZASTÊPOWANIE ADRESÓW
Standardow¹ metod¹ ustawiania adresów A-Z uk³adu sterowania jest podawanie adresu, po którym nastêpuje
liczba. Dla przyk³adu:
G01 X1.5 Z3.7 F.02 ;
ustawia adresy G, X, Z i F na - odpowiednio - 1, 1,5, 3,7 i 0,02, przez co uk³ad sterowania otrzymuje instrukcjê
wykonania ruchu liniowego, G01, do po³o¿enia X = 1,5 Z = 3,7 przy prêdkoœci posuwu wynosz¹cej 0,02 cala
na obrót. Makro syntaktyka umo¿liwia zast¹pienie wartoœci adresu dowoln¹ zmienn¹ lub wyra¿eniem.
Poprzednia instrukcja mo¿e byæ zast¹piona nastêpuj¹cym kodem:
#1=1;
#2=.5;
#3=3.7;
#4=0.02;
G#1 X[#1+#2] Z#3 F#4 ;
Dopuszczalna syntaktyka dla adresów A..Z (z wy³¹czeniem N lub O) wygl¹da nastêpuj¹co:
<adres><-><zmienne> A-#101
<adres>[<wyra¿enie>] Z[#5041+3.5]
<adres><->[<wyra¿enie>] Z-[SIN[#1]]
Je¿eli wartoœæ zmiennej jest niezgodna z zakresem adresu, to wygenerowany zostanie standardowy alarm
uk³adu sterowania. Dla przyk³adu, nastêpuj¹cy kod wywo³a³by niewa¿ny alarm kodu G, gdy¿ nie ma ¿adnego
kodu G143:
#1=143;
G#1;
W razie u¿ycia zmiennej lub wyra¿enia zamiast wartoœci adresu, wartoœæ zostaje zaokr¹glona do cyfry mniej
znacz¹cej. Je¿eli nr 1 = .123456, to G1 X nr 1 spowoduje przesuniêcie narzêdzia maszyny do .1235 na osi X.
Je¿eli uk³ad sterowania pracuje w trybie metrycznym, to narzêdzie zostanie przesuniête do .123 na osi X.
W razie zast¹pienia wartoœci adresu zmienn¹ nieokreœlon¹, odniesienie do tego adresu zostanie zignorowane.
Dla przyk³adu, je¿eli nr 1 jest nieokreœlony, to blok
G00 X1.0 Z#1 ;
staje siê
X1.0.
G00 X1.0
Nie dochodzi do ¿adnego ruchu Z.
Makroinstrukcje
Makroinstrukcje s¹ wierszami kodu, które pozwalaj¹ programiœcie manipulowaæ uk³adem sterowania za
pomoc¹ funkcji bardzo podobnych do dowolnego standardowego jêzyka programowania. Obejmuje to funkcje,
operatory, wyra¿enia warunkowe i arytmetyczne, instrukcje przypisania oraz instrukcje steruj¹ce.
Funkcje i operatory s¹ u¿ywane w wyra¿eniach do modyfikacji zmiennych lub wartoœci. Operatory maj¹
kluczowe znaczenie dla wyra¿eñ, podczas gdy funkcje u³atwiaj¹ pracê programisty.

Funkcje
Funkcje s¹ wbudowanymi programami standardowymi, które s¹ dostêpne dla programisty. Wszystkie funkcje
maj¹ postaæ <nazwa_funkcji> [argument]. Funkcje mog¹ byæ przekazywane do dowolnego wyra¿enia jako
argumenty. Funkcje zwracaj¹ zmiennopozycyjne wartoœci dziesiêtne. W uk³adzie sterowania HAAS dostêpne
s¹ nastêpuj¹ce funkcje:
FUNKCJA ARGUMENT POWROTY UWAGI
SIN[ ] Stopnie Dziesiêtne Sinus
COS[ ] Stopnie Dziesiêtne Cosinus
TAN[ ] Stopnie Dziesiêtne Tangens
ATAN[ ] Dziesiêtne Stopnie Arcus tangens
Taka sama jak FANUC
ATAN[ ]/[1]
SQRT[ ] Dziesiêtne Dziesiêtne Pierwiastek kwadratowy
ABS[ ] Dziesiêtne Dziesiêtne Wartoœæ absolutna
ROUND[ ] Dziesiêtne Dziesiêtne Zaokr¹glenie wartoœci dziesiêtnej
FIX[ ] Dziesiêtne Liczba ca³kowita Obci¹æ u³amek
ACOS[ ] Dziesiêtne Stopnie Arcus cosinus
ASIN[ ] Dziesiêtne Stopnie Arcus sinus
#[ ] Liczba ca³kowita Liczba ca³kowita Kierunek zmiennej
DPRNT [ ] Tekst ASCII Wyjœcie zewnêtrzne
Uwagi dot. funkcji
Funkcja “zaokr¹glenie” funkcjonuje ró¿nie, w zale¿noœci od kontekstu. W razie u¿ycia w wyra¿eniach
arytmetycznych, ka¿da liczba z czêœci¹ u³amkow¹ wiêksz¹ ni¿ lub równ¹ .5 zostaje zaokr¹glona do
najbli¿szej liczby ca³kowitej; w przeciwnym razie czêœæ u³amkowa zostaje odciêta od liczby.
#1= 1.714 ;
#2= ROUND[#1] ; (nr 2 jest ustawiona na 2.0)
#1= 3.1416 ;
#2= ROUND[#1] ; (nr 2 jest ustawiona na 3.0)
W razie u¿ycia zaokr¹glenia w wyra¿eniu adresowym, argument “zaokr¹glenie” zostaje zaokr¹glony do
znacz¹cej dok³adnoœci adresów. Dla wymiarów metrycznych i k¹towych, dok³adnoœæ do trzech miejsc po
przecinku jest ustawieniem domyœlnym. Dla wymiarów calowych, dok³adnoœæ do czterech miejsc po przecinku
jest ustawieniem domyœlnym. Adresy integralne, takie jak T, s¹ zaokr¹glane normalnie.
#1= 1.00333 ;
G0 X[ #1 + #1 ] ;
(X przesuwa siê do 2.0067) ;
G0 X[ ROUND[ #1 ] + ROUND[ #1 ] ] ;
(X przesuwa siê do 2.0066) ;
G0 C[ #1 + #1 ] ;
(Oœ przesuwa siê do 2.007) ;
G0 C[ ROUND[ #1 ] + ROUND[ #1 ] ] ;
(Oœ przesuwa siê do 2.006) ;
Po³o¿enie ustalone a
nr 1 = 3,54; nr 2 = ROUND[nr 1]; nr 3=FIX[nr 1]. nr 2 zostanie ustawiona na 4. Nr 3 zostanie ustawione na 3.
Operatory
Operatory mo¿na zaklasyfikowaæ do trzech kategorii: Operatory arytmetyczne, Operatory logiczne oraz
Operatory Boole’a.

Operatory arytmetyczne
Operatory arytmetyczne sk³adaj¹ siê ze zwyk³ych operatorów jednosk³adnikowych i binarnych. S¹ to:
+ - Jednosk³adnikowy plus +1.23
- - Jednosk³adnikowy minus -[COS[30]]
+ - Dodatek binarny #1=#1+5
- - Odejmowanie binarne #1=#1-1
* - Mno¿enie #1=#2*#3
/ - Dzielenie #1=#2/4
MOD - Reszta #1=27 MOD 20
(nr 1 zawiera 7)
Operatory logiczne
Operatory logiczne s¹ operatorami, które pracuj¹ na binarnych wartoœciach bitowych. Makrozmienne s¹
liczbami zmiennopozycyjnymi. W razie u¿ycia operatorów logicznych w makrozmiennych, zastosowana
zostanie tylko czêœæ liczby zmiennopozycyjnej bêd¹ca licz¹ ca³kowit¹. Operatory logiczne to:
LUB - logicznie LUB dwie wartoœci razem
XLUB - Wy³¹cznie LUB dwie wartoœci razem
ORAZ - Logicznie ORAZ dwie wartoœci razem
Przyk³ady:
#1=1.0; 0000 0001
#2=2.0; 0000 0010
#3=#1 LUB #20000 0011 W tym przypadku, zmienna nr 3 bêdzie zawieraæ 3,0 po
operacji LUB.
#1=5.0;
#2=3.0;
JE¯ELI [[#1 GT 3.0] ORAZ [#2 LT 10]] GOTO1 W tym miejscu uk³ad sterowania przejdzie do bloku 1, gdy¿
nr 1 GT 3,0 wylicza do 1,0, zaœ nr 2 LT 10 wylicza do 1,0, w
zwi¹zku z czym 1,0 ORAZ 1,0 jest 1,0 (PRAWDA) -
nastêpuje GOTO.
Nale¿y zachowaæ ostro¿noœæ podczas u¿ywania operatorów logicznych, aby osi¹gn¹æ po¿¹dany wynik.
Operatory Boole’a
Operatory Boole’a zawsze wyliczaj¹ do 1,0 (PRAWDA) lub 0,0 (FA£SZ). Istnieje szeœæ operatorów Boole’a.
Te operatory nie s¹ ograniczone do wyra¿eñ
warunkowych, ale najczêœciej s¹ stosowane w³aœnie w
wyra¿eniach warunkowych. S¹ to:
EQ - Równy
NE - Nie równy
GT - Wiêkszy ni¿
LT - Mniejszy ni¿
GE - Wiêkszy ni¿ lub Równy
LE - Mniejszy ni¿ lub Równy
Poni¿ej podano cztery przyk³adu u¿ycia operatorów Boole’a oraz operatorów logicznych:
Przyk³ad Objaœnienie
JE¯ELI [#1 EQ 0.0] GOTO100; Przejœæ do bloku 100, je¿eli wartoœæ w zmiennej nr 1 jest
równa 0,0.
GDY [#101 LT 10] DO1; Gdy zmienna nr 101 jest mniejsza ni¿ 10, powtórzyæ
pêtlê DO1..END1.
#1=[1.0 LT 5.0]; Zmienna nr 1 jest ustawiona na 1,0 (PRAWDA).
JE¯ELI [#1 ORAZ #2 EQ #3] GOTO1 Je¿eli zmienna nr 1 logicznie ORAZ zmienna nr 2 jest
równa wartoœci w nr 3, to uk³ad sterowania przeskakuje
do bloku 1.

Wyra¿enia
Wyra¿enia definiuje siê jako dowoln¹ sekwencjê zmiennych i operatorów w nawiasach kwadratowych “[“ oraz
“]”. Istniej¹ dwa zastosowania wyra¿eñ: wyra¿enia warunkowe i wyra¿enia arytmetyczne. Wyra¿enia
warunkowe daj¹ wartoœci FA£SZYWE (0,0) lub PRAWDZIWE (wszelkie wartoœci niezerowe). Wyra¿enia
arytmetyczne wykorzystuj¹ operatory arytmetyczne oraz funkcje do ustalania wartoœci.
Wyra¿enia warunkowe
W uk³adzie sterowania HAAS, WSZYSTKIE wyra¿enia ustawiaj¹ wartoœæ warunkow¹. Ta wartoœæ jest albo 0,0
(FA£SZYWA), albo niezerowa (PRAWDZIWA). Kontekst, w jakim wyra¿enie jest u¿yte, okreœla czy wyra¿enie
jest wyra¿eniem warunkowym. Wyra¿enia warunkowe s¹ u¿ywane w instrukcjach JE¯ELI oraz GDY, a tak¿e w
komendzie M99. Wyra¿enia warunkowe mog¹ korzystaæ z operatorów Boole’a do oceny sytuacji PRAWDY lub
FA£SZU.
Konstrukcja warunkowa M99 jest unikalna dla uk³adu sterowania HAAS. Bez makr, M99 w uk³adzie sterowania
HAAS mo¿e rozga³êziæ siê bezwarunkowo do dowolnego wiersza w bie¿¹cym podprogramie standardowym
poprzez umieszczenie kodu P w tym samym wierszu. Dla przyk³adu:
N50 M99 P10 ;
rozga³êzia siê do wiersza N10. Nie zwraca kontroli do wywo³uj¹cego podprogramu standardowego. Gdy makra
s¹ uruchomione, M99 mo¿na u¿yæ z wyra¿eniem warunkowym do rozga³êziania warunkowego. Aby wykonaæ
rozga³êzienie, gdy zmienna nr 100 jest mniejsza ni¿ 10, nale¿a³oby zakodowaæ powy¿szy wiersz nastêpuj¹ce:
N50 [#100 LT 10] M99 P10 ;
W tym przypadku, rozga³êzienie nastêpuje tylko wówczas, gdy nr 100 wynosi mniej ni¿ 10; w przeciwnym
razie przetwarzanie jest kontynuowane z nastêpnym kolejnym wierszem programu. W powy¿szym
przyk³adzie, warunkow¹ M99 mo¿na zast¹piæ:
N50 JE¯ELI [#100 LT 10] GOTO10 ;
Wyra¿enia arytmetyczne
Wyra¿enie arytmetyczne to takie, które wykorzystuje zmienne, operatory lub funkcje. Wyra¿enie
arytmetyczne zwraca wartoœæ. Wyra¿enia arytmetyczne s¹ stosowane z regu³y - ale nie tylko - w instrukcjach
przypisania.
Przyk³ady wyra¿eñ arytmetycznych: #101=#145*#30;
#1=#1+1;
X[#105+COS[#101]];
#[#2000+#13]=0;
Instrukcje przypisania
Instrukcje przypisania pozwalaj¹ programiœcie modyfikowaæ zmienne. Format instrukcji przypisania to:
<wyra¿enie>=<wyra¿enie>
Wyra¿enie po lewej stronie znaku równoœci musi zawsze odnosiæ siê do makrozmiennej, poœrednio lub
bezpoœrednio. Poni¿sze makro inicjalizuje sekwencjê zmiennych do dowolnej wartoœci. W tym przypadku
u¿yte zostaj¹ zarówno bezpoœrednie, jak i poœrednie przypisania.
O0300 (Inicjalizacja szeregu zmiennych);
N1 JE¯ELI [#2 NE #0] GOTO2 (B = zmienna bazowa);
#3000=1 (Zmienna bazowa nie jest podana);
N2 JE¯ELI [#19 NE #0] GOTO3 (S = wielkoœæ uk³adu);
#3000=2 (Wielkoœæ uk³adu nie jest podana);
N3 GDY [#19 GT 0] DO1 ;
#19=#19-1 (Zliczanie dekrementów);
#[#2+#19]=#22 (V = wartoœæ do ustawienia uk³adu na);
END1 ;
M99;
Powy¿sze makro mo¿e byæ u¿yte do inicjalizacji trzech zestawów zmiennych w nastêpuj¹cy sposób:
G65 P300 B101. S20 (INIT 101..120 TO #0) ;
G65 P300 B501. S5 V1 (INIT 501..505 TO 1.0) ;
G65 P300 B550. S5 V0 (INIT 550..554 TO 0.0) ;
Wymagana by³aby kropka dziesiêtna w B101. itp.

Instrukcje steruj¹ce
Instrukcje steruj¹ce pozwalaj¹ programiœcie wykonywaæ rozga³êzienia, zarówno warunkowe, jak i
bezwarunkowe. Daj¹ tak¿e mo¿liwoœæ powtórzenia odcinka kodu opartego na warunku.
Rozga³êzienie bezwarunkowe (GOTOnnn oraz M99 Pnnnn)
W uk³adzie sterowania Haas dostêpne s¹ dwie metody bezwarunkowego rozga³êziania. Rozga³êzienie
bezwarunkowe jest zawsze rozga³êzieniem do okreœlonego bloku. M99 P15 rozga³êzia siê bezwarunkowo do
bloku o numerze 15. M99 mo¿na u¿yæ niezale¿nie od tego, czy zainstalowano makra; jest to tradycyjna
metoda bezwarunkowego rozga³êziania w uk³adzie sterowania Haas. GOTO15 wykonuje to samo, co M99 P15.
W uk³adzie sterowania Haas, komenda GOTO mo¿e byæ u¿yta w tym samym wierszu, co inne kody G. GOTO
jest wykonywana po wszelkich innych komendach, takich jak kody M.
Rozga³êzienie wyliczone (GOTO#n oraz GOTO [wyra¿enie])
Rozga³êzienie wyliczone pozwala programowi przekazaæ kontrolê do innego wiersza kodu w tym samym
podprogramie. Blok mo¿na wyliczyæ, gdy program jest uruchomiony, za pomoc¹ formy GOTO [wyra¿enie].
Blok mo¿na równie¿ przes³aæ poprzez zmienn¹ lokaln¹, tak jak w formie GOTO#n.
GOTO zaokr¹gla zmienn¹ lub wynik wyra¿enia skojarzony z rozga³êzieniem wyliczonym. Dla przyk³adu, je¿eli
nr 1 zawiera 4,49 i nastêpuje wykonanie GOTO nr 1, to uk³ad sterowania podejmie próbê przeniesienia do
bloku zawieraj¹cego N4. Je¿eli nr 1 zawiera 4,5, to wykonanie przeniesie do bloku zawieraj¹cego N5.
Poni¿szy szkielet kodów mo¿na opracowaæ w celu wygenerowania programu dodaj¹cego numery seryjne do
czêœci:
O9200 (Wygrawerowaæ cyfrê w bie¿¹cej lokalizacji.)
;
(D = Cyfra dziesiêtna do wygrawerowania);
JE¯ELI [[#7 NE #0] ORAZ [#7 GE O] ORAZ [#7 LE 9]] GOTO99;
#3000=1 (Niewa¿na cyfra)
;
N99
#7=FIX[#7] (Obci¹æ ka¿d¹ czêœæ u³amkow¹) ;
;
GOTO#7 (Teraz wygrawerowaæ cyfrê) ;
;
N0 (Wykonaæ cyfrê zero)
...
M99
;
N1 (Wykonaæ cyfrê jeden)
;
M99
;
N2 (Wykonaæ cyfrê dwa)
;
...
;
(itp. ...)
W powy¿szym podprogramie standardowym, cyfra piêæ zosta³aby wygrawerowana nastêpuj¹cym wywo³aniem:
G65 P9200 D5;

Wyliczone GOTOs wykorzystuj¹ce wyra¿enie mog³yby zostaæ u¿yte do przetwarzania rozga³êzionego w
oparciu o wyniki odczytów wejœæ sprzêtowych. Przyk³ad wygl¹da³by nastêpuj¹co:
GOTO[[#1030*2]+#1031] ;
NO (1030=0, 1031=0) ;
...
M99;
N1 (1030=0, 1031=1) ;
...
M99;
N2 (1030=1, 1031=0) ;
...
M99;
N3 (1030=1, 1031=1) ;
...
M99;
W razie odczytu, wejœcia dyskretne zawsze zwracaj¹ 0 lub 1. GOTO[wyra¿enie] rozga³êzi siê do
odpowiedniego kody G w zale¿noœci od stanu dwóch wejœæ dyskretnych nr 1030 oraz nr 1031.
Rozga³êzienie warunkowe (JE¯ELI oraz M99 Pnnnn)
Rozga³êzienie warunkowe pozwala programowi przekazaæ kontrolê innemu odcinkowi kodu w tym samym
podprogramie standardowym. Rozga³êzienie warunkowe mo¿e byæ u¿yte wy³¹cznie w razie aktywacji makr.
Uk³ad sterowania Haas zapewnia dwie podobne metody wykonywania rozga³êzienia warunkowego.
JE¯ELI [<wyra¿enie warunkowe>] GOTOn
Jak ju¿ opisano, <wyra¿enie warunkowe> jest dowolnym wyra¿eniem wykorzystuj¹cym którykolwiek z
szeœciu operatorów Boole’a: EQ, NE, GT, LT, GE lub LE. Nawiasy otaczaj¹cy wyra¿enie s¹ obowi¹zkowe. Nie
ma potrzeby uwzglêdnienia tych operatorów w uk³adzie sterowania Haas. Dla przyk³adu:
JE¯ELI [nr 1 NE 0,0] GOTO5;
mo¿e równie¿ byæ:
JE¯ELI [nr 1] GOTO5;
W tej instrukcji, je¿eli zmienna nr 1 zawiera wartoœæ inn¹ ni¿ 0,0, b¹dŸ wartoœæ nieokreœlon¹ nr 0, to nast¹pi
rozga³êzienie do bloku 5; w przeciwnym razie wykonany zostanie nastêpny blok.
W uk³adzie sterowania Haas, wyra¿enie warunkowe mo¿e równie¿ byæ u¿yte z formatem M99 Pnnnn. Dla
przyk³adu:
G0 X0 Z0 [nr 1EQ nr 2] M99 P5;
W tym przypadku, element warunkowy dotyczy tylko czêœci instrukcji odnosz¹cej siê do M99. Narzêdzie
maszyny otrzymuje instrukcjê przejœcia do X0, Y0 niezale¿nie od tego, czy wyra¿enie dokona oceny “Prawda”
czy “Fa³sz”. Tylko rozga³êzienie M99 zostaje wykonane w oparciu o wartoœæ wyra¿enia. Zaleca siê u¿ycie
wersji IF GOTO, je¿eli wymagana jest przenoœnoœæ.
Wykonanie warunkowe (JE¯ELI, TO)
Instrukcje steruj¹ce mog¹ równie¿ byæ wykonywane za pomoc¹ konstrukcji JE¯ELI, TO. Format:
JE¯ELI [<wyra¿enie warunkowe>], TO <instrukcja>;
UWAGA: Aby zachowaæ kompatybilnoœæ z syntaktyk¹ FANUC, “TO” nie mo¿e byæ u¿yte z GOTOn.
Ten format jest tradycyjnie stosowany do warunkowych instrukcji przypisania, takich jak:
JE¯ELI [nr 590 GT 100], TO nr 590=0,0 ;

Zmienna nr 590 jest ustawiona na zero, gdy wartoœæ nr 590 przekracza 100,0. W uk³adzie sterowania Haas,
je¿eli element warunkowy wyliczy na FA£SZ (0,0), to pozosta³a czêœæ bloku JE¯ELI jest ignorowana.
Oznacza to, ¿e instrukcje steruj¹ce mog¹ równie¿ byæ uwarunkowane, w zwi¹zku z czym mo¿na by napisaæ,
przyk³adowo:
JE¯ELI [nr 1 NE nr 0], TO G1 X nr 24 Z nr 26 F nr 9;
Powoduje to wykonanie ruchu liniowego tylko wówczas, gdy zmiennej nr 1 zosta³a przypisana wartoœæ. Inny
przyk³ad to:
JE¯ELI [nr 1 GE 180], TO nr 101 = 0,0 M99;
Oznacza to, ¿e je¿eli zmienna nr 1 (adres A) jest wiêksza ni¿ lub równa 180, to nale¿y ustawiæ zmienn¹ nr
101 na zero i powróciæ od podprogramu standardowego.
Poni¿ej podano przyk³ad instrukcji “JE¯ELI”, która rozga³êzia siê, je¿eli zmienna zosta³a zainicjowana do
zawarcia dowolnej wartoœci. W przeciwnym razie przetwarzanie jest kontynuowane i nastêpuje wygenerowanie
alarmu. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w razie wygenerowania alarmu, wykonywanie programu zostaje zatrzymane.
N1 JE¯ELI [nr 9NE nr 0] GOTO3 (TESTOWAÆ NA WARTOŒÆ W F);
N2 nr 3000 = 11 (BEZ PRÊDKOŒCI POSUWU);
N3 (KONTYNUUJ);
Powtórzenie/Pêtlowanie (WHILE DO END)
Kluczowe znaczenie dla wszystkich jêzyków programowania ma zdolnoœæ wykonywania sekwencji instrukcji
okreœlon¹ iloœæ razy lub pêtlowanie przez sekwencjê instrukcji a¿ do spe³nienia okreœlonego warunku.
Umo¿liwia to tradycyjne kodowanie G przy u¿yciu adresu L. Podprogram standardowy mo¿e byæ wykonany
dowoln¹ iloœæ razy za pomoc¹ adresu L.
M98 P2000 L5;
Jest to ograniczone, gdy¿ nie mo¿na warunkowo zakoñczyæ wykonania podprogramu standardowego. Makra
zapewniaj¹ elastycznoœæ z konstrukcj¹ WHILE-DO-END. Dla przyk³adu:
GDY [<wyra¿enie warunkowe>] DOn;
<instrukcje>;
ENDn;
Powoduje to wykonanie instrukcji pomiêdzy DOn i ENDn, dopóki wyra¿enie warunkowe wylicza na “Prawda”.
Nawiasy w wyra¿eniu s¹ niezbêdne. Je¿eli wyra¿enie wyliczy na “Fa³sz”, to blok za ENDn zostanie wykonany
w nastêpnej kolejnoœci. “GDY” (WHILE) mo¿na skróciæ do “WH”. Czêœæ DOn-ENDn instrukcji jest par¹
spasowan¹. Wartoœæ n to 1-3. Oznacza to, ¿e na jeden podprogram standardowy mog¹ przypaœæ co najwy¿ej
trzy zagnie¿d¿one pêtle. Gniazdo jest pêtl¹ w pêtli
Chocia¿ zagnie¿d¿anie instrukcji GDY mo¿e odbywaæ siê tylko do trzech poziomów, faktycznie nie ma
¿adnego ograniczenia, gdy¿ ka¿dy podprogram standardowy mo¿e mieæ do trzech poziomów zagnie¿d¿ania.
Je¿eli zachodzi potrzeba zagnie¿d¿enia w poziomie wiêkszym ni¿ 3, to segment zawieraj¹cy trzy najni¿sze
poziomy zagnie¿d¿ania byæ przekszta³cony w podprogram standardowy, tym samym pokonuj¹c ograniczenie.
Je¿eli w podprogramie standardowym znajduj¹ siê dwie oddzielne pêtle GDY, to mog¹ one korzystaæ z tego
samego indeksu zagnie¿d¿ania. Dla przyk³adu:
#3001=0 (ODCZEKAÆ 500 MILISEKUND);
GDY [#3001 LT 500] DO1;
END1 ;
<Inne instrukcje>
#3001=0 (ODCZEKAÆ 300 MILISEKUND);
GDY [#3001 LT 300] DO1;
END1 ;
Mo¿na u¿yæ GOTO w celu przeskoczenia do rejonu zawartego w DO-END, ale do wykonania samego skoku
nie mo¿na u¿yæ GOTO. Skoki wykonywane w obrêbie rejonu DO-END za pomoc¹ GOTO s¹ dozwolone.

Pêtlê nieskoñczon¹ mo¿na wykonaæ poprzez wyeliminowanie GDY oraz wyra¿enia, przyk³adowo:
DO1; <instrukcje>END1;
<instrukcje>
END1 ;
Wykonuje do czasu naciœniêcia klawisza RESET.
OSTRZE¯ENIE! Nastêpuj¹cy kod mo¿e byæ myl¹cy:GDY [#1] D01;
END1 ;
W powy¿szym przyk³adzie zostaje wygenerowany alarm wskazuj¹cy, ¿e nie znaleziono ¿adnego “Gdy”; “Gdy”
odnosi siê do D01. Zmieniæ D01 (zero) na DO1 (litera O).
Wywo³anie makropodprogramu standardowego G65
G65 jest komend¹ wywo³uj¹c¹ podprogram standardowy z mo¿liwoœci¹ przekazywania do niego argumentów.
Format:
G65 Pnnnn [Lnnnn] [argumenty];
Wszystkie elementy napisane kursyw¹ w nawiasach s¹ opcjonalne. Komenda G65 wymaga adresu P
odpowiadaj¹cego numerowi programu aktualnie znajduj¹cego siê w pamiêci uk³adu sterowania. W razie u¿ycia
adresu L, makrowywo³anie zostaje powtórzone okreœlon¹ iloœæ razy.
W przyk³adzie 1, podprogram standardowy 1000 zostaje wywo³any raz bez przekazania warunków do
podprogramu standardowego. Wywo³ania G65 s¹ podobne do wywo³añ M98 (ale nie identyczne). Wywo³ania
G65 mog¹ byæ zagnie¿d¿ane czterokrotnie, co oznacza, ¿e program 1 mo¿e wywo³aæ program 2, program 2
mo¿e wywo³aæ program 3, zaœ program 3 mo¿e wywo³aæ program 4.
Przyk³ad 1: G65 P1000; (Wywo³anie podprogramu standardowego 1000 jako makra)
M30; (Zatrzymanie programu)
O1000; (Makropodprogram standardowy)
...
M99; (Powrót od makropodprogramu standardowego)
Uto¿samianie
Uto¿samianie to sposób przypisania kodu G do sekwencji G65 P#####. Dla przyk³adu:
G65 P9010 X.5 Z.05 F.01 T1;
Mo¿na napisaæ jako:
G06 X.5 Z.05 F.01 T1;
W tym przypadku nieu¿ywany kod G, G06, zast¹pi³ G65 P9010. Aby powy¿szy blok móg³ funkcjonowaæ,
nale¿y ustawiæ parametr skojarzony z podprogramem standardowym 9010 na 06 (parametr 91). Nale¿y
zauwa¿yæ, ¿e nie ma mo¿liwoœci uto¿samienia G00 i G65. Wszystkie pozosta³e kody pomiêdzy 1 i 255 mog¹
byæ zastosowane do uto¿samiania.
Programy o numerach od 9010 do 9019 s¹ zarezerwowane dla uto¿samiania kodów G. W poni¿szej tabeli
wyszczególniono parametry HAAS, które s¹ zarezerwowane dla uto¿samiania makropodprogramów
standardowych.

Uto¿samianie kodu G Uto¿samianie kodu M
Ustawienie parametru uto¿samiania na 0 (zero) uniemo¿liwia uto¿samianie dla skojarzonego podprogramu

standardowego. Je¿eli parametr uto¿samiania jest ustawiony na kody G i skojarzony podprogram standardowy
nie znajduje siê w pamiêci, to zostanie wygenerowany alarm.
K OMUNIKACJA Z URZ¹DZENIAMI ZEWNÊTRZNYMI - DPRNT[ ]

Makra zapewniaj¹ dodatkowe mo¿liwoœci komunikacji z urz¹dzeniami peryferyjnymi. Operator mo¿e wykonaæ
digitalizacjê czêœci, generowaæ raporty z inspekcji w czasie przebiegu, czy te¿ synchronizowaæ uk³ady
sterowania z urz¹dzeniami dostarczonymi przez u¿ytkownika. Odnoœne komendy to POPEN, DPRNT[ ] oraz
PCLOS.
Komendy przygotowawcze komunikacji
POPEN oraz PCLOS nie s¹ wymagane we frezarkach Haas. Dodano je, aby mo¿na by³o przesy³aæ programy z
ró¿nych uk³adów sterowania do uk³adu sterowania Haas.
Wyjœcie sformatowane
Instrukcja DPRNT pozwala programiœcie przesy³aæ sformatowany tekst do portu szeregowego. Wszelki tekst
oraz dowolne zmienne mo¿na drukowaæ do portu szeregowego. Postaæ instrukcji DPRNT to:
DPRNT [<tekst> <#nnnn[wf]>... ] ;
DPRNT musi byæ jedyn¹ komend¹ w bloku. W poprzednim przyk³adzie, <tekst> to dowolny znak od A do Z
lub litery (+,-,/,* oraz spacja). Je¿eli wyjœciem jest gwiazdka, to zostaje ona przekszta³cona na spacjê. <nr
nnnn[wf]> jest zmienn¹, po której nastêpuje format. Liczba zmienna mo¿e byæ dowoln¹ makrozmienn¹.
Format [wf] jest wymagany i sk³ada siê z dwóch cyfr w nawiasie kwadratowym. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
makrozmienne s¹ liczbami rzeczywistymi z czêœci¹ ca³kowit¹ i czêœci¹ u³amkow¹. Pierwsza cyfra w formacie
oznacza ³¹czn¹ liczbê miejsc zarezerwowanych w wyjœciu dla czêœci ca³kowitej. Druga cyfra oznacza ³¹czn¹
liczbê miejsc zarezerwowanych dla czêœci u³amkowej. £¹czna liczba miejsc zarezerwowanych dla wyjœcia nie
mo¿e byæ równa zero lub wiêksza ni¿ osiem. Tak wiêc poni¿sze formaty s¹ niedozwolone:
[00] [54] [45] [36] /* formaty niedozwolone */
Kropka dziesiêtna jest drukowana pomiêdzy czêœci¹ ca³kowit¹ a czêœci¹ u³amkow¹. Czêœæ u³amkowa jest
zaokr¹glana do miejsca najmniej znacz¹cego. Je¿eli dla czêœci u³amkowej zarezerwowano zero miejsc, to
kropka dziesiêtna nie jest drukowana. Zera koñcowe s¹ drukowane, je¿eli wystêpuje czêœæ u³amkowa.
Przynajmniej jedno miejsce jest zarezerwowane dla czêœci ca³kowitej, nawet w razie u¿ycia zera. Je¿eli liczba
cyfr w czêœci ca³kowitej jest mniejsza od zarezerwowanej, to generowane s¹ spacje prowadz¹ce. Je¿eli
wartoœæ czêœci ca³kowitej ma wiêcej cyfr ni¿ zarezerwowano, to pole zostaje rozszerzone, aby umo¿liwiæ
wydruk tych cyfr.
Po ka¿dym bloku DPRNT zostaje wys³any powrót sañ.

DPRNT[ ] Przyk³ady
Kod Wyjœcie
N1 #1= 1.5436;
N2 DPRNT[X#1[44]*Z#1[03]*T#1[40]] ; X1.5436 Z 1.544 T 1
N3 DPRNT[***ZMIERZONA*ŒREDNICA*WEWNÊTRZNA***]; ZMIERZONA ŒREDNICA WEWNÊTRZNA
N4 DPRNT[] ; (bez tekstu, tylko powrót sañ)
N5 #1=123.456789 ;
N6 DPRNT[X-#1[25]] ; X-123.45679 ;
Wykonanie
Instrukcje DPRNT s¹ wykonywane w czasie interpretacji bloku. Oznacza to, ¿e programista musi zachowaæ
ostro¿noœæ co do miejsc pojawienia siê instrukcji DPRNT w programie, zw³aszcza je¿eli zamierz wykonaæ
wydruk.
G103 jest przydatna do ograniczania antycypacji. Je¿eli operator chce ograniczyæ interpretacjê antycypowania
do jednego bloku, to powinien dodaæ poni¿sz¹ komendê na pocz¹tku programu: (Faktycznym skutkiem jest
antycypowanie dwublokowe.)
G103 P1;
Aby anulowaæ limit antycypacji, nale¿y zmieniæ komendê na G103 P0. Nie mo¿na u¿yæ G103 przy aktywnej
kompensacji frezu.
Edycja
B³êdnie skonstruowane lub niew³aœciwie umieszczone makroinstrukcje powoduj¹ wygenerowanie alarmu.
Zachowaæ ostro¿noœæ podczas edycji wyra¿eñ; nawiasy musz¹ byæ zrównowa¿one.
Funkcja DPRNT[ ] mo¿e byæ edytowana podobnie jak komentarz. Mo¿na j¹ usun¹æ, przemieœciæ jako ca³¹
pozycjê, a tak¿e edytowaæ poszczególne pozycje w nawiasie. Zmienne odniesienia i wyra¿enia formatu
musz¹ byæ modyfikowane jako ca³e jednostki. Je¿eli operator chce zmieniæ [24] na [44], to powinien
naprowadziæ kursor w taki sposób, aby podkreœliæ [24], wprowadziæ [44] i nacisn¹æ klawisz zapisu. Pamiêtaæ,
¿e przez d³ugie wyra¿enia DPRNT[ ] mo¿na przechodziæ przy pomocy zdalnego regulatora.
Adresy z wyra¿eniami mog¹ byæ nieco myl¹ce. W tym przypadku adres alfabetyczny jest samodzielny. Dla
przyk³adu, poni¿szy blok zawiera wyra¿enie adresowe w X:
G1 X [ COS[ 90 ] ] Z3.0; CORRECT (prawid³owo)
W tym przypadku, X i nawiasy s¹ samodzielne i mog¹ byæ edytowane jako oddzielne pozycje. Edycja daje
mo¿liwoœæ usuniêcia ca³ego wyra¿enia i zast¹pienia go liczb¹.
G1 X 0 Z3.0; WRONG (b³êdnie)
Powy¿szy blok spowoduje wygenerowanie alarmu w czasie przebiegu. Prawid³owa forma wygl¹da
nastêpuj¹co:
G1 X0 Z3.0; CORRECT (prawid³owo)
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e pomiêdzy X i zerem (0) nie ma spacji. W razie u¿ycia samodzielnego znaku
alfabetycznego NALE¯Y PAMIÊTAÆ, ¿e jest on wyra¿eniem adresowym.

F UNKCJE MAKRO TYPU F ANUC NIE UWZGLÊDNIONE W UK³ADZIE STEROWANIA H AAS CNC
W niniejszym rozdziale wyszczególniono funkcje makro FANUC, które nie s¹ dostêpne w uk³adzie sterowania
Haas.
Uto¿samianie M Zast¹piæ G65 Pnnnn Mnn PROGS 9020-9029.
G66 Wywo³anie modalne w ka¿dym bloku ruchu
G66.1 Wywo³anie modalne w ka¿dym bloku
G67 Anulowanie modalne
M98 Uto¿samianie, Kod T Programu 9000, Wariant Nr 149, Aktywacja bitu
M98 Uto¿samianie, Kod S Programu 9029, Wariant Nr 147, Aktywacja bitu
M98 Uto¿samianie, Kod B Programu 9028, Wariant Nr 146, Aktywacja bitu
SKIP/N N=1..9
#3007 Obraz lustrzany na znaczniku ka¿dej osi
#4201-#4320 Dane modalne bie¿¹cego bloku
#5101-#5106 Bie¿¹ce odchylenie serwomotoru
Nazwy dla zmiennych do celów wyœwietlania

ATAN [ ]/[ ] Arcus tangens, wersja FANUC
BIN [ ] Konwersja z BIN na BCD
BCD [ ] Konwersja z BIN na BCD
FUP [ ] Obci¹æ u³amek do góry
LN [ ] Logarytm naturalny
EXP [ ] Eksponent podstawy E
ADP [ ] Zmiana skali VAR na ca³¹ liczbê
BPRNT [ ]
Poni¿sze mog¹ byæ u¿yte jako alternatywne metody osi¹gniêcia tych samych wyników dla kilku
niewykonanych funkcji makro FANUC.
GOTO-nnnn
Poszukiwanie bloku do przeskoku w kierunku ujemnym (tj. wstecz przez program) nie jest konieczne w
razie u¿ycia unikalnych kodów adresowych N.
Przeszukanie bloku zostaje wykonane zaczynaj¹c od bie¿¹cego interpretowanego bloku. Po osi¹gniêciu
koñca programu, przeszukiwanie jest kontynuowane od góry programu do napotkania bie¿¹cego bloku.

P RZYK³ADOWY PROGRAM WYKORZYSTUJ¹CY MAKRA
Poni¿szy przyk³ad spowoduje wyciêcie rowka czo³owego w czêœci za pomoc¹ prostych w edycji zmiennych.
%
O0010 (MAKRO G74)
G50 S2000
G97 S1000 M03 T100
G00 T101
#24 = 1.3 (ŒREDNICA DRUGORZÊDNA X)
#26 = 0.14 (G£ÊBOKOŒÆ Z)
#23 = 0.275 (SZEROKOŒÆ ROWKA X)
#20 = 0.125 (SZEROKOŒÆ NARZÊDZIA)
#22 = -0.95 (PO£O¯ENIE POCZ¥TKOWE Z)
#6 = -1. (FAKTYCZNA POWIERZCHNIA CZO£OWA Z)
#9 = 0.003 (PRÊDKOŒÆ POSUWU IPR)
G00 X [NR 24 + [NR 23 * 2 ] - [NR 20 * 2 ] ] Z NR 126
G74 U - [ [NR 23 - NR 20 ] * 2 ] W - [NR 26 + ABS [NR 6 - NR 22 ] ] K [NR 20 * 0,75 ] I [NR 20 * 0,9 ] F NR 9
G00 X0 Z0 T100
M30
%

KODY G - FUNKCJE PRZYGOTOWAWCZE
Kody G s³u¿¹ do wydawania maszynie komend realizacji œciœle okreœlonych dzia³añ, przyk³adowo prostych
ruchów maszyny lub funkcji wiercenia. Mog¹ one równie¿ wydawaæ komendy dotycz¹ce bardziej
skomplikowanych funkcji, zwi¹zanych z opcjonalnym oprzyrz¹dowaniem ruchomym i osi¹ C.
Kody G s¹ podzielone na grupy. Ka¿da grupa kodów zawiera komendy dotycz¹ce œciœle okreœlonego tematu.
Dla przyk³adu, kody G Grupy 1 wydaj¹ komendy ruchu od punktu do punktu osiom maszyny, zaœ kody z
Grupy 7 s¹ specyficzne dla funkcji Kompensacji Frezu.
Ka¿da grupa ma dominuj¹cy kod G; jest to tzw. domyœlny kod G. Domyœlny kod G to taki, który jest
standardowo u¿ywany przez maszynê, chyba ¿e okreœlony zostanie inny kod G z grupy. Dla przyk³adu, w
razie zaprogramowania ruchu X, Z w ten sposób, X-2. Z-4. ustawi po³o¿enie maszyny za pomoc¹ G00.
(Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w³aœciw¹ technik¹ programowania jest poprzedzenie wszystkich ruchów kodem G).
Domyœlne kody G dla ka¿dej grupy s¹ przedstawione na ekranie Komend Bie¿¹cych w górnym prawym rogu.
W razie zadania innego kodu G (aktywnego) z grupy, ten kod G zostanie wyœwietlony na ekranie Komend
Bie¿¹cych.
Komendy Kodów G mog¹ byæ modalne lub niemodalne. Modalny kod G oznacza, ¿e w razie zadania
komendy, kod G obowi¹zuje do koñca programu lub dopóki nie zostanie wybrany inny kod G z tej samej grupy.
Niemodalny kod G wywiera wp³yw wy³¹cznie na wiersza, w którym siê znajduje; niemodalny kod G z
poprzedniego wiersza nie wp³ynie w ¿aden sposób na nastêpny wiersz programu. Kody grupy 00 s¹
niemodalne; pozosta³e grupy s¹ modalne.
Uwagi dotycz¹ce programowania
Kody G grupy 01 anuluj¹ kody grupy 09 (cykle standardowe); dla przyk³adu, je¿eli cykl standardowy (od G73
do G89 w³¹cznie) jest aktywny, to zastosowanie G00 lub G01 anuluje cykl standardowy.
Cykle standardowe
Cykl standardowy s³u¿y do uproszczenia programowania czêœci. Cykle standardowe s¹ definiowane dla
najbardziej powszechnych, powtarzanych operacji osi Z, takich jak nawiercanie czy gwintowanie. Po
uaktywnieniu, cykl standardowy mo¿na anulowaæ za pomoc¹ G80. Po uaktywnieniu, cykl standardowy jest
wykonywany ka¿dorazowo po zaprogramowaniu ruchu osi X. Ruchy osi X s¹ wykonywane jako komendy
szybkie (G00), zaœ operacja cyklu standardowego jest wykonywana po ruchu osi X.
Korzystanie z cykli standardowych
Po zdefiniowaniu, modalne cykle standardowe s¹ wykonywane w osi Z dla ka¿dego po³o¿enia osi X. Nale¿y
zauwa¿yæ, ¿e zmiany po³o¿enia osi X podczas cyklu standardowego s¹ wykonywane jako ruchy szybkie.
Przebieg cyklu standardowego zale¿y od tego, czy operator wybierze ruch osi inkrementalny (U,W), czy te¿
absolutny (X,Z).
W razie wprowadzenia do bloku liczby pêtli (numer kodu Lnn), cykl standardowy zostanie powtórzony zadan¹
iloœæ razy z ruchem inkrementalnym (U lub W) pomiêdzy poszczególnymi cyklami. Wprowadziæ liczbê
powtórzeñ (L) ka¿dorazowo, gdy wymagana jest operacja powtórzona; liczba powtórzeñ (L) nie zostaje
zapamiêtana dla nastêpnego cyklu standardowego.
Podczas cyklu standardowego nie nale¿y stosowaæ kodów steruj¹cych M dla wrzeciona.
Cykle standardowe z oprzyrz¹dowaniem ruchomym
Cykle standardowe G81, G82, G83, G85, G89 mog¹ byæ u¿ywane z oprzyrz¹dowaniem ruchomym. Ten
parametr uniemo¿liwia obrót wrzeciona g³ównego podczas wykonywania jednego z ww. cykli standardowych.
W razie ustawienia tego bitu na “1”, obowi¹zkiem u¿ytkownika bêdzie aktywowanie odpowiedniego wrzeciona
przed wykonaniem cyklu standardowego; innymi s³owy, niektóre programy musz¹ byæ sprawdzone w celu
ustalenia, czy jednoznacznie w³¹czaj¹ wrzeciono g³ówne, jeszcze przed uruchomieniem cykli
standardowych. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e G86, G87 i G88 nie mo¿na stosowaæ z oprzyrz¹dowaniem ruchomym.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kody G 111

S PIS TREŒCI KODÓW G
G00 Ustawianie w ruchu szybkim (grupa 01) ....................................................................................... 114

G01 Ruch interpolacji liniowej (grupa 01) .............................................................................................. 114
G02 Ruch interpolacji kolistej CW / G03 Ruch interpolacji kolistej CCW (grupa 01) ............................ 118
G04 Sterowana przerwa w ruchu (grupa 00) ........................................................................................ 119
G09 Dok³adne zatrzymanie (grupa 00) .................................................................................................120
G10 Ustawianie przesuniêæ (grupa 00) ................................................................................................120
G14 Zamiana subwrzeciona / G15 Anuluj (grupa 17) ...........................................................................120
G17 P³aszczyzna XY, G18 P³aszczyzna ZX oraz G19 P³aszczyzna YZ (grupa 02) ...........................120
G112 Interpretacja XY do XC (grupa 04) ..............................................................................................121
G113 G112 Anuluj (grupa 04) ................................................................................................................121
G112 Przyk³adowy program .................................................................................................................121
G18 Wybór p³aszczyzny ZX (grupa 02) ...............................................................................................121
G20 Wybór cali / G21 Wybór systemu metrycznego (grupa 06) ..........................................................121
G28 Powrót do po³o¿enia zerowego maszyny, ustawiæ opcjonalny G29 Punkt
odniesienia (grupa 00) .....................................................................................................................122
G29 Powrót od punktu odniesienia (grupa 00) ......................................................................................122
G31 Funkcja “pomiñ” (Ten kod G jest opcjonalny i wymaga sondy) (grupa 00) ...................................122
G32 Przycinanie gwintu (grupa 01) .......................................................................................................122
G40 Anulowanie kompensacji ostrza narzêdzi (grupa 07) ...................................................................124
G41 Kompensacja ostrza narzêdzia (TNC) w lewo / G42 TNC w prawo (grupa 07) ...........................124
G50 Ustawianie przesuniêcia wspó³rzêdnej globalnej FANUC, YASNAC (grupa 00) ...........................125
G50 Zablokowanie prêdkoœci wrzeciona ..............................................................................................126
G51 Anuluj przesuniêcie (YASNAC) (grupa 00) ...................................................................................126
G52-G64 Uk³ad wspó³rzêdnych roboczych ..........................................................................................126
G52 Ustawianie lokalnego uk³adu wspó³rzêdnych FANUC (grupa 00) .................................................126
G53 Wybór uk³adu wspó³rzêdnych maszyny (grupa 00) ......................................................................126
G54-59 Wybór uk³adu wspó³rzêdnych nr 1 - nr 6 FANUC (grupa 12 ) .................................................126
G61 Dok³adne zatrzymanie modalne (grupa 15) ...................................................................................126
G64 Anuluj G61 (Wybór normalnego trybu ciêcia) (grupa 15) ..............................................................126
G70 Cykl koñcz¹cy (grupa 00) .............................................................................................................126
G71 Cykl usuwania materia³u ze œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 00) ..................127
G72 Cykl usuwania materia³u z powierzchni czo³owej (grupa 00) ........................................................135
G73 Cykl usuwania materia³u, œcie¿ka nieregularna (grupa 00) ...........................................................138
G74 Cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej, nawiercanie precyzyjne (grupa 00) ...........139
G75 Cykl rowkowania w œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 00) ...............................141
G76 Cykl gwintowania, przejœcie wielokrotne (grupa 00) .....................................................................142
G80 Anuluj cykl standardowy (grupa 09*) ............................................................................................146
G81 Cykl standardowy nawiercania (grupa 09) ....................................................................................146
G82 Cykl standardowy nawiercania wstêpnego (grupa 09) .................................................................147
G83 Cykl standardowy nawiercania precyzyjnego (grupa 09) .............................................................147
G84 Cykl standardowy gwintowania (grupa 09) ...................................................................................148
G184 Cykl standardowy gwintowania odwrotnego dla gwintów lewych (grupa 09) ..............................149
G85 Cykl standardowy wytaczania (grupa 09) .....................................................................................149
G86 Cykl standardowy - wytaczanie i zatrzymywanie (grupa 09) .......................................................150
G87 Cykl standardowy - wytaczanie i wycofywanie rêczne (grupa 09) ...............................................150
G88 Cykl standardowy - wytaczanie, sterowana przerwa w ruchu i wycofywanie rêczne (grupa 09) .151
112 Kody G 96-0122 wersja K styczeñ 2005

G89 Cykl standardowy - wytaczanie i sterowana przerwa w ruchu (grupa 09) ...................................151
G90 Cykl wytaczania œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 01) ....................................152
G92 Cykl gwintowania (grupa 01) .........................................................................................................153
G94 Cykl obróbki powierzchni czo³owej (grupa 01)..............................................................................154
G96 Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa W£¥CZONA (grupa 13) ............................................................155
G97 Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa WY£¥CZONA (grupa 13) ..........................................................155
G98 Posuw na minutê (grupa 10) .........................................................................................................155
G99 Posuw na obrót (grupa 10) ............................................................................................................155
G100 Wy³¹czenie obrazu lustrzanego (grupa 00) .................................................................................155
G101 W³¹czenie obrazu lustrzanego (grupa 00) ...................................................................................155
G102 Wyjœcie programowalne do RS-232 (grupa 00) ...........................................................................156
G103 Ograniczenie antycypowania bloku (grupa 00) ...........................................................................156
G110, G111 oraz G114-G129 Uk³ad wspó³rzêdnych (grupa 12) ..........................................................156
G154 Wybór wspó³rzêdnych roboczych P1-99 (grupa 12) ..................................................................157
G187 Kontrola dok³adnoœci (grupa 00) .................................................................................................157
G05 Precyzyjne sterowanie ruchem wrzeciona (grupa 00) ..................................................................158
G77 Cykl sp³aszczania (Ten kod G jest opcjonalny i s³u¿y do obs³ugi oprzyrz¹dowania ruchomego)
(grupa 00) ........................................................................................................................................160
G95 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne (powierzchnia czo³owa) (grupa 09) ...............162
G186 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne odwrotne (grupa 09) ....................................162
G195 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie promieniowe (œrednica) (grupa 00) ...........................163
G196 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie wektorowe odwrotne (œrednica) (grupa 00) ...............163
G200 Indeksowanie na hamulcu powietrznym wiatraczkowym (grupa 00) ..........................................164

G00 Ustawianie w ruchu szybkim (grupa 01)
*B Komenda ruchu osi B
*U Komenda ruchu inkrementalnego osi X
*W Komenda ruchu inkrementalnego osi Z
*X Komenda ruchu absolutnego osi X
*Z Komenda ruchu absolutnego osi Z
* wskazuje opcjê
Ten kod G s³u¿y do poruszania osi maszyny z maksymaln¹ prêdkoœci¹. Jest on u¿ywany g³ównie do
szybkiego ustawiania maszyny do danego punktu przed ka¿d¹ komend¹ posuwu (ciêcia) (Wszystkie ruchy s¹
wykonywane z pe³n¹ prêdkoœci¹ szybk¹). Ten kod G jest modalny, przez co blok z G00 powoduje, ¿e
wszystkie bloki nastêpuj¹ce s¹ wykonywane z prêdkoœci¹ szybk¹ do czasu okreœlenia innego kody grupy 01.
Uwaga dot. programowania: Na ogó³ ruch szybki nie odbywa siê w linii prostej. Ka¿da okreœlona oœ jest
przesuwana z t¹ sam¹ prêdkoœci¹, ale wszystkie osie niekoniecznie zakoñcz¹ ruch w tym samym czasie.
Maszyna poczeka na zakoñczenie ruchu przed uruchomieniem nastêpnej komendy.
G01 Ruch interpolacji liniowej (grupa 01)
F Prêdkoœæ posuwu
*B Komenda ruchu osi B
A Opcjonalny k¹t ruchu (u¿ywany tylko z jedn¹ z osi X, Z, U, W)
Ten kod G zapewnia ruch po linii prostej (liniowy) od punktu do punktu. Ruch mo¿e odbywaæ siê na 1 lub 2
osiach. Wszystkie osie zaczynaj¹ i koñcz¹ ruch w tym samym czasie. Prêdkoœæ wszystkich osi jest
kontrolowana, co pozwala osi¹gn¹æ zadan¹ prêdkoœæ posuwu po faktycznej œcie¿ce. Istnieje równie¿
mo¿liwoœæ wydania komendy osi C; zapewni to ruch spiralny. Prêdkoœæ posuwu osi C zale¿y od ustawienia
œrednicy osi C (ustawienie 102), które decyduje o ruchu spiralnym. Komenda adresu F (prêdkoœæ posuwu) jest
modalna i mo¿e byæ okreœlona w poprzednim bloku. Jedynie okreœlone osie s¹ przesuwane. Osie pomocnicze
B, U, V oraz W mo¿na równie¿ przesun¹æ za pomoc¹ G01, ale tylko jedna oœ jest poruszana na raz (z
wyj¹tkiem sytuacji, gdy U, V i W s¹ u¿ywane z zaawansowan¹ ³adowark¹ czêœci (APL)).
Blok fazowania lub blok frezowania naro¿y mo¿na wprowadziæ automatycznie pomiêdzy dwa bloki interpolacji
liniowej poprzez zadanie K (fazowanie) lub R (frezowanie naro¿y). Za pocz¹tkiem bloku musi nastêpowaæ
koñcz¹cy blok interpolacji liniowej (pauza G04 mo¿e przeszkadzaæ). Te dwa bloki interpolacji liniowej okreœlaj¹
teoretyczny róg przeciêcia. Je¿eli blok rozpoczêcia okreœla K, to wartoœæ nastêpuj¹ca po K jest odleg³oœci¹ od
rogu przeciêcia, w którym rozpoczyna siê fazowanie, a tak¿e odleg³oœci¹ od tego samego rogu, w którym
fazowanie dobiega koñca. Je¿eli blok rozpoczêcia okreœla R, to wartoœæ nastêpuj¹ca po R jest promieniem
okrêgu stycznego z rogiem w dwóch punktach: w punkcie rozpoczêcia ³uku wstawianego bloku frezowania
naro¿a oraz w punkcie koñcowym tego ³uku. Mog¹ wystêpowaæ kolejne bloki z zadanym fazowaniem lub
frezowaniem naro¿y. Musi wystêpowaæ ruch w obu osiach okreœlonych przez wybran¹ p³aszczyznê (dowoln¹
aktywn¹ p³aszczyznê X-Y (G17) X-Z (G18) lub Y-Z (G19).

Fazowanie i frezowanie naro¿y
Poni¿sza syntaktyka kodu G automatycznie zawiera promieñ fazowania i frezowania naro¿y 45° pomiêdzy
dwoma blokami interpolacji liniowej, które przecinaj¹ siê pod k¹tem prostym (90 stopni).
Syntaktyka fazowania Syntaktyka frezowania naro¿y
G01 X(U) x Kk G01 X(U) x Rr
G01 Z(W) z Ii G01 Z(W) z Rr
Adresy
I = fazowanie, Z do X (kierunek osi X, +/-, wartoœæ “Promieñ”)
K = fazowanie, X do Z (kierunek osi Z, +/-)
R = frezowanie naro¿y (kierunek osi X lub Z, +/-, wartoœæ “Promieñ”)
UWAGA: A -30 = A150; A -45 = A135
G01 Fazowanie z A
Podczas okreœlania k¹ta (A), wydaæ komendê ruchu tylko w jednej z innych osi (X lub Z); druga oœ jest
obliczana w oparciu o k¹t.
Frezowanie naro¿y

UWAGI: 1) Programowanie inkrementalne jest dostêpne w razie okreœlenia Ub lub
Wb zamiast, odpowiednio, Xb lub Zb. Tak wiêc czynnoœci bêd¹ wygl¹daæ
nastêpuj¹co: X(POSbie¿¹ce + i) = Ui, Z(POSbie¿¹ce+k) = Wk, X(POSbie¿¹ce+r)=Ur,
Z(POSbie¿¹ce+r)=Wr.
2) POSbie¿¹ce wskazuje bie¿¹ce po³o¿eni osi X lub Z. 3) I, K oraz R zawsze
okreœlaj¹ wartoœæ promienia (wartoœæ programowania promienia).

Zasady: 1) U¿yæ adresu K tylko z adresem X(U). U¿yæ adresu I tylko z adresem Z(W).
2) U¿yæ adresu R z X(U) lub Z(W), ale nie z oboma w tym samym bloku.
3) Nie u¿ywaæ I oraz K wspólnie w tym samym bloku. U¿ywaj¹c adresu R, nie u¿ywaæ I
lub K.
4) Nastêpny blok musi byæ kolejnym pojedynczym ruchem liniowym, który jest prostopad³y
do poprzedniego.
5) Automatyczne fazowanie lub frezowanie naro¿y nie mo¿e byæ stosowane w cyklu
gwintowania lub w cyklu standardowym.
6) Promieñ fazowania lub frezowania musi byæ na tyle ma³y, aby móg³ zmieœciæ siê
pomiêdzy przecinaj¹cymi siê liniami.
7) W trybie liniowym (G01), wzd³u¿ X lub Z powinien byæ tylko pojedynczy ruch dla
fazowania lub frezowania naro¿y.
G02 Ruch interpolacji kolistej CW / G03 Ruch interpolacji kolistej CCW (grupa 01)
*I Odleg³oœæ wzd³u¿ osi X do œrodka ko³a
*K Odleg³oœæ wzd³u¿ osi Z do œrodka ko³a
*R Promieñ ³uku
* wskazuje opcjê
Te kody G s¹ u¿ywane do okreœlania ruchu kolistego (CW lub CCW) osi liniowych (Ruch kolisty jest mo¿liwy
na osiach X i Z zgodnie z wyborem dokonanym w G18). Wartoœci X i Z s³u¿¹ do okreœlania punktu koñcowego
ruchu i mog¹ korzystaæ zarówno z ruchu absolutnego (U i W), jak i z ruchu inkrementalnego (X i Z). Je¿eli nie
zostanie okreœlona ani X, ani Z, to punkt koñcowy ³uku jest taki sam jak punkt rozpoczêcia dla odnoœnej osi.
Istniej¹ dwa sposoby okreœlenia œrodka ruchu kolistego; pierwszy korzysta z I lub K w celu okreœlenia
odleg³oœci od punktu rozpoczêcia do œrodka ³uku; drugi korzysta z R do okreœlenia promienia ³uku
(maksymalnie 7740 cali).

G02
G02 G03
R s³u¿y do okreœlania œrodka ko³a. R to odleg³oœæ od punktu rozpoczêcia do œrodka ko³a. Gdy R jest dodatnia,
uk³ad sterowania generuje œcie¿kê 180 stopni lub mniej; aby wygenerowaæ promieñ powy¿ej 180 stopni, nale¿y
podaæ ujemn¹ wartoœæ R. X lub Z s¹ wymagane w celu okreœlenia punktu zakoñczenia, je¿eli nie jest on
to¿samy z punktem rozpoczêcia.
Poni¿sza linia przetnie ³uk wynosz¹cy mniej ni¿ 180 stopni:
G01 X3.0 Z4.0
G02 Z-3.0 R5.0
I oraz K s³u¿¹ do okreœlania œrodka ³uku. W razie u¿ycia I oraz K, nie mo¿na u¿yæ R. I lub K to podpisana
odleg³oœæ od punktu rozpoczêcia do œrodka okrêgu. W razie okreœlenia tylko I lub tylko K, drugi parametr jest
przyjmowany jako zero.
G04 Sterowana przerwa w ruchu (grupa 00)
P Czas sterowanej przerwy w ruchu w sekundach lub milisekundach
G04 s³u¿y do wywo³ywania opóŸnienia lub sterowanej przerwy w ruchu w programie. Blok zawieraj¹cy G04
zostanie opóŸniony o czas okreœlony przez kod P . Dla przyk³adu: G04 P10.0. Program zostanie opóŸniony o
10 sekund. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e u¿ycie kropki dziesiêtnej w G04 P10. oznacza sterowan¹ przerwê w ruchu
rzêdu 10 sekund; G04 P10 to sterowana przerwa w ruchu rzêdu 10 mikrosekund.

G09 Dok³adne zatrzymanie (grupa 00)
kod G09 s³u¿y do okreœlania kontrolowanego zatrzymania osi. Wywiera on wp³yw tylko na blok, w którym
zostanie uruchomiony; jest on niemodalny i nie wp³ywa na nastêpuj¹ce bloki. Ruchy maszyny zostan¹
spowolnione do zaprogramowanego punktu przed przetworzeniem innej komendy.
G10 Ustawianie przesuniêæ (grupa 00)
G10 pozwala programiœci ustawiaæ przesuniêcia w programie. U¿ycie G10 zastêpuje rêczne wprowadzanie
przesuniêæ (np. d³ugoœci i œrednicy narzêdzia, a tak¿e przesuniêæ wspó³rzêdnych roboczych).
L wybiera kategoriê przesuniêcia.
L2 Pochodzenie wspó³rzêdnych roboczych dla COMMON oraz G54-G59
L10 Przesuniêcie geometrii lub zmiany po³o¿enia
L1 lub L11 Zu¿ycie narzêdzia
L20 Dodatkowe pochodzenie wspó³rzêdnych roboczych dla G110-G129
P Wybiera œciœle okreœlone przesuniêcie.
P1-P50 Wzorcuje przesuniêcia geometrii, zu¿ycia lub robocze (L10-L11)
P51-P100 Wzorcuje przesuniêcia zmiany po³o¿enia (YASNAC) (L10-L11)
P0 Wzorcuje przesuniêcie wspó³rzêdnych roboczych COMMON (L2)
P1-P6 G54-G59 Wzorcuje wspó³rzêdne robocze (L2)
P1-P20 G110-G129 Wzorcuje wspó³rzêdne dodatkowe (L20)
P1-P99 G154 P1-P99 Wzorcowanie wspó³rzêdnych dodatkowych (L20)
Q Wyimaginowany kierunek nak³adki ostrza no¿a
R Promieñ koñcówki narzêdzia
*U Iloœæ inkrementalna do dodania do przesuniêcia osi X
*W Iloœæ inkrementalna do dodania do przesuniêcia osi Z
*X Przesuniêcie osi X
*Z Przesuniêcie osi Z
* wskazuje opcjê
Przyk³adowe programy
G10 L2 P1 W6.0 (Przesun¹æ jednostki wspó³rzêdnych G54 6,0 w prawo);
G10 L20 P2 X-10.Z-8. (Ustawiæ wspó³rzêdn¹ robocz¹ G111 na X-10.0, Z-8.0);
G10 L10 P5 R.032 (Ustawiæ geometriê przesuniêcia narzêdzia nr 5 na .032);
G10 L10 P5 R.0625 (Ustawiæ promieñ narzêdzia nr 5 na 1/16");
G14 Zamiana subwrzeciona / G15 Anuluj (grupa 17)

G14 powoduje, ¿e subwrzeciono staje siê wrzecionem g³ównym i reaguje na komendy normalnie dotycz¹ce
wrzeciona g³ównego. Dla przyk³adu, M03, M04, M05 i M19 wp³ywaj¹ na subwrzeciono, zaœ M143, M144, M145
i M119 generuj¹ alarm. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e G50 ograniczy prêdkoœæ subwrzeciona, zaœ G96 ustawi wartoœæ
posuwu powierzchniowego subwrzeciona. Te kody G reguluj¹ prêdkoœæ subwrzeciona, gdy nastêpuje ruch w
osi X. G01 “Feed Per Rev” (posuw na obr./min.) wykonuje posuw w odniesieniu do subwrzeciona.
Komenda G14 automatycznie aktywuje zabezpieczanie danych osi Z. Je¿eli dane osi Z zosta³y ju¿
zabezpieczone (ustawienie 47 lub G101), to funkcja zabezpieczania danych zostanie anulowana. G14 jest
anulowane przez G15, przez M30, po osi¹gniêciu koñca programu, a tak¿e poprzez naciœniêcie “Reset”.
G17 P³aszczyzna XY, G18 P³aszczyzna ZX oraz G19 P³aszczyzna YZ (grupa 02)
Kod G18 jest u¿ywany do wyboru p³aszczyzny ZX do ruchu kolistego. Jest to ustawienie domyœlne dla tokarki
HAAS. Oznacza to, ¿e ruch kolisty w p³aszczyŸnie przestrzeni roboczej X-Z mo¿e byæ zaprogramowany bez
uprzedniego wyboru G18. W tej p³aszczyŸnie ruch kolisty jest definiowany jako zgodny z kierunkiem ruchu
wskazówek zegara dla operatora patrz¹cego na przestrzeñ robocz¹ X-Z z przodu. Jest to ruch narzêdzia
wzglêdem czêœci.
G17/G18 – Te kody G obs³uguj¹ funkcjê przekszta³cania z uk³adu ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy
(G112/G113). Wydanie komendy G18 spowoduje powrót uk³adu sterowania do normalnej p³aszczyzny ZX.

G112 Interpretacja XY do XC (grupa 04)
Funkcja przekszta³cania z uk³adu ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy G112 pozwala u¿ytkownikowi
programowaæ kolejne bloki wspó³rzêdnych kartezjañskich XY, które uk³ad sterowania automatycznie
przekszta³ca na wspó³rzêdne biegunowe XC. Gdy funkcja G18 P³aszczyzna ZX jest aktywna, obs³uguje skoki
liniowe G01 XY, zaœ G17 P³aszczyzna YZ obs³uguje G02 oraz G03 Interpolowany ruch kolisty XY.
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e kompensacja frezu w³aœciwa dla frezarki staje siê aktywna w razie u¿ycia G112.
Kompensacja frezu (G41, G42) musi byæ anulowana (G40) przed nastêpnym G113.
G113 G112 Anuluj (grupa 04)
G113 anuluje funkcjê przekszta³cania z uk³adu ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy.
G112 Przyk³adowy program
G18 Wybór p³aszczyzny ZX (grupa 02)

Kod G18 jest u¿ywany do wyboru p³aszczyzny ZX do ruchu kolistego. W tej p³aszczyŸnie ruch kolisty jest
definiowany jako zgodny z kierunkiem ruchu wskazówek zegara dla operatora patrz¹cego na przestrzeñ
robocz¹ X-Z z przodu. Jest to ruch narzêdzia wzglêdem czêœci.
G20 Wybór cali / G21 Wybór systemu metrycznego (grupa 06)
Kody G G20 (cale) i G21 (mm) zapewniaj¹ prawid³owe ustawienie wyboru cali/systemu metrycznego dla
programu. Wyboru pomiêdzy programowaniem calowym i metrycznym nale¿y dokonaæ za pomoc¹ ustawienia 9.

G28 Powrót do po³o¿enia zerowego maszyny, ustawiæ opcjonalny G29 Punkt odniesienia
(grupa 00)
Kod G28 s³u¿y do przywracania wszystkich osi do po³o¿enia zerowego maszyny, chyba ¿e oœ (lub osie)
zostanie okreœlona, a wówczas tylko ta oœ (lub osie) zostaje przywrócona do po³o¿enia zerowego maszyny.
G28 anuluje przesuniêcia d³ugoœci narzêdzia dla nastêpuj¹cych wierszy kodu.
G29 Powrót od punktu odniesienia (grupa 00)
Kod G29 jest u¿ywany do przesuwania osi do œciœle okreœlonego po³o¿enia. Osie wybrane w tym bloku
zostaj¹ przesuniête do punktu odniesienia G29 zapisanego w G28, a nastêpnie do lokalizacji okreœlonej w
komendzie G29.
G31 Funkcja “pomiñ” (Ten kod G jest opcjonalny i wymaga sondy) (grupa 00)
* wskazuje opcjê
Ten kod G przesuwa osie do zaprogramowanego po³o¿enia. Dotyczy on tylko bloku, w którym okreœlono G31.
Zadany ruch zostaje rozpoczêty i trwa do osi¹gniêcia po³o¿enia lub do chwili otrzymania sygna³u (sygna³u
pominiêcia) przez sondê. Uk³ad sterowania wydaje sygna³ dŸwiêkowy po osi¹gniêciu koñca ruchu.
Nie u¿ywaæ kompensacji frezu z G31.
Patrz tak¿e M78 i M79.
G32 Przycinanie gwintu (grupa 01)
Q K¹t gwintu
U Komenda inkrementalnego ustawiania osi X
W Komenda inkrementalnego ustawiania osi Z
X Komenda absolutnego ustawiania osi X
Z Komenda absolutnego ustawiania osi Z
UWAGI: • Prêdkoœæ posuwu jest równowa¿na skokowi gwintu.

• Nale¿y okreœliæ ruch dla przynajmniej jednej osi.
• Gwinty sto¿kowe maj¹ skok zarówno w X, jak i Z. W tym przypadku
prêdkoœæ posuwu nale¿y ustawiæ na wartoœæ wiêkszego skoku. G99
(Posuw na obrót) musi byæ aktywny.
G32 Definicja skoku (prêdkoœci posuwu) dla gwintów prostych i sto¿kowych
G32 ró¿ni siê od innych cykli przycinania gwintów tym, ¿e sto¿kowatoœæ i/lub skok mog¹ zmieniaæ siê
nieprzerwanie na ca³ej d³ugoœci gwintu. Ponadto na koniec operacji gwintowania nie jest wykonywany ¿aden
automatyczny powrót do po³o¿enia.
Przy pierwszym wierszu bloku kodu G32, posuw osi jest synchronizowany z sygna³em obrotu kodera wrzeciona.
Ta synchronizacja obowi¹zuje dla ka¿dego wiersza w sekwencji G32. Istnieje mo¿liwoœæ anulowania i przywo³ania
G32 bez utraty pierwotnej synchronizacji. Oznacza to, ¿e przejœcia wielokrotne bêd¹ nad¹¿aæ dok³adnie za
poprzedni¹ œcie¿k¹ narzêdzia (Faktyczne obr./min. wrzeciona musz¹ byæ identyczne pomiêdzy przejœciami).

UWAGA: Single Block Stop (zatrzymanie bloku pojedynczego) i Feed Hold (zatrzymanie
posuwu) zostaj¹ odroczone do ostatniego wiersza w sekwencji G32.
UWAGA: Feed Rate Override (sterowanie rêczne prêdkoœci¹ posuwu) jest

ignorowane, gdy G32 jest aktywne, Actual Feed Rate (faktyczna prêdkoœæ
posuwu)zawsze wyniesie 100% zaprogramowanej prêdkoœci posuwu.
M23 i M24 nie maj¹ ¿adnego wp³ywu na operacjê G32, u¿ytkownik musi w
razie potrzeby zaprogramowaæ fazowanie.
G32 nie mo¿na u¿ywaæ z ¿adnymi cyklami standardowymi kodów G
(np. G71).
Nie zmieniaæ prêdkoœci obr./min. podczas gwintowania.
OSTRZE¿ENIE! G32 jest modalny. Zawsze anulowaæ G32 innym kodem G z grupy
01 na zakoñczenie operacji gwintowania. (kody G grupy 01: G00,
G01, G02, G03, G32, G90, G92 i G94)
Cykl przycinania gwintu “prosto do wrzeciona”
UWAGA: Przyk³ad ma 3charakter informacyjny, do faktycznego przyciêcia gwintów

s¹ z regu³y wymagane przejœcia wielokrotne.
G32 Przyk³adowy program Uwagi
...
G97 S400 M03 (anulowanie sta³ej prêdkoœci powierzchniowej)
N1 G00 X0.25 Z0.1 (Ruch szybki do punktu rozpoczêcia)
N2 G32 Z-0.26 F0.065 (gwint prosty, skok(Lz) = 0,065)
N3 X0.455 Z-0.585 (gwint prosty przechodzi w gwint sto¿kowy)
N4 Z-0.9425 (gwint sto¿kowy przechodzi z powrotem do gwintu prostego)
N5 X0.655 Z-1.0425 (ucieczka przy 45 stopniach)
G00 X1.2 (ruch szybki do po³o¿enia zakoñczenia, anulowanie G32)
G00 Z0.1
...
Przyk³ad opcji Q:
G32 X-1.99 Z-2. Q60000 F0.2; (ciêcie 60 stopni)
G32 X-1.99 Z-2. Q270123 F0.2; (ciêcie 270.123 stopni)
Poni¿sze zasady maj¹ zastosowanie dla u¿ywania Q:
1. K¹t rozpoczêcia Q nie jest wartoœci¹ modaln¹. Nale¿y go okreœlaæ ka¿dorazowo przed u¿yciem. W
razie nie okreœlenia wartoœci, zak³adany jest k¹t zerowy (0).
2. K¹t inkrementu gwintowania wynosi 0.001 stopnia i nie mo¿e zawieraæ kropki dziesiêtnej. Tak wiêc k¹t 180°
nale¿y podaæ jako Q180000, zaœ k¹t 35° jako Q35000.3.
3. K¹t Q nale¿y wprowadziæ jak wartoœæ dodatni¹ z przedzia³u 0 - 360000.

G40 Anulowanie kompensacji ostrza narzêdzi (grupa 07)
*X Lokalizacja absolutna celu odejœcia osi X
*Z Lokalizacja absolutna celu odejœcia osi Z
*U Odleg³oœæ inkrementalna osi X do celu odejœcia
*W Odleg³oœæ inkrementalna osi Z do celu odejœcia
*I Kierunek wektora przeciêcia osi X, (promieñ)
*K Kierunek wektora przeciêcia osi Z
* wskazuje opcjê
G40 anuluje G41 lub G42. Zaprogramowanie Txx00 tak¿e anuluje kompensacjê ostrza narzêdzia. Nale¿y
anulowaæ kompensacjê ostrza narzêdzia przed zakoñczeniem programu.
Odejœcie narzêdzia z regu³y nie odpowiada punktowi na czêœci. W wielu przypadkach mo¿e wyst¹piæ
niedostatecznie lub nadmiernie g³êbokie ciêcie.
G40G40 U¿ywanie I oraz K.
W razie u¿ycia kodów adresowych I oraz K w bloku odejœcia G40, uk³ad sterowania stosuje te wartoœci jako
przeciêcie punktu koñcowego ostatniego skompensowanego ciêcia. Na poni¿szym rysunku przedstawiono
po³o¿enie I oraz K wzglêdem skoku odejœcia. Z regu³y I oraz K le¿¹ wzd³u¿ powierzchni czo³owej obrobionej czêœci.
Wartoœci I oraz K mo¿na ustaliæ poprzez obliczenie sinusa k¹ta dla I oraz cosinusa k¹ta dla K, gdy k¹t jest
odniesiony do powierzchni czo³owej czêœci w odniesieniu do osi Z.
G41 Kompensacja ostrza narzêdzia (TNC) w lewo / G42 TNC w prawo (grupa 07)
G41 lub G42 s³u¿¹ do wyboru kompensacji ostrza narzêdzia. G41 przesuwa narzêdzie w lewo od
zaprogramowanej œcie¿ki w celu skompensowania rozmiaru narzêdzia i vice versa dla G42. Przesuniêcie
narzêdzia nale¿y wybraæ za pomoc¹ kodu Tnnxx, gdzie xx odpowiada przesuniêciom, które maj¹ byæ u¿yte z
narzêdziem.
G41 G42

G50 Ustawianie przesuniêcia wspó³rzêdnej globalnej FANUC, YASNAC (grupa 00)
U Iloœæ inkrementalna i kierunek do przesuniêcia wspó³rzêdnej globalnej X.
X Absolutne przesuniêcie wspó³rzêdnej globalnej.
W Iloœæ inkrementalna i kierunek do przesuniêcia wspó³rzêdnej globalnej Z.
Z Absolutne przesuniêcie wspó³rzêdnej globalnej.
S Prêdkoœæ blokowania wrzeciona na okreœlon¹ wartoœæ
T Zastosuje przesuniêcie zmiany po³o¿enia narzêdzia (YASNAC)
G50 mo¿e wykonywaæ szereg ró¿nych funkcji. Mo¿e on ustawiaæ wspó³rzêdn¹ globaln¹, przesuwaæ
wspó³rzêdn¹ globaln¹, a tak¿e ograniczaæ prêdkoœæ wrzeciona do wartoœci maksymalnej. Patrz rozdzia³
“Uk³ady wspó³rzêdnych i przesuniêcia” w celu uzyskania dok³adniejszych informacji.
Aby ustawiæ wspó³rzêdn¹ globaln¹, zadaæ G50 z wartoœci¹ X lub Z. Obowi¹zuj¹ca wspó³rzêdna stanie siê
wartoœci¹ okreœlon¹ w kodzie adresowym X lub Z. Uwzglêdniona zostanie bie¿¹ca lokalizacja maszyny,
przesuniêcia robocze i przesuniêcia narzêdzi. Wspó³rzêdna globalna zostanie obliczona i ustawiona.
Przyk³ad: G50 X0 Z0 (Obowi¹zuj¹ce wspó³rzêdne s¹ teraz ustawione na zero);
Aby przesun¹æ uk³ad wspó³rzêdnej globalnej, okreœliæ G50 z wartoœci¹ U lub W. Uk³ad wspó³rzêdnej globalnej
zostanie przesuniêty o iloœæ i w kierunku okreœlonym w U lub W. Wyœwietlona bie¿¹ca obowi¹zuj¹ca
wspó³rzêdna zmieni siê o tê iloœæ w przeciwnym kierunku. Ta metoda jest czêsto stosowana do umieszczania
po³o¿enia zerowego czêœci poza komórk¹ robocz¹.
Przyk³ad: G50 W-1.0 (Faktyczne wspó³rzêdne zostan¹ przesuniête w lewo 1,0);
Aby ustawiæ przesuniêcie wspó³rzêdnych roboczych typu YASNAC, okreœliæ G50 za pomoc¹ wartoœci T
(ustawienie 33 musi byæ ustawione na YASNAC). Wspó³rzêdna globalna zostaje ustawiona na wartoœci X i Z
na stronie “Tool Shift Offset” (przesuniêcie zmiany po³o¿enia narzêdzia). Wartoœci dla kodu adresowego T to
Txxyy, gdzie xx mieœci siê w przedziale od 51 do 100, zaœ yy mieœcie siê w przedziale od 00 do 50. Dla
przyk³adu, T5101 okreœla wskaŸnik przesuniêcia narzêdzia 51 i wskaŸnik zu¿ycia narzêdzia 01; nie powoduje
on wyboru narzêdzia o numerze 1. Aby wybraæ inn¹ wartoœæ Txxyy, nale¿y u¿yæ kodu spoza bloku G50. Dwa
poni¿sze przyk³ady ilustruj¹ u¿ycie tej metody do wyboru narzêdzia 7 za pomoc¹ zmiany po³o¿enia narzêdzia
57 oraz zu¿ycia narzêdzia 07.
Przyk³ad 1
G51 ; (Anuluj przesuniêcia)
T700 M3; (Zmieñ na narzêdzie 7, w³¹cz wrzeciono)
G50 T5707; (Zastosuj zmianê po³o¿enia narzêdzia i zu¿ycie narzêdzia dla narzêdzia 7)
Przyk³ad 2
G51; (Anuluj przesuniêcia)
G50 T5700; (Zastosuj zmianê po³o¿enia narzêdzia)
T707 M3; Zmieñ na narzêdzie 7 i zastosuj zu¿ycie narzêdzia)

G50 Zmiana po³o¿enia narzêdzia YASNAC
G50 Zablokowanie prêdkoœci wrzeciona

Mo¿na u¿yæ G50 w celu ograniczenia maksymalnej prêdkoœci narzêdzia. Uk³ad sterowania nie dopuœci, aby
wrzeciono przekroczy³o wartoœæ adresu S okreœlon¹ w komendzie G50. Ta funkcja jest stosowana w trybie
sta³ego posuwu powierzchniowego (G96).
N1 G50 S3000 ; (Obr./min. wrzeciona nie przekrocz¹ wartoœci 3000)
N2 G97 M3 ; (WprowadŸ anulowanie sta³ej prêdkoœci powierzchniowej, wrzeciono w³¹czone)
UWAGA: Aby anulowaæ tê komendê, u¿yæ innego G50 i okreœliæ maksymaln¹ wartoœæ
obr./min. dla maszyny.
G51 Anuluj przesuniêcie (YASNAC) (grupa 00)
G51 s³u¿y do anulowania wszelkiego wprowadzonego zu¿ycia narzêdzia i przesuniêcia wspó³rzêdnych
roboczych oraz do przywrócenia maszyny do po³o¿enia zerowego.
G52-G64 Uk³ad wspó³rzêdnych roboczych
Uk³ad sterowania CNC tokarki HAAS obs³uguje zarówno uk³ad wspó³rzêdnych YASNAC, jak i FANUC.
Wspó³rzêdne robocze wraz z przesuniêciami narzêdzi mog¹ byæ u¿ywane do lokalizowania programu czêœci w
dowolnym punkcie obszaru roboczego. Patrz tak¿e rozdzia³ “Przesuniêcia narzêdzia”.
G52 Ustawianie lokalnego uk³adu wspó³rzêdnych FANUC (grupa 00)
Ten kod wybiera uk³ad wspó³rzêdnych u¿ytkownika.
G53 Wybór uk³adu wspó³rzêdnych maszyny (grupa 00)
Ten kod tymczasowo anuluje przesuniêcia wspó³rzêdnych roboczych i korzysta z uk³adu wspó³rzêdnych
maszyny.
G54-59 Wybór uk³adu wspó³rzêdnych nr 1 - nr 6 FANUC (grupa 12 )
Te kody s³u¿¹ do wyboru jednego z szeœciu uk³adów wspó³rzêdnych u¿ytkownika przechowywanych w
pamiêci przesuniêæ. Wszystkie póŸniejsze odniesienia do po³o¿eñ osi s¹ interpretowane w nowym uk³adzie
wspó³rzêdnych. Dostêp do przesuniêæ uk³adu wspó³rzêdnych roboczych uzyskuje siê z poziomu strony ekranu
przesuniêæ.
G61 Dok³adne zatrzymanie modalne (grupa 15)
Kod G61 s³u¿y do okreœlania zatrzymania dok³adnego. Ruchy szybki oraz interpolowane zostaj¹ spowolnione
do zatrzymania dok³adnego przed uruchomieniem obróbki kolejnego bloku. W zatrzymaniu dok³adnym, ruchy
trwaj¹ d³u¿ej, zaœ ruch ci¹g³y frezu jest niedostêpny. Mo¿e to spowodowaæ g³êbsze ciêcie w miejscu
zatrzymania narzêdzia.
G64 Anuluj G61 (Wybór normalnego trybu ciêcia) (grupa 15)
Kod G64 s³u¿y do anulowania zatrzymania dok³adnego.
G70 Cykl koñcz¹cy (grupa 00)
Cykl koñcz¹cy G70 mo¿e byæ u¿yty do koñczenia ciêcia zgrubnego w cyklach usuwania materia³u, takich jak
G71, G72 czy G73.
P Numer bloku pocz¹tkowego do wykonania przez program powtarzalny
Q Numer bloku koñcowego do wykonania przez program powtarzalny

G70
Przyk³ad programowania
G71 P10 Q50 F.012 (obróbka zgrubna N10 do N50 wed³ug œcie¿ki)
N10
F0.014
...
N50
...
...
...
G70 P10 Q50 (wykoñczenie œcie¿ki zdefiniowanej przez N10 do N50)
...
Cykl G70 jest podobny do wywo³ania lokalnego podprogramu. Jednak¿e G70 wymaga okreœlenie numeru bloku
pocz¹tkowego (kod P) oraz numeru bloku koñcowego (kod Q).
Cykl G70 jest z regu³y u¿ywany po wykonaniu G71, G72 lub G73 za pomoc¹ bloków okreœlonych przez P i Q.
Wszelkie kody F, S lub T z blokiem PQ s¹ skuteczne. Po wykonaniu bloku Q, wykonany zostaje ruch szybki
(G00), który przywraca maszynê do po³o¿enia pocz¹tkowego, zapisanego przed rozpoczêciem G70. Program
nastêpnie powraca do bloku nastêpuj¹cego po wywo³aniu G70. Podprogram standardowy w sekwencji PQ jest
dopuszczalny pod warunkiem, i¿ nie zawiera on bloku z kodem N pasuj¹cym do kodu Q okreœlonego przez
wywo³anie G70. Ta funkcja nie jest kompatybilna z uk³adami sterowania FANUC i YASNAC.
G71 Cykl usuwania materia³u ze œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 00)
*D G³êbokoœæ ciêcia dla ka¿dego przejœcia ze zdejmowaniem materia³u, promieñ dodatni
*F Prêdkoœæ posuwu do stosowania przez ca³y blok G72 PQ
*I Wielkoœæ i kierunek tolerancji przejœcia zgrubnego G70 w osi X, promieñ
*K Wielkoœæ i kierunek tolerancji przejœcia zgrubnego G70 w osi Z
P Numer bloku pocz¹tkowego dla œcie¿ki obróbki zgrubnej
Q Numer bloku koñcowego dla œcie¿ki obróbki zgrubnej
* S Prêdkoœæ wrzeciona do stosowania w ca³ym bloku G72 PQ
* T Narzêdzie i przesuniêcie do stosowania w ca³ym bloku G72 PQ
* U Wielkoœæ i kierunek tolerancji wykañczania G72 w osi X, œrednica
* W Wielkoœæ i kierunek tolerancji wykañczania G72 w osi Z
* R1 YASNAC, wybór obróbki zgrubnej typu II
* wskazuje opcjê

G71
Ten cykl standardowy poddaje materia³ czêœci obróbce zgrubnej, z uwzglêdnieniem kszta³tu gotowej czêœci.
Okreœliæ kszta³t czêœci poprzez zaprogramowania œcie¿ki wykañczaj¹cej narzêdzia, a nastêpnie u¿yæ bloku
G71 PQ. Wszelkie komendy F, S lub T w wierszu G71 lub obowi¹zuj¹ce w czasie stosowania G71, przez ca³y
cykl obróbki zgrubnej z G71. Z regu³y, do wykañczania kszta³tu s³u¿y wywo³anie G70 do tej samej definicji
bloku PQ.
Za pomoc¹ komendy G71 adresowane s¹ dwa rodzaje œcie¿ek obróbki. Pierwszy rodzaj œcie¿ki (Typ I)
wystêpuje wtedy, gdy oœ X zaprogramowanej œcie¿ki nie zmienia kierunku. Drugi rodzaj œcie¿ki (Typ II)
umo¿liwia zmianê kierunku osi X. Zarówno dla Typu I, jak i Typu II, zaprogramowana œcie¿ka w osi Z nie
mo¿e zmieniæ kierunku. Typ I jest wybierany poprzez zastosowanie tylko ruchu w osi X w bloku okreœlonym
przez P w wywo³aniu G71. Gdy w bloku P wystêpuje zarówno ruch w osi X, jak i w osi Z, przyjmowana jest
obróbka zgrubna Typu II. W trybie YASNAC, obróbka zgrubna Typu II jest wybierana poprzez uwzglêdnienie
R1 w bloku komendy G71.
Dowolna z czterech æwiartek p³aszczyzny X-Z mo¿e byæ przeciêta poprzez okreœlenie, odpowiednio, kodów
adresowych D, I, K, U i W.
Na rysunkach, po³o¿enie pocz¹tkowe S jest po³o¿eniem narzêdzia w chwili wywo³ania G71. P³aszczyzna
przeœwitu Z pochodzi od po³o¿enia pocz¹tkowego osi Z oraz sumy tolerancji wykañczania W i (opcjonalnej) K.
G71 Zwi¹zki pomiêdzy adresami

Typ I - dane szczegó³owe
Gdy programista okreœli Typ I, zak³ada siê, ¿e œcie¿ka narzêdzia w osi X nie dokonuje nawrotu podczas
ciêcia. Ka¿da lokalizacja przejœcia zgrubnego w osi X jest okreœlana poprzez zastosowanie wartoœci
okreœlonej w D do bie¿¹cego po³o¿enia X. Charakter ruchu wzd³u¿ p³aszczyzny przeœwitu Z dla ka¿dego
przejœcia zgrubnego jest okreœlany przez kod G w bloku P. Je¿eli blok P zawiera kod G00, to ruch wzd³u¿
p³aszczyzny przeœwitu Z odbywa siê w trybie szybkim. Je¿eli blok P zawiera G01, to ruch bêdzie zgodny z
prêdkoœci¹ posuwu G71.
Ka¿de przejœcie zgrubne zostaje zatrzymane zanim przetnie zaprogramowan¹ œcie¿kê narzêdzia,
umo¿liwiaj¹c zastosowanie zarówno tolerancji obróbki zgrubnej, jak i wykañczaj¹cej. Narzêdzie zostaje
wówczas odsuniête od materia³u, pod k¹tem 45 stopni o odleg³oœæ okreœlon¹ w ustawieniu 73. Narzêdzie
przechodzi nastêpnie w trybie szybkim do p³aszczyzny przeœwitu osi Z.
Po zakoñczeniu obróbki zgrubnej, narzêdzie zostaje przesuniête wzd³u¿ œcie¿ki narzêdzia w celu
oczyszczenia naciêcia zgrubnego. Je¿eli I oraz K bêd¹ zadane, to wykonane zostanie dodatkowe ciêcie
zgrubne koñcz¹ce, równoleg³e do œcie¿ki narzêdzia.
Typ II - dane szczegó³owe
Gdy programista okreœli Typ II, œcie¿ka PQ osi X mo¿e zmieniaæ siê (dla przyk³adu, œcie¿ka narzêdzia w osi
X mo¿e odwróciæ kierunek).
Œcie¿ka PQ osi X nie mo¿e przekroczyæ pierwotnego po³o¿enia pocz¹tkowego. Jedyny wyj¹tek to koñcz¹cy
blok Q.
Obróbka zgrubna Typu II, gdy ustawienie 33 jest ustawione na YASNAC, musi zawieraæ R1 (bez kropki
dziesiêtnej) na bloku komend G71.
Typ II, gdy ustawienie 33 jest ustawione na FANUC, musi mieæ ruch wzorcowania, w osi X oraz Z, w bloku
okreœlonym przez P.
Obróbka zgrubna jest podobna do Typu I, jednak¿e z tym wyj¹tkiem, ¿e po ka¿dym przejœciu wzd³u¿ osi Z,
narzêdzie pójdzie œcie¿k¹ okreœlon¹ przez PQ. Narzêdzie wycofa siê nastêpnie równolegle do osi X o
odleg³oœæ zdefiniowan¹ w ustawieniu 73 (wycofanie w cyklu standardowym). Metoda obróbki zgrubnej Typu II
nie pozostawia czynnoœci w czêœci przed zakoñczeniem ciêcia i typowo prowadzi do lepszego wykoñczenia.
Koryta
Koryta na tym samym poziomie Koryta zagnie¿d¿one
Koryto mo¿na zdefiniowaæ jako zmianê kierunku, która stwarza powierzchniê wklês³¹ w obrabianym materiale.
Je¿eli kolejne koryta znajduj¹ siê na tym samym poziomie, to liczba koryt mo¿e byæ nieograniczona. Gdy
koryta znajduj¹ siê w korytach (zagnie¿d¿one), nie mo¿e byæ wiêcej ni¿ 10 poziomów zagnie¿d¿enia koryt.
Poni¿sze rysunki ilustruj¹ sekwencjê ciêæ zgrubnych (Typu I oraz II) dla œcie¿ek PQ z wieloma korytami.
Ca³oœæ materia³u nad korytami jest obrabiana zgrubnie w pierwszej kolejnoœci, po czym nastêpuje obróbka
samych koryt w kierunku Z.

Sekwencja œcie¿ki dla obróbki zgrubnej Typu II
Typ I oraz II - wycofywanie narzêdzia
Uwaga: Skutkiem u¿ycia tolerancji wykañczania lub obróbki zgrubnej Z jest limit pomiêdzy dwoma naciêciami
z jednej strony koryta oraz odpowiadaj¹cym im punktem z drugiej strony koryta. Ta odleg³oœæ musi byæ
wiêksza ni¿ dwukrotnoœæ sumy tolerancji obróbki zgrubnej i wykañczaj¹cej.
Dla przyk³adu, je¿eli œcie¿ka G71 Typu 2 zawiera jak ni¿ej:
...
X-5. Z-5.
X-5.1 Z-5.1
X-3.1 Z-8.1
...
Najwiêksza tolerancja, jak¹ mo¿na okreœliæ, to 0,999, gdy¿ pozioma odleg³oœæ od pocz¹tku naciêcia 2 do tego
samego punktu na naciêciu 3 wynosi 0.2. W razie okreœlenia wiêkszej tolerancji, nast¹pi nadmiernie g³êbokie
ciêcie.
Kompensacja frezu jest przybli¿ana poprzez regulacjê tolerancji obróbki zgrubnej wed³ug promienia i rodzaju
nak³adki no¿a. Tak wiêc ograniczenia, które maj¹ zastosowanie wzglêdem tolerancji, maj¹ równie¿
zastosowanie wzglêdem sumy tolerancji i promienia narzêdzia.

Uwaga: Je¿eli ostatnie ciêcie w œcie¿ce P-Q jest niemonotoniczn¹ krzyw¹ (z zastosowaniem tolerancji
wykañczania), to dodaæ krótkie ciêcie wycofuj¹ce; nie u¿ywaæ W.
G71 Przyk³ad podstawowego kodu G

%
O0070 (G71 Cykl obróbki zgrubnej)
T101
G50 S2500
G97 S509 M03
G00 G54 X6. Z0.05
G96 S800
G71 P1 Q2 D0.15 U0.01 W0.005 F0.014
N1 G00 X2.
G01 Z-3. F0.006
X3.5
G03 X4. Z-3.25 R0.25
G01 Z-6.
N2 X6.
G70 P1 Q2 (PRZEJŒCIE KOÑCOWE)
M09
G28 M05
M30
%

G71 Typ 1, Przyk³ad usuwania materia³u ze œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej

%
O0071 (PRZYK£AD FANUC G71 TYP I)
T101 (CNMG 432)
(Wymiana narzêdzia i zastosowanie przesuniêæ)
G00 G54 X6.6 Z.05 M08 (Ruch szybki do po³o¿enia pocz¹tkowego)
G50 S2000 (Ustawiæ maks. obr./min. 2000)
G97 S636 M03 (Wrzeciono w³¹czone)
G96 S750 (Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa w³¹czona)
G71 P1 Q11 D0.15 U0.01 W0.005 F0.012 (Definiuj cykl zgrubny)
N1 G00 X0.6634 P (Rozpocznij definicjê)
N2 G01 X1. Z-0.1183 F0.004 (Przejœcie wykañczaj¹ce przy posuwie .004")
N3 Z-1.
N4 X1.9376
N5 G03 X2.5 Z-1.2812 R0.2812
N6 G01 Z-3.0312
N7 G02 X2.9376 Z-3.25 R0.2188
N8 G01 X3.9634
N9 X4.5 Z-3.5183
N10 Z-6.5
N11 X6.0 Q (Koniec definicji)
G00 X0 Z0 T100 (Ruch szybki do po³o¿enia zmiany narzêdzi)
T202 (Narzêdzie wykañczaj¹ce)
G50 S2500
G97 S955 M03
G00 X6. Z0.05 M08
G96 S1500
G70 P1 Q11
G00 X0 Z0 T200
M30
%

G71 Typ 2, Przyk³ad usuwania materia³u ze œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej

%
O0001 (YASNAC G71 Typ II, Przyk³ad)
T101 (Narzêdzie do obróbki zgrubnej)
G97 S1200 M03
;
G00 X2. Z0 S (Po³o¿enie pocz¹tkowe)
G71 P1 Q6 D.035 U.03 W0.01 F0.01
;
N1 G01 X1.5 Z-0.5 F0.004 P (Definicja œcie¿ki PQ)
N2 X1. Z-1.
N3 X1.5 Z-1.5
N4 Z-2.
N5 G02 X0.5 Z-2.5 R0.5
N6 G01 X2. Q (Koniec œcie¿ki PQ)
;
T202 (Narzêdzie wykañczaj¹ce)
G97 S1500 M03
;
G70 P1 Q6 (Przejœcie wykañczaj¹ce))
;
G28 M30
%
G72 Przyk³ad podstawowego kodu G

%
O0069 (G72 Cykl obróbki zgrubnej)
T101
G50 S2500
G97 S509 M03
G54 G00 X6. Z0.05
G96 S800
G72 P1 Q2 D0.075 U0.01 W0.005 F0.012
N1 G00 Z-0.65
G01 X3. F0.006
Z-0.3633
X1.7544 Z0.
X-0.0624
N2 G00 Z0.02
G70 P1 Q2 (Przejœcie wykañczaj¹ce)
M05
G28
M30
%
G71 œrednica wewnêtrzna Przyk³ad zdejmowania materia³u
UWAGA: Po³o¿enie pocz¹tkowe narzêdzia musi byæ ustawione poni¿ej œrednicy

czêœci, która ma byæ zdzierana, przed zdefiniowaniem G71 dla œrednicy
wewnêtrznej
NARZÊDZIE PRZESUNIÊCIE PROMIEÑ OSTRZE

4 04 .0 0
O00088 (Przyk³ad zastosowania G71 dla œrednicy wewnêtrznej)
N2 T404 (Narzêdzie 4 Przesuniêcie 4)
N3 G97 S2000 M03
N4 G54 G00 X0.7 Z0.1 M08 (Ruch szybki do po³o¿enia pocz¹tkowego poni¿ej œrednicy
wewnêtrznej materia³u)
N5 G71 P6 Q10 U-0.01 W0.005 D0.08 F0.01 (U to minus dla G71 Œrednica wewnêtrzna
N6 G00 X3. (N6 oznacza pocz¹tek geometrii œcie¿ki czêœci zdefiniowanej
przez P6 w wierszu G71)
N7 G01 Z-1.75 F0.005
N8 X1.5
N9 Z-2.25 F0.003
N10 X0.73 (N10 oznacza koniec geometrii œcie¿ki czêœci zdefiniowanej przez
Q10 w wierszu G71)
N11 G70 P6 Q10 (G70 definiuje przejœcie koñcowe dla wierszy od P6 do P10 w³¹cznie)
N12 M09
N13 G28 (Aby zwróciæ maszynê w celu wykonania wymiany narzêdzia)

G72 Cykl usuwania materia³u z powierzchni czo³owej (grupa 00)
* D G³êbokoœæ ciêcia dla ka¿dego przejœcia ze zdejmowaniem materia³u, promieñ dodatni
* F Prêdkoœæ posuwu do stosowania przez ca³y blok G72 PQ
* I Wielkoœæ i kierunek tolerancji przejœcia zgrubnego G70 w osi X, promieñ
* K Wielkoœæ i kierunek tolerancji przejœcia zgrubnego G72 w osi Z
* wskazuje opcjê
G72 Cykl usuwania materia³u z powierzchni czo³owej
Ten cykl standardowy zdejmuje materia³ z czêœci, z uwzglêdnieniem kszta³tu gotowej czêœci. Jest on podobny
do G71, ale zdejmuje materia³ z ca³ej powierzchni czo³owej czêœci. Okreœliæ kszta³t czêœci poprzez
zaprogramowania œcie¿ki wykañczaj¹cej narzêdzia, a nastêpnie u¿yæ bloku G72 PQ. Wszelkie komendy F, S lub
T w wierszu G72 lub obowi¹zuj¹ce w czasie stosowania G72, przez ca³y cykl obróbki zgrubnej z G72. Z regu³y,
do wykañczania kszta³tu s³u¿y wywo³anie G70 do tej samej definicji bloku PQ.
Za pomoc¹ komendy G72 adresowane s¹ dwa rodzaje œcie¿ek obróbki. Pierwszy rodzaj œcie¿ki (Typ I)
wystêpuje wtedy, gdy oœ Z zaprogramowanej œcie¿ki nie zmienia kierunku. Drugi rodzaj œcie¿ki (Typ II) umo¿liwia
zmianê kierunku osi Z. Zarówno dla pierwszego, jak i drugiego typu zaprogramowanej œcie¿ki, oœ X nie mo¿e
zmieniæ kierunku. Je¿eli ustawienie 33 jest ustawione na FANUC, to Typ I jest wybierany poprzez zastosowanie
tylko ruchu w osi X w bloku okreœlonym przez P w wywo³aniu G72. Gdy w bloku P wystêpuje zarówno ruch w osi
X, jak i w osi Z, przyjmowana jest obróbka zgrubna Typu II. Je¿eli ustawienie 33 jest ustawione na YASNAC, to
Typ II jest okreœlany poprzez do³¹czenie R1 do bloku komendy G72 (patrz Typ II - dane szczegó³owe).
G72 sk³ada siê z fazy obróbki zgrubnej i z fazy wykañczaj¹cej. Fazy obróbki zgrubnej i obróbki wykañczaj¹cej
s¹ obs³ugiwane nieco odmiennie dla Typu I oraz dla Typu II. Ogólnie rzecz bior¹c, faza obróbki zgrubnej sk³ada
siê z powtarzanych przejœæ wzd³u¿ osi X z okreœlon¹ prêdkoœci¹ posuwu. Faza wykañczania sk³ada siê z
przejœcia wzd³u¿ zaprogramowanej œcie¿ki narzêdzia w celu usuniêcia nadmiaru materia³u pozostawionego przez
fazê obróbki zgrubnej, ale materia³ wykañczany zostaje pozostawiony dla bloku G70 - byæ mo¿e z u¿yciem
narzêdzia wykañczaj¹cego. Ruch koñcowy w obu typach jest powrotem do po³o¿enia pocz¹tkowego S.
Na poprzednim rysunku, po³o¿enie pocz¹tkowe S jest po³o¿eniem narzêdzia w chwili wywo³ania G72.
P³aszczyzna przeœwitu X pochodzi od po³o¿enia pocz¹tkowego osi X oraz sumy tolerancji wykañczania U i
(opcjonalnej) I.
Dowolna z czterech æwiartek p³aszczyzny X-Z mo¿e byæ przeciêta poprzez okreœlenie, odpowiednio, kodów
adresowych I, K, U i W. Na poni¿szym rysunku wskazano prawid³owe znaki dla tych kodów adresowych w celu
uzyskania po¿¹danych parametrów w powi¹zanych kwadrantach.

Typ I - dane szczegó³owe

Gdy programista okreœli Typ I, zak³ada siê, ¿e œcie¿ka narzêdzia w osi Z nie dokonuje nawrotu podczas
ciêcia.
Ka¿da lokalizacja przejœcia zgrubnego w osi Z jest okreœlana poprzez zastosowanie wartoœci okreœlonej w D
do bie¿¹cego po³o¿enia X. Charakter ruchu wzd³u¿ p³aszczyzny przeœwitu X dla ka¿dego przejœcia zgrubnego
jest okreœlany przez kod G w bloku P. Je¿eli blok P zawiera kod G00, to ruch wzd³u¿ p³aszczyzny przeœwitu Z
odbywa siê w trybie szybkim. Je¿eli blok P zawiera G01, to ruch bêdzie zgodny z prêdkoœci¹ posuwu G72.
Ka¿de przejœcie zgrubne zostaje zatrzymane zanim przetnie zaprogramowan¹ œcie¿kê narzêdzia,
umo¿liwiaj¹c zastosowanie zarówno tolerancji obróbki zgrubnej, jak i wykañczaj¹cej. Narzêdzie zostaje
wówczas odsuniête od materia³u, pod k¹tem 45 stopni o odleg³oœæ okreœlon¹ w ustawieniu 73. Narzêdzie
przechodzi nastêpnie w trybie szybkim do p³aszczyzny przeœwitu osi X.
Po zakoñczeniu obróbki zgrubnej, narzêdzie zostaje przesuniête równolegle do œcie¿ki narzêdzia w celu
oczyszczenia naciêcia zgrubnego. Je¿eli I oraz K bêd¹ zadane, to wykonane zostanie dodatkowe ciêcie
zgrubne koñcz¹ce, równoleg³e do œcie¿ki narzêdzia.
Typ II - dane szczegó³owe
Gdy programista okreœli Typ II, œcie¿ka PQ osi Z mo¿e zmieniaæ siê (dla przyk³adu, œcie¿ka narzêdzia w osi Z
mo¿e odwróciæ kierunek).
Œcie¿ka PQ osi Z nie mo¿e przekroczyæ pierwotnego po³o¿enia pocz¹tkowego. Jedyny wyj¹tek to blok Q.
Obróbka zgrubna Typu II, gdy ustawienie 33 jest ustawione na YASNAC, musi zawieraæ R1 (bez kropki
dziesiêtnej) na bloku komend G71.
Typ II, gdy ustawienie 33 jest ustawione na FANUC, musi mieæ ruch wzorcowania, w osi X oraz Z, w bloku
okreœlonym przez P.
Obróbka zgrubna jest podobna do Typu I, jednak¿e z tym wyj¹tkiem, ¿e po ka¿dym przejœciu wzd³u¿ osi X,
narzêdzie pójdzie œcie¿k¹ okreœlon¹ przez PQ. Narzêdzie wycofa siê nastêpnie równolegle do osi Z o
odleg³oœæ zdefiniowan¹ w ustawieniu 73 (wycofanie w cyklu standardowym). Metoda obróbki zgrubnej Typu II
nie pozostawia czynnoœci w czêœci przed zakoñczeniem ciêcia i typowo prowadzi do lepszego wykoñczenia.
Uwaga: Skutkiem ubocznym u¿ycia tolerancji wykañczania lub obróbki zgrubnej X jest limit pomiêdzy dwoma
naciêciami z jednej strony koryta oraz odpowiadaj¹cym im punktem z drugiej strony koryta. Ta odleg³oœæ musi
byæ wiêksza ni¿ dwukrotnoœæ sumy tolerancji obróbki zgrubnej i wykañczaj¹cej.
Dla przyk³adu, je¿eli œcie¿ka G72 Typu 2 zawiera jak ni¿ej:
...
X-5. Z-5.
X-5.1 Z-5.1
X-8.1 Z-3.1
...

to najwiêksza tolerancja, jak¹ mo¿na okreœliæ, to 0,999, gdy¿ pozioma odleg³oœæ od pocz¹tku naciêcia 2 do
tego samego punktu na naciêciu 3 wynosi 0.2. W razie okreœlenia wiêkszej tolerancji, nast¹pi nadmiernie
g³êbokie ciêcie.
Kompensacja frezu jest przybli¿ana poprzez regulacjê tolerancji obróbki zgrubnej wed³ug promienia i rodzaju
nak³adki no¿a. Tak wiêc ograniczenia, które maj¹ zastosowanie wzglêdem tolerancji, maj¹ równie¿
zastosowanie wzglêdem sumy tolerancji i promienia narzêdzia.
OSTRZE¯ENIE! Je¿eli ostatnie ciêcie w œcie¿ce P-Q jest niemonotoniczn¹ krzyw¹

(z zastosowaniem tolerancji wykañczania), to dodaæ krótkie ciêcie
wycofuj¹ce; nie u¿ywaæ U.
G72 Zdejmowanie z powierzchni czo³owej

%
00722 (G72 CYKL OBRÓBKI ZGRUBNEJ)
T101
S1000 M03
G00 G54 X2.1 Z0.1
G72 P1 Q2 D0.06 I0.02 K0.01 U0.02 W0.01 S1100 F0.015
N1 G01 Z-0.46 X2.1 F0.005
X2.
G03 X1.9 Z-0.45 R0.2
G01 X1.75 Z-0.4
G02 X1.65 Z-.4 R0.06
G01 X1.5 Z-0.45
G03 X1.3 Z-0.45 R0.12
G01 X1.17 Z-0.41
G02 X1.03 Z-0.41 R0.1
G01 X0.9 Z-0.45
G03 X0.42 Z-0.45 R0.19
G03 X0.2 Z-0.3 R0.38
N2 G01 X0.01 Z0
G70 P1 Q2 (PRZEJŒCIE KOÑCOWE)
M05
G28
M30
%

G73 Cykl usuwania materia³u, œcie¿ka nieregularna (grupa 00)
D G³êbokoœæ przejœæ ciêcia, liczba dodatnia
* F Prêdkoœæ posuwu do stosowania przez ca³y blok G73 PQ
I Odleg³oœæ osi X i kierunek od pierwszego do ostatniego ciêcia, promieñ
K Odleg³oœæ osi Z i kierunek od pierwszego do ostatniego ciêcia
* wskazuje opcjê
G73 Cykl usuwania materia³u, œcie¿ka nieregularna
Cykl standardowy G73 mo¿e byæ u¿yty do ciêcia zgrubnego materia³ów kszta³towanych, takich jak odlewy.
Cykl standardowy zak³ada, ¿e materia³ by³ zataczany lub brakuje w nim pewnej znanej odleg³oœci od
zaprogramowanej œcie¿ki PQ narzêdzia.
Obróbka skrawaniem zaczyna siê od bie¿¹cego po³o¿enia (S), przechodz¹c ruchem szybkim lub posuwem do
pierwszego ciêcia zgrubnego. Charakter ruchu podejœcia zale¿y od tego, czy w bloku P zaprogramowano G00,
czy te¿ G01. Obróbka skrawaniem jest realizowana równolegle do zaprogramowanej œcie¿ki narzêdzia. Po
osi¹gniêciu bloku Q, wykonany zostaje szybki ruch odejœcia do po³o¿enia pocz¹tkowego, wraz z
przesuniêciem dla drugiego przejœcia obróbki zgrubnej. Przejœcia obróbki zgrubnej s¹ kontynuowane w ten
sposób dla ca³ej liczby przejœæ zgrubnych okreœlonych w D. Po zakoñczeniu ostatniego przejœcia zgrubnego,
narzêdzie powraca do po³o¿enia pocz¹tkowego S.
Obowi¹zuj¹ tylko F, S i T przed lub w trakcie bloku G73. Wszelkie kody posuwu (F), prêdkoœci wrzeciona (S)
lub wymiany narzêdzia (T) w wierszach od P do Q s¹ ignorowane.
Przesuniêcie pierwszego ciêcia zgrubnego jest okreœlane przez (U/2 + I) dla osi X oraz przez (W + K) dla osi
Z. Ka¿de nastêpne przejœcie obróbki zgrubnej przechodzi skokowo bli¿ej koñcowego przejœcia obróbki
zgrubnej o iloœæ (I/(D- 1)) w osi X oraz o iloœæ (K/(D-1)) w osi Z. Ostatnie ciêcie zgrubne zawsze pozostawia
tolerancjê wykañczania materia³u okreœlon¹ przez U/2 dla osi X oraz przez W dla osi Z. Ten cykl standardowy
jest przeznaczony do u¿ytku z cyklem standardowym wykañczania G70.
Zaprogramowana œcie¿ka narzêdzia PQ nie musi byæ monotoniczna w X lub Z, ale nale¿y zachowaæ
ostro¿noœæ w celu zapewnienia, ¿eby istniej¹cy materia³ nie zak³óci³ ruchu narzêdzia podczas ruchów
podejœcia i odejœcia.
Wartoœæ D musi byæ dodatni¹ liczb¹ ca³kowit¹. Je¿eli wartoœæ D zawiera liczbê dziesiêtn¹, to wygenerowany
zostanie alarm.

Cztery æwiartki p³aszczyzny ZX mog¹ byæ obrobione skrawaniem w razie u¿ycia nastêpuj¹cych znaków dla U,
I, W i K.
G74 Cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej, nawiercanie precyzyjne (grupa 00)
* D Przeœwit narzêdzia podczas powrotu do p³aszczyzny pocz¹tkowej, wartoœæ dodatnia
* F Prêdkoœæ posuwu
* I Wielkoœæ inkrementu pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi X, promieñ dodatni
K Wielkoœæ inkrementu pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi Z w cyklu
* U Odleg³oœæ inkrementalne na osi X do najdalszego punktu nawiercania precyzyjnego (œrednica)
W Odleg³oœæ inkrementalna na osi Z do ca³kowitej g³êbokoœci nawiercania precyzyjnego
* X Lokalizacja absolutna najdalszego cyklu nawiercania precyzyjnego na osi X (œrednica)
Z Lokalizacja absolutna na osi Z, ³¹czna g³êbokoœæ nawiercania precyzyjnego
* wskazuje opcjê
G74 Cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej, nawiercanie precyzyjne
Cykl standardowy G74 mo¿e byæ u¿ywany do rowkowania na powierzchni czo³owej czêœci do nawiercania
precyzyjnego lub do toczenia.
W razie dodania kodu X lub U do bloku G74, a X nie jest bie¿¹cym po³o¿eniem, nast¹pi¹ co najmniej dwa cykle
nawiercania precyzyjnego. Jeden w bie¿¹cym miejscu oraz drugi w lokalizacji X. Kod I jest odleg³oœci¹
inkrementaln¹ pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi X. Dodanie I spowoduje wykonanie
wielokrotnych, równo rozmieszczonych cykli nawiercania precyzyjnego pomiêdzy po³o¿eniem pocz¹tkowym S a
X. Je¿eli odleg³oœæ pomiêdzy S i X nie daje siê równo podzieliæ przez I, to ostatni interwa³ wyniesie mniej ni¿ I.
W razie dodania K do bloku G74, nawiercanie precyzyjne zostanie wykonane w ka¿dym interwale okreœlonym
przez K; nawiercanie precyzyjne jest ruchem szybkim i przeciwnym do kierunku posuwu przy odleg³oœci
zdefiniowanej w ustawieniu 22. Kod D mo¿e byæ u¿yty do rowkowania i toczenia w celu zapewnienia przeœwitu
materia³u podczas powrotu do p³aszczyzny pocz¹tkowej S.

G74 Cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej

%
O0071
T101
G97 S750 M03
G00 X3. Z0.05 (Ruch szybki do punktu rozpoczêcia)
G74 Z-0.5 K0.1 F0.01 (Posuw Z-.5 z nawiercaniem precyzyjnym .100")
G28
M30
%
G74 Cykl rowkowania czo³owego powierzchni koñcowej (przejœcie wielokrotne)

%
O0074
T101
G97 S750 M03
G00 X3. Z0.05 (Ruch szybki do punktu rozpoczêcia)
G74 X1.75 Z-0.5 I0.2 K0.1 F0.01 (Cykl rowkowania czo³owego powierzchni, przejœcie wielokrotne)
G28
M30
%

G75 Cykl rowkowania w œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 00)
* D Przeœwit narzêdzia podczas powrotu do p³aszczyzny pocz¹tkowej, wartoœæ dodatnia
* F Prêdkoœæ posuwu
* I Wielkoœæ inkrementu pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi X (pomiar promienia)
* K Wielkoœæ inkrementu pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi Z
* U Odleg³oœæ inkrementalna na osi X do ³¹cznej g³êbokoœci nawiercania precyzyjnego
W Odleg³oœæ inkrementalna na osi Z do najdalszego cyklu nawiercania precyzyjnego, oznaczona
* X Lokalizacja absolutna ³¹cznej g³êbokoœci nawiercania precyzyjnego, œrednica oznaczona
Z Lokalizacja absolutna na osi Z do najdalszego cyklu nawiercania precyzyjnego, oznaczona
* wskazuje opcjê
G75 Cykl rowkowania w œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 00)
Cykl standardowy G75 mo¿e byæ u¿yty do rowkowania œrednicy zewnêtrznej.

W razie dodania kodu Z lub W do bloku G75, a Z nie jest bie¿¹cym po³o¿eniem, nast¹pi¹ co najmniej dwa
cykle nawiercania precyzyjnego. Jeden w bie¿¹cej lokalizacji miejscu oraz drugi w lokalizacji Z. Kod K jest
odleg³oœci¹ inkrementaln¹ pomiêdzy cyklami nawiercania precyzyjnego w osi Z. Dodanie K skutkuje
wykonaniem wielokrotnych, równie rozmieszczonych rowków. Je¿eli odleg³oœæ pomiêdzy po³o¿eniem
pocz¹tkowym i g³êbokoœci¹ ca³kowit¹ (Z) nie jest ³atwo podzielna przez K, to ostatni interwa³ wzd³u¿ K bêdzie
mniejszy ni¿ K.
Pamiêtaæ, ¿e przeœwit na wióry jest definiowany za pomoc¹ Ustawienia 22.

%
O0075
T101
G97 S750 M03
G00 X4.1 Z0.05 (Ruch szybki w celu usuniêcia po³o¿enia)
G01 Z-0.75 F0.05 (Posuw do lokalizacji rowka)
G75 X3.25 I0.1 F0.01 (Œrednica zewnêtrzna/œrednica wewnêtrzna,
Rowkowanie precyzyjne z pojedynczym przejœciem)
G00 X5. Z0.1
G28
M30
%
Poni¿szy program jest przyk³adem programu G75 (przejœcie wielokrotne):

%
O0075
T101
G97 S750 M03
G00 X4.1 Z0.05 (Ruch szybki w celu usuniêcia po³o¿enia)
G01 Z-0.75 F0.05 (Posuw do lokalizacji rowka)
G75 X3.25 Z-1.75 I0.1 K0.2 F0.01 (Œrednica zewnêtrzna/œrednica wewnêtrzna,
Rowkowanie precyzyjne z przejœciem wielokrotnym)
G00 X5. Z0.1
G28
M30
%
G76 Cykl gwintowania, przejœcie wielokrotne (grupa 00)

*A K¹t ostrza narzêdzia (Powinien byæ poni¿ej 30 stopni)
D Pierwsze przejœcie, g³êbokoœæ ciêcia
F(E) Prêdkoœæ posuwu, skok gwintu
*I Wartoœæ gwinta sto¿kowego, pomiar promienia
K Wysokoœæ gwintu, definiuje pomiar g³êbokoœci, pomiar promienia
*P Ciêcie wzd³u¿ jednej krawêdzi (sta³e obci¹¿enie)
*Q K¹t pocz¹tkowy gwintu
*U Odleg³oœæ inkrementalna w osi X, pocz¹tek do maksymalnej g³êbokoœci œrednicy gwintu
*W Odleg³oœæ inkrementalna w osi Z, pocz¹tek do maksymalnej g³êbokoœæ gwintu
*X Lokalizacja absolutna osi X, maksymalna g³êbokoœæ œrednicy gwintu
*Z Lokalizacja absolutna osi Z, maksymalna d³ugoœæ gwintu
* wskazuje opcjê
Ustawienia 95 / 96 okreœlaj¹ wielkoœæ / k¹t; M23 / 24 w³¹cza/wy³¹cza fazowanie.

Cykl standardowy G76 mo¿e byæ u¿ywany do wykonywania zarówno gwintów prostych, jak i sto¿kowych
(rurowych).
Wysokoœæ gwintu jest definiowana jako odleg³oœæ od grzbietu gwintu do dna bruzdy gwintu. Obliczona
g³êbokoœæ gwintu (K) bêdzie wartoœci¹ K pomniejszon¹ o tolerancjê wykañczania (ustawienie 86 Tolerancja
wykañczania gwintu).
Wartoœæ gwinta sto¿kowego jest okreœlona przez I. Gwint sto¿kowy jest mierzony od po³o¿enia docelowego X,
Z w punkcie T do po³o¿enia F. Uwaga: Konwencjonalna œrednica zewnêtrzna gwintu sto¿kowego ma ujemn¹
wartoœæ I.
G³êbokoœæ pierwszego ciêcia przez gwint jest okreœlona w D.
G³êbokoœæ ostatniego ciêcia przez gwint mo¿e byæ kontrolowana ustawieniem 86.
K¹t ostrza narzêdzia dla gwintu jest okreœlony w A. Mo¿na zastosowaæ dowoln¹ wartoœæ z przedzia³u od 0 do
30 stopni. Je¿eli A nie jest u¿yte, to przyjêta zostaje wartoœæ 0 stopni.
Kod F okreœla prêdkoœæ posuwu dla gwintowania. Okreœlenie G99 (posuwu na obrót) przed cyklem
standardowym gwintowania nale¿y zawsze do dobrej praktyki programowania. Kod F wskazuje tak¿e skok
gwintu i prowadzenie gwintu.
Na koñcu gwintu wykonywane jest opcjonalne ukosowanie. Wielkoœæ i k¹t ukosowania s¹ kontrolowane
ustawieniem 95 (Wielkoœæ ukosowania gwintu) i ustawieniem 96 (K¹t ukosowania gwintu). Wielkoœæ
ukosowania jest oznaczana wed³ug liczby gwintów, tak ¿e w razie zapisania 1,000 w ustawieniu 95 przy
prêdkoœci posuwu .05, ukosowanie wyniesie .05. Ukosowanie mo¿e poprawiæ wygl¹d i funkcjonalnoœæ
gwintów, które musz¹ byæ obrabiane skrawaniem do wystêpu. W razie zapewnienia odci¹¿enia na koñcu
gwintu, ukosowanie mo¿na wyeliminowaæ poprzez okreœlenie 0,000 dla wielkoœci ukosu w ustawieniu 95.
Wartoœæ domyœlna dla ustawienia 95 to 1,000, zaœ k¹t domyœlny dla gwintu (ustawienie 96) wynosi 45 stopni.
G76 przy u¿yciu wartoœci “A”

Uwagi:
Wartoœæ P musi byæ uwzglêdniona
Cztery opcje dla G76 Wielokrotne ciêcie gwintu s¹ dostêpne
P1: Skrawanie jednostronne, sta³a wartoœæ ciêcia
P2: Skrawanie dwustronne, sta³a wartoœæ ciêcia
P3: Skrawanie jednostronne, sta³a g³êbokoœæ ciêcia
P4: Skrawanie dwustronne, sta³a g³êbokoœæ ciêcia
P1 oraz P3 umo¿liwiaj¹ gwintowanie jednostronne, ale ró¿nica polega na tym, ¿e w razie zastosowania
P3, przy ka¿dym przejœciu zostaje wykonane ciêcie o sta³ej g³êbokoœci. Podobnie, opcje P2 i P4 umo¿liwiaj¹
skrawanie dwustronne, przy czym P4 zapewnia sta³¹ g³êbokoœæ ciêcia przy ka¿dym przejœciu. W oparciu o
doœwiadczenie zebrane w przemyœle, opcja skrawania dwustronnego P2 mo¿e zapewniæ lepsze wyniki
gwintowania.
D okreœla g³êbokoœæ pierwszego ciêcia. Ka¿de kolejne ciêcie jest okreœlane przez równanie D*sqrt(N), gdzie N
to przejœcie N wzd³u¿ gwintu. KrawêdŸ prowadz¹ca frezu wykonuje ca³oœæ ciêcia.
G76 Cykl przycinania gwintu, przejœcie wielokrotne

%
T101
G50 S2500 (Ustawiæ maks. obr./min., wybraæ geometriê narzêdzia)
G97 S1480 M03 (Wrzeciono na wybranym narzêdzi jeden, przesuniêcie jeden)
G54 G00 X3.1 Z0.5 M08 (Wybraæ wspó³rzêdnie robocze i wykonaæ ruch szybki do punktu
odniesienia, ch³odziwo w³¹czone)
G96 S1200 (Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa w³¹czona)
G01 Z0 F0.01 (Po³o¿enie do czêœci Z0)
X-0.04
G00 X3.1 Z0.5
G71P1 Q10 U0.035 W0.005 D0.125 F0.015 (Okreœliæ cykl zdzierania)
N1 X0.875 Z0 (Rozpocz¹æ œcie¿kê narzêdzia)
N2 G01 X1. Z-0.075 F0.006
N3 Z-1.125
N4 G02 X1.25 Z-1.25 R0.125
N5 G01 X1.4
N6 X1.5 Z-1.3
N7 Z-2.25
N8 G02 X1.9638 Z-2.4993 R0.25
N9 G03X2.0172 Z-2.5172 R0.0325

N10G01 X3. Z-3.5 (Koniec œcie¿ki narzêdzia)
G00 Z0.1 M09
G28
N20 (Program przyk³adowy gwintowania, system HAAS SL-Series FANUC)
T505
G50 S2000
G97 S1200 M03 (Narzêdzie do gwintowania)
G00 X1.5 Z0.5 (Ruch szybki do po³o¿enia)
M08
G00 X1.1 Z0.3
G76 X0.913 Z-0.85 K0.042 D0.0115 F0.0714 (Cykl gwintowania)
G00X1.5 Z0.5 G28 M09
N30 (System HAAS SL-Series FANUC)
T404
G50 S2500
G97 S1200 M03 (Narzêdzie do rowkowania)
G54 G00 X1.625 Z0.5 M08
G96 S800
G01 Z-1.906 F0.012
X1.47 F0.006
X1.51
W0.035
G01 W-0.035 U-0.07
G00 X1.51
W-0.035
G01 W0.035 U-0.07
X1.125
G01 X1.51
G00 X3. Z0.5 M09
G28
M30
%
Przyk³ad z wykorzystaniem k¹ta gwinta rozpoczêcia (Q)
G76 X1.92 Z-2. Q60000 F0.2 D0.01 K0.04 (ciêcie 60 stopni)
G76 X1.92 Z-2. Q120000 F0.2 D0.01 K0.04 (ciêcie 120 stopni)
G76 X1.92 Z-2. Q270123 F0.2 D0.01 K0.04 (ciêcie 270.123 stopni)
1. K¹t rozpoczêcia Q nale¿y okreœlaæ ka¿dorazowo przed u¿yciem. W razie nie okreœlenia wartoœci,
zak³adany jest k¹t zerowy (0).
nale¿y podaæ jako Q180000, zaœ k¹t 35° jako Q35000.
Przyk³ad gwintowania z licznymi punktami rozpoczêcia
Poprzez zmianê punktu rozpoczêcia dla ka¿dego cyklu gwintowania mo¿na wykonywaæ gwinty wielokrotne.

Powy¿szy przyk³ad zmodyfikowano w celu zaprogramowania gwintu z licznymi punktami rozpoczêcia. Aby
obliczyæ dodatkowe punkty rozpoczêcia, posuw (F0.0714) dzieli siê przez liczbê punktów rozpoczêcia (3)
.0714 / 3 = .0238. Nastêpnie tê wartoœæ dodaje siê do pierwotnego punktu rozpoczêcia osi Z (wiersz 2) w celu
obliczenia kolejnego punktu rozpoczêcia (wiersz 4). Tê sam¹ wartoœæ dodaje siê do poprzedniego punktu
rozpoczêcia (wiersz 4) w celu obliczenia nastêpnego punktu rozpoczêcia (wiersz 6).
(1) M08
(2) G00 X1.1 Z0.5 (Pierwotny punkt rozpoczêcia)
(3) G76 X0.913 Z-0.85 K0.042 D0.0115 F0.0714 (Cykl gwintowania)
(4) G00 X1.1 Z0.5238 (Nastêpny punkt rozpoczêcia [.5 + .0238 = 5,238])
(6) G00 X1.1 Z0.5476 (Ostatni punkt rozpoczêcia [.5238 + .0238 = 5,476])
G80 Anuluj cykl standardowy (grupa 09*)

Ten kod G jest modalny, gdy¿ wy³¹cza wszystkie cykle standardowe. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e u¿ycie G00 lub
G01 tak¿e anuluje cykl standardowy.
G81 Cykl standardowy nawiercania (grupa 09)
*L Liczba powtórzeñ
R Po³o¿enie p³aszczyzny R
*W Odleg³oœæ inkrementalna na osi Z
*X Opcjonalna komenda ruchu osi X
*Z Po³o¿enie u do³u otworu
* wskazuje opcjê
G81 Cykl standardowy nawiercania

G82 Cykl standardowy nawiercania wstêpnego (grupa 09)
P Czas sterowanej przerwy w ruchu u do³u otworu
W Odleg³oœæ inkrementalna na osi Z
*X Komenda ruchu osi X
* wskazuje opcjê
Ten kod G jest modalny, gdy¿ uruchamia cykl standardowy do chwili jego anulowania lub wyboru innego cyklu
standardowego. Po uruchomieniu, ka¿dy ruch X powoduje wykonanie tego cyklu standardowego.
G82 Cykl standardowy nawiercania wstêpnego
G83 Cykl standardowy nawiercania precyzyjnego (grupa 09)

*I Wielkoœæ pierwszej g³êbokoœci ciêcia
*J Wartoœæ zmniejszaj¹ca g³êbokoœæ ciêcia z ka¿dym przejœciem
*K Minimalna g³êbokoœæ ciêcia
*P Czas sterowanej przerwy w ruchu u do³u otworu
*Q Wartoœæ wciêcia, zawsze inkrementalna
* wskazuje opcjê
G83 Cykl standardowy nawiercania precyzyjnego
Uwagi dotycz¹ce programowania: W razie okreœlenia I, J i K, wybrany zostanie inny tryb pracy. Pierwsze
ciêcie wytnie wartoœæ I, zaœ ka¿de nastêpne ciêcie zostanie zmniejszone o wartoœæ J, zaœ minimalna
g³êbokoœæ ciêcia to K.

Ustawienie 52 zmienia sposób pracy G83 w chwili powrotu do p³aszczyzny R. Z regu³y p³aszczyzna R jest
ustawiona dobrze poza naciêciem w celu zapewnienia, ¿eby ruch usuwania wiórów umo¿liwi³ usuniêcie wiórów
z otworu, jednak¿e skutkuje to ruchem zmarnowanym podczas pierwszego nawiercania przez miejsce “puste”.
Je¿eli ustawienie 52 jest ustawione na odleg³oœæ wymagan¹ w celu usuniêcia wiórów, to p³aszczyzna R mo¿e
byæ umieszczona znacznie bli¿ej nawiercanej czêœci. W chwili wyst¹pienia ruchu usuwania do R, Z zostanie
przesuniête za R o tê wartoœæ w ustawieniu 52.
Ustawienie 22 jest wartoœci¹ posuwu w Z, konieczn¹ w celu powrócenia do tego samego punktu, w którym
nast¹pi³o cofniêcie.
G84 Cykl standardowy gwintowania (grupa 09)
* wskazuje opcjê
Uwagi dotycz¹ce programowania: Nie ma potrzeby uruchomienia wrzeciona CW przed tym cyklem
standardowym. Uk³ad sterowania wykonuje to automatycznie.
Prêdkoœæ posuwu dla gwintowania jest prowadzeniem gwintu. Jest ona ustalana poprzez podzielenie 1 przez
liczbê gwintów.
Przyk³ad: skok 20 1/20 = .05 Prêdkoœæ posuwu
skok 18 1/18 = .0555 Prêdkoœæ posuwu
Dla gwintów metrycznych, podzieliæ skok przez 25,4
Przyk³ad: M6 x 1 = F.03937
M8 x 1.25 = F.0492
G84 Cykl standardowy gwintowania

G184 Cykl standardowy gwintowania odwrotnego dla gwintów lewych (grupa 09)
F Prêdkoœæ posuwu w calach (mm) na minutê
* wskazuje opcjê
Uwagi dotycz¹ce programowania: Podczas nawiercania, prêdkoœæ posuwu jest prowadzeniem gwintu. Patrz
przyk³ad G84.
Nie ma potrzeby uruchomienia wrzeciona CCW przed tym cyklem standardowym; uk³ad sterowania wykonuje
to automatycznie.
G184 Cykl standardowy gwintowania
G85 Cykl standardowy wytaczania (grupa 09)

*U Odleg³oœæ inkrementalna w osi X
* wskazuje opcjê
G85 Cykl standardowy wytaczania

G86 Cykl standardowy - wytaczanie i zatrzymywanie (grupa 09)
* wskazuje opcjê
Uwaga dot. programowania: Wrzeciono zatrzyma siê, gdy narzêdzie osi¹gnie dó³ otworu. Narzêdzie zostanie
wycofane po zatrzymaniu siê wrzeciona.
G86 Cykl standardowy - wytaczanie i zatrzymywanie
G87 Cykl standardowy - wytaczanie i wycofywanie rêczne (grupa 09)

* wskazuje opcjê
G87 Cykl standardowy - wytaczanie i wycofywanie rêczne

G88 Cykl standardowy - wytaczanie, sterowana przerwa w ruchu i wycofywanie rêczne
(grupa 09)
* wskazuje opcjê
Uwaga dot. programowania: Narzêdzie pozostanie przez czas sterowanej przerwy w ruchu (wartoœæ P) u do³u
otworu, po czym wrzeciono zatrzyma siê. Konieczne bêdzie rêczne wycofanie narzêdzia.
G88 Cykl standardowy - wytaczanie, sterowana przerwa w ruchu i wycofywanie rêczne
G89 Cykl standardowy - wytaczanie i sterowana przerwa w ruchu (grupa 09)

* wskazuje opcjê
G89 Cykl standardowy - wytaczanie i sterowana przerwa w ruchu

G90 Cykl wytaczania œrednicy zewnêtrznej/œrednicy wewnêtrznej (grupa 01)
F(E) Prêdkoœæ posuwu
* I Opcjonalna odleg³oœæ i kierunek sto¿ka osi X, promieñ
* U Odleg³oœæ inkrementalna osi X do celu, œrednica
* W Odleg³oœæ inkrementalna osi Z do celu
X Lokalizacja absolutna celu na osi X
Z Lokalizacja absolutna celu na osi Z
* wskazuje opcjê
G90 jest u¿ywany do prostego wytaczania, jednak¿e dostêpne s¹ przejœcia wielokrotne poprzez okreœlenie
lokalizacji X dodatkowych przejœæ.
Proste przejœcia toczenia mo¿na wykonaæ poprzez okreœlenie X, Z i F. Poprzez dodanie wartoœci I mo¿na
wykonaæ ciêcie sto¿kowe. Wartoœæ sto¿ka jest wzorcowana na podstawie celu. Innymi s³owy, I zostaje
dodane do wartoœci X przy celu.
Ka¿dy z czterech kwadrantów ZX mo¿na zaprogramowaæ za pomoc¹ U, W, X i Z; sto¿ek mo¿e byæ dodatni
lub ujemny. Na poni¿szym rysunku przedstawiono kilka przyk³adów wartoœci wymaganych do obróbki
skrawaniem w ka¿dym z czterech kwadrantów.
G90-92 Zwi¹zki pomiêdzy adresami

G92 Cykl gwintowania (grupa 01)
F(E) Prêdkoœæ posuwu, skok gwintu
* I Opcjonalna odleg³oœæ i kierunek sto¿ka osi X, promieñ
* Q K¹t gwinta rozpoczêcia
* wskazuje opcjê
Uwagi dotycz¹ce programowania: Ustawienia 95 / 96 okreœlaj¹ wielkoœæ / k¹t; M23 / 24 w³¹cza/wy³¹cza
fazowanie.
G92 jest u¿ywany do prostego gwintowania, jednak¿e dostêpne s¹ przejœcia wielokrotne poprzez okreœlenie
lokalizacji X dodatkowych przejœæ.
Proste gwintowanie mo¿na wykonaæ poprzez okreœlenie X, Z i F. Poprzez dodanie wartoœci I, mo¿na wykonaæ
gwint rurowy lub sto¿kowy. Wartoœæ sto¿ka jest wzorcowana na podstawie celu. Innymi s³owy, I zostaje
dodane do wartoœci X przy celu.
Na koñcu gwintu zostaje automatycznie wyciêty ukos siêgaj¹cy do celu; wartoœæ domyœlna tego ukosu to
jeden gwint pod k¹tem 45 stopni. Te wartoœci mog¹ byæ zmieniane za pomoc¹ ustawienia 95 i ustawienia 96.
Podczas programowania inkrementalnego, znak liczby nastêpuj¹cej po zmiennych U i W zale¿y od kierunku
œcie¿ki narzêdzia. Dla przyk³adu, je¿eli kierunek œcie¿ki wzd³u¿ osi X jest ujemny, to wartoœæ U tak¿e jest
ujemna.
G92 Cykl gwintowania

% (1”-12 Program przycinania gwintu)
T101
G50 S3000 M3
G97 S1000
X1.2 Z.2 (Ruch szybki w celu usuniêcia po³o¿enia)
G92 X.980 Z-1.0 F.0833 (Ustawienie cyklu gwintowania)
Drugie przejœcie X.965 (Nastêpne przejœcia)
Trzecie przejœcie X.955 “
Czwarte przejœcie X.945 “
Pi¹te przejœcie X.935 “
Szóste przejœcie X.925 “
Siódme przejœcie X.917 “
Ósme przejœcie X.910 “
Dziewi¹te przejœcie X.905 “
Dziesi¹te przejœcie X.901 “
Jedenaste przejœcie X.899 (Nastêpne przejœcia)
%

Przyk³ad z wykorzystaniem k¹ta gwinta rozpoczêcia (Q)
G92 X-1.99 Z-2. Q270.123 F0.2; (ciêcie 270.123 stopni)
1. K¹t rozpoczêcia Q nale¿y okreœlaæ ka¿dorazowo przed u¿yciem. W razie nie okreœlenia wartoœci,
zak³adany jest k¹t zerowy (0).
nale¿y podaæ jako Q180000, zaœ k¹t 35° jako Q35000.
Ogólnie rzecz bior¹c, podczas wykonywania wielu gwintów zalecane jest osi¹gniêcie jednolitej g³êbokoœci
gwintowania dla wszystkich k¹tów gwintowania. Jedno z mo¿liwych rozwi¹zañ polega na wykonaniu
subprogramu, który dopuœci ruch osi Z tylko dla ró¿nych k¹tów gwintowania. Po wykonaniu subprogramu,
zmieniæ g³êbokoœæ w osi X, a nastêpnie ponownie przywo³aæ subprogram.
G94 Cykl obróbki powierzchni czo³owej (grupa 01)
F(E) Prêdkoœæ posuwu
* K Opcjonalna odleg³oœæ i kierunek sto¿kowania w osi X
* wskazuje opcjê
G94 Cykl wytaczania czo³owego powierzchni koñcowej
W celu wykonania prostych przejœæ skierowanych do koñca, wystarczy okreœliæ X, Z i F. Poprzez dodanie K,
operator mo¿e wyci¹æ powierzchniê czo³ow¹ w kszta³cie sto¿ka. Wartoœæ sto¿ka jest wzorcowana na
podstawie celu. Innymi s³owy, K zostaje dodane do wartoœci X przy celu.
Ka¿dy z czterech kwadrantów ZX mo¿na zaprogramowaæ za pomoc¹ U, W, X i Z; sto¿ek mo¿e byæ dodatni
lub ujemny. Na poni¿szym rysunku przedstawiono kilka przyk³adów wartoœci wymaganych do obróbki
skrawaniem w ka¿dym z czterech kwadrantów.
Podczas programowania inkrementalnego, znak liczby nastêpuj¹cej po zmiennych U i W zale¿y od kierunku
œcie¿ki narzêdzia. Dla przyk³adu, je¿eli kierunek œcie¿ki wzd³u¿ osi X jest ujemny, to wartoœæ U tak¿e jest
ujemna.

G96 Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa W£¥CZONA (grupa 13)

Wydaje uk³adowi sterowania komendê utrzymania sta³ej prêdkoœci ciêcia. Oznacza to, ¿e obrabiany przedmiot
staje siê mniejszy wraz ze wzrostem prêdkoœci wrzeciona. Prêdkoœæ powierzchniowa opiera siê na odleg³oœci
pomiêdzy nak³adk¹ no¿a a œrodkiem wrzeciona (promieñ ciêcia). Bie¿¹cy kod S s³u¿y do okreœlania prêdkoœci
powierzchniowej. Wartoœæ S wskazuje cale na obrót wrzeciona, gdy ustawienie 9 jest nastawione na INCH
(cale), b¹dŸ milimetry na obrót wrzeciona, gdy ustawienie 9 jest nastawione na METRIC (uk³ad metryczny).
G97 Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa WY£¥CZONA (grupa 13)
Wydaje uk³adowi sterowania komendê NIE PRZEPROWADZANIA regulacji prêdkoœci wrzeciona w oparciu o
promieñ ciêcia, a ponadto s³u¿y do anulowania wszelkich komend G96. W razie uruchomienia G97, wszelkie
komendy S maj¹ postaæ obr./min. (RPM).
G98 Posuw na minutê (grupa 10)
Ta komenda zmienia interpretacjê kodu adresowego F. Wartoœæ F wskazuje cale na minutê, gdy ustawienie 9
jest nastawione na INCH (cale), b¹dŸ milimetry na minutê, gdy ustawienie 9 jest nastawione na METRIC
(uk³ad metryczny).
G99 Posuw na obrót (grupa 10)
Ta komenda zmienia interpretacjê adresu F. Wartoœæ F wskazuje cale na obrót wrzeciona, gdy ustawienie 9
jest nastawione na INCH (cale), b¹dŸ milimetry na obrót wrzeciona, gdy ustawienie 9 jest nastawione na
METRIC (uk³ad metryczny).
G100 Wy³¹czenie obrazu lustrzanego (grupa 00)
G101 W³¹czenie obrazu lustrzanego (grupa 00)
X Opcjonalna komenda osi X
Z Opcjonalna komenda osi Z
Wymagana jest przynajmniej jedna.
Programowalne obrazowanie lustrzane mo¿e byæ w³¹czone lub wy³¹czone oddzielnie dla osi X i/lub Z.
Informacja o wykonywaniu obrazu lustrzanego osi jest podawana u do³u ekranu. Te kody G powinny byæ
stosowane w bloku komend bez ¿adnych innych kodów G; nie spowoduj¹ one ¿adnego ruchu osi. G101
w³¹czy obraz lustrzany dla ka¿dej osi wyszczególnionej w tym bloku. G100 wy³¹czy obraz lustrzany dla
ka¿dej osi wyszczególnionej w tym bloku. Faktyczna wartoœæ podana dla kodu X lub Z nie ma ¿adnego
skutku; G100 lub G101 nie bêdzie mia³o skutku samoczynnie. Dla przyk³adu, G101 X 0 w³¹cza obraz
lustrzany osi X
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e ustawienia od 45 do 48 w³¹cznie mog¹ byæ u¿yte w celu rêcznego wyboru obrazu
lustrzanego.

G102 Wyjœcie programowalne do RS-232 (grupa 00)
*X Komenda osi X
*Z Komenda osi Z
* wskazuje opcjê
Wyjœcie programowalne do pierwszego portu RS-232 przesy³a bie¿¹ce wspó³rzêdne robocze osi do innego
komputera. Ten kod G powinien byæ stosowany w bloku komend bez ¿adnych innych kodów G; nie spowoduj¹
one ¿adnego ruchu osi.
Uwaga dot. programowania: Stosowane s¹ opcjonalne spacje (ustawienie 41) oraz uk³ad sterowania EOB
(ustawienie 25).
Digitalizacja czêœci jest mo¿liwa w razie u¿ycia tego kodu G i programu, który przecina œcie¿kê w X-Z i
sonduje wzd³u¿ Z za pomoc¹ G31. Gdy sonda uderzy, nastêpnym blokiem mo¿e byæ G102 w celu przes³ania
po³o¿enia X i Z do komputera, który przechowa wspó³rzêdne jako czêœæ zdigitalizowan¹. W celu pe³nego
wykorzystania tej funkcji, konieczne jest dodatkowe oprogramowanie dla komputera osobistego.
G103 Ograniczenie antycypowania bloku (grupa 00)
Maksymalna liczba bloków antycypowana przez uk³ad sterowania (zakres 0-15), dla przyk³adu:
G103 [P..]
Jest to powszechnie nazywane funkcj¹ “antycypowania bloku”; ten termin opisuje pracê wykonywan¹ przez
uk³ad sterowania podczas ruchów maszyny. Uk³ad sterowania przygotowuje przysz³e bloki (wiersze kodu) z
pewnym wyprzedzeniem. Gdy bie¿¹cy blok jest wykonywany, nastêpny blok zosta³ ju¿ zinterpretowany i
przygotowany do ruchu ci¹g³ego.
W razie zaprogramowania G103 P0, ograniczenie bloku zostaje wy³¹czone. Ograniczenie bloku zostaje
wy³¹czone tak¿e wtedy, gdy w bloku pojawi siê G103 bez kodu adresowego P.
W razie zaprogramowania G103 Pn, antycypowanie jest ograniczone do bloków n.
G103 jest tak¿e przydatne do usuwania b³êdów z makroprogramów. Makrowyra¿enia s¹ wykonywane w czasie
antycypowania. Dla przyk³adu, poprzez wprowadzenie G103 P1 do programu, makrowyra¿enia s¹ wykonywane
z wyprzedzeniem jednego bloku wzglêdem aktualnie wykonywanego bloku.
G110, G111 oraz G114-G129 Uk³ad wspó³rzêdnych (grupa 12)
Te kody s³u¿¹ do wyboru jednego z dodatkowych uk³adów wspó³rzêdnych. Wszystkie póŸniejsze odniesienia
do po³o¿eñ osi s¹ interpretowane w nowym uk³adzie wspó³rzêdnych. Obs³uga G110 do G129 jest taka sama,
jak G54 do G59.

G154 Wybór wspó³rzêdnych roboczych P1-99 (grupa 12)
Ta funkcja zapewnia 99 dodatkowych przesuniêæ roboczych. G154 z wartoœci¹ P od 1 do 99 aktywuje
dodatkowe przesuniêcia robocze. Dla przyk³adu, G154 P10 wybiera przesuniêcie robocze 10 z listy
dodatkowych przesuniêæ roboczych. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e G110 do G129 odnosz¹ siê do tych samych
przesuniêæ roboczych, co G154 P1 do P20; mo¿na je wybraæ za pomoc¹ dowolnej z metod. W razie
uaktywnienia przesuniêcia roboczego G154, nag³ówek w górnym prawym przesuniêciu roboczym przedstawia
wartoœæ P G154.
Format przesuniêæ roboczych G154
#14001-#14006 G154 P1 (tak¿e #7001-#7006 oraz G110)
#14021-#14026 G154 P2 (tak¿e #7021-#7026 oraz G111)
#14041-#14046 G154 P3 (tak¿e #7041-#7046 oraz G112)
#14061-#14066 G154 P4 (tak¿e #7061-#7066 oraz G113)
#14081-#14086 G154 P5 (tak¿e #7081-#7086 oraz G114)
#14101-#14106 G154 P6 (tak¿e #7101-#7106 oraz G115)
#14121-#14126 G154 P7 (tak¿e #7121-#7126 oraz G116)
#14141-#14146 G154 P8 (tak¿e #7141-#7146 oraz G117)
#14161-#14166 G154 P9 (tak¿e #7161-#7166 oraz G118)
#14181-#14186 G154 P10 (tak¿e #7181-#7186 oraz G119)
#14201-#14206 G154 P11 (tak¿e #7201-#7206 oraz G120)
#14221-#14221 G154 P12 (tak¿e #7221-#7226 oraz G121)
#14241-#14246 G154 P13 (tak¿e #7241-#7246 oraz G122)
#14261-#14266 G154 P14 (tak¿e #7261-#7266 oraz G123)
#14281-#14286 G154 P15 (tak¿e #7281-#7286 oraz G124)
#14301-#14306 G154 P16 (tak¿e #7301-#7306 oraz G125)
#14321-#14326 G154 P17 (tak¿e #7321-#7326 oraz G126)
#14341-#14346 G154 P18 (tak¿e #7341-#7346 oraz G127)
#14361-#14366 G154 P19 (tak¿e #7361-#7366 oraz G128)
#14381-#14386 G154 P20 (tak¿e #7381-#7386 oraz G129)
#14401-#14406 G154 P21
#14421-#14426 G154 P22
#14441-#14446 G154 P23
#14461-#14466 G154 P24
#14481-#14486 G154 P25
#14501-#14506 G154 P26
#14521-#14526 G154 P27
#14541-#14546 G154 P28
#14561-#14566 G154 P29
#14581-#14586 G154 P30
#14781-#14786 G154 P40
#14981-#14986 G154 P50
#15181-#15186 G154 P60
#15381-#15386 G154 P70
#15581-#15586 G154 P80
#15781-#15786 G154 P90
#15881-#15886 G154 P95
#15901-#15906 G154 P96
#15921-#15926 G154 P97
#15941-#15946 G154 P98
#15961-#15966 G154 P99
G187 Kontrola dok³adnoœci (grupa 00)
Programowanie G187 odbywa siê nastêpuj¹co:
G187 E0.01 (w celu ustawienia wartoœci)
G187 w celu powrócenia do wartoœci ustawienia 85)
Kod G187 jest u¿ywany do wyboru dok³adnoœci obróbki naro¿y. Forma zastosowania G 187 to G187 Ennnn,
gdzie nnnn to po¿¹dana dok³adnoœæ.

G05 Precyzyjne sterowanie ruchem wrzeciona (grupa 00)
R Ruch k¹towy wrzeciona, w stopniach.
F Prêdkoœæ posuwu œrodka narzêdzia, w calach na minutê.
*U Komenda ruchu inkrementalnego osi X.
*W Komenda ruchu inkrementalnego osi Z.
*X Komenda ruchu absolutnego osi X.
*Z Komenda ruchu absolutnego osi Z.
* wskazuje opcjê
Ten kod G s³u¿y do okreœlania ruchu precyzyjnego wrzeciona.
Prêdkoœæ wrzeciona jest ustalana poprzez odniesienie do najwiêkszej wartoœci osi X napotkanej podczas
ciêcia.
Najwiêksza wartoœæ posuwu na obrót, jaka mo¿e byæ okreœlona, to w przybli¿eniu 14,77. Oznacza to, ¿e ruchy
G5 z ma³ymi ruchami R wzglêdem ruchów X lub Z nie zadzia³aj¹. Dla przyk³adu, ruch R wynosz¹cy 1,5
stopnia, najwiêkszy ruch X lub Z, jaki mo¿na okreœliæ, to 14,77 * 1,5 / 360 = .0615 cala. I odwrotnie - ruch X
lub Z wynosz¹cy .5 cala musi mieæ zakres (ruchu) R wynosz¹cy co najmniej .5 * 360 / 14,77 = 12,195
stopnia.
Przyk³ad prostej szczeliny czo³owej z G05
Prosty przyk³ad krzywki z G05

Przyk³ad sp³aszczania z G05
O01484 (Wyci¹æ kwadrat z G05)

N1 G28 X0.
N2 G28 Z0.
N3 G54 G00 G40 G97
N4 G103 P3
N5 T707 (wysokoobrotowy frez walcowo-czo³owy o œrednicy .75)
N6 M19
N7 G00 Z0.5
()
N8 #101= [ 0.707 + 0.75 / 2. ] (101 = Najbli¿sze podejœcie. Œrodek do boku plus po³owa œrednicy narzêdzia)
N9 #101= #101 * 2 (pomno¿yæ przez 2 dla œrednicy)
N10#104= [ #101 / COS[ 45. ] ] (104 = Odleg³oœæ na rogu. )
N11G98 G01 X#104 F100.
N12M133 P1500
N13Z-0.1 (Posuw do otworu wstêpnie nawierconego)
N14#102= 0
GDY [ #102 LT 4 ] DO1 (Kszta³t czterostronny)
N15#103= -45. (K¹t od œrodka p³aszczyzny)
()
GDY [ #103 LT 45. ] DO2
N16#103= [ #103 + 5. ]
N17#104= [ #101 / COS[ #103 ] ]
N18G05 X#104 R5. F20.
END2
()
N19#102= [ #102 + 1 ]
END1
()
N20M135
N21G28 U0
N22G28 W0
N23M30

G77 Cykl sp³aszczania (Ten kod G jest opcjonalny i s³u¿y do obs³ugi oprzyrz¹dowania ruchomego) (grupa 00)
Uwaga: Ten cykl jest dostêpny tylko w tokarkach z opcj¹ oprzyrz¹dowania ruchomego.
*I K¹t pierwszej p³aszczyzny, w stopniach.

J Odleg³oœæ od œrodka do p³aszczyzny.
*L Liczba powierzchni p³askich do ciêcia
R Promieñ narzêdzia
*S Prêdkoœæ wrzeciona
*K Œrednica czêœci
* wskazuje opcjê
G77 z okreœlonym L G77 z okreœlonym K
Cykl standardowy G77 mo¿e byæ u¿yty do stworzenia jednej lub wiêcej powierzchni p³askich na czêœci
okr¹g³ej.
G77 funkcjonuje w jednym z dwóch trybów, w zale¿noœci od tego, czy okreœlono kod K, czy te¿ kod L. W
razie okreœlenia kodu K, wyciêta zostanie jedna powierzchnia p³aska. W razie okreœlenia kodu L, wyciêta
zostanie liczba L powierzchni p³askich, roz³o¿onych równomiernie wokó³ czêœci. Wartoœæ L musi byæ wiêksza
od lub równa 3. Je¿eli wymagane s¹ dwie strony, to wykonaæ dwa ciêcia K rozmieszczone w k¹cie I.
Wartoœæ J okreœla odleg³oœæ od œrodka czêœci do œrodka powierzchni p³askiej. Okreœlenie wiêkszej odleg³oœci
skutkuje p³ytszym ciêciem. Mo¿na tego u¿yæ w celu wykonania oddzielnych przejœæ obróbki zgrubnej i
wykañczania. W razie u¿ycia kodu L, nale¿y koniecznie sprawdziæ, czy wielkoœæ powsta³ej czêœci od rogu do
rogu nie jest mniejsza od œrednicy czêœci oryginalnej; w przeciwnym razie narzêdzie mo¿e zderzyæ siê z
czêœci¹ podczas podejœcia.
Wartoœæ S okreœla prêdkoœæ w obr./min., jak¹ wrzeciono utrzyma podczas cyklu sp³aszczania. Wartoœæ
domyœlna to 6 obr./min. Wy¿sze wartoœci pozostan¹ bez wp³ywu na p³askoœæ, ale wp³yn¹ na po³o¿enia
p³aszczyzn. W celu obliczenia maksymalnego b³êdu w stopniach, u¿yæ obr./min. * .006.
Wartoœæ L umo¿liwia okreœlenie czêœci o wielu powierzchniach p³askich. Dla przyk³adu, L4 okreœla kwadrat,
zaœ L6 okreœla szeœciok¹t.
Wartoœæ I okreœla przesuniêcie œrodka pierwszej powierzchni p³askiej od po³o¿enia zerowego, w stopniach.
Je¿eli wartoœæ I nie bêdzie u¿yta, to pierwsza powierzchnia p³aska zacznie siê w po³o¿eniu zerowym.
Odpowiada to okreœleniu wartoœci I równej po³owie liczby stopni objêtej przez powierzchniê p³ask¹. Dla
przyk³adu, ciêcie kwadratowe bez wartoœci I by³oby to¿same z ciêciem kwadratowym z wartoœci¹ I ustawiona
na 45.

Przyk³ady sp³aszczania z G77:
Wyci¹æ powierzchniê p³ask¹ o g³êbokoœci pó³ cala w górnym calu czêœci o œrednicy czterech cali za pomoc¹
narzêdzia o œrednicy jednego cala:
Wyci¹æ szeœciok¹t w górnej po³owie cala czêœci o œrednicy trzech cali za pomoc¹ narzêdzia o œrednicy pó³
cala.

Wyci¹æ powierzchniê p³ask¹ 3/8" u góry i u do³u czêœci o œrednicy dwóch cali za pomoc¹ narzêdzia o œrednicy
pó³ cala:
G95 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne (powierzchnia czo³owa) (grupa 09)

X Komenda ruchu osi X, opcjonalna œrednica czêœci
Z Po³o¿enie u do³u otworu
G186 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne odwrotne (grupa 09)
X Komenda ruchu osi X, opcjonalna œrednica czêœci
Z Po³o¿enie u do³u otworu
G95 / G186 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne (powierzchnia czo³owa)
Nie ma potrzeby uruchomienia wrzeciona CW przed tym cyklem standardowym; uk³ad sterowania wykonuje to
automatycznie.
Prêdkoœæ posuwu dla gwintowania jest prowadzeniem gwintu. Jest ona ustalana poprzez podzielenie 1 przez
liczbê gwintów.
Przyk³ad: skok 20 1/20 = .05 Prêdkoœæ posuwu
Dla gwintów metrycznych, podzieliæ skok przez 25,4
Przyk³ad: M6 x 1 = F.03937
M8 x 1.25 = F.0492

G95 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne jest podobne do G84 Gwintowanie sztywne, gdy¿
wykorzystuje adresy F, R, X i Z; wystêpuj¹ jednak nastêpuj¹ce ró¿nice:
1. Wrzeciono g³ówne musi byæ zaciœniête (u¿yæ M14) przed wydaniem komendy G95.
2. Uk³ad sterowania musi znajdowaæ siê w trybie G99 Posuw na obrót, aby gwintowanie
funkcjonowa³o prawid³owo.
3. Przed G95 musia³a zostaæ wydana komenda S (prêdkoœæ wrzeciona).
4. Oœ X musi byæ ustawiona pomiêdzy zerem i œrodkiem wrzeciona g³ównego; nie ustawiaæ jej poza
œrodkiem wrzeciona.
Poni¿ej przedstawiono krótki przyk³ad programu G95:
%
O00800
N1 T101 (gwintowanie osiowe 1/4-20)
G99 (niezbêdne dla tego cyklu)
G00 Z0.5
X2.5
S500 (obr./min. powinny wygl¹daæ tak, kierunek CW)
M19PXX (ustawiæ wrzeciono w po¿¹danym po³o¿eniu)
M14 (Zablokowaæ wrzeciono)
G95 Z-.500 R.25 F0.05 (gwint na g³êbokoœci .50)
G28 U0
G28 W0
M135 (Zatrzymaæ oprzyrz¹dowanie ruchome wrzeciona)
M15 (Odblokowaæ wrzeciono)
M30
%
G195 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie promieniowe (œrednica) (grupa 00)

G196 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie wektorowe odwrotne (œrednica) (grupa 00)
Te kody G wykonuj¹ gwintowanie promieniowe lub wektorowe oprzyrz¹dowaniem ruchomym na tokarce; nie
dopuszczaj¹ one p³aszczyzny “R”.
G195 / G196 Oprzyrz¹dowanie ruchome, gwintowanie sztywne (œrednica)

Poni¿ej przedstawiono krótki przyk³ad programu G195
%
O00800
N1 T101 (GWINTOWANIE OSIOWE 1/4-20)
G99 (niezbêdne dla tego cyklu)
G00 Z0.5
X2.5
Z-0.7
S500 (obr./min. powinny wygl¹daæ tak, kierunek cw)**
M19PXX (ustawiæ wrzeciono w po¿¹danym po³o¿eniu)
M14 (zablokowaæ wrzeciono)
G195 X1.7 F0.05 (gwint na g³êbokoœci X1.7)
G28 U0
G28 W0
M135 (Zatrzymaæ oprzyrz¹dowanie ruchome wrzeciona)
M15 (Odblokowaæ hamulec wrzeciona)
M30
%
G200 Indeksowanie na hamulcu powietrznym wiatraczkowym (grupa 00)

U Opcjonalny ruch wzglêdny po osi X do po³o¿enia wymiany narzêdzia
W Opcjonalny ruch wzglêdny po osi Z do po³o¿enia wymiany narzêdzia
X Opcjonalne po³o¿enie koñcowe X
Z Opcjonalne po³o¿enie koñcowe Z
T Wymagany numer narzêdzia i numer przesuniêcia w formacie standardowym
Ten kod G powoduje, ¿e tokarka zmienia narzêdzia podczas wykonywania szybkiego ruchu w kierunku od, a
nastêpnie do czêœci, w celu zaoszczêdzenia czasu.
Przyk³ad: G200 T202 U0.5 W0.5 X8. Z2.

U i W okreœlaj¹ ruch wzglêdny w X i Z, który jest wykonywany podczas opuszczania siedziska przez g³owicê
rewolwerow¹. X i Z okreœlaj¹ ruchu do przodu, gdy g³owica rewolwerowa opuszcza siedzisko. Oba ruchy s¹
szybkie.

KODY M (FUNKCJE RÓ¿NE)
Wprowadzenie do kodów M
Kody M s¹ komendami ruchu nie dotycz¹cymi osi, przeznaczonymi dla maszyny. Format kodu M to litera “M”,
po której nastêpuj¹ dwie cyfry, przyk³adowo M03.
Dla jednego wiersza kodu mo¿na zaprogramowaæ tylko jeden kod M. Wszystkie kody M skutkuj¹ na koñcu
bloku.
M00 Stop Program
Kod M00 s³u¿y do zatrzymania programu. Zatrzymuje on osie i wrzeciono oraz wy³¹cza uk³ad ch³odziwa (w
tym uk³ad ch³odziwa wrzeciona). Nastêpny blok (blok po M00) zostanie zaznaczony podczas przegl¹dania w
edytorze programów. Naciœniêcie “Cycle Start” skutkuje kontynuacj¹ programu od zaznaczonego bloku.
M01 Optional Program Stop
M01 dzia³a tak samo jak M00, ale z tym wyj¹tkiem, i¿ funkcja opcjonalnego zatrzymania musi byæ w³¹czona.
M02 Program End
Kod M02 s³u¿y do zakoñczenia programu. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e programy najczêœciej koñczy siê za pomoc¹
M30.
M03 / M04 / M05 Spindle Commands
M03 W³¹cza wrzeciono w kierunku “do przodu”.
M04 W³¹cza wrzeciono w kierunku “do ty³u”.
M05 Zatrzymuje wrzeciono
Prêdkoœæ wrzeciona jest sterowana kodem adresowym S; dla przyk³adu, S1500 zada komendê prêdkoœci
wrzeciona 1500 obr./min.
M08 Coolant On / M09 Coolant Off
Kod M08 w³¹cza opcjonalny dop³yw ch³odziwa, zaœ kod M09 wy³¹cza go.
Patrz tak¿e M88/89 odnoœnie do ch³odziwa pod wysokim ciœnieniem.
Uwaga: Status ch³odziwa jest sprawdzany tylko na pocz¹tku programu, w zwi¹zku z czym stan niskiego
poziomu ch³odziwa nie zatrzyma ju¿ uruchomionego programu.
M10 Clamp Chuck / M11 Unclamp Chuck
M10 s³u¿y do zaciskania uchwytu, zaœ M11 odblokowuje uchwyt. Je¿eli wrzeciono obraca siê, to zostanie
zatrzymane przed odblokowaniem uchwytu.
M12 Auto Air Jet On (opcja) / M13 Auto Air Jet Off (opcja)
Kody M12 i M13 s³u¿¹ do aktywacji opcjonalnego automatycznego strumienia powietrza. M12 w³¹cza
nadmuch powietrza, zaœ M13 wy³¹cza nadmuch powietrza. Ponadto, M12 Pnnn (nnn jest w milisekundach)
automatycznie w³¹cza nadmuch na œciœle okreœlony czas, po czym wy³¹cza go.
M14 Clamp Main Spindle / M15 Unclamp Main Spindle

M14 blokuje wrzeciono g³ówne. M15 odblokowuje wrzeciono g³ówne.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Kody M 165

M17 Turret Rotation Always Forward / M18 Turret Rotation Always Reverse
Kody M17 i M18 obracaj¹ g³owicê rewolwerow¹ do przodu (M17) lub do ty³u (M18) w razie dokonania wymiany
narzêdzi. M17 i M18 wspó³pracuj¹ z innymi kodami M w tym samym bloku. Poni¿szy program kodu M17
powoduje przejœcie lub cofniêcie g³owicy rewolwerowej do narzêdzia 1 w razie wydania komendy M18.
Do przodu: N1 T0101 M17; Do ty³u: N1 T0101 M18;
M17 lub M18 obowi¹zuje do koñca programu. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e ustawienie 97 (Tool Change Direction) musi
byæ ustawione na M17/M18.
M19 Orient Spindle (wartoœci P oraz R s¹ funkcj¹ opcjonaln¹)
Kod M19 jest u¿ywany do regulowania wrzeciona w po³o¿eniu ustalonym.
Wrzeciono jest orientowane do po³o¿enia zerowego wy³¹cznie w razie niezainstalowania opcjonalnej funkcji
orientacji wrzeciona M19
Opcjonalna funkcja orientacji wrzeciona umo¿liwia kody adresowe P i R. Dla przyk³adu, M19 P270 orientuje
wrzeciono w po³o¿eniu 270 stopni. Wartoœæ R pozwala programiœcie wprowadziæ maksymalnie cztery miejsca
po przecinku, przyk³adowo M19 R123.4567.
M21 Tailstock Forward / M22 Tailstock Reverse
M21 i M22 s³u¿¹ do ustawiania konika. M21 wykorzystuje ustawienia 105, 106 i 107 do przesuniêcia punktu
trzymania konika. M22 wykorzystuje ustawienie 107 do przesuniêcia konika do punktu wycofania.
M21-M28 Optional User M Function with M-Fin
Kody M od M21 do M28 w³¹cznie s¹ opcjonalne dla przekaŸników u¿ytkownika; ka¿dy kod M aktywuje jeden z
przekaŸników opcjonalnych. Przycisk “Reset” koñczy ka¿d¹ operacjê, która czeka na zakoñczenie pracy
przez akcesorium aktywowane przez przekaŸnik.
PrzekaŸniki kodu M
Te wyjœcia mog¹ byæ u¿ywane do aktywowania czujników, dodatkowych pomp lub urz¹dzeñ
zaciskowych itp. Urz¹dzenie zaciskowe s¹ pod³¹czone elektrycznie do listwy zaciskowej dla
danego przekaŸnika. Listwa zaciskowa ma po³o¿enia Normalnie Otwarte (NO), Normalnie
Zamkniête (NC) i Wspólne (COM).
PrzekaŸniki kodu M g³ównej I/O PCB Opcjonalna p³ytka przekaŸnika kodu M

(Mocowana nad g³ówn¹ I/O PCB)
Opcjonalne przekaŸniki kodu 8M
Dodatkowe funkcje przekaŸnikowe kodu M mog¹ byæ zakupione w segmentach po 8.
Maksymalnie dwie p³ytki przekaŸnikowe kodu 8M mog¹ byæ zainstalowane w maszynie,
zapewniaj¹c ³¹cznie 16 dodatkowych wyjœæ.
W systemie Haas mo¿na zainstalowaæ maksymalnie 4 segmenty 8 przekaŸników; maj¹ one
numery od 0 do 3. Segmenty 0 i 1 s¹ wewnêtrzne dla g³ównej I/O PCB. Segment 1 zawiera
przekaŸniki M21-25 u góry IOPCB. Segment 2 adresuje PCB pierwszej opcji 8M. Segment 3
adresuje PCB drugiej opcji 8M.
UWAGA: Segment 3 mo¿e byæ u¿yty dla niektórych opcji zainstalowanych Haas i mo¿e nie
byæ dostêpny. Skontaktowaæ siê z Haas w celu uzyskania bardziej szczegó³owych informacji.
Tylko jeden segment wyjœæ mo¿e byæ jednoczeœnie adresowalny kodami M. Jest on
sterowany parametrem 352 “Relay Bank Select”. PrzekaŸniki w nieaktywowanych
segmentach s¹ dostêpne jedynie za pomoc¹ makrozmiennych. Parametr 352 jest fabrycznie
ustawiony na “1”. Przewody M-fin i czujnika (je¿eli znajduj¹ siê na wyposa¿eniu) zostaj¹
przesuniête do PCB pierwszej opcji 8M, zaœ parametr 352 zostaje ustawiony na “2” w razie
zainstalowania opcji 8M.
166 Kody M 96-0122 wersja K styczeñ 2005

UWAGA: Niektóre lub wszystkie przekaŸniki M21-25 na I/O PCB (wejœciu-wyjœciu p³ytki
obwodu drukowanego) mog¹ byæ u¿yte dla opcji instalowanych fabrycznie. Sprawdziæ
istniej¹ce po³¹czenia przewodów w celu ustalenia, które s¹ zajête. Skontaktowaæ siê z Haas
w celu uzyskania bardziej szczegó³owych informacji.
M23 Thread Chamfer ON/M24 Thread Chamfer OFF
Kod M23 wydaje uk³adowi sterowania komendê wykonania ukosu na koñcu gwintu wykonanego za pomoc¹
G76 lub G92. Kod M24 wydaje uk³adowi sterowania komendê nie wykonania ukosu na koñcu cykli gwintowania
(G76 lub G92). M23 obowi¹zuje do czasu zmiany przez M24; podobnie jest dla M24. Patrz ustawienia 95 i 96
odnoœnie do kontroli wielkoœci i k¹ta ukosu. M23 jest ustawieniem domyœlnym podczas w³¹czenia zasilania
oraz w przypadku zresetowania uk³adu sterowania.
M30 Program End and Rewind
Kod M30 s³u¿y do zatrzymania programu. Zatrzymuje on wrzeciono i wy³¹cza dop³yw ch³odziwa, zaœ kursor
programu powraca do pocz¹tku programu. M30 anuluje przesuniêcia d³ugoœci narzêdzi.
M31 Chip Conveyor Forward / M33 Chip Conveyor Stop
M31 rozpoczyna pracê silnika opcjonalnego przenoœnika wiórów w kierunku “do przodu”; jest to kierunek
usuwania wiórów z maszyny. Przenoœnik nie bêdzie obracaæ siê, je¿eli drzwiczki s¹ otwarte. Zalecane jest
przerywane stosowanie przenoœnika œrubowego wiórów. Praca ci¹g³a spowoduje przegrzanie silnika.
M33 zatrzymuje ruch przenoœnika.
M36 Parts Catcher Up (opcja) / M37 Parts Catcher Down (opcja)
Kod M36 s³u¿y do aktywowania opcjonalnego chwytacza czêœci. Kod M37 s³u¿y do deaktywowania
opcjonalnego chwytacza czêœci. M36 obraca chwytacz czêœci do po³o¿enia przechwytywania czêœci. M37
obraca chwytacz czêœci poza kopertê robocz¹.
M38 Spindle Speed Variation On / M39 Spindle Speed Variation Off
Zmiana prêdkoœci wrzeciona (SSV) pozwala operatorowi okreœliæ zakres, w jakim prêdkoœæ wrzeciona
bêdzie zmieniaæ siê ci¹gle. Jest to pomocne przy t³umieniu drgañ narzêdzi, które mog¹ prowadziæ do
niew³aœciwego wykoñczenia czêœci i/lub uszkodziæ nó¿. Uk³ad sterowania zmienia prêdkoœæ wrzeciona na
podstawie ustawienia 165 i ustawienia 166. Dla przyk³adu: Aby zmieniæ prêdkoœæ wrzeciona w zakresie +/- 50
obr./min. od bie¿¹cego zadanego po³o¿enia przy cyklu roboczym 3 sekund, ustawienie 165 nale¿y ustawiæ na
50, zaœ ustawienie 166 na 30. Z tymi ustawieniami, poni¿szy program bêdzie zmieniaæ prêdkoœæ wrzeciona w
zakresie od 950 do 1050 obr./min. po wydaniu komendy M38.
O0010;
S1000 M3
G4 P3.
M38 (SSV ON)
G4 P60.
M39 (SSV OFF)
G4 P5.
M30
Prêdkoœæ wrzeciona zmienia siê ci¹gle przy cyklu roboczym 3 sekund, dopóki nie zostanie wykryta komenda
M39. Wówczas maszyna powróci do zadanej prêdkoœci, zaœ tryb SSV zostanie wy³¹czony. Komenda
zatrzymania programu, przyk³adowo M30, lub naciœniêcie “Reset” tak¿e wy³¹czy SSV. Je¿eli odchy³ obr./min.
przekroczy zadan¹ wartoœæ prêdkoœci, to wszelki odchy³ ujemny (poni¿ej zera) zostanie prze³o¿ony na
wartoœæ równowa¿n¹ dodatni¹. Jednak¿e wrzeciono nie mo¿e zejœæ poni¿ej 10 obr./min., gdy tryb SSV jest
aktywny. Sta³a prêdkoœæ powierzchniowa, gwintowanie: W razie uruchomienia sta³ej prêdkoœci powierzchniowej
(G96) (co obliczy prêdkoœæ wrzeciona), komenda M38 zmieni tê wartoœæ za pomoc¹ ustawieñ 165 i 166. Na
podobnej zasadzie, operacje gwintowania, takie jak G92, G76 i G32, umo¿liwi¹ odchy³y prêdkoœci wrzeciona w
trybie SSV. Cykle gwintowania (G84) bêd¹ jednak wykonywane z zadan¹ prêdkoœci¹, BEZ zastosowania SSV.
M41 Low Gear/ M42 High Gear
W maszynach z przek³adni¹, komenda M41 s³u¿y do wyboru biegu niskiego, zaœ M42 do wyboru biegu
wysokiego.
M43 Turret Unlock / M44 Turret Lock
Wy³¹cznie dla techników serwisowych.

M51-M58 Set Optional User M Codes
Kody od M51 do M58 w³¹cznie s¹ opcjonalne dla interfejsów u¿ytkownika. Aktywuj¹ one jeden z
przekaŸników i pozostawiaj¹ go w stanie aktywnym. Do ich wy³¹czenia u¿yæ M61-M68. Klawisz “Reset”
wy³¹czy wszystkie te przekaŸniki.
Patrz M121-M128 w celu uzyskania szczegó³owych informacji na temat przekaŸników kodu M.
M59 Set Output Relay
Ten kod M w³¹cza przekaŸnik. Przyk³adem jego zastosowania to M59 Pnn, gdzie “nn” to numer w³¹czanego
przekaŸnika. Komenda M59 mo¿e byæ u¿yta do w³¹czenia dowolnego z tych przekaŸników wyjœæ dyskretnych
w zakresie od 1100 do 1155. W razie u¿ycia makr, M59 P1103 wykonuje to samo, co opcjonalna
makrokomenda nr 1103=1, przy czym z tym wyj¹tkiem, ¿e jego przetworzenie nastêpuje na koñcu wiersza
kodu.
M61-M68 Clear Optional User M Codes
Kody od M61 do M68 w³¹cznie s¹ opcjonalne dla interfejsów u¿ytkownika. Wy³¹czaj¹ one jeden z
przekaŸników. Do ich w³¹czenia u¿yæ M51-M58. Klawisz “Reset” wy³¹czy wszystkie te przekaŸniki.
Patrz M121-M128 w celu uzyskania szczegó³owych informacji na temat przekaŸników kodu M.
M69 Clear Output Relay
Ten kod M wy³¹cza przekaŸnik. Przyk³adem jego zastosowania to M69 Pnn, gdzie “nn” to numer wy³¹czanego
przekaŸnika. Komenda M69 mo¿e byæ u¿yta do wy³¹czenia dowolnego z tych przekaŸników wyjœæ w zakresie
od 1100 do 1155. W razie u¿ycia makr, M59 P1103 wykonuje to samo, co opcjonalna makrokomenda nr
1103=1, przy czym z tym wyj¹tkiem, ¿e jego przetworzenie nastêpuje na koñcu wiersza kodu.
M76 Disable Display / M77 Enable Display
Te kody s¹ u¿ywane do deaktywowania i aktywowania wyœwietlacza ekranu. Ten kod M jest przydatny
podczas wykonywania du¿ych, skomplikowanych programów, gdy¿ odœwie¿anie ekranu poch³ania moc
obliczeniow¹, która by³aby potrzebna do wydawania komend ruchu maszyny.
M78 Alarm if Skip Signal Found / M79 Alarm if Skip Signal Not Found
Ten kod M jest u¿ywany z czujnikiem. M78 wygeneruje alarm, je¿eli zaprogramowana funkcja przeskoku
(G31) otrzyma sygna³ od czujnika. Jest on u¿ywany wówczas, gdy nie oczekuje siê sygna³u przeskoku, co
mo¿e wskazywaæ na zderzenie. M79 wygeneruje alarm, je¿eli zaprogramowana funkcja przeskoku (G31) nie
otrzyma sygna³u od czujnika. Jest on u¿ywany wówczas, gdy brak sygna³u przeskoku oznacza b³¹d
pozycjonowania czujnika. Te kody mog¹ byæ umieszczane w tym samym wierszu z kodem G przeskoku lub
w dowolnym nastêpnym bloku.
M85 Open Automatic Door (opcja) / M86 Close Automatic Door (opcja)
M85 otwiera drzwiczki automatyczne, zaœ M86 zamyka drzwiczki automatyczne. Kaseta sterownicza wydaje
sygna³ dŸwiêkowy, gdy drzwiczki znajduj¹ siê w ruchu.
M88 High Pressure Coolant On (opcja) / M89 High Pressure Coolant Off (opcja)
Kod M88 jest u¿ywany do w³¹czania opcjonalnego uk³adu ch³odziwa pod wysokim ciœnieniem, zaœ M89
wy³¹cza ten uk³ad ch³odziwa. Bacznoœæ! Wy³¹czyæ uk³ad ch³odziwa pod wysokim ciœnieniem przed
wykonaniem wymiany narzêdzia. U¿yæ M89 w celu wy³¹czenia uk³adu ch³odziwa pod wysokim ciœnieniem
podczas wykonywania programu przed obróceniem g³owicy rewolwerowej.

M93 Start Axis Pos Capture / M94 Stop Axis Pos Capture
Te kody M pozwalaj¹ uk³adowi sterowania przechwyciæ po³o¿enie osi pomocniczej, gdy wejœcie dyskretne
zmienia siê na 1. Format to:
M93 Px Qx P to numer osi. Q to numer wejœcia dyskretnego od 0 do 63.
M94
M93 powoduje, ¿e uk³ad sterowania obserwuje wyjœcie dyskretne okreœlone przez wartoœæ Q, a gdy zostaje
ono przestawione na 1, przechwytuje po³o¿enie osi okreœlonej przez wartoœæ P. Po³o¿enie zostaje nastêpnie
skopiowane do ukrytych makrozmiennych 749. M94 zatrzymuje przechwytywanie. M93 i M94 zosta³y
wprowadzone w celu wsparcia uk³adu posuwu prêta Haas, który wykorzystuje sterownik osi pojedynczej dla
osi pomocniczej V. P5 (oœ V) i Q2 musz¹ byæ u¿yte dla uk³adu posuwu prêta.
M95 Sleep Mode
Tryb obni¿onej gotowoœci jest w zasadzie d³ugotrwa³¹ sterowan¹ przerw¹ w ruchu (pauz¹). Tryb obni¿onej
gotowoœci mo¿e byæ u¿yty w sytuacji, gdy u¿ytkownik chce, aby maszyna zaczê³a rozgrzewkê w celu
osi¹gniêcia pe³nej gotowoœci po przybyciu operatora. Format komendy M95 to:
M95 (hh:mm)
Komentarz nastêpuj¹cy bezpoœrednio po M95 musi zawieraæ godziny i minuty czasu obni¿onej gotowoœci
maszyny. Dla przyk³adu, je¿eli bie¿¹ca godzina to 18.00, zaœ u¿ytkownik chce, aby maszyna pozosta³a w
trybie obni¿onej gotowoœci do godziny 06:30 nastêpnego dnia, to nale¿y zastosowaæ poni¿sz¹ komendê:
M95 (12:30)
Wiersz nastêpuj¹cy po M95 powinien zawieraæ komendy ruchu osi oraz komendy rozgrzewki wrzeciona.
M96 Jump If No Input
P Blok programu, do którego nale¿y przejœæ po spe³nieniu wymagañ testu warunkowego
Q Zmienna wejœcia dyskretnego do testu (0 do 63)
Ten kod jest u¿ywany do testowania wejœcia dyskretnego pod k¹tem statusu 0 (wy³¹czony). Jest to przydatne
podczas sprawdzania statusu automatycznego trzymania roboczego lub innych akcesoriów, które wygeneruj¹
sygna³ dla uk³adu sterowania. Wartoœæ Q musi mieœciæ siê w zakresie od 0 do 63, co odpowiada wejœciom
znajduj¹cym siê na ekranie diagnostyki (Wejœcie lewe górne to 0, zaœ wejœcie dolne prawe to 63). Gdy ten
blok programu zostanie wykonany, a sygna³ wejœciowy okreœlony przez Q ma wartoœæ 0, wykonany zostanie
blok programu Pnnnn (wiersz Pnnnn musi byæ w tym samym programie).
Przyk³ad M96:
N05 M96 P5 Q8 (Wejœcie testowe nr 5, prze³¹cznik drzwiczek, do zamkniêcia);
N10 (Pocz¹tek pêtli programu);
.
. (Program obróbki czêœci);
.
N85 M21 (Wykonaæ zewnêtrzn¹ funkcjê u¿ytkownika)
N90 M96 P10 Q27 (Pêtla do N10, je¿eli wyjœcie zapasowe [#27] jest 0);
N95 M30 (Je¿eli wejœcie zapasowe 1, to koniec programu);

M97 Local Sub-Program Call
Ten kod jest u¿ywany do wywo³ywania wzorcowanego przez numer wiersza (N) w tym samym programie.
Wymagany jest kod, który musi pasowaæ do numeru wiersza w tym samym programie. Jest to przydatne dla
prostych podprogramów standardowych w programie; nie jest wymagany oddzielny program. Podprogram
standardowy musi koñczyæ siê M99. Kod Lnn w bloku M97 powtórzy wywo³anie podprogramu standardowego
przez nn razy.
Przyk³ad M97:
D0
M97 P1000 L2 (Komenda L2 spowoduje dwukrotne wykonanie wiersza N1000 przez program)
D1
M97 P1000
M30
N1000 G00 G90 G55 X0 Z0 (Wiersz N, który zostanie wykonany po wykonaniu M97 P1000)
S500 M03
G00 Z-.5
G01 X.5 F100.
G03 ZI-.5
G01 X0
Z1. F50.
G91 G28 Z0
G90
M99
M98 Sub Program Call
Ten kod jest u¿ywany do wywo³ania podprogramu standardowego, format to M98 Pnnnn (Pnnnn to numer
wywo³ywanego programu). Podprogram musi znajdowaæ siê na liœcie programów i zawieraæ M99, aby powróciæ
do programu g³ównego. Do wiersza zawieraj¹cego M98 mo¿na wprowadziæ zliczanie Lnn, co spowoduje
wywo³anie podprogramu standardowego nn razy przed przejœciem do nastêpnego bloku.
O0001 (Numer programu g³ównego)
M98 P100 L4; (Wywo³aæ podprogram, numer podprogramu, 4-krotna pêtla)
M30 (Koniec programu)
O0100 (Numer podprogramu).

.
.
M99
M99 Sub-Program Return or Loop
Ten kod jest u¿ywany do powracania do programu g³ównego z podprogramu standardowego lub makra, format
to M99 Pnnnn (Pnnnn to wiersz docelowy powrotu w programie g³ównym). W razie u¿ycia w programie
g³ównym, spowoduje to wykonanie przez program g³ówny pêtli zwrotnej do pocz¹tku bez zatrzymania.
Uwagi dotycz¹ce programowania - Zachowanie Fanuc mo¿na symulowaæ za pomoc¹ nastêpuj¹cego kodu:
wywo³ywanie programu: Haas Fanuc
O0001 O0001
... ...
N50 M98 P2 N50 M98 P2
N51 M99 P100 ...
... N100 (kontynuowaæ tutaj)
N100 (kontynuowaæ tutaj) ...
... M30
M30
podprogram standardowy: O0002 O0002
M99 M99 P100

M99 With Macros - Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w opcjonalne makra, to mo¿na u¿yæ zmiennej globalnej i
okreœliæ blok do ominiêcia poprzez dodanie #nnn=dddd do podprogramu standardowego, a nastêpnie
zastosowanie M99 P#nnn po wywo³aniu podprogramu standardowego.
M109 Interactive User Input
Ten kod M pozwala programowi typu G umieœciæ krótk¹ podpowiedŸ (komunikat) na ekranie. Makrozmienna w
zakresie od 500 do 599 w³¹cznie musi byæ okreœlona przez kod P. Program mo¿e sprawdziæ wyst¹pienie
dowolnego znaku, który mo¿na wprowadziæ z klawiatury poprzez porównanie z dziesiêtnym odpowiednikiem
znaku ASCII (G47, Grawerowanie tekstu, zawiera listê znaków ASCII).
Poni¿szy program przyk³adowy zada u¿ytkownikowi pytanie typu tak/nie i poczeka na wprowadzenie
odpowiedzi “Y” lub “N”. Wszystkie inne znaki zostan¹ zignorowane.
N1 #501= 0. (Usun¹æ zmienn¹)
M109 P501 (Tryb obni¿onej gotowoœci 1 min.?)
N5 IF [ #501 EQ 0. ] GOTO5 (Poczekaæ na klawisz)
IF [ #501 EQ 89. ] GOTO10 (Y)
IF [ #501 EQ 78. ] GOTO20 (N)
GOTO1 (Dalej sprawdzaæ)
N10 (Wprowadzono Y)
M95 (00:01)
GOTO30
N20 (Wprowadzono N)
G04 P1. (Nie wykonywaæ ¿adnych czynnoœci przez 1 sekundê)
N30 (Stop)
M30
Poni¿szy program przyk³adowy poprosi u¿ytkownika o wybranie numeru, a nastêpnie poczeka na
wprowadzenie 1, 2 lub 3. Wszystkie inne znaki zostan¹ zignorowane.
O00234 (Program przyk³adowy)
N1 #501= 0. (Usun¹æ zmienn¹)
M109 P501 (Wybraæ 1, 2 lub 3:)
N5 IF [ #501 EQ 0. ] GOTO5 (Poczekaæ na klawisz)
IF [ #501 EQ 49. ] GOTO10 (1)
IF [ #501 EQ 50. ] GOTO20 (2)
IF [ #501 EQ 51. ] GOTO30 (3)
GOTO1 (Dalej sprawdzaæ)
N10 (Wprowadzono 1)
M95 (00:01)
GOTO30
N20 (Wprowadzono 2)
G04 P5. (Nie wykonywaæ ¿adnych czynnoœci przez 5 sekund)
N30 (Wprowadzono 3)
M30
M119 Subspindle Orient
Ta komenda spowoduje zorientowanie subwrzeciona do po³o¿enia okreœlonego przez komendê P lub R.
Format:
M119 Pxxx
M119 Rxx.x
M121-M128 Optional User M
Kody od M121 do M128 w³¹cznie s¹ opcjonalne dla interfejsów u¿ytkownika. Aktywuj¹ one jeden z
przekaŸników od 1132 do 1139 w³¹cznie, czekaj¹ na sygna³ M-fin, zwalniaj¹ przekaŸnik i czekaj¹ na
zakoñczenie sygna³u M-fin. Przycisk “RESET” koñczy wszelkie operacje, które s¹ zawieszone i czekaj¹ na
M-fin.

M133 / M134 / M135 Live Tool Drive Commands
M133 Uruchamia wrzeciono oprzyrz¹dowania ruchomego w kierunku “do przodu”
M134 Uruchamia wrzeciono oprzyrz¹dowania ruchomego w kierunku “do ty³u”
M135 Zatrzymuje wrzeciono oprzyrz¹dowania ruchomego
Prêdkoœæ wrzeciona jest sterowana kodem adresowym P; dla przyk³adu, P1200 zada komendê prêdkoœci
M143 / M144 / M145 Sub Spindle Commands (opcja)
M143 Uruchamia subwrzeciono w kierunku “do przodu”
M144 Uruchamia subwrzeciono w kierunku “do ty³u”
M145 Zatrzymuje subwrzeciono
Prêdkoœæ subwrzeciona jest sterowana kodem adresowym P; dla przyk³adu, P1200 zada komendê prêdkoœci
* Kody M wrzeciona g³ównego, które mog¹ byæ u¿yte do wydawania komend subwrzecionu, gdy uk³ad
sterowania znajduje siê w trybie G14.
M154 C-Axis Engage / M155 C-Axis Disengage (opcja)
Ten kod M jest u¿ywany do zasprzêglania lub wysprzêglania opcjonalnego silnika osi C.

USTAWIENIA
Strony ustawieñ zawieraj¹ wartoœci steruj¹ce prac¹ maszyny, które u¿ytkownik mo¿e chcieæ zmieniæ.
Wiêkszoœæ ustawieñ mo¿e byæ zmieniona przez operatora. Ustawienia poprzedza krótki opis po lewej; wartoœæ
jest wskazana po prawej. Ogólnie rzecz bior¹c, ustawienia pozwalaj¹ operatorowi lub osobie dokonuj¹cej
nastawieñ zablokowaæ lub w³¹czyæ œciœle okreœlone funkcje.
Ustawienia s¹ organizowane jako strony funkcjonalnie podobnych grup. U³atwia to u¿ytkownikowi
zapamiêtanie lokalizacji ustawieñ i skraca czas wymagany na nawigowanie przez ekran ustawieñ. Poni¿sza
lista jest podzielona na grupy stron; nag³ówki stron pe³ni¹ rolê tytu³ów.
U¿yæ pionowych klawiszy kursora w celu przejœcia do w³aœciwego ustawienia. W zale¿noœci od ustawienia,
ustawienie mo¿na zmieniæ poprzez wprowadzenie nowej liczby lub, je¿eli ustawienie ma œciœle okreœlone
wartoœci, naciœniêcie poziomych klawiszy kursora w celu wyœwietlenia wyborów. Nacisn¹æ klawisz “WRITE”,
aby wprowadziæ lub zmieniæ wartoœæ. Komunikat u góry ekranu informuje o sposobie zmiany zaznaczonego
ustawienia.
Numer seryjny jest ustawieniem 26 na tej stronie i jest zabezpieczony przed zmian¹ przez u¿ytkownika. Je¿eli
zachodzi potrzeba zmiany tego ustawienia, to nale¿y skontaktowaæ siê z HAAS lub z dealerem.
Poni¿ej przedstawiono szczegó³owy opis wszystkich ustawieñ:
1 Auto Power Off Timer
To ustawienie s³u¿y do wy³¹czania zasilania maszyny, gdy nie by³a u¿ywana przez pewien czas. Wartoœæ
wprowadzona do tego ustawienia oznacza liczbê minut, przez jak¹ maszyna pozostanie bezczynna przed
wy³¹czeniem zasilania. Zasilanie nie zostanie wy³¹czone w trakcie wykonywania programu, zaœ czas (liczba
minut) powróci do zera ka¿dorazowo po naciœniêciu przycisków lub u¿yciu zdalnego regulatora. Sekwencja
automatycznego wy³¹czania daje operatorowi 15-sekundowe ostrze¿enie przed wy³¹czeniem zasilania; przez
ten czas, naciœniêcie dowolnego przycisku zatrzyma operacjê wy³¹czania zasilania.
2 Power Off at M30
Wy³¹cza zasilanie maszyny po zakoñczeniu programu (M30), je¿eli to ustawienie jest w³¹czone (“On”).
Maszyna udzieli operatorowi 30-sekundowego ostrze¿enia po osi¹gniêciu M30; naciœniêcie dowolnego
przycisku powoduje przerwanie sekwencji.
4 Graphics Rapid Path
To ustawienie zmienia sposób, w jaki program jest widziany w trybie grafiki. Gdy jest wy³¹czone (Off), ruchy
szybkie (nie tn¹ce) nie pozostawiaj¹ œcie¿ki. Gdy jest w³¹czone (On), ruchy szybkie narzêdzia pozostawiaj¹
liniê przerywan¹ na ekranie.
5 Graphics Drill Point

To ustawienie zmienia sposób, w jaki program jest widziany w trybie grafiki. Gdy jest w³¹czone (ON), ruch w
osi Z pozostawia znak X na ekranie. Gdy jest wy³¹czone OFF, na ekranie grafiki nie ma ¿adnych dodatkowych
znaków.
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Ustawienia 173

6 Front Panel Lock
To ustawienie wy³¹cza przyciski “Spindle CW” i “CCW”, je¿eli jest w³¹czone (On).
7 Parameter Lock
W³¹czenie tego ustawienia (ON) uniemo¿liwia zmianê parametrów, z wyj¹tkiem parametrów 81-100. Uwaga: Po
w³¹czeniu uk³adu sterowania, to ustawienie jest w³¹czone.
8 Prog Memory Lock
To ustawienie blokuje funkcje edycji pamiêci (Alter, Insert itp.) w razie ustawienia na “ON”.
9 Dimensioning
To ustawienie wybiera pomiêdzy trybem calowym i metrycznym. W razie ustawienia na “INCH”, jednostki
zaprogramowane dla X, Y i Z to cale z dok³adnoœci¹ do 0,0001". W razie ustawienia na “METRIC”,
zaprogramowane jednostki to milimetry z dok³adnoœci¹ do 0,001 mm. Wszystkie przesuniête wartoœci s¹
przekszta³cane, gdy to ustawienie zostanie zmienione z “Inch” na “Metric” lub vice versa. Jednak¿e zmiana
tego ustawienia nie spowoduje automatycznego przeliczenia programu przechowywanego w pamiêci;
u¿ytkownik musi zmieniæ zaprogramowane wartoœci osi dla nowych jednostek.
W razie ustawienia na “INCH”, domyœlny kod G to G20; w razie ustawienia na “METRIC”, domyœlny kod G to
G21.
10 Limit Rapid at 50%

W³¹czenie tego ustawienia (po³o¿enie “ON”) ogranicza maszynê do 50% najszybszego ruchu osi nie
zwi¹zanego z ciêciem (ruch szybki). Oznacza to, ¿e je¿eli maszyna mo¿e ustawiæ osie na 700 cali na minutê
(ipm), to ta wartoœæ zostanie ograniczona do 350 ipm w razie w³¹czenia tego ustawienia. Uk³ad sterowania
wyœwietli komunikat sterowania rêcznego w ruchu szybkim 50% w razie w³¹czenia tego ustawienia. Gdy jest
ono wy³¹czono (OFF), dostêpna jest najwy¿sza prêdkoœæ wynosz¹ca 100% ruchu szybkiego.
11 Baud Rate Select
To ustawienie pozwala operatorowi zmieniæ szybkoœæ przesy³u danych do/z pierwszego portu szeregowego (RS-
232). Dotyczy to ³adowania/pobieranie programów itp. oraz funkcji DNC. To ustawienie musi pasowaæ do
szybkoœci transmisji z komputera osobistego.
12 Parity Select
To ustawienie definiuje parzystoœæ dla pierwszego portu szeregowego (RS-232). W razie ustawienia na “NONE”,
¿aden bit parzystoœci nie zostaje dodany do danych szeregowych. W razie ustawienia na ZERO, dodany
zostaje bit “0”. “Even” (parzysty) i “Odd” (nieparzysty) pracuj¹ jak normalne funkcje parzystoœci. Upewniæ siê co
do wymagañ systemu; dla przyk³adu, XMODEM musi korzystaæ z 8 bitów danych przy braku parzystoœci
(ustawiæ na “None”). To ustawienie musi pasowaæ do szybkoœci transmisji z komputera osobistego.
174 Ustawienia 96-0122 wersja K styczeñ 2005

13 Stop Bit
To ustawienie oznacza liczbê bitów stopu dla pierwszego portu szeregowego (RS-232). Mo¿e ono wynosiæ 1
lub 2. To ustawienie musi pasowaæ do szybkoœci transmisji z komputera osobistego.
14 Synchronization
To ustawienie zmienia protokó³ synchronizacji pomiêdzy nadajnikiem i odbiornikiem dla pierwszego portu
szeregowego (RS-232). To ustawienie musi pasowaæ do szybkoœci transmisji z komputera osobistego.
W razie ustawienia na RTS/CTS, druty sygna³owe w pierwszym przewodzie szeregowym danych informuj¹
nadajnik o koniecznoœci tymczasowego zatrzymania przesy³u danych, aby odbiornik móg³ nad¹¿yæ.
W razie ustawienia na XON/XOFF (najczêœciej stosowane ustawienie), kody znaków ASCII s¹ stosowane
przez odbiornik, aby poinformowaæ nadajnik o koniecznoœci tymczasowego zatrzymania.
Wybór “DC CODES” jest podobny do “XON/XOFF”, przy czym z t¹ ró¿nic¹, ¿e wysy³ane s¹ kody dziurkarki
taœmy papierowej lub startu/stopu czytnika.
XMODEM jest protoko³em komunikacji obs³ugiwanym przez odbiornik, który przesy³a dane w blokach o
wielkoœci 128 bajtów. XMODEM zwiêksza niezawodnoœæ, gdy¿ ka¿dy blok jest sprawdzany pod k¹tem
integralnoœci. XMODEM musi u¿ywaæ 8 bitów danych bez parzystoœci.
Ustawienia 16-21
Te ustawienia mog¹ byæ w³¹czane w celu uniemo¿liwienia nieznanym operatorom zmiany funkcji maszyny i
uszkodzenia maszyny lub obrabianego przedmiotu.
16 Dry Run Lock Out
Funkcja “Dry Run” (pracy na sucho) nie jest dostêpna w razie w³¹czenia tego ustawienia (ON).
17 Opt Stop Lock Out
Funkcja “Optional Stop” (opcjonalne zatrzymanie) nie jest dostêpna w razie w³¹czenia tego ustawienia (ON).
18 Block Delete Lock Out
Funkcja “Block Delete” (usuwanie bloku) nie jest dostêpna w razie w³¹czenia tego ustawienia (ON).
19 Feedrate Override Lock
Przyciski sterowania rêcznego prêdkoœci¹ posuwu zostaj¹ od³¹czone w razie w³¹czenia (ON) tego ustawienia.
20 Spindle Override Lock
Przyciski sterowania rêcznego prêdkoœci¹ wrzeciona zostaj¹ od³¹czone w razie w³¹czenia (ON) tego
ustawienia.
21 Rapid Override Lock
Przyciski sterowania rêcznego ruchem szybkim osi zostaj¹ od³¹czone w razie w³¹czenia (ON) tego
ustawienia.
22 Can Cycle Delta Z
To ustawienie okreœla odleg³oœæ wycofania osi Z w celu usuniêcia wiórów podczas cyklu standardowego G73.
Musi ono mieœciæ siê w zakresie od 0,0 do 29,9999 cala (0-760 mm).
23 9xxx Progs Edit Lock
W³¹czenie tego ustawienia uniemo¿liwi przegl¹danie, edytowanie i usuwanie programów serii 9000. Programy
serii 9000 nie mog¹ byæ ³adowane lub pobierane, gdy to ustawienie jest w³¹czone. Uwaga: Programy serii 9000
s¹ z regu³y makroprogramami.
24 Leader To Punch
To ustawienie s³u¿y do sterowania taœm¹ prowadz¹c¹ (pust¹ taœm¹ na pocz¹tku programu) przesy³an¹ do
dziurkarki taœmy papierowej pod³¹czonej do pierwszego portu RS-232.

25 EOB Pattern
To ustawienie steruje wzorcem EOB (koñca bloku) w razie wysy³ania i odbierania danych do/z portu szeregowego 1
(RS-232). To ustawienie musi pasowaæ do szybkoœci transmisji z komputera osobistego.
26 Serial Number
Jest to numer seryjny maszyny. Nie mo¿na go zmieniæ.
28 Can Cycle Act w/o X/Z
W³¹czenie tego ustawienia (ON) spowoduje ukoñczenie cyklu standardowego bez komendy X lub Z. Preferowana
metoda pracy polega na w³¹czeniu tego ustawienia.
W razie jego wy³¹czenia (Off), uk³ad sterowania zatrzyma siê w razie zaprogramowania cyklu standardowego bez
ruchu osi X lub Z.
31 Reset Program Pointer
W razie wy³¹czenia tego ustawienia, przycisk “Reset” nie zmienia po³o¿enia wskaŸnika programu. W razie
w³¹czenia, przycisk “Reset” przesuwa wskaŸnik programu do pocz¹tku programu.
32 Coolant Override
To ustawienie kontroluje sposób pracy pompy ch³odziwa. Zaznaczenie “Normal” pozwala operatorowi w³¹czaæ i
wy³¹czaæ pompê rêcznie lub za pomoc¹ kodów M. Zaznaczenie “Off” generuje alarm w razie podjêcia próby
rêcznego w³¹czenia uk³adu ch³odziwa lub z programu. Zaznaczenie “Ignore” spowoduje zignorowanie wszystkich
zaprogramowanych komend ch³odziwa, ale pompê bêdzie mo¿na w³¹czyæ rêcznie.
33 Coordinate System
To ustawienie zmienia sposób pracy przesuniêæ zmian po³o¿enia narzêdzi. Mo¿na ustawiæ je na Yasnac lub na
Fanuc. To ustawienie zmienia sposób interpretacji komendy Txxxx oraz sposób okreœlania uk³adu wspó³rzêdnych.
W razie ustawienia na “Yasnac”, zmiany po³o¿eñ narzêdzi od 51 do 100 s¹ dostêpne na ekranie przesuniêæ, a
ponadto dozwolone jest G50 T5100. W razie ustawienia na “FANUC”, geometria narzêdzi dla narzêdzi od 1 do 50
jest dostêpna na ekranie przesuniêæ, a ponadto dostêpne s¹ równie¿ wspó³rzêdne robocze typu G54.
36 Program Restart
W razie w³¹czenia tego ustawienia (ON), ponowne uruchomienie programu od punktu innego ni¿ pocz¹tek skutkuje
przeskanowaniem przez uk³ad sterowania ca³ego programu w celu sprawdzenia, czy narzêdzia, przesuniêcia, Kody
G i M oraz po³o¿enia osi s¹ prawid³owo ustawione zanim program zostanie uruchomiony przy bloku, przy którym
znajduje siê kursor.
Uwaga: W razie w³¹czenia ustawienia 36, poni¿sze kody M zostan¹ przetworzone:
M08 Coolant On (uk³ad ch³odziwa w³¹czony) M37 Parts Catcher Off
(chwytacz czêœci wy³¹czony)
M09 Coolant Off (uk³ad ch³odziwa wy³¹czony) M41 Low Gear (niski bieg)
M14 Clmp Main Spndl (blokada wrzeciona g³ównego) M42 High Gear (wysoki bieg)
M15 Unclmp Main Spndl (odblokowanie wrzeciona g³ównego) M51-58 Set User M
(ustawienie M u¿ytkownika)
M36 Parts Catcher On (chwytacz czêœci w³¹czony) M61-68 Clear User M
(usuniêcie M u¿ytkownika)
W razie jego wy³¹czenia (Off), program rozpoczyna bez sprawdzania stanu maszyny. Wy³¹czenie tego ustawienia
pozwoli zaoszczêdziæ czasu w przypadku pracy ze sprawdzonym programem.
37 RS-232 Data Bits
To ustawienie s³u¿y do zmiany liczby bitów danych dla portu szeregowego 1 (RS-232). To ustawienie musi
pasowaæ do szybkoœci transmisji z komputera osobistego. Normalnie nale¿y stosowaæ 7 bitów danych, ale niektóre
komputery wymagaj¹ 8 bitów. XMODEM musi u¿ywaæ 8 bitów danych bez parzystoœci.
38 Aux Axis Number
Jest to wpis numeryczny pomiêdzy 0 i 1. To ustawienie s³u¿y do wyboru liczby zewnêtrznych osi pomocniczych
dodanych do systemu. W razie ustawienia na 0, nie ma ¿adnych osi pomocniczych. W razie ustawienia na 1,
obecna jest oœ V.
39 Beep @ M00, M01, M02, M30
W³¹czenie tego ustawienia (ON) uruchamia sygnalizator dŸwiêkowy klawiatury w razie wykrycia M00, M01 (przy
w³¹czonym opcjonalnym zatrzymaniu), M02 lub M30. Sygnalizator dŸwiêkowy pozostaje w³¹czony do czasu
naciœniêcia dowolnego przycisku.

41 Add Spaces RS232 Out
W razie w³¹czenia tego ustawienia (ON) pomiêdzy kodami adresowymi zostaj¹ dodane spacje, gdy program
zostanie wys³any przez port szeregowy RS-232 1. Mo¿e to znacz¹co u³atwiæ odczyt/edycjê programu na
komputerze osobistym (PC). W razie jego wy³¹czenia (OFF), programy przesy³ane przez port szeregowy nie
maj¹ spacji i s¹ trudniejsze do odczytania.
42 M00 After Tool Change
W³¹czenie tego ustawienia (ON) zatrzymuje program po wymianie narzêdzia; wygenerowany zostanie
komunikat informacyjny. Aby kontynuowaæ program, konieczne jest naciœniêcie przycisku “Cycle Start”.
43 Cutter Comp Type
To ustawienie kontroluje rozpoczêcie pierwszego skoku skrawania skompensowanego oraz sposób usuwania
narzêdzia z obrabianej czêœci. Dostêpne ustawienia to A oraz B; odnoœnie do przyk³adów, patrz rozdzia³
“Kompensacja frezu”.
44 Min F in Radius TNC %
(Minimalna prêdkoœæ posuwu jako procent promienia kompensacji ostrza narzêdzia) To ustawienie wp³ywa na
prêdkoœæ posuwu, gdy kompensacja frezu przesuwa narzêdzie do wewn¹trz przejœcia kolistego. Ten rodzaj
przejœcia zostaje spowolniony w celu utrzymania sta³ej prêdkoœci posuwu powierzchniowego. To ustawienie
okreœla najwolniejsz¹ prêdkoœæ posuwu jako procent zaprogramowanej prêdkoœci posuwu (zakres 1-100).
45 Mirror Image X-axis
47 Mirror Image Z-xis
Gdy jedno lub wiêcej z tych ustawieñ s¹ w³¹czone (ON), ruch osi jest odwracany (odbicie lustrzane) wokó³
zerowego punktu roboczego. Patrz tak¿e G101Enable Mirror Image w dziale Kody G.
50 Aux Axis Sync
To ustawienie zmienia synchronizacjê pomiêdzy nadajnikiem i odbiornikiem dla drugiego portu szeregowego.
Drugi port szeregowy jest u¿ywany dla osi pomocniczych. Ustawienia pomiêdzy uk³adem sterowania CNC i
osiami pomocniczymi musz¹ byæ takie same.
Wybór “RTS/CTS” informuje nadajnik o koniecznoœci tymczasowego zatrzymania przesy³u danych, aby
odbiornik móg³ nad¹¿yæ.
Wybór “XON/XOFF” skutkuje zastosowaniem kodów znaków ASCII przez odbiornik, aby poinformowaæ
nadajnik o koniecznoœci tymczasowego zatrzymania. Najczêœciej stosuje siê ustawienie “XON/XOFF”.
“DC CODES” jest podobne do “XON/XOFF”, ale z t¹ ró¿nic¹, ¿e wys³ane zostaj¹ kody startu/stopu.
Funkcja ‘XMODEM” jest obs³ugiwana przez odbiornik, który przesy³a dane w blokach o wielkoœci 128 bajtów.
XMODEM zwiêksza niezawodnoœæ komunikacji RS-232, gdy¿ nastêpuje kontrola integralnoœci wszystkich
bloków.
51 Door Hold Switch Override (Safety Switch Override)
Wybór “Off” uniemo¿liwi rozpoczêcie programu, gdy drzwiczki s¹ otwarte, zaœ otwarcie drzwiczek spowoduje
zatrzymanie uruchomionego programu (tak samo jak naciœniêcie “Feed Hold”).
Maszyny wyposa¿one w rêczny prze³¹cznik bezpieczeñstwa przechodz¹ do stanu wstrzymania posuwu w
przypadku zwolnienia prze³¹cznika bezpieczeñstwa.
Po w³¹czeniu uk³adu sterowania, to ustawienie automatycznie powraca do OFF (wy³¹czone).
52 G83 Retract Above R
Zakres od 0,0 do 9,9999 cala lub 0-254 mm. To ustawienie zmienia zachowanie G83 (cykl nawiercania
precyzyjnego). Wiêkszoœæ programistów ustawia p³aszczyznê odniesienia (R) znacznie powy¿ej przejœcia, aby
zapewniæ ca³kowite usuniêcie wiórów z otworu przez ruch usuwania wiórów. Powoduje to jednak stratê czasu,
gdy¿ maszyna “nawierca” tê pust¹ przestrzeñ. Je¿eli ustawienie 52 jest ustawione na odleg³oœæ wymagan¹ w
celu usuniêcia wiórów, to p³aszczyzna R mo¿e byæ umieszczona znacznie bli¿ej nawiercanej czêœci.

53 Jog w/o Zero Return
W³¹czenie tego ustawienia (ON) umo¿liwia impulsowanie osiami bez zerowania maszyny (tj. bez ustalania
po³o¿enia pocz¹tkowego maszyny). Jest to niebezpieczny stan, gdy¿ oœ mo¿e uderzyæ o mechaniczne
prowadnice, co grozi uszkodzeniem maszyny.
Po w³¹czeniu uk³adu sterowania, to ustawienie automatycznie powraca do OFF (wy³¹czone).
54 Aux Axis Baud Rate
To ustawienie pozwala operatorowi zmieniæ szybkoœæ transmisji dla drugiego portu szeregowego (oœ
pomocnicza). To ustawienie musi byæ dopasowane do wartoœci w uk³adzie sterowania osi pomocniczej.
55 Enable DNC from MDI
W³¹czenie tego ustawienia (On) udostêpnia funkcjê DNC. Aby wybraæ DNC w uk³adzie sterowania, nale¿y
dwukrotnie nacisn¹æ przycisk MDI/DNC.
Funkcja DNC (bezpoœrednie sterowanie numeryczne) nie jest dostêpna w razie wy³¹czenia tego ustawienia
(Off).
56 M30 Restore Default G
W razie w³¹czenia tego ustawienia (ON), zakoñczenie programu za pomoc¹ M30 lub poprzez naciœniêcie
“Reset” przywróci wszystkie modalne kody G do wartoœci domyœlnych.
57 Exact Stop Canned X-Z
Ruch szybki XZ skojarzony z cyklem standardowym mo¿e nie osi¹gn¹æ dok³adnego zatrzymania w razie
wy³¹czenia tego ustawienia (Off). W³¹czenie tego ustawienia (ON) zapewnia dok³adne zatrzymanie ruchu XZ.
58 Cutter Compensation
To ustawienie wybiera zastosowany rodzaj kompensacji frezu (FANUC lub YASNAC). Patrz rozdzia³
“Kompensacja frezu”.
59 Probe Offset X+
60 Probe Offset X-
61 Probe Offset Z+
62 Probe Offset Z-
Te ustawienia s³u¿¹ do definiowania przemieszczenia i wielkoœci czujnika wrzeciona. Te cztery ustawienia
okreœlaj¹ odleg³oœæ i kierunek ruchu od miejsca uruchomienia czujnika do lokalizacji faktycznej wykrytej
powierzchni. Te ustawienia s¹ u¿ywane przez kody G31, G36, G136 i M75. Wartoœci wpisane dla ka¿dego
ustawienia mog¹ byæ liczbami dodatnimi lub ujemnymi.
W celu uzyskania dostêpu do tych ustawieñ mo¿na u¿yæ makr; w celu uzyskania dok³adnych informacji, patrz
rozdzia³ “Makra”.

63 Tool Probe Width
To ustawienie s³u¿y do okreœlania szerokoœci czujnika u¿ytego do testowania œrednicy narzêdzia. To
ustawienie, u¿ywane przez G35, jest dostêpne tylko dla opcji czujnika.
64 T. OFS Meas Uses Work
To ustawienie zmienia sposób pracy przycisku Tool Ofset Mesur (pomiar przesuniêcia narzêdzia). W razie jego
w³¹czenia (ON), wprowadzone przesuniêcie narzêdzia jest zmierzonym przesuniêciem narzêdzia plus
przesuniêcie wspó³rzêdnych roboczych (oœ Z). Gdy jest ono wy³¹czone (OFF), przesuniêcie narzêdzia jest
równe po³o¿eniu Z maszyny.
65 Graph Scale (Height)
To ustawienie okreœla wysokoœæ obszaru roboczego, która jest wyœwietlana na ekranie trybu grafiki. Wartoœæ
domyœlna dla tego ustawienia jest wysokoœci¹ maksymaln¹, która jest ca³kowitym obszarem roboczym
maszyny. Do ustawienia okreœlonej skali mo¿na u¿yæ nastêpuj¹cego wzoru:
£¹czny ruch w osi Y = Parametr 20 / Parametr 19
Skala = £¹czny ruch w osi Y / Ustawienie 65
66 Graphics X Offset
To ustawienie lokalizuje praw¹ stronê okienka skalowania wzglêdem po³o¿enia zerowego X maszyny (patrz
rozdzia³ dotycz¹cy grafiki). Jego wartoœæ domyœlna to zero.
68 Graphics Z Offset
To ustawienie lokalizuje górn¹ czêœæ okienka powiêkszania wzglêdem po³o¿enia zerowego X maszyny (patrz
rozdzia³ dotycz¹cy grafiki). Jego wartoœæ domyœlna to zero.

69 DPRNT Leading Spaces
Jest to ustawienie typu On/Off (w³¹czone/wy³¹czone). W razie ustawienia na OFF, uk³ad sterowania nie
stosuje spacji prowadz¹cych wygenerowanych przez makroinstrukcjê w formacie DPRNT. W razie ustawienia
na ON, uk³ad sterowania wykorzystuje spacje prowadz¹ce. Poni¿szy przyk³ad ilustruje zachowanie uk³adu
sterowania, gdy to ustawienie jest OFF lub ON.
#1= 3.0 ; MOC WYJŒCIOWA
G0 G90 X#1 ; WY£¥CZONY ON
DPRNT[X#1[44]] ; X3.0000 X3.0000
Nale¿y zwróciæ uwagê na spacjê pomiêdzy “X” oraz 3, gdy to ustawienie jest w³¹czone (ON). Informacje s¹
³atwiejsze do odczytania, gdy to ustawienie jest w³¹czone (ON).
70 DPRNT Open/CLOS DCode
To ustawienie okreœla, czy instrukcje POPEN i PCLOS w makrach przesy³aj¹ kody steruj¹ce DC do portu
szeregowego. W razie jego w³¹czenia (ON), te instrukcje przesy³aj¹ kody steruj¹ce DC. W razie jego
wy³¹czenia (OFF), kody steruj¹ce s¹ t³umione. Ustawienie domyœlne to ON.
72 Can Cycle Cut Depth
To ustawienie jest u¿ywane z cyklami standardowymi G71 i G72 do okreœlenia g³êbokoœci inkrementalnej dla
ka¿dego przejœcia podczas obróbki zgrubnej. Jest ono u¿ywane, je¿eli programista nie okreœli kodu D. Wa¿ne
wartoœci wynosz¹ od 0 do 29,9999 cala lub 299,999 mm. Wartoœæ domyœlna to .0010 cala.
73 Can Cycle Retraction
To ustawienie jest u¿ywane z cyklami standardowymi G71 i G72 do okreœlania wartoœci cofania po przejœciu
zgrubnym. Przedstawia ono przeœwit miêdzy narzêdziem i materia³em, gdy narzêdzie nawraca w celu
wykonania kolejnego przejœcia. Wa¿ne wartoœci wynosz¹ od 0 do 29,9999 cala lub 299,999 mm. Wartoœæ
domyœlna to .0010 cala.
74 9xxx Progs Trace
To ustawienie, wraz z ustawieniem 75, jest przydatne do usuwania b³êdów z programów CNC. W razie jego
w³¹czenia (On), uk³ad sterowania wyœwietla kod w makroprogramach (O9xxxx). W razie jego wy³¹czenia (Off),
uk³ad sterowania nie wyœwietla kodu serii 9000.
75 9xxxx Progs Singls BLK
Gdy ustawienie 75 jest w³¹czone (On), a uk³ad sterowania pracuje w trybie “Single Block”, uk³ad sterowania
zatrzymuje siê przy ka¿dym bloku kodu w makroprogramie (O9xxxx) i czeka, dopóki operator nie naciœnie “Cycle
Start”. W razie jego wy³¹czenia (Off), makroprogram jest wykonywany ci¹gle, zaœ uk³ad sterowania nie
zatrzymuje siê przy ka¿dym bloku - nawet jeœli tryb “Single Block” jest w³¹czony. Ustawienie domyœlne to “On”.
Gdy ustawienie 74 oraz ustawienie 75 s¹ jednoczeœnie w³¹czone (On), uk³ad sterowania pracuje normalnie.
Innymi s³owy, wszystkie wykonane bloki s¹ zaznaczone i wyœwietlone, zaœ w trybie “Single Block” nastêpuje
pauza przed wykonaniem ka¿dego bloku.
Gdy ustawienie 74 oraz ustawienie 75 s¹ jednoczeœnie wy³¹czone (Off), uk³ad sterowania wykonuje programy
serii 9000 bez wyœwietlania kodu programu. Je¿eli uk³ad sterowania znajduje siê w trybie “Single Block”, to
podczas wykonywania programu serii 9000 nie nast¹pi ¿adna pauza bloku pojedynczego.
Gdy ustawienie 75 jest w³¹czone (On), a ustawienie 74 jest wy³¹czone (Off), programy serii 9000 s¹
wyœwietlane w kolejnoœci realizacji.
76 Foot Pedal Lock Out
Jest to ustawienie typu On/Off (w³¹czone/wy³¹czone). Gdy jest wy³¹czone (Off), wy³¹cznik no¿ny pracuje
normalnie. Gdy jest w³¹czone (On), wszelkie dzia³ania przy wy³¹czniku no¿nym s¹ ignorowane przez uk³ad
sterowania.
77 Scale Integer F
To ustawienie pozwala operatorowi wybraæ sposób interpretacji wartoœci F (prêdkoœæ posuwu), która nie
zawiera kropki dziesiêtnej, przez uk³ad sterowania. (Zaleca siê, aby programiœci zawsze stosowali kropkê
dziesiêtn¹.) To ustawienie pomaga operatorom wykonywaæ programy opracowane na uk³adzie sterowania
innym ni¿ Haas. Dla przyk³adu F12:
Ustawienie 77 OFF 0,0012 jedn./min.
Ustawienie 77 ON 12,0 jedn./min.

81 Tool at Auto Off
W razie naciœniêcia klawisza “Power Up/Restart”, uk³ad sterowania zmienia narzêdzie okreœlone w tym
ustawieniu. W razie okreœlenia zera (0), przy w³¹czeniu zasilania nie nast¹pi ¿adna wymiana narzêdzi.
Ustawienie domyœlne to “1”.
82 Language
Jêzyki inne ni¿ angielski s¹ dostêpne w uk³adzie sterowania Haas. Aby ustawiæ na inny jêzyk, nale¿y wybraæ
jêzyk i nacisn¹æ Enter.
83 M30/Resets Overrides
W razie w³¹czenia tego ustawienia (On), M30 przywraca wszystkie funkcje sterowania rêcznego (prêdkoœæ
posuwu, wrzeciono, ruch szybki) do ustawieñ domyœlnych (100%).
84 Tool Overload Action
To ustawienie powoduje wykonanie okreœlonego dzia³ania (Alarm, Feedhold, Beep, Autofeed) ka¿dorazowo w
przypadku przeci¹¿enia narzêdzia. (Patrz rozdzia³ “Oprzyrz¹dowanie”)
Wybór “Alarm” spowoduje zatrzymanie maszyny w razie przeci¹¿enia maszyny.
W razie ustawienia na “Feedhold”, wyœwietlony zostanie komunikat “Tool Overload”, zaœ maszyna zatrzyma
siê w sytuacji wstrzymania posuwu w przypadku wyst¹pienia tego stanu. Naciœniêcie dowolnego klawisza
usunie komunikat.
Wybór “Beep” spowoduje wygenerowanie sygna³u dŸwiêkowego przez uk³ad sterowania w razie przeci¹¿enia
narzêdzia.
W razie ustawienia na “Autofeed”, tokarka automatycznie ograniczy prêdkoœæ posuwu w oparciu o obci¹¿enie
narzêdzia.
Uwagi dotycz¹ce posuwu automatycznego:
Podczas gwintowania (sztywnego lub swobodnego), funkcje sterowania rêcznego posuwu i
wrzeciona zostan¹ zablokowane, w zwi¹zku z czym funkcja posuwu automatycznego bêdzie
niedostêpna (uk³ad sterowania pozornie zareaguje na naciœniêcie przycisków sterowania
rêcznego poprzez wyœwietlenie komunikatów sterowania rêcznego).
Funkcja posuwu automatycznego nie powinna byæ stosowana podczas frezowania z
gwintowaniem lub automatycznego gwintowania odwrotnego g³owic, gdy¿ mog¹ wyst¹piæ
nieprzewidziane skutki lub nawet zderzenie.
Ostatnia zadana prêdkoœæ posuwu zostanie przywrócona po zakoñczeniu wykonywania
programu, b¹dŸ gdy operator naciœnie RESET (resetowanie) lub wy³¹czy funkcjê AUTOFEED
(posuw automatyczny).
Operator mo¿e u¿yæ klawiaturowych przycisków sterowania rêcznego prêdkoœci posuwu, gdy
wybrana jest funkcja AUTOFEED (posuw automatyczny). Te przyciski zostan¹ rozpoznane
przez funkcjê posuwu automatycznego jako nowa zadana prêdkoœæ posuwu, dopóki nie
zostanie przekroczona wartoœæ graniczna obci¹¿enia narzêdzia. Je¿eli jednak przekroczono
ju¿ wartoœæ graniczn¹ obci¹¿enia, to uk³ad sterowania zignoruje przyciski sterowania
rêcznego prêdkoœci¹ posuwu.
85 Maximum Corner Rounding
To ustawienie definiuje dok³adnoœæ obróbki skrawaniem zaokr¹glonych krawêdzi w wybranej tolerancji.
Pocz¹tkowa wartoœæ domyœlna to 0.05 cala. W razie ustawienia na zero (0), uk³ad sterowania pracuje w taki
sposób, jak gdyby wydano komendê zatrzymania awaryjnego w ka¿dym bloku ruchu.

86 Thread Finish Allowance
To ustawienie, u¿ywane w cyklu standardowym gwintowania G76, okreœla iloœæ materia³u, jaka pozostanie na
gwincie do wykoñczenia po wykonaniu wszystkich przejœæ w cyklu. Zakres wartoœci to 0 - .9999 cala. Wartoœæ
domyœlna to 0 obr./min.
87 TNN Resets Override
Jest to ustawienie typu On/Off (w³¹czone/wy³¹czone). W razie wykonania M06, gdy to ustawienie jest
w³¹czone, wszelkie funkcje sterowania rêcznego zostaj¹ anulowane i przywrócone do wartoœci
zaprogramowanych.
88 Reset Resets Overrides
Jest to ustawienie typu On/Off (w³¹czone/wy³¹czone). Gdy jest w³¹czone, a operator naciœnie przycisk RE-
SET, wszystkie funkcje sterowania rêcznego zostaj¹ anulowane i przywrócone do wartoœci zaprogramowanych
lub domyœlnych.
90 Graph Z Zero Location
To ustawienie reguluje wartoœci ekstremalne w wartoœciach geometrii narzêdzi lub zmiany po³o¿enia narzêdzi.
W trybie grafiki, przesuniêcia narzêdzi s¹ ignorowane, przez co œcie¿ki przejœcia poszczególnych narzêdzi s¹
wyœwietlone w tej samej lokalizacji. Ustawienie na przybli¿on¹ wartoœæ wspó³rzêdnych maszyny dla
zaprogramowanego po³o¿enia zerowego czêœci anuluje wszystkie alarmy “Z Over Travel Range”, jakie mog¹
wyst¹piæ w trybie grafiki. Wartoœæ domyœlna to -8.0000.
91 Graph X Zero Location
To ustawienie reguluje wartoœci ekstremalne w wartoœciach geometrii narzêdzi lub zmiany po³o¿enia narzêdzi.
W trybie grafiki, przesuniêcia narzêdzi s¹ ignorowane, przez co œcie¿ki przejœcia poszczególnych narzêdzi s¹
wyœwietlone w tej samej lokalizacji. Ustawienie na przybli¿on¹ wartoœæ wspó³rzêdnych maszyny dla
zaprogramowanego po³o¿enia zerowego czêœci anuluje wszystkie alarmy “X Over Travel Range”, jakie mog¹
wyst¹piæ w trybie grafiki. Wartoœæ domyœlna to -8.0000.
92 Chuck Clamping
To ustawienie okreœla kierunek zaciskania uchwytu. W razie ustawienia na “O.D.”, uchwyt zostaje uznany za
zaciœniêty w chwili przesuniêcia szczêk do œrodka wrzeciona. W razie ustawienia na “I.D.”, uchwyt zostaje
uznany za zaciœniêty w chwili odsuniêcia szczêk od œrodka wrzeciona.
93 Tailstock X Clearance
To ustawienie wspó³pracuje z ustawieniem 94 w celu okreœlenia strefy ograniczonego ruchu , która ogranicza
wspó³dzia³anie konika i g³owicy rewolwerowej. To ustawienie okreœla zakres ruchu osi X, gdy ró¿nica pomiêdzy
lokalizacj¹ osi Z a lokalizacj¹ konika osi¹gnie wartoœæ poni¿ej wartoœci okreœlonej w ustawieniu 94. W razie
wyst¹pienia tej sytuacji, gdy jest wykonywany program, nastêpuje wygenerowanie alarmu. Podczas
impulsowania alarm nie zostanie wygenerowany, ale ruch bêdzie ograniczony. Jednostkami s¹ cale.
94 Tailstock Z Clearance
To ustawienie jest minimaln¹ dopuszczaln¹ ró¿nic¹ pomiêdzy osi¹ Z i (patrz ustawienie 93). Jednostkami s¹
cale. Wartoœæ -1,0000 oznacza, ¿e oœ X jest poni¿ej p³aszczyzny przeœwitu X (ustawienie 93); oœ Z musi
znajdowaæ siê w odleg³oœci powy¿ej 1 cala od konika w kierunku ujemnym na osi Z. Wartoœæ domyœlna tego
ustawienia to zero. Jednostkami s¹ cale.
95 Thread Chamfer Size
To ustawienie jest u¿ywane w cyklach gwintowania G76 i G92 w razie wydania komendy M23. Gdy komenda
M23 jest aktywna, skoki gwintowania koñcz¹ siê wycofaniem k¹towym, nie zaœ wycofaniem prostym. Wartoœæ
w ustawieniu 95 jest równa wymaganej liczbie obrotów (gwintów sfazowanych). Uwaga: Ustawienia 95 i 96
wspó³pracuj¹ ze sob¹. Wa¿ny zakres: 0 do 29,999 (Wielokrotnoœæ bie¿¹cego prowadzenia gwintu, F lub E).

96 Thread Chamfer Angle
Patrz ustawienie 95.
Wa¿ny zakres: Dostêpny zakres to 0 do 89 stopni (Bez ¿adnej kropki dziesiêtnej)
97 Tool Change Direction
To ustawienie okreœla domyœlny kierunek wymiany narzêdzia. Mo¿na ustawiæ je na “Shortest” lub “M17/M18”.
W razie wyboru “Shortest”, uk³ad sterowania obraca kierunek niezbêdny w celu osi¹gniêcia nastêpnego
narzêdzia przy najmniejszym zakresie ruchu. Program mo¿e wci¹¿ u¿ywaæ M17 oraz M18 do zablokowania
kierunku wymiany narzêdzia, ale po dokonaniu tej operacji powrót do najkrótszego kierunku narzêdzia jest
mo¿liwy wy³¹cznie za pomoc¹ “Reset” lub “M30/M02”.
Poprzez wybór M17/M18, uk³ad sterowania przesuwa g³owicê rewolwerow¹ albo stale do przodu, albo stale do
ty³u, w zale¿noœci od ostatniego M17 lub M18. W razie wykonania resetowania, w³¹czenia zasilania lub “M30/
M02”, uk³ad sterowania zak³ada M17 jako kierunek g³owicy narzêdziowej podczas wymiany narzêdzi (stale do
przodu). Ta opcja jest przydatna, gdy program musi omin¹æ pewne obszary g³owicy narzêdziowej w uwagi na
oprzyrz¹dowanie o niestandardowych wymiarach.
98 Spindle Jog RPM
To ustawienie okreœla obr./min. wrzeciona dla klawisza “Spindle Jog”. Wartoœæ domyœlna to 100 obr./min.
99 Thread Minimum Cut
To ustawienie, u¿ywane w cyklu standardowym gwintowania G76, okreœla minimaln¹ liczbê kolejnych przejœæ
gwintowania. Kolejno nastêpuj¹ce przejœcia nie mog¹ byæ mniejsze ni¿ wartoœæ okreœlona w tym ustawieniu.
Wartoœci musz¹ mieœciæ siê w przedziale od 0 do .9999 cala w³¹cznie. Wartoœæ domyœlna to .0010 cala.
100 Screen Saver Delay
W razie ustawienia na zero, wygaszacz ekranu zostaje unieruchomiony. W razie ustawienia na pewn¹ liczbê
minut, po up³ywie tego czasu bez u¿ywania klawiatury nastêpuje w³¹czenie wygaszacza ekranu. (Deaktywacja
nastêpuje poprzez dowolne naciœniêcie klawisza, ruch zdalnego regulatora lub alarm.) Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
wygaszacz ekranu nie mo¿e byæ aktywowany, gdy uk³ad sterowania znajduje siê w trybie “Sleep”, “Jog”, “Edit”,
“Graphics”, “MEM” lub “MDI” z wyœwietlonym ekranem PRGRM. Gdy jest aktywny, na wyœwietlaczu pojawia
siê komunikat “Screen saver”, który zmienia po³o¿enie co 2 sekundy.
101 Feed Overide -> Rapid
W³¹czenie tego ustawienia (ON) i naciœniêcie “Handle Control Feedrate” powoduje realizacjê funkcji sterowania
rêcznego dla posuwu automatycznego i ruchu szybkiego przez zdalny regulator. Ustawienie 10 wp³ywa na
maksymaln¹ prêdkoœæ ruchu szybkiego.
102 C Axis Diameter
To ustawienie obs³uguje oœ C. Patrz rozdzia³ “Oœ C”. Wartoœæ domyœlna to 1,0 cal, zaœ maksymalna
dopuszczalna wartoœæ to 29,999 cala.
103, CYC START/FH Same Key
Nale¿y nacisn¹æ i przytrzymaæ przycisk “Cycle Start”, aby uruchomiæ program, gdy to ustawienie jest
w³¹czone (ON). W razie zwolnienia “Cycle Start”, wygenerowane zostaje wstrzymanie posuwu.
To ustawienie nie mo¿e byæ w³¹czone przy w³¹czonym ustawieniu 104. Gdy dowolne z nich jest w³¹czone
(ON), drugie zostanie automatycznie wy³¹czone.
104, Jog Handle to SNGL BLK
Zdalny regulator mo¿e byæ u¿ywany do przechodzenia w pojedynczych krokach przez program, gdy to
ustawienie jest w³¹czone (ON). Odwrócenie kierunku zdalnego regulatora generuje stan “Feed Hold”
(wstrzymanie posuwu).
To ustawienie nie mo¿e byæ w³¹czone (ON) przy w³¹czonym ustawieniu 103. Gdy dowolne z nich jest
w³¹czone (ON), drugie zostanie automatycznie wy³¹czone.
105 TS Retract Distance
Odleg³oœæ od “Hold Point” (punkt trzymania, ustawienie 107), na jak¹ wycofa siê konik w razie wydania
komendy. To ustawienie powinno byæ wartoœci¹ dodatni¹.

106 TS Advance Distance
Gdy konik przesuwa siê ku punktowi trzymania (ustawienie 107), jest to punkt, w którym nastêpuje
zatrzymanie ruchu szybkiego i rozpoczêcie posuwu. To ustawienie powinno byæ wartoœci¹ dodatni¹.
107 TS Hold Point
To ustawienie ma postaæ absolutnych wspó³rzêdnych maszyny i powinno byæ wartoœci¹ ujemn¹. Jest to punkt
docelowy trzymania w razie wydania komendy M21. Z regu³y znajduje siê on wewn¹trz trzymanej czêœci. Jest
on okreœlany poprzez impulsowanie do czêœci i dodanie pewnej wartoœci do po³o¿enia absolutnego.
109 Warm-Up Time in MIN.
Jest to liczba minut (maksymalnie 300 minut od momentu w³¹czenia zasilania) stosowania kompensacji
okreœlonych w ustawieniach 110-112.
Przegl¹d – Je¿eli maszyna zostanie w³¹czona, a ustawienie 109 i co najmniej jedno z ustawieñ 110, 111 lub
112 s¹ ustawione na wartoœæ niezerow¹, to wyœwietlone zostanie poni¿sze ostrze¿enie:
OSTRZE¯ENIE! Warm up Compensation is specified (okreœlono kompensacjê rozgrzewania)!
Do you wish to activate (czy aktywowaæ)
Warm up Compensation (kompensacjê nagrzewania) (Y/N)?
W razie podania “Y”, uk³ad sterowania natychmiast stosuje ca³¹ kompensacjê (ustawienie 110, 111, 112), zaœ
kompensacja zostaje obni¿ona z up³ywem czasu. Dla przyk³adu, po up³ywie 50% czasu okreœlonego w
ustawieniu 109, odleg³oœæ kompensacji bêdzie wynosiæ 50%.
Aby zresetowaæ okres, nale¿y wy³¹czyæ i w³¹czyæ maszynê, a nastêpnie odpowiedzieæ “tak” na pytanie
dotycz¹ce kompensacji zadane przy w³¹czeniu zasilania. Ostrze¿enie: Zmiana ustawieñ 110, 111 lub 112 przy
uruchomionej kompensacji mo¿e spowodowaæ nag³y ruch rzêdu maks. 0,0044 cala.
Wartoœæ pozosta³ego czasu rozgrzewania jest wyœwietlona w dolnym prawym rogu ekranu “Diagnostics Inputs
2” w standardowym formacie hh:mm:ss.
110Warmup X Distance
112 Warmup Z Distance
Ustawienia 110 i 112 okreœlaj¹ wartoœæ kompensacji (maks. = 1 0,0020" lub 1 0,051 mm) zastosowan¹ dla osi.
Aby ustawienie 109 zadzia³a³o, nale¿y wprowadziæ wartoœci dla ustawieñ 110 i 112.
114 Conveyor Cycle (minutes)
115 Conveyor On-time (minutes)
Te dwa ustawienia steruj¹ opcjonalnym przenoœnikiem wiórów. Ustawienie 114 steruje czêstoœci¹ powtarzania
cyklu, zaœ ustawienie 115 okreœla liczbê minut pracy przenoœnika. Dla przyk³adu, je¿eli ustawienie 114
zostanie nastawione na 30, a ustawienie 115 na 2, to przenoœnik wiórów bêdzie w³¹czaæ siê co pó³ godziny (30
minut), pracowaæ przez dwie minuty, a nastêpnie wy³¹czaæ siê
118 M99 Bumps M30 CNTRS
Gdy to ustawienie jest w³¹czone (ON), M99 doda jeden do liczników M30, które s¹ widoczne na ekranie
CURNT COMNDS. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e M99 zwiêksza liczniki tylko w razie wyst¹pienia w programie
g³ównym, nie zaœ w podprogramie.
119 Offset Lock
W³¹czenie tego ustawienia (ON) uniemo¿liwia zmianê wartoœci na ekranie “Offset”. Jednak¿e programy, który
zmieniaj¹ przesuniêcia, wci¹¿ mog¹ je zmieniaæ.
120 Macro Var Lock
W³¹czenie tego ustawienia (ON) uniemo¿liwi zmianê makrozmiennych. Jednak¿e programy, który zmieniaj¹
makrozmienne, wci¹¿ mog¹ je zmieniaæ.

121 Foot Pedal TS Alarm
W razie u¿ycia M21 w celu przesuniêcia konika do punktu trzymania i przytrzymania czêœci, uk³ad sterowania
wygeneruje alarm, je¿eli czêœæ nie zostanie wykryta po osi¹gniêciu punktu trzymania. Ustawienie 121 mo¿na
w³¹czyæ (On), a wówczas wygenerowany zostanie alarm w przypadku u¿ycia wy³¹cznika no¿nego do przesuniêcia
konika do punktu trzymania i niewykrycia czêœci.
122 SS Chuck Clamping
Ta funkcja obs³uguje tokarki z subwrzecionem. Dostêpne wartoœci to “O.D.” lub “I.D.”; podobne do ustawienia 92 dla
wrzeciona g³ównego.
131 Auto Door
Ten parametr obs³uguje opcjê drzwiczek automatycznych.. Nale¿y go w³¹czyæ (ON) dla maszyn z drzwiczkami
automatycznymi. Patrz tak¿e M85/86 (Kody M otwarcia/zamkniêcia drzwiczek automatycznych).
Drzwiczki zamkn¹ siê w razie naciœniêcia “Cycle Start” i otworz¹ po osi¹gniêciu przez program M00, M01 (z
w³¹czonym opcjonalnym zatrzymaniem) lub M30, gdy wrzeciono przestanie siê obracaæ.
132 Jog or Home Before TC
W razie wy³¹czenia tego ustawienia (OFF), maszyna zachowuje siê normalnie. W razie jego w³¹czenia (ON) i
naciœniêciu “Turret FWD”, “Turret REV” lub “Next Tool”, gdy jedna lub wszystkie osie s¹ oddalone od po³o¿enia
zerowego, przyjmuje siê prawdopodobieñstwo zderzenia; wyœwietlony zostanie komunikat, zaœ operacja wymiany
narzêdzi nie zostanie wykonana. Je¿eli jednak operator nacisn¹³ “Handle Jog” przed wymian¹ narzêdzi, to zak³ada
siê, ¿e oœ zosta³a w³aœnie przesuniêta do bezpiecznego po³o¿enia; operacja wymiany narzêdzi zostanie wykonana.
133 REPT Rigid Tap
To ustawienie zapewnia, ¿e podczas gwintowania wrzeciono jest zorientowane w sposób zapewniaj¹cy ustawienie
gwintów w linii w razie zaprogramowania drugiego przejœcia gwintowania.
134 Connection Type
Mo¿liwoœæ ustawienia na “FLOPPY”, “NET” lub “ZIP”. W razie ustawienia na “FLOPPY”, ³adowanie i zapisywanie
programów jest wykonywane za pomoc¹ napêdu dyskietek elastycznych.
W razie ustawienia na “NET”, ³adowanie i zapisywanie jest wykonywane za pomoc¹ po³¹czenia sieciowego
zorganizowanego przez u¿ytkownika.
W razie ustawienia na “ZIP”, ³adowanie i zapisywanie programów nastêpuje przez napêd Zip™ zorganizowany
przez u¿ytkownika.
135 Network Type
Dla tego ustawienia mo¿na wybraæ po³o¿enie “NONE”, “NOVELL”, “NT/IPX”, “NT/TCP” lub “ADV/TCP”. Okreœla ono
rodzaj po³¹czenia sieciowego wybranego przez u¿ytkownika W razie ustawienia na “NONE”, dostêpna jest tylko
dyskietka elastyczna lub napêd Zip™ dostarczony przez u¿ytkownika. W razie wyboru ADV/TCP, w miejscu
ustawienia 135 pojawi siê strona ustawieñ. Aby powróciæ do poprzedniego wyboru, nale¿y zmieniæ “Net Type” na
“None”.
136 Server
To ustawienie zawiera wprowadzon¹ przez u¿ytkownika nazwê serwera (maks. d³ugoœæ 8 znaków.) Wprowadziæ
œrednik (symbol EOB), je¿eli maszyna nie jest pod³¹czona do serwera.
137 Username
To ustawienie zawiera wprowadzon¹ przez u¿ytkownika nazwê konta (maks. d³ugoœæ 8 znaków.) Wprowadziæ
œrednik (symbol EOB), je¿eli maszyna nie jest pod³¹czona do serwera.
138 Password
To ustawienie zawiera wprowadzone przez u¿ytkownika has³o (maks. d³ugoœæ 8 znaków.) Wprowadziæ œrednik
(symbol EOB), je¿eli maszyna nie jest pod³¹czona do serwera.
139 Path
To ustawienie zawiera wprowadzon¹ przez u¿ytkownika nazwê katalogu g³ównego Novell-Path lub Windows NT
(maks. 18 znaków). Dla sieci Novell jest to nazwa œcie¿ki u¿ytkownika, przyk³adowo U:\USERS\JOHNDOE. Dla
sieci Microsoft (np. Windows NT), jest to nazwa katalogu g³ównego/po¿¹danego katalogu, przyk³adowo
USERS\JOHNDOE. Wprowadziæ œrednik (symbol EOB), je¿eli maszyna nie jest pod³¹czona do serwera.

140 TCP/IP ADDR
To ustawienie jest u¿ywane tylko dla sieci TCP i zawiera wprowadzony przez u¿ytkownika adres TCP/IP w
domenie serwera (maks. 15 znaków). Dla przyk³adu: 192.168.1.2. Wprowadziæ œrednik (symbol EOB), je¿eli
maszyna nie jest pod³¹czona do serwera.
141 Subnet Mask
To ustawienie jest u¿ywane tylko dla sieci TCP i zawiera maskê podsieci wprowadzon¹ przez u¿ytkownika
(maks. 15 znaków; dla przyk³adu, 255.255.255.0). Wprowadziæ œrednik (symbol EOB), je¿eli maszyna nie jest
pod³¹czona do serwera.
142 Offset Chng Tolerance
To ustawienie generuje komunikat ostrze¿enia, gdy przesuniêcie zostanie zmienione o wiêcej ni¿ wartoœæ
wprowadzona dla tego ustawienia. Wyœwietlona zostanie poni¿sza podpowiedŸ: “XX zmienia przesuniêcie o
wiêcej ni¿ ustawienie 142! Zaakceptowaæ (Y/N)?” W razie próby zmiany przesuniêcia o wartoœæ
przekraczaj¹c¹ wartoœæ wprowadzon¹ (dodatni¹ lub ujemn¹) - tj. w razie wpisania “Y” - uk³ad sterowania
aktualizuje przesuniêcie jak zwykle; w przeciwnym razie zmiana zostaje odrzucona.
W razie wpisania “Y”, uk³ad sterowania aktualizuje przesuniêcie jak zwykle; w przeciwnym razie zmiana
zostaje odrzucona.
143 Machine Data Collect
To ustawienie pozwala u¿ytkownikowi pobieraæ dane z uk³adu sterowania za pomoc¹ komendy Q przes³anej
przez port RS-232. Ta funkcja bazuje na oprogramowaniu i wymaga u¿ycia dodatkowego komputera w celu
za¿¹dania, zinterpretowania i przechowania danych z uk³adu sterowania. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e uk³ad
sterowania zareaguje na komendê Q tylko wtedy, gdy to ustawienie bêdzie w³¹czone (ON). Stosowany jest
poni¿szy format wyjœcia:
<STX> <reakcja CSV> <ETB> <CR/LF> <0x3E>
(“CSV” oznacza zmienn¹ oddzielon¹ przecinkiem; jest to wiersz informacji, w którym ka¿dy fragment
informacji jest oddzielony od nastêpnego przecinkiem).
Uwaga: STX = 0x02 (ctrl-B); ETB = 0x17 (ctrl-W)
Mo¿na u¿yæ nastêpuj¹cych komend:
100 - Machine Serial Number (numer seryjny maszyny)
Q101 - Control Software Version (wersja oprogramowania steruj¹cego)
Q102 - Machine Model Number (numer modelu maszyny)
Q104 - Tryb (LIST PROG, MDI, MEM, JOG itp.)
Q200 - Tool Changes (wymiany narzêdzi, ³¹cznie)
Q201 - Tool Number in use (numer u¿ywanego narzêdzia)
Q300 - Power-on Time (czas ³¹czny za³¹czenia zasilania)
Q301 - Motion Time (czas ³¹czny ruchu)
Q303 - Last Cycle Time (czas ostatniego cyklu)
Q304 - Previous Cycle Time (czas poprzedniego cyklu)
Q400 - obecnie nie u¿ywane
Q401 - obecnie nie u¿ywane
Q402 - M30 Parts Counter #1 (M30 Licznik czêœci nr 1, resetowalny przy uk³adzie sterowania)
Q403 - M30 Parts Counter #2 (M30 Licznik czêœci nr 1, resetowalny przy uk³adzie sterowania)
Q500 - Trzy w jednym (PROGRAM, Oxxxxx, STATUS, PARTS, xxxxx)
Je¿eli uk³ad sterowania jest zajêty, to wygeneruje komunikat “STATUS, BUSY”. Je¿eli uk³ad sterowania jest
zajêty, to wygeneruje komunikat “STATUS, BUSY”.
Ponadto, gdy ustawienie 143 jest w³¹czone (ON), u¿ytkownik ma mo¿liwoœæ za¿¹dania zawartoœci dowolnej
makrozmiennej lub zmiennej systemowej za pomoc¹ komendy Q600; dla przyk³adu, “Q600 xxxx”, gdzie xxxx
to makrozmienna. Zapisy do makrozmiennych od 1 do 999 w³¹cznie oraz od 2001 do 2800 mog¹ byæ
wykonywane za pomoc¹ komendy “E”; przyk³adowo, “Exxxx yyyyyy.yyyyyy”, gdzie xxxx to makrozmienna,
zaœ yyyyyy.yyyyyy to nowa wartoœæ. Z tej funkcji nale¿y korzystaæ wy³¹cznie wówczas, gdy nie wystêpuj¹
¿adne alarmy.

Tê funkcjê mo¿na rozbudowaæ poprzez zainstalowanie nastêpuj¹cych elementów opcjonalnych: p³ytki
przekaŸnika M-kod, przekaŸnika w³¹czenia zasilania i nowego prze³¹cznika E-STOP (zatrzymania
awaryjnego); skontaktowaæ siê z dealerem w celu uzyskania informacji na temat tych elementów. Po instalacji
przekaŸników wyjœcia od 40 do 47 w³¹cznie, status uk³adu sterowania jest przekazywany za pomoc¹
przekaŸnika w³¹czenia zasilania i prze³¹cznika E-STOP (zatrzymania awaryjnego).
Odbierana bêdzie nastêpuj¹ca komunikacja (* dostêpne tylko w razie u¿ycia z elementami opcjonalnymi):
* Styki E-STOP. Nast¹pi zamkniêcie po naciœniêciu przycisku E-STOP.
* Zasilanie w³¹czone (ON) - 115 V (pr¹d zmienny). Wskazuje, ¿e uk³ad sterowania jest w³¹czony. Nale¿y
pod³¹czyæ go do cewki przekaŸnikowej (115 V (pr¹d zmienny) w celu ustanowienia po³¹czenia.
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 40. Wskazuje, ¿e uk³ad sterowania znajduje siê w trybie “In-Cycle” (praca.)
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 41 i 42:
11 = Tryb MEM oraz bez alarmów (tryb AUTO.)
10 = Tryb MDI oraz bez alarmów (tryb rêczny.)
01 = Tryb bloku pojedynczego (tryb pojedynczy)
00 = inne tryby (zero, DNC, jog, list prog itp.)
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 43 i 44:
11 = Zatrzymanie wstrzymania posuwu (wstrzymanie posuwu.)
10 = M00 lub M01 stop
01 = M02 lub M30 stop (zatrzymanie programu)
00 = ¿aden z powy¿szych (mo¿e byæ zatrzymani bloku pojedynczego lub RESET.)
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 45 (Sterowanie rêczne prêdkoœci¹ posuwu jest aktywne, zaœ prêdkoœæ posuwu
NIE wynosi 100%)
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 46 (Sterowanie rêczne prêdkoœci¹ wrzeciona jest aktywne, zaœ prêdkoœæ
wrzeciona NIE wynosi 100%)
* Zapasowy przekaŸnik wyjœcia 47 (Uk³ad sterowania znajduje siê w trybie “EDIT”)
144 Feed Overide->Spindle
To ustawienie s³u¿y do utrzymania sta³ego dop³ywu wiórów w razie zastosowania sterowania rêcznego. W
razie w³¹czenia tego ustawienia (ON), wszelkie funkcje sterowania rêcznego prêdkoœci¹ posuwu zostan¹
zastosowane do prêdkoœci wrzeciona, zaœ funkcje sterowania rêcznego wrzecionem zostan¹ od³¹czone.
145 TS at Part for CS
(Konik przy czêœci do rozpoczêcia cyklu) W razie wy³¹czenia (OFF), maszyna zachowuje siê jak uprzednio. W
razie w³¹czenia tego ustawienia (ON), konik musi dociskaæ do czêœci w chwili naciœniêcia “Cycle Start”; w
przeciwnym razie wyœwietlony zostanie komunikat, zaœ program nie uruchomi siê.
156 Save Offset with PROG
W razie w³¹czenia tego ustawienia (ON), uk³ad sterowania zachowa przesuniêcia w tym samym pliku co
programy, ale pod nag³ówkiem O999999. Przesuniêcia s¹ widoczne w pliku przed koñcowym znakiem %.
157 Offset Format Type
To ustawienie kontroluje format, w jakim przesuniêcia s¹ zapisywane wraz z programami.
W razie ustawienia na “A”, format jest podobny do wyœwietlonego przez uk³ad sterowania i zawiera kropki
dziesiêtne oraz nag³ówki kolumn. Przesuniêcia zachowane w tym formacie mo¿na ³atwiej redagowaæ na
komputerze osobistym, a nastêpnie za³adowaæ do uk³adu sterowania.
W razie ustawienia na B, ka¿de przesuniêcie zostaje zachowane w oddzielnym wierszu z wartoœci¹ N i
wartoœci¹ V.
158 159 160 XYZ Screw Thermal COMP%
Te ustawienia mo¿na regulowaæ w przedziale od -30 do +30; s³u¿¹ one do zmiany wartoœci kompensacji
cieplnej œruby w zakresie od -30% do +30%.

162 Default To Float
Gdy to ustawienie jest w³¹czone (ON), uk³ad sterowania dodaje kropkê dziesiêtn¹ do wartoœci wprowadzonych
bez kropki dziesiêtnej (dla pewnych kodów adresowych). Gdy to ustawienie jest wy³¹czone (Off), wartoœci
nastêpuj¹ce za kodami adresowymi s¹ traktowane jako notacja operatora (np. czêœci tysiêczne lub
dziesiêciotysiêczne.) Dla przyk³adu:
Wartoœæ wprowadzona Przy ustawieniu OFF Przy ustawieniu ON
W trybie calowym X-2 X-.0002 X-2.
W trybie MM X-2 X-.002 X-2.
Ta funkcja dotyczy nastêpuj¹cych kodów adresowych:
X,Y,Z,A,B,C,E,F,I,J,K,U,W
D (z wyj¹tkiem z G73)
R (z wyj¹tkiem z G71 w trybie YASNAC)
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e to ustawienie wp³ywa na interpretacjê wszystkich programów wprowadzonych manualnie
lub z dysku, b¹dŸ poprzez RS-232. Nie wp³ywa ono na ustawienie 77 Scale Integer F.
163 Disable .1 Jog Rate
To ustawienie wy³¹cza najwy¿sz¹ prêdkoœæ impulsowania. Je¿eli operator wybierze najwy¿sz¹ prêdkoœæ
impulsowania, to maszyna automatycznie dobierze prêdkoœæ bezpoœrednio ni¿sz¹.
164 Powerup SP Max RPM
To ustawienie dotyczy przycisku ROTARY INDEX na EC300. Okreœla ono ruch obrotowy dla sto³u obrotowego
w stanowisku ³adowania. Nale¿y nastawiæ je na wartoœæ w przedziale od -360 do 360 stopni. Dla przyk³adu,
wprowadzenie “90” spowoduje obrót palety o 90° ka¿dorazowo po naciœniêciu przycisku indeksowania
obrotowego. W razie ustawienia na “0”, stó³ obrotowy nie bêdzie obracaæ siê.
Setting 165 SSV Variation
Okreœla wartoœæ, o jak¹ obr./min. mog¹ ró¿niæ siê na plus lub na minus od zadanej wartoœci podczas u¿ywania
funkcji Spindle Speed Variation (zmiana prêdkoœci wrzeciona). Tylko wartoœæ dodatnia.
Setting 166 SSV CYCLE (0.1) SECS
Okreœla cykl pracy lub szybkoœæ zmiany prêdkoœci wrzeciona. Tylko wartoœæ dodatnia.

KONSERWACJA
WYMAGANIA OGÓLNE
Zakres temperatur roboczych 5 do 40°C (41°F do 104°F)
Zakres temperatur przechowywania -20 do 70°C (-4°F do 158°F)
Wilgotnoœæ powietrza: Wilgotnoœæ wzglêdna 20% - 95%, bez kondensacji
Wysokoœæ: 0-7000 stóp
SPECYFIKACJA ZASILANIA
WA¯NE! PRZED POD£¥CZENIEM URZ¥DZENIA NALE¯Y ZAPOZNAÆ SIÊ Z
ODPOWIEDNIMI PRZEPISAMI.
WSZYSTKIE MASZYNY WYMAGAJ¹:
Zasilania trójfazowego, 50 lub 60 Hz.
Wahañ napiêcia nie przekraczaj¹cych +/-10%
System 15 HP Specyfikacja napiêcia Specyfikacja wysokiego napiêcia
SL-10 (195-260V) (354-488V)
Zasilanie 50 AMP 25 AMP
Wy³¹cznik automatyczny Haas 40 AMP 20 AMP
Je¿eli d³ugoœæ standardowego przewodu zasilaj¹cego od panelu elektrycznego
jest poni¿ej 100', to u¿yæ: 10 mm2 (8 GA.) 4 mm2 (12 GA.)
jest powy¿ej 100', to u¿yæ: 16 mm2 (6 GA.) 6 mm2 (10 GA.)
System 20 HP Specyfikacja napiêcia Specyfikacja wysokiego napiêcia
1
SL-20, TL-15 (195-260V) (354-488V)
30-40 HP System Specyfikacja napiêcia Specyfikacja wysokiego napiêcia2
TL-15BB, SL-20BB, SL-30, SL-30BB
1
SL-40, SL-40BB (195-260V) (354-488V)
55HP System Specyfikacja napiêcia Specyfikacja wysokiego napiêcia
1
SL-40, SL-40BB, SL-40L (195-260V) (354-488V)
Zasilanie 150 AMP Musi byæ zastosowany
zewnêtrzny transformator
Wy³¹cznik automatyczny Haas 125 AMP
jest poni¿ej 100', to u¿yæ: 50 mm2 (1 GA.)
jest powy¿ej 100', to u¿yæ: 70 mm2 (0 GA.)
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Konserwacja 189

OSTRZE¯ENIE!
Do ramy urz¹dzenia trzeba pod³¹czyæ oddzielny przewód uziomowy o takim samym przekroju, jak przewód
zasilaj¹cy. Uziemienie jest niezbêdne w celu zapewnienia bezpiecznej i prawid³owej pracy. Musi ono byæ
pod³¹czone do g³ównej listwy zeruj¹cej w RG budynku i poprowadzone do urz¹dzenia t¹ sam¹ drog¹, co
przewód zasilaj¹cy. Do uziemienia nie mo¿na u¿yæ rur wodoci¹gowych lub prêta uziomowego znajduj¹cego siê
przy urz¹dzeniu.
Zasilanie urz¹dzenia musi byæ uziemione. W po³¹czeniu gwiazdowym trzeba uziemiæ przewód neutralny. W
po³¹czeniu trójk¹tnym trzeba uziemiæ ga³¹Ÿ centraln¹ lub zastosowaæ uziemienie jednej z ga³êzi pr¹dowych.
Urz¹dzenie nie bêdzie dzia³aæ poprawnie bez uziemienia. (Nie ma to znaczenia w razie zastosowania
zewnêtrznej opcji 480V.)
Jeœli brak stabilnoœci napiêcia zasilaj¹cego przekracza dopuszczalne granice, to urz¹dzenie mo¿e nie
osi¹gn¹æ znamionowej mocy. Maszyna mo¿e pracowaæ prawid³owo, ale dostêpna moc bêdzie ni¿sza od
przewidzianej przez producenta. To zjawisko wystêpuje czêœciej w razie u¿ycia konwerterów fazy. Konwertery
mo¿na stosowaæ tylko wtedy, gdy inne rozwi¹zania s¹ niedostêpne.
Maksymalne napiêcie miêdzy ga³êziami lub ga³êziami i uziemieniem nie powinno przekraczaæ 260V lub 504V
w urz¹dzeniach z opcj¹ wewnêtrznego wysokiego napiêcia.
1
Wymagania przedstawione w tabeli odzwierciedlaj¹ moc wewnêtrznego wy³¹cznika automatycznego
maszyny. Jego czas wyzwalania jest wyj¹tkowo d³ugi. Mo¿e okazaæ siê, ¿e w celu zapewnienia prawid³owej
pracy trzeba zwiêkszyæ moc g³ównego bezpiecznika zewnêtrznego o 20-25%, co opisano w rozdziale
“Zasilanie”.
2
Przedstawiona specyfikacja wysokiego napiêcia dotyczy wewnêtrznej konfiguracji 400V, która jest
standardowa w maszynach dostêpnych w Europie. U¿ytkownicy krajowi i wszyscy pozostali musz¹ u¿yæ
zewnêtrznej opcji 480 V.
SPECYFIKACJA POWIETRZA
Tokarki CNC wymagaj¹ powietrza pod ciœnieniem co najmniej 100 psi przy 4 scfm na wlocie do regulatora
ciœnienia z ty³u urz¹dzenia. Powietrze powinno byæ dostarczane przez sprê¿arkê o mocy co najmniej 2 KM i
ze zbiornikiem 20 galonów, która za³¹cza siê, gdy ciœnienie spadnie do 100 psi. Zaleca siê u¿ycie wê¿a o
œrednicy wewnêtrznej co najmniej 3/8". Ustawiæ g³ówny regulator powietrza na 85 psi.
Zaleca siê pod³¹czenie wê¿a ze sprê¿onym powietrzem do karbowanego króæca urz¹dzenia i zabezpieczenie
go zaciskiem. Jeœli trzeba u¿yæ szybkoz³¹czki, to musi ona mieæ œrednicê co najmniej 3/8".
UWAGA: Nadmierna iloœæ oleju i wody w doprowadzanym powietrzu mo¿e

spowodowaæ uszkodzenie urz¹dzenia. Filtr/regulator ciœnienia powietrza
ma specjaln¹ misê, któr¹ nale¿y opró¿niæ przed uruchomieniem urz¹dzenia.
Stan misy nale¿y sprawdzaæ raz na miesi¹c. Inne zanieczyszczenia,
obecne w nadmiarze w linii powietrza, mog¹ zatkaæ zawór spustowy i
spowodowaæ przedostanie siê oleju i/lub wody do urz¹dzenia.
UWAGA: Po³¹czenia pomocnicze powietrza nale¿y doprowadziæ do z³¹cz po lewej

stronie filtra/reduktora powietrza.
O KNA / O S ³ ONY
Okna i os³ony z p³yt poliwêglanowych mog¹ ulec os³abieniu, jeœli zostan¹ wystawione na dzia³anie p³ynów
stosowanych w obróbce lub chemikaliów zawieraj¹cych aminy. Roczna utrata wytrzyma³oœci mo¿e siêgaæ
10% pierwotnej wartoœci. Jeœli istnieje podejrzenie utraty odpornoœci os³on, to nale¿y dokonaæ ich wymiany
przynajmniej raz na dwa lata.
Okna i os³ony musz¹ byæ wymienione, jeœli ulegn¹ uszkodzeniu lub zostan¹ powa¿nie porysowane. Okna
zniszczone nale¿y wymieniæ natychmiast.
190 Konserwacja 96-0122 wersja K styczeñ 2005

HARMONOGRAM KONSERWACJI
Poni¿ej znajduje siê wykaz regularnych czynnoœci konserwacyjnych, które nale¿y bezwzglêdnie wykonywaæ w
tokarkach HAAS serii SL. Podano w nim wymagan¹ czêstotliwoœæ prac, ich zakres oraz wymagane rodzaje
p³ynów. Te zalecenia musz¹ byæ przestrzegane, aby urz¹dzenie mog³o w³aœciwie pracowaæ oraz w celu
zapewnienia wa¿noœci gwarancji.
Czêstoœæ Wykonane prace konserwacyjne
Codziennie • Sprawdziæ poziom ch³odziwa. Sprawdziæ poziom oleju w zbiorniku olejowym prowadnicy.
• Usun¹æ wióry z os³on prowadnicy i osadnika.
• Usun¹æ wióry z g³owicy, obudowy, dwuz³¹czki obrotowej i rurki przed³u¿aj¹cej. P³yta
os³onowa tulei wysuwanej musi byæ zainstalowana na dwuz³¹czce obrotowej lub na
otworze uchwytu.
• Sprawdziæ poziom oleju w jednostce hydraulicznej (TYLKO DTE-25).
Pojemnoœæ: 8 galonów.
Co tydzieñ • Sprawdziæ prawid³owoœæ pracy automatycznego spustu na filtrze regulatora.
• Sprawdziæ, czy manometr/regulator powietrza wskazuje 85 psi.
• Oczyœciæ zewnêtrzne powierzchnie delikatnym œrodkiem czyszcz¹cym. NIE u¿ywaæ
rozpuszczalników.
• Usun¹æ misê wychwytuj¹c¹ drobne wióry w zbiorniku ch³odziwa.
Co miesi¹c • Sprawdziæ, czy os³ony prowadnicy dzia³aj¹ prawid³owo i w razie potrzeby nasmarowaæ
je lekkim olejem.
• Zdj¹æ pompê ze zbiornika ch³odziwa. Oczyœciæ wnêtrze zbiornika z osadu. Zainstalowaæ
pompê. Ostrze¿enie!Przed rozpoczêciem pracy wewn¹trz zbiornika, od³¹czyæ pompê
ch³odziwa od sterownika i wy³¹czyæ zasilanie.
• Opró¿niæ kube³ ze spuszczonym olejem. Sprawdziæ poziom oleju w przek³adni (je¿eli
dotyczy). Je¿eli nie widaæ oleju w dolnej krawêdzi wziernika, to zdj¹æ panel koñcowy i
dolaæ DTE-25 przez wlew górny, dopóki olej nie bêdzie widoczny w zbiorniku.
Co pó³ roku • Wymieniæ ch³odziwo i dok³adnie oczyœciæ zbiornik ch³odziwa.
• Wymieniæ filtr oleju hydraulicznego.
• Sprawdziæ wszystkie przewody giêtkie i linie smarowe pod k¹tem pêkniêæ.
Corocznie • Wymieniæ olej w przek³adni.
• Oczyœciæ filtr powietrza i usun¹æ osad ze spodu filtra.
• Co dwa lata wymieniæ filtr powietrza na skrzynce sterowniczej.
Ostrze¿enie! Nie czyœciæ tokarki Haas za pomoc¹ myjki wysokociœnieniowej; mo¿e to spowodowaæ
uszkodzenie wrzeciona.
Utrudniony przep³yw ch³odziwa mo¿e byæ spowodowany brudnym filtrem. Aby oczyœciæ filtr, wy³¹czyæ pompê
ch³odziwa, podnieœæ pokrywê zbiornika ch³odziwa i wyj¹æ filtr. Oczyœciæ i za³o¿yæ filtr.

SMAROWANIE
System Smar Iloœæ
Smar prowadnicy i pneumatyka Mobile Vactra #2 2-2.5 kwarty
Przek³adnia Mobil DTE 25 34 uncje
KONSERWACJA OKRESOWA
Na ekranie Current Commands (komendy bie¿¹ce) znajduje siê strona konserwacji okresowej - aby uzyskaæ
do niej dostêp w celu w³¹czenia/wy³¹czenia szeregu funkcji kontrolnych, nale¿y u¿yæ przycisków Page Up i
Page Down.
Pozycjê na liœcie mo¿na wybraæ za pomoc¹ klawiszy strza³kowych “up” i “down”. Wybran¹ pozycjê mo¿na
nastêpnie w³¹czyæ lub wy³¹czyæ poprzez naciœniêcie “Origin”. Je¿eli pozycja jest aktywna, to wyœwietlone
zostan¹ pozosta³e godziny pracy; dla pozycji wy³¹czonej wyœwietlony zostanie symbol “—”.
Czas do przegl¹du dla danej pozycji reguluje siê za pomoc¹ strza³ki lewej i prawej. Naciœniêcie klawisza
ORIGIN spowoduje przywrócenie domyœlnego czasu.
Pozycje s¹ kontrolowane poprzez zliczenie albo czasu w³¹czonego zasilania (ON-TIME), albo czasu cykli
obróbki (CS-TIME). Gdy czas dojdzie do zera, u do³u ekranu zostanie wyœwietlony komunikat “Maintenance
Due” (termin konserwacji) - ujemna liczba godzin wskazuje czas po przekroczeniu terminu konserwacji.
Wyœwietlony komunikat nie jest informacj¹ o alarmie i nie ma ¿adnego wp³ywu na pracê urz¹dzenia. Po
wykonaniu koniecznych przegl¹dów, operator mo¿e wybraæ tê pozycjê na stronie “Scheduled Maintenance”
(konserwacja planowa), nacisn¹æ przycisk Origin, aby j¹ wy³¹czyæ, po czym jeszcze raz nacisn¹æ klawisz
Origin, aby na nowo rozpocz¹æ odliczanie domyœlnej liczby godzin do przegl¹du.
K ONSERWACJA UCHWYTU
Dbaæ o dok³adne nasmarowanie wszystkich czêœci ruchomych
Sprawdziæ szczêki pod k¹tem nadmiernego zu¿ycia.
Sprawdziæ nakrêtki teowe pod k¹tem nadmiernego zu¿ycia.
Sprawdziæ przednie œruby zabezpieczaj¹ce pod k¹tem uszkodzeñ.
Uchwyt musi byæ dotarty zgodnie z zaleceniami producenta.
Raz do roku zdemontowaæ i sprawdziæ stan uchwytu.
Informacje o procedurach demonta¿u znajduj¹ siê w instrukcji obs³ugi uchwytu.
Sprawdziæ pod k¹tem nadmiernego zu¿ycia.
Sprawdziæ pod k¹tem zataræ lub wgnieceñ.
Oczyœciæ prowadnice z zanieczyszczeñ, wiórów i resztek ch³odziwa.
Przed ponownym monta¿em nasmarowaæ uchwyt.
Ostrze¿enie: Brak smarowania znacz¹co obni¿a si³ê zacisku i mo¿e spowodowaæ drgania,
niew³aœciwe mocowanie lub wyrzucenie obrabianego przedmiotu.
Szczêka uchwytu
Ka¿da szczêka uchwytu wymaga dwukrotnego smarowania co 100 cykli zaciskania/zwalniania zacisku, b¹dŸ
przynajmniej raz na tydzieñ. Do smarowania uchwytu stosowaæ za³¹czon¹ smarownicê pistoletow¹. Typ
smaru: smar z dwusiarczkiem molibdenu (zawartoœæ Mo 20% -25%).

C H ³ ODZIWO I Z BIORNIK C H ³ ODZIWA
Ch³odziwo u¿yte w maszynie musi byæ rozpuszczalne w wodzie oraz wykonane na bazie oleju syntetycznego
lub ch³odziwa/smaru syntetycznego. Oleje mineralne powoduj¹ uszkodzenie elementów urz¹dzenia
wykonanych z gumy,
Nie u¿ywaæ czystej wody jako ch³odziwa; spowoduje to rdzewienie podzespo³ów maszyny. Nie u¿ywaæ cieczy
³atwopalnych jako ch³odziwa.
Zbiornik ch³odziwa nale¿y dok³adnie czyœciæ w regularnych odstêpach czasu, zw³aszcza w przypadku frezarek
wykorzystuj¹cych ch³odziwo wysokociœnieniowe.
Zagadnienia ogólne dotycz¹ce ch³odziwa
Gdy maszyn pracuje, nastêpuje parowanie wody i zmiana stê¿enia ch³odziwa. Ch³odziwo jest tak¿e usuwane
wraz z czêœciami.
W³aœciwa mieszanka ch³odziwa to 6% - 7%. Do uzupe³niania poziomu ch³odziwa u¿ywaæ tylko ch³odziwa lub
wody dejonizowanej. Sprawdziæ, czy stê¿enie mieœci siê w zakresie. Do sprawdzania stê¿enia mo¿na u¿yæ
refraktometru.
Ch³odziwo nale¿y wymieniaæ w regularnych odstêpach. Nale¿y wprowadziæ i przestrzegaæ harmonogramu.
Zapobiegnie to nadmiernemu gromadzeniu siê oleju maszynowego. Ponadto operator bêdzie mia³ gwarancjê,
¿e wymieniono ch³odziwo o odpowiednim stê¿eniu i smarownoœci.
BACZNOŒÆ!
Piasek uwalniany podczas obróbki odlewów oraz w³aœciwoœci œcierne odlewanego aluminium i ¿eliwa skróc¹
¿ywotnoœæ pompy ch³odziwa, jeœli nie zostanie zainstalowany specjalny filtr, który uzupe³nia pracê filtra
standardowego. Skontaktowaæ siê z Haas Automation w celu otrzymania zaleceñ.
Obróbka elementów ceramicznych lub podobnych spowoduje utratê praw gwarancyjnych z tytu³u zu¿ycia i
odbywa siê na wy³¹czne ryzyko u¿ytkownika. W razie pracy z wiórami o w³aœciwoœciach œciernych, konieczne
s¹ czêstsze przegl¹dy urz¹dzenia. Nale¿y czêœciej wymieniaæ ch³odziwo, zaœ zbiornik musi byæ czêœciej
oczyszczany z osadu gromadz¹cego siê na dnie.
Skrócona ¿ywotnoœæ, spadek ciœnienia ch³odziwa i czêstsze przegl¹dy przy pracy w œrodowisku œciernym s¹
zjawiskiem normalnym i nie s¹ objête gwarancj¹.
U K³AD SMAROWANIA
Smarowanie urz¹dzenia jest zapewnione w ca³oœci przez zewnêtrzny uk³ad smaruj¹cy. Zbiornik tego uk³adu
jest umieszczony z ty³u, w dolnej czêœci urz¹dzenia (patrz rysunek poni¿ej). Widaæ w nim aktualny poziom
smaru. Jeœli trzeba dolaæ oleju, to zdj¹æ korek wlewu i dolaæ oleju do wymaganego poziomu.
Zewnêtrzny uk³ad smarowania
OSTRZE¯ENIE!
Nie dolewaæ oleju powy¿ej linii “high”, zaznaczonej na œciance zbiornika. Poziom oleju nie mo¿e opaœæ poni¿ej
linii “low”, zaznaczonej na œciance zbiornika - mo¿e to spowodowaæ uszkodzenie maszyny.

Filtr smaru
Element filtruj¹cy oleju prowadnicy jest filtrem metalowym o porowatoœci 25 mikronów (94-3059). Zaleca siê
wymianê filtru raz do roku lub co 2000 godzin pracy maszyny. Element filtruj¹cy znajduje siê na korpusie filtra,
który z kolei jest umieszczony w zbiorniku pompy oleju (filtry wewnêtrzna).
Aby wymieniæ element filtruj¹cy, wykonaæ poni¿sze czynnoœci:
1. Wykrêciæ œruby mocuj¹ce zbiornik oleju do korpusu pompy, a nastêpnie ostro¿nie od³o¿yæ zbiornik na bok.
2. U¿yæ klucza p³ytkowego, klucza do rur lub nastawnych kombinerek do odkrêcenia nakrywki (patrz rysunek).
Ostrze¿enie: U¿yæ wkrêtaka lub podobnego narzêdzia do unieruchomienia filtra podczas zdejmowania
nakrywki.
3. Po odkrêceniu nakrêtki zdj¹æ element filtruj¹cy oleju z korpusu filtra.
4. W razie potrzeby oczyœciæ wnêtrze obudowy filtra i nakrywkê filtra.
5. Zainstalowaæ nowy element filtruj¹cy oleju (p/n 94-3059), pierœcieñ typu “O” i nakrywkê. Dokrêciæ przy
u¿yciu tych samych narzêdzi, którymi odkrêcono nakrywkê - nie zerwaæ gwintu.
6. Za³o¿yæ zbiornik oleju; sprawdziæ, czy uszczelka jest prawid³owo osadzona pomiêdzy zbiornikiem i
ko³nierzem górnym.
O LEJ PRZEK ³ ADNI

Kontrola oleju
Sprawdziæ poziom oleju przez wziernik z boku maszyny (patrz ilustracja). Dolaæ odpowiedni¹ iloœæ przez wlew
u góry przek³adni.
Wymiana oleju
1. Zdj¹æ pokrywê z blachy cienkiej, aby uzyskaæ dostêp do przek³adni.
2. Wykrêciæ czternaœcie (14) SHCS z miski olejowej, po czym wyj¹æ miskê. Sprawdziæ magnetyczny
korek spustowy pod k¹tem obecnoœci cz¹stek metalowych.
3. Przetrzeæ, a nastêpnie za³o¿yæ miskê olejow¹, u¿ywaj¹c nowej uszczelki.
4. Przedmuchaæ obszar przy p³ycie dostêpowej sprê¿onym powietrzem, aby zabezpieczyæ obudowê
przek³adni przez brudem i metalowymi cz¹stkami. Zdj¹æ p³ytê dostêpow¹.

5. Wlaæ 2? litra oleju przek³adniowego Mobil DTE-25 do obudowy przek³adni. Sprawdziæ przez
wziernik. Po nape³nieniu, poziom powinien wskazywaæ 3/4 wysokoœci. Dolaæ odpowiedni¹ iloœæ.
6. Zamontowaæ p³ytê dostêpow¹ i now¹ uszczelkê.
7. Wykonaæ rozgrzewkê wrzeciona i sprawdziæ szczelnoœæ.
PRZENOŒNIK WIÓRÓW
Podczas normalnej pracy wiêkszoœæ wiórów jest usuwana z urz¹dzenia przez rurê odprowadzaj¹c¹. Bardzo
ma³e wióry mog¹ jednak przep³yn¹æ przez spust i zgromadziæ siê na sitku zbiornika ch³odziwa. Aby zapobiec
zablokowaniu spustu, sitko nale¿y regularnie czyœciæ. Je¿eli dojdzie do zatkania spustu i p³yn ch³odz¹cy
zacznie gromadziæ siê w wannie, to nale¿y zatrzymaæ urz¹dzenie, poluzowaæ wióry blokuj¹ce spust i
poczekaæ a¿ ch³odziwo sp³ynie. Nastêpnie oczyœciæ sitko zbiornika ch³odziwa i wznowiæ pracê.
Pozosta³oœci obróbki
Koniec obrabianego prêta musi zostaæ odebrany tak samo, jak czêœci podczas u¿ywania podajnika prêtów.
Usun¹æ pozosta³oœæ rêcznie lub, w razie stosowania chwytacza czêœci, zaprogramowaæ chwytacz na odbiór
pozosta³oœci. Rurki odprowadzaj¹ce i przenoœniki wiórów, przez które przepchniêto pozosta³oœci obróbki, nie
s¹ objête gwarancj¹.
O ŒWIETLENIE ROBOCZE
Przed przyst¹pieniem do jakiejkolwiek pracy przy tokarce wy³¹czyæ zasilanie g³ównym wy³¹cznikiem.

Indeks
Symbole
( ) 15
/ 15
[ ] 15
A
Alarmy 20
C
Ch³odziwo 16, 165, 193
Chwytacz czêœci 74
Czas 21
D
Data 21
Drugie po³o¿enie pocz¹tkowe 12
Drzwiczki automatyczne 168, 185
E
Edytor zaawansowany 77
Ekran trwa³oœci u¿ytkowej narzêdzi 19
EOB 15
F
Funkcja M 166
Funkcja M u¿ytkownika 166
G
Geometria narzêdzi 18
Grafika 20
Gromadzenie danych o maszynie 186
H
Harmonogram konserwacji 191
I
Impulsowanie konika 72
Indeksowanie na hamulcu powietrznym wiatraczkowym 164
Instalacja VDI 42
Interpolacja kartezjañska 44
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Indeks 197

K
Kalkulator 21
Klawiatura 11
Klawisz Shift 15
Kod szybki 81
Kompensacja ostrza narzêdzia 46
Kompensacja rozgrzewania 184
Kompensacja sto¿ka 38
Komunikaty 20
Koniec bloku 15
Konik 12
Konik 166
Konik 182
Konik SL-10 73
Konserwacja 19
Konserwacja okresowa 192
Konserwacja uchwytu 192
Kontrola dok³adnoœci 157
£
£adowanie programów 28
M
Makra 88
Maksymalne frezowanie naro¿y 181
Monitor obci¹¿enia osi 19
Monitor oraz ekran obci¹¿enia narzêdzi 19
N
Napêd dysków elastycznych 29
Nawiasy 15
Nawiasy kwadratowe 15
O
Olej przek³adniowy 194
Oœ C 43, 172
Oœwietlenie o du¿ej intensywnoœci 24
Oœwietlenie robocze 195
OpóŸnienie wygaszacza ekranu 183
Oprzyrz¹dowanie ruchome 39, 172
Orientacja wrzeciona 166
Os³ony 190
198 Indeks 96-0122 wersja K styczeñ 2005

P
Parametr 174
Peda³ no¿ny konika 72
PO£O¯ENIE POCZ¥TKOWE G28 17
Po³o¿enie pocz¹tkowe 15
Podprogram 170
Podprogram standardowy 170
Podprogramy standardowe 34
Pomoc 21
Ponowne uruchomienie 11
Prawa kreska ukoœna 15
Prze³¹cznik 12
Prze³¹cznik blokady pamiêci 12
Przekszta³canie z uk³adu ortokartezjañskiego na uk³ad biegunowy 44
Przenoœnik œrubowy wiórów 12, 167, 195
Przesuniêcie robocze zerowe 18
Przyrz¹d pomiarowy poziomu ch³odziwa 23
R
Rozgrzewanie 184
RS-232 28
S
Sieæ 185
Skróty edytora zaawansowanego 80
Sterowanie osi¹ pomocnicz¹ 70
T
TOOL OFSET MESUR (pomiar przesuniêcia narzêdzia) 179
Tryb obni¿onej gotowoœci 169
U
Uk³ad smarowania 193
Ustawianie narzêdzi na wymiar obrabianej czêœci 75
Usuwanie bloku 16
W
Wskazówki i porady 67
Wymagania w zakresie powietrza 190
Wymagania w zakresie zasilania elektrycznego 189
Wymiarowanie 174
Wypróbowanie opcji 24
Wzrokowy kod szybki 84
Z
Za³¹czenie zasilania 11
Zbiornik ch³odziwa 193
Zegar 21
Zmiana prêdkoœci wrzeciona 167
Zu¿ycie narzêdzia 18
96-0122 wersja K styczeñ 2005 Indeks 199

Instrukcja Obsługi Operatora Tokarki

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Instrukcja Obsługi Operatora Tokarki

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Instrukcja obsługi

HAAS AUTOMATION INC. • 2800 STURGIS ROAD • OXNARD, CA 93030

OGRANICZONA OCHRONA GWARANCYJNA

OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŒCI I ODSZKODOWANIA: PRODUCENT NIE JEST ODPOWIEDZIALNY WOBEC

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci I

WY£¥CZNIE NAPRAWA LUB WYMIANA: W MYŒL NINIEJSZEJ GWARANCJI,

OGRANICZENIA oraz WY£¥CZENIA GWARANCJI

OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŒCI I ODSZKODOWANIA: PRODUCENT NIE JEST

II Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Haas Automation, Inc.

Nazwa firmy: __________________________________ Imiê i nazwisko osoby kontaktowej: ____

WA¯NA INFORMACJA!!! PROSIMY PRZECZYTAÆ NIEZW£OCZNIE!!!

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci III

Drogi Kliencie Haas,

• Imiê i nazwisko, nazwê firmy, adres i numer telefonu

Zapytania pisemne mo¿na kierowaæ do Haas Automation na poni¿szy adres:

Haas Automation, Inc.

IV Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Spis treœci V

KODY G - FUNKCJE PRZYGOTOWAWCZE ........................................................................................................ 111

KODY M (FUNKCJE RÓ¿NE) ............................................................................................................................... 165

USTAWIENIA ........................................................................................................................................................ 173

KONSERWACJA .................................................................................................................................................. 189

INDEKS ................................................................................................................................................................ 197

VI Spis treœci 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Bezpieczeñstwo 1

♦ Podczas pracy z maszyn¹ u¿ywaæ odpowiedniego wyposa¿enia ochrony wzroku i s³uchu.

♦ Obowi¹zkiem szefa warsztatu jest dopilnowanie, aby wszystkie osoby uczestnicz¹ce w

2 Bezpieczeñstwo 96-0122 wersja K styczeñ 2005

♦ Nie obs³ugiwaæ przy otwartych drzwiczkach.

Z NAKI I TABLICZKI BEZPIECZEÑSTWA

Niektóre lub wszystkie z ww. ostrze¿eñ mog¹ znajdowaæ siê

4 Bezpieczeñstwo 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Bezpieczeñstwo 5

Obs³uga podzespo³ów elektrycznych

6 Bezpieczeñstwo 96-0122 wersja K styczeñ 2005

O ZNACZENIA “B ACZNOŒÆ ”, “O STRZE ¿ ENIE ” I “U WAGA ”

Zabrania siê wk³adania r¹k pomiêdzy urz¹dzenie do wymiany narzêdzi a

OSTRZE¯ENIE! Przed przyst¹pieniem do prac konserwacyjnych bezwzglêdnie

UWAGA: Je¿eli maszyna jest wyposa¿ona w opcjonalny stó³ z wiêkszym przeœwitem

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Bezpieczeñstwo 7

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 9

MEM SINGLE DRY OPTION BLOCK

Power On (w³¹czenie zasilania)- W³¹cza maszynê.

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 11

12 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 13

14 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 15

16 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 17

18 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 19

SETTING / GRAPHIC DISPLAY FUNCTION (USTAWIANIE FUNKCJI WYŒWIETLACZA GRAFICZNEGO)

20 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

D ATE AND T IME ( DATA I GODZINA )

H ELP ( POMOC) / C ALCULATOR F UNCTION ( FUNKCJA KALKULATORA )

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 21

Pomoc do interpolacji ko³owej

22 Wprowadzenie 96-0122 wersja K styczeñ 2005

Kalkulator tangensa okrêg-okrêg

C OOLANT L EVEL GAUGE ( PRZYRZ¹D POMIAROWY POZIOMU CH³ODZIWA )

96-0122 wersja K styczeñ 2005 Wprowadzenie 23

Nazwa firmy: ______________________________ Imiê i nazwisko osoby kontaktowej: