LYS // MATEMATİK FÖY NO

MANTIK
Önerme - Bileşik Önermeler - Koşullu Önermeler - Totoloji ve Çelişki 01
hhÖNERME Örnek 2:
Doğru ya da yanlış hüküm bildiren ifadelere önerme denir. p : "2 çift olan tek asal sayıdır."

Önermeler p, q, r, s gibi harflerle gösterilir. q : "3 e tam bölünen tüm doğal sayılar 9 a da tam bölünür."

Önermelerinin doğruluk değerlerini bulunuz.

Örnek 1:
Aşağıdaki ifadelerden hangileri önermedir?

p : "Bir hafta 7 gündür."

Not
q : "8 bir doğal sayıdır."
Birbirinden farklı n tane önermenin birbirlerine göre
r : "2 bir asal sayıdır." 2n farklı doğruluk değeri vardır.
s : "Eyvah, otobüsü kaçırdım."
p q 2 önerme için 22 = 4 farklı durum oluşur.
t : "Aslanlar otla beslenir."
1 1 Benzer şekilde 3 önerme için 23 = 8, 4 öner-
me için 24 = 16 farklı durum söz konusudur.
1 0
0 1
0 0

İki Önermenin Denkliği

 Önermenin Doğruluk Değeri  Doğruluk değerleri aynı olan önermelere denk önermeler denir.
p ve q önermeleri denk ise p ≡ q biçiminde gösterilir.
Bir önerme doğru ise doğruluk değeri 1 veya D ile, yanlış ise
doğruluk değeri 0 veya Y ile gösterilir. Örnek 3:
Önermelerin doğruluk değerlerinin gösterildiği tabloya doğruluk p : "Türkiye'nin başkenti Ankara'dır."
tablosu denir. q : "Sıfır bir tam sayıdır."

r : "İki asal sayının toplamı daima çifttir."

P
s : "Düzgün beşgenin bir iç açısı 120° dir."
1
Yukarıdaki önermelerden hangileri birbirine denktir?
0

Doğruluk tablosu

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 1

MANTIK / Önerme ve Bileşik Önermeler

Önermenin Değili (Olumsuzu) hhBİLEŞİK ÖNERMELER

p önermesinin değili p′ ile gösterilir. İki veya daha fazla önermenin birbirine "veya", "ve", "ya da",
p : "7 bir asal sayıdır." "ise", "ancak ve ancak" bağlaçları ile bağlanması ile elde edilen
önermelere bileşik önerme denir.
p′ : "7 bir asal sayı değildir."

p p′
• Ve(Λ) Bağlacı
1 0
Ve bağlacı ile bağlanmış bileşik önermede, bileşenlerin ikiside
0 1 doğru iken doğru diğer durumlarda yanlıştır.
Bir önermenin değilinin değili kendisidir. Ve bağlacı "∧" sembolü ile gösterilir.
(p′)′ ≡ p olur. Ve bağlacı ile oluşturulan p q pᴧq
bileşik önermenin doğruluk
1 1 1
tablosu yanda gösterilmiştir.
1 0 0
Hüküm Bildirmeyen İfadeler 0 1 0

Soru cümleleri ve ünlem ifade eden cümleler hüküm bildirmez. 0 0 0

Hüküm bildirmeyen ifadeler önerme değildir.

p : "Sınava girdin mi?

Örnek 5:
q : " 16 "
"0 bir rakamdır ve 2 bir asal sayıdır." bileşik önermenin doğ-
r : "Eyvah!"
ruluk değerini bulunuz.
p, q, r ifadeleri hüküm bildirmez.

Örnek 4:
Aşağıdakilerden hangisi bir önermedir?

A) Neden gelmedin? Örnek 6:

B) İyi geceler. p : "2 + 4 . 5 = 22"

C) Ah! Nerede o eski bayramlar. q:" − 9 = –3"

D) Kars Ege bölgesindedir. olduğuna göre, p ∧ q bileşik önermesinin doğruluk değerini

bulunuz.
E) Şimdi yandık!

2 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK / Önerme ve Bileşik Önermeler

Örnek 7: Örnek 8:
1 ∧ (0 ∧ 1′) "Kitap veya defter almak istiyorum." diyen bir kişinin

önermesinin doğruluk değerini bulunuz. I. Kitap almış, defter almamıştır.

II. Defter almış, kitap almamıştır.
III. Hem kitap hem defter almıştır.
IV. Hem kitap hem de defter almamıştır.
durumlarından hangileri gerçekleşmişse isteği yerine
• "∧" bağlacı ile bağlanan bileşik önermeler seri bağlı elektrik gelmiş olur?
devrelerine karşılık gelir.
p q

Örnek 9:
Elektrik devresindeki anahtarlar p ve q ile gösterilirse bu
devreye karşılık gelen önerme p ∧ q olur. p : "13 asal sayıdır."

• q : "2x – 5 < 7 ise x ≥ 6 olur."

p q p q
Yukarıda verilen p ile q bileşik önermeleri için p ∨ q bi-
leşik önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

p ≡ 0 ve q ≡ 1 p ≡ 1 ve q ≡ 1
p∧q≡0∧1≡0 p∧q≡1∧1≡1
Akım geçmez ve lamba yanmaz Akım geçer ve lamba yanar

p q p∧q Akım Tabloda görüldüğü gibi

lambanın yanması için
1 1 1 Geçer her iki anahtarın da kapalı • "∨" bağlacı ile bağlanan bileşik önermeler paralel bağlı
1 0 0 Geçmez olması yani p ∧ q önerme- elektrik devrelerine karşılık gelir.
sinin doğruluk değerinin 1
0 1 0 Geçmez p Elektrik devresindeki anah-
olması gerekmektedir.
0 0 0 Geçmez tarlar p, q ile gösterilirse bu
devreye karşılık gelen
q önerme p ∨ q olur.
• Veya (∨) Bağlacı
Veya bağlacı ile bağlanmış bileşik önerme, bileşenlerden en az
biri doğru iken doğru, ikiside yanlış iken yanlıştır. "∨" sembolü
p q p∨q Akım Tabloda görüldüğü gibi
ile gösterilir.
p ∨ q = 1 olduğu durum-
Veya bağlacı ile oluşturulan bileşik 1 1 1 Geçer
p q p∨q larda devreden akım ge-
önermenin doğruluk tablosu yan- 1 0 1 Geçer
1 1 1 çer ve lamba yanar.
daki gibidir.
1 0 1 0 1 1 Geçer p ∨ q = 0 olduğu durumda
0 1 1 0 0 0 Geçmez devreden akım geçmez
0 0 0 ve lamba yanmaz.

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 3

MANTIK / Önerme ve Bileşik Önermeler

5. p ∧ 1 ≡ p p∨1=1
Örnek 10:
p ∧ 0 = 0 p∨0=p
(1 ∨ 0) ∨ (0 ∨ 1)′
p ∧ p′ = 0 p ∨ p′ = 1
önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

Örnek 12:
p ∨ (q ∨ p′)

bileşik önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

Örnek 11:
(1 ∧ 0)′ ∨ (0 ∨ 1′)

önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

Örnek 13:
p ∧ q ≡ 1 ve p ∧ r = 0
• "Veya" ve "Ve" Bağlacının Özellikleri
bileşik önermeleri veriliyor.
1. Tek kuvvet özelliği
Buna göre, p ∧ (q ∨ r) önermesinin doğruluk değerini
p∧p≡p bulunuz.

p∨p≡p

2. Değişme özelliği

p∧q≡q∧p

p∨q≡q∨p Örnek 14:
p ∧ q ≡ 1 ve q′ ∨ r ≡ 0

3. Birleşme özelliği olduğuna göre,

(p ∨ q) ∨ r ≡ p ∨ (q ∨ r) [p′ ∨ (q ∧ r′)] ∧ (p′ ∨ q)

(p ∧ q) ∧ r ≡ p ∧ (q ∧ r) önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

4. Dağılma özelliği

∧ nin ∨ üzerine dağılma özelliği

p ∧ (q ∨ r) ≡ (p ∧ q) ∨ (p ∧ r)

∨ nin ∧ üzerine dağılma özelliği

p ∨ (q ∧ r) ≡ (p ∨ q) ∧ (p ∨ r)

4 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK / Önerme ve Bileşik Önermeler

Örnek 15: Örnek 17:
[p ∧ (q ∨ r)′]′ ≡ 0 (1 ∨ 0)′ ∨ (1′ ∧ 1)

olduğuna göre p, q ve r önermelerinin doğruluk değe- önermesinin doğruluk değerini bulunuz.

rini bulunuz.

Örnek 16: Ya da Bağlacının Özellikleri

q
1. p ⊻q ≡ q ⊻ p (değişme özelliği)

p 2. p ⊻ (q ⊻ r) ≡ (p ⊻ q) ⊻ r (birleşme özelliği)

r s 3. p ⊻ p′ ≡ 1
Lamba 4. p ⊻ p ≡ 0
– +

Yukarıdaki elektrik devresine karşılık gelen bileşik önerme- Örnek 18:

yi yazarak lambanın yanıp yanmayacağını bulunuz.
[r ∨ (p ∨ p′)] ∧ [r′ ∨ (q ∧ q′)]′
önermesinin en sade halini bulunuz.

• Ya da (∨) Bağlacı
Ya da bağlacı ile bağlanmış bileşik önerme, bileşenlerden biri
doğru diğeri yanlışken doğru diğer durumlarda yanlıştır. Ya da
bağlacı "⊻" sembolü ile gösterilir.
Kümelerle Sembolik Mantık Arasındaki İlişki
Sembolik mantıkta kullanılan sembol ve işlemler kümelerde
kullanılan sembol ve işlemlerle benzerlik gösterir.

p q p⊻q
1 1 0 Ya da bağlacının doğruluk tablosu • Sembol eşleştirmeleri
yandaki gibidir.
1 0 1
Sembolik mantık 0 1 ∨ ∧ ′ ≡ p′
0 1 1
Kümeler Ø E ∪ ∩ ′ = A′
0 0 0

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 5

MANTIK / Önerme ve Bileşik Önermeler

• İşlemlerle İlgili Eşleştirmeler • De Morgan Kuralları:

Sembolik mantık Kümeler p ve q iki önerme olmak üzere

p ∧ p′ ≡ 0 A ∩ A′ = Ø 1. (p ∨ q)′ ≡ p′ ∧ q′
p ∨ p′ ≡ 1 A ∪ A′ = E
2. (p ∧ q)′ = p′ ∨ q′
p∨p≡p A∪A=A
p∧p≡p A∩A=A 3. (p′)′ = p

p∨1≡1 A∪E=E
p∨q≡q∨p A∪B=B∪A
p∧q≡q∧p A∩B=B∩A
(p ∨ q)′ ≡ p′ ∧ q′ (A ∪ B)′ = A′ ∩ B′
p ∧ (q ∨ r) ≡ (p ∧ q) ∨ (p ∧ r) A ∩ (B ∪ C) =(A ∩ B) ∪ (A ∩ C) Örnek 20:
[(p ∧ q) ∨ (p ∧ q′)]′
önermesinin en sade halini bulunuz.

Örnek 19:
p ∧ p′ ≡ 0 denkliği ile
A ∩ A′ = Ø

eşitliği arasındaki ilişkiyi gösteriniz.

p p′ p ∧ p′ E
A
1 0 0
0 1 0 A′
Örnek 21:
[r ∧ (r ∨ s′)′]′
önermesinin en sade halini yazınız.

De Morgan Kuralları
Augustus De Morgan 1806 yılın-
da babasının asker olarak görev
yaptığı Hindistanda dünyaya
gelmiştir.

De Morgan, özellikle cebire ge-

tirdiği yeniliklerle matematiğin
doğasını anlamayı başarmıştır.
Ortaya koyduğu kurallarla ma- Augustus De Morgan
(1806-1871)
tematiksel mantığın en önemli
isimlerinden biri olmuştur.

6 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK  Konu Testi - 1

1. Aşağıdakilerden hangisi bir önerme belirtir? 4. [1 ∧ (q ∨ 1)] ∧ (0 ∨ p)

A) İyi geceler bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
B) Canını sıkma
A) 0 B) 1 C) p D) p′ E) q
C) Sinemaya gidelim mi?
D) Eyvah!
E) Kars, Ege Bölgesi'ndedir.

2. I. "İtalya Avrupa kıtasındadır."

II. "Neden gelmedin?"
5. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
III. "Bir hafta 7 gündür."
A) p ∨ 1 ≡ 1 B) p ∧ 1 ≡ p C) p ∨ 0 ≡ p
IV. "Ah! Nere o eski bayramlar."
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri bir önerme belir- D) p ∧ p′ ≡ 0 E) p ∨ p′ ≡ 0
tir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) I ve IV E) I, II ve III

6. (p ∧ q) ∧ r ≡ 1
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk
3. p : "3 + 12 : 3 = 5" değeri 0 dır?
r : "En küçük asal sayı 2 dir." A) p ∨ r B) q ∧ r C) p′ ∨ r
s : "İki basamaklı en büyük sayı 99 dur."
D) (p ∨ q)′ E) (r ∧ q′)′
Yukarıda verilen p, r ve s önermelerinin doğruluk de-
ğerleri aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiş-
tir?

A) (0, 1, 1) B) (0, 0, 1) C) (0, 1, 0)

D) (1, 0, 1) E) (1, 1, 1)

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 7

MANTIK Konu Testi - 1

7. (p′ ∨ q) ∧ (q′ ∨ p′) 10. p′ ∧ q ≡ 1

bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir? pvr≡0

A) 0 B) 1 C) p D) q E) p′ olduğuna göre, p, q ve r önermelerinin doğruluk değer-

leri aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) (1, 1, 0) B) (0, 1, 0) C) (0, 1, 1)

D) (1, 0, 1) E) (0, 0, 0)

8. p∧q≡1
p′ ∨ r ≡ 0
olduğuna göre, [p ∧ (q ∨ r′)] ∧ (q′ –
v r) bileşik önermesi
aşağıdakilerden hangisine denktir?

A) p ∨ r B) q ∧ r′ C) p v r

D) p′ v r E) q′ ∨ r′

11. Aşağıdaki ifadelerden hangisinde sembolik mantık ve

kümeler arasındaki ilişkiyi ifade eden eşleştirme yanlış
verilmiştir?

A) 1 ↔ E B) 0 ↔ Ø C) ∧ ↔ ∩

D) ∨ ↔ ∪ E) p′ ↔ ≠

9. p s
r t
q k

Lamba

Yukarıdaki şekilde verilen elektrik devresinin sembolik

mantık ile ifadesi aşağıdakilerden hangisidir? 12. Aşağıdaki ifadelerden hangisi sırasıyla sembolik man-
A) (p ∨ q) ∧ r ∧ (s ∨ t ∨ k) tık ve kümeler arasındaki ilişkiyi gösteren işlemlerden
B) (p ∧ q) ∨ r ∨ (s ∧ t ∧ k) biri değildir?
C) (p ∨ q) ∨ r ∨ (s ∧ t ∧ k) A) p ∨ p′ ≡ 1 ↔ A ∪ A′ = E
D) (p ∨ q) ∧ r ∨ (s ∨ t ∨ k) B) p ∧ p′ ≡ 0 ↔ A ∩ A′ = Ø
E) (p ∧ q ∧ r) ∨ (s ∧ t ∧ k) C) p ∨ (q ∧ r) ≡ (p ∨ q) ∧ (p ∨ r) ↔ A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C)
D) (p ∧ q)′ ≡ p′ ∨ q′ ↔ (A ∩ B)′ = A′ ∪ B′
E) (p ⊻ q) ≡ 0 ↔ (A \ B) = Ø

12. E 11. E 10. B 9. A 8. D 7. E 6. D 5. E 4. C 3. A 2. B 1. E Cevaplar

8 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

hhKOŞULLU ÖNERMELER, TOTOLOJİ Örnek 23:

ve ÇELİŞKİ p : "3 bir asal sayıdır."

q : "Bütün asal sayılar tektir."

Koşullu Önerme
olduğuna göre p ⇒ q önermesinin doğruluk değerini
Önermelerin "ise" bağlacı ile bağlanması sonucu oluşan bileşik bulunuz.
önermelere koşullu önerme denir. ⇒ sembolü ile gösterilir.

p ⇒ q önermesi p doğru q yanlış iken yanlış, diğer durumlarda

doğrudur.

Doğruluk tablosu
Not
p q p⇒q • p ⇒ q önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu koşullu
1 1 1 önermeye "gerektirme" denir.
1 0 0
0 1 1
0 0 1
Örnek 24:
p:x=3

q : x2 = 9

olduğuna göre p ⇒ q önermesinin gerektirme olup olmadı-

Örnek 22:
ğını bulunuz.
Yiğit okul başkanlığı seçiminde "Eğer başkan seçilirsem
okulun bahçesine basketbol potası yapılacak". diyor.
I. Yiğit başkan seçilir ve okulun bahçesine basketbol po-
tası yapılır.
II. Yiğit başkan seçilir fakat okulun bahçesine basketbol Koşullu Önermenin Karşıtı, Tersi ve Karşıt Tersi
potası yapılmaz.
III. Yiğit başkan seçilemez ve okulun bahçesine basketbol p ⇒ q önermesinin karşıtı q ⇒ p
potası yapılmaz. p ⇒ q önermesinin tersi p′ ⇒ q′
IV. Yiğit başkan seçilemez fakat okulun bahçesine basket-
p ⇒ q önermesinin karşıt tersi q′ ⇒ p′ dir.
bol potası yapılır.
Buna göre, yukarıdaki durumlardan hangisi gerçekle-
şirse Yiğit sözünü tutmuş olur?
Örnek 25:
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III "Olcay matematik öğretmeni ise Olcay çok zekidir."

D) III ve IV E) I, III ve IV Koşulu önermesinin karşıtını, tersini ve karşıt tersini

yazınız.

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 9

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

Örnek 26: Örnek 29:
p ⇒ (p ⇒ q′) (p′ ⇒ q) ∧ (p′ ⇒ q′)

Koşulu önermesinin karşıtını, tersini ve karşıt tersini bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
yazınız.
A) 0 B) 1 C) p D) p′ E) q′

Koşullu Önermenin Özellikleri Örnek 30:

1. p ⇒ q ≡ p′ ∨ q 2. p ⇒ 1 ≡ 1 [(q ∨ q′) ⇒ p] ∧ [p ⇒ p′]

3. 0 ⇒ 1 ≡ 1 4. p ⇒ p ≡ 1 bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?

5. p ⇒ p′ ≡ p′ 6. (p ⇒ q)′ ≡ (p′ ∨ q)′ ≡ p ∧ q′ A) 0 B) 1 C) p D) p ∨ q E) p′

Örnek 27:
(p ⇒ q) ∨ p

önermesinin en sade şeklini yazınız.

Örnek 31:
(p ⇒ q)′ ⇒ (r ∨ s)

koşullu önermesinin doğruluk değeri sıfır ise

(p ⇒ r′) ⇒ (s ⇒ q′)

koşullu önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?

Örnek 28: A) 0 B) 1 C) p D) q E) r
[(0 ⇒ p) ∧ (p ⇒ 0)] ∨ (q ∨ q)
bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?

A) 0 B) 1 C) p D) p′ E) q

10 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

İki Yönlü Koşullu Önerme İki Yönlü Koşullu Önermenin Özellikleri

p ile q önermeleri için (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p) bileşik önermesine "iki 1. p ⇔ p ≡ 1 2. p ⇔ p′ ≡ 0
yönlü koşullu önerme" denir. "p ⇔ q" biçiminde yazılır ve "p
ancak ve ancak (gerek ve yeter şart) q" diye okunur. 3. p ⇔ 0 ≡ p′ 4. p ⇔ 1 ≡ p

5. p ⇔ q ≡ p′ ⇔ q′ 6. p ⇔ q ≡ (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p)

p ⇔ q iki yönlü koşullu önermesi

Örnek 33:
p ile q nun doğruluk değerleri aynı iken doğru, farklı iken yan-
[(1 ⇔ 0) ⇒ (1 ⇔ 1)] ⇒ (1 ⇒ 0)
lıştır.
önermesinin doğruluk değerini bulunuz.
p q p⇔q
1 1 1 Doğruluk tablosu
1 0 0
0 1 0
0 0 1

Not
• p ⇔ q iki yönlü koşullu önermesinin doğruluk de-
ğeri 1 ise bu önermeye "çift gerektirme" denir.
Örnek 34:
(p ⇔ p′) ⇒ (p ⇒ p′)
önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) 0 B) 1 C) p D) p′ E) p ⇔ p

Örnek 32: Örnek 35:
p : "x = 3 tür."
(p ∨ q) ⇔ q
q : "2x – 6 = 0 dir."
önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
önermeleri veriliyor.
A) p ⇔ q B) p ∨ q C) p′ ∧ q
p ⇔ q iki yönlü koşullu önermesini yazarak çift gerek-
tirme olup olmadığını bulunuz. D) p′ ⇒ q E) p′ ∨ q

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 11

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

Sembolleştirme
Sembolik mantıkta önermelerle ilgili işlem yapabilmek için sözel
olarak ifade edilen cümlelerin basit önerme, bileşik önerme, ko-
şullu önerme veya iki yönlü koşullu önerme biçiminde yazılması
gerekir. Aşağıda bazı önermeler sembolleştirilmiştir.
p : "Matematik kolaydır."
Örnek 37:
Aşağıda sözel olarak verilen ifadeleri sembolik mantık dili
ile yazınız. (p, q ve r önermeleri ile)
a) "Bir doğal sayı asal ve çift ise o sayı 2 dir."

p′ : "Matematik kolay değildir."

q : "2x – 3 = 0" b) "Matematik veya Türkçeden 100 alırsan takdir belgesi

q′ : "2x – 3 ≠ 0" alırsın."

r : "5 ten büyüktür."

r′ : "5 ten büyük değildir."

c) "2x – 8 = 0 ancak ve ancak x = 4 ise çözüm kümesi

doğrudur."

Örnek 36:
Aşağıda sözel olarak verilen ifadeleri mantık diliyle yazınız.

(p ile q önermeleri ile)

a) "2 ve 3 asal sayıdır."

Örnek 38:
b) "Gömlek veya pantolon almıştır."
p : "x = 3"

q : "x = 4"
c) "Bugün pazar ise yarın pazartesidir."
r : "x2 – 7x + 12 = 0"

önermeleri veriliyor.
d) "2x – 6 > 0 gerek ve yeter şart x > 3 tür." "x2 – 7x + 12 = 0 ise x = 3 veya x = 4 tür."

önermesini sembolik mantık dili ile yazınız.

12 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

Örnek 39: Örnek 40:
p : "x asal sayıdır." (p ∨ q′) ∨ (p′ ∧ q)

q : "x çift sayıdır." bileşik önermesinin totoloji olduğunu doğruluk tablosu

oluşturarak gösteriniz.
r : "x sıfırdan büyüktür."

Yukarıdaki önermelere göre aşağıdaki mantık diliyle ve-

rilen ifadeleri sözel olarak yazınız. p q p′ q′ p ∨ q′ p′ ∧ q (p ∨ q′)∨ (p′ ∧ q)

a) p ⇒ r : 1 1 0 0 1 1 1

b) (p ∨ q) ⇒ r : 1 0 0 1 1 0 1
0 1 1 0 0 1 1
c) (p′ ∧ q) ⇒ r :
0 0 1 1 1 1 1
d) q ⇔ r :

Örnek 41:
(p ⇒ q) ∨ p

bileşik önermesinin totoloji olduğunu gösteriniz.

Totoloji ve Çelişki
Bir bileşik önerme kendini oluşturan her değer için daima doğru
oluyorsa bu bileşik önermeye "totoloji", daima yanlış oluyorsa
bu bileşik önermeye "Çelişki" adı verilir.

p p′ p ∨ p′
1 0 1
0 1 1
Örnek 42:
Totoloji
p ∧ (q′ ∨ p)′

p p′ p ∧ p′ bileşik önermesinin çelişki olduğunu gösteriniz.

1 0 0
0 1 0

Çelişki

LYS Matematik Planlı Ders Föyü 13

MANTIK / Koşullu Önermeler, Totoloji ve Çelişki

Örnek 43: Örnek 45:
Aşağıdaki önermelerden hangisi çelişkidir? p ⇒ (q ∧ r′)′ ≡ 0

A) p ∨ p′ B) (p ⇔ p) ⇒ (q ∧ q′) olduğuna göre aşağıdaki önermelerden hangisinin

doğruluk değeri sıfırdır?
C) p ⇔ p v p′
D) p –
A) p ∧ q B) p′ ⇒ r C) q v r
E) (p ∧ p′) ⇒ r
D) p′ ∨ r E) q′ ⇔ r

Örnek 46:
Aşağıdaki önermelerden totoloji olanların kutularına "1", çe-
lişki olanların kutularına "0" yazınız.
Örnek 44:
(p ∨ q′) ∨ p′
Aşağıdaki önermelerden kaç tanesi totolojidir?
(p ∨ q′) ∨ (p′ ∧ q)
I. p ⇒ p
(p ⇒ q′) ⇒ (q ⇔ q′)
II. p ⇔ p′
III. p ∨ p′ (p ∧ p′) ∨ – p)
– (p ∨
IV. p ∧ p′
–p
V. p ∨

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

14 LYS Matematik Planlı Ders Föyü

MANTIK
1. Aşağıdaki koşullu önermelerden hangisinin doğruluk
değeri "0" dır?
A) 0 ⇒ 0 B) 0 ⇒ 1 C) 1 ⇒ 1
D) 1 ⇒ 0 E) (p ∨ p′) ⇒ 1
2. p⇒q
koşullu önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) p ∨ q B) p ∨ q′ C) p′ ∨ q
D) p ∧ q′ E) p′ ∧ q
3. (p ⇒ q) ∧ (p ∧ q)′
bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) 1 B) 0 C) p D) p′ E) q′
Konu Testi - 2
4. p ⇒ (q ∨ r′) ≡ 0
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi bir gerektir-
medir?
A) p ⇒ q B) r ⇒ q C) q′ ⇒ r′
D) r ⇒ p′ E) q′ ⇒ r
5. "Deniz iyi bir öğrenciyse Deniz ödevlerini yapar."
Koşullu önermesinin karşıt tersi aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Deniz ödevini yapmazsa, Deniz iyi bir öğrenci değildir.
B) Deniz iyi bir öğrenci değilse Deniz ödevlerini yapar.
C) Deniz iyi bir öğrenci değilse Deniz ödevlerini yapmaz.
D) Deniz ödevlerini yaparsa Deniz iyi bir öğrencidir.
E) Deniz ödevlerini yapmazsa Deniz iyi bir öğrencidir.
6. (p ∧ r′) ⇒ q
önermesinin karşıtı yanlış ise p, q, r önermelerinin
doğruluk değerleri sırası ile aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) (1, 1, 0) B) (0, 1, 1) C) (1, 0, 0)
D) (0, 1, 0) E) (1, 1, 1)
LYS Matematik Planlı Ders Föyü 15
MANTIK  Konu Testi - 2

7. (p ⇔ p) ⇒ (q′ ⇔ q) 10. p∨q≡0

koşullu önermesinin doğruluk değeri aşağıdakilerden r ⇔ q′ ≡ 1
hangisidir? olduğuna göre aşağıdakilerden hangisinin doğruluk
A) 0 B) 1 C) p D) p′ E) q değeri 1 dir?

A) p ∧ q′ B) r ⇒ (p ∨ q′) C) q ⇔ r

D) p ∨ q E) (p′ ⇒ r) ∧ q

8. p⇒q≡0
q ⇔ r′ ≡ 1
r′ ∨ s ≡ 1
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk 11. p : "5 asal sayıdır."
değeri "1" dir? q : "7 tek sayıdır.
A) p ∨
– s B) r ⇒ q C) p ⇔ q′ önermeleri veriliyor.

D) q ∨ r′ E) p′ ∧ s "7 tek sayı değilse, 5 asal sayıdır."

önermesinin sembolik mantıkla gösterimi aşağıdaki-
lerden hangisidir?

A) p ⇒ q B) p′ ⇒ q C) q′ ⇒ p

D) q′ ⇒ p′ E) p′ ⇒ q′

12. p : "x doğal sayıdır."

q : "x, 2 ye tam bölünür."
r : "x asal sayıdır."

9. Aşağıdakilerden hangisi bir çelişkidir? Yukarıdaki önermelere göre "x doğal sayıdır ve x, 2 ye tam
bölünür ise x asal sayı değildir."
A) p′ ∨ p B) p ⇔ p C) p ∨
– p′
Önermesinin sembolik mantık diliyle ifade edilmiş şek-
D) p ⇒ p E) p′ ⇔ p li aşağıdakilerden hangisidir?

A) (p ∧ q) ⇔ r B) (p ∧ q) ⇒ r C) (p ∧ q) ⇒ r′

D) (p ∧ q) ⇔ r′ E) (p ∨ q) ⇒ r′

12. C 11. C 10. B 9. E 8. C 7. A 6. B 5. A 4. E 3. D 2. C 1. D Cevaplar

16 LYS Matematik Planlı Ders Föyü