Genetika krvnih grupa - dodatak

Kell sistem

Antigen koji se često referiše kao Kell, ali pravilno imenovan K ili Kel 1, je orginalni
antigen Kell sistema i prvi je antigen krvne grupe koji je identifikovan poslije otkrića
antiglobulin testa 1946. godine. Kell sistem se sastoji od 27 antigena, numerisanih od
Kel1 do Kel27.

Antigeni Kell sistema nalaze se na glikoproteinu eritrocita koji je N-glikoziliran, ali ne i

O-glikoziliran. Obuhvata membranu jednom i neobično je jer je kratka N-terminalna
domena u citosolu dok je velika C-terminalna domena izvan membrane. Ekstracelularna
domena ima pet ili šest mjesta N-glikozilacije i 15 cisteinskih ostataka, te je opsežno
presavijeni po disulfida vezivanja. Antigeni Kell sistema su osjetljivi na disulfidne veze
reducirajućih agenasa, kao što su dithiothreitol (DTT) i 2-aminoethylisothiouronium
bromid (AET).
Kell protein ima strukturnu homologiju s familijom zink-zavisnih endopeptida koji
procesuiraju raznolikost peptidnih hormona. Iako funkcija Kell glikoproteina nije
poznata, enzimatski je aktivan i može biološki neaktivan veliki endotelin-3 peptid
pretvoriti u biološki aktivan vazokontriktor endotelin-3.

KEL gen nalazi na hromosomu 7. Organiziran je u 19 egzona kodirajuće sekvence.

K antigen (KEL1) ima frekvenciju od oko 9% u Sjevernoj Europi, oko 1,5% u ljudi
afričkog porijekla, a vrlo je rijedak u Istočnoj Aziji. Kel 2 ili k antigen je antitetičan
naspram K i ima visoku frekvenciju u svim populacijama. Kel 1 i Kel 2 rezultiraju iz
jednog nukleotidnog polimorfizma u egzonu 6, koji kodira Met 193 u K i Thr 193 u k.
Kao što N-glikozilacija u Asn191 ovisi o prisutnosti Thr193, k-aktivni Kell glikoprotein
je N-glikoziliran na Asn191, dok K-aktivna molekula nije. Kpa (KEL3) je pronađen u oko
2% bijelaca, a nije prisutan kod Afrikanaca i Japanaca. Antitetični antigen, Kpb (KEL4),
je antigen visoke frekvencije u svim populacijama, a 2,3% bijelaca su Kp (a+), samo
1,2% K pozitivnih bijelaca su Kp (a+). Devet posto bijelaca su K pozitivni, ali samo
2,7% Kp (a+) osoba iz iste populacije su K pozitivni. Ova snažna povezanost alela je
potvrđena obiteljskim studijama. KKpa haplotip nikad nije pronađen. Kpc (KEL21) je
antigen vrlo niske frekvencije, je proizvod alela Kpa i Kpb. KEL aleli kodiraju tri Kp
antigena koji se u jednom SNP razlikuju unutar kodona 281 (egzon 8): Kpa, TGG,
Trp281, Kpb, CGG, Arg281 i Kpc, CAG, Gln281.
Jsa (KEL6) antigen je gotovo u potpunosti ograničen na ljude afričkog porijekla.
Učestalost Jsa antigena u Afroamerikanaca je oko 16%. Jsb (KEL7) antigen ima visoku
frekvenciju u svim populacijama. Jsa predstavlja Pro597, Jsb, Leu597. Prisustvo antigena
niske frekvencije Ula i K23 i odsustvo antigena visoke frekvencije K12, K13, K18, K19,
K22, TOU, RAZ, KALT i KTIM rezultiraju iz jedne aminokiselinske zamjene u Kell
glikoproteinu.

Antitijela Kell sistema treba shvatiti potencijalno klinički značajnim, zbog toga što
uzrokuju tešku hemolitičku bolest fetusa i novorođenčeta (HDFN) i hemolitičku
transfuzijsku reakciju. Pacijenti s antitijelima Kell sistema trebaju primiti antigen-
negativnu krv kad god je to moguće. Antitijela Kell sistema su obično IgG i

Pojskić N, Lasić L. Page 1

 Genetika krvnih grupa - dodatak

predominantno IgG1 HDFN uzrokovane anti-K antitijelom se razlikuje od one koja

proizlazi iz anti-D antitijela. HDFN uzrokovana Anti-K antitijelom je povezana s nižim
koncentracijama bilirubina amnionske tekućine od anti-D uzrokovane HDFN usporedive
težine. Postnatalna hiperbilirubinemia nije istaknuta u djece s anemijom zbog anti-K
antitijela. Tu je također smanjena retikulocitoza i eritrobaltosza u anti-K bolesti, u
usporedbi s anti-D HDFN. Kell glikoprotein se pojavljuje na eritroidnim progenitorima u
mnogo ranijoj fazi eritropoeze od Rh antigena. Prema tome, anti-K antitijela vjerovatno
olakšavaju fagocitozu makrofagima u jetri fetusa K pozitivnih eritroidnih progenitora u
ranoj fazi razvoja, prije nego što počnu stvaranje hemoglobina.
Anti-K antitijelo je najčešće antitijelo crvenih krvnih stanica izuzev ABO i Rh sistema:
jedna trećina od svih Rh negativnih crvenih krvnih antitijela anti-K. K negativne djevojke
i žene fertilne dobi trebaju primati K negativnu krv. Neka anti-K antitijela izravno
aglutiniraju sa K pozitivnim eritrocitima, te je antiglobulin test metoda izbora za
detekciju.

K0 fenotip
Kao i većina sistema krvnih grupa, i Kell sistema ima null fenotip (K0) u kojem nijedan
od antigena Kell sistema se ne izražava. K0 pojedinci mogu proizvoditi anti-Ku (anti-
KEL5) antitijelo ako su imunizirani, to je antitijelo koje reagira sa svim stanicama, osim
onih K0 fenotipa. Homozigotnost raznih nonsense mutacija, missense mutacija i splice
site mutacija je povezan s K0 fenotip.

McLeod sindrom,
McLeod sindrom, koji je povezan s akantocitozom i raznim mišićnim i neurološkim
defektima, vrlo je rijetka i X-vezana bolest, i gotovo isključivo se javlja kod dječaka.
Proizlazi iz hemizigotnosti za inaktivaciju mutacije i delecije XK gena, što uzrokuje
nedostatak XK proteina, koji eksprimira Kx (jedini antigen Kx sistema). XK protein je
povezn s Kell glikoproteina preko jedne disulfidne veze. McLeod sindrom je povezan s
McLeod fenotipom, u kojem su antigeni Kell sistema slabo izraženi Km (KEL20), kao i
Kx su odsutni.
Delecije dijela X-hromosoma koje uključuju XK također mogu uključiti gen odgovoran
za X-vezanu hroničnu granulomatoznu bolest (CGD). Prilikom transfuzije, CGD
bolesnici s McLeod sindromom obično proizvode anti-KX i anti-KM antitijela, gdje je
gotovo nemoguće pronaći kompatibilnog darivatelja. Zbog toga se preporučuje, da
transfuzije kod dječaka s CGD i McLeod sindrom treba izbjegavati.

Duffy sistem

Antigeni Duffy sistema nalaze na glikoproteinu kojeg kodira Duffy gen (DARC), koji se
sastoji od dva egzona, egzon 1 kodira samo prvih sedam aminokiselina Duffy
glikoproteina.

Fya (FY1) i Fyb (FY2)

Pojskić N, Lasić L. Page 2

 Genetika krvnih grupa - dodatak

U bijelaca i Azijata Duffy polimorfizam se sastoji od dva antigena, Fya i Fyb, pri čemu su
moguća tri fenotipa, Fy (a+b-), Fy (a+b+) i Fy (a-b+). Fya i Fyb aleli predstavljaju SNP u
egzonu 2 FY gena, kodirajući Gly42 i Asp42, respektivno.
Kod Afrikanaca postoji i treći alel Fy, i on je učestaliji nego Fya i Fyb. Fy alel ne
proizvodi Duffy glikoprotein na crvenim krvnim stanicama, a time ni Fya ni Fyb, niti bilo
koji drugi Duffy antigen. Pojedinci homozigotni za Fy imaju fenotip (a-b-), s učestalošću
koja varira sa oko 70% u Afroamerikanaca do 100% u Gambiji.
Kodni region Fy alela u Afrikanaca je identičan onom Fyb alela, kodirajući Asp42. Fy ne
proizvodi Duffy glikoprotein ili Fyb antigen crvenih krvnih stanica zbog mutacije u
promotorskom regionu Duffy gena. Ova mutacija sprječava vezanje eritroidnih
specifičnih GATA-1 transkripcijskih faktora i sprječava ekspresiju gena u eritroidnom
tkivu. U Fy(a-b-) fenotipu Afrikanaca nedostaje Duffy glikoprotein na crvenim krvnim
stanicama, ali ne i na drugim tkivima. To objašnjava zašto oni ne proizvde anti-Fyb a
samo vrlo rijetko proizvode anti-Fy3.
Fya i Fyb su vrlo osjetljivi na većinu proteolitičkih enzima, uključujući i papain, ficin i
bromelin, ali nemogu biti uništeni djelovanjem tripsina. Oslabljeni oblik Fyb se zove Fyx

Anti-Fya and –Fyb

Anti-Fya je relativno često antitijelo, dok je anti-Fyb rijetkost. IgG1 obično prevladavaju i
oni su uglavnom otkriveni antiglobulin testom. Primjeri pojavljivana bez imunizacije
javljaju su se vrlo rijetko. Anti-Fya i-Fyb mogu uzrokovati neposredne ili odgođene
Hemolitičke transfuzijske reakcije. Iako su uglavnom blage, neke su se pokazale fatalno.
Ova antitijela su također odgovorna za HDFN, koja variraju od blage do teške.

Fy3 and Fy5

Vrlo rijetko u ne-Afrikanaca sa Fy (a-b-) fenotipom eritrociti su homozigotni za

inaktivacije mutacija u Duffy genima. Ne bi bilo očekivano da ove osobe imaju Duffy
glikoprotein na eritrocitima ili na bilo kojoj drugoj vrsti tkiva. Svi su pronađeni kroz
prisutnost anti-Fy3 antitijela u serumu. Fy3 antigen je prisutan na svim stanicama osim
onih Fy (a-b-) fenotipa. Za razliku od Fya i Fyb, Fy3 antigen je otporan na proteazu.
Kao Fy3, Fy5 antigen je odsutan iz stanica Fy (a-b-) fenotipa, ali, za razliku od Fy3, Fy5
je odsutan iz stanica Rhnull fenotipa. Povezanost između Duffy i Rh sistema nije
poznata. Anti-Fy5 antitijelo je pronađeno samo kod crnih ljudi koji su primili multiple
transfuzije krvi. Anti-Fy3 antitijelo je odgovorno za trenutne i odgođene HTRs dok je
anti-Fy5 antitijelo za odgođene HTRs.
Duffy glikoprotein (DARC) je receptor za hemokinaze. Kao receptor za hemokinaze, on
vezuje hemikalije koje su sekreti ćelija za vrijeme upale i regrutuje ostale krvne ćelije na
mjesto oštećenja. Ovi hemokini uključuju C-X-R (hemokin akutne upale) i C-C (hemokin
hronične upale), IL-8 (interleukin 8). Prolazi kroz membranu sedam puta, sa 63
aminokiseline ekstracelularne N-terminalne domene sadržavajući dva potencijalna mjesta
N-glikozilacije i citoplazmatsku C-terminalnu domenu. Ovaj aranžman je karakteristika
G proteina superfamilije receptora, što uključuje hemokin receptore.

Pojskić N, Lasić L. Page 3

 Genetika krvnih grupa - dodatak

Duffy glikoprotein je receptor za Plasmodium vivax, parazit odgovoran za nastanak

malarije, ali blaže od malarije koje proizlaze iz P. falciparum infekcije. Eritrociti Fy(a-b-)
fenotipa su otporni na invaziju P. Vivax. Prema tome, Fy alel ima selektivnu prednost u
područjima gdje je P. Vivax endemska, a to vjerojatno balansira s drugim nedostatcima
koji proizlaze iz nedostatka hemokin receptora na eritrocitima.

Kidd sistem

Jka i Jkb su proizvodi alela, sa sličnim frekvencijama u većini populacija. Jka predstavlja
asparaginsku kiselinu dok Jkb predstavlja asparagin na poziciji 280 Kidd glikoproteina.
Kidd antitijela su opasna jer mogu izazvati ozbiljne neposredne HTRs. Oni su također
vrlo čest uzrok odgođenim HTRs, vjerojatno zato što često ostaju nedetektovana, zbog
njihovih tendencija da padnu na niske ili nemjerljive razine u plazmi. Anti-Jka i-Jkb
antitijela samo vrlo rijetko mogu izazvati ozbiljne HDFN. Anti-Jka i-Jkb često vežu
komplement. Ova antitijela su obično IgG ili IgG i IgM.
Jk (a-b-) i Jk3
Null fenotip, Jk (a-b-) Jk: 3, obično je rezultat homozigotnosti "silent" gena na JK lokusu.
Iako je vrlo rijedak u većini populacija, Kidd null fenotip je relativno čest u Polinežana s
frekvencijom od oko 1 u 400. Polinezijski null alel sadrži splice site mutaciju u 5 intronu
što rezultira gubitkom egzona 6 od mRNA. Imunizirane osobe s Jk (a-b-) fenotipom
mogu proizvoditi anti-Jk3 antitijelo, što može uzrokovati neposrednu ili kasnu HTR.
Kidd antigeni nalaze se na eritrocitnom urea transporteru, s 10 potencijalnih
membranom-razgranatih domena, citoplazmatskim N-i C-završecima, te jednim
izvanstaničnim mjestom N-glikozilacije. Kada eritrociti dodju do bubrežne medule, koja
sadrži visoku koncentraciju uree, urea transporter dopušta brz unos ure i sprječava
smanjenje stanica u hipertoničnom okruženju. Kada eritrociti napuštaju bubrežnu
medulu, urea se brzo transportira iz ćelije, izbjegavajući bubrenje stanica te sprječavanje
eritrocita da transportuju ureu daleko od bubrega. Za razliku od normalnih crvenih krvnih
stanica, Jk(a-b-) stanice se ne liziraju upotrebom 2M uree, što se može koristiti kao
metoda za detekciju Jk (a-b-) fenotipa.

Diego sistem

21 antigen Diego sistema nalaze se na band 3 proteinu, koji je dio porodice izmjenjivača
aniona, AE1. Band 3 protein je jedan od glavnih glikoproteina stanične membrane s oko
106 kopija po eritrocitu. Ima dugu citoplazmatsku N-terminalnu domenu,
transmembransku domenu koja prolazi kroz membrana 14 puta i citoplazmatsku kratku
C-terminalnu domenu. Tu je i jedan N-glikan na četvrtoj ekstracelularnog petlji. Band 3
protein ima najmanje dvije funkcije: brzu razmjenu HCO3 i Cl jona, važnu za transport
CO2, i vezanje membrane eritrocita za citoskelet. Tetrameri band 3 proteina su
vjerovatno dio Rh makrokompleksa membrane eritrocita. Band 3 gen poznat kao
SLC4A1 sastoji se od 20 egzona kodirajuće sekvence i nalazi se na hromosomu 17.

Pojskić N, Lasić L. Page 4

 Genetika krvnih grupa - dodatak

Dia, izvorni Diego antigen je vrlo rijdak kod ljudi evropskog i afričkog porijekla, ali ima
frekvenciju od 5% u kineza i japanaca, a višu frekvenciju kod naroda Sjeverne i Južne
Amerike, dostižući frekvenciju od 54% u Kainganges Indijanaca u Brazilu. Dib je antigen
visoke frekvencije u gotovo svim populacijama. Dia/ Dib polimorfizam nastaje zamjenom
jedne baze na poziciji 854 u sedmoj ekstracelularnoj petlju band 3: Leu854 u Dia i Pro854
u Dib. Anti-Dia i-Dib antitijela su obično IgG1 i IgG3, te općenito zahtijevaju antiglobulin
test za otkrivanje. Anti-Dia antitijela povremeno vežu komplement i liziraju netretirane
eritrocite. Anti-Dia antitijela, koja su prisutna u 3,6% bolesnika koji su primili multiple
transfuzije krvi u Brazilu, mogu izazvati teške HDFN. Anti-Dib antitijelo je, vrlo rijetko,
odgovorno za ozbiljne HDFN.

Antigen niske frekvencije Wra i njegov antitetičan antigen iznimno visoke frekvencije,
Wrb, predstavljaju zamjenu jedne aminokiseline u četvrtoj petlji banda 3: Lys658 u Wra i
Glu658 u Wrb. Unatoč homozigotnosti za Glu658 kodona u band 3 genu, Wrb nije
eksprimiran u rijetkom fenotipu gdje je MN glikoprotein, GPA, odsutan ili gdje je taj dio
GPA blizu insercije u eritrocitima odsutan. Ovo predstavlja jak dokaz za interakciju
između band 3 i GPA unutar membrane eritrocita. Anti-Wra antitijela su relativno česta
antitijela, obično otkrivena antiglobulin testom, ali ponekad i izravnom aglutinacijom
eritrocita. Anti-Wra su uglavnom IgG1, ali ponekad IgM ili IgG i IgM. Anti-Wra je
odgovoran za teške HDFN i HTRs. Alloanti-Wrb antitijelo je rijetko i malo se zna o
njegovom kliničkom značaju, ali autoanti-Wrb je relativno često autoantitijelo i može biti
uključeno u autoimune hemolitičke anemije.

U posljednjih nekoliko godina, 17 antigena, svi vrlo niske frekvencije, su pokazali da

predstavljaju zamjenu aminokiseline u Band 3, te su se pridružili Diego sistemu.

P sistem

P1 je jedini antigen P sistema krvnih grupa, ima frekvenciju od oko 80% u bijelaca. To je
ugljikohidratni antigen koji se nalazi na glikol ipidu.Većina anti-P1 antitijela ne
aglutiniraju eritrocite na 25 ° C i ne smatraju se klinički značajnim.

Lutheran sistem

Lutheran sistem krvnih grupa je složen sistem koji se sastoji od 19 antigena, uključujući i
četiri antitetična para: Lua / Lub (His77Arg); Lu6/Lu9 (Ser275Phe); Lu8/Lu14
(Met204Lys) i AUA / Aub (Thr529Ala). Lutheran glikoprotein je adhezioni molekul
imunoglobulinske superfamilije koji povezuje izvanstanični matriks laminin
glikoproteina. Lutheran-null fenotip ima tri genetske pozadine: (1) homozigotnost
neaktivnog LU gena, (2) heterozigotnost genetski neovisnog regulatornog dominantnog
gena, In(Lu), koji također regulira ekspresiju nekoliko drugih antigena krvnih grupa,

Pojskić N, Lasić L. Page 5

 Genetika krvnih grupa - dodatak

uključujući antigene P1, Inb i AnWj i (3) hemizigotnost X-vezanog regulatornog gena,
XS2. Antitijela Lutheran sistema se generalno ne smatraju klinički značajnim.

YT

Yta i Ytb (His353Asn) su antitetični antigeni na acetilholinesterazi. Yt antitijela se

općenito nesmatraju klinički značajnim.

Xg
Xga antigen je kodiran XG genom, koji je X-vezani gen, a ima frekvenciju od oko 66% u
muškaraca i 89% u žena. Anti-Xga antitijela nisu klinički značajna.

Scianna

Scianna sistem krvnih grupa se sastoji od sedam antigena koji se nalaze na adhezionom
molekulu eritroidne membrane asociranom proteinu (ERMAP), svi sa vrlo visokom ili
vrlo niskom frekvencijom. Nijedno Scianna antitijelo nije uključeno u HTR ili u teškim
HDFN.

Dombrock

Dombrock sistem krvnih grupa se sastoji od pet antigena: polimorfni antitetični antigeni
Doa i Dob (Asn265Asp), i antigeni visoke frekvencije Gya, Hy i Joa. Anti-Gya je
karakteristično antitijelo koje je proizvela imunizirana osoba s Dombrock-null fenotip.
Anti-Doa i -Dob su odgovorni za HTRs. Dombrock glikoprotein ima strukturna obilježja
ADP-riboziltransferase.

Colton

Coa (Ala45) je antigen visoke frekvencije, Cob (Val45) je antitetičan antigen naspram Coa
s incidencijom od oko 8% u bijelaca, te manjom incidencijom u drugim etničkim
skupinama. Anti-Co3 antitijelo reagira sa svim crvenim krvnim stanicama, osim s onim
iznimno rijetkim crvenim krvnim stanicama Colton-null fenotipa. Colton antitijela su
uključena u teškim HDFN i HTRs. Colton antigeni se nalaze na aquaporin-1, vodenom
kanalu.

Landsteiner-Wiener (LW)

LWa i LWb (Gln70Arg) su antitetični antigeni visoke i niske frekvencije, respektivno.

Anti-LWab antitijelo reagira sa svim crvenim krvnim stanicama, osim s onim iznimno
rijetkim crvenim krvnim stanicama LW-null fenotipa, te Rhnull stanice, koje su također
LW (a-b-). LW antitijela se općenito ne smatraju klinički značajnim. LW glikoprotein je

Pojskić N, Lasić L. Page 6

 Genetika krvnih grupa - dodatak

intercelularni adhezioni molekul-4 (ICAM-4), tj. adheziona molekula imunoglobulinske

superfamilije.

Chido/Rodgers

Devet antigena Chido/Rodgers sistema nisu prava antitijela krvnih grupa jer njih ne
proizvode eritroidne stanice. Oni se nalaze na četvrtoj komponenti komplementa (C4),
koji se veže na eritrocite iz plazme.

Gerbich

Tri Gerbich antigena vrlo visoke frekvencije i pet antigena vrlo niske frekvencije nalaze
se na sialoglikoproteinu glikoforin C (GPC) ili na glikoforinu D (GPD), ili na oba. Dva
glikoproteina različitih veličina proizlaze iz inicijacije translacije na dva različita mjesta
na GYPC mRNA. Anti-Ge3 antitijelo može prouzročiti HDFN.

Cromer

11 antigena visoke frekvencije i 3 antigena niske frekvencije Cromer krvne grupe nalaze
se na komplement-regulatornom glikoproteinu (DAF ili CD55). Cromer antitijela se ne
smatraju klinički značajnim.

Knops

Sedam antigena Knops sistema nalaze se na komplement regulatornom glikoproteinu,

komplement receptor-1 (CR1 ili CD35). Antitijela Knops sistema nisu klinički značajna.

Indian

Antigen niske frekvencije Ina (Arg46) i njegov antitetičan antigena Inb (Pro46), te još dva
visokofrekventna antigena, nalaze se na ubikvitarnom CD44 molekulu, koji veže
izvanstanični matriks glikoproteina hijalurona. Antitijela Indian sistema se općenito
nesmatraju klinički značajnim.

I, jedini antigen ovog sistema, predstavlja razgranate ugljikohidratne lanace koji su

unutarnje strukture ABH-aktivnih oligosaharida. Proizvod samog gena (GCNT2) je
enzim (1,6-N-acetylglucosaminyltransferase), koji katalizira odvajanje u prave
ugljikohidratne (N-acetylactosamine) lance. Pravi lanci eksprimiraju i antigen. Eritrociti

Pojskić N, Lasić L. Page 7

 Genetika krvnih grupa - dodatak

novorođenčadi su I-negativni, ali eksprimiraju i čvrsto. Razgranatost ugljikohidratnih

lanaca ima za posljedicu slabljenje antigena, te ekspresije antigena I, koji doseže
maksimalnu snagu između 6 i 18 mjeseca starosti. Vrlo rijetki pojedinci, homozigotni
nosioci za inaktivaciju mutacija u GCNT2, nikada ne pretvaraju i antigen u I, te imaju
odrasli fenotip i, obično proizvode alloanti-I antitijela. Ta antitijela su obično IgM i samo
rijetko aktivna na 37 ° C. U istočnoj Aziji i fenotip odraslih obično je povezan s
kongenitalnom kataraktom, ali to nije slučaj u bijelaca. To je zato što se mutacije kod
azijata nalaze u GCNT2 mRNA transkriptima koje su izraženi u hematopoetskom i
epitelnom tkivu koji su odgovorni za normalno funkcioniranje leća, dok su mutacije kod
bijelaca u transkriptima koji su samo izraženi u hematopoetskom tkivu. Moćna I
autoantitijela mogu biti hemolitička i uzrokovati hladnu hemaglutinisku bolest (Čad).
Antitijela s i specifičnosti su autoantitijela koja se često mogu naći u bolesnika s
infektivnom mononukleozom. Antigen i je jedini antigen zbirke krvnih grupa (Kolekcija
207). On nije dio sistema jer samu biosintezu ne kontrolira GCNT2 gen i nije definirano
aloantitijelom.

Pojskić N, Lasić L. Page 8