Professional Documents
Culture Documents
Μέδουσα
Μέδουσα
http://www.e-zine.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=31
Η λέξη Μέδουσα σημαίνει «κυρίαρχη θηλυκή φρόνηση». Στα Σανσκριτικά η ίδια λέξη αποδίδεται ως Μεντχά, στα Ελληνικά Μήτις, και
στα Αιγυπτιακά Μετ ή Μάατ. Τούτη η θεότητα ήρθε στην Ελλάδα πιθανώς από τη Λιβύη, όπου λατρευόταν από τις Αμαζόνες ως Θεά-
Ερπετό. Ως Μέδουσα (Μήτις) ήταν η καταστροφική όψη της μεγάλης τριπλής Θεάς που επίσης αποκαλείται, Νιθ, Ανάθ,
Αθήνη ή Αθήνα στη Β. Αφρική και Αθάνα περίπου το 1400. π.Χ. στη μινωική Κρήτη.
Δεν αρκείται όμως η Αθηνά στην παραμόρφωση της Μέδουσας. Θέλει και το
κεφάλι της. Και μόλις ο Περσέας (γιος του Δία και της Δανάης),
υπερηφανεύεται ότι θα φέρει στον Πολυδέκτη το κεφάλι της Γοργούς, η θεά
Αθηνά τρέχει να τον βοηθήσει. Του δίνει καλογυαλισμένη ασπίδα για να την
χρησιμοποιήσει σαν καθρέφτη και έτσι να αποκόψει το τρομερό κεφάλι δίχως
να το κοιτάζει. Επίσης, του δίνει φτερωτά σανδάλια και μαγικό σακούλι για
να μεταφέρει την δύναμη του ίδιου του κεφαλιού. ΄Εχοντας συννενοηθεί με
τον Άδη και την Ερμή, λέει στον Περσέα, ποιους θα συναντήσει για να του
δώσουν την περικεφαλαία που θα τον κάνει αόρατο και από πού θα πάρει το
δρεπάνι για τον αποκεφαλισμό. ΄Ετσι και έπραξε ο Περσέας και κατάφερε τον
άθλο, ωστόσο τίποτε δε θα είχε κατορθώσει χωρίς την βοήθεια της θεάς
Αθηνάς. Μα και την φοβερή δύναμη της Μέδουσας που παρέλυε τα πάντα, η
Αθηνά της την είχε δώσει. Αυτή την δύναμη φαίνεται πως επιθυμεί να
ανακτήσει η θεά μέσω του άθλου του Περσέα.
Αν κοιτάξουμε την καταγωγή της Μέδουσας, η δύναμή της έχει πανάρχαια ρίζα.
Εγγονή της Γαίας και του Πόντου. Αυτό το ζεύγος γέννησε τον Φόρκυ (ο
γέροντας σοφός της θάλασσας) και την Κητώ (το τέρας). Ο Φόρκυς και η Κητώ
γέννησαν τρεις Γοργόνες. Τα ονόματά τους είναι ενδεικτικά δύναμης:
«Σθενώ»-δύναμη, «Ευρυάλη»-των αλμάτων, «Μέδουσα»-Δέσποινα, Βασίλισσα,
Κυβερνήτης και Πονηρή. Ωστόσο, η Αθηνά επιθυμεί να συνδεθεί με τούτη την
φοβερή δύναμη. Κι εδώ αξίζει να προσέξουμε μερικά από τα πολυπληθή επίθετα
της θεάς: Σθένια (ισχυρή, δυνατή), Γοργώπις (έχει άγρια μάτια), Μαχανίτις,
(εκείνη που μηχανεύεται διάφορα), Δολομίτις (δόλια, πανούργα) και ένα σωρό
άλλα συναφούς νοήματος.
Στον αποσυμβολισμό του μύθου των Γοργόνων, μια θεωρία αναφέρει ότι οι
τερατώδεις μορφές των Γοργόνων συμβόλιζαν τα τρομακτικά σκοτεινά νέφη και
τα διάφορα φαινόμενα του ουρανού που σχηματίζονταν στον ορίζοντα πάνω από
την θάλασσα. Ενώ ο αποκεφαλισμός της συμβόλιζε την νίκη του ήλιου (Περσέα)
που νικά τις σκοτεινές δυνάμεις.
Από μια πρώτη ματιά δεν υπάρχει μεγαλύτερη αντίθεση από αυτήν της Αθηνάς
με την Μέδουσα. Η θεά εμπνέει τους ήρωές της. Η ενεργητική της δύναμη
είναι ακριβώς το αντίθετο της παραλυτικής απραξίας της Μέδουσας. Η Αθηνά
φέρνει την συνείδηση. Η φυσική κατάσταση της Μέδουσας, αν δεν την
ξυπνήσουν τα φίδια της, είναι βαθιά ασυνειδησία. Στο διαχωρισμό ανάμεσα
στην Αθηνά και την Μέδουσα, έχουμε μια περιγραφή και προειδοποίηση για το
τί συμβαίνει όταν αποξενωθούν η διάνοια και η ύλη, ο νους και ο υλικός
κόσμος.
Κι όμως η Μέδουσα, μόλις περιέλθει στην αρματωσιά της θεάς Αθηνάς, φέρνει
τα δικά της δώρα: Μέσα στο σακούλι, εκτός από το κεφάλι της Μέδουσας,
υπάρχουν δύο φιάλες με το αίμα της Γοργούς από τις φλέβες του δεξιού μα
και του αριστερού χεριού, αίμα που δίνει ζωή και θάνατο. Αυτό το αίμα
χρησιμοποιεί και ο Ασκληπιός. Αρκετοί λένε πως το σακούλι περιείχε και το
αλφάβητο. Το φοβερό πρόσωπο στραμμένο προς τον εξωτερικό κόσμο προστατεύει
ό,τι βρίσκεται στον εσωτερικό. Οι νοικοκύρηδες προστάτευαν την περιουσία
τους τοποθετώντας ένα γοργόνειο στον εξωτερικό τοίχο των σπιτιών τους. Οι
κεραμείς το τοποθετούσαν πάνω στο άνοιγμα του καμινιού, για να αποτρέψουν
επίδοξους κλέφτες. Ο Αγαμέμνων την φέρει στο κέντρο της ασπίδας του, όπως
και πολλοί άλλοι πολεμιστές. Για όσους την τιμούν, η Μέδουσα προσφέρει την
προστασία της. ΄Ισως η δύναμή της να προστάτευε και την ίδια την Αθηνά,
διατηρώντας απαραβίαστο από την νέα ηρωική συνείδηση το ουσιαστικό
στοιχείο στην φύση της ίδιας της θεάς. Αξίζει να μελετήσει κανείς την
άποψη των Ορφικών που αποκαλούσαν την σελήνη «κεφάλι της Γοργούς». Και για
την θεά Αθηνά έλεγαν ότι «τα πάντα θα τελείωναν για εκείνη αν έχανε τα
χέρια της». Πλούσιο υλικό για μελέτη υπάρχει στην κάθοδο της Περσεφόνης
στον Κάτω Κόσμο και στην κάθοδο της Ινάνα της σουμεριακής μυθολογίας, στο
βασίλειο της Ερεσκιγκάλ.
Ακόμη αξίζει να προσεγγίσουμε την αλχημική άποψη. Σε ένα άλλο κεφάλαιο του
βιβλίου «Αθηνά» της Αν Σίρερ, αναφέρεται: «...Στην αλχημική διαδικασία,
που είναι επίσης και μεταμόρφωση του ατόμου, οι ιδιότητες της Αθηνάς είναι
απαραίτητες. Είναι η Δέσποινα Αλχημεία, που κατοικεί στο κέντρο της που
είναι ο αθάνωρ, ο αλχημιστικός κλίβανος, με τον σύντροφό της τον βασιλιά
Αθάνορα. Σε μια εικονογράφηση του 15ου αιώνα η κουκουβάγια της
παρακολουθεί, καθώς η θεά κρατά στο ένα χέρι τον ήλιο του συνειδητού και
στο άλλο το δόρυ και την ασπίδα με το Γοργόνειο. Το τρομερό κεφάλι είναι
αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας. Διότι, όπως γνωρίζουν οι αλχημιστές,
"δεν υπάρχει γένεση χωρίς φθορά", δεν υπάρχει κόκκινος χρυσός χωρίς πρώτα
την μαύρη απολίθωση, την οποία συμβολίζει το κεφάλι της Μέδουσας».
T.A.