Modyul 9 KATARUNGANG PANLIPUNAN
ayon sa kraytirya ng pagsunod sa batas
Kahulugan ng Katarungan
- Pagbibigay sa kapwa ng nararapat sa kanya
- Ang tuon nito ay ang labas ng sarili
- Nangangailangan ng panloob na kalayaan mula
sa pagkiling sa sariling interes
- Nakabatay sa pagkatao ng tao
Ito ay isang pagbibigay at hindi isang pagtanggap.
– Dr. Manuel B. Dy Jr.
Isang gawi na gumagamit ng kilos-loob sa pagbibigay ng
nararapat sa isanag indibidwal.
– Santo Tomas de Aquino
Isa kang makatarungang tao kung ginagamit mo ang
iyong lakas sa paggalang sa batas at sa karapatan ng
tao.
– Andre Comte-Sponville (2003)
Ang pakikibaka para sa katarungan ay isang walang
katapusang laban dahil sa katotohanang mahirap
kalabanin ang mismong sarili.
Pangunahing Prinsipyo ng Katarungan
Ang paggalang sa karapatan ng bawat isa
anumang ugnayan mayroon ka sa iyong kapwa.
Nagsisimula sa Pamilya ang Katarungan
- Nagbibigay sa iyo ng kamalayan tungkol sa
katarungan
- Nahuhubog ang iyong pagkatao
- Nahuhubog ang iyong konsensiya
- Iminumulat ka sa katotohanang may karapatan
at tungkulin ka bilang tao hindi lamang sa
pamilya kundi pati sa lipunan.
- Dito unang nararanasan ang pagsasanay na
maging makatarungan.
Ang Moral na Kaayusan Bilang Batayan ng Legal na
Kaayusan ng Katarungan
Legal na Batas
- Kailangan nakaangkla sa moralidad ng kilos
- Panlabas na anyo ng moral na batas
- Nararapat na maging tulay ng moral na kaayusan
sa lipunan
Katarungang Panlipunan
Ang katarungan ay isang mahalagang pundasyon
ng panlipunang pamumuhay.
- Ito ay nauukol hindi lamang sa ugnayan ng tao sa
kaniyang kapuwa kundi sa ugnayan din niya sa
kalipunan.
- Namamahala sa kaayusan ng ugnayan ng tao sa
kaniyang pauwa at sa ugnayan ng tao sa
kalipunan.
- Inilalagay nito sa ayos ang panlipunang ugnayan
Kapuwa – personal o interpersonal na ugnayan mo sa
ibang tao.
Kalipunan (socius)
- ugnayan ng tao sa isang institusyon o sa isang tao
dahil sa kaniyang tungkulin sa isang institusyon.
- Para sa paglilingkod sa kapuwa.
Mga Kaugnay na Pagpapahalaga
1. Dignidad ng Tao – pagkakaroon ng pagkatao ng
isang tao at bukod tangi ang tao sa nilkha ng
Diyos
2. Katotohanan – nag-uudyok sa iyo na handa
mong ibigay ang iyong buong sarili dahil ito ay
may kabuluhan sa iyong buhay at sa buhay ng
iyong kapuwa.
3. Pagmamahal – ang katarungan ay walang
kinikilingan dahil gabay nito ang diwa ng
pagmamahal na likas sa tao.
4. Pagkakaisa – sa bias nito ay may pag-asang
maghilom ang sugat ng pagkakahati-hati ng
bansa
5. Kapayapaan – pagkakaisa sa puso ng mg tao at sa
panlipunang kaayusan ng katarungan
- bunga ng pagkakaisa at
pagmamahal (Santo Papa Juan
Pablo II)
Ang katarungang panlipunan sa tunay na kahulugan nito
ay kumikilala sa dignidad ng tao at nakatuon sa
kabutihan ng tao.
Modyul 10 KAGALINGAN SA PAGGAWA
Paggawa
- Isang gawain o produkto na nangangailangan ng
sapat na kasanayan upang ito ay maisagawa
- Nagiging malikhain ang tao sa paggamit ng
kanyang mga kakayahan
- Mabuti sa tao dahil sa pamamagitan nito ay
naisasakatuparan niya ang kaniyang tungkulin sa
sarili, kapwa, at sa Diyos. (Laborem Exercens)
Kagalingan sa Paggawa
- Ito ay nasusukat ayon sa maayos na
pagsasakatuparan ng mga hakbang na dapat isa-
alang-alang sa paggawa.
Katangian ng Nagtataglay ng Kagalingan sa Paggawa
1. Nagsasabuhay ng mga Pagpapahalaga
2. Pagtataglay ng mga Positibong Kakayahan
3. Nagpupuri at Nagpapasalamat sa Diyos
1. Nagsasabuhay ng mga Pagpapahalaga
a. Kasipagan - pagsisikap na gawin o tapusin ang
isang bagay ng walang pagmamadali at buong
pagpapaubaya
 b. Tiyaga - patuloy na paggawa sa kabila ng mga
hadlang sa kanyang paligid
c. Masigasig - pagkaroon ng kasiyahan,
pagkasiglang nararamdaman sa paggawa
d. Malikhain - hindi galing sa panggagaya bagkus ay
buhat sa malikhaing pag-iisip
e. Disiplina sa Sarili - alam ang hangganan ng
ginagawa at mayroong paggalang sa ibang tao
2. Nagtataglay ng Positibong Kakayahan
Basic Literacy
- Pagbabasa
- Pagsulat
- Pagkuwenta
- Pakikinig
- Pagsasalita
3 Yugto ng Pagkakatuto
a. Pagkatuto Bago ang Paggawa – paggawa ng
plano gabay sa pagbuo ng isang Gawain o
produkto.
b. Pagkatuto Habang Ginagawa – pagkilala sa iba’t
ibang estratehiyang maaaring gamitin upang
mapadali ang pagsasakatuparan ng mga
tunguhin.
c. Pagkatuto Matapos Gawin ang Isang Gawain –
pagtataya sa naging resulta o kinalabasan ng
Gawain.
Leonardo da Vinci – itinuring pinakadakilang henyo sa
lahat ng panahon
Mga Karagdagang Katangian Upang Maisabuhay ang
Kagalingan sa Paggawa
1. Pagiging Palatanong (Curiosita)
- Isa sa labing-anim na Gawi ng Isip (Habits of
Mind)
- Johnlu Koa – may-ari ng Frech Baker na unang
binuksan sa SM North Edsa
2. Pagsubok ng Kaalaman Gamit ang Karanasan,
Pagpupunyagi (persistence) at ang Pagiging
Bukas na Matuto sa mga Pagkakamali
(Dimostrazione)
- Sandy Javier – nagtayo ng tindahan ng liston
manok
3. Patuloy na Pagkatuto Gamit ang Panlabas na
Pandama (Sansazione)
- Maria Gennett Roselle Rodriguez Ambubuyog –
Product and Support Manager ng Code Factory,
S.L. sa Barcelona, Spain.
4. Pagiging Bukas sa Pagdududa, Kawalang
Katiyakan (Sfumato)
- T’nalak (hibla ng abaca) mula sa Lake Sebu,
Cotabato
- Lang Dulay – Master Weaver ng mga dream
weavers at nagkamit ng parangal na GAMABA
(Gawad Manlilikha ng Bayan)
5. Ang Paglalapat ng Balanse sa Sining, Siyensiya,
Lohika, at Imahinasyon (Arte/Scienza)
- Dr. Rafael D. Guerrero – nagpasimula ng
Vermicomposting Science and Technology sa
bansa sa Timog-Silangang Asya
- Inilahad niya ito sa Charles Darwin Centenary
Symposium on Earthworm Ecology sa Inglatera
noong 1981
6. Ang Pananatili ng Kalusugan at Paglinang ng
Grace at Poise (Corporalita)
- Pangangalaga sa kalusugan at pag-iwas sa bisyo
7. Ang Pagkilala sa Pagkakaugnay-ugnay ng Lahat
ng Bagay (Connessione)
- Law of Ecology – “Everything is connected to
everything else.”
3. Naaayon sa Kalooban ng Diyos
- Pinakamahalaga sa lahat ng pagpapahalaga
upang masabi na ang paggawa ay may kalidad at
kagalingan.
Modyul 11 KASIPAGAN, PAGPUPUNYAGI, PAGTITIPID,
AT WASTONG PAMAMAHALA SA NAIMPOK
Kasipagan
- Pagsisikap na gawin o tapusin ang isang Gawain
na mayroong kalidad.
- Tumutulong sa tao na malinang ang iba pang
mabubuting katangian tulad ng tiwala sa sarili,
mahabang pasensiya, katapatan, integridad,
disiplina, at kahusayan.
- Tumutulong sa tao upang mapaunlad niya ang
kaniyang pagkatao.
Mga Palatandaan ng Taong Nagtataglay ng Kasipagan
1. Nagbibigay ng buong kakayahan sa paggawa.
2. Ginagawa ang gawain ng may pagmamahal.
3. Hindi umiiwas sa anumang gawain.
Katamaran
- Ito ang pumapatay sa isang gawain, hanapbuhay
o trabaho.
- Ito ang pumipigil sa tao sa kanyang pag-unlad.
- Kabaliktaran ng Kasipagan
Pagpupunyagi
- pagtitiyaga na maaabot o makukuha ang iyong
layunin o mithiin sa buhay.
- Ito ay may kalakip na
o Pagtitiyaga
o Pagtitiis
o Kasipagan
o Determinasyon
Pagkatapos ng ulan ay sisikat ang araw, pagkatapos ng
gabi ay darating ang umaga, at pagkatapos ng hirap ay
darating ang ginhawa.
Thomas Edison
- Amerikanong imbentor
- Nakaimbento ng electric light bulb
Pagtitipad
- kakambal ng pagbibigay.
- Ito ay isang birtud na nagtuturo sa tao na hindi
lamang mamuhay ng masagana, kundi gamitin
ang pagtitipid upang higit na makapagbigay sa
iba.
Dapat maunawaan na kailangan na maging
mapagkumbaba at matutong makuntento sa kung ano
ang meron ka. Ito ang pinakamahalagang paraan ng
pagtitipid.
Pag-iimpok
- paraan upang makapag “save” o makapag ipon
ng salapi, na siyang magagamit sa ating
pangangailangan sa takdang panahon.
The Hierarchy of Needs (Abraham Maslow)
- ang pera ay makatutulong sa tao na
maramdaman ang kaniyang seguridad sa buhay
lalo nasa hinaharap.
Francisco Colayco
- financial expert
- ang pag-iimpok ay isang obligasyon at hindi
opsyunal.
- May tatlogn dahilan kung bakit mahalaga ang
pag-iimpok
o Proteksiyon sa buhay
o Hangarin sa buhay
o Pagreretiro
Modyul 12 PAMAMAHALA SA PAGGAMIT SA ORAS
Bilang katiwala, tinatawag tayo na gamitin ang oras
nang may pananagutan sapagkat hindi ito magbabalik
kailanman.
Mapamamahalaan mo ang oras dahil ito ay pirmihan
(constant) na pasulong at hindi pabalik.
Pamamahala sa Oras
- Kakayahan mo sa epektibo at produktibong
paggamit nito sa paggawa.
- Tahasang aksiyon ng pagkontrol sa dami ng oras
na gugugulin sa isang ispesipikong Gawain.
- Tataas ang produktibidad, pagkamabisa, at
kagalingan sa paggawa.
Pagtakda ng Tunguhin sa Paggawa
- Magtakda ng tunguhin (goal) sa iyong paggawa
kung ano ang kailangang gawin at tapusin.
Specific – nakasisiguro na ito ang iyong nais na mangyari
sa iyong paggawa
Measurable – kaya mong gawin at isakatuparan,
tumutugma sa iyong mga kakayahan
Attainable – makatotohanan, maaabot, at
mapanghamon.
Realistic – kaangkupan ng iyong Gawain sa pagtugon sa
pangangailangan ng iyong kapuwa
Time Bound – pagtatakda ng panahon o oras kung kailan
mo maisasakatuparan ang iyong tunghin
Pagsimula sa Tamang Oras
Ang hamon sa pamamahala sa paggamit ng oras
ay nag-uumpisa sa bawat pagsisimula ng araw mo.
Ito ay sa pamamagitan ng pagkakaroon ng tunay na
pagbabago na walang iba kundi ang gawing, “On Time”
ang “Filipino Time”.
Pamamahala sa Pagpapabukas-bukas
Ang pagpapabukas-bukas ay ang puwang (gap)
mula sa oras na binabalak mogn gawin ang isang abgay
at sa aktwal na oras ng iyong paggawa. - Clarry Lay
Prayoritisasyon
Ang pagbibigay ng prayoridad kung ano ang
kailangang gawin at tapusin sa takdang oras ay
napakahalaga.
Pagkilos nang may Kamalayan sa Agarang
Pangangailangan
Ang malalim na kamalayan sa kahalagahan ng
paggawa ay makatutulong sa pag-unlad ng lipunan.
“It’s not the hours that you put in your work that
counts, it’s the work that you put in the hours.”
- Sam Ewing
Pag-iiskedyul
Ang pagkakaroon ng iskedyul ay isang mabisang
paraaan upang mapangasiwaan moa ng mga bagay na
mahalaga sa iyo at sa iyong paggawa.
Pagtapos Bago ang Takdang Oras
Nangangailangan ng pagpupunyagi, maingat na
pagpaplano, at patuloy na pagtutulak ng sarili upang
makaahon tayo sa nakasanayan nating ugali na hindi
paggawa ng Gawain sa takdang oras.
Pamamahinga, Paglilibang, at Pagkakawanggawa
Ang paglalaan ng oras para sa pamamahinga,
paglilibang, at pagkakawanggawa pagkatapos ng iyong
paggawa ay magbibigay balanse sa iyong buhay.