KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG

EL FILIBUSTERISMO
Ang nobelang El filibusterismo ay ang karugtong ng Noli Me Tangere o pangalawang nobelang isinulat
ng pambansang bayani ng Pilipinas na si José Rizal. Buong pusong inialay ni Rizal sa tatlong paring
martir, GomBurZa (Mariano Gomez de los Angeles, Jose Apolonio Burgos y Garcia, at Jacinto Zamora y
del Rosario), ang kanyang dalawang nobela.

Sinimulan ni Rizal ang akda noong Oktubre ng 1887 habang nasa medisina sa Calamba. Ipinagpatuloy
ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang manuskripto habang naninirahan sa Paris, Madrid, at Brussel
hanggang sa nakompleto niya ito noong 1891 sa Biarritz.

Naipalimbag at inilathala nang maayos ang nobela noong 22 Setyembre 1891 sa tulong ng isang
kaibigan.

Ang El Filibusterismo ay binigyan ng iba’t ibang saling-pamagat. Sa wikang Ingles, ito ay isinalin bilang
“The Filibustering”. May salin din ito sa wikang Ingles na ang pamagat ay “The Reign of Greed” na
tinumbasan naman sa wikang Tagalog ng “Ang Paghahari ng Kasakiman”. Sa ibang aklat sa wikang
Ingles, ito ay “The Subversive” na ang salin naman sa wikang Filipino ay “Ang Subersibo”. Anuman ang
pamagat, ang salitang filibusterismo ay nanggaling sa salitang Kastila na “filibustero” na hiniram
naman sa salitang Pranses na “flibustier” na tumutukoy sa sumusunod na mga kahulugan: pirata
(pirate), isang taong mangingikil ng buwis o pag-aari ng iba (plunderer), at isang taong may kinalaman
sa rebolusyon o pumupunta pa sa ibang bayan para suportahan ang isang pag-aaklas (freebooter).
Ayon mismo kay Dr. Jose Rizal, na mababasa rin sa ginawang introduksiyon ng kaibigan niyang si
Ferdinand Blumentritt para sa kanyang ikalawang nobela, ang “filibustero” ay nangangahulugang
“mapanganib na taong (makabayan) mamamatay kahit na anong oras”. Ito ang kontekstuwal na
pagpapakahulugan ng mga Espanyol at ilang Filipino noon na nakaaalam ng salitang ito. Unang
pagkakataon na narinig ito ni Dr. Rizal ay noong binitay ang tatlong paring martir dahil sa
pagkakadawit sa Cavite Munity. Labis-labis na pagkabalisa ang idinulot ng salitang ito sa mga Filipino
maging sa mga nakapag-aral dahil ito ay parang parusang bigla na lang ipapataw ng mga Espanyol sa
kung sinumang Filipinong nais nilang mamatay. Dahil dito, ipinagbawal mismo ni Francisco Mercado,
ama ni Dr. Rizal, ang pagbanggit ng mapanganib na salitang ito, maging ng mga salitang “Cavite” at
“Burgos” (isa sa tatlong paring martir na kaibigan ng kapatid ni Dr. Rizal na si Paciano), dahilan para
kakaunti lang ang nakaaalam ng salitang ito.

Tulad sa Noli Me Tangere, ang ilang tauhan sa nobelang ito ay hinango mismo ni Dr. Rizal sa tunay na
buhay: (1) ang ginagalang na paring Filipino na si Padre Florentino ay walang iba kundi si Padre Leoncio
Lopez na malapit na kaibigang pari ni Dr. Rizal; si Isagani ay si Vicente Ilustre na isang makata; si Paulita
Gomez ay si Leonor Rivera, ang malayong pinsan ni Dr. Rizal na naging kasintahan niya, si Leonor
Rivera din si Maria Clara sa Noli Me Tangere, mapapansin na magkaiba ang mga katangian nina Maria
Clara at Paulita Gomez pero pareho lamang hinalaw sa iisang tao; si Simoun, ang pangunahing tauhan,
ay walang iba kundi si Simon Bolivar, ang tagapagpalaya ng Katimugang Amerika mula sa pananakop
ng Espanya; si Padre Salvi ay si Padre Antonio Piernavieja; si Donya Victorina ay si Donya Agustina
Medel; at si Kapitan Tiago ay si Kapitan Hilario Sunico.
MGA TAUHAN
Simoun

Ang mapagpanggap na mag-aalahas na nakasalaming may kulay

Isagani

Ang makatang kasintahan ni Paulita

Basilio

Ang mag-aaral ng medisina at kasintahan ni Juli

Kabesang Tales

Ang naghahangad ng karapatan sa pagmamay- ari ng lupang sinasaka na inaangkin ng mga prayle

Tandang Selo

Ama ni Kabesang Tales na nabaril ng kanyang sariling apo

Ginoong Pasta

Ang tagapayo ng mga prayle sa mga suliraning legal

Ben-zayb

Ang mamamahayag sa pahayagan

Placido Penitente

Ang mag-aaral na nawalan ng ganang mag-aral sanhi ng suliraning pampaaralan

Padre Camorra

Ang mukhang artilyerong pari

Padre Fernandez

Ang paring Dominikong may malayang paninindigan

Padre Florentino

Ang amain ni Isagani

Don Custodio

Ang kilala sa tawag na Buena Tinta

Padre Irene

Ang kaanib ng mga kabataan sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila

Juanito Pelaez
Ang mag-aaral na kinagigiliwan ng mga propesor; nabibilang sa kilalang angkang may dugong
Kastila

Makaraig

Ang mayamang mag-aaral na masigasig na nakikipaglaban para sa pagtatatag ng Akademya ng

Wikang Kastila ngunit biglang nawala sa oras ng kagipitan.

Sandoval

Ang kawaning Kastila na sang-ayon o panig sa ipinaglalaban ng mga mag-aaral

Donya Victorina

Ang mapagpanggap na isang Europea ngunit isa namang Pilipina; tiyahin ni Paulita

Paulita Gomez

Kasintahan ni Isagani ngunit nagpakasal k. ay Juanito Pelaez

Quiroga

Isang mangangalakal na Intsik na nais magkaroon ng konsulado sa Pilipinas

Juli

Anak ni Kabesang Tales at katipan naman ni Basilio

Hermana Bali

Naghimok kay Juli upang humingi ng tulong kay Padre Camorra

Hermana Penchang

Ang mayaman at madasaling babae na pinaglilingkuran ni Juli

Ginoong Leeds

Ang misteryosong Amerikanong nagtatanghal sa perya

Imuthis

Ang mahiwagang ulo sa palabas ni G. Leeds