SCENE 1, ACT 1 sa San Diego?
Padre Damaso: Sa loob ng dalawampung
taon kong panunungkulan sa San Diego
kilala ay ko na ang halos anim na libong
taong naninirahan doon ay alam ko na ang
lahat ng kanilang mga sikreto sa
pamamaraan ng kanilang pangungumpisal.
Ngunit noong napalitan ako bilang kura,
ilang hermano at tersoro lamang ang
naghatid sa akin!!!
Binatang may Mapulang buhok: May
kinalaman po ba ang inyong sinasabi
sa pag-aangkat ng tabako?
Padre Damaso: Ang repormang ginagawa
ng ministro ay hindi tama.
Binatang may Mapulang buhok: Ahh! Tunay
po ba ang mga balita na ang sanhi ng
mabagal na pag-unlad ng bayan ay ang
mga Indio o ito lamang ang panakip ng
mga namamahala sa pamahalaan?
Padre Damaso: Iyan ang totoo! Kahit
tanungin ninyo si Ginoong Laruja kung may
higit pa sa kamang-mangan ng mga Indio.
Binatang may Mapulang buhok: Ginoo,
alalahanin nating tayo'y nasa bahay ng
isang Indio.
Padre Damaso: Si Kapitan Tiago ay hindi
kabilang sa mga itinuring na Indio. Mag-iiba
ang iyong palagay kung makatikim kayo ng
tinola'y-
Binatang may Mapulang buhok: Ang tinola
po ba'y parang prutas na loto na maaaring
maging sanhi ng pagiging makalimutin ng
tao?
Padre Damaso: Anong loterya? Ang tinola'y
ginisang manok at upo. Kailan po ba kaya
dumating rito?"
Binatang may Mapulang buhok: Aapat na
araw pa lamang po at sarili kong gastos
ang pagpunta dito.
Padre Damaso: Naparito ka para sa walang
kwentang layunin.
Padre Sibyla: Hindi po ba kayo nasisiyahan
sa dalawangpung taon niyong paninirahan
Padre Damaso: Hindi!
Padre Sibyla: Paano nangyari iyon? Ako na
may iilang buwang tumira ng Camiling ay
labis na lungkot sa aking pag-alis doon.
Ngunit iniisip ko na lamang na sa paglipat
sa akin ng aking pinuno sa ibang lugar ay
para sa aking kabutihan.
Padre Damaso: (napasuntok sa mesa)
Kung walang kalayaan ang mga kura ay
mapangananyaya ang bayan! OO! Iyan
ang sanhi ng kapahamakan. Ang mga
ereheng kaaway ng Diyos ay pinapanigan
ng pamahalaan.
Tinyente Guevarra: Ano pong ibig ninyong
sabihin?
Padre Damaso: Sinasabi kong malinaw ang
ibig kong sabihin. Na kapag nagpahukay
ang isang kura ng bangkay ng erehe sa
libingan para ipatapon, hindi siya dapat
pakialaman o parusahan maging ang hari."
Tinyente Guevarra: Padre, ang Heneral ay
Vice Real Patrono!
Padre Damaso: Anong Vice Real? Anong
Patrono? Kung nangyari ito noon, kinalad-
kad na siya sa hagdanan gaya ng kay
Gobernador Bustamante, na walang turing
sapagkat iyun ang kapanahunan ng tunay
na pananampalataya.
Tinyente Guevarra: Kung hindi ninyo
babawiin ang iyong mga salita ay bukas
palang, makakarating kaagad ito sa
heneral!
Padre Damaso: Aba'y umalis na kayo
ngayon din kahit gamitin niyo pa ang aking
sasakyan!
Padre Sibyla: Mga ginoo! Huwag niyo nang
pagtalunan ang mga bagay na walang
dahilan. Iba ang sinasabi ni Padre Damaso
bilang pari sa kaniyang sinasabi bilang tao.
Ito’y dala lamang ng init ng ulo bunga ng
pagtatalo.
Tinyente Guevarra: Kayo na ang bahalang
magsuri ng Padre Sibyla. Totoong wala si
Padre Damaso sa San Diego noong
mangyaring payagan ng kaniyang
coadjutor na mapalibing sa libingan ang
isang marangal na lalaki. Maaaring totoong
siya'y hindi nangumpisal, ngunit ang
pagbintangan na siya'y nagpakamatay ay
walang katotohanan. At hindi batayan
upang ipahukay ang kaniyang bangkay at
ipatapon sa ilog. May pananalig ang taong
ito at may bugtong na anak na pinag-aaral
sa Europa kaya't hindi lubos na
mapapaniwalaan ang bintang na
pagpapakamatay. Nakaabot ito sa
kaalaman din ng kapitan Heneral at sa
lalo't madali'y ipinalipat si Padre Damaso sa
mas maunlad na bayan" (umalis)
Padre Sibyla: Dinaramdam kong maungkat
ang isang maselang bagay ngunit kung
mas nakabuti ang iyong pagkakalipat."
Padre Damaso: Anong nakabuti? May mga
bagay na nawaglit at nawala sa paglilipat
tulad nito.
Ginoong Laruja: Ano ang masasabi ninyo sa
may-ari ng bahay.
Binatang may Mapulang buhok:
"Hindi pa ako napapakilala sa kaniya, ".
Padre Damaso: Hindi na kailangang
magpakilala dito dahil si Santiago ay
mabuting tao.
SCENE 1, ACT 2
Pasok: Kapitan Tiago at Ibarra
Kapitan Tiago:(humalik sa kamay nina Padre
Sibyla at Padre Damaso) Siya nga pala si
Don Crisostomo Ibarra, ang anak ng
namatay kong kaibigan. Kakarating lang
niya mula sa Europa.
Padre Sibyla: (tinanggal ang salamin at
tiningnan si Ibarra)
Crosostomo Ibarra: Ikinigagalak kong
makilala ang kura ng aming bayan, ang
matalik na kaibigan ng aking ama.
(makikipagkamay sana si Ibarra kaso di
pinansin ni Padre Damaso)
Crosostomo Ibarra: Ipagpatawad
niyo po ang pagkakamali ko.
Padre Damaso: Hindi ka nagkakamali
binata, ngunit hindi ako kailanman naging
matalik na kaibigan ng iyong ama."
Tinyente Guevarra: (nilapitan si Ibarra)
Tunay nga ba kayong anak ni Don Rafael
Ibarra?
Crisostomo Ibarra: (Yumuko kay Tiyente
Guevarra)
Tinyente Guevarra: Maligayang pagbabalik,
Ginoo. Sana'y higit kayong mapalad sa
iyong ama. Nakilala ko ang iyong ama at
masasabi kong napakabuti niyang tao.
Maraming nangangailangang tao na ang
natulungan niya.
Crisostomo Ibarra: Marami pong salamat sa
mga papuri niyo sa aking ama.
Tinyente Guevarra: (tumalikod kay Ibarra)
Kapitan Tinong: (lumapit kay Ibarra)
Ginoong Ibarra, nais kong ipakilala ang sarili
ko sa inyo. Ako si Kapitan tinong, taga-
tondo, kaibigan ni Kapitan Tiago at ng
inyong ama. Kung inyong mamarapatin ay
nais ko kayong imbitahin sa pananghalian
bukas. (lumayo)
Crisostomo Ibarra: (lumapit sa grupo ng
mga kababaihan)Ipahintulot ninyong
labagin ko ang nakasanayan ng ating
bayan. Pitong taon ako nawal at talagang
sa aking pagbabalik ay hindi ko matitiis ang
magagandang hiyas ng aking bayan.
Crisostomo Ibarra: (lumapit sa grupo ng
mga kalalakihan) Ikinagagalak ko kayong
makilala, ginoo. Maraming salamat at
ipagpatawad niyong hindi ko magawang
tunguhin ang inyong imbitasyon sapagkat
uuwi ako sa San Diego bukas.
Kapitan Tinong: Siguro naman po ay hindi
niyo ako bibiguin sa ibang pagkakataon.
Utusan 1: (lumapit kina Don Ibarra at
kapitan Tinong)Nakahanda na po ang
pagkain.
 SCENE 2, ACT 1
(Nag-uunahan ang mga tao papuntang
hapag-kainan. Nag-aagawan sina Padre
Damaso at Padre Sibyla sa iisang upuan)
Padre Sibyla: Kayo na po ang umupo Padre
Damaso sapagkat kayo ay nakatatanda at
mataas ang katungkulan at kapangyarihan.
Padre Damaso: Hindi naman po katandaan,
mas nararapat po kayo dahil kayo ang kura
ng bayang ito.
Padre Sibyla: Sumusunod lamang po ako
kung inyong pinag-uuutos. (umupo sa
upuan)
Padre Damaso: Hindi ko pinag uutos! (Hindi
pinansin ni Padre Sibyla si Padre Damaso)
Padre Damaso: (naghanap ng mauupuan)
Kapitan Tiago: (pumasok)
Crisostomo Ibarra: Kapitan Tiago! Saluhan
ninyo kami!
Kapitan Tiago: Huwag ninyo akong
alalahanin, ang pagsasalong ito'y
pagpapasalamat sa birhen sa inyong
pagdalo. (Inihain na ng utusan ang tinolang
manok, pinagpasapasahan ng mga tao ito
hanggang sa makarating ang tinolang
manok kay Padre Damaso ay matigas na
pakpak at leeg na lamang ang natitira)
Ginoong Laruja: Ibarra! Illang taon ka na
ngang nawala rito sa Pilipinas?
Crisostomo Ibarra: Halos pitong taon po.
Ginoong Laruja: Kung gayon ay nalimutan
mo na ang Pilipinas.
Crisostomo Ibarra: Hindi po, ako marahil ay
malilimutan ng aking bayan, samantalang
lagi ko namang naaalala ang aking lupang
sinilangan.
Binatang may Mapulang buhok: Ano po
ang ibig ninyong sabihin?
Crisostomo Ibarra: Isang taon rin akong
hindi nakabalita sa Pilipinas. Ni hindi ko
nabalitaan ang pagkamatay ng aking ama.
Ginoong Laruja: Uhmm maiba tayo, anong
bansa ang nakita mo at naibigan?
Crisostomo Ibarra: Kapuri-puri ang mga
bansang aking napuntahan kung hindi
isaalang-alang ang pagmamahal sa bayan.
Ang kaginhawaan at kahirapan ng isang
bayan ay kaugnay ang 'kanilang kalyaan
at kagipitan.
Padre Damaso: (natawa) Iyan lamang ang
matutuhan mo? Kahit batang paslit ay alam
yang sinasabi mo!
Crisostomo Ibarra: Ipagpaumanhin ninyong
lahat na ako'y musmos parin kagaya ng
dating madalas silang magsalo ng aking
ama sa aming maralitang hapag.
(tumungga ng alak) Ako'y aalis na po. Para
sa Pilipinas .... at Espanya (umalis)
Padre Damaso: Kung ako ang masusunod,
dapat lang na ipagbawal ng pamahalaan
ang pagpapadala ng isang Indio sa Europa
dahil sa masamang epekto nito, mga
mapagpataas!.
SCENE 3, ACT 1
(nagrorosaryo sila Tiya Sabel, Maria Clara at
iba mga matandang relihiyosa)
Maria Clara: Tiya, uwi na tayo at tapos na
ang misa
Tiya Sabel: Maghunus dili ka Maria, ayaw
mo ba sumama sa kanila na mag rosaryo?
Maria Clara: Magpagpatawad ang Diyos
‘pagkat Siya ang nakakabatid ng puso ng
isang dalaga, Tiya Sabel.
Tiya Sabel: May magagawa pa ba ako?
Tara na’t umuwi.
Kapitan Tiyago: (pagkakita sa dalawa)’Tila
namumutla ka Maria? Sa aking palagay ay
magbakasyon ka muna sa San Diego tutal
ay papalapit na ang pista. (may busina at
biglang tatawa ang magpinsan dahil bigla
biglang magtatago si Maria) Ikaw pala
Ibarra!
Tiya Sabel: Hala, mag ayos ka habang nag-
uusap sila tungkol sa inyon- Sige na madali
ka.
(nagkita sila Maria at Crisostomo Ibarra)
 SCENE 3, ACT 2
Maria Clara: Lagi mo ba akong naaalala?
O sadyang naging makakalimutin ka na
dahil sa mga magagandang dilag na
nakilala mo sa iyong paglalakbay?
Crisostomo Ibarra: Pano kita malilimutan
gayong ang tinig mo ay naririnig ko maging
sa gubat ng Alemanya? Inuusala ko lagi
ang iyong pangalan kahit saang dako ako
mapadpad.
Maria Clara: (nakilig)
Crisostomo Ibarra: Ilang parusa na ang
tinanggap ko mula sa aking kompesor na
nagsabing kalimutan na kita ngunit hindi ko
parin magawa. Naka- limot ako sa aking
tungkulin, kailangan ko na palang bumalik
sa San Diego dahil ngayon ang araw ng
pag-alis ko. (kinuha)Ito ang dahon ng
sambong na alaala mo sa akin
Maria Clara: Ito naman ang aking liham
kung saan dati ay puro kasinungalingan
ang iyong sinasabi sa akin. Babasahin ko
sana to ngunit mas maganda kung ikaw
mismo ang magbabasa.
Crisostomo Ibarra: Nakalimutan ko ang
aking mga tungkulin, tunay na nakakabihag
ang iyong ganda. Mauuna na ako ngunit
hindi ito ang huli nating pagkikita. (iaabot
ang dahon ng sambong at saka umalis)
Maria Clara: Mambobola (kinikilig) ngunit
aamin ako na pinabilis niya ang pintig
nitong aking puso.
SCENE 4, ACT1
(Naghuhukay ang dalawang sepulturero)
Sepulturero 1: Kakalibing pa lang nitong
hinuhukay natin.
Sepulturero 2: Kaya naman ang baho ng
amoy. Parang masusuka ako sa sobrang
baho. Hindi ko na, ito matagagalan.
Sepulturero 1: Para kang taga-Tribunal sa
sobrang selan. Noon nga may bangkay sa
aking ipinahuhukay at dalawampung taon
palang itong nalilibing. Ang lakas ng ulan
noon at namatay ang dala kong ilawan.
Sepulturero 2: Nakakakilabot naman ang
sinasabi mo.
(linapitan ni Don Crisostomo Ibarra at ng
kaniyang utusan ang mga Sepulturero at
nagtanong)
Cris ostomo Ibarra:Magandang umaga po,
itatanong ko sana kung alam niyo po ba
kung saan nakalibing, ang aking ama na si
Don Rafael Ibarra? Sinabi sa aakin ng aking
utusan na mayroon daw itong krus na
palatandaan ngunit hindi na namin ito
makita.
Sepulturero 1: Malaking krus po ang inyong
palatandaan?
Sepulturero 2: Isang krus na may_inukit na
dibuho at taling yantok"
Utusan 2: Opo! 'yun nga po.
Sepulturero 1: Ang krus ay sinunog ko na.
Crisostomo Ibarra at Utusan 2: Sinunog?!
Sepulturero 1: Yun po ay ipinag-utos ng
kurang malaki.
Crisostomo Ibarra: Nasaan ang puntod ng
aking ama? Alam kong alam niyo naman
kung saan iyon kahit wala na itong
palatandaan."
Sepulturero 2: Pero wala na rin po ang
bangkay.
Utusan 2:Ano!? Wala pa ngang isang taong
inililibing ang bangkay na hinahanap namin,
bakit ninyo huhukayin?
Sepulturero 2: Iyon po ay ipinag-utos ng
kurang malaki at nais niyang ilipat ito sa
libingan ng mga Intsik.
Crisostomo Ibarra: Anong ginawa mo sa
bangkay ng aking ama? (nagalit)
Sepulturero 2: Wag na po kayong mag-
alala, hindi ko naman po inilibing sa libingan
ng mga intsik ang bangkay ng iyong ama.
Crisostomo Ibarra: Pwes Asan na ito?
Sepulturero 2: Itinapon ko po ito sa ilog.
(Sa sobrang galit ni Don Crisostomo Ibarra
ay hinawakan niya ang Sepulturero 2 sa
balikat ngunit inawat ito ni Utusan 2. Umalis
na sina Don Crisostomo IIbarra at
ang kaniyang utusan)
SCENE 4, ACT 2
Crisostomo Ibarra: Anong ginawa ninyo sa
bangkay ng aking ama? (hinawakan sa
balikat si Padre Salvi)
Padre Salvi: Baka nagkakamali po kayo!
Wala akong kinalaman sa sinasabi mo.
Crisostomo Ibarra: Magsabi ka ng totoo.
Padre Salvi: Baka ang tinutukoy mo ay ang
kurang pinalitan ko na si Padre Damaso
Crisostomo Ibarra: (binitawan si Padre
Salvi)AAAAAA! (umalis samantala ang
utusan ay tinulungan ang padre na tumayo)
SCENE 5, ACT 1
(Pinapatunog nina Crispin at Basilio ang
kampana)
Sakristan Mayor: (pumasok)
Basilio: May permiso na po kaming umuwi.
Sakristan Mayor: Alas-diyes pa kayo
maaaring umuwi!
Basilio: Ngunit...
Sakristan Mayor: "Tahimik! at ikaw! '(tinuro si
Crispin) Hindi ka maaring umuwi hangga't
hindi mo sinasauli ang ninakaw mo. Trenta
Pesos iyong ginto na iyon. (kinuha si Crispin)
Crispin: (sumigaw) Kaka papatayin nila ako!
Huwag mo ako pabayaan!
(Kinuha ng Sakristan Mayor si Crispin at
umalis)
Scene 5, ACT 2
Basilio: (kumakatok sa pinto) Buksan ninyo
ang pinto inay!
Sisa: (binuksan ang pinto) Anong nangyari
sa'yo?
Basilio: Wag na po kayong mag-alala inay!
Sisa: Nasaan si Crispin?
Basilio: Nasa kumbento po.
Sisa: Ha!? Anong ginagawa niya doon?
Basilio; Kinuha po siya ng Sakristan Mayor at
'pinagbintangang nagnakaw.
Sisa: Oh mahabaging Diyos, iligtas niyo po
ang anak ko! (ginamot ang sugat ni Basilio)
Basilio: Nais ko po sanang kunin mo ang
sahod ko sa Sakristan Mayor bukas pati na
rin ho si Crispin.
SCENE 5, ACT 3
(Nagluluto ang kusinero)
Sisa: Narito ang mga gulay para sa kura.
Maaari ko bang makausap ang kura?
Kusinero: Hindi siya maaaring abalahin
ngayon dahil may sakit siya."
Sisa: Kung ganoon ay maaari ko bang
makita ang aking anak kong si Crispin?
Alila: Si Crispin? Hindi ba't umuwi na siya sa
inyo?
Sisa: Si Basilio lamang ang naroon, at alam
kong naiwan dito si Crispin.
Kusinero: Naiwan nga dito si Crispin pero
matapos magnakaw ay tumakas din.
Alila: Wag kang mag-alala, naisuplong na
ang anak mong mas masahol pa sa
kaniyang ama sa mga guwardiya sibil.
Anumang oras ay dadakpin na siya!
Sisa: (umiyak ng umiyak)Hindi! Hindi!
CRISPIN!!!!
Kusinero: Mga gwardiya, hilain palabas ang
babaeng ito bago pa tuluyang makagulo
dito sa kusina! (kinaladkad palabas si Sisa
na patuloy paring humahagulgol)
 SCENE 6, ACT 1
(Nag-uusap sina Don Crisostomo Ibarra at
ang Guro)
Guro: Sa lawang iyan itinapon ang bangkay
ng iyong ama
Crisostomo Ibarra: Maraming salamat po
ginang
Guro: Wala kayong dapat ipagpasalamat.
Ako higit na may utang na loob sa inyong
ama.
Crisostomo Ibarra: Sinasabi ninyong
tumutulong sa pag-aaral ng mga bata ang
aking ama?
Guro: Opo Ginoong Crisostomo.
Napakabait ni Don Rafael. Wala ako noong
dalang rekomendasyon at ni wala rin akong
baong salapi. Gumawa din ng paraan ang
inyong ama upang magkaroon dito ng
paaralan. Sa kaniya umaasa ang mga
batang mahihirap na nagnanais makapag-
aral.
Crisostomo Ibarra: Kung ganoon ay nais
kong ipag patuloy ang ginawang
pagtulong ng aking ama sa halip na
hanapin ko ang katarungan sa kaniyang
sinapit. Marahil ay higit niyang ikalulugod
iyon.
Guro: Ikinagagalak ko ang iyong pagtulong
subalit nawawalan na ang mga estudyante
ing interes sa pag-aaral dahil kulang sila sa
panghihikayat ng kanilang magulang.
Nakasanayan ng mga bata na magsaulo
imbis na unawain ang pinag-aaralan.
Crisostomo Ibarra: Bakit hindi niyo agad
nagawang lutasin ang suliraning ito noon
pa?
Guro: Pinipilit ko po.
Crisostomo Ibarra: Ano ba ang higit na
makakatulong sa kanila?
Guro: Sa tingin ko ay isang gusali ng
paaralan.
Crisostomo Ibarra: Huwag kayong
mawalan ng pag-asa, inimbitahan ako sa
pulong ng tribunal at gagawin ko ang lahat
para maihain sa kanila ang inyong suliranin.
SCENE 7, ACT 1
Don Filipo: Tila nakakawalang tiwala at
nakakapagduda ang kinikilos ng ating
kapitan. Hindi maaaring ipagpaliban ang
usapin tungkol sa gastusin at baka tayo ay
galuhin ng oras. Ilang araw nalang ang
nalalabi bago sumapit ang kapistahan.
Kabataan 1: Ang kapitan ay nagpaiwan sa
kumbento.
Kabataan 2: Walang problema iyon kung
ang mananalo ay ang kagustuhan ng mga
matatanda.
Don Filipo: Alam kong napakahirap
kalabanin ang mga matandang katulad
nila, ngunit ako na ang bahalang iharap sa
kanila ang ating mga plano.
Kabataan 2; Paano po ninyo gagawin iyon?
Don Filipo: Nakausap ko si Pilosopong Tasyo
at siya ang nagbigay sa akin ng dapat
nating gawin upang mapagtagumpayan
ang ating pinaplano at hindi manaig ang
kagustuhan ng mga matatanda.
Naniniwala siyang ang nga matatanda ay
sumasalungat lamang sa atin kaya ang
ating mga imumungkahi ay ang mga hindi
natin gustong mangyari. Ang mungkahing
mananalo ay ang mga mungkahing laban
sa atin. Wala silang kamalay-malay na ang
planong ipinanalo nila ay ang tunay nating
mungahi. Ang totoo ay sa atin sila,
nayayamot at hindi sa ating mungkahi!
(Dumating si Don Crisostomo Ibarra at ang
Guro. Maya-maya ay dumating na rin si
Kapitan Basilio)
Kapitan Basilio: Bagamat ako ang unang
nagsalita ay hindi ibigsabihin na wala ng
kwenta ang mga huling pahayag.
Don Filipo: Sana'y makinig muna kayo sa
aking imumun- gkahi bago kayo tumutol.
Dahil natitiyak kong maiibigan niyo ang
imumungkahi ng mga kabataan.
Matanda 1: Tatlong libo't limang daang piso
ang badyet para sa piyesta. Sa halagang
ito ay mahihigitan natin ang anumang
kapistahan sa iba't ibang lalawigan ng
karatig-bayan.
Kabataan 1: Hindi kami naniniwala. Ang
ibang bayan ay may badyet na limang
libong piso at mga karatig bayan naman ay
may tig-aapat na libong piso.
Matanda 2: Iminumungkahi ko ang
pagpapatayo ng entablado sa halagang
isang daan at limampu.
Don Filipo: Hindi sapat iyon! Dapat ay
dalawang daang piso.
Matanda 1: Huwag na tayong mag-
aaksaya ng pera sa pagpapalabas at mga
walang kwentang, paputok!
Matanda 2: Oo nga, anong mapapala
natin sa mga komedyang mungkahi ng
Tinyente Mayos? Mas makabubuting
maglabas tayo ng dula, na patungkol sa
ating mga kaugalian upang maiwasto ang
masasamang bisyo't kapintasan. Anong
mapapala natin sa labanan natin sa
labanan ng mga prisipe at barbaro?
Kabataan 2: Tama po ang inyong pahayag,
sang ayon po kami diyan.
Kabataan 3: May dala po ako ritong
komedya na natitiyak kong maiibigan
ninyong mga matatanda. Ang dulang 'Ang
Paghahalal sa Kapitan' at 'Ang Maria
Makiling'. Mas bago at kapaki-pakinabang
ito mga ginoo.
Kapitan Basilio: Kung gayon ay sasagutin ko
na ang pagpapatayo ng entablado."
Matanda 3: Ngunit ang kura ay mayroong
ibang plano. At alam natin na hindi dapat
siya salungatin at tayo ay maaaring
maipabilanggo ng Alkalde Mayor.
Don Filipo: Bakit hindi niyo agad sinabi? Ano
pa ang kabuluhan ng pagpupulong na ito?
Kabataan 1: Uhmm babawiin nalang namin
ang mga donasyon namin.
Kapitan Basilio: Hindi maaari sapagkat ang
inyong mga donasyon at abuloy ay
naipagkaloob na!
Don Filipo: Magsasakripisyo kami para sa
isang mabuting bagay. Nagsasakripisyo na
rin lang naman kayo, ngunit para sa
masama. Mangyayari ang inyong sinabi
alang-alang sa isang layunin bagamat
nawalan kayo ng karangalan sa
pagtataguyod ng isang bagay na masama.
SCENE 8, ACT 1
Sisa: Kumusta mumunting mga dahon,
HAHAHAHAA alam nyo ba nawala ang
dalawa kong anak, si Crispin ay pinatay nila
dahil pinagbintangan siyang magnanakaw
samantala si Bassilio, Oh Bassilio anak ko, di
ko sya makita pero alam kong buhay pa
sya HAHAHA kahapon ay dinakip nila ako
kasama ang kuwawa kong manok, ano
kaya ang gagawin niya sa alaga kong
manok? Momostyelahin HAHAHaH mali!
Patay din sya dahil napagbintangan siyang
nagnakaw ng … MAIS HAHAHAHAHA teka si
Crispin, ANAK TEKA! Crispin! Bassilio! Anak
pati ba naman kayo iiwan ako? (aalis
habang sumisigaw)
SCENE 9, ACT 1
Crisostomo Ibarra: Nais ko sanang
mamasyal tayo bukas.
Maria Clara: Sige
Crisostomo Ibarra: Kung gayon,
ipapahanda ko na ang lahat bago
magbukang-liwayway.
Maria Clara: Ayokong makasama ang kura.
Don Crisostomo Ibarra: Bakit naman?
Maria Clara: Pakiwari ko'y binabantayan
niya ang lahat, ng kilos ko.
Crisostomo Ibarra: Ngunit hindi maaaring
hindi natin siya kumbidahin. May kaugalian
tayo at isa pa ay nandito na siya.
(Naglalakad si Padre Salvi papalapit kina
Don Crisostomo Ibarra at Maria Clara)
Padre Salvi: (hindi tinitinganan sina Don
Crisostomo Ibarra at Maria Clara) Malamig
ang hangin dito sa labas baka kayo
magkasakit. Hindi ba kayo natatakot
magkasakit o magkasipon?
Crisostomo Ibarra: Magandang gabi Padre,
napakasarap lumanghap ng hangin. Nga
pala Padre, mayroon kaming kasiyahang
inihanda sa bukid maaari po ba kayong
dumalo?
Padre Salvi: Saan ito magaganap?
Crisostomo Ibarra: Sa may batis po sa gubat,
malapit sa puno ng Balite
Padre Salvi: Upang patunayan na wala
akong sama ng loob sa inyo dahil sa
nangyari, malugod kong tinatanggap ang
inyong paanyaya.
SCENE 10, ACT 1
Tiya Isabel: Baka makabulabog na ang
ingay niyo sa mga natutulog pa, huwag
kayong maingay hindi ganyan ang
dalagang Pilipina (Papalapit ang mga
binata sa mga dalaga. Ang mga binata ay
kumakanta)
Sinang: "ila may paparating na mga
mamalimos.(Nagtawanan ang mga dalaga
sa sinabi ni Sinang)
Victoria: Hindi kaya umulan?
Albino: Huwag po kayong mag-alala dahil
marunong po akong lumangoy
(Sumakay ang mga binata sa kanilang
bangka, at sumakay din ang mga dalaga
sa sarili nilang bangka)
Albino: Takpan mo ang tapal sa tabi ng
paa mo na may butas. Delikadong
mapasukan ng tubig.
(Narinig ng mga dalaga ang sinabi ni
Albino kay Don Crisostomo Ibarra)
Tiya Isabel: Lumipat kayo rito sa bangka
namin (tumabi kay Victoria si Albino, tumabi
naman si Don Crisostomo Ibarra kay Maria
Clara at ang iba ay nagpares-pares)
Tiya Isabel: Ihanda ang paasim sa sabaw
kailangang maihulog na ang mahuhuling
isda sa kumukulong sabaw."
Andeng: Masusunod po Tiya Isabel
(inihanda ang paasim para sa isda)
Victoria: Iday! maari mo bang kantahin ang
Kundiman ng Pinag-iisang Dibdib?"
Iday: Pasensya na Victoria, sapagkat ako ay
nahihiya. Si Maria nalang.
Victoria: Ay oo nga, ikaw nalang Maria."
Maria Clara: Malulungkot ang aking mga
awit." (kumanta)
(Natulala ang mga binata't dalaga sa
boses ni Maria Clara)
Andeng: Kumukulo na ang sabaw!
(Nagsalok ng isda ang isang mangingisda)
Mangingisda 1: Nakakapagtaka, bago pa
man mag-undas huling pinandaw ito.
(Si Leon naman ang sumalok ng isda)
Leon:Buwaya!? May buwaya sa baklad na
ito! (kumuha ang bangkero ng lubid at
tumalon sa tubig)
Dalaga 1: Anong ginagawa niya? Hindi ba
niya alam, 'na delikado ang ginagawa niya?
Tiya Isabel: Sino ang binatang iyon?
Binata 1: Ang tawag namin sa kaniya ay
piloto .
(Nahuli ng bangkero ang buwaya)
Dalaga 1: Hay salamat buhay siya!
(Biglang nakawala ang buwaya kayat
bumalik ito sa ilalim ng tubig kasama ang
bangkero, bigla namang tumalon sa tubig si
Crisostomo Ibarra)
Maria Clara: Oh Diyos ko! (Napatay nila ang
buwaya at naiahon mulasa tubig ang
bangkero at si Crisostomo Ibarra)
Binata 1: Ang galing mo!
Bangkero: Utang ko sa iyo ang buhay ko.
Crisostomo Ibarra: Hindi dapat kayo naging
mapusok. Hindi niyo dapat biruin ng
ganoon lamang ang kamatayan.
Maria Clara:Paano kung ikaw ang
napahamak?
Crisostomo Ibarra: Kung napahamak man
ako, marahil nasa piling na ako ngayon ng
aking pamilya
(Muli silang nagsalok ng isda at nagulat
silang napakarami nilang nahuli)
Andeng: Grabe ang dami naman niyan!
Sinang: Oo nga!
Tiya Isabel: Oh siya bilisan niyo na diyan.
Bumaba na kayo at ihanda niyo na ang
mga pagkain (Bumaba na silang lahat sa
bangka silang napakarami nilang nahuli)