ARALIKLAR VE GİTARDA UYGULANMASI

Aralık iki notanın arasındaki mesafeye verilen isimdir. Birli, üçlü, dörtlü vb... rakamlarla ifade edilir.
Öncelikle temel bilgilerden bahsedelim:

1.) Bildiğiniz gibi notalar şu sıralamayla ilerlerler: "Do Re Mi Fa Sol La Si ve tekrar Do" hangi sesten
başladığınıza bağlı olmaksızın hiçbir notayı atlamadan devam ederseniz sekizinci nota olarak ilk
başladığınız notaya ulaşmış olursunuz(Fakat bir ince/kalın haline). Örn: "Sol La Si Do Re Mi Fa ve tekrar
Sol" Aynı zamanda notaları illa ki incelecek şekilde sıralamak zorunda değilsiniz. Örn: "Do Si La Sol Fa
Mi Re ve tekrar Do". Sekiz ses sonrasında aynı notayı elde ettiğimizden dolayı bu iki notanın(Do ve Do,
Re ve Re,vb...) aralığını ifade etmek için "sekizli" anlamına gelen "oktav" kelimesi kullanılır. Kalın sesten
incelerek giden dizilime çıkıcı, ince sesten kalınlaşarak giden dizilime inici adı verilir.
2.) Gitarda nota isimlerini yukarıdaki hecelerle değil harflerle ifade ederiz. La için A, Si için B, Do için
C, Re için D, Mi için E, Fa için F ve Sol için G harfleri kullanılır. Bu harflerin hangisinin hangi notayı
ifade ettiği en kısa zamanda ezberlenmelidir. Aralıkları anlatırken notaları harflerle göstereceğim. Fakat C
yazılsa da ağız alışkanlığı olarak yine Do denilebilir. Uygulama genellikle o şekilde olur.
3.) Temel dizileri(majör,minör) oluşturan bu 7 nota eşit aralıklarla sıralanmazlar. Bir oktav 12 eşit
parçaya bölünmüş ve notalar, bu 12 sesin arasından belli aralıkları sağlayacak şekilde seçilerek
isimlendirilmişlerdir.
4.) Do notasından başlayacak olursak; Do-Re arası Tam Ses, Re-Mi arası Tam ses, Mi-Fa arası Yarım
Ses, Fa-Sol arası Tam Ses, Sol-La arası Tam Ses, La-Si arası Tam Ses ve Si-Do arası Yarım Ses
aralıktan oluşur.(Mi-Fa ve Si-Do arası yarım ses, diğer ardışık notaların arası tam ses mesafesindedir.)
5.) Bir oktavın 12 yarım sesten meydana geldiğini söylemiştim. Yukarıda belirtilenlerin dışında nota
ismi bulunmadığı için tam ses aralıklı notaların arasında kalan yarım ses mesafeli notaları belirtebilmek
için(ve bazı diğer durumları ifade edebilmek için) "değiştirici işaretler" adı verilen sembollerden yardım
alınır:
# (diyez) = Eklendiği notayı yarım ses inceltir.
b (bemol) = Eklendiği notayı yarım ses kalınlaştırır.
X (çift diyez) = Eklendiği notayı tam ses inceltir.
º (çift bemol) = Eklendiği notayı tam ses kalınlaştırır.
§ (bekar, natürel) = Yukarıdaki işaretlerden herhangi birini almış bir notayı ilk haline dönüştürür.

Örn: Do ve Re arası tam sestir. Re notasına b eklersek Do ve Reb arası yarım ses haline gelir.
Mi ve Fa arası yarım sestir. Fa sesine # eklersek Mi ve Fa# arası tam ses haline gelir.
6.) Aynı sesin farklı nota isimleriyle ifade edilmiş hallerine "anarmonik" denir.
Örn: Do# notası Do notasından yarım ses incedir. Reb notası da Do notasından yarım ses incedir.
Kısacası bu iki nota aynı sesi ifade ederler ve birbirlerinin anarmonikleridirler. Başka birkaç örnek daha:
"E = Fb", "E# = F", "B# = C", "Cb = B", "Bº = A", "GX = A", "Bº = GX", vb... (Bundan sonra
notaları harflerle göstereceğim)
7.) Aralıkların isimlendirilmesi:
Bu işlem, isimlendirilmek istenen aralığı oluşturan notalara sayı verilerek(derecelendirerek)
yapılır. İlk notaya(verdiğim örneklerde solda bulunan nota) 1 rakamını veririz. Notaların sıralamasına göre
saydığımız diğer nota hangi rakama denk geliyorsa aralığın ismi o rakamla ifade edilir. Aralıkları
isimlendirirken notaların hangi değiştirici işaretleri aldıkları önemsizdir.Yalnızca denk geldikleri basamağa
göre isim verilir. Değiştirci işaretler aralıkların kalitelerini değiştirirler fakat aralığın ismi yine aynı kalır.
Aralık kaliteleri için 8. ve 9. maddeye bakınız.
Örn: Aralığını isimlendirmek istediğimiz notalar "F-G" notaları olsun. Soldaki notayı daha kalın
kabul edersek F'ya 1 rakamını verdiğimizde, G ikinci nota olacaktır. Yani bu aralık ikili bir aralıktır.
Soldaki notayı daha ince kabul edersek F'ya 1 rakamını verip bu sefer geriye doğru saydığımızda, G
yedinci rakama denk gelir. Başka bir deyişle bu aralık yedili bir aralıktır.(Bu notalar "F#-G", "F-G#", "F-
Gb", vb... olsa da basamak sayıları değişmeyeceğinden dolayı aralığın ismi yine aynı olurdu.Maddenin
açıklamasını hatırlayınız)
- Güray ÖZCANA -
1
 Notaların hangi oktavda olduklarını standart notasyonda görmeden anlayamayacağımız için sadece
yazıyla hangisinin daha ince olduğunu bilemeyiz. Bu yüzden her iki şekilde de örneklendirdim.(Kafa
karışıklığı oluşturmaması açısından bundan sonraki örnekleri soldaki notayı daha kalınmış gibi kabul
ederek örneklendireceğim)Size de tavsiyem aralıkları çevrimleriyle(Aralığı ters çevirmek anlamındadır.
"C-D" aralığının çevrimi "D-C"dur) düşünmenizdir. Pratik bir yöntem olarak çevrimini oluşturmak
istediğiniz aralığı 9'dan çıkartmanız yeterlidir:
Örn: "G-C" dörtlü aralığının çevrimi "C-G"beşlidir.(9-4=5)
"F-A" üçlü aralığının çevrimi "A-F"altılıdır.(9-3=6)

8.) Notaların arasındaki mesafeyi tam olarak anlamak için aralıkları isimlendirmekle birlikte aralıkların
kalitelerini de bilmeliyiz.Aralıkların kaliteleri(türleri) 5 çeşittir:

a) Tam Aralıklar (Birli, Dörtlü, Beşli, Sekizli)

b) Majör Aralıklar (İkili, Üçlü, Altılı, Yedili)
c) Minör Aralıklar (İkili, Üçlü, Altılı, Yedili)
d) Artmış Aralıklar (Tam aralığın ve Majör aralığın yarım ses incelmiş hallerine bu isim verilir)
e) Eksilmiş Aralıklar (Tam aralığın ve Minör aralığın yarım ses kalınlaşmış hallerine bu isim
verilir)

9.) Birliden Sekizliye kadar olan tüm aralıklar ve kaliteleri:

(!!!Önemli: Aralık örnekleri her zaman solda bulunan notayı "1" kabul ederek verilmiştir!!!)

a) Birli Aralıklar
-Tam Birli(1): Ünison da denir. Aynı sese sahip aynı isimde iki notanın oluşturduğu aralıktır.
Örn: "C-C", "Eb-Eb", vb...
-Artmış Birli(#1): Aralarında yarım ses bulunan aynı isimde iki notanın oluşturduğu aralıktır.
Örn: "D-D#", "E-E#", "Gb-G", vb...
-Eksilmiş Birli(b1): Aralarında yarım ses bulunan(bu sefer geriye doğru!) aynı isimde iki
notanın oluşturduğu aralıktır.
Örn: "C-Cb", "E-Eb", "Db-Dº", vb...

b) İkili Aralıklar
-Majör İkili(2): Tam ses aralıktan oluşan ikiliye denir.
Örn: "C-D", "E-F#", "Ab-Bb", vb...
-Minör İkili(b2): Yarım ses aralıktan oluşan ikiliye denir.
Örn: "E-F", "D-Eb", "F#-G", vb...
-Artmış İkili(#2): 1,5 ses aralıktan oluşan ikiliye denir.
Örn: "B-CX", "A-B#", "Gb-A", vb...
-Eksilmiş İkili(º2): Aynı sese sahip ikiliye denir.
Örn: "E-Fb", "F-Gº", "C#-Db", vb...

c) Üçlü Aralıklar
-Majör Üçlü(3): 2 ses aralıktan oluşan üçlüye denir.
Örn: "B-D#", "F-A", "Gb-Bb", vb...
-Minör Üçlü(b3): 1,5 ses aralıktan oluşan üçlüye denir.
Örn: "A-C", "Bb-Db", "F#-A"
-Artmış Üçlü(#3): 2,5 ses aralıktan oluşan üçlüye denir.
Örn: "C-E#", "Ab-C#", "E-GX", vb...
-Eksilmiş Üçlü(º3): Tam ses aralıktan oluşan üçlüye denir.
Örn: "E-Gb", "G-Bº", "D-Fb", vb...

- Güray ÖZCANA -
2
 d) Dörtlü Aralıklar
-Tam Dörtlü(4): 2,5 ses aralıktan oluşan dörtlüye denir.
Örn: "D-G", "B-E", "F-Bb", vb...
-Artmış Dörtlü(#4): 3 ses aralıktan oluşan dörtlüye denir. Diğer bir adı da "triton"dur.
Örn: "C-F#", "F-B", "Gb-C", vb...
-Eksilmiş Dörtlü(b4): 2 ses aralıktan oluşan dörtlüye denir.
Örn: "D-Gb", "F#-Bb", "E#-A", vb...

e) Beşli Aralıklar
-Tam Beşli(5): 3,5 ses aralıktan oluşan beşliye denir.
Örn: "D-A", "B-F#", "Ab-Eb", vb...
-Artmış Beşli(#5): 4 ses aralıktan oluşan beşliye denir.
Örn: "A-E#", "B-FX", "Gb-D", vb...
-Eksilmiş Beşli(b5): 3 ses aralıktan(triton) oluşan beşliye denir.
Örn: "F-Cb", "C-Gb", "A#-E", vb...

f) Altılı Aralıklar
-Majör Altılı(6): 4,5 ses aralıktan oluşan altılıya denir.
Örn: "B-G#", "C-A", "Gb-Eb", vb...
-Minör Altılı(b6): 4 ses aralıktan oluşan altılıya denir.
Örn: "A-F", "F-Db", "G#-E", vb...
-Artmış Altılı(#6): 5 ses aralıktan oluşan altılıya denir.
Örn: "D-B#", "Bb-G#", "E-CX", vb...
-Eksilmiş Altılı(º6): 3,5 ses aralıktan oluşan altılıya denir.
Örn: "A-Fb", "F-Dº", "B-Gb", vb...

g) Yedili Aralıklar
-Majör Yedili(7): 5,5 ses aralıktan oluşan yediliye denir.
Örn: "Db-C", "F-E", "A-G#", vb...
-Minör Yedili(b7): 5 ses aralıktan oluşan yediliye denir.
Örn: "C-Bb", "D-C", "F#-E", vb...
-Artmış Yedili(#7): 6 ses aralıktan oluşan yediliye denir.
Örn: "E-DX", "C-B#", "Ab-G#", vb...
-Eksilmiş Yedili(º7): 4,5 ses aralıktan oluşan yediliye denir.
Örn: "D-Cb", "A-Gb", "F-Eº" , vb...

h) Sekizli Aralıklar
-Tam Sekizli(8): 6 ses aralıktan oluşan sekizliye denir.
Örn: "Bb-Bb(bir oktav ince)", "D-D(bir oktav ince)", vb...
-Artmış Sekizli(#8): 6,5 ses aralıktan oluşan sekizliye denir.
Örn: "C-C#(bir oktav ince)", "Db-D(bir oktav ince)", vb...
-Eksilmiş Sekizli(b8): 5,5 ses aralıktan oluşan sekizliye denir.
Örn: "G-Gb", "F#-F", vb...

Gerçek müzikal bir durumda artmış aralıklardan yalnızca ikili(dokuzlu), dörtlü(onbirli) ve beşli,
eksilmiş aralıklardan da yalnızca beşli ve yedili kullanılır. Diğer artmış ve eksilmiş aralıklar genellikle
teorik açıklamalar için kullanılır. Fakat bakış açınızın gelişmesi açısından bütün aralık kalitelerini bilmeniz
yararınıza olacaktır.

- Güray ÖZCANA -
3
 Duyum olarak aynı olan fakat farklı isimlendirilen(anarmonik) aralıklara dikkat ediniz. Örn: Artmış
dörtlüyle(3 ses) eksilmiş beşli(3 ses), Artmış ikiliyle(1,5 ses) minör üçlünün(1,5 ses) duyumu aynıdır.vb...
Anarmonik aralıkları açıklamalarındaki mesafelerinden saptayabilirsiniz. Anarmonik aralıkların ses
mesafeleri aynıdır.
Aralıklar aktif olarak 13'lüye kadar kullanılırlar. 9'lu 2'linin, 10'lu 3'lünün, 11'li 4'lünün, 12'li 5'linin ve
13'lü de 6'lının bir oktav incesi olduğundan ve aynı isimde notaları aldıklarından dolayı burada
açıklamadım. 1'liden 8'liye kadar olan aralıkları bildiğiniz takdirde 9'lu, 10'lu, 11'li, 12'li ve 13'lü aralıkları
bulmak oldukça kolay olacaktır.

PRATİK BİLGİLER
*Minör bir aralığın yarım ses ince haline majör, majör bir aralığın yarım ses kalın haline minör
denir. Tabi ki basamak sayısını değiştirmemelisiniz. Yoksa aralığın ismi değişir. Üçlüyse üçlü kalmalıdır,
altılıysa altılı kalmalıdır. vb...
Örn: "C-E" aralığı Majör üçlüdür. "C-Eb" aralığı Minör üçlüdür.
"F-Ab" aralığı Minör üçlüdür. "F-A" aralığı Majör üçlüdür. (basamak sayılarının
değişmediğine dikkat)
*Tam ve Majör bir aralığın yarım ses ince haline artmış, tam ve minör bir aralığın yarım ses kalın
haline eksilmiş aralık adı verilir.(basamak sayılarının değişmediğiden emin olunuz)
Örn: "C-F" aralığı tam dörtlüdür. "C-F#" aralığı artmış dörtlüdür.
"G-B" aralığı majör üçlüdür. "G-B#" aralığı artmış üçlüdür.
"D-A" aralığı tam beşlidir. "D-Ab" aralığı eksilmiş beşlidir.
"B-D" aralığı minör üçlüdür. "B-Db" aralığı eksilmiş üçlüdür.
*Aralık kaliteleri çevrim yapıldığında:
Tam aralık tam aralığa,
Minör aralık majör aralığa,
Majör aralık minör aralığa,
Eksilmiş aralık artmış aralığa,
Artmış aralık eksilmiş aralığa dönüşür.(Bunlarla birlikte 9'dan çıkarma kuralı geçerlidir)

Örn: "F-C" tam beşli(5) aralığının çevrimi "C-F" tam dörtlüdür(4).(9-5=4'dür ve tam aralık
çevrimde yine tam bir aralığa dönüşür.)
"Bb-D" majör üçlü(3) aralığının çevrimi "D-Bb" minör altılıdır(b6).(9-3=6'dır ve majör bir
aralığın çevrimi minör bir aralığa dönüşür)
"E-F" minör ikili(b2) aralığının çevrimi "F-E" majör yedilidir(7).(9-2=7'dir ve minör bir
aralığın çevrimi majör bir aralığa dönüşür)
"E-Bb" eksilmiş beşli(b5) aralığının çevrimi "Bb-E" artmış dörtlüdür(#4).(9-5=4'tür ve
eksilmiş bir aralığın çevrimi artmış bir aralığa dönüşür)
"Ab-B" artmış ikili(#2) aralığının çevrimi "B-Ab" eksilmiş yedilidir(º7).(9-2=7'dir ve artmış
bir aralığın çevrimi eksilmiş bir aralığa dönüşür)

- Güray ÖZCANA -
4
 ÇALIŞMALAR

Öncelikle ana sesler üzerinde daha sonra ara sesler ve ara seslerin anarmonikleri üzerinde tüm aralıkları
oluşturunuz.(Artmış aralıklardan ikiliyi, dörtlüyü ve beşliyi; eksilmiş aralıklardan beşliyi ve yediliyi
çalışmanız yeterlidir) Çalışmayı harflerle yazarak veya standart notasyonda yapabilirsiniz. Hatta
mümkünse ikisinde birden yapınız. Ana sesler, ara sesler ve ara seslerin anarmoniklerini bir araya
getirdiğimizde 17 adet nota elde ederiz:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
C, C#, Db, D, D#, Eb, E, F, F#, Gb, G, G#, Ab, A, A#, Bb, B

Aralık çalışmalarının bu kısmı oldukça sıkıcıdır ve malesef kısa bir yolu yoktur. Hepsini bir günde
öğrenemeyeceğinizin garantisini veriyorum. İlk başlarda çok karıştırsanız da çalışmak çok sıkıcı da gelse
yeteri kadar mesai harcadığınızda aralıkların zihninizde netleştiğini göreceksiniz. Artık aralıkları
düşünmeden çok kısa sürede oluşturana kadar bu çalışmayı tekrarlamalısınız. Bir yandan hangi aralık
hangisiydi diye düşünürken bir yandan müzik yapamazsınız. Bu çalışmaların asıl amacı yaptığınız teknik
çalışmalar sonucunda teorik bilgilerinizi gerçek hayata uygulayabilir hale gelmektir. Yoksa kağıt üzerinde
bir takım sembolleri ezberlemek, bir çeşit matematik çalışmasının önüne geçememiş olacaktır.
Bir yandan yukarıdaki egzersizi uygularken bir yandan duyum çalışmalarına başlamalısınız. Hangi
aralığın nasıl duyulduğunu dinlemeli, üzerinizde nasıl bir etki bıraktığını farketmeli ve istediğiniz bir etkiyi
oluşturmak için hangi aralıkları kullanmanız gerektiğini bilmelisiniz.Önceden de belirttiğim gibi aralıkları
bu yaklaşımla çalışmazsanız yalnızca çarpım tablosunu ezberlemeye benzer bir çalışma yapmış olursunuz.
Aralıkları duyabilmek için bir enstrumandan dinlememiz gerekir. Bizim durumumuzda gitardan
duyacağız. Gitar geometrik kombinasyonlara çok elverişli olduğundan her aralığın kendine ait geometrik
bir şekli bulunmaktadır. Bu şekilleri bildiğiniz takdirde herhangi bir ses üzerinde herhangi bir aralığı çok
kolay bir şekilde oluşturabilirsiniz. Bu özelliği gitarın en büyük artılarından birisidir. Gitar uygulamalarıyla
teknik çalışmaları harmanladığınızda aralıklardan yana hiçbir sorununuz kalmayacakır. En çok vaktinizi
alacak kısmı ise duyunca aralıkları tanıma ve kafanızda duyduğunuz aralığı hiç düşünmeden gitar üzerinde
çalabilme çalışmalarıdır. Duyum çalışmalarının bir sonu yoktur. Ne kadar tecrübe kazanıp vakit harcarsanız
o derece iyi seviyeye gelirsiniz. Bu çalışmaların sonucunda elde edeceğiniz kazanımlardan bazıları
şunlardır:

a) Duyduğunuz aralığı tanıyabilmek. Müzik de belirli aralıkların bir araya gelmesinden oluştuğuna
göre aynı zamanda dinlediğiniz müziğin notalarını algılayabilmek.
b) Kafanızdaki müziği aralıklara dökerek gitar üzerinde çalabilmek.
c) Bir eserin armonisini sadece duyarak anlayabilmek. vb...

Bu kazanımları hemen elde etmeyi beklemeyiniz. Disiplinli bir çalışmayla bile oldukça vakit alacaktır.
Şimdi 5. sayfadan itibaren başlayan gitar çalışmalarına bakınız. Aralıkları gitarın fiziksel yapısının müsade
ettiği her formda örneklendireceğim. Aralık formlarını ezberlemelisiniz ve gerektiğinde düşünmeden
çalabilmelisiniz. Dokümanın en sonunda duyum çalışmalarını nasıl yapacağınızla ilgili çalışmalar olacaktır.

- Güray ÖZCANA -
5
 GİTARIN SES SİSTEMİ

Gitarda 6 adet tel bulunur. Teller numaralarla ifade edilir. 1. tel denildiğinde en altta(en ince) olan teli
anlamalısınız. Onlarca farklı akort şekli bulunsa da bütün aralık örnekleri "standart akort" üzerinden
verilecektir. Bu durumda düzgün akortlanmış bir gitarın boş tellerinin çıkarması gereken sesler şöyledir:

1. tel E, 2. tel B, 3. tel G, 4. tel D, 5. tel A ve 6. tel E.(Bu notaları 1.'den 6. tele ve 6.'dan 1.'ci tele doğru
olan sıralamayla ezberleyiniz)

Boş tellerin aralıklarına bakacak olursanız "G-B" telleri hariç diğer ardışık tellerin tam dörtlü aralıkla
akortlandığını görürsünüz. "G-B" telleri majör üçlü aralıkla akortlanmıştır. Bu akort şekli uygulamada
kafa karıştırıcı olmakla beraber, sayısız güzel akoru çalabilmemize olanak sağlamaktadır.
Gitarın ses sistemi batı müziğine göre olduğundan fretlerin(perdelerin) her biri batı ses sisteminin en
küçük aralığı olan yarım sese denk gelecek şekilde çakılmıştır.
Örn: 1. tel boşken E notası çıkardığına göre 1 fret ilerisinde olan 1. fret, F notası çıkaracaktır. Bu
mantıkla devam edersek 2. fretten de F# veya anarmoniği olan Gb sesi çıkacaktır. Kısacası baş
eşikten(burguların olduğu tarafta tellerin üzerinde durduğu beyaz parça) köprüye(gövdede tellerin üzerinde
durduğu beyaz parça) doğru gidilen her frette, üretilen ses yarım ton daha incelecektir.(ters yönde
gidildiğinde kalınlaşacaktır) Şimdi 1. telin boş halinden 12. fretine kadar olan notalara bakalım:

"Boş tel: E", "1. fret: F", "2. fret: F#/Gb", "3. fret: G", "4. fret: G#/Ab", "5. fret: A", "6. fret: A#/Bb", "7.
fret: B", "8. fret: C", "9. fret: C#/Db", "10. fret: D", "11. fret: D#/Eb", "12. fret: E" (Bu isimlendirmeyi
diğer tellerde de yapınız)

Boş E teline göre konuşacak olursak 5. frette tam dörtlüsü, 7. frette tam beşlisi ve 12. frette oktavı
bulunmaktadır. Öyleyse şöyle pratik bir kural çıkarabiliriz: "Aynı telde olmak şartıyla herhangi bir sesin 5
fret ilerisinde tam dörtlüsü, 7 fret ilerisinde tam beşlisi ve 12 fret ilerisinde oktavı bulunur." Bu yüzden
12. fretten sonraki notaları yazmaya gerek görmedim. Mesela 13. fretle 1. fret, 14. fretle 2. fret, 15. fretle 3.
fret, vb... aynı notadır.(bir oktav farkla). Gitarınızdaki fret sayısına göre 12. fretten sonra yer alan notaları
isimlendiriniz.
Klasik gitarda standart olarak 19 fret bulunur. Akustik ve Elektrik gitarların ise 20, 21, 22 ve 24 fretli
olan modelleri mevcuttur. Ayrıca klasik gitarlarda sapın gövdeye bağlandığı fret 12.'si iken, Akustik ve
Elektrik gitarlarda 14. frettir. Fretlerin yerini göz alışkanlığıyla saptadığımızdan dolayı akustik gitardan
klasik gitara veya klasik gitardan akustik gitara geçtiğinizde bağlantı noktasının farklılığından dolayı yanlış
bir freti çalmamaya dikkat ediniz. Fretlerin yerini bulurken gözün karışmaması için çoğu gitarın 3., 5., 7.,
9., 12.,15.,17.,19., 21. ve 24. fretinde beyaz noktalar yer alır. Bazı gitarlarda bu noktalar bulunmayabilir
veya daha az sayıda olabilir.(Bu noktalar genellikle hem gitarın tuşunda hem de sizin göreceğiniz şekilde
sapın üst kısmında yer alır)

- Güray ÖZCANA -
6
 ARALIKLARIN GİTAR ÜZERİNDEKİ
FORMLARI
Gitarın "G-B" telleri diğer ardışık tellerden farklı olarak tam dörtlü yerine majör üçlü akortlandığından
dolayı, bu teller arasında hareket eden formlarda simetri bozulur. Konuyu biraz daha açarsak: Bir aralık
formunu bir alt tel setine aktardığınızda 3. telden 2. tele aktarılan notayı 1 fret ileri; 2. telden 3. frete
aktarılan notayı 1 fret geri taşımalısınız. Örn: "D-G" tellerinde majör üçlü oluşturalım: Birlisi D telinde,
üçlüsü G telinde olsun. Bu tellerde majör üçlü oluşturmak için(hangi fretten başladığınıza bağlı olmaksızın)
G telinde D teline göre 1 fret geride bulunan notayı kullanmalısınız. Şimdi aynı majör üçlü formu "G-B"
tellerine aktaralım. Yukarıdaki bilgiye göre G telinden B teline aktarılan sesi 1 fret ileri taşımanız
gereklidir. Bu durumda "G-B" tellerinde majör üçlü aralık formu aynı fretlerde oluşacaktır. Daha net
anlayabilmek için örneklerdeki bütün aralık formlarını inceleyiniz.
Aralık formları verilirken pratik olmayanlar listelenmeyecektir. 5 fret mesafeyi aşan aralık formları
uygulamada pratik değildir(nadiren 6 fret mesafe kullanılır). Ortalama büyüklükte eli olan biri için bu
mesafeyi aşan formlar pratikliğini kaybeder.
Ayrıca gerçek müzikal durumlarda kullanılmayan, çoğu zaman teorik açıklamalar için kullanılan aralık
anarmonikleri ayrıca örneklendirilmeyecektir. Pratik kullanımı olmayan aralıklar şunlardır:
Eksilmiş Birli(b1), artmış birli(#1), eksilmiş ikili(bb2), eksilmiş üçlü(bb3), artmış üçlü(#3), eksilmiş
dörtlü(b4), eksilmiş altılı(bb6), artmış altılı(#6), artmış yedili(#7), eksilmiş sekizli(b8), artmış sekizli(#8),
eksilmiş dokuzlu(bb9), eksilmiş onlu(bb10), artmış onlu(#10), eksilmiş onbirli(b11), eksilmiş onüçlü(bb13) ve
artmış onüçlü(#13).
Örneklerde ayrıca verilmeseler bile aralıkları mümkün olan her şekliyle duymak müziğe olan bakış
açınızı geliştirecektir. Aralıkları duyabildiğiniz her şekilde duymaya ve oluşturmaya çalışınız. Örn: "C-F"
seslerini duyduğunuzda bu aralığı hem tam dörtlü hem de anarmoniği olan artmış üçlü("C-E#"/"Dbb-F")
olarak duymaya çalışınız.
Bu arada "ikiliyle dokuzlunun", "üçlüyle onlunun", "dörtlüyle onbirlinin", "beşliyle onikilinin" ve
"altılıyla onüçlünün" bir oktav farkla aynı nota olduklarını tekrar hatırlatayım.
Diyagramlardaki dikey çizgiler telleri, yatay çizgiler fretleri ifade eder. Gitarın tuşuna karşıdan
bakıyormuşsunuz gibi düşünebilirsiniz. Dikey çizgilerin en sağda olanı 1. teli simgeler. Sola doğru gittikçe
2., 3., 4., 5. ve 6 tel yer alır. Yatay yönde de aşağı doğru gittikçe gitarın gövdesine doğru ilerlediğinizi
düşünmelisiniz. Başka bir deyişle sesler incelir Diyagramlardaki siyah noktayı "1" kabul ederseniz
belirtilen aralığı çıkıcı olarak; beyaz noktayı "1" bir kabul ederseniz belirtilen aralığı inici olarak
oluşturmuş olursunuz.

BİRLİ ARALIKLAR
Piyano gibi aynı oktavdaki notadan sadece bir adet bulunan enstrumanlarda gerçek anlamda tam birli
aralık çalınamaz. Örneğin elimizdeki notada aynı oktavda iki adet C olsun. Piyanoda uygulaması tek bir C
notası çalarak sanki birlisini de çalıyormuşuz şeklinde düşünmektir. Kısacası teorik bir uygulamadır.
Gitarda aynı yolu izleyebilirsiniz fakat yapısı gereği gitarda aynı oktavdaki aynı iki notayı eş zamanlı
olarak çalmak mümkündür.(hiç pratik olmadığını belirteyim)
Tam Birli(1)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş ikili'dir(bb2)
Ardışık Tellerde

- Güray ÖZCANA -
7
 İKİLİ ARALIKLAR
Majör İkili(2)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş üçlü'dür(bb3)

Aynı Telde

Ardışık Tellerde

Minör İkili(b2)

Bu aralığın anarmoniği artmış birli'dir(#1)

Aynı Telde

Ardışık Tellerde

Artmış İkili(#2)
Bu aralığın anarmoniği minör üçlü'dür(b3)
Aynı Telde

Ardışık Tellerde

- Güray ÖZCANA -
8
 ÜÇLÜ ARALIKLAR
Majör Üçlü(3)

Bu aralığın anarmoniği eksilmiş dörtlü'dür(b4)

Aynı Telde

Ardışık Tellerde

Minör Üçlü(b3)

Bu aralığın anarmoniği artmış ikili'dir(#2)

Aynı Telde

Ardışık Tellerde

- Güray ÖZCANA -
9
 DÖRTLÜ ARALIKLAR
Tam Dörtlü(4)

Bu aralığın anarmoniği artmış üçlü'dür(#3)

Ardışık Tellerde

Artmış Dörtlü(#4)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş beşli'dir(b5). Bu anarmonik sıklıkla kullanılır.

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

BEŞLİ ARALIKLAR
Tam Beşli(5)

Bu aralığın anarmoniği eksilmiş altılı'dır(bb6).

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

- Güray ÖZCANA -
10
 Artmış Beşli(#5)

Bu aralığın anarmoniği minör altılı'dır(b6). Bu aralığın anarmoniği de sıklıkla kullanılır.

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Eksilmiş Beşli(b5)

Bu aralığın anarmoniği artmış dörtlü'dür(#4).

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

- Güray ÖZCANA -
11
 ALTILI ARALIKLAR
Majör Altılı(6)

Bu aralığın anarmoniği eksilmiş yedili'dir(bb7). Özellikle "dim7" akorların formülünde kullanılır.

Bu form hiç

P
Ardışık Tellerde pratik değildir

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Minör Altılı(b6)

Bu aralığın anarmoniği artmış beşli'dir(#5).

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

- Güray ÖZCANA -
12
 YEDİLİ ARALIKLAR
Majör Yedili(7)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş sekizli'dir(b8).

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak

Minör Yedili(b7)

Bu aralığın anarmoniği artmış altılı'dır(#6). Pratik olmadığından "arada iki tel boşluklu" formu
örneklendirmedim.
Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Eksilmiş Yedili(bb7)

Bu aralığın anarmoniği majör altılı'dır(6).

Ardışık Tellerde

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

- Güray ÖZCANA -
13
 SEKİZLİ ARALIKLAR
Tam Sekizli[Oktav](8)
Bu aralığın anarmonikleri artmış yedili(#7) ve eksilmiş dokuzlu'dur(bb9).

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak

DOKUZLU ARALIKLAR
İkili aralığın bir oktav ince halidir. dokuzlu aralıklar dokuzlu akorların formüllerinde karşımıza
çıkarlar.
Majör Dokuzlu(9)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş onlu'dur(bb10).

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

{ Bu 2 form
_
hiç pratik
değildir

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak

Artmış Dokuzlu(#9)
Bu aralığın anarmoniği minör onlu'dur(b10). Pratik olmadığından arada bir tel boşluklu formu
örneklendirmedim.

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

{ Bu 2 form
_
hiç pratik
değildir

- Güray ÖZCANA -
14
 Minör Dokuzlu(b9)
Bu aralığın anarmoniği artmış sekizli'dir(#8).

Arada Bir Tel Boşluk Bırakarak

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak

ONLU ARALIKLAR
Üçlü aralığın bir oktav ince halidir. Akorlara ismini vermez ve akor formülünde hiçbir zaman onlu
yazmaz. Üçlü yazılır fakat serim gerektirirse bir oktav incesi olan onlu aralık kullanılır.

Majör Onlu(10)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş onbirli'dir(b11).

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

Minör Onlu(b10)
Bu aralığın anarmoniği artmış dokuzlu'dur(#9).

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

{ Bu 2 form
_
hiç pratik
değildir

- Güray ÖZCANA -
15
 ONBİRLİ ARALIKLAR
Dörtlü aralığın bir oktav ince halidir. Onbirli aralıklar Onbirli akorlar'ın formüllerinde karşımıza
çıkarlar. Tam onbirli aralık, "Majör tip" ve "dominant tip" akorlarda genellikle üçlünün(onlunun) yerini
alacak şekilde kullanılır. Bu tip akorlara "suspended 4" akorlar denir. "Minör tip" akorlarda
ekstensiyon(genişleme sesi) olarak kullanılır.
Tam Onbirli(11)
Bu aralığın anarmoniği artmış onlu'dur(#10).

Arada İki Tel Boşluk Bırakarak Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

Artmış Onbirli(#11)
Bu aralığın anarmoniği eksilmiş onikili(bu aralık için daha çok eksilmiş beşli ismi kullanılır)'dir.(b12/
b5). Pratik olmadığından iki tel boşluklu formu örneklendirmedim.

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

ONİKİLİ ARALIKLAR
Beşli aralığın bir oktav ince halidir. Onikili aralığa mesafesine bakılmaksızın beşli denir. Akorlara
ismini vermez ve akor formülünde hiçbir zaman onikili yazmaz. Beşli yazılır fakat serim gerektirirse bir
oktav incesi olan onikili aralık kullanılır. Siz yine de aralığın hangi oktavda olduğuna dikkat etmeyi
unutmayınız.

Tam Onikili(12)[Tam Beşli(5)]

Bu aralığın anarmoniği eksilmiş onüçlü'dür(bb13).

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

- Güray ÖZCANA -
16
 Artmış Onikili(#12)[Artmış Beşli(#5)]

Bu aralığın anarmoniği minör onüçlü'dür(b13).

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak Arada Dört Tel Boşluk Bırakarak

{
Bu form hiç
pratik değildir

Eksilmiş Onikili(b12)[Eksilmiş Beşli(b5)]

Bu aralığın anarmoniği artmış onbirli'dir(#11).

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak

ONÜÇLÜ ARALIKLAR
Altılı aralığın bir oktav ince halidir. Bu aralık onüçlü akorların formülünde karşımıza çıkar.

Majör Onüçlü(13)

Bu aralığın anarmoniği eksilmiş ondörtlü'dür(bb14). Onüçlüden daha büyük aralıklar aktif olarak
kullanılmadığı için bu anarmonik sadece teorik bir isimlendirmedir.

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak Arada Dört Tel Boşluk Bırakarak

Minör Onüçlü(b13)

Bu aralığın anarmoniği artmış onikili(bu aralık için daha çok artmış beşli ismi kullanılır)'dir.(#12/#5).

Arada Üç Tel Boşluk Bırakarak Arada Dört Tel Boşluk Bırakarak

{
Bu form hiç
pratik değildir

- Güray ÖZCANA -
17
 ÇALIŞMALAR
1.) Birinci aşama aralıkların formlarını ezberlemektir. Örneklerden bir aralık seçiniz. Bu aralığın bütün
formlarını ezberleyiniz. Çalıştığınız bütün aralıkları hem çıkıcı hem de inici şekilde düşünmeyi
unutmayınız. Bunu yaparken aralığın formunda bir değişiklik olmaz sadece zihinsel bir durumdur fakat
oldukça önemlidir. Aralığı çıkıcı oluşturmak için siyah noktayı 1. nota; aralığı inici oluşturmak için beyaz
noktayı 1. nota olarak kabul etmelisiniz.
Örn: Majör ikili aralığı ardışık tellerde oluşturalım. Öncelikle hangi notalara bastığınıza dikkat
etmeksizin herhangi bir fret seçip bütün tellerdeki formlarını ezberleyiniz. Şimdilik çıkıcı aralık
oluşturalım. Yani formdaki siyah noktayı 1. nota kabul edelim. Siyah nokta için 5. freti seçtiğimizi
varsayarsak: 6. telin 5. freti 1. derece olursa 5. telin 2. freti rastgele seçtiğimiz notanın majör ikilisi
olacaktır. Şimdi bu formu bir alt tel setine yani "5. ve 4. tel setine" aktarınız. 5. telin 5. freti 1. derece olursa
4. telin 2. freti bu sesin majör ikilisi olacaktır. Örnek diyagramlardan majör ikili'nin bütün formlarına
bakarak geri kalan tel gruplarında da oluşturunuz. Bu sefer bütün işlemi herhangi bir fret seçerek inici
şekilde tekrarlayınız. Bunun için beyaz noktayı 1. derece olarak kabul etmelisiniz.

2.) Şimdi yukarıda yaptığınız çalışmayı bir basamak ileri götürelim. Bu da ezberlediğiniz formdaki
aralığın nota isimlerinin farkına vararak çalışmaktır.
Örn: Yine majör ikili üzerinden örneklendirecek olursak: Seçtiğimiz 6. teldeki 5. fret A notasıdır. O
halde 5. teldeki 2. fret A'nın majör ikilisi olan B notasıdır. vb... Aynı şekilde bu çalışmayı da çıkıcı ve inici
olarak yapınız.

3.) Üçüncü aşama bu aralığı çıkıcı ve inici olarak duyup sesinizle tekrarlamaktır.
Örn: Aynı majör ikili aralığının seslerini ayrı ayrı(çıkıcı ve inici olarak) ve daha sonra aynı anda çalıp
"a" veya "na" hecesiyle seslendiriniz. Aynı zamanda bu çalışmayı nota isimlerini söyleyerek de yapınız.
Aynı aralığı anarmonikleriyle düşünmenin kafanızı geliştireceğinden bahsetmiştim. Bu aralığı "A-B"
majör ikili olarak isimlendirdikten sonra anarmoniği olan "A-Cb" eksilmiş üçlü şeklinde duyup
seslendirmeyi ihmal etmeyiniz.

4.) Şimdi kafamızdaki aralıkları seslendirme aşamasına geldik. Doğru ses verip veremediğimizi gitardan
çalarak kontrol edeceğiz. Diğerleri gibi bu çalışmayı da çıkıcı ve inici olarak yapınız.
Örn: Önce çıkıcı şekliyle çalışalım. Aynı örneğin sadece 1. derece sesini, yani 6. telin 5. fretindeki A
notasını çalınız. Majör ikili'sini "a" veya "na" hecesiyle ve daha sonra nota ismiyle(bu durumda B) veriniz.
Sonra doğru ses verip veremediğinizi kontrol etmek için gitardan çalıp karşılaştırınız. Aynı çalışmayı inici
şekliyle tekrarlayınız.

5.) Yukarıda gördüğünüz çalışmaları bütün aralıkların bütün formlarıyla tekrarlayınız. Bu çalışma
bugünden yarına bitecek bir çalışma değildir. Sonu gelmeyen, çalıştıkça daha iyi seviyeye geleceğiniz tipte
bir çalışmadır. Önerilen çalışmaları uzun bir zaman dilimine yayarak, sindire sindire, küçük parçalara
bölerek yapmalısınız. Aralık çalışmalarında sabır ve disiplin çok önemlidir. Sonuçları hemen görmeyi
beklemeyiniz. Zaman içinde kulağınızın geliştiğini göreceksiniz.

- Güray ÖZCANA -
18