MÜZİKTE DEĞİŞTİRME İŞARETLERİ

ALTERASYON
By Bilal ERDEMPazar, Mayıs 31, 2015Alterasyon, Ana Notalar, Ara Notalar, Bemoller
Sırası, Çıkıcı Dizi, Çift Bemol, Çift Diyez, Değiştirme İşaretleri, Derece, Diyezler Sırası,
Dizi, İnici Dizi, Nota, Öz DiziHenüz Yorum Yok

DEĞİŞTİRME İŞARETLERİ (ALTERASYON)

Batı müziğinde on iki ses (nota) kullanılır. Bunlardan Yedi tanesi "Ana Notalar" diğer
beş tanesi ise "Ara Notalar"dır. Bu on iki notadan yedi tanesine özel isimler verilmiştir.

ÖZ DİZİ

Öz dizi de gördüğümüz gibi, yedi özel ad alan notalar gösterilmiştir. Sekizinci sırada
yazdığımız "do" notası birinci sıradaki do ile aynı olduğu için o nota sayılmaz. Dolayısı ile
yedi tane ana nota vardır. Öz dizinin kural olarak, 3 ile 4 ve 7 ile 8' inci derecelerinin arasının
yarım, diğer dereceler arasının tam ses olduğunu dereceler konusunda öğrenmiştik.

Öz Dizi Ses Açıklıkları

Batı müziğinde iki nota arası tam ya da yarım olacağı için, o halde bu beş "Ara
Notaları" nın tam sesler arasına girmesi gerekir. Yani;

DO ile RE arasındaki : DO'dan ince RE'den kalın olacak demektir.

RE ile Mİ arasındaki : RE'den ince Mİ'den kalın olacak demektir.
FA ile SOL arasındaki : FA'dan ince SOL'den kalın olacak demektir.
SOL ile LA arasındaki : SOL'den ince LA'dan kalın olacak demektir.
LA ile Sİ arasındaki : LA'dan ince Sİ'den kalın olacak demektir.

Bu beş ara notanın özel bir adı yoktur. Bu notalar değiştirme işaretleri ile nitelendirilir.
Önüne konulduğu notanın ses yüksekliğini değiştiren işaretlere "Değiştirme
İşaretleri" denir. Bu değişiklikle yapılan işe ise "Alterasyon" denir.

DEĞİŞTİRME İŞARETLERİ
 DEĞİŞTİRME İŞARETLERİ

Değiştirme İşaretleri, daima notaların önüne konulur ve önüne konulduğu notadan sonra
okunur. DO ile RE arasındaki notanın, DO'dan ince RE'den kalın olması gerekiyordu. Önüne
konulduğu notayı, yarım ses incelten diyez işaretini bu notaların önüne koyalım.

Yedi sesin içindeki diğer beş ses de böylelikle bulunmuş ve adlandırılmış oldu.

1- DO Diyez
2- RE Diyez
3- FA Diyez
4- SOL Diyez
5- LA Diyez

Yalnız, diyez ile olan bu adları diziler "çıkıcı düzen"de iken alırlar. Dizi "inici düzen"de
iken, inceltme işi bu kez tersine, kalınlaştırma olarak yapılır.

İnici düzende ise,

1- Sİ Bemol
2- LA Bemol
3- SOL Bemol
4- Mİ Bemol
5- RE Bemol

DİYEZLER SIRASI
 DİYEZLER SIRASI

BEMOLLER SIRASI

BEMOLLER SIRASI

DEĞİŞTİRME İŞARETLERİNİN KULLANILIŞ

ŞEKİLLERİ

Diyezin, Naturel (Bekar) ile Kullanılışı : Diyez, önüne konulduğu notanın ses
yüksekliğini yarım ses inceltir. Naturel (Bekar) ise değişime uğrayan notayı doğal (Tabii)
duruma getirir.

Diyezin Naturel (Bekar) ile Kullanılışı

Bemolün, Naturel (Bekar) ile Kullanılışı : Bemol, önüne konulduğu notanın ses
yüksekliğini yarım ses kalınlaştırır. Naturel (Bekar) ise değişime uğrayan notayı doğal (Tabii)
duruma getirir.
 Bemolün Naturel (Bekar) ile Kullanılışı

Çift Diyezin kullanılışı : Çift diyez önüne konulduğu notanın ses yüksekliğini bir
tam ses inceltir.

Çift Diyezin kullanılışı

Çift Bemolün kullanılışı : Çift bemol önüne konulduğu notanın ses yüksekliğini
bir tam ses kalınlaştırır (pesleştirir)

Çift Bemolün kullanılışı

"Diyez" ve "Bemol"ün portenin başına konuluşu ve etkisi :

Portenin, sol anahtarı ile ölçü gösteren rakamın arasına konulan diyezler ya da
bemoller, kural olarak yukarıda bahsettiğimiz "diyezler sırası" ve "bemoller sırası"na göre
yazılmak zorundadır. Bu kurala göre yazılan diyezler ya da bemoller hangi notaya
konulmuşsa, parça ya da eser içindeki o diyez ya da bemollere denk gelen notalar, diyez ya da
bemol olarak okunacak veya çalınacak demektir.
 Diyez ve Bemol'ün Parça İçinde Kullanımı ve Etkisi

Birinci örnekte, portenin başına Sİ bemol konulduğu için parça içindeki bütün "Sİ"
notaları (Sİ) bemol olacak demektir.

İkinci örnekte, portenin başına FA diyez konulduğu için parça içindeki bütün "FA"
notaları (FA) diyez olacak demektir.

Üçüncü örnekte, portenin başına konulan diyezler sırasındaki yedi diyez'den (FA, DO,
SOL, RE, LA, Mİ , Sİ) beş tanesi olan FA, DO, SOL, RE, LA diyezleri konulduğu için, parça
içindeki bütün FA, DO, SOL, RE ve LA notaları diyez olacak demektir.

Dördüncü örnekte, portenin başına konulan bemoller sırasındaki yedi bemol'den (Sİ,
Mİ, LA, RE, SOL, DO, FA) üç tanesi olan Sİ, Mİ, LA bemolleri konulduğu için, parça
içindeki bütün Sİ, Mİ ve LA notaları bemol olacak demektir.

Diyez, Bemol ve Naturel'in Geçici Olarak Ölçü İçinde Kullanılışı

Bir ölçünün içine konulan değiştirme işaretleri, sadece o ölçüde bulunan rejistirler de
dahil aynı isimdeki notaları değişime uğratır. Sonraki ölçüde etkisini yitirir ve tekrar başta
kullanılması istenen şekli ile çalınır ya da söylenir.
 Diyez, Bemol ve Naturel'in Geçici Olarak
Ölçü İçinde Kullanılışı

Birinci örnekte, İlk ölçüdeki geçici olarak kullanılan FA diyez notası, aynı ölçüdeki
FA notasını da diyez olarak etkiler. Parçanın başında FA diyez olmadığı için sonraki
ölçülerde gelen FA notaları olması gereken naturel olarak çalınır. Yine aynı şekilde üçüncü
ölçüdeki geçici olarak kullanılan RE diyez notası, aynı ölçüdeki RE notasını da diyez olarak
etkiler.

İkinci örnekte, ikinci ölçüdeki geçici olarak kullanılan Sİ bemol notası, aynı ölçüdeki
Sİ notasını da bemol olarak etkiler. Parçanın başında Sİ bemol olmadığı için sonraki ölçülerde
gelen Sİ notaları olması gereken naturel olarak çalınır. Yine aynı şekilde üçüncü ölçüdeki
geçici olarak kullanılan RE bemol notası, aynı ölçüdeki RE notasını da bemol olarak etkiler.

Üçüncü örnekte, parçanın başında FA ve DO diyezleri vardır. İkinci ölçüdeki DO

notası parçanın başında diyez olduğu için DO diyezdir. Ancak, DO diyez naturel kullanılarak
naturel yani doğal hale getirilmiştir. Aynı ölçüde olduğu için sonraki DO notası da naturel
olarak etkilenmiştir. Fakat ölçü bittiği için diğer ölçüdeki DO notası parçanın başında DO
diyez olduğu için olması gereken haline yani DO diyez haline döner. Yine aynı şekilde
dördüncü ölçüdeki geçici olarak kullanılan FA naturel notası aynı ölçüde kendisinden sonra
gelen FA notasını naturel olarak etkilemiştir. Fakat sonraki ölçülerde tekrar olması gereken
FA diyez halinde çalınacak ya da söylenecektir.

Dördüncü örnekte, parçanın başında Sİ, Mİ, LA ve RE bemolleri vardır. Birinci

ölçüdeki RE notası naturel hale getirilmiş ve kendisinden sonra gelen RE notasını da naturel
olarak etkilemiştir. Sonraki ölçüde parçanın başında RE bemol olduğu için etkisini yitirmiş ve
olması gereken RE bemol haline geri dönmüştür. Yine üçüncü ölçüde parçanın başında olan
Sİ bemol notası, naturel olarak değiştirilmiş ve kendisinden sonraki gelen Sİ notasını da
naturel olarak etkilemiştir. Sonraki ölçüde parçanın başında Sİ bemol olduğu için etkisini
yitirecek ve olması gereken Sİ bemol haline geri dönecektir.