ARALIKLAR

İki perde arasındaki yükseklik farkına (pestlik-tizlik) aralık denir. Başka bir deyişle,
İki nota arasındaki ses açıklığına ve iki nota arasındaki yükseklik dereceleri değişikliğine
aralık denir. Aralıklar isimlerini, içindeki derece sayılarına göre alırlar.

İKİLİ ARALIĞI: DO-RE gibi iki bitişik derecenin ses açıklığı, ikili aralığıdır. Diğer bütün iki
bitişik derecelerin ses açıklığına da, ikili aralığı denir.

ÜÇLÜ ARALIĞI: DO-RE-Mİ gibi üç bitişik derecenin ses açıklığı üçlü aralığıdır. Diğer
bütün üç bitişik derecelerin ses açıklığına da, ikili aralığı denir.

DÖRTLÜ ARALIĞI: DO-RE-Mİ-FA gibi dört bitişik derecenin ses açıklığı dörtlü aralığıdır.
Diğer bütün dört bitişik derecelerin ses açıklığına da, dörtlü aralığı denir.

BEŞLİ ARALIĞI: DO-RE-Mİ-FA-SOL gibi beş bitişik derecenin ses açıklığı beşli aralığıdır.

ALTILI ARALIĞI: DO-RE-Mİ-FA-SOL-LA gibi altı bitişik derecenin ses açıklığı altılı
aralığıdır.

YEDİLİ ARALIĞI: DO-RE-Mİ-FA-SOL-LA-Sİ gibi yedi bitişik derecenin ses açıklığı yedili
aralığıdır.

SEKİZLİ ARALIĞI: DO-RE-Mİ-FA-SOL-LA-Sİ-DO gibi sekiz bitişik derecenin ses açıklığı

sekizli aralığıdır.
Aralıkların Nitelikleri

Rakamlarla adlandırılan aralıklar, aralarındaki yarım ve tam ton sayısına göre nitelendirilirler.
Bu nitelendirmede aralığın adı değişmez sadece niteliği değişir. Aralıkların nitelendirilmesi 2
şekilde olur.

- Küçük- Büyük Aralıklar

- Tam Aralıklar

Ünison (Aynı Ses)

½ Ton, Küçük İkili (K2-m2)

1 Ton, Büyük İkili (B2-M2)

1,5 Ton, Artık İkili (+2)

1,5 Ton, Küçük Üçlü (K3-m3)

2 Ton, Büyük Üçlü (B3-M3)

2,5 Ton, Tam Dörtlü (T4)

3 Ton, Artık Dörtlü (+4)

3 Ton, Eksik Beşli (-5)

3,5 Ton, Tam Beşli (T5)

4 Ton, Artık Beşli (+5)

4 Ton, Küçük Altılı (K6-m6)

4,5 Ton, Büyük Altılı (B6-M6)

5 Ton, Küçük Yedili (K7-m7)

5,5 Ton, Büyük Yedili (B7-M7)

6 Ton, Tam Sekizli (Oktav, T8)

Konsonan: Uyumlu, uyuşan

Dissonan: Uyumsuz, çatışan aralıklar.

Tam Uyumlu Aralıklar: Tam 5’li, Tam 8’li.

Yarı Uyumlu Aralıklar: K3, B3, K6, B6, Tam 4’lü.

Çatışan Aralıklar: K2, B2, +4, K7, B7, K9, B9.

 Aralıklar Kurulurken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

1. Kök ses’e (aralığın kurulacağı ses) hiçbir şekilde dokunulmaz. Çünkü kök ses
temeldir. Temel yıkılırsa bütün bina yıkılır.

2. Arada ses var ise ara seslere hiçbir şekilde dokunulmaz.

3. Oynama ve müdahale sadece en son ses (üst uç) üzerinde yapılır.

4. İlk önce aralıkta kaç ses olduğu saptanır ve o kadar ses ilerlenir.

5. Saptanan ses üzerinde hesaplama yapılarak aralık bulunur.

Aralıkların ton olarak hesaplanması:

Aşağıda Do sesi üzerine kurulmuş 3’lü bir aralık vardır. Do sesi üzerine 3’lü bir aralık
kurmak için ilk olarak Do sesi üzerine Do da dahil olmak üzere 3 nota sayacağız:

Do: Do, Re, Mi. Sonra bizden istenen aralığa göre aralıklarını ton olarak
hesaplayacağız. İlk sese (kök) ve ara seslere dokunamadığımız için sadece son ses ile
oynamamız gerekecek. Do üzeri üçlü aralık Do – Mi yapmaktadır. Do – Mi arası 2 ton (perde)
’dur. O halde Do – Mi arası 3ses 2 ton olduğuna göre buna denk gelen aralık Büyük 3’lü (B3
veya M3) olmaktadır.

Eğer Küçük üçlü aralığını elde etmek istersek ki Küçük 3’lü 1½ tondur; o zaman son
ses (üstuç) ile oynama yaparak aralığı 3 ses 1½ ton olarak düzenlememiz gerekecek. Böylece
Do üzeri Küçük üçlü Do – Mi bemol olacak. 3 ses 1½ ton.

Peki neden Re diyez (Re#) değil de Mi bemol (Mib)?

Çünkü bizden 3 ses hesaplanması isteniyor. Do – Re# iki ses yapmaktadır. Do – Mi:
Do, re, mi olarak üç ses yapmaktadır.
 Aralıkların Çevrimleri

Çevirme işlemi adından da anlaşılacağı gibi aralıkların çevrilmesi, ters yüz edilmesi
yani alttaki sesin üstte, üstteki sesin alta getirilmesi ile yapılır.

Çevirme işlemi yapıldıktan sonra yeni bir aralık elde edilmiş olunur. Buna bağlı olarak
her aralık başka bir aralığa çevrilmektedir.
Aralıklar çevrildiği zaman onlara karşılık gelenler aşağıdaki gibidir.

Çevrilen aralıklarda kalıp olarak; Küçükler – Büyüklere, Büyükler – Küçüklere, Eksiler –

Artıklara, Artıklar – Eksilere, Tamlar – Tama çevrilirler. Rakamsal olarakta 2’li – 7’liye, 7’li
– 2’liye, 3’lü – 6’lıya, 6’lı – 3’lüye, 5’li – 4’lüye, 4’lü – 5’liye çevrilir. Örnek olarak Küçük
Üçlü aralığı çevrilirse, Büyük 6’lı aralığı olarak karşımıza gelir.

Sonra komşu tonlar…