Müzik Teorisi Ders Notu – 3

MÜZİKTE SES DEĞİŞTİRİCİ (Alterasyon) İŞARETLERİ

Önüne konduğu notanın ses yüksekliğini değiştiren işaretlere “alterasyon işaretleri” denir.
Beş çeşit ses değiştirici işaret vardır. Diyez, çift diyez, bemol, çift bemol ve naturel (bekar)
işareti.

1- Diyez (#) : Önüne konduğu notayı “YARIM SES” inceltir/ tizleştirir.

2- Çift diyez (x) : Önüne konduğu notayı “TAM SES” inceltir.
3- Bemol (b) : Önüne konduğu notayı “YARIM SES” kalınlaştırır/ pestleştirir.
4- Çift bemol (bb) : Önüne konduğu notayı “TAM SES” kalınlaştırır.
5- Naturel/Bekar ( ): Değiştirilmiş notayı ”doğal durumuna getirebilmek” için kullanılır.

Değiştirici işaretler dizek üzerinde notanın önüne ve onunla aynı çizgi ya da boşluğa (aralığa)
konulur. Değiştirici işaretler bir notanın önüne değil de anahtardan hemen sonra
“Donanım”a (dizek’in çizgi ve aralıklarına) konulursa o yerdeki nota/notalar parça boyunca o
değişimi taşıyor demektir. Aynı şekilde nota/notaların oktavları da aynı değişimi taşırlar.
Örneğin, aşağıdaki örnekte Fa notaları hep diyezli çalınacak demektir. Diğerinde ise, si ve mi
notaları parça boyunca hep bemollü çalınacak demektir.

SES DEĞİŞTİRİCİ İŞARETLERİNİN KULLANILIŞI

Bu işaretler, bir müzik parçasının içinde iki şekilde kullanılırlar:

1- Donanımda (parçanın başında) bulunan anahtar ve ölçü rakamlarının arasına konulan

(#, b gibi) ses değiştirici işaretleri parça boyunca ait oldukları notaları ve onun oktavlarını
etkiler. Değiştirici işaretler parça boyunca her dizeğin başına sonra yeniden yazılırlar.

2- Parçanın içinde geçici olarak kullanılan ses değiştirici işaretler, yalnız o ölçü içinde
geçerlidirler. Bunların diğer ölçülere etkisi olmaz. Bir sesin önüne konulan bu işaretler,
o sesin alt ve üst oktavlarını etkilemezler.

ÇİFT DİYEZ VE ÇİFT BEMOLÜN KULLANILIŞI İLE İLGİLİ KURAL:

UYARI: Bir X / bb’den sonra aynı sesi tek # / tek b’lü yazmak istersek, bu sesin önüne önce
bir naturel koyarak X / bb’ün etkisini ortadan kaldırmak, sonra da tek # / b ile amacı ifade
etmek gerekir. Örnekler;