Buod

Sa pagdiriwang ng pista ng San Juan, napagdesisyunan ng pamilyang

Moreta na pumunta sa lugar ng kanilang lolo upang bisitahin ito. Bago sila
umalis, pumunta si Dona Lupeng sa kusina. Nagtaka siya sapagkat wala ang
tagapagluto nilang si Amada. Hinanap niya ito at nadatnan na sumisigaw at
walang saplot ang kalahating bahagi ng katawan. Nagulat siya nang
makitang iba ang kalagayan at ikinikilos nito. Nang tanungin niya si Entoy
kung pumunta ba si Amada sa Tadtarin, oo ang naging sagot nito. Ayon kay
Entoy, makapangyarihan ang kaniyang asawa sapagkat ito ang Tadtarin,
ang kaluluwa nito ay nasa kaniya. Tumanggi si Entoy na pigilan o kaya ay
hawakan lamang si Amada dahil kung gawin niya ito, maaaring ang mga
pananim ay hindi tumubo, mamatay ang mga hayop, o kaya ay mawalan ng
isda sa mga ilog.

Nang sila ay patungo na sa lugar ng kanilang lolo, napadaan sila at

nasaksihan ang prusisyon para sa pagdiriwang ng pista. Basang-basa ang
damit ng mga taong nakikiisa at ang mga dumadaan ay kanila ring
binabasa. Sila ay masiglang sumisigaw ng “San Juan! San Juan!” Ang grupo
ng mga kabinataan ang may hawak ng imahe ni San Juan. Lubos na nainis si
Dona Lupeng sa kaniyang nasaksihan. Sa tingin niya, ang mga gawi o kilos
nila ay hindi akma o nararapat. Samantala, napansin ni Don Paeng na ang
kanilang pinsan na si Guido ay naroon.

Nang makahapon, muling nagkakita at nagkausap sina Dona Lupeng

at Guido. Si Guido ay nag-aral sa Europa kaya ang kaniyang mga pananaw
ay lubos na kakaiba kumpara sa ibang kalalakihan. Ipinahayag niya ang
paghanga sa kagandahan ng Tadtarin sa katauhan ni Amada. Hindi sumang-
ayon si Dona Lupeng dito. Tinukoy niya ito bilang kanilang tagapagluto.
Dagdag pa niya, ito ay mataba at may edad na, ngunit hindi pa rin nagbago
ang pananaw ni Guido ukol dito. Dahil nga rito ay napunta ang kanilang
usapan sa Tadtarin. Ayon kay Guido, noong unang panahon ay ang mga
kababaihan ang itinitingala, samatala ang mga kalalakihan naman ang
itinuturing na mga alipin. Nang akmang aalis na si Dona Lupeng ay biglang
mataimtim na hinalikan ni Guido ang kaniyang sapatos. Bilang tugon, dali-
daling umalis si Dona Lupeng.

Nang sila ay makauwi, napansin ni Don Paeng na may kakaiba sa

ikinikilos ni Dona Lupeng. Isinalaysay nito ang nangyari. Nagpahayag ng
pagkainis si Don Paeng sa mga kabinataan tulad ni Guido sa kasalukuyang
panahon na iyon. Ayon sa kaniya, ang mga kababaihan ay dapat na
minamahal at nirerespeto. Ngunit mistulang nabigo si Dona Lupeng sa
naging sagot ng kaniyang asawa. Napagtanto niya na siguro ay mas gusto
ng mga kababaihan na hinahangaan kaysa nirerespeto.

Nang gabi ring iyon, ipinahayag ni Dona Lupeng ang pagnanais na

masaksihan ang Tadtarin sa huling pagkakataon sapagkat iyon ang ikatlo at
huling gabi ng pagdiriwang nito. Nagulat si Don Paeng sa narinig mula sa
asawa. Noong una ay lubos itong hindi sumasang-ayon ngunit nang
ipagdiinan ni Dona Lupeng na siya ay pupunta, kasama niya man ang asawa
o hindi. Si Don Paeng ay walang ibang magawa kung hindi samahan ang
kaniyang asawa.