KASAYSAYAN NG ALPABETONG FILIPINO

Kasaysayan ng Alpabeto

SANSKRIT/O

Ang paraan ng pagsulat na ito ay isang uri ng paraang abiguda na gumagamit g katinig-
patinig na kombinasyon. Kung kaya’t mapapansin na ang pinakapayak na anyo nito ay mayroon
lamang tunog sa hulihan na /a/. Nilalagyan lamang ng kudlit sa itaas upang makalikha ng tunog
na nagtatapos sa /e/ at /i/ at sa ibaba naman inilalagay upang makalikha ng tunog na /o/ at /u/.

ALIFBATA o ALIBATA

Isang paraan ng pagsulat na ginagamit bago pa dumating ang mga Kastila. Ito ay
kahalintulad sa sistema o paraan ng pagsulat ng mga taong Java na tinatawag na kayi. Ang
paraan ng pagsulat na ito ay pinaniniwalaang ginagamit na noong 14 na siglo hanggang sa
panahon ng pananakop ng mga Kastila. Ang salitang baybayin ay nangangahulugang ispeling o
pagbaybay.

Katutubong sistema ng pagsulat/alpabeto ng iba’t ibang pangkat etnolinggwistiko sa

Pilipinas mula 1000-1200 hanggang 1800.

BAYBAYIN hango sa salitang “baybay” (to spell)

ALIBATA hango sa “alif bata” (3 unang pantig sa Arabic: “alif”, “ba” at “ta”)
sa mga paraan ng pagsulat ng iba’t ibang lugar sa India: Sanskrit; Brahmi; Assam etc.)

ABECEDARIO

Ito ay binubuo ng 29 na letra at hango sa Romanong paraan ng pagbigkas at pagsulat.

Alpabetong Kastila; mula sa Alpabetong Romano

Isinusulat ang mga titik gaya ng sa alpabetong Romano
Itinuro sa piling mga mag-aaral sa mga klaseng tinatawag na caton, kadalasan sa mga kumbento
atbp.

Ayaw turuan ng mga Kastila sa Pilipinas ang mga indio dahil alam nilang matatalino ang
mga ito at kapag tinuruan ng wikang Espanyol ay maiintindihan ang ginagawang panloloko sa
kanila.
Pilipinas lang ang dating kolonya ng Espanya na di natutong magsalita ng Espanyol
(maliban sa mga intelektwal na nasa alta sociedad at gitnang uri/middle class)
ABAKADA

- mula kay Lope K. Santos (1940)

- binubuo ng 20 letra
- lima (5) ang patinig (a, e, i, o, u)
- labinglima (15) ang katinig (b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, o, w, y)

Alpabetong batay sa wikang Tagalog; binuo ni Lope K. Santos at naisapubliko sa aklat na

Balarila ng Wikang Pambansa (1940): a b k d e g h i I m n ng o p r s t u w y

ALPABETONG PILIPINO (1976)

- binubuo ng 31 titik
- ang dating abakada na binubuo ng dalawampung (20) titik ay nadagdagan ng labing-isa (11)
pang titik mula sa abecedario. Ang mga naidagdag na titik ay: c, ch, f, j, ll, ñ, q, rr, v, x at z

ALPABETONG FILIPINO (1987)

- binubuo ng 28 titik: lima (5) ang patinig at dalampu’t tatlo (23) naman ang katinig. Ang paraan
ng pagbigkas ay batay sa Ingles.
 ANG BAYBAYIN: Pahapyaw na Kasaysayan

Maituturing na regalo ng kultura at ng kasaysayan ang lenggwahe at paraan o sistema ng

pagsusulat ng isang komunidad. Ngunit, sa pagdaan ng mga panahon, dahil sa kolonisasyon at
globalisasyon, unti-unting nawawala ang mga pamanang ito at napapalitan ng kolonyal na
kulturang popular. Kakaunti o halos wala nang gumagamit ng sarili nating paraan ng pagsusulat.
Ang iba pa nga ay nagkakamali sa pagtawag nito at sinasabing ito ay “Alibata”.

Ang katawagang ALIBATA ay nilikha noong ika-20 dantaon ni Paul Versoza, isang kasapi
ng dating National Language Institute. Nagbigay paliwanag si Versoza sa kaniyang aklat
na Pambansang Titik nang Pilipinas noong 1939:

"Noong 1921 umuwi ako galing sa Estados Unidos upang magbigay

ng mga panayam pampubliko tungkol sa pilolohiyang Tagalog,
kaligrapiya at lingguwistika. Ipinakilala ko ang salitang alibata, na
lumitaw sa mga pahayagan at binanggit ng maraming manunulat sa
kanilang mga sulatin. Aking nilikha ang salitang ito noong 1914
sa Manuscript Research Division ng New York Public Library batay sa
pagkakahanay ng mga titik sa alpabetong Maguindanao (Moro) gaya
ng sa Arabo: alif, ba, ta (alibata), tinanggal ang “f” upang maging
lalong kaaya-aya sa pandinig."

Paul Rodriguez Versoza

Ang salitang baybayin ay isang katagang pangkalahatan sa wikang Tagalog na tinutukoy

ang lahat ng titik na ginagamit sa pagsulat ng isang wika. Ibig sabihin, isang “alpabeto” – subali't
mas kahawig ito ng isang "syllabary" o palápantigan. Nakatala itong pangalang ng lumang sulat
sa isa sa mga unang talasalitaang inilathala sa Pilipinas, ang Vocabulario de Lengua Tagala noong
taong 1613. Ito'y mula sa ugat na “baybay” na nangangahulugang ispeling. Sa mga sulatin ng
mga unang Espanyol, ang karaniwang tawag nila sa baybayin ay ang mga “titik o sulat ng mga
Tagalog.”

Ang Pagkawala ng Baybayin

Bagama't mabilis ang paglaganap ng baybayin sa Filipinas noong siglong 1500, nanghina
ito nang pumasok ang 1600 sa kabila ng mga ginawang pagsisikap ng mga prayleng gamitin ito
sa pagtuturo ng kanilang pananampalataya. Ginamit pa rin ng mga Pilipino ang mga titik ng
baybayin sa pagsulat ng kanilang mga pangalan sa ika-17 dantaon hanggang sa simula ng ika-18
dantaon, kahit maraming sulatin na ang nasa wikang Espanyol noon.
 Kung ang dahilan ng pagkamatay ng baybayin ay ang pagiging hindi angkop nito sa pang-
araw-araw na pangangailangan ng mga Pilipino ngayon, bakit kaya hindi man lang ito nanatili
bilang bahagi ng pamanang lahi? Bakit hindi man lang ito naging isang sagisag ng kalinangang
Pilipino? Hindi nakaukit ang baybayin sa mahahalagang gusali at bantayog o pinag-aaralan
bilang isang sining ng bayan tulad ng kaligrapiya sa mga ibang bansa sa Asya? Malungkot mang
sabihin, halos lahat ng uri ng mga katutubong sining ng Pilipinas na naabot ng impluwensiya ng
Espanya ay napabayaan, at nanatili lamang sa mga lugar na hindi sinakop ng mga Espanyol.

Natuklasan Muli ang Baybayin

Sa totoo, hindi nawala ang baybayin sa ilang bahagi ng Pilipinas. Sa halip umunlad pa ito
at naging tatlong bukod-tanging uri ng pagsulat. Natatandaan pa rin ng mga taong Tagbanuwa
sa Palawan ang kanilang sulat ngunit bihira na nilang ginagamit ito ngayon. Ang mga Buhid at
lalo na ang mga Hanunóo sa Mindoro ay nagsusulat pa rin gaya ng mga sinaunang Filipino 500
taon na ang nakaraan, sa kanilang pakikipag-ugnayan at panulaan.
 ANG PAG-AARAL NG BAYBAYIN

Ang baybayin ay isang mabisang paraan ng mga ninuno ng pagsusulat ‘di lamang upang
makipag-usap sa isa’t isa kundi makita rin nila ang kanilang mga paniniwala sa pamamagitan ng
pagbaybay sa mga salita. Ang baybayin ay isang piktoryal na uri ng pagsusulat. ‘Di tulad ng ilang
mga piktoryal na sistema ng pagsusulat, ito ay madaling isulat at kabisaduhin.

Ang baybayin ay may labing pitong simbolo. Hindi tulad ng ibang mga letra, ang bawat
simbulo ng baybayin ay nagrerepresenta ng isang “syllable” o pantig.

Ngayon ay matututunan mo kung papaano ang pagbaybay ng tama.

Bago natin matutunan ang pagbaybay, kailangan muna nating tandaan ang iba’t ibang
porma ng bawat baybayin. Upang makatulong sa pagsaulo, meroon akong ilang mga sariling
simbulismo sa ilang mga baybay:

Ba: nagmula sa “babae” (hugis dibdib ng isang babae)

Ka: Ginamit na simbulo ng mga Katipunan (tandaan na lamang ang simbulo na nasa watawat ng
katipunan)
Ha: Hangin (simbulo ng hangin)
La: nagmula sa “lalaki” tingnan na ang hugis ay katawan ng lalaking may “abs”
Mga Dapat Tandaan sa Pagbabaybay:

- maliit na tuldok sa baba - may tunog na /o-u/

- maliit na tuldok sa itaas - may tunog na /e-i/

- simbolo ng krus sa ibaba - pagkakaltas ng katinig

- walang tuldok/krus - may tunog na /a/

 MGA HALIMBAWA NG SULAT BAYBAYIN

Walang Pagkakaltas
May Pagkakaltas