Klinički pregled u endokrinologiji

Fizikalne manifestacije poremećaja žlijezda sa unutrrašnjim lučenjem zaslužuju

posebnu pažnju. Dok se prisustvo endokrinopatije obično potvrđuje laboratorijskim
procedurama bolesno stanje endokrinog sistema je često suspektno pri samom
kliničkom pregledu.

Mnogi faktori mogu ukazati na postojanje endokrinopatije:

- lice (izgled bolesnika)
- habitus
- glas
- pokreti tijela
- stav

Određeni organi su ogledalo endokrine funkcije:

- boja i građa kože
- stepen ili nedostatk pigmentacija
- količina i distribucija masnog tkiva
- konture lica
- kvalitet i distribucija kose
- dlakavost tijela i lica

Endokrine žlijezde koje se mogu normalno palpirati su:

- štitnjača
- gonade
- paratireoidea

Inspekcija
Pokreti štitnjače se izazivaju aktom gutanja i omogućavaju inspekciju štitnjače. Stojimo
ispred pacijenta i posmatramo bazu vrata dok pacijent guta. Ponovimo pregled kada
pacijent lagano ekstendira vrat. Normalna štitnjača nije vidljiva. Uvećana štitnjača se
može primjetiti kao “oteknuće” koje klizi naviše tokom prvog akta gutanja

Palpacija
- ispitivač ispred ili iza pacijenta
- kada je ispitivač iza pacijenta jagodice prva dva ili tri prsta obje šake stavljaju se
lagano na obje strane traheje nešto ispod tireoidne hrskavice
- oba lobusa se palpiraju istovremeno dok pacijent guta
- lagani kružni pokreti će pomoći da se ograniče nodusi i nepravilnosti
- fleksija vrata prema palpiranom lobusu pomaže u relaksaciji mSCM
Palpacija - položaj ispitivača ispred pacijenta:
- obavlja se sa palčevima
- palpirati se može samo istmus kao uska traka tkiva koja se diže prilikom gutanja

Inspekcija je najvažnija metoda u pregledu endiokrinoloških pacijenata. Izgled pacijenta

mnogo govori o endokrinoj funkciji date žlijezde. Hormoni štitnjače reguliraju rast,
sazrijevanje, proizvodnju energije i održavanje stalne unutrašnje ravnoteže.

Prednji režanj hipofize

Gigantizam:
- tjelesna visina iznad normalnog nivoa za pacijentovu dob i rasu
- uzrok hiperprodukcija hormona rasta prije zatvaranja epifiza kostiju
- rast proporcionalan

Akromegalija
- uzrok: povećana produkcija hormona rasta u odraslih osoba

Inspekcijom :
- glava velika
- široke grube crte lica
- zadebljao nos i usne
- prominencija čela (prekomjeran razvoj frontalnog sinusa)
- šake i stopala uvećani i prošireni
- glas promukao zbog uvećanja jezika
- generalizirano uvećanje svih organa naročito jetre, srca i slezene

Patuljast rast je tjelesna visina ispod granica normale za dob i rasu pojedinca.
Hipof.patuljak ima proporcionalno tijelo. Crte nježne, seksualni razvoj usporen ili
nekompletan.

Hipopituitarizam
Kod odraslih rezultira smanjenom stimulacijom štitnjače nadbubrežnih žlijezda i gonada.
Smanjena produkcija melanocitno-stimulirajućeg hormona mijenja fizikalni nalaz.
Prisutni su znaci prim.miksedema.

Hipogonadizam - rezultira gubitkom aksilarne dlakavosti.

Gubitak MSH rezultira depigmentacijom kože i genitalija

Kombinovani efekt nedostatka ovih hormona dovodi do bljedila kože, suhe glatke kože
poput voska, gubitka kose.
Nadbubrežene žlijezde
Feohromocitom - nastaje zbog hiperfunkcije medule nadbubrežnih žlijezda, povećana
koncentracija epinefrina i norepinefrina. Karakterizira ga: maligna hipertenzija,
tahikardija, pojačano znojenje, bljedilo kože.

Addisonova bolest
Nastaje zbog insuficijencije kore nadbub.žlij.
Karakterizira ga: tamnosmeđa pigmentacija kože - pigmentacija najjača na površinama
izloženim pritisku (koljena laktovi, članci na rukama), ožiljcima sluznicama; pigmentacija
je često modra oko rubova usana, na bukalnoj sluznici i gingivama, mišićna slabost,
astenija, gubitak TT; ortostatska hipotenzija i tahikardija, dlake prorjeđene.

Cushingov sindrom se javlja kod hiperfunkcije kore nadbub.žlij. sa porastom sekrecije

glukokortikoida. Karakterizira ga:
- redistribucija masti (centripetalna gojaznost)
- gubitak proteina (tanka koža, pojava modrica, strija, atrofija mišića)
- hipertenzijalice zaobljeno kao pun mjesec (mjesečasto lice)
- jastuče masti preko gornjih torakalnih kralježaka – bizonova grba (buffalo hump)
- ekstremiteti tanki atrofični

Hirzutizam (humpty-dumpty disease) se javlja kod hiperfunkcije kore nadbub.žlij. sa

porastom sekrecije spolnih hormona. Čest je kod žena. Koža je tanka i
vlažna.Ružičaste strije na stomaku, dojkama, lat.stranama natkoljenica.

Connov sindrom
Primarni hiperaldosteronizam se javlja kod hiperfunkcije kore nadbub.žlij. sa porastom
sekrecije mineralokortikoida. Karakterizira ga: hipertenzija; simptomi hipokalijemije;
mišićna slabost; povremena paraliza mišića naročito ekstremiteta; sekundarna alkaloza
zbog manjka kalija - vodi ka tetaniji.

Adrenogenitalni sindrom se javlja kod hiperfunkcije kore nadbub.žlij. sa porastom

sekrecije androgena. Karakterizira ga: maskulinizirajući efekti i to povećana dlakavost
lica i tijela, kllitoris se povećava, grudi se smanjuju, figura postaje muška, glas se
produbljuje.
Paratireoidne žlijezde
Hipersekrecija PTŽ
Karakterizira je: hiperkalcemija, oboljenje kostiju, mišićna slabost prostracija zbog
hiperCa, depoziti kalcija, deformiteti skeleta - rezultat demineralizacije kostiju.

Hiposekrecija PTŽ
Karakterizira je: hipokalcemija i tetanija, karpopedalni spazam, Chvostekov znak,
Trussov znak.