1. U izotermskom kristalizatoru pri 100°C, provodi se kristalizacija K2CO3·1.5H2O.

Kristalizator poji procesni tok slijedećih parametara: protok 16000 kg/h, sadržaj soli
32 mas.% i temperatura 50°C. U kristalizatoru se generiše 9000 kg/h sekundarne pare.
Specifični toplinski kapacitet pojnog i koncentriranog toka je 2.36 kJ/(kg·K) i 2.28
kJ/(kg·K). Toplinski kapacitet kristalnog produkta je 0.91 kJ/(kg·K). Toplina
kristalizacije soli je 11.4 kJ/kg, dok je topivost soli pri 100°C iznosi 61.05 mas.%
Izračunati sadržaj kristala u toku produkcione suspenzije i količinu transferirane
topline. Molekulska masa K2CO3 je 138.205 kg/kmol.
1 - K2CO3; 2 - H2O

Tkr, K2CO3·1.5H2O, m1, c11, t1, m3, cp1, cp4, cpkr=cp5, qkr, c14, M(K2CO3)
ԑkr = mkr/msusp = m5/(m4+m5)

m4, m5 – materijalni bilans

Qtr = ? (toplinski bilans)

Slika 1. Izotermski kristalizator

Materijalni bilans:
m1 = m3 + m4 + m5 ;
Materijalni bilans u odnosu sadržaj K2CO3 ;

m1 · c11 = m4 · c14 + m5 ·c15;

c15 = M(K2CO3)/( M(K2CO3)+1.5 M(H2O)=138.205/(138.205+1.5·18)=0.836

m5 = m1 – m3 - m4 = 16000 – 9000 - m4 = 7000 - m4

m1 · c11 = m4 · c14 + (7000 - m4) ·c15

16000 ·0.32 = m4 · c14 + 7000 ·c15 - m4 ·c15

5120 = m4 · c14 + 7000 ·0.836 - m4 ·c15
 5120 – 5852 = m4 · (c14 - c15=

m4 = (5120-5852)/(0.6105-0.836)
m4 = 3246.11 kg/h

m5 = 7000 - m4 = 3753.89 kg/h

ԑkr = mkr/msusp = m5/(m4+m5)=3753.89/(3246.11+3753.89)=0.536
Qtr = ? (toplinski bilans)

m1 · h1 + Qtr + Qkr = m3 · H3 + m4 · h4 + m5 · h5
tref = 0;

h1 = cp,1 · (t1-tref) = 2.36 · (50-0) = 118 kJ/kg

Qkr = m5 · qkr = 3753.89 · 11.4 = 42794.35 kJ/h

H3 (100ºC) = 2676.1 kJ/kg

h4 = cp,4 · (tkr-tref) = 2.28 · (100-0) = 228 kJ/kg

h5 = cp,5 · (tkr-tref) = 0.91 · (100-0) = 91 kJ/kg

Qtr = m3 · H3 + m4 · h4 + m5 · h5 - m1 · h1 - Qkr = 23235822.73 kJ/h

2. Vakuum kristalizator poji tok vodene otopine limunske kiseline i u kristalizatoru se

hladi uz isparavanje jednog dijela prisutne vode. Potrebni podaci su prikazani na slici
ispod. Odrediti ԑkr i Qkr. Toplina kristalizacija limunske kiseline iznosi 117.73 kJ/kg.

Slika 2. Vakuum kristalizator

 ԑkr i Qkr = ?

ԑkr = mkr/msusp = m3/(m2+m3)

Materijalni bilans:

m1 = m2 + m3 + m4
Materijalni bilans u odnosu sadržaj limunske kiseline:
m1 · c11 = m2 · c12 + m3 ·c13

c1 3 = 1; (kristali)
12000 = m2 + m3 + 500

Materijalni bilans u odnosu sadržaj limunske kiseline:

12000 · 0.76 = m2 · 0.6956 + m3 ·1

m2 = 7818.46 kg/h
m3 = 3681.34 kg/h

ԑkr = mkr/msusp = m3/(m2+m3)=3681.34/(7818.46+3681.34)=0.32

m1 · h1 + Qkr = m2 · h2 + m3 · h3 + m4 · h4

Qkr = m2 · h2 + m3 · h3 + m4 · h4 - m1 · h1 =
7818.46·97.84+3681.34·52.66+500·2580.1-12000·177 = 124887.06 kJ/h
3. Kristalizator sa kontaktnom površinom poji procesni tok limunske kiseline sa
protokom od 4500 kg/h, temperature 55°C i sadržaja kiseline od 70 mas.% . Ako je
temperatura u kristalizatoru 20°C izračunati potrošnju rashladnog fluida i veličinu
kontaktne površine. Rashladni fluid je antifriz, koji se u procesu transfera topline
ugrije za 15°C. Ulazna temperatura rashladnog fluida je -5°C. Kristalizator se
eksploatiše pri vrijednosti koeficijenta prolaza topline od 250 W/(m2∙K). Srednji
toplinski kapacitet pojnog toka, toka matične otopine i kristalnog produkta je 2319,
2538 i 1888 J/(kg∙K). Specifična toplina kristalizacije iznosi 107.57 kJ/kg. Specifični
toplinski kapacitet rashladnog medija iznosi 3768 J/(kg∙K). Temperatura pojnog toka
na izlazu iz hladnjaka iznosi 17°C. Molekulska masa limunske kiseline iznosi 192.13
g/mol. Topivost limunske kiseline iznosi 59.55 mas.%, a na temperaturama manjim od
36.6°C kiselina kristalizira kao monohidrat.

4. Kristalizacija natrijum sulfata izvodi se izotermnim isparavanjem vode pri

barometarskim pritiskom. Kristalizator poji procesni tok sljedećih parametara: protok
12000 kg/h, temperature 60°C i sadržaja soli od 31.5 mas.%. Izračunati toplinski tok
koji se transferira na ogrijevnoj površini kristalizatora za slučaj da kristalizator napušta
tok suspenzije sa 25 mas.% kristala. Suspenzija se razdvaja na tokove matične otopine
i kristalnog produkta (100%). Srednji specifični toplinski kapacitet pojnog toka, toka
matične otopine i kristalnog produkta su 3323, 3337 i 920.8 J/(kg∙K). Specifična
entalpija generisane sekundarne pare iznosi 2681.435 kJ/kg. Temperatura ključanja
otopine na barometarskom pritisku iznosi 102.88°C. Topivost nastrijum sulfata na
navedenoj temperaturi iznosi 29.7 mas.%, dok je specifična toplina kristalizacije -
13.57 kJ/kg.