1. Izračunati aktivnost vode u 20% otopini NaCl. Molekulsa masa NaCl je 58.44 kg/kmol.

Za NaCl konstanta k u relaciji za aktivnost vode iznosi 15.8.

aw – aktivnost vode
xw – molski udio vode u otopini

0.8
18
𝑥𝑤 = 0.8 0.2 = 0.93
+ 58.44
18

𝑎
𝑙𝑜𝑔 (𝑥𝑤 ) = −𝑘 ∙ (1 − 𝑥𝑤 )2
𝑤

2 2
𝑎𝑤 = 10−𝑘∙(1−𝑥𝑤 ) ∙ 𝑥𝑤 = 10−15.8∙(1−0.93) ∙ 0.93=0.778

2. Izračunati povišenje tačke ključanja 45% vodene otopine glukoze pri pritisku 0.2 bar.
Molekulska masa glukoze je 180.06 kg/kmol. Za glukozu konstanta k u relaciji za aktivnost
vode iznosi 0.7.

𝑎𝑤
𝑙𝑜𝑔 ( ) = −𝑘 ∙ (1 − 𝑥𝑤 )2
𝑥𝑤
𝑥𝑤 = 0.924

𝑎𝑤 = 0.915
∗
∆𝑇𝑝𝑘 = 𝑇𝑘 (𝑝𝑤 ) − 𝑇𝑧𝑝 (𝑝)

∗
0.2
𝑝𝑤 = = 0.218 𝑏𝑎𝑟
0.915

Tzp(0.2 bar) = 60.06°C

∗
𝑇𝑘 (𝑝𝑤 ) =𝑇𝑘 (0.218)=62.08°C

∗)
∆𝑇𝑝𝑘 = 𝑇𝑘 (𝑝𝑤 − 𝑇𝑧𝑝 (𝑝) = 62.08 − 60.06 = 2.02℃
3. U jednostepenom isparivaču vrši se koncentriranje 2000 kg/h pojne otopine sa 10 mas.%
NaCl. Ako je isparena količina vode 1200 kg/h izračunati koncentraciju NaCl (%) u
koncentriranom produktu. (1-NaCl, 2-H2O)

m2 Sekundarna para

m1, c11

Pojni tok
1

Ogrijevna para

c13 =?
3

Koncentrirani tok

Slika 1. Šema jednostepenog isparivača za primjer 3

Materijalni bilans jednostepenog isparivača:

m1 = m2 + m3
Materijalni bilans jednostepenog isparivača u odnosu na NaCl:
m1·c11 = m3·c13

2000 =1200 + m3

2000·0.1 = m3·c13

m3 = m1-m2 = 2000 – 1200 = 800 kg/h

c13 = (m1·c11)/ m3 = 2000·0.1/800 = 0.25

4. U jednostepenom isparivaču vrši se koncentriranje pojnog toka otopine slijedećih

parametara: protok 5000 kg/h, sadržaj suhe materije 8.5 mas.%, temperatura 30°C, do
sadržaja suhe materije u koncentriranom toku 40 mas.%. Koncentriranje se izvodi na
temperaturi 65°C. U ogrijevnu komoru isparivača uvodi se tok zasićene ogrijevne pare
temperature 85°C. Koeficijent prolaza topline je 1.5 kW/(m2 ·K). Srednji specifični toplinski
kapacitet pojnog i koncentriranog toka iznosi 3.9 odnosno 2.7 kJ/(kg·K). Izračunati, količinu
prenešene topline, potrošnju ogrijevne pare i veličinu ogrijevne površine isparivača. (1 – suha
materija, 2 – H2O)
 2

Sekundarna para

Pojni tok
1 tisp
cp,1
m1, c11
Ogrijevna para
tp
K

c13
3
Qtr, mp, A = ? cp,3
Koncentrirani tok
Slika 2. Šema jednostepenog isparivača za primjer 4

Materijalni bilans jednostepenog isparivača:

m1 = m2 + m3
Materijalni bilans jednostepenog isparivača u odnosu na suhu materiju:
m1·c11 = m3·c13

m1 = m2 + m3

5000·0.085 = m3·0.4
m3 = 5000·0.085/0.4=1062.5 kg/h

m2 = m1 – m3 = 5000 – 1062.5 =3937.5 kg/h

Toplinski bilans jednostepenog isparivača:

̅ 1 ∙ ℎ̂1 + 𝑄𝑡𝑟 = 𝑚
𝑚 ̅ 3 ∙ ℎ̂3
̂2 + 𝑚
̅2 ∙ 𝐻

tref = 0;
𝑡 𝑘𝐽
ℎ̂1 = ∫𝑡 1 𝑐𝑝,1 (𝑡)𝑑𝑡 = 𝑐𝑝,1 ∙ (𝑡1 − 𝑡𝑟𝑒𝑓 ) = 3.9 ∙ (30 − 0) = 117 𝑘𝑔
𝑟𝑒𝑓

Povećanje tačke vrelišta ćemo zanemariti i pretpostaviti da je temperatura sekundarne pare

(tsp) jednaka temperaturi u isparivaču (tisp).
𝐻̂2 (𝑡𝑖𝑠𝑝 ) = 𝐻
̂2 (65℃) = 2618.3 𝑘𝐽/𝑘𝑔

𝑡 𝑘𝐽
ℎ̂3 = ∫𝑡 3 𝑐𝑝,3 (𝑡)𝑑𝑡 = 𝑐𝑝,3 ∙ (𝑡3 − 𝑡𝑟𝑒𝑓 ) = 2.7 ∙ (65 − 0) = 175.5 𝑘𝑔 (t 3 = t isp )
𝑟𝑒𝑓

𝒌𝑱
𝑸𝒕𝒓 = 𝒎 ̂𝟐 + 𝒎
̅𝟐 ∙ 𝑯 ̂𝟑 − 𝒎
̅𝟑 ∙𝒉 ̂ 𝟏 = 𝟗𝟗𝟏𝟏𝟎𝟐𝟓
̅𝟏 ∙ 𝒉 = 𝟐𝟕𝟓𝟑. 𝟎𝟔 𝒌𝑾
𝒉
 𝑸𝒕𝒓
̅𝒑 =
𝒎 = 𝟒𝟑𝟏𝟔. 𝟔 𝒌𝒈/𝒉
̂𝒗
∆𝑯

̂𝑣 (𝑡𝑝 ) = ∆𝐻
∆𝐻 ̂𝑣 (85℃) = 2296 𝑘𝐽/𝑘𝑔

𝑸𝒕𝒓 𝟐𝟕𝟓𝟑. 𝟎𝟔
𝑨= = = 𝟗𝟏. 𝟕𝟕𝒎𝟐
𝑲 ∙ (𝒕𝒑 − 𝒕𝒊𝒔𝒑 ) 𝟏. 𝟓 ∙ (𝟖𝟓 − 𝟔𝟓)

5. U dvostepenoj isparivačkoj stanici sa istosmjernim napajanjem uvodi se 5000 kg/h rijetke 8

mas.% vodene otopine, temperature 35°C. Temperatura ključanja u prvom stepenu je 80°C, a
u drugom je 65°C. Sadržaj otopljene materije u toku na izlazu iz prvog stepena je 12 mas.%.
Temperatura ogrijevne pare koja se koristi u prvom isparivaču iznosi 95 °C. Izračunati sadržaj
otopljene materije u koncentriranom toku na izlazu iz drugog isparivačkog stepena, potrošnju
ogrijevne pare i ogrijevne povšine oba isparivača. Specifični toplinski kapaciteti pojnog toka
je 3.9 kJ/(kg·K), a koncentriranih tokova iz prvog i drugog stepena su 3.7 i 3.13 kJ/(kg·K),
respektivno. Koeficijenti prolaza topline u prvom i drugom isparivaču je 1.2 kW/(m2·K) i 1
kW/(m2·K). U oba isparivača se ispari jednaka količina vode.

2 m2 = m4
4
Sekundarna para Sekundarna para

Pojni tok
1 tisp1 cp,3 tisp2
cp,1 t1 3
c13
m1, c11
Ogrijevna para
tp
K1
K2
c15 = ?
5
mp, A1, A2 = ? cp,5

Koncentrirani tok

Slika 3. Šema dvostepene isparivačke stanice za primjer 5

Materijalni bilans prvog isparivača:

m1 = m2 + m3
Materijalni bilans prvog isparivača u odnosu na rijetku materiju:
m1·c11 = m3·c13
5000 ·0.08 = m3·0.12
m3 = 5000 ·0.08/0.12 = 3333.33 kg/h
m2 = m1 – m3 = 5000 – 3333.33 = 1666.67 kg/h

Toplinski bilans prvog isparivača:

(1)
𝑚̅ 1 ∙ ℎ̂1 + 𝑄𝑡𝑟 = 𝑚 ̅ 3 ∙ ℎ̂3
̂2 + 𝑚
̅2 ∙ 𝐻

tref = 0;
 𝑡1
𝑘𝐽
ℎ̂1 = ∫ 𝑐𝑝,1 (𝑡)𝑑𝑡 = 𝑐𝑝,1 ∙ (𝑡1 − 𝑡𝑟𝑒𝑓 ) = 3.9 ∙ (35 − 0) = 136.5
𝑡𝑟𝑒𝑓 𝑘𝑔

Povećanje tačke vrelišta ćemo zanemariti i pretpostaviti da je temperatura sekundarne pare

(tsp) jednaka temperaturi u isparivaču (tisp).
𝐻̂2 (𝑡𝑖𝑠𝑝 1) = 𝐻
̂2 (80℃) = 2643.7 𝑘𝐽/𝑘𝑔

𝑡 𝑘𝐽
ℎ̂3 = ∫𝑡 3 𝑐𝑝,3 (𝑡)𝑑𝑡 = 𝑐𝑝,3 ∙ (𝑡3 − 𝑡𝑟𝑒𝑓 ) = 3.7 ∙ (80 − 0) = 296 𝑘𝑔 (t 3 = t isp 1)
𝑟𝑒𝑓

(𝟏) 𝒌𝑱
𝑸𝒕𝒓 = 𝒎 ̂𝟐 + 𝒎
̅𝟐 ∙ 𝑯 ̂𝟑 − 𝒎
̅𝟑 ∙𝒉 ̂ 𝟏 = 𝟒𝟕𝟏𝟎𝟑𝟒𝟏. 𝟏
̅𝟏 ∙ 𝒉 = 𝟏𝟑𝟎𝟖. 𝟒 𝒌𝑾
𝒉
(𝟏)
𝑸 𝟒𝟕𝟏𝟎𝟑𝟒𝟏. 𝟏
̅ 𝒑 = 𝒕𝒓 =
𝒎 = 𝟐𝟎𝟕𝟒. 𝟖 𝒌𝒈/𝒉
̂𝒗
∆𝑯 𝟐𝟐𝟕𝟎. 𝟐

̂𝑣 (𝑡𝑝 ) = ∆𝐻
∆𝐻 ̂𝑣 (95℃) = 2270.2 𝑘𝐽/𝑘𝑔

(𝟏)
𝑸𝒕𝒓 𝟏𝟑𝟎𝟖. 𝟒
𝑨𝟏 = = = 𝟕𝟐. 𝟔𝟗 𝐦𝟐
𝑲𝟏 ∙ (𝒕𝒑 − 𝒕𝒊𝒔𝒑𝟏 ) 𝟏. 𝟐 ∙ (𝟗𝟓 − 𝟖𝟎)

m2 = m4 = 1666.67 kg/h

Materijalni bilans drugog isparivača:

m3 = m4 + m5
Materijalni bilans drugog isparivača u odnosu na rijetku materiju:
m3·c13 = m5·c15
3333.33 ·0.12 = m5· c15

m5 = m3 – m4 = 3333.33 –1666.67 = 1666.66 kg/h

c15 = 3333.33 ·0.12/1666.66 = 0.24

Toplinski bilans drugog isparivača:

(2)
𝑚̅ 3 ∙ ℎ̂3 + 𝑄𝑡𝑟 = 𝑚 ̅ 5 ∙ ℎ̂5
̂4 + 𝑚
̅4 ∙ 𝐻

tref = 0;
𝑡 𝑘𝐽
ℎ̂5 = ∫𝑡 𝑖𝑠𝑝2 𝑐𝑝,3 (𝑡)𝑑𝑡 = 𝑐𝑝,3 ∙ (𝑡𝑖𝑠𝑝2 − 𝑡𝑟𝑒𝑓 ) = 3.13 ∙ (65 − 0) = 203.45 (t 5 = t isp 2)
𝑟𝑒𝑓 𝑘𝑔

Povećanje tačke vrelišta ćemo zanemariti i pretpostaviti da je temperatura sekundarne pare

(tsp) jednaka temperaturi u isparivaču (tisp).
𝐻̂4 (𝑡𝑖𝑠𝑝 2) = 𝐻̂4 (65℃) = 2618.3 𝑘𝐽/𝑘𝑔
(2) 𝑘𝐽
𝑄𝑡𝑟 = 𝑚̅4 ∙ 𝐻̂4 + 𝑚̅ 5 ∙ ℎ̂5 − 𝑚
̅ 3 ∙ ℎ̂3 = 3716258 = 1032.294 𝑘𝑊
ℎ
(2)
𝑄𝑡𝑟 1032.294
𝐴2 = = = 68.82 𝑚2
𝐾2 ∙ (𝑡𝑝 − 𝑡𝑖𝑠𝑝 2) 1 ∙ (95 − 80)
6. U trostepenoj isparivačkoj stanici vrši se koncentriranje 10 t/h pojnog toka voćnog soka od
13 mas.% do 40 mas.%. Izračunati sadržaj suhe materije u koncentriranom toku prvog i
drugog stepena, ako se u svakom isparivačkom stepenu ispari:
- jednaka količina vode,
- 10% više vode nego u prethodnom.
m2 = m4 =m6

2 6
4
Sekundarna para
Sekundarna para Sekundarna para

Pojni tok c15 = ?

1 c13 = ? 5
m1, c11 3

Ogrijevna para

7
c17

Slika 4. Šema trostepenog isparavanja

- jednaka količina vode,

m1 = 10t/h, c1(1) = 0.13, c1(7) = 0.4.

c1(3) = ?, c1(5) = ?
m2 = m4 = m6

Ukupni naterijalni bilans u odnosu na sadržaj suhe materije:

m1 · c1(1) = m7 · c1(7)
m7 = m1 · c1(1)/ c1(7) = 10 · 0.13/0.4 = 3.25 t/h

Ukupni materijalni bilans:

m1 = mukw + m7
mukw = m1 – m7 = 10-3.25 = 6.75 t/h
mukw = m2 + m4 + m6

m2 = m4 = m6 = mukw/3 = 6.75/3 = 2.25 t/h

Materijalni bilans prvog isparivačkog stepena:

m1 = m2 + m3
Materijalni bilans prvog isparivačkog stepena u odnosu na sadržaj suhe materija:
m1 · c1(1) = m3 · c1(3)

m3 = m1 – m2 = 10 – 2.25 = 7.75 t/h

c1(3) = m1 · c1(1)/m3 = 10 · 0.13/7.75 = 0.1667

Materijalni bilans drugog isparivačkog stepena:

m3 = m4 + m5
Materijalni bilans drugog isparivačkog stepena u odnosu na sadržaj suhe materije:
m3 · c1(3) = m5 · c1(5)

m5 = m3 – m4 = 7.75- 2.25 = 5.5 t/h

 c1(5) = m3 · c1(3)/m5 = 7.75 · 0.1667/5.5 = 0.236

- 10% više vode nego u prethodnom

m1 = 10t/h, c1(1) = 0.13, c1(7) = 0.4.

c1(3) = ?, c1(5) = ?
m4 = m2 + 0.1· m2 = m2· (1+ 0.1)=1.1·m2
m6 = 1.1·m4 = 1.1· 1.1·m2 = 1.21·m2

Ukupni naterijalni bilans u odnosu na sadržaj suhe materije:

m1 · c1(1) = m7 · c1(7)
m7 = m1 · c1(1)/ c1(7) = 10 · 0.13/0.4 = 3.25 t/h

Ukupni materijalni bilans:

m1 = mukw + m7
mukw = m1 – m7 = 10-3.25 = 6.75 t/h
mukw = 6.75 t/h = m2 + 1.1·m2 + 1.21· m2 = 3.31· m2
m2 = mukw/3.31 = 6.75/3.31=2.039 t/h
m4 = 1.1·m2 = 1.1·2.039 = 2.243 t/h
m6 = 1.1·m4 = 1.1 ·2.243 = 2.467 t/h

Materijalni bilans prvog isparivačkog stepena:

m1 = m2 + m3
Materijalni bilans prvog isparivačkog stepena u odnosu na sadržaj suhe materije:
m1 · c1(1) = m3 · c1(3)

m3 = m1 – m2 = 10 – 2.039 = 7.961 t/h

c1(3) = m1 · c1(1)/m3 = 10 · 0.13/7.961 = 0.163

Materijalni bilans drugog isparivačkog stepena:

m3 = m4 + m5
Materijalni bilans drugog isparivačkog stepena u odnosu na sadržaj suhe materije:
m3 · c1(3) = m5 · c1(5)

m5 = m3 – m4 = 7.961- 2.243 = 5.718 t/h

c1(5) = m3 · c1(3)/m5 = 7.961 · 0.163/5.718 = 0.227
7. Za primjer 4 izračunati ekonomiju pare (Ep) i specifičnu potrošnju pare (Spp).

𝑘𝑔
𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤 = 3937.5
ℎ

𝑚
̅ 𝑜𝑝 = 4316.6 𝑘𝑔/ℎ

𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤 3937.5
𝐸𝑝 = = = 0.91
𝑚̅ 𝑜𝑝 4316.6

𝑚̅ 𝑜𝑝 4316.6
𝑆𝑝𝑝 = = = 1.0989
𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤 3937.5

Dvostepeno isparavanje:
𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤𝐼 + 𝑚̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤𝐼𝐼
𝐸𝑝 =
𝑚
̅ 𝑜𝑝
Trostepeno isparavanje:
𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤𝐼 + 𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤𝐼𝐼 +𝑚
̅ 𝑖𝑠𝑝𝑤𝐼𝐼
𝐸𝑝 =
𝑚
̅ 𝑜𝑝