LECTURE 2: MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT
INTERNASYUNAL
Korapsyon at iba pang mga katiwalian sa Pamahalaan
“Juan dela Cruz”- tawag sa mga taong nangangarap ng isang maayos na
lipunang ginagalawan hindi lamang sa kanilang kinabukasan kundi maging
para sa kinabukasan na rin ng kanilang mga magiging anak at iba pang
salinlahi.
“Pag-asa”- itinuturing nating kakampi sa buhay na patuloy na pinapatay ng
mga katiwalian.
Mga mukha na matatagpuan sa bawat sangay ng gobyerno:
1. Pag-abuso sa kapangyarihan
 “Kapangyarihan”- isa sa mahalagang katangian ng isang lider upang
magampanan nito ang kaniyang tungkulin na inaasahan sa kaniya ng
tao. Kung wala ito, walang pwersang makakapagbigay ng pangil para sa
mabuting pagtanggap ng lipunan sa maayos na implementasyon ng
isang tungkulin.
Dalawang kaparaanan na maaaring ipatupad gamit ang kapangyarihan:
A. Ministeryal na pagpapatupad- kung ang isang namumuno ay walang
ibang nararapat na gawin kundi ipatupad ang isang polisiya.
Halimbawa:
 Pagtupad sa tungkuling pangbatas trapiko para sa maayos na
transportasyon
 Ang mekanikong pag-process ng income tax return.
 Pag-process ng legal na titulo ng lupa mula sa orihinal na may-ari tungo
sa bumili nito.
 Pagtanggap ng pamahalaan sa buwis na ibinabayad ng mamamayan.
B. Diskresyunal na pagpapatupad- tumutukoy sa paggamit ng opsyon o
direksyon ng isang namumuno na ipatupad o hindi ipatupad ang isang
tungkulin subalit may pagsasaalang-alang sa mga legal na pamantayan (legal
basis). Ito ay kailangang gamitin nang ayon sa katwiran, walang kinikilingan at
hindi mapang-api o nakakapanakit ng iba.
Halimbawa:
 Pagpili ng Pangulo ng Pilipinas na magiging kasapi ng gabinete ng
ehekutibo.
 Pagpasok ng lokal na pamahalaan sa kasunduan ng isang pribadong
kumpanya.
 Pagbili ng mga kagamitang makatutulong sa pagpapatupad ng isang
polisiya.
“Polisiya”- mahalaga ito sa pagtupad ng isang tungkulin ng isang tao upang
siguraduhin na anumang direksyon na kaniyang nais ay may sapat na
pamantayan (legal basis). Ito ang magsisilibing sukatan kung ang isang tao ay
lumalabis sa kapngyarihan na iginawad sa kaniya.
Note:
Walang tao sa Pilipinas o sa ibang bansa man na labis-labis ang
kapangyarihan. Mayroon itong limitasyon at hangganan.
Pag-abuso sa kapangyarihan o Diskresyon- tumutukoy sa hindi angkop na
paggamit ng kapangyarihan o mga pasilidad sa mga desisyon na kailangan
niyang ibigay.
Halimbawa:
 Pagtatalaga ng Pangulo ng Pilipinas sa kaniyang asawa o mga anak
bilang gabinete ng ehekutibo.
 Ito ay ipinagbabawal ng Saligang Batas 1987 sa ilalim ng
prinsipyo ng nepotismo
 Ang kapangyarihan ng pamahalaan na pumasok sa isang kasunduan ay
mahalagang mekanismo para sa episyente at epektibong paglilingkod
sa bayan.
 Pagsasaalang-alang sa personal na interes sa kasunduan-
naglalarawan ng pang-aabuso sa kapangyarihang ipinagkatiwala
ng taong bayan sa pamahalaan
 Ang pagbili ng mga kagamitan (purchasing)- sistema sa isang
pamamahala na nangangailangan ng masusing pagsunod sa proseso.
 Ang paggamit ng kapangyarihan upang makakuha ng pabor sa ibang
tao na karaniwan ay may kapalit na kabayaran.
2. Pakikipagsabwatan
 Tumutukoy sa ugnayan ng dalawa o higit pang indibidwal o grupo na
nagkaisa na isakatuparan nang palihim ang isang gawain.
 Ito ay isang krimen ng pandaraya, panloloko sa iba.
Halimbawa:
 Manipulasyon ng presyo ng isang produkto (price fixing) na
pinagkasunduan ng parehong panig ng pamilihan na ibenta ang
produkto sa itinakdang presyo na nagbubunga ng pagkontrol sa suplay
at pangangailangan.
 Pagsunod ng lehislatibong sangay ng pamahalaan sa dikta ng
ehekutibo na patalsikin ang mga hindi kapanalig kahit na walang sapat
na batayan at hayagan ang paglabag sa basikong karapatan
 Hal. Expression o Due process.
 Paggawad ng kontrata sa isang ahensya na may kaugnayan sa
proyektong pampamahalaan kahit walang naganap na tamang
pag-aalok o bidding.
 Bidding- isang sistema ng pag-aalok sa publiko na nagbibigay ng
pagkakataon sa lahat na maging kabahagi ng proyektong
inisyatibo ng pamahalaan.
3. Pandaraya sa halalan
 “Balota”- sumisimbolo ng pag-asa sa pagkakaroon ng magandang
bansa at pananalig na ang suportang kanilang ibinibigay sa
pamamagitan nito ay makabuluhan.
Saligang Batas ng Artikulo 14- ang karapatan ng bawat pilipino na
makilahok sa halalan bilang mga botante.
Seksyon 1: Ang pagboto ay maaaring gampanan ng lahat ng mamamayang
pilipino na hindi diskwalipikado sa ilalim ng batas, na may edad na 18 pataas,
naninirahan sa Pilipinas ng hindi bababa sa isang (1) taon, at nananahan sa
lugar na nais nilang bumoto na hindi bababa sa anim (6) na buwan bago ang
halalan. Walang karunungan, pagmamay-ari at iba pang substantibong
kahingian ang ibibigay upang magampanan ang karapatan na bumoto.
Seksyon 2: Ang kongreso ay magtatadhana ng sistema ng isang malinis at
matiwasay na halalan at maging ang sistema ng pagboto ng mga kababayang
Pilipino na nanahan sa ibang bansa.
Bubuo din ng isang disenyo para makaboto ang may kapansanan at
mga hindi marunong magbasa at magsulat. Buhat dito, sila ay pinahihintulutan
na bumoto sa ilalim ng mga umiiral na batas at mga regulasyong ibibigay ng
mga komisyon ng Eleksyon (COMELEC) upang pangalagaan ang sikredad ng
balota.
 Gen. Emilio Aguinaldo- unang Pangulo ng republika ng Pilipinas.
 Ferdinand E. Marcos (dictatorship)- naging usapin sa kaniya ang
pandaraya sa halalan na nagbunga ng pagpapatalsik sa kaniya sa
pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon- People Power.
 Sen. Miriam Defensor Santiago- inakusahan ng pandaraya sa halaln
ang kaniyang nakatunggali na si dating Pangulong Fidel V. Ramos.
 Pres. Gloria Macapagal Arroyo- naging mainit na usapin sa buong
mundo ang kaniyang “Hello Garci” Scandal.
 Sen. Bongbong Marcos- naghain ng protesta sa Korte suprema laban
kay VP Lenie Robredo.
Konsepto ng may kaugnayan sa pandaraya sa eleksyon:
a) Pandaraya sa eleksyon (electoral fraud)- tumutukoy sa ilegal na
panghihimasok sa proseso ng eleksyon sa pamamagitan ng
pagdadagdag ng boto sa pinapaborang pulitiko, pagbabawas ng boto sa
kalabang kandidato.
b) Manipulasyon ng eleksyon (election manipulation)- makikita bago
maganap ang halalan kung ang komposisyon ng mga maghahalal ay
nabago. Ang lantarang manipulasyon ay itinuturing na paglabag sa
prinsipyo ng demokrasya.
c) Pagtatanggal sa karapatan ng isang tao na bumoto
(disenfranchisement)- kung ang kandidato ay naniniwala na ang isang
botante o grupo ng mga botante ay sumusuporta sa kalabang partido.
Maaaring makit sa anyo na tanggalin sila ng talaan ng mga botante sa
pamamagitan ng animo ba ay legal na pagtanggal sa proseso ng korte.
d) Manipulasyon ng demograpiya- maraming mga pgkakataon na
kayang kontrolin ng mga kinauukulan ang komposisyon ng mga
manghahalal upang makatiyak ng isang resultang pumapabor sa
sinusuportahang pulitiko.
Gerrymandering
 Isang konsepto pampulitika na kung saan ang isang partikular na
partido o grupo ay gumagawa ng kapakinabangang pampulitika (political
advantage) sa pamamagitan ng manipulasyon sa hangganan ng isang
distrito (political boundaries).
 “Gerrymander”- tinatawag sa mabubuong distrito.
 Itinaguyod ito ng Korte sa Camarines Sur.
 Ang unang distrito ay mayroong 176,283 na populasyon na malayo sa
minimum na pamantayan na kwarter ng milyon na mga nananahan.
 Ipinasok ni Pres. GMA ang kaniyang anak na si Jose Miguel Dato
Arroyo bilang kongresista.
 Pinirmahan niya ang RA 4264 noong Oct. 12, 2009.
Pangunahing taktika ng negatibong gerry mandering:
1. Cracking
a) Hal. Paglusaw sa kapangyarihang bumoto ng mga suportang
kalabang partido sa maraming distrito.
2. Packing
b) Hal. Konsentrasyon ng kapangyarihang bumto ng kalabang panig
sa isang distrito upang mabawasan ang kanilang kapangyarihang
bumoto sa ibang distrito.
 Intimidasyon- tumutukoy sa lakas o pwersa na ibinibigay sa mga
botante upang sila ay bumoto pabor sa isang partikular na kandidato.
 Karahasan o Pananakot na paghahasik ng karahasan- ipinapakita
nito na ang mga botante sa isang partikular na demograpiko o mga
kilalang tagasuporta ng isang partikular na kandidato ay direktang
tinatakot ng mga tagasuporta ng kalabang partido upang ibasura nito
ang pagsuporta na hindi makabubuti sa sinusuportahang kandidato.
 Inilalarawan nito ang pagpatay, pananakit, at mga pgapapasabog.
 Mga pag-atake sa Lugar ng Halalan- madalas na nagiging target ng
pag-atake at mga karahasan ay ang lugar na aktwal na pinagdarausan
ng lokal o nasyunal na halalan.
 Inilalarawan nito ang bandalismo, paninira ng mga kagamitan,
mga pananakot na nagbubunga ng pangamba.
 Mga pagbabantang legal- may mga pagkakataon na sinasamantala ng
mga pulitiko ang kawalan ng kaalaman ng isang indibidwal sa kaniyang
karapatan na makiisa sa lokal at pambanasang halalan sa pamamagitan
ng pagboto.
 Pamimilit- ipinapakita nito na ang demograpiko na may kontrol sa
balota ay sinusubukang hikayatin ang iba na sumunod sa kanila.
 Pamimili ng boto-kung isang partido political o kandidato ay
nanghihingi ng boto sa mga botante kapalit ng salapi, mga
kinakailangang kagamitan o kaya ay mga serbisyo.
 Iba pang mga bansang talamak ang usapin ng pandaray sa
eleksyon: USA, Argentina, Mexico, Kenya, at Nigeria.
4. Pagnanakaw sa kaban ng bayan
 Yingluck Shinawatra (Punong ministro ng Thailand)- napatalsik sa
pwesto noong 2014 dahil sa mga alegasyong korapsyon.
 Park Geun-hye (South Korea)- na-impeach ng Pambansang
Asembleya noon 2016 dahil sa usapin ng pag-abuso sa kapangyarihan
at pagtanggap ng suhol. Siya ay nahatulan ng 24 na taong
pagkakakulong.
 Ferdinand E. Marcos- pinukol ng maraming alegasyon ng korapsyon at
pagnanakaw sa bayan, dahilan kung bakit ang taong bayan ay
nagsagawa na at natutong makipaglaban noong 1986.
Pagnanakaw- matatagpuan sa marami nitong anyo at maituturing na krimen
sa ilalim ng Kodigo Penal na Pilipinas at ilang mga umiiral na espesyal na
batas.
Panunuhol (Bribery) at Korapsyon ng Opisyal ng Gobyerno
a) (Art. 210 of Penal Code f the Philippines)
Direktang Panunuhol (Direct Bribery)- maaaring isampa sa kahit na sinong
opisyal ng gobyerno na sasang-ayon sa paggawa ng isang akto na maituturing
na krimen.
 Kaugnay nito ang kaniyang opisyal na tungkulin, bilang
konsiderasyon sa kahit na anong hain, pangako, regalo o bagay
na tinanggap ng naturang opisyal, personal man o sa
pamamgitan ng iba.
b) Art. 211 (Amended by Batas Pambansa Blg.872 noong June 10,
1985)
Indirektang Panunuhol (Indirect Bribery)- maaaring makasuhan ang isang
opisyal kung sa simpleng akto ng pagtanggap ng regalo dahil sa tanggapan na
kaniyang hinahawakan
c) Art. 212
Ang pananagutan ng katapatan sa bayan ay tungkuling iniaatang sa lahat,
maging sa mga pribadong indibidwal.
Korasyon ng Opisyal na Gobyerno- maaaring ihain sa kahit na sinong tao
na magbibigay ng alok o mga pangako o mga regalo sa opisyal na gobyerno.
d) Art. 217 (Maling paggamit ng Pondo o Ari-arian ng Bayan)
Kahit sinong opisyal ng gobyerno, sa pamamagitan ng kaniyang tungkulin sa
tanggapan, ay may pananagutan sa pondo at ari-arian ng publiko kung ito ay
kanilang gagamitin sa maling pinaglalaanan o sa pamamagitan ng pag-iwan o
kapabayan, ay hahayan nila ang ibang tao na gamitin ang naturang pondo at
ari-arian ng publiko.
Prima Facie- ang pagkabigo ng opisyal ng gobyerno na mailabas o
maipaliwanag ang pananalapi at ari-arian na nasa ilalim ng kaniyang kustodiya
kung ito ay tahasang hinihingin ng awtorisadong opisyal.
e) Art. 220 (Ilegal na gamit ng pondo ng publiko)
Technical Malversation- may karampatang parusa ang kahit sinong opisyal
ng gobyerno na gagamitin ang pondo at ari-arian ng kaniyang administrasyon
sa pampublikong gamit bukod sa totoong pinaglalaanan nito batay sa batas at
mga ordinansa.
f) ART. 203
Ang opisyal na gobyerno ay yaong mga tao na sa pamamgitan ng direktang
probisyon ng batas, popular na halalan o pagtatalaga ng kompinenteng
kinauukulan, ay makikibahagi sa pagpapatupad ng tungkuling pampubliko sa
Gobyerno ng Pilipinas.
Pandarambong (Plunder)
 Maaaring kinukundina sa sistema ng pamamahala sa Pilipnas.
 RA 7080- itinuturing na isang krimen ang akto ng opisyal ng gobyerno
na direkta, o sa pamamagitan ng pakikipagsabwatan sa mga kasapi ng
pamilya na kinuha sa masama gamit ang pinagsama o sunod-sunod na
hayagan o mga gawaing kriminal na inilalarawan sa batas na ito sa
tinipong halaga ng hindi bababa sa 50,000,000.
 Reclusion perpetua hanggang kamatayan ang parusang naghihintay sa
sinumang mapapatunayang magkakasala sa krimeng ito.
Mga espisipikong akto na may kaugnayan sa pandarambong (plunder):
a) Paglustay, paglipat, hindi angkop na paggamit, maling pag-aasal sa
mga pondong pampubliko.
b) Pagtanggap ng direkta o hindi direkta,,regalo, bahagi, bahagdan,
kickback mula sa anumang tao na may kaugnayan sa anumang
kontrata ng pamahalaan.
c) Ilegal o pandarayang pagpapadala ng mga ari-arian ng pambansang
pamahalaan ng mga korapsyon at mga subsidiyaryo nito.
d) Pagkakamit, pagtanggang nang direkta o hindi direkta ng anumang mga
bahagi ng stock, ekwided kabilang ang mga pangako ng panghinaharap
na trabaho sa anumang negosyo.
e) Paglikha ng agrikultural, industriyal, o pangkalakalan na mga monopolyo
at kautusan na ang layunin ay makinabang ang mga partikular na tao.
f) Higit na nararapat na kalamangan ng opisyal na posisyon,
kapangyarihan o impluwensya upang hndi makatarungang payamanin
ang sarili nito na may pagsasawalang-bahala sa panganib na
maidudulot nito sa ibang Pilipino.
Ang Graft at Korapsyon
 Ito ay dalawang magkaibang konsepto ng pagkuha ng personal na
benepisyo mula sa mga transaksyong pampamahalaan.
 Korapsyon- tumutukoy sa maling gamit ng mga pinagkukuhanan ng
pamahalaan para sa personal na benepisyo.
 Graft- tumutukoy sa maling gamit ng impluwensya para sa personal na
benepisyo.
RA 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act)
 Iniisa-isa ang mga kasanayang may kaugnayan sa korapsyon ng mga
opisyal ng gobyerno at idneklara na labag sa abtas.
Enumerasyon ng mga espisipikong akto ng paggawa ng krimen sa ilalim
ng batas RA 3019:
 Himukin o impluwensyahan ang ibang opisyal ng gobyerno na
magsagawa ng isang akto na lumalabag sa patakaran at regulasyong
binigyan ng promulgasyon ng maasahang awtoridad na gumawa ng
paglabag ng batas.
 Direkta o di-direktang paghiling o pagtanggap ng regalo, bahagdan o
benepisyo para sa kaniya o para sa ibang tao, kaugnay ng kahit anong
kontrata o transaksyon sa pagitan ng Gobyerno at iba.
 Direkta o di-direktang paghiling o pagtanggap ng regalo o ibang may
kaugnayan sa salapi o material na benepisyo para sa kaniya o para sa
ibang tao, mula sa kahit sinong tao na kung saan ang opisyal na
gobyerno, sa anumang paraan ay nakakakuha ng kahit na nanong
permiso bilang konsiderasyonsa tulong na ibinigay.
 Pagtanggap ng kasapi ng pamilya na tumanggap ng trabaho sa
pribadong kumpanya.
 Pagdudulot ng hindi nararapat na pinsala sa isang partido, kasama ang
gobyerno sa pamamagitan ng hayagang pagkiling, kasamaan o labis na
hindi katanggap-tanggap na kapabayaan.
 Pagpapabaya o pagtanggi matapos ang nararapat na demand o
pakikiusap nang walang sapat na pagmamatuwid mula sa kahit na
sinong tao na may interes sa pananalapi at mga materyal na benepisyo.
 Pagkatawan sa Gobyerno sa kahit na anong kontrata na nagpapakita ng
masamang dulot saGobyerno kahit na ang opisyal ng gobyerno ay
nakinabang o makikinabang dito.
 Direkta o di-direktang pagkakaroon ng pinasyal na interes sa kalakalan,
kontrata na kaugnay ng kaniyang paggitna sa pamamagitan ng
kaniyang opisyal na kapasidad.
 Pagkakaroon ng direkta o di-direktang interes sa mga personal na
pakinabang sa mga transaksyong pianpasyahan ng board o grupo na
kung saan siya ay kasapi o kabilang.
 Pag-apruba ng kahit na anong lisensya, permit kahit na alam niyang ang
taong binibigyan ng pabor ay hindi kwalipikado na makatanggap nito.
 Paglalabas ng mahahalagang impormasyon na konpidensyal na nakuha
ng kaniyang tanggapan sa pamamagitan ng kaniyang opisyal na
posisyon sa isang hindi awtorisadong tao.
5. Sistemang padrino o palakasan
 Nepotismo- pagbibigay ng pabor sa mga kamag-anak ay lantarang
ipinagbabawal ayon sa Saligang Batas.
 Kronyismo- pagbibigay ng pabor sa mga kaibigan ng walang
katiyakang batas na makakapag-parusa dito.
 Pareho itong hindi pinapaboran upang maiwasan ang sabwatan
sa mga transaksyong kinsasangkutan ng dalawang partido.
6. Korapsyon sa ibat-ibang sangay ng gobyerno
 Korapsyon- isang epidemyang pumapatay sa isang magandang
sistema ng pamamahala hindi lamang sa mga pangunahing mga
sangay ng pamahalan.
Pagtataya sa mga suliraning may kaugnayan dito:
a) Korapsyon sa Kapulisan at Hukbong Sandatahan
Angelo Reyes (Dating hepeng AFP)- naging laman ng balita sa mga
akusasyon ng katiwalan. Bunga marahil ng depresyon sa pagkasira ng
kaniyang pangalan ang pagkitil ng kaniyang buhay. Sinabi niya noong Feb.
2011 na hindi siya nagsimula ng maraming irregularidad sa AFP. Aniya, ito ay
“Tradisyon”. Ang naging kasalanan niya ay pagtanggap dito bilang ordinaryong
bagay lamang.
Korapsyon- isang tiyak na anyo ng mga maling gawi palasak sa loob ng
ahensya ng mga kapulisan at hukbong sandatahan.
Espisipikong probisyong nilalabag ng mga kapulisan:
 Pagtanggap ng salapi bilang proteksyon sa ilegal na gawain
 Huweteng ang naging dahilan kung bakit napatalsik si dating Pres.
Joseph Estrada.
 SI Leila De Lima ay nakulong dahil sa pagbibigay ng proteksyon
sa mga drug lord noong siya pa ay DOJ secretary
 Pagtanggap ng suhol kapalit ng pananahimik at hindi pag-akto sa isang
kaso na kailangan niyang gawan ng aksyon.
 Pagtanggap ng suhol bilang kapalit ng hindi pag-iisyu ng tiket kaugnay
ng paglabag ng motorista sa batas pangtrapiko
 Suhol- tahasang hinihingi ng kapulisan sa taong may paglabag
sa batas.
 Pangongotong, pangingikil, o extortion- katumbas ng krimen
 Kapulisan- sila ang ating nagiging sandigan upang maging
maginhawa nag mahalagang gawaing pang-araw-araw nating
mga mag-aaral at mga naghahanap-buhay---ang paglalakbay.
 Pagtatanim ng ebidensya (planting of evidence)- ginagawa ng
kapulisan upang patibayin ang kaso laban sa isang indibidwal.
Pinalalabas na ang indibidwal ang may kasalanan gamit ang
ebidensyang itinanim. (Ilegal ito dahil lumalabag ito sa human rights on
due process of law)
 Instigasyon sa pagtatanim ng ebidensya- karaniwang
gumagawa ng paraan ang kapulisan upang ang isang indibidwal
ay kumilos at ilabas ang ebidensyang kailangan upang
magkaroon ng sapat na batayan ang kapulisan na hulihin ang
naturang indibidwal batay sa mga ebidensyang ipinakita. (Legal)
 Torture- konsepto ng pagpapaamin o pagpapahirap sa isang
indibidwal na aminin ang isang krimen na maaaring kaniyang
ginawa o kaya ay hindi ginawa.
 Pagmamalabis sa kapangyarihan gamit nag dahas o pananakot upang
mapagtagumpayan ang nais na makuha- kinikilala itong isang anyo ng
pangingikil na lumalabag sa mga umiiral na batas at polisiya ng
Pilipinas.
 Paglahok ng kapulisan sa mga organisadong krimen katulad ng
pagnanakaw, terorismo, kidnapping, atbp.
b. Korapsyon sa Hudikatura
Hudikatura (Judiciary)
 Isa sa 3 mahahalagang sangay ng gobyerno, kasama ang Ehekutibo
(Executive) at Lehislatibo (Legislative). Ito ay may kapantay na
kapangyarihan tulad ng dalawa.
 Ito ay sangay ng gobyerno na siyang nagbibigay ng interpretasyon sa
batas na ginawa ng Lehislatibo at ipinapatupad ng Ehekutibo.
 Ito ay hindi ligtas sa mga alegasyon ng korapsyon at pagnanakaw sa
kaban ng bayan.
Kurakot na Hukom (Judge):
 Tumatanggap ng suhol upang magbaba ng desisyong pumapanig sa
nagbigay ng suhol.
 Pinatatagal ang pagdesisyon sa isang kaso na nagbubunga ng
inhustisya sa mga taong walang kasalanan.
 Dahil sa kanilang paglabag sa Code of Ethics ay ang pagharap
nila sa mga kasong administratibo o maaaring pagtanggal sa
kanila ng lisensya bilang mga abogado.
Halimbawa:
 Renato Corona (Supreme Court Justice)- lumabag sa RA 6713 dahil
sa maling deklarasyon ng kaniyang mga pagmamay-ari at mga
pagkakautang batay sa deklarasyon ng kanyang SALN. Kilala siya
bilang kaun-unahang pinatalsik sa pwesto sa papamagitan ng proseso
ng impeachment noong May 29, 2012.
 Ma. Lourdes Sereno (Chief Justice na itinalaga ni Benigno Aquino
III)- kauna-unahang babaeng Court Suprem Justice. Naghain ng
impeachment si Atty. Larry Gardon laban sa kaniya. Samantalang,
naghain ng extraordinary remedy na quo warranto laban kay Sereno sa
paniniwalang walang bisa ang pagtatalaga sa kaniya dati ni Pres.
Aquino sapagkat hindi niya naibigay ang basikong kahingian na
paghahain ng SALN.
 Ang korte suprema ay nagpasya na patalsikin si Sereno sa bilang
Punong Mahistrado sa botong 8-6.
Mga hindi pabor sa Quo Warranto:
1. Estela M. Perlas- Bernabe
2. Alfredo Benjamin S. Caquioa
3. ANtonio T. Carpio
4. Mariano Del Castillo
5. Marvic Mario Victor Leonen
6. Presbitero Velasco Jr.
Mga pabor sa Quo Warranto:
1. Lucas P. Bersamin
2. Teresita Leonardo de Castro
3. Alexander Gesmundo
4. Francis Jardaleza
5. Samuel Martires
6. Diosdado Peralta
7. Andres Reyes Jr.
8. Noel Tijam
c. Korapsyon sa Pamamahayag
 Pamamahayag- isa sa mga basikong karapatang pantao na bibigyan
ng proteksyon ng ating Saligang Batas, Art.3, Sek.4.
Sek. 4
Walang makakapasang batas na bumabangga sa karapatan ng tao na
magsalita, magpahayag, ang karapatn ng tao na magtipun-tipon sa
mapayapang pamamaraan upang ihain ang kanilang mga karaingan laban sa
gobyerno.
Halimbawa ng mga nababahiran ng korapsyon at pagnanakaw:
 Pananahimik o pagpapasya na huwag ilantad ang katotohanan kapalit
ng pagtanggap ng suhol.
 Kapalit ng suhol, ang pagsusulat ng mga kwentong mapakikinabangan
ng indibidwal on kumpanyang magbibigay ng suhol.
d. Korapsyon sa Lehislatibo
 Lehislatibo- sangay ng gobyerno na namamahal sa pagbuo ng
pagbabalangkas ng batas na nararapat namang ipatupad ng Ehekutibo.
Prinsipyo upang labanan ang katiwaliang ito sa pamahalaan:
 Hindi tugmang tanggapan (incompatible office)- ipinagbabawal ito sa
mga mambabatas na humawak ng tanggapan o posisyon sa anumang
ahensya ng pamahalaan kasama ang GOCC o Government Owned
Corporations.
 Ipinagbabawal na tanggapan (forbidden office)- ipinagbabawal ito sa
pagtatalaga ng mga kasapi ng kongreso sa mga tanggapan ng
gobyerno na nilikha o ang sweldo para dito ay nilikha sa panahon na
siya ay nanunungkulan pa bilang kongresista.
 Layunin nito na maiwasan ang mga anumalya na kung saan ang
kongresista ay makikinabang sa batas na siya mismo ang
nagbigay ng inisyatibo.
e. Iba pang Korapsyon sa Pilipinas
i. Pagtanggi sa pagbabayad ng buwis
ii. Ghost Projects at Payroll- kadalasang ginagawa ng mga matataas na
opisyal ng gobyerno sa pamamagitan ng pagbibigay ng pondo sa mga
hindi umiiral na proyekto ng pamahalaan habang ang mga hindi umiiral
na tauhan ng pamahalaan ay sinasahuran at binibigyan ng allowance.
iii. Pag-iwas sa Subasta sa publiko ng pagkakaloob ng mga kontrata-
upang maiwasan ang paggawad ng kontrata sa mga negosyante na
makapagbibigay sa kanila ng personal na benepisyo.
iv. Pagpasa ng mga kontrata mula sa isang kontraktor tungo sa iba pa
(subcontracting)- maaari itong magdulot ng paggamit ng mabababang
uri ng materyales o hindi matapus-tapos na mga proyekto.
v. Pangingikil- tumutukoy sa isang akto ng panghihingi ng salapi,
mahahalagang bagay sa kanilang mga tanggapan o opisina. Talamak
ito sa mga tanggapan na nagbibigay ng clearance at mga kaugnay na
dokumento o mga serbisyong direktang kailangan ng mga mamamayan.
vi. Paglalagay ng suhol- aktong makikita sa isang pribado o ordinaryong
mamamayan na karaniwang napipilitang maglagay sa opisyal ng
pamahalaan resulta marahil ng matagal na pag-akasyon ng taong
gobyerno sa transaksyon na kailangan ng pribadong indibidwal ng isang
agarang aksyon.
Konsepto ng kabayanihan
 Nagbabago batay sa panahon at pagtanaw at sirkumstansya ng taong
tumitingin dito.
 Artikulo ni Le Breton, mahuhusay na iskolar, mga indibidwal na
natamo ang pinakamahalagang kontribusyon sa kaalaman at
pag-unawa ay maituturing na mga bayani.
 Bayaning iskolar bilang scientist o hindi- ang pagpapahlaga sa
paghahanap ng katotohanan ay napakataas, ang mga natamo ay
napakahalaga, nakahandang harapin ang kahirapang pangpropesyon,
handang isakripisyo ang kita, seguridad, estado upang maging totoo sa
sarili at mga panawagan.
 Kabayanihan- inilalarawan ang kagitingan at katapangan sa pagharap
sa mga hamon ng buhay.
 Dr. Zeus Salazar- naghain ng ibang depinisyon ng kabayanihan,
“nakikipagtulungan nang walang anumang bayad sa gawaing
pangkomunidad.”
Dr. Jose Rizel
 Wala namang batas na kumikila sa kaniyang bilang pambansang
bayani.
 Nakilala sa kaniyang mapangahas na nobelang naglalarwan sa kanser
ng lipunan at ang kalunos-lunos na kalagayan ng bansa sa kamay ng
mapang-abusong parayle at mahinang sistema ng gobyerno.
 Sinulat ang nobelang Noli me Tangere at El Filibusterismo na may
malaking papel na ginampanan upang mapukaw ang damdaming
makabayan ng mga Pilipino.
Andres Bonifacio
 Gumamit ng karahasan sa halip na panulat upang makipaglaban sa
mga kaaway ng mga Pilipino.
 Ang kaniyang kagitingan sa pagtatag ng KKK ay isa sa mga instrumento
upang ganap na makamitan nating mga Pilipino ang kalayaang matagal
na ipinagkait sa atin ng mga kastila.
Melchora Aquion (Tandang Sora) Kalamidad na may kaugnayan sa panahon na hindi kayang maiwasan:
 Hindi sa kaniya naging hadlang ang edad upang makatulong sa mga  Bagyo
katipunero sa Panahon ng Himagsikan.  Ipo-Ipo
 El Nino
Macario Sakay  La Nina
 Hinadlangan ang pagtakas ng mga itinuturing na bagong mananakop.  Matinding Tag-Init
 Matinding Taglamig
Quezon, Osmena at Roxas
 Itinaguyod nila ang karapatan ng mga Pilipino kahit na kailangan nilang Epekto ng pagbabago ng panahon:
sumunod sa mga Amerikano.  Pagbaha
 Pagguho ng putik
Corazon Aquino  Pagguho ng lupa
 Ina ng demokrasya sa Asya.  Taggutom

Iba pang mga Kabayanihan Ang Kapitalismo at Kalikasan

 Pangingibang-bayan (OFW)
 Pagbuo ng bagong imbensyon na makaktulong sa sanlibutan
 Paggawa ng kabutihan para sa iba sa kabila ng malasakit.
 Kahusayan ng isang tao sa isang larangan upang mapagbuklod ang
mga Pilipino.
 Katapatang ipinakikita ng mga Pilipino sa kanilang mga gawi at ang
hindi pagkasilaw sa salapi.
Rebolusyong Pangkalikasan
 Bagsik ng Kalikasan- isa sa mga napapanahong usapin sa loob at
labas ng bansa na mahirap labanan kahit pa ito ay gamitan man ng
makabagong kaalaman at teknolohiya. (Walang pinipiling tao at bansa)
Halimbawa:
 Bagyong Yolanda (Pilipinas); Haiyan (Internasyunal)
 Lubhang naapektuhan ay ang Tacloban, Leyte.
 Tinatayang 10,000 ang namatay
 22,000 ang nawawala (Red Cross)
 6300 na pamilya ang apektado (NDRRMC)
Tatlong (3) Likas na mga kadahilanan ng Kalamidad:
1. Mga paggalaw ng mundo (lindol, tsunami, volcanic eruptions)
2. Kalamidad na may kaugnayan sa panahon
3. Pagbaha, pagguho ng putik, apgguho ng lupa at taggutom
National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC)
dating National Disaster Coordinating Council (NDCC) at Office of the
Civil Defense
 Mga ahensyang responsible sa panahon ng sakuna at panganib, ay
laging nakikipagtulungan sa bawat ahensya ng gobyerno at mga
pribadong ahensya upang magbigay ng wastong kaalaman sa mga
bagay na dapat gawin kung sakali man na mangyari ang mga bagy na
ayaw nating mangyari katulad ng “The BIG one.”
Metro Manila Earthquake Impact Reduction Study (MMEIRS)- ang
paggalaw ng West Valley Fault na inaasahang mangyari anumang oras ay
tinatayang magdudulot ng 7.2 na magnitude ng lindol sa Metro Manila at mga
karatig lungsod.
Nagbahagi si Renee Bernstein ng ilang TIP sa paghahanda sa mga
natural na sakuna:
1. Ihanda ang mga emergency kit
2. Siguraduhin na nasa maayos na lugar ang mga mabibigat na kagamitan
3. Ilagay sa mas mababang lebel ang mga kagamitang maaaring makasakit
4. Bawasan ang panganib sa mga babasagin
5. Isarado ang gas
6. Ihanda ang mga bata sa panahon ng sakuna
7. Magkaroon ng plano para sa pagdating ng sakuna.
 Kapitalismo- walang habas na pananamantala ng tao sa paggamit ng
kalikasan upang makapagpatayo lamang ng hotel, resort, casino atbp.
Kasabay ng pagputol sa mga puno at pagpapatag ng mga
bulubunduking lupa.
Domain sa pagpapanatili ng pag-unlad:
a) Sosyal
b) Pangkalikasan
c) Pang-ekonomiya
Pundamental na pangangailangan ng tao:
 Sariwang hangin
 Malinis na tubig
 Maayos na pagkain
 Tahanan
Patuloy na pag-unlad ng Kalikasan (Environmental Sustainability)
 Nangangailangan ng maayos na disenyo ng mga gawain upang
matamo ang pangangailangan ng tao habang pinangangalagaan ang
suporta na nanggagaling sa ating kalikasan.
 Tumutukoy sa paggamit ng likas na pinanggagalingan sa punto na kaya
itong mapalitan sa likas din na pamamaraan.
 Hal. Paggamit ng renewable energy, segregation of waste.
 Environmental Unsustainability- kapag ang likas na yaman ay ginamit
nang higit na mabilis kumpara sa paraan na ito ay kayang mapalitan.
Patuloy na pag-unlad ng Ekonomiya (Economic Sustainability)
 Maaring kasangkutan ng pagpapaunlad ng kalidad ng buhay ng
nakararami subalit nangangailangan ng pagbabawas ng konsumo sa
kalikasan.
 Sa pananaw ng ekonomistang pangkalikasan, ang ekonomiya ay
nakapokus sa kalikasan, hustisya at oras.
Tatlong uri ng pamumuhunan:
1. Ekonomiya
2. Lipunan
3. Likas na yaman
Tamang pagtatapon ng Basura
a) Ang mga solidong basura ay karaniwang itinatapon o ibinabaon sa mga
landfills site.
b) Ang mga nabubulok na basura nman ay maaaring magbunga ng
mikrobyo, masangsang na amoy o di kaya ay simsimin ng tubig sa ilalim
ng lupa.
c) Ang usok na nagmumula sa mga sinusunog na basura ay
nakakapagpadagdag din ng polusyon sa ating kapaligiran.
Ecological Solid Waste Management Act of 2000 (RA No. 9003)
 Kabalikat ang lokal na pamahalaan na may pangunahing
responsibilidad sa tamang pamamahala ng basura.
 Nilagdaan ni Pres. GMA noong Enero 26, 2001.
 Isinasaad ng akto na ito ang maayos na programa para sa Ecological
waste management, pagbuo ng mga mekanismo at insentibong
pang-institusyon.
Solid Waste Management Act of 2000
Seksyon 2: Deklarasyon ng Polisiya- ipinahahyag ng estado ang kaniyang
polisiya na tumatangkilik sa isang sistematiko at komprehensibong programa
sa pamamahala sa pamamagitan ng:
a) Pagsiguro na mapangalagaan ang kapaligiran at kalusugan ng
publiko.
b) Paggamit sa isang metodo na na naaayon sa pangangalaga ng
kapaligiran sa pamamagitan ng maayos na utilisasyon ng
mahahalagang pinagkukunan.
c) Pagbuo ng pamantayan at target para sa pag-iwas sa solid waste
at pagbabawas ng bolyum ng basura.
d) Siguraduhin ang tamang segregasyon, koleksyon, transportasyon,
pag-iipon, paglutas at pagtatapon ng solid waste.
e) Pagsusulong sa mga programang may kinalaman sa
pambansang pananaliksik at pagpapaunlad para sa higit na
maayos na pamamahala ng solid waste at konserbasyon ng mga
pinagkukunan ng yaman.
f) Paghikayat sa higit na partisipasyon ng pribadong sektor sa
pamamahala ng solid waste.
g) Pagpapanatili ng pangunahing pagpapatupad at responsibilidad
sa pamamahalang solid waste sa mga lokal na pamahalaan.
h) Hikayatin ang kooperasyon at regulasyon sa sarili sa lahat ng
pinanggagalingan ng basura
i) Institusyunalisasyon ng partisipasyon ng publiko sa
pagpapaunlad at implementasyon ng integrasyon ng lokal at
pambansang pamahalaan.
j) Pagpapatibay sa integrasyon ng pamamahala ng ecological solid
waste at mga pinagkukunang konserbasyon at muling pagbangon
na mga paksa sa mga talakayan.
Seksyon 10. Papel na lokal na pamahalaan sa pamamahala sa solid
waste- ayon sa RA 7160 o ang Koda ng Lokal na Pamahalaan, ang lahat ng
LGU ay magiging pangunahing responsible sa implementasyon at
pagpapatupad ng mga probisyon ng akto ng Solid Waste Management 2000
batay sa kanilang mga taglay na hurisdiksyon.
Ang segrasyon at koleksyon ng solid waste ay isasagawa ng barangay.
Subalit, ang koleksyon ng mga non-recyclable na materyal at mga espesyal
na basura ay tungkulin ng munisipyo at ng syudad.
Seksyon 16: Pagpapalano sa pamamahala ng lokal na pamahalaan sa
solid waste- ang probinsya o munisipalidad sa pamamagitan ng lokal na
lupon na namamahala sa solid waste ay maghahanda ng 10 taon na plano sa
pagpapaunlad ng sistema ng solid waste alinsunod sa balangkas na binuo ng
namamahala sa solid waste.
Art 2: Segregasyon ng mga Basura
Seksyon 21: Sapilitang segregasyon ng solid wastes- pag-aaral ng lokal
na pamahalaan ang mga alternatibong tungkulin ng pribado at pampublikong
sector na pagbibigay ng serbisyo ng pangongolekta, uri ng sistema ng
koleksyon na makakatugon sa kanilang pangangailangan.
Seksyon 48: Mga ipinagbabawal na akto:
a. Pagkakalat, pagtatapon ng basura sa pampublikong lugar
b. Pagsasagawa ng mga aktibidad o operasyon.
c. Pagsusunog ng solid waste
d. Pagpapahintulot sa koleksyon ng mga hindi napaghiwa-hiwalay
na mga basura
e. Squatting o pananahan sa mga basurahan o landfills
f. Bukas na tapunan ng basura
g. Hindi awtorisadong pagtanggal ng resiklabong material na laan
upang kolektahin ng ga awtorisadong tao.
h. Ang paghahalo ng source-separated recyclable material sa ibang
solidong basura
i. Pagtatag o operasyon ng bukas na basurahan na ipinagbabawa
sa aktong ito
j. Paggawa o paggamit ng mga hindi makakalikasang balutan ng
materyales.
k. Importasyon ng produktong nababalutan ng mga hindi
makakalikasang materyales
l. Importasyon ng mga toxic na basura
m. Transportasyon at pagtatapon ng basurang kinolekta sa domestic,
industriyal na mga basura.
n. Paghahanda ng lugar, konstruksyon ng operasyon ng
pamamahala sa mga basura na hindi umaalinsunod sa mga
kahingian ng ahensya batay sa PD 1586 at ng plano ng LGU.
o. Konstruksyon ng establisyimento sa loob ng 200 metro mula sa
bukas na basurahan o sanitary landfill.
p. Konstruksyon o operasyon ng landfills o ng kahit na anong
paislidad ng pagtatapon ng basura, reservoir ng tubig sa ilalim ng
lupa.
Pagbabago Ng Klima (Climate Change)
 Isinisisi sa pagtaas ng greenhouse gases na siyang nagpapainit sa
mundo.
 Sinasabing nakapagbubunga ito ng mga sakuna katulad ng baha at
tagtuyor na dahilan ng kamatayan at sakit ng tao.
 Nakakapagdulot din ito ng polusyon, masama sa kalusugan tulad ng
cholera at sanhi ng pagtatae, dala ng insekto tulad ng lamok (malaria at
dengue) at daga (leptospirosis)
Dalawang dahilan ng climate change sa mundo:
1. Likas na pagbabago- sama-samang epekto ng enerhiya mula sa araw,
pag-ikot ng mundo, at sa init na nagmumula sa ilalim ng lupa na nagiging
dahilan ng pagtaas ng temperatura sa hangin na nakabalot sa mundo.
2. Greenhouse gases- karaniwang sanhi nito ang paggamit ng mga kemikal
sa mga produktong ginagamit ng tao, pagbuga ng CO2 buhat sa mga
sasakyan na gumagamit ng ggasoline, pagsira sa mga puno.
Bunga ng mga pananamantala sa Kalikasan:
 Madalas na pag-ulan
 Pagbaha
 Pagguho ng putik at lupa
 Pagkasira ng ozone layer
 Atbp.
Kahirapan
 Isa sa mga sakit ng lipunan na hanggang sa kasalukuyan ay hindi
nalulunasan.
 Inilalarawan nito ang kawalan ng pag-aaring materyal o salapi na maaari
niyang gamitin upang magkaroon ng maayos na pamumuhay.
Dalawang kategorya ng kahirapan:
1. Ganap na kahirapan- mga sitwasyon na ang isang indibidwal ay
napagkakaitan ng mga payak o basikong pangangailangan pantao katulad ng
maiinom na tubig, maayos na kasuotan, maginhawang tirahan.
2. Relatibong kahirapan- inilalarawan ang sitwasyon o pagkakataong ang
tao ay may di sapat na salapi kung ihahambing sa ibang tao sa kapaligiran.
Dalawang teorya ng may kaugnayan sa kahirapan:
1. Indibidwalistikong pananaw- ang kahirapan ay isinisisi sa indibidwal na
kakayahan na pagbangon sa kahirapan tulad ng;
a) Katamaran
b) Kawalan ng sapat ng edukasyon
c) Kamangmangan
d) Mababang pagtingin sa sarili
2. Istrukturang pananaw- nakikita ng tao na ang kanilang pagkakasadlak sa
kahirapan ay bunsod ng sistemang pang-ekonomiya na lalong pinaiigting ng
kakulangan sa kanilang kita.
Conditional Cash Transfer Program (CCT)- ginagamit hindi lamang sa
Pilipinas kundi maging sa ibat-ibang panig ng mundo upang makatulong
maibsan pansamantala ang kahirapan.
 Sa Pilipinas, ang CCT ay pinangangasiwaan ng Department of
Social Welfare and Development (DSWD)- Pantawid Pamilyang
Pilipino Program o 4P`s- ito ay isang estratehiyang
pagpapaunlad ng lipunan ng gobyerno na kung saan ay
binibigyan ng conditional grants ang mga pamilyang labis ang
kahirapan upang paunlarin ang kanilang kalusugan, nutrisyon,
edukasyon partikular sa eded 0-14.
Limang sangkap ng Kahirapan: Maaring gumaling ang may dengue sa loob ng 2-7 araw subalit may
1. Kawalan ng kaalaman pagkakataon na nauuwi ito sa nakamamatay na lagnat na dengue
2. Sakit hemorrhagic- nagreresulta ng pagdurugo, pagbaba ng platelets ng dugo,
3. Kawalang pagpapahalaga pag-awas ng blood plasma, o dengue shock syndrome na kung saan ay
4. Hindi mapagkakatiwalaan maaaring magdulot ng napakamapanganib na low blood pressure.
5. Pagiging palaasa
Administrasyong Benigno Aquino III
Malnutrisyon  Nakipagkasundo sa Sanofi, ang nagmamanufacture ng gamot laban sa
 Bunga ng kawalan ng sapat na sustansya ng pagkaing kinakain sa dengue.
pang-araw-araw na pamumuhay at ang kahirapan na maipamahagi ang  Dengvaxia- vaccine na mamy layuning bigyan ng proteksyon ang
mga nararapat na pagkain sa buong populasyon. daang libong mga batang mag-aaral laban sa nakamamatay na dengue.
 Feeding Program- programang isinagawa ng pamahalaan upang
makatulong makapagpababa ng kaso ng malnutrisyon. Mga Usapin sa Pabahay
 National Housing Authority- ang ahensya ng pamahalaan na
Nakakaapekto kung bakit nagkakaroon ng malnutrisyon: namamahala sa mga inisyatibong pabahay ng pamahalaan. Ito ay binuo
 Mataas na antas na kawalan ng trabaho noong July 1975. itinatag sa ilalim ng Housing and Urban Development
 Mataas na presyo ng bilihin Coordinating Council bilang kabit na ahensya
 Panganib na nakaamba sa mga biktima ng kalamidad  Kalipunan ng Damayang Mahihirap (Kadamay)- nagtungo sa
Malacanang upang magsumite ng kanilang aplikasyon sa titulong
Ayon sa WHO, kagutuman at malnutrisyon ang pinakababahalang banta sa mababang presyo ng pabahay ng gobyerno.
kalusugang pandaigdig samantalang manutrisyon ang may pinakamalaking
ambag sa kamatayan na makikita sa kalahati ng lahat ng kaso. Kwalipikadong benepisyo sa pabahay:
 AFP
Usaping Pangkalusugan  PNP
Human Immunodeficiency Virus (HIV)- isang eksperto ng kondisyon na  BFP
sanhi ng inspeksyon ng HIV.  Bureau of Jail Management and Penology
 Bureau of Corrections
Mga karaniwang inspeksyon: *****END*****
 Tubercolosis
 Opportunistic Infections
 Tumor

Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS)- inspeksyon sa pinakahuling

estado nito na karaniwang kinasasangkutan ng hindi inaasahang pagbaba ng
timbang.

Nakukuha ang HIV sa alinman na gawain:

 Pakikipagtalik na walang proteksyon (anal at oral)
 Kontaminadong paraan ng pagsasalin ng dugo
 Hypodermic na karayom
 Mula sa ina tungo sa anak sa panahon ng pagbubunti ng ina
 Pagpapasuso

Likido na nanggagaling sa katawan ng tao na hindi makakatulong sa

pagsasalin ng HIV tungo sa ibang indibidwal:
 Laway
 Luha

Maiiwasan ang HIV sa pamamagitan ng mga pamamaraan:

 Ligtas na pakikipagtalik
 Programa para sa pagpapalitan ng karayom
 Paggagamot
 Pagbibigay ng antiretroviral medication sa bata sa panahon na ito ay
ipinagbubuntis.

Antiretroviral- makatutulong lamang sa pagbagal ng pagkalat ng sakit upang

magkaroon ng inaasahang normal na pamumuhay ng bat.

Sakit na Dengue
 Nanggagaling sa virus na dengue na dala ng kagat ng lamok sa isang
tropikong bansa tulad ng Pilipinas.

Sintomas nito ay makikita simula 3-14 days matapos ang inspeksyon:

 Mataas ang lagnat
 Pananakit ng ulo
 Pagsusuka
 Pananakit ng laman at mga kasu-kasuan