YUNIT 4

MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT INTERNASYUNAL

Panimula
Ipakikita ng bahaging ito ng pag-aaral ang paggamit ng wikang Filipino konteksto ng mga
napapanahong usapin sa loob at labas ng bansa katulad n korapsyon sa gobyerno, kahirapan, kalusugan
at iba pa. Sa ganitong paraai ang aklat na ito ay magsisilbing daluyan ng kaalaman at malayang kaisipan r
mahalaga sa pagbuo ng isang magandang lipunan at bansa.

Ang ayos ng pagtalakay ay idinesenyo sa paraan na higit na madalin mauunawaan ng bawat

mag-aaral ang bawat konteksto ng mga usapin: pagbibiga ng depinisyon, pagpapaliwanag at pagbibigay
ng halimbawa.

Korapsyon at iba pang mga Katiwalian sa Pamahalaan

Pangarap ng bawat Juan dela Cruz ang magkaroon ng isang maayos n lipunang ginagalawan
hindi lamang para sa kanilang kinabukasan kundi maging para sa kinabukasan na rin ng kanilang mga
magiging anak at iba pan salinglahi. Subalit ang mga pangarap na ito ni Juan dela Cruz ay nananati
lamang mga pangarap bunsod ng maraming katiwalian sa pamahalaang kanilan pinagkakatiwalaan at
sinasandalan.

Maraming mukha ang katiwalian na patuloy na pumapatay sa itinuturin nating kakampi sa buhay
- ang pag-asa. Ang mga mukha na matatagpuan sa bawi sangay ng gobyerno ay alinman sa mga
sumusunod:

1. Pag-abuso sa kapangyarihan;
2. Pakikipagsabwatan;
3. Pandaraya sa halalan;
4. Pagnanakaw sa kaban ng bayan;
5. Sistemang padrino o palakasan;
6. Korapsyon sa iba't ibang sangay ng gobyerno.

(1) Pang-aabuso sa Kapangyarihan

Mahalaga ang kapangyarihan upang ganap na magampanan ng isang lider ang tungkulin
na inaasahan sa kanya ng mga tao sa kanyang kapaligiran. Kung wala ito, walang pwersang
makapagbibigay ng pangil para sa mabuting pagtanggap ng lipunan sa maayos na
implimentasyon ng isang tungkulin. Ang kapangyarihan ay maaaring ipatupad sa dalawang
kaparaanan, ministeryal na pagpapatupad at diskresyunal na pagpapatupad.
Sinasabing ang kapangyarihan na ipatupad ang tungkulin ay ministeryal kung ang isang
namumuno ay walang ibang nararapat na gawin kundi ipatupad ang isang polisiya. Halimbawa:
1. Pagtupad sa tungkuling pangbatas trapiko para sa maayos na transportasyon ng
bawat mamamayang Pilipino;
2. Ang mekanikong pagpro-proseso ng income tax return;
 3. Pagpro-proseso ng legal na titulo ng lupa mula sa orihinal na may-ari tungo sa bumili
nito;
4. Pagtanggap ng pamahalaan sa buwis na ibinabayad ng mamamayan;

Ang diskresyunal na paggamit ng kapangyarihan ay tumutukoy sa paggamit ng opsyon o

diskresyon ng isang namumuno o kawani ng pamahalaan na ipatupad o hindi ipatupad ang isang
tungkulin subalit may pagsasaalang-alang sa mga legal na pamantayan. Ang kapangyarihang ito ay
kailangang gamitin nang ayon sa katwiran, walang kinikilingan, at hindi mapang-api o nakapananakit ng
iba. Halimbawa:

1. Pagpili ng Pangulo ng Pilipinas sa mga magiging kasapi ng gabinete ng ehekutibo;

2. Pagpasok ng Lokal na Pamahalaan sa kasunduan sa isang pribadong kumpanya;

3. Pagbili ng mga kagamitang makatutulong sa pagpapatupad ng isang polisiya;

Mahalaga ang polisiya sa pagtupad ng tungkulin ng isang tao upang siguraduhin na anumang
diskresyon na kanyang nais gawin ay may sapat na pamantayan at legal na basehan. Ito ang magsisilbing
sukatan kung ang isang tao ay lumalabis sa kapangyarihan na iginawad na sa kanya. (Tandaan: Walang
tao sa Pilipinas o sa ibang bansa man na labis-labis ang kapang-yarihan. Mayroon itong limitasyon at
hangganan)

Ang pag-abuso sa kapangyarihan o diskresyon ay tumutukoy sa hindi angkop na paggamit ng

kapangyarihan o mga pasilidad sa mga desisyon na kailangan niyang ibigay. Halimbawa:

1. Pagtatalaga ng Pangulo ng Pilipinas sa kanyang asawa o mga anak bilang gabinete ng

ehekutibo. Bagamat ang Pangulo ay may ekslusibong kapangyarihan na pumili ng mga taong kanyang
makakatuwang sa pagpapatupad ng mahahalagang polisiya ng pamahalaan, ang pagtatalaga ng kanyang
asawa o mga anak ay mariing ipinagbabawal ng ating Saligang Batas 1987 sa ilalim ng prinsipyo ng
nepotismo.

2. Ang kapangyarihan ng pamahalaan na pumasok sa isang kasunduan ay mahalagang

mekanismo para sa episyente at epektibong paglilingkod sa bayan. Subalit ang pagsasaalang-alang sa
personal na interes sa kasunduan ay mga sirkumstansyang naglalarawan ng pang-aabuso sa
kapangyarihang ipinagkatiwala ng taong bayan sa pamahalaan, lokal man o nasyunal.

3. Ang pagbili ng mga kagamitan o purchasing ay sistema sa isang pamamahala na

nangangailangan ng masusing pagsunod sa proseso sapagkat ito ay maaaring maging ugat ng korapsyon
sa gobyerno.

4. Ang paggamit ng kapangyarihan upang rnakakuha ng pabor sa ibang tao na karaniwan ay may
kapalit na kabayaran.

(2) Pakikipagsab'watan

Ang sab'watan ay tumutukoy sa ugnayan ng dalawa o higit pang indibidwal o grupo na nagkaisa
na isakatuparan nang palihim ang isang gawain na siyang ugat ng limitasyon ng iba upang tuparin ang
kinakailangan o nais nilang gawin. Ito ay isang krimen ng pandaraya, panloloko sa iba para sa kanilang
mga karapatan upang makuha ang isang adhika na labag sa batas na karaniwan ay sa pamamagitan ng
pandaraya o paggamit ng hindi patas na kalamangan.

Halimbawa:

1. Manipulasyon ng -presyo ng isang produkto (price fixing) sa pama-magitan ng kasunduan ng parehong

panig ng pamilihan na ibenta ang produkto sa itinakdang presyo na nagbubunga ng pagkontrol sa suplay
at pangangailangan;

2. Pagsunod ng lehislatibong sangay ng pamahalaan sa dikta ng ehekutibo na patalsikin ang mga hindi
kapanalig kahit na walang sapat na batayan at hayagan ang paglabag sa basikong karapatan katulad ng
magpahayag (expression) at karampatang proseso na malaman ang krimen at maipagtanggol ang sarili
(due process).

3. Paggawad ng kontrata sa isang ahensya na may kaugnayan sa proyektong pampamahalaan kahit na

walang naganap na tamang pag-aalok o bidding. (ang bidding ay isang sistema ng pag-aalok sa publiko
na nagbibigay ng pagkakataon sa lahat na maging kabahagi ng proyektong inisyatibo ng pamahalaan.
Mahalaga ito upang iwaksi ang maraming katiwalian sa pamimili o purchasing)

(3) Pandaraya sa Halalan

Ipinagkakatiwala ng taong bayan sa mga pulitiko ang kinabukasan ng bawat mamamayan sa

pamamagitan ng kanyang boto sa pambansa at lokal na halalan. Ang bawat balota ay sumisimbolo ng
pag-asa sa pagkakaroon ng magandang bansa at pananalig na ang suportang kanilang ibinibigay sa
pamamagitan nito ay makabuluhan at kailanman ay hindi pagsisihan.

Ang karapatan ng bawat Pilipino na makilahok sa halalan bilang mga botante ay kinikilala ng
ating Saligang Batas sa ilalim ng Artikulo V.

Seksyon 1. Ang pagboto ay maaaring gampanan ng lahat ng mamamayang Pilipino na hindi

diskwalipikado sa ilalim ng batas, na may edad na labingwalong taon pataas, naninirahan sa Pilipinas
nang hindi bababa sa isang taon, at nanahan sa lugar na nais nilang bumoto, na hindi bababa sa anim na
buwan bago ang nakatakdang halalan. Walang karunungan. pagmamay-ari, at iba pang substantibong
kahingian ang ibibigay upang magampanan ang karapatan na bumoto.

Seksyon 2. Ang Kongreso ay magtatadhana ng sistema ng isang malinis at matiwasay na halalan at

maging ang sistema ng pagboto ng mga kababayang Pilipino nananahan sa ibang bansa. Bubuo din ng
isang disenyo para makaboto ang may kapansanan at mga hindi marunong magbasa at magsulat. Buhat
dito, sila ay pahihintulutan na bumoto sa ilalim ng mga umiiral na batas at mga regulasyong ibibigay ng
ng Komisyon ng Eleksyon (Commission on Election) upang pangalagaan ang sikredad ng balota.

Sa kabila ng kahalagahan ng bawat balota para sa Pilipino at mandato sa Komisyon ng Eleksyon

na pangasiwaan ang malinis at maayos na halalan ay lantaranan ang mga pandaraya at anomalya na
ginagawa ng mga pulitiko at mga kasabwat na nagbubunga ng paghalal sa mga taong hindi totoong
napupusuan ng higit na nakararami. Bunga nito ay ang maraming kilos protesta at kawalan ng tiwala sa
isang pamamahala.
 Pinaniniwalaan ng may-akda na ang konsepto ng pandaraya sa halalan ay hindi lamang
umusbong sa kasalukuyan. Matagal ng kinakaharap ng bawat mamamayan ang suliraning ito, na
nagpasalin-salin at patuloy na magpapasalin-salin sa mga susunod pang henerasyon.

Kung lilingunin ang nakaraan, makikita na naging malaking katanunang ang pagkahalal kay
Heneral Emilio Aguinaldo bilang unang Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Bukod . sa diktaturya ng
rehimeng Ferdinand E. Marcos ay pumaibabaw rin ang usapin ng pandaraya sa halalan nagbunga ng
pagpapatalsik sa kanya sa pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon-People Power. Inakusahan
din ni dating Senador Miriam Defensor-Santiago ng pandaraya sa halalan ang kanyang nakatunggali na si
dating Pangulong Fidel V. Ramos. Naging mainit na usapin sa Pilipinas at sa buong mundo ang
iskandalong kinaharap ni dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo - ang Hello Garci scandal. Habang
isinusulat ang aklat na ito ay may nakabinbing protesta sa Korte Suprema si Senador Bongbong Marcos
laban sa Bise Presidente ng Pilipinasa na si Lenie Robredo.

Narito ang ilang mahalagang konsepto na may kaugnayan sa pandaraya sa

eleksyon:
1. Pandaraya sa eleksyon (electoral fraud). Tumutukoy ito sa ilegal na panghihimasok sa proseso
ng eleksyon sa pamamagitan ng pagdadag ng boto sa pinapaborang pulitiko, pagbabawas ng boto sa
kalabang kandidato, o pareho. Anumang akto na makaaapekto sa bilang ng boto na magdudulot ng
kaibahan ng boto sa nararapat na resulta ay maituturing din na pandaraya sa eleksyon, bagamat ang
bawat bansa ay may kanya-kanyang konsepto nito. Pumapasok din sa konsepto ng pandaraya ang mga
karahasang katulad ng pagsupil ay pagpaslang sa mga katunggali sa halalan, ang pananabotahe ng mga
balota, at ang pagbili o panunuhol ng mga sa mga botante kapalit ng isang boto.

2. Manipulasyon ng eleksyon (election manipulation). Ito ay isang uri ng pandaraya na makikita

bago maganap ang halalan kung ang komposisyon ng mga manghahalal ay nabago. Ang lantarang
manipulasyon ay itinuturing na paglabag sa prinsipyo ng demokrasya.

3. Mahalaga ring matutunan ng mga mag-aaral ang konsepto ng disenfranchisement o ang

pagtatanggal sa karapatan ng isang tao na bumoto. Isinasagawa ang metodong ito kung ang kandidato
ay nani-niwala na ang isang botante o grupo ng mga botante ay sumusuporta sa kalabang panig o
partido. Maaari itong makita sa anyo ng pagpapahina ng loob ng iba na magrehistro, o kung sakali man
na nakapagrehistro na, ay ang tanggalin sila sa talaan ng mga botante sa pamamagitan ng animo ba ay
legal na pagtanggal sa proseso ng korte.

4. Manipulasyon ng demograpiya. Maraming mga pagkakataon na kayang kontrolin ng mga

kinauukulan ang komposisyon ng mga manghahalalal upang makatiyak ng isang resultang pumapabor sa
sinusuportahang pulitiko.

Ang gerrymandering ay isang konsepto pampulitika na kung saan ang isang partikular na partido
o grupo ay gumagawa ng kapakinabangang pampulitika (political advantage) sa pamamagitan ng
manipulasyon sa hangganan ng isang distrito (political boundaries). Tinatawag na gerrymander
ang mabubuong distrito. Negatibo ang konotasyon ng gerrymandering batay sa mga
 pangunahing taktika nito: 1. Cracking (halimbawa: paglusaw sa kapangyarihang bumoto ng mga
tagasuporta ng kalabang partido sa maraming distrito);

2. Packing (halimbawa: konsentraston ng kapangyarihang bumoto ng kalabang panig sa isang

distrito upang mabawasan ang kanilang kapangyarihang bumoto sa ibang distrito)

ltinaguyod ng Korte ang gerrymandering sa Camarines Sur. Ang unang distrito ay mayroon
lamang na 176, 283 na populasyon na malayo sa minimum na pamantayan na kwarter ng milyon na mga
nananahan

Subalit ito ay sapat upang maipasok ni Pangulong Gloria Macapagal Arroyo ang kanyang anak na
si Jose Miguel Dato Arroyo bilang Kongresista. Pinirmahan ni Pangulong Arroyo ang RA 4264 noong
Oktubre 12, 2009.

Intimidasyon.

Tumutukoy ang intimidasyon sa lakas o pwersa na ibinibigay sa mga botante upang sila ay bumoto
pabor sa isang partikular na kandidato o kaya ay pigilan sila na makibahagi o makiisa sa pagboto.

Karahasan o Pananakot na Paghahasik ng Karahasan.

Ipinakikita nito na ang mga botante sa isang partikular na demograpiko o mga kilalang tagasuporta ng
isang partikular na kandidato ay direktang tinatakot ng mga tagasuporta ng kalabang partido upang
ibasura nito ang pagsuporta na hindi makabubuti sa sinusuportahang kandidato. Inilalarawan ito ng mga
krimeng katulad ng pagpatay, pananakit, mga pagpapasabog at iba pa.

Mga Pag-a take sa Lugar ng Halalan.

Madalas na nagiging target ng pag-atake at mga karahasan ang lugar na aktwal na pinagdarausan ng
lokal o nasyunal na halalan. Inilalarawan ito ng bandalismo, paninira ng mga kagamitan o ari-arian, mga
pananakot na nagbubunga ng pangamba ng mga botante na tumungo sa lugar na pagdarausan ng
halalan.

Mga Pagbabantang Legal.

May mga pagkakataon na sinasamantala ng mga pulitiko ang kawalan ng kaalaman ng isang indibidwal
sa kanyang karapatan na makiisa sa lokal at pambansang halalan sa pamamagitan ng pagboto. Sa
pagkakataon na ito, ang mga botante ay pinaniniwalang sila ay walang legal na karapan na bumoto o
kaya ay may obligasyon na bumoto gamit ang partikular na pamamaraan. Ginagamit ng mga taong
mapagsamantala ang kahinaan ng isang inidibwal na ito ay matakot sa nagiging resulta ng isang
partikular na aksyon.

Pamimilit.

Ipinakikita rito na ang demograpiko na may kontrol sa balota ay sinusubukang hikayatin ang iba na
sumunod sa kanila. Sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga lumalaban sa higit na nakararami, ang mga ito
ay naiimpluwensyahan na palitan ang kanilang mga naunang desisyon sa kung sino ang kanilang
iboboto.
Pamimili ng Boto.

Ang isang akto ay maituturing na pamimili ng boto kapag ang isang partido political o kandidato ay
nanghihingi ng boto sa mga botante kapalit ng salapi, mga kinakailangang kagamitan o kaya ay mga
serbisyo. Ang kasanayang ito ay karaniwang ginagamit upang hikayatin ang mga botante na bigyan sila
ng pabor sa araw ng halalan. Hindi lamang sa Pilipinas talamak ang ganitong usapin ng pandaraya sa
eleksyon. Maging sa United States of America, Angentina, Mexico, Kenya, at Nigeria ay talamak din ang
pamimili ng boto para sa eleksyon.

(4) Pagnanakaw sa Kaban ng Bayan

Kadalasan na ang tiwalang ibinigay ng taong bayan sa mga pulitiko na kanilang inuluklok sa
pwesto upang mamahala sa bayan ay nawawalan ng saysay dahil sa pagkasilaw sa mga kayamanang
dapat sana ay ilalaan upang mapagsilbihan nang wasto ang taong bayan. Ang suliraning ito ay matagal
nang kinahaharap ng maraming bansa sa mundo na pinaniniwalaang ugat ng pagkakalugmok sa
kahirapan ng bawat mamamayan.

Ang Punong Ministro ng Thailand na si Yingluck Shinawatra ay napatalsik din sa pwesto noong
2014 dahil sa mga alegasyong ng korapsyon. Si Park Geun-hye ng South Korea ay na-impeach ng
Pambansang Asambleya noong 2016 dahil sa usapin ng pag-abuso sa kapangyarihan at pagtanggap ng
suhol. Sinusugan ng Constitutional Court noong 2017 ang naging desisyon ng Pambansang Asambleya. Si
Park geun-hye ay nahatulan ng dalawampu't apat na taong pagkakakulong.

Sa Pilipinas, hindi na rin bagong maituturing ang usaping ito. Maraming isyu o usapin ng
katiwalian at pagnanakaw sa kaban ng bayan ang ipinukol sa mga pulitikong pinagkatiwalaan ng bawat
Juan. Ang dating Pangulong Ferdinand E. Marcos ay pinukol ng maraming alegasyon ng korapasyon at
pagnanakaw sa bayan, dahilan kung bakit ang taong bayan ay nagsawa na at natutong makipaglaban
noong 1986. Hindi natupad ni dating Bise Presidente Jejomar Binay ang kanyang pangarap na,mahalal na
Pangulo ng Republika ng Pilipinas nom* 2016 dahil sa naging mainit ang mga lumabas na isyu ng
katiwalian (sa Makati noong siya ay Mayor pa lamang) ilang buwan bago maganap ang Pambansang
Halalan).

Ang pagnanakaw ay matatagpuan sa marami nitong anyo at maituturing na krimen sa ilalim ng

Kodigo Penal na Pilipinas at ilang mga umiiral na espesyal na batas (special laws).

Panunuhol (Bribery) at Korapsyon ng Opisyal ng Gobyerno (Corruption of Public Officer)

Sa ilalim ng Artikulo 210 ng Kodigo Penal ng Pilipinas, ang direktang panunuhol (direct bribery)
ay maaaring isampa sa kahit na sinong opisyal ng gobyerno na sasang-ayon sa paggawa ng isang akto na
maituturing na krimen, kaugnay ng kanyang opisyal na tungkulin, bilang konsiderasyon sa kahit na anong
hain, pangako, regalo o bigay na tinanggap ng naturang opisyal, personal man o sa pamamagitan ng iba.

Ang krimen sa ilalim ng probisyong ito ay maaari ring ipukol sa opisyal na tatanggap ng regalo
bilang konsiderasyon sa isang akto na hindi maituturing na krimen, bagamat higit na mababang parusa
ang katumbas nito.
 Mayroon ding krimen ng katulad na uri kung ang isang opisyal ng gobyerno ay tatanggap ng
regalo o ng pangako bilang kondisyon na hindi siya gagawa ng isang akto batay sa kanyang opisyal na
tungkulin.

Kung ang bagay na kung saan ang regalo ay tinanggap o ipinangako ay .ginawa sa kondisyon na
iiwasan ng opisyal ng gobyerno na gumawa ng isang akto na kanyang opisyal na tungkulin.

Isinasaad ng Artikulo 211 na ang isang opisyal ng gobyerno ay maaaring makasuhan ng

indirektang panunuhol (indirect bribery) sa simpleng akto ng pagtanggap ng regalo dahil sa tanggapan
na kanyang hinahawakan (inamiyendahan ng Batas Pambansa Bilang 872, ika-10 ng Hunyo, 1985).

Ang pananagutan ng katapatan sa bayan ay tungkuling iniaatang sa lahat, maging sa mga

pribadong indibidwal. Kaugnay nito ay ang krimen ng korapsyon ng opisyal ng gobyerno (corruption of
public official) ayon sa Artikulo 212. Ang krimen na ito ay maaaring ihain sa kahit na sinong tao na
magbibigay ng alok o mga pangako o mga regalo o aginaldo sa opisyal ng gobyerno.

Maling Paggamit ng Pondo o Ari-arian ng Bayan

Sa ilalim ng Artikulo 217 ng Kodigo Penal ng Pilipinas ay binigyan ng depinisyon ang krimen ng
maling paggamit ng pondo o ari-arian ng bayan. Inilatag din sa parehong probisyon ang pagpapalagay
(presumption) sa ganitong krimen. Sinasabi sa artikulong ito na kahit sinong opisyal ng gobyerno, sa
pamamagitan ng kanyang tungkulin sa tanggapan, ay may pananagutan sa pondo at mga ari-arian ng
publiko kung ito ay kanilang gagamitin sa maling pinaglalaanan, o sa pamamagitan ng pag-iwan o
kapabayaan, ay hahayaan nila ang ibang tao na gamitin ang naturang pondo at ari-arian ng publiko, buo
man o bahagdan. Ang halaga na sangkot sa maling paggamit ng pondo ay esensyal sa pagtukoy ng
angkop na parusa sa taong mapapatunayang gumawa ng krimeng ito.

Ang pagkabigo ng opisyal ng gobyerno na mailabas o maipaliwanag ang pananalapi at ari-arian

na nasa ilalim ng kanyang kustodiya kung ito ay tahasang hihingin ng awtorisadong opisyal ay itinuturing
na prima facie na ebidensya na magpapatatag sa paniniwala na ang nawawalang pondo at mga ari-arian
ay ginamit sa personal na gamit.

Sa kabilang dako, isinasaad naman ng Artikulo 220 ang ilegal na gamit ng pondo at ari-arian ng
publiko. Tahakang sinasabi rito na may karampatang parusa ang kahit sinong opisyal na gobyerno na
gagamitin ang pondo at ari-arian ng kanyang administrasyon sa pampublikong gamit bukod sa totoong
pinaglalaanan nito batay sa batas at mga ordinansa. Tinatawag din itong technical malversation.

(Upang matiyak ang gamit ng probisyon ng batas, ang opisyal ng gobyerno ay binigyan ng
karampatang depinisyon ng Artikulo 203 ng Kodigo Penal ng Pilipinas. Ayon dito, ang opisyal ng
gobyemo ay yaong mga tao na sa pamamagitan ng direktang probisyon ng batas, popular na halalan o
pagtatalaga ng kompitenteng kinauukulan, ay makikibahagi sa pagpapatupad ng tungkuling pampubliko
sa Gobyerno ng Pilipinas, o gampanan sa naturang gobyerno o sa kahit na anong sangay ang tungkuling
pampubliko, bilang empleyado, ahente, o higit na nakababang opisyal, na kahit na anong ranggo o klase,
ay tinatawag ring (shall be deemed) opisyal ng gobyerno.

Pandarambong (Plunder)

Ang pandarambong o plunder ay mariing kinukundina sa sistema ng pamamahala sa Pilipinas. Sa

bisa ng RA 7080 ay itinuturing na isang krimen ang akto ng opisyal ng gobyerno na direkta, o sa
pamamagitan ng pakikipagsabwatan sa mga kasapi ng pamilya, mga kamag-anak sa pamamagitan ng
kasal o sa dugo, mga kasama sa negosyo, mga nasasakupan o iba pang tao ay humahakot, nagtitipon o
nagkakamit ng kayamanan na kinuha sa masama gamit ang pinagsama o sunud-sunod na hayagan o mga
gawaing kriminal na inilalarawan sa batas (RA 7080) sa tinipong halaga o kabuuang halaga ng hindi
bababa limampung milyong piso (P50,000,000.00). Reclusion perpetua hanggang kamatayan ang
parusang naghihintay sa sinumang mapatutunayang magkakasala sa krimeng ito. Ang mga sumusunod
ay mga espsipikong akto na may kaugnayan sa pandarambong o plunder:

1. Paglustay, paglipat, hindi angkop na paggamit, maling pag-aasal sa mga pondong pampubliko
o mga pagsalakay sa kabangyaman ng publiko;

2. Pagtanggap nang direkta o hindi direkta, anumang paggawa, regalo, bahagi, bahagdan, mga
kickback o anumang anyo ng pansalaping pakinabang mula sa anumang tao at/o mga entidad na may
kaugnayan sa anumang kontrata o proyekto ng pamahalaan o sa dahilan ng opisina o posisyon ng
pinatutungkulang opisyal ng publiko;

3. Ilegal o pandarayang pagpapadala o pagbibigay ng mga ari-arian ng pambansang pamahalaan

o anumang mga subdibisyon nito, ahensiya o mga instrumentalidad o mga pag-aari ng pamahalaan o
kinokontrol ng pamahalaan na mga korporasyon at mga subsidiyaryo nito;

4. Pagkakamit, pagtanggap nang direkta o hindi direkta ng anumang mga bahagi ng stock,
ekwided o anupamang anyo ng interes o pakikilahok kabilang ang pangako ng pang hinaharap na
trabaho sa anumang negosyo o isinasagawa;

5. Paglikha ng agrikultural, industriyal o pangkalakalan na mga monopolyo o iba pang

kombinasyon at/o pagpapatupad ng mga atas at kautusan na ang layunin ay makinabang ang mga
partikular na tao o mga espesyal na interes;

6. Higit sa nararapat na kalamangan ng opisyal na posisyon, kapangyarihan, ugnayan,

koneksiyon o impluwensiya upang hindi makatarungang payamanin ang/mga sarili nito na may
pagsasawalang-bahala sa panganib o pinsalang maidudulot nito sa mamamayang Pilipino at Republika
ng Pilipinas.

Ang Graft at Korapsyon

Ang konsepto ng graft at korapsyon ay mga usaping paulit-ulit na nagpapa-sakit sa bawat Juan
Dela Cruz. Ang usaping ito ay matagal ng hinahanapan ng solusyon subalit hanggang sa kasalukuyan ay
bigo pa ring napaglalabanan. Ang graft at korapsyon ay dalawang magkaibang konsepto ng pagkuha ng
personal na benepisyo mula sa mga transaksyong pampamahalaan. Ang korapsyon ay tumutukoy sa
maling gamit ng mga pinagkukunan ng pamahalaan para sa personal na benepisyo. Sa kabilang dako,
ang graft ay tumutukoy sa maling gamit ng impluwensya para sa personal na benepisyo.

Sa ilalim ng Republic Act 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act) ay inisa-isa ang mga
kasanayang may kaugnayan sa korapsyon ng mga opisyal ng gobyerno at idineklara na labag sa batas.
Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa enumerasyon ng mga espisipikong akto ng paggawa ng krimen sa
ilalim ng batas na ito:
(a) Himukin, ibuyo o impluwensyagan ang ibang opisyal ng gobyerno na magsagawa ng isang akto
na lumalabag sa patakaran at regulasyong binigyan ng promulgasyon ng maaasahang awtoridad
o isang paglabag na may kaugnayan sa opisyal na tungkulin ng opisyal ng gobyerno, o ang
pahintulutan ang sarili na mahimok, mabuyo, o maimpluwensyahan na gumawa ng paglabag sa
batas.
(b) Direkta o di-direktang paghiling o pagtanggap ng regalo, bahagi, bahagdan, o benepisyo para sa
kanya o para sa ibang tao, kaugnay ng kahit anong kontrata o transaksyon sa pagitan ng
Gobyerno at iba, na kung saan ang opisyal ng gobyerno sa kanyang opisyal na kapasidad ay
kailangang pumagitna sa ilalim ng batas.
(c) Direkta o di-direktang paghiling o pagtanggap ng regalo o ibang may kaugnayan sa salapi o
material na benepisyo para sa kanya o para sa ibang tao, mula sa kahit sinong tao na kung saan
ang opisyal na gobyerno, sa anumang paraan o kapasidad, ay nakakuha o makakukukuha, ng
kahit na anong permiso o lisensya sa Gobyerno, bilang konsiderasyon sa tulong na ibibigay o
ibibigay.

(d) Pagtanggap o pagkakaroon ng kasapi ng pamilya na tumanggap ng trabaho sa pribadong

.kumpanya na nakabimbing kalakalan sa kanya sa mga panahon ng pagluluwat o sa loob ng isang
taon pagkatapos nito.

(e) Pagdudulot ng hindi nararapat na pinsala sa isang partido, kasama ang gobyerno, o ang
pagbibigay sa kahit na sinong pribadong partido ng hindi makatwirang benepisyo, pakinabang o
pagkakataon na mamili sa pagpapatupad ng kanyang opisyal na administratibo at judisyal na
tungkulin sa pamamagitan ng hayagang pagkiling, kasamaan o labis na hindi katangap-tanggap
na kapabayaan...

(f) Pagpapabaya o pagtanggi, matapos ang nararapat na demand o pakikiusap, nang walang sapat
na pagmamatuwid, pag-akto sa loob ng risonableng oras, sa kahit na anong pamamaraan kapalit
ng pagtatamasa, direkta o hindi direkta, mula sa kahit na sinong tao na may interes sa
pananalapi at mga materyal na benepisyo.

(g) Pagkatawan sa Gobyerno sa kahit na anong kontrata o transaksyon na nagpapakita o may

matinding masamang dulot sa gobyerno, kahit na ang opisyal ng gobyerno ay nakinabang o
makikinabang dito.

(h) (h) Direkta o di-direktang pagkakaroon ng pinansyal na interes sa kalakalan , kontrata, o

transaksyon na kaugnay ng kanyang paggitna sa pamamagitan ng kanyang opisyal na kapasidad,
o kung siya ay hindi pinahihintulutan ng Konstitusyon o ng kahit na anong batas na kung saan
siya ay may interes.

(i) Pagkakaroon ng direkta o di-direktang interes sa mga personal na pakinabang sa mga

transaksyong pinagpasyahan ng board o grupo na kung saan siya ay kasapi o kabilang..
(j) (j) Pag-apruba o pagbibigay ng kahit na anong lisensya, permit, pribilehiyo, o benepisyo na pabor
kahit na alam niyang ang taong binibigyan ng pabor ay hindi kwalipikado na makatanggap nito...
 (k) (k) Paglalabas ng mahahalagang impormasyon na konpidensyal, na nakuha ng kanyang
tanggapan sa pamamagitan ng kanyang opisyal na posisyon sa isang hindi awtorisading tao, o
ang paglalabas ng naturang impormasyon sa petsa na higit na maaga sa petsa na dapat itong
ilabas.

(5) Sistemang Padrino o Palakasan

Ang isa pang walang kamatayang isyu o usapin sa larangan ng pamamahala ay ang sistemang
padrino o ang palakasan. Ang mga nakaluklok sa kapangyarihan ay karaniwang nagiging saksing bulag at
bingi sa hustisya na dapat ibigay sa taong bayan mapagbigyan lamang ang mga taong pinagkakautangan
nila ng loob.

May mga pagkakataon na ang isang indibidwal ay nabibigyan ng magandang katungkulan sa

gobyerno at maging sa mga pribadong kumpanya dahil sa basbas ng mga makapangyarihan, ito ay sa
kabila na ang naturang indibidwal ay walang sapat na karanasan at kwalipikasyon sa posisyong
ipinagkaloob sa kanya ng nasabing makapangyarihan. Ang tanging pinanghahawakan lamang niya ay ang
proteksyon na nanggagaling sa pinunong minsan ay binigyan niya ng pagsuporta sa panahong siya ay
kailangan nito. Ang suliraning ito ay talamak sa mga posisyong nakabatay lamang sa tiwala at
kumpiyansa (trust and confidence) ng taong nasa pwesto, bagamat ang mga posisyong nasa ilalim ng
hurisdiksyon ng Civil Service Commission ay hindi rin ganap na ligtas sa usaping ito.

Masasabi na ang nepotismo (nepotism) at kronyismo (cronism) ay kasama rin sa mga ugat ng
padrino o palakasan. Sa ilalim ng ating Saligang Batas at iba pang mga umiiral na batas, ang nepotismo o
ang pagbibigay ng pabor sa m - kamag-anak ay lantarang ipinagbabawal samantalang walang tiyak na
bata:, makapagpaparusa sa kronyismo o pagbibigay ng pabor sa mga kaibigan, bagamat matindi itong
kinukondina. Ang nepotismo at kronyismo ay hindi pinapaboran upang maiwasan ang mga sabwatan sa
mga transaksyong kinasasangkutan ng dalawang panig na kasangkot.

(6) Mga Halimbawa ng Korapsyon sa Iba't Ibang Sangay ng Pamamahala

Ang korapsyon ay isang epidemyang pumapatay sa isang magandang sistema ng pamamahala

hindi lamang sa mga pangunahing mga sangay ng pamahalaan kundi maging sa mga maliliit na yunit
nito. Ang mga sumusunod ay ilan lamang pagtataya sa mga suliraning may kaugnayan dito:

Korapsyon sa Kapulisan at Hukbong Sandatahan

Hindi ligtas ang mga kapulisan ang Hukbong Sandatahan sa usapin ng korapsyon. Nababalot din
ng kontrobersiya ang kanilang mga pagbili ng mga kagamitang kinakailangan sa pagtupad ng kanilang
tungkulin. Kung matatandaan ay naging laman ng maraming balita sa telebisyon at pahayagan ang mga
akusasyon ng katiwalian sa dating hepe ng AFP na si Angelo Reyes. Bunga marahil ng depresyon sa
pagkasira ng kanyang pangalan na matagal niyang iningatan ay pinagpasyahan niyang kitilin ang kanyang
buhay sa harap ng libingan ng kanyang namayapang ina. Sinabi ng dating AFP Chief bago wakasan ang
kanyang buhay noong Pebrero 2011 na hindi siya ang nagsimula ng maraming iregularidad sa AFP.
Aniya, ito ay isang tradisyon. Ang tanging naging kasalanan niya ay ang pagtanggap dito bilang
ordinaryong bagay sa AFP.

Pinaniniwalaan na ang korapsyon ay isang tiyak na anyo ng mga maling gawi palasak sa loob ng
ahensya ng mga kapulisan at hukbong sandatahan. Kinasasangkutan ito ng pananamantala sa
benepisyong pananalapi at iba pang mga kapakinabangang makapagsusulong ng kanilang mga karera. Sa
kabila ng panunumpa sa kodigo ng pag-aasal o etika,may mga pagkakataon pa ring nilalabag ng mga
kapulisan ang espisipikong probisyon nito katulad ng mga sumusunod:

(a) Pagtanggap ng salapi bilang proteksyon sa ilegal na gawain. Maraming naglipanang mga
establisyemento at mga gawaing tahasang lumalabang sa espisipikong probisyon ng batas at
mga ordinansa ang hindi matinag-tinag dahil sa lakas ng loob na ipagpatuloy ang operasyon
nito epekto marahil ng proteksyon na kanilang natatanggap buhat sa mga kinauukulan-
katulad ng kapulisan.

Makikita na sa kabila ng matinding kampanya laban sa ilegal na sugal ng huweteng ay

malaki pa rin ang operasyon nito sa mga probinsya at lalawigan. Matatandaan na isa ang
huweteng sa mga ipinukol na isyu kay dating Pangulong Joseph Estrada sa kasagsagan ng
proseso ng pagpapatalsik (impeachment) sa kanya bilang pangulo.

Sa kabila ng batas na nagbabawal sa prostitusyon sa ating bansa ay naglipana pa rin ang

mga establisyemento sa buong Pilipinas na nagsusulong sa pagbebenta ng mga
panandaliang aliw dahil sa kawalan ng inisyatibo ng mga Lokal na Pamahalaan at mga
kapulisan na wakasan ang suliraning ito.

Mapapansin rin sa maraming balita na laman ng mga pahayagan, radyo, at telebisyon ay

naglalaman ng mga usaping may kaugnayan sa bentahan ng ilegal na droga na nakakukuha
ng proteksyon sa mga pulitiko at maging sa panig ng mga kapulisan at hukbong sandatahan.
Si dating Pangulong Leila de Lima ay ikinulong dahil sa diumano ay pagbibigay niya ng
proteksyon sa mga drug lord noong panahon na siya pa ang DOJ Secretary.

(b) Pagtanggap ng suhol kapalit ng pananahimik at hindi pag-akto sa isang kaso na kailangan
niyang gawan ng aksyon.

(c) Pagtanggap ng suhol bilang kapalit ng hindi pag-iisyu ng tiket kaugnay ng paglabag ng
motorista sa batas pangtrapiko. Kung ang suhol ay tahasang hiningi ng kapulisan sa taong may
paglabag sa batas, ang krimen ay tinatawag na pangongotong, pangingikil, o extortion.

Mahalaga. ang papel na ginagampanan ng kapulisan sa pagpapanatili ng kapayapaan at maayos

na seguridad sa lipunang ating g,inagalawan. Sa mga pangunahing lansangan, sila ang ating nagiging
sandigan upang maging maginhawa ang mahalagang gawaing pang-araw-araw nating mga mag-aaral at
mga naghahanapbuhay--- ang paglalakbay. Subalit hindi rin maitatatwa na ang mahalagang tungkuling
ito ng kapulisan ay nababahiran ng mga usapin ng katapatan sa sinumpaang tungkulin.

Ang pagtanggap ng suhol at ang paghingi ng suhol ng mga kapulisan ay isang malungkot na
realidad na kailangang sugpuin at wakasan. Mayroong mga batas na makatutulong upang sugpuin ang
suliraning ito subalit kailangan din ng bawat mamamayan ng ibayong disiplina sa sarili upang hindi na
lalong malugmok pa ang mga kapulisan at may kaugnay na tungkulin sa pagtataguyod ng korapsyon sa
gobyerno at lipunan.

(d) Pagtatanin ng ebidensya (planting of evidence). Ang akto na ito ay karaniwang ginagawa ng
kapulisan upang patibayin ang kaso laban sa isang indibidwal. Pinalalabas sa aktong ito na ang isang
indibidwal ay may kasalanan gamit ang mga ebidensyang itinanim ,sa kanya, bagamat ang katotohanan,
siya ay inosente at walang alam. Ang aktong ito ng kapulisan ay ilegal at hindi sinusuportahan ng kahit
na anong batas sapagkat nilalabag nito ang karapatan ng isang tao sa tamang proseso ng batas (due
process of law) lba naman ang konsepto ng instigasyon sa pagtatanim ng ebidensya. Dito ay karaniwang
gumagawa ng paraan ang kapulisan upang ang isang indibidwal ay kumilos at ilabas ang ebidensyang
kailangan upang magkaroon ng sapat na batayan ang kapulisan na hulihin ang naturang indibidwal batay
sa mga ebidensyang ipinakita. Legal ang prosesong ito at kinikilalang naaayon sa batas. Ang
pagpapahirap sa isang suspek (torture) ay isang konsepto ng pagpa-paamin o pagpapahirap sa isang
indibidwal na aminin ang isang krimen na maaaring kanyang ginawa o kaya ay hindi ginawa.

(e) Pagmamalabis sa kapangyarihan gamit ang dahas o pananakot upang mapagtagumpayan ang
naffs na makuha. Kinikilala itong isang anyo ng pangingikil na lumalabag sa mga umiiral na batas at
polisiya sa Pilipinas.

(f) Paglahok ng kapulisan sa mga organisadong krimen katulad ng pagnanakaw, terorismo,

kidnapping, at iba pa.

Korapsyon sa Hudikatura

Ang Hudikatura (Judiciary) ay isa sa tatlong mahahalagang sangay ng gobyerno, kasama ng

Ehekutibo (Executive), at Lehislatibo (Legislative). Mataas ang pagtingin ng lipunan sa sangay na ito na
may .Kapantay na kapangyarihan sa Ehukatibo at Lehislatibo. Ang Hudikatura ang sangay ng gobyerno
na siyang nagbibigay ng interpretasyon sa batas na ginawa ng Lehislatibo at ipinatutupad ng Ehekutibo.

Ang Hudikatura ay hindi ligtas sa mga alegasyon ng korapsyon at pagnanakaw sa kaban ng

bayan. May mga kurakot din na hukom (judge) na tumatanggap ng suhol upang magbaba ng desisyong
pumapanig sa nagbigay ng suhol. May ilang mga hukom na pinatatagal ang pagdesisyon sa isang kaso na
nagbubunga ng inhustisya sa mga taong walang kasalanan. Kaakibat ng mga maling gawi o akto ng
hukom sa paglabag sa kanilang Koda ng Etika (Code of Ethics) ay ang pagharap nila sa mga kasong
administratibo o maaari rin namang pagtanggal sa kanila ng lisensya bilang mga abogado.

Naging mainit ang mga usapin na ipinukol kay dating Supreme Court Justice Renato Corona dahil
sa maling deklarasyon ng kanyang mga pagmamay-ari at mga pagkakautang batay sa deklarasyon ng
kanyang SALN na sinasabing lumalabag sa RA 6713. Siya ang kauna-unahang Supreme Court Justice sa
kasaysayan ng Pilipinas na pinatalsik sa pwesto sa pamamagitan ng proseso ng impeachment. Pinatalsik
siya sa pwesto noong May 29, 2012.

Ang kapalaran ni Chief Justice Ma. Lourdes Sereno (itinalaga ni dating Pangulong Benigno
Aquino III) ang kauna-unahang babaeng Chief Justice ng Korte Suprema sa Pilipinas ay hindi rin nalayo sa
kapalaran ng kanyang pinalitan na si Chief Justice Renato Corona. Bunga ng artikulo ng impeachment na
inihain ni Atty. Larry Gadon laban sa babaeng Chief Justice ay ang sunud-sunod na pagdinig sa Komite ng
Impeachment na kung saan ang mga kasamang mahistrado ng babaeng Chief Justice sa Korte Suprema
ay nagbigay ng kani-kanilang testimonya laban kay Sereno. Ang artikulo ng impeachment ay inilapat ni
Atty. Larry Gadon laban sa babaeng Chief Justice.

Hindi pa man umuusad ang proseso ng impeachment, si Solicitor General Calida ay naghain .ng
extraordinary remedy na quo warranto laban kay Sereno sa paniniwalang walang bisa ang pagtatalaga sa
kanya dati ni Pangulong Aquino bilang Chief Justice sapagkat hindi niya naibigay ang basikong kahingian
na paghahain ng SALN. Bagamat may mga usapin sa remedyong ito na ibinigay ni Calida, ang Korte
Suprema ay nagpasya na patalsikin si Sereno sa pwesto bilang Punong Mahistrado sa botong 8-6.

Ang mga hindi pabor sa Quo Warranto ay ang mga sumusunod:

(1) Estela M. Perlas-Bernabe

(2) Alfredo Benjamin S. Caquioa

(3) Antonio T. Carpio

(4) Mariano C. Del Castillo

(5) Marvic Mario Victor F. Leonen

(6) Presbitero J. Velasco Jr.

Ang mga pabor sa quo warranto ay ang mga sumusunod:

(1) Lucas P. Bersamin

(2) Teresita J. Leonardo de Castro

(3) Alexander G. Gesmundo

(4) Francis H. Jardaleza

(5) Samuel R. Martires

(6) Diosdado M. Peralta

(7) Andres B. Reyes, Jr.

(8) Noel G. Tijam

Korapsyon sa Pamamahayag

Ang pamamahayag ang isa sa mga basikong karapatang pantao na bibigyan ng proteksyon ng ating
Saligang Batas, espisipiko sa Artikulo III. Seksyon 4. Isinasaad dito na walang makapapasang batas na
bumabangga sa karapatan ng tao ng magsalita, magpahayag, o ang karapatan ng tao na magtipun-tipon
sa mapayapang pamamaraan upang ihain ang kanilang mga karaingan laban sa gobyerno.
 Sa kabila ng mga karapatang ito ay may mga pagkakataon na ito ay nababahiran din ng usapin
ng korapsyon at pagnanakaw sa bayan gaya ng mga sumusunod na sitwasyon:

(1) Pananahimik o pagpapasya na huwag ilantad ang katotohanan kapalit ng pagtanggap ng

suhol. May mga pagkakataon din na ang isang mamamahayag ay may mga ilalantad na mga kwentong
hindi totoo kung kaya malaki ang posibilidad na makasira sa isang indibidwal o samahan- kapalit nito ay
pabor na manggagaling sa manunuhol.

(2) May mga pagkakataon din na kapalit ng suhol ang pagsusulat ng mga kwentong
mapakikinabangan ng indibidwal o kumpanyang nagbibigay ng suhol.

Korapsyon sa Lehislatibo

Ang Lehislatibo ang sangay ng gobyerno na namamahala sa pagbuo at pagbabalangkas ng batas

na nararapat namang ipatupad ng Ehukitibo. Malapit sa usapin ng korapsyon ang sangay na ito ng
Lehislatibo sapagkat maaaring makapaglagacy ng isang probisyon sa panunakalang batas na maaaring
pumabor sa may-akda nito. Mahalaga na maunawaan ng mga mag-aaral ang ilang prinsipyo upang
labanan ang katiwaliang ito sa pamahalaan:

Hindi tugmang tanggapan (incompatible office). Ipinagbabawal ng prinsipyong ito sa mga

mambabatas na humawak ng tanggapan o posisyon sa anumang ahensya ng pamahalaan kasama ang
GOCC o Government Owned Corporations liban lamang kung ang iwawanan niya ang kanyang tungkulin
bilang mambabatas. Mariing ipinagbabawal ng prinsipyong ito ang paghawak ng dalawang tanggapan
upang maiwasan ang maiwasan ang pagbibigay ng katapatan sa isang tanggapan habarig ang
independensya ng lehislatura at ang doktrina ng hiwalay na kapangyarihan (separation of power) ay
nasisira. Halimbawa: Hindi maaaring tanggapin ng isang Senador ang posisyon bilang Kalihim ng DILG
kung hindi niya babakatehin ang kanyang pwesto bilang Senador.

Tandaan na hindi lahat ng tungkulin sa gobyerno ay maituturing na incompatible office sapagkat

mayroong mga tungkulin na maaaring tanggapin ng isang mambabatas batay sa pagkilala ng Saligang
Batas. Halimbawa: ang pagiging kasapi ng Electoral Tribunal at Judicial and Bar Council of the
Philippines. Ipinagbabawal na tanggapan (forbidden office).

Ipinagbabawal sa prinsipyong ito ang pagtatalaga ng mga kasapi ng Kongreso sa mga tanggapan
ng gobyerno na nilikha o ang sweldo para dito ay nilikha sa panahon na siya ay nanunungkulan pa bilang
kongresista. Layunin ng prinsipyong ito na maiwasan ang mga anumalya na kung saan ang kongresista ay
makikinabang sa batas na siya mismo ang nagbigay ng inisyatibo.

Iba pang Korapsyon sa Pilipinas

Ang mga sumusunod ay ilan pa sa mga halimbawa ng korapsyon na palasak sa Pilipinas:

(1) Pagtakas sa pagbabayad ng buwis

(2) Ghost project at payroll
(3) Pagtakas o pag-iwas sa subasta sa publiko ng pagkakaloob ng mga kontrata
(4) Pagpasa ng mga kontrata;
 (5) Pangingikil; at
(6) Panun-uhol

Pagtanggi sa Pagbabayad ng Buwis.

Ang pagbabayad ng buwis ay isang tungkuling iniaatang sa bawat mamamayang Pilipino kapalit ng
seguridad at sebisyong ibinibigay sa kanila ng pamahalaan. Walang pamahalaan na makatatayo nang
mag-isa kung wala ang buwis na kinukuha sa bawat mamamayan.

Sinasabi na ang pagtakas sa pagbabayad ng buwis ay isang usaping dapat mahanapan ng agarang lunas.
Talamak ang paglabag sa tungkuling ito ng mga pribadong kumpanya sapagkat hindi nila idinideklara ang
kanilang taunang kita na mahalaga sana upang mapagkunan ng halaga na maaaring gugulin sa mga
proyektong pampamahalaan na pakikinabangan ng bawat isa katulad ng maayos na daan,
telekomunikasyon, at mga imprustrakturang pampamahalaan.

Ghost Projects at Payroll.

Kadalasan itong ginagawa ng mga matataas na opisyal ng gobyerno sa pamamagitan ng pagbibigay ng

pondo sa mga hindi umiiral na proyekto ng pamahalaan habang ang mga hindi umiiral na tauhan ng
pamahalaan ay sinasahuran at binibigyan ng allowance. Lantaran ang katiwaliang ito sa mga ahensya ng
pamahalaan na may kaugnayan sa mga pormulasyon o pagpapatupad ng mga programa sa
imprastruktura at nagbibigay ng mga pasahod.

Pag-iwas sa Subasta sa Publiko ng Pagkakaloob ng mga Kontrata.

Mahalaga ang pagsusubasta sa publiko ng pagkakaloob ng kontrata upang maiwasan ang paggawad ng
kontrata sa sa mga negosyante o personalidad na makapagbibigay sa kanila ng personal na benepisyo.

Pagpasa ng mga Kontrata mula sa isang kontraktor tungo sa iba pa (subcontracting).

Ang pagpapasa ng mga trabaho mula sa isang kontraktor tungo sa ibang kontraktor ay maaaring
magdulot ng paggamit ng mabababang uri ng materyales o hindi matapus-tapos na mga proyekto.

Pangingikil.

Ang pangingikil ay tumutukoy sa isang akto ng panghihingi ng salapi, mahalagang bagay o serbisyo mula
sa mga transaksyon ng mga ordinaryong mamamayan sa kanilang mga tanggapan o opisina. Talamak
ang ganitong anyo ng korapsyon sa mga tanggapan na nagbibigay ng clearance at mga kaugnay na
dokumento, o mga serbisyong direktang kailangan ng mga mamamayan.

Paglalagay ng suhol.

Ito ay aktong makikita sa isang pribado o ordinaryong mamamayan na karaniwang napipilitang maglgay
sa opisyal ng pamahalaan resulta marahil ng matagal pag-aksyon ng taong gobyerno sa transaksyon na
kailangan ng pribadong indibidwal ng isang agarang aksyon