გოჩა ბარნოვი - ადამიანი.

"ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ადამიანი. „ხატისებრობა“ და „მსგავსებისებრობა“

პირველქმნილი ცოდვა. დაცემის შედეგები.

„ხატისებრობა“ და „მსგავსებისებრობა“

ადამიანი, ბიბლიური თხრობის მიხედვით, შეიქმნა შესაქმის ბოლოს. აქ არის

ძირითადი გამორჩეულობა ქრისტიანობისა სხვა ფილოსოფიური მოსაზრებებისაგან.
ფაქტობრივად არის ფუნდამენტური განსხვავება ბიბლიისა და ფილოსოფიურ თუ
გნოსტიკურ სისტემას შორის იმ ეპოქაში, როდესაც ხდება შესაქმის დოგმის
ჩამოყალიბება.

გნოსტიკური სისტემები ადამიანის შექმნით იწყება და მთავრდება მატერიისა და სხვა

დაბლამდგომი არსებების შექმნით, რადგან მათი პრინციპი იყო, რომ შესაქმე იწყება
საუკეთესოდან და შემდეგ, მივდივართ ქვემო მდგომებისკენ, ანუ რაც ქვემოთ
მივდივართ, მით უფრო დაცემისკენ მივდივართ. გნოსტიკოსებს მატერიის შესახებ
ძალიან უარყოფითი პოზიცია ჰქონდათ, და ამდენად მათთვის სრულყოფილება იყო
დასაწყისში. ადამიანი იყო სრულყოფილი არსება და ქვემდგომი არსებები შემოდიან
მოგვიანებით.

ბიბლიური გაგებით წარმოუდგენელია მატერიალური სამყაროს დაკნინება, პირიქით

ამ მატერიალური სამყაროს განახლებასა და კუალადგებაზეა საუბარი. ბიბლია
მატერიალურ სამყაროს უკეთესი მდგომარეობის ღირსად მიიჩნევს, რაც კი შეიძლება
არსებობდეს. ამიტომაც, ყველაზე ბოლოს ადამიანის გამოჩენას აქვს ის აზრი, რომ
1
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ღმერთმა განსაზღვრა მატერიალური სამყაროს მდგომარეობა უფრო უკეთესისათვის,

რაც კი შეიძლება იყოს. მაშასადამე, ადამიანის შესაქმის ბოლოს გამოჩენას აქვს ეს
მიზანი, რომ აღამაღლოს მატერიალური სამყარო, მაგრამ აქვს კიდევ სხვა მნიშვნელობაც:
თავისუფლების გამოყენება ადამიანის მხრიდან ამ მატერიალურ სამყაროსთან
მიმართებაში.

ახლა, კონკრეტულად თუ რა არის „ხატისებრობა“ და რა „მსგავსებისებრობა“.

დაბადების წიგნის თხრობა თავიდანვე გვამცნობს, რომ ადამიანი შეიქმნა ხატისებრად
და მსგავსებისებრად, ყოველ შემთხვევაში ასეა სამოცდაათის თარგმანში. მიუხედავად
ფილოლოგიური სხვაობისა, რაც არსებობს ებრაულ და ბერძნულ ტექსტებს შორის,
მთავარია რომ ორივეგან ადამიანი განსხვავდება ცხოველებისაგან ორი ძირითადი
ნიშნით:

1) არის ღვთის „ხატისებრად“ და „მსგავსებისებრად“ შექმნილი.

2) იღებს ძალაუფლებას, ძალას სამყაროზე მთავრობისას.

თუმცა ებრაული ტექსტის მიხედვით „ხატისებრობა“ და „მსგავსებისებრობა“ დიდად

არ განსხვავდება ერთმანეთისგან და სინონიმებადაც კი მოიაზრება, მაგრამ, მაინც
არსებობს განსხვავება: მსგავსებისებრობა უფრო დინამიკური მსვლელობაა, გახსნილი
გზა, რომელიც უნდა განსრულდეს ერთ კონკრეტულ თვისებასთან და მიზანთან
კავშირში. ამ კავშირს განსაზღვრავს ის, რომ ადამიანი შექმნილია ხატისებრად და
მსგავსებისებრად, ადამიანის, როგორც ღმერთის მიმბაძველისა და თანაშემოქმედის
შემდგომი ქმედებები, ამ ხატს მიემართება.

ხატის გაგება არის მეტად მნიშვნელოვანი ახალი აღთქმის მცირე, მაგრამ არსებით
ფრაგმენტებში. ხატის გაგებას, როგორც ბიბლიური, ისე გვიანი თეოლოგიური ტექსტები
მიაწერენ სიტყვა ღმერთს, სამების მეორე ჰიპოსტასს. ამრიგად, ქრისტე არის ღმერთის
ხატი, რომელსაც აქვს პირდაპირი კავშირი მამის ჰიპოსტასთან. სიტყვა ან ქრისტე
გაიგება, როგორც მამის ბუნებითი ხატი და არა ხელოვნური რამ ხატი.

2
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ხატის შესახებ სწავლების ჩამოყალიბებისას, თეოლოგიამ დაადგინა სამი

მნიშვნელოვანი ასპექტი: 1) ხატი წარმოაჩენს ადამიანსა და ღმერთს შორის უძრავ
კავშირს. 2) ამ ურთიერთობაში გამოირიცხება ბუნებითი ნათესაობა და მიღებულია
არსობრივი განსხვავება ქმნილებასა და შემოქმედს შორის. ამიტომაც, მართებული
გამოთქმაა: ღვთის ხატისებრი ქმნილება და არა ქმნილება როგორც ღვთის ხატი. თუმცა
მეორე ეს გამოთქმა მაინც გამოიყენება, მაგრამ პირობითად. 3) ამ ურთიერთობაში
არსებობს ერთგვარი დინამიზმი ქმნილების განსრულებისა და სრულყოფისათვის.
სწორედ ეს დინამიკური მსვლელობა არის მსგავსებისებრობა. ქმნილება მიისწრაფის
გახდეს მადლისმიერი ღმერთი, განიღმრთოს, ემსგავსოს ღმერთს. ეს მსვლელობა არის
შედეგი იმ, ასე ვთქვათ, ბოძებულის, ნიჭის, რომელიც ებოძა ადამიანს შემოქმედისაგან.
და რაც არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს, როგორიც თავისთავადი ბუნებრივი მდგომარეობა.
ამიტომაც, თუმცა პატერიკული თეოლოგია სესხულობს არისტოტესეულ სქემას
პოტენციაში - ენერგიაში, მას აძლევს აბსოლუტურად განსხვავებულ შინაარსს
ხატისებრობასა და მსგავსებისობრობასთან მიმართებაში. რა თქმა უნდა, აქ არაა საუბარი
არისტოტელესეულ ფორმულაზე, როცა საუბარია ჩაკეტილ მოძრაობაზე პოტენციიდან
ენერგიაში, რაღაც არსის ფორმირებისათვის. პირიქით, ხატისებრობა მოიაზრება,
როგორც ნიჭი და მიმღეობა ადამიანისა, დაემსგავსოს შემოქმედს. ამ შემოქმედთან
კავშირი და მიმსგავსება განსრულდება ღვთის მსგავსებისებრობაში. ეს მოძრაობა არის
განგრძელებადი და უსასრულო ღვთაების წიაღში. იწყება ეს მსვლელობა და ერთგვარად
საშიშროების ქვეშაა, რომ ხელახლა დაიწყოს, გაქრეს, თუმცა შენარჩუნებული ხდება
ქმნილებასა და უქმნელს შორის განუწყვეტელი კავშირის მეშვეობითა და ადამიანური
თანამოქმედებით, და ამ დაცემული მდგომარეობის დაძლევით, პირიქით, მისი
განსრულება და სრულყოფა ხდება. და ეს ისე, რომ ადამიანური ცხოვრების მსვლელობა
არ წყდება, არ ჩერდება, არ უქმდება.

ამრიგად, პატერიკული თეოლოგია გვასწავლის, რომ ხატისებრობა განთავსდება

სულის გონიერ და თვითუფლებრივ მოქმედებაში. არსებობს სხვა მოსაზრებებიც, რომ
ხატისებრობა განეკუთვნება ადამიანის ერთიან, მთლიან მყოფობას. ამ შემთხვევისათვის

3
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

საუბრობენ გონიერი სულის შესახებ (გრიგოლ პალამა, „რომ არა ძისგანაც, არამედ
მხოლოდ მამისგან გამოვალს სულიწმიდა“). ეპიფანე სალამინელიც ხატისებრობას
განუკუთვნებს მთლიან არსებას. ზოგადად, დაწყებული ირინეოსიდან დამთავრებული
პალამათი, მამები მუდამ სულიერ სხეულებრივ მთლიანობაზე საუბრობენ.

ადამიანის ეგზისტენციალური მთლიანობა, ერთობა არის მოცემულობა, მაგრამ მაინც

თეოლოგია ხაზს უსვამს სულის ინტელექტუალურ შემმეცნებელ თვისებას, რადგანაც
ესაა აღმატებული მოქმედება ადამიანში. ასე, რომ, ხატისებრობა განეკუთვნება სულის
ინტელექტუალურ ნაწილს თუ მთლიან ადამიანურ ერთობას, მათ შორის არაა ძირეული
რამ განსხვავება. აქვე აღვნიშნავთ, რომ ადამიანის ეგზისტენციალურ მთლიანობისა და
ერთიანობის საზღვრებს გარეთ არაფრის მოაზრება არ შეიძლება. ამიტომაცაა, რომ
მიცვალებულის წესის აგების ლოცვებში, ზოგად მსახურებაში ადამიანის
გარდაცვალებასა და განადგურების ფონზე იგალობება გამარჯვების ჰიმნი, სადაც
საუბარია ღმერთის ხატზე, რომელიც საფლავში განისვენებს. ე. ი. საუბარია მთლიან
ადამიანზე, რომელიც სიკვდილს განიცდის, იმ ადამიანზე, რომლის სულიც ღვთის
სასუფევლის ნეტარებაშია, და ამიტომაც, ხდება მინიშნება იმ ერთსა და მთლიანზე
რომელიც შეიცვლება აღდგომით. წარმავლობითა და მინიშნებით საუბარია სხეულსა და
სულზე, აღმატებულ მოქმედებებზე. საბოლოოდ ადამიანს, როგორც მთლიან არსებას,
ერთიან ქმნილებას აქვს მიმღეობა იხილოს და განიცადოს ღმერთი, თანაიცხოვროს
მასთან, ფერიიცვალოს და გარდაიქმნას საღვთო მშვენიერებად.

დოგმატიკის მოვალეობაა წარმოაჩინოს ხატისებრობისა და მსგავსებისებრობის

უპირატესი მნიშვნელობა, როგორც მიმღეობა და მსვლელობა განსრულებისაკენ,
კონკრეტულ ურთიერთობებსა და ცხოველმყოფელ ვითარებაში. ეს ვითარება, თუმცა
დამოკიდებულია ღვთის უქმნელ ენერგიებზე, არის კონკრეტული, ისტორიული,
შეხებადი და ზიარებითი უმაღლეს დონეზე. უნდა აღინიშნოს, რომ არაა საუბარი რაღაც
ზნეობრივ, სამართლებრივ და განზრახვით (სურვილზე დამოკიდებულ)
ურთიერთობაზე, არამედ ცხოველმყოფელ, მაცოცხლებელ ვითარებასა და სივრცეზე,
სადაც ხდება ან არ ხდება მიმსგავსება ღმერთთან. და ეს ხდება, რადგან, კავშირი
4
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

(ურთიერთობა) ღმერთსა და ქმნილებას შორის არის თანამონაწილეობა, ურთიერთობა.

ქმნილება თანაზიარებს ღმერთთან, რათა იარსებოს, მაშინ როცა თანაზიარების არ
არსებობას მივყავართ ნიჰილიზმამდე.

სქოლასტიკური გაგებით კი, ხატისებრობა როგორც დასაბამიერი სამართალი,

როგორც სიკეთეების (სათნოებების) და თავისუფლების კრებული, არსებობს როგორც
თვითმყოფადობა და სტატიკური მდგომარეობა. მორჩილება ღმერთთან
ურთიერთობაში - რაც არც კი გაიაზრება, როგორც თანაზიარება ღმერთის უქმნელ
ენერგიასთან - დაამატებს, როგორც რამ ძღვენს მსგავსებისებრობას, როგორც უფრო მეტი
აღორძინება და მიგება (ჯილდო). აქ არ ჩანს არანაირი დრამატული მოღვაწეობა, არც
ასკეზი პროგრესული განსრულებისაკენ. ე. ი. ვინც კარგავს მსგავსებისებრობას, ის
უბრალოდ კარგავს რაღაც უფრო მეტს.

პროტესტანტიზმში არ არსებობს ამგვარი განსხვავება, რადგან მათთან ხატისებრობა

არის ბუნებრივი ავტონომია. ხატისებრობა არის სტატიკური, მაგრამ ის იგივდება
მსგავსებისობრობასან, რადგან საუბარია ბუნებრივ თავისუფლებაზე რომელიც ან არის
მორჩილებაში, ან არა. მაშასადამე, როდესაც იკარგება ხატისებრობა, იგივეს განიცდის
მსგავსებისობრობაც. პროტესტანტიზმი ხატისებრობასა და მსგავსებისობრობაში ხედავს
ზნეობრივ და სამართლებრივ ურთიერთობებს. ადამიანმა ფაქტობრივად გაანადგურა
ზნეობრივი და სამართლებრივი კავშირი და ელის გამართლებას ზნეობრივს და
სამართლებრივს.

დავუბრუნდეთ მართლმადიდებლურ სწავლებას. მაშასადამე, ადამიანი შეიქმნა

თავისუფალ არსებად, რითაც ის იღებს ან დადებით ან უარყოფით პოზიციას, კარგ ან
ცუდ პოზიციას დანარჩენ სამყაროსთან მიმართებაში. ადამიანი არის გვირგვინი, მეფე
მთელი შესაქმისა, როგორც ეს აღწერილია მამების ნაშრომებში. არის ის, ვისაც შეუძლია
იმთავროს, მთელ სამყაროზე, ისე როგორც ეს მას სურს. რატომ? იმიტომ რომ დანარჩენ
სამყაროსთან განსხვავებით აქვს თავისუფლება, რაც არ გააჩნიათ სხვა არსებებს.

მნიშვნელოვანია ხატისებრობის გაიგივება თავისუფლებასთან. ადამიანი შეიქმნა

5
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ღვთის ხატისებრად და მსგავსებისებრად, ეს ფრაზა განსხვავებულად იქნა

განმარტებული. საეკლესიო მამებთანაც კი არსებობს ეს სხვაობა. ერთ - ერთი პოზიცია
არის, რომ ხატისებრობა განსხვავდება მსგავსებისობრობისაგან და რომ ხატისებრობაში
გვაქვს სისრულე შესაქმის დასაწყისშივე, ისე როგორც ეს შექმნა ღმერთმა ადამიანში.
ხოლო მსგავსებისობრობა არის ის, რაც უნდა იქნეს მიღწეული, მოქმედებაში
მოყვანილი, ანუ არის ის, რაც ადამიანს ექნება ესქატოლოგიურად, როცა ბოლო ჟამს,
პარუსიის დროს იხილავს ღმერთს პირისპირ, და როცა განსრულდება თანაზიარება
ქმნილსა და უქმნელს შორის, მაშინ აღესრულება მსგავსებისებრობა, ადამიანი
განიღმრთობა. ეს არის ესქატოლოგიური მდგომარეობის გაგება. ზოგიერთი მამისათვის
ხატისებრობის შინაარსი არის ადამიანის მოაზროვნეობაში. ზოგისთვისაც, მაგ: გრიგოლ
ნოსელისათვის ესაა თვითუფლებრივობა, არსებითი განსხვავება არ არსებობს, რადგან
მოაზროვნეობა, ანუ სიტყვა სხვა არაფერია თუ არა თავისუფლება, თვითუფლებრივობა.
ამიტომაც, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ხატისებრობის განთავსება თავისუფლებაში,
ფატობრივად რაც განასხვავებს მას დანარჩენი არსებებისაგან, გამოძახილია მთელი
პატერიკული ტრადიციის.

რაში მდგომარეობს ადამიანის თავისუფლება? რა როლი აქვს მას შესაქმის მიზნის

აღსრულებაში?

თავისუფლება არის შესაძლებლობა, რომელიც აქვს ადამიანს. ვსაუბრობთ

თავისუფლებისათვის, რითაც უნდა მიემსგავსოს ადამიანი ღმერთს. ჩვენი არსებობა
სამყაროში არის მოცემულობა და მაშასადამე, არ არის თავისუფალი მყოფობა.
ვარსებობთ, რადგან ვიღაცამ ინება ჩვენი არსებობა, და არა იმიტომ, რომ ჩვენ გვსურს
არსებობა. ესაა დიდი გამოწვევა რომელიც აქვს ქმნილებას. ქმნილებას აქვს აუცილებელი
არსებობა. ხატისებრობა ადამიანის თავისუფლებასთან მიმართებაში მდგომარეობს
სწორედ იმაში, რომ ჰქონდეს ადამიანს ისეთი პოზიცია, რომ თავისუფლად არსებობდეს
და არა აუცილებლობით. მაშასადამე, ადამიანის თავუსფლებას აქვს ორი მხარე: ერთი
არის ნეგატიური, ანუ უარყოს შესაქმის მოცემულობა და შემოქმედი, თქვას, რომ მე არ
გიცნობ შენ, რომ შესაქმე არ არის ჩემი საქმე, რადგან ეს შესაქმე მე არ შემიქმნია,
6
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

შემიძლია უარვყო, ანუ ესაა ნეგატიური. მაგრამ არის პოზიტიურიც, ანუ არ შემიძლია
მსურდეს შესაქმის უარყოფა, მაგრამ შემიძლია და მნებავს კიდეც შევქმნა ჩემი საკუთარი
სამყარო, შევქმნა, როგორც ღმერთმა, ჩემი საკუთარი სამყარო არაფრისგან. ესაა
ადამიანის პოზიცია, რითაც ის განსხვავდება ცხოველისაგან.

აქ შესაძლებელია გაკეთდეს დიდი შენიშვნა და შედარება, რადგან შეუძლებელია

საუბარი შესაქმის დოგმაზე და განსაკუთრებით ადამიანზე ისე, რომ იგნორირება
გავუკეთოთ თანამედროვე ბიოლოგიას და უპირველესად დარვინის ევოლუციის
თეორიას. დარვინის თეორიის გამოჩენამ ერთგვარი პანიკა გამოიწვია თეოლოგებში,
რადგან მანამდე ადამიანის ცხოველებისგან განმასხვავებელ ნიშნად მიჩნეული იყო
მოაზროვნეობა, ფიქრი, სინდისი, თვითშეგნებულობა. და როდესაც დარვინი
საუბრობდა ადამიანის წარმოშობის შესახებ, იგი ამბობდა, რომ ყველა ეს თვისება აქვთ
ცხოველებსაც, მაგრამ უფრო დაბალ საფეხურზე, დაბალ დონეზე და განსხვავება
ადამიანსა და ცხოველს შორის ამ თვისებებთან მიმართებაში იყო არა სახეობრივი,
არამედ საფეხურობრივი. მან დაადგინა, რომ ცხოველებიც ფიქრობენ, აქვთ შეგნება,
ქმნიან საზოგადოებას (ცივილიზაცია) ტექნოლოგიას, ანუ ისეთი თვისებები, რითაც
ადამიანი გამოირჩევა, თურმე ცხოველებშიც არის რაღაც დონეზე. რომ ისინი
ორგანიზებას უკეთებენ ცხოვრებას, ანუ ქმნიან ცხოველების წესს, და ამგვარად,
ავღმოჩნდით დილემის წინაშე! ან მივიღოთ, რომ ადამიანიც არის ცხოველი, ან
მოვახდინოთ ადამიანსა და ცხოველს შორის არსებული განსხვავების რევიზია.

თანამედროვე ანთროპოლოგიას განსხვავება განთავსებული აქვს სხვაგან. იმისათვის,

რომ ვნახოთ ძირეული განსხვავება, რომელიც იქნება სახეობრივი განსხვავება, როგორც
ამას ამბობს დარვინი და არა საფეხურებრივი, არ უნდა მივმართოთ მოაზროვნეობას ან
შეგნებულობას ან თვითშეგნებულობას, მეცნიერებას ან ტექნოლოგიებს, არც ენას,
ენობრივ ფაქტორს, რადგან აქ მთლად გარკვეული არაა არსებობს თუ არა ცხოველებში
ენა. ყველაფერი ეს დამახასიათებელია ადამიანისათვის, თუმცა ბევრისათვის ეს არაა
დამარწმუნებელი. დღევანდელი ანთროპოლოგიისათვის ერთშია ძირეული განსხვავება,
რითაც, შესაძლებელია, რაღაცნაირად, მისაღები გახდეს ადამიანის ეს თეორია, ესაა
7
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

თავისუფლება. ნებისმიერ ცხოველს აქვს შესაძლებლობა შეეწყოს გარემოს, მოცემულ

სამყაროს, შესაქმეს, მაგრამ ის ვერასოდეს შეძლებს უარყოს ეს გარემო, გაანეიტრალოს,
(გააუქმოს) და შექმნას თავისი, ახალი სამყარო. მაგ. ჩვენ ვუყურებთ, ვხედავთ ერთ ხეს,
იმავე ხეს უყურებს, ხედავს კატაც. ჩვენ შეგვიძლია გავაანალიზოთ ეს ხე მეცნიერულ
დონეზე, და ამით დავდგებით უფრო მაღალ დონეზე ვიდრე ეს კატა, რადგან კატაც
გარკვეულ დონეზე ფლობს ცოდნას ამ ხის შესახებ, მაგრამ ეს არ იქნება სახეობრივი
განსხვავება ამ კონკრეტულ ვითარებაში. განვითარება რაღაც დროის მონაკვეთში არც
ჩვენც გვქონდა სრული, ან რამე ცოდნა ამ ხის შესახებ. მაგრამ როდესაც ჩვენ ვიტყვით,
რომ ამ ხეს დავხატავ, ანუ შევქმნი ჩემ საკუთარ ხეს, შევქმნი სამყაროს ჩემი ხელებით,
რომელიც არ იქნება ეს კონკრეტული ხე, არამედ ჩემი საკუთარი, სწორედ ამ დროს, ამ
წუთში ვაჩვენებთ იმას, რომ არ განვეკუთვნებით ცხოველებს. ცხოველს არასოდეს არ
შეუძლია შექმნას თავისი საკუთარი სამყარო, ის შეეწყობა არსებულს, არ ქმნის თავის
საკუთარს. შესაბამისად, ცხოველს არ შეუძლია ქონდეს ხელოვნება. შეიძლება ვთქვათ,
რომ რაღაც დონეზე მეცნიერობს. ზოგჯერ ჩვენ აღმოვაჩენთ რაღაცას, რაც უკვე
აღმოჩენილი ჰქონიათ ცხოველებს, მაგრამ ცხოველს არ შეუძლია ხელოვნების შექმნა.
ახლა როდესაც ვამბობთ დახატვას, არ ვგულისხმობთ საღებავის აღებას და ა. შ. ესეც
რაღაც დონეზე შეგვიძლია გავაკეთებინოთ, ვგულისხმობთ შემდეგს: არ შეუძლია უკვე
არსებული სამყარო უარყოს და შექმნას თავისი საკუთარი, რომელსაც მისი პიროვნული
ბეჭედი ექნება. ეს მხოლოდ ადამიანისთვისაა დამახასიათებელი, და ეს მახასიათებელი
ადამიანს აქვს, როგორც ეს თანამედროვე ფსიქოლოგიამ დაადგინა, პირველივე
ნაბიჯებიდან, პატარა ბავშვსაც კი რომ მისცეთ ხელში რაღაც მასალა, მას რაღაც ფორმას
მისცემს, რომელსაც მისი პიროვნული ბეჭედი ექნება.

ხელოვნება, როგორც ახალი სამყაროს შექმნა, არის ადამიანის თავისუფლების

ნაყოფი, ოღონდ, რომელიც ეჯახება, ანუ უპირისპირდება ქმნილებობას. რატომ? იმიტომ
არ შეუძლია შექმნას არაფრისაგან. რასაც კი შექმნის, შექმნის მოცემული მაგალითების,
მოცემული მასალისაგან. როგორ შექმნის? აქაა წინააღმდეგობა. ამიტომაცაა, რომ
თანამედროვე ხელოვნებას აქვს ეს ტენდენცია, რომელიც ბევრს აწუხებს, რომ

8
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

გადალახოს წინასწარი მოცემულობა. ერთ - ერთი ცნობილი მოქანდაკე ამბობდა, რომ

ყველაზე დიდი დაბრკოლება მის ხელოვნებაში იყო მარმარილო. ქვა, ანუ ის თუ როგორ
შეეძლო გათავისუფლება მარმარილოსგან, რომ შეექმნა რამე. პიკასოც და სხვა
მხატვრებიც ცვლიდნენ ფორმებს. რატომ? იმიტომ, რომ ისინი გრძნობდნენ, რომ ეს
ფორმები ბოჭავდა მათ თავისუფლებას. ხელოვნებას აქვს თავისუფლების
პრობლემატოლოგია, რომ სურს შეცვალოს მოცემული ფორმები და თავისუფლად
შექმნას რაღაც, რაც იმდენად მისი პიროვნული იქნება, რომ სხვას გაუჭირდეს მისი
შეცნობა. მაგ. ქმნის რაღაცას და ამბობს, რომ ესაა მაგიდა, მაგრამ მას არა აქვს მაგიდის
ფორმა. ესაა ის სირთულე, რომელსაც ასეთი ხელოვნება ქმნის. ასეთ ხელოვნების
ნიმუშზე ვამბობთ, რომ ეს გაუგებარია, სიურეალისტურია. პოეზიაშიც კი ახდენენ
სიტყვების შეცვლას, გატეხვას.

ყველაფერი ეს, აჩვენებს თუ როგორაა დაკავშირებული დოგმატიკა ეგზისტენციურ

საკითხებთან. ადამიანის თავისუფლება არის ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ. ის
ცდილობს შეცვალოს ღმერთის მიერ შექმნილი სამყარო. მას არ სურს სამყარო ისე
ჰქონდეს, როგორც ეს მიიღო სხვისაგან. სურს მას მისცეს თავისი პიროვნული ბეჭედი.
შეუძლია ის გაანადგუროს, რათა ამით თავისი თავისუფლება აჩვენოს. შეუძლია მიიღოს
და ახლებურად შეაფასოს, და ისევ თავისუფალი ნებით. არსებობს აქ სხვადასხვა
საფრთხეები. თუკი ადამიანს წავართმევთ თავისუფლებას, მას დავიყვანთ ცხოველის
დონეზე, სწორედ აქაა დიდი პრობლემა. ადამიანის თავისუფლებით საფრთხის ქვეშ
დგება შესაქმე. შესაქმე საფრთხეშია ადამიანისაგან. „მთავრობდეთ ქვეყანასა ზედა“, ეს
სიტყვები ადამიანმა არასწორად გამოიყენა. ერთ - ერთი ამერიკელი ქალი მეცნიერი
წერს, რომ ეკოლოგიური პრობლემა, რომელზეც საუბრობს თავის წიგნში, ამ
ეკოლოგიური პრობლემის ძირი და ფესვები ქრისტიანობაშიაო. ბუნებას არ ემუქრებიან
ცხოველები. რატომ? იმიტომ, რომ ისინი ეწყობიან, ეგუებიან სამყაროს, მოცემულ
გარემოს. ადამიანს კი თავისი თავისუფალი ნებით შეუძლია გაანადგუროს სამყარო.
მაშინ რატომ მისცა ღმერთმა მას თავისუფლება? თავისუფლება არის ერთადერთი გზა
სამყაროს არსებობისათვის. მაგრამ ქმნილებობის გამო ეს თავისუფლება არ არის

9
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

მხოლოდ პოზიტიური, როგორც ეს ღმერთთან მიმართებაშია. როგორც ვთქვათ, მთელი

პრობლემა არის ქმნილებობაში, იმ განსხვავებებში რაც არის ქმნილსა და უქმნელს
შორის. შესაქმე არის ღმერთის თავისუფალი ნების შედეგი. ღმერთის თავისუფლებაში
არ არის „არა“, რადგან არაა მისთვის წინასწარი მოცემულობა, რაზეც შეიძლება თქვას
„არა“. „არა“ მხოლოდ მაშინაა, როდესაც რაღაცა არსებობს წინასწარ და მას
უგულებელჰყოფ. როცა რაღაცას უარყოფ, ეს რაღაცა ვიღაცისგან უნდა იყოს მოცემული.

ქმნილების შემთხვევაში არაა პრობლემა, ქმნილებას წინ აქვს მოცემულობა, თავისი

არსებობაც მოცემულობაა ვიღაცისაგან. ამიტომაც, ადამიანს არ შეუძლია თავისუფლება
გამოიყენოს როგორც მხოლოდ „დიახ“, რადგან აქვს რაღაცა, რომელიც შეუძლია უარყოს.
ღმერთს არ შეუძლია თავისუფლება გამოიყენოს როგორც „არა“, რადგან არავისგან არ
აქვს რაღაც მოცემულობა, რომელზეც იტყოდა უარს.

ამიტომაც მცნება, რომელიც ეძლევა ადამიანს სამოთხეში, ცოდნის ხე, ეს ყველაფერი

არის გზა, საშუალება თავისუფლების გამოყენებისათვის. ღმერთი არ იძლევა მცნებას,
რათა თავისუფლება წაართვას ადამიანს, პირიქით მას აძლევს მცნებას, რომ მან
აამოქმედოს ეს თავისუფლება.

დაცემა

ადამიანის დაცემა მოხდა მისივე თავისუფლების გამო. ბოროტება შემოვიდა

თავისუფლების მიზეზით. თუ არ იქნებოდა თავისუფლება, არ იქნებოდა ბოროტება, არ
იქნებოდა ცოდვა. ცხოველები არ სცოდავენ, შეიძლება ცხოველებმა გააკეთონ რამე, რაც
ადამიანისთვის იქნებოდა ცოდვა, მაგრამ არა ცხოველისათვის. ადამიანი როცა იყენებს
თავისუფლებას ან სცოდავს, ან არ სცოდავს.

ახლა, რაც შეეხება დაცემას და ბოროტების პრობლემას. საზოგადოდ

გავრცელებულია მოსაზრება, რომ ცოდვის, ხრწნადობის, სიკვდილის
10
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

გაანალიზებისათვის, ცენტრი და საწყისი წერტილი არის პირველქმნილი ცოდვა, ანუ

ადამიანის დაცემა, რასაც ადგილი ჰქონდა სამოთხეში. ადამისა და ევას ურჩობიდან
გამომდინარეობს ყველანაირი უბედურება. მაშასადამე, ცენტრი და საწყისი წერტილი
სიტყვის განკაცებისა არის ადამიანის დაცემა. ამის გამო იქმნება მყარი რწმენა, რომ
რადგანაც მოხდა პირველქმნილი ცოდვა, ამიტომაც, ღმერთის ადამიანისადმი
სიყვარულის გამო უნდა მომხდარიყო განკაცება, რომ ადამიანური მოდგმა
გათავისუფლებულიყო დამღუპველი შედეგებისაგან, რაც პირველქმნილმა ცოდვამ
გამოიწვია.

ზემოხსენებული მოსაზრება, თუმცა დოგმატური თვალსაზრისით ჩანს როგორც

მართებული, მალავს თავის თავში მრავალ ხაფანგს. საუბარია ჭეშმარიტების ერთ
მხარეზე, ხოლო ნახევარი ჭეშმარიტება, არაა ჭეშმარიტება. ეს მოსაზრება ძირითადად
გავრცელებულია დასავლეთში; პატერიკული თეოლოგია არ ახდენს რაიმე პრობლემის
სისტემატიზაციას. თუ, ჩვენ, ისევ მივუბრუნდებით მართლმადიდებლურ თეოლოგიას,
განსხვავებას ქმნილსა და უქმნელს შორის, საღვთო ბუნებასა და ენერგიებს შორის, და
შესაბამისად ქმნილებების აუცილებელ თანაზიარებას საღვთო ენერგიებთან, მაშინვე
ნათელი გახდება თუ სად არის მართებული ახსნა.

არ არის ძნელი იმის გაგება, რომ პირველქმნილი ცოდვა მიჩნეულია ისტორიის

ცენტრალურ მოვლენად, მაგრამ არა თავად შესაქმის ცენტრად. უბრალოდ ცოდვა არის
მხოლოდ ისტორიის ერთი ცენტრალური ეპიზოდი, და ის აიხსნება შესაქმის
არაფრისგან წარმოშობით და ქმნილების აუცილებელი თანაზიარებით უქმნელთან, რომ
ეს ქმნილება არსებობდეს. მაგრამ ცოდვა რჩება ერთ ეპიზოდად. მოხდა ცოდვა, რადგან,
როგორც ბასილი დიდი ამბობს, ქმნილებების ბუნება წარმოდგება არაფრისგან,
მაშასადამე არ არის ბუნებით უცვლელი, პირიქით ის ცვალებადია.

ამრიგად, თავისუფლებამ უბიძგა ადამიანს ცუდი ცვლილებისაკენ. სხვა სიტყვებით

რომ ვთქვათ, საღვთო ენერგიების უარყოფამ გამოიწვია განსრულებითი მსვლელობის
შეწყვეტა. ამიტომაც, მაშინვე გაჩნდა საჭიროება ამ მსვლელობის გაგრძელებისა.

11
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

მსგავსებისებრობის მიღწევის ჩაშლა არ იყო განსაზღვრული. მაშასადამე, ადამიანმა

სამოთხეში არ დაკარგა სიკეთე, და ახლა ის არ უნდა დაბრუნდეს წარსულში, რომ ისევ
იპოვოს ეს სიკეთე (ამგვარ მოსაზრებას მხარი შეუძლია სქოლასტიკური თეოლოგიით
ნასაზრდოებმა ადამიანმა დაუჭიროს), არამედ ჩაიშალა სიკეთის სამომავლო მოპოვების
მცდელობა. ამიტომაც, ადამიანმა ისევ უნდა დაიწყოს იგივე მსვლელობა. ე. ი.
პირველქმნილი ცოდვით ადამიანმა დაკარგა და ახლა, კვლავ უნდა იპოვნოს მომავალი
სიკეთე. პირველქმნილმა ცოდვამ შემოიტანა ამ თანაზიარებაში ბზარი. ამიტომაც, ეს
ბზარი უნდა ამოვსებულიყო. მაგრამ, უპირველესი მნიშვნელობისაა თანაზიარება
თავისთავად და განსრულებითი მსვლელობა. პირველქმნილი ცოდვის გარეშეც იყო
აუცილებლობა, საჭიროება განსრულებითი მსვლელობისა და ბუნებრივად ღმერთი
უნდა მიახლებოდა ადამიანს. ამიტომაც, აღმოსავლელი მამები არასოდეს
განიხილავდნენ განკაცების მოტივაციას (ეს ისედაც კარგად ჩანს მათ ნაწარმოებებში),
მაგრამ ირიბად ჩანს, რომ განკაცება არის ღმერთის ენერგია, დამოუკიდებელი
პირველქმნილი ცოდვისაგან (ათანასე ალექსანდრიელი თავის თხზულებაში „სიტყვის
განკაცების შესახებ“, წერს, რომ „სიტყვა განკაცდა, რათა ჩვენ განვმღრთობილიყავით“,
PG 25, 192B). ათანასე, უბრალოდ, იმეორებს ირინეოსის სიტყვებს, და არა მხოლოდ
მისას, არამედ ეს არის მთელი მართლმადიდებლური თეოლოგიის სწავლება. განკაცება
არის საღვთო განგებულების აღსრულება.

საჭიროა გარკვეული ანალიზი. დასავლეთმა პირველქმნილ ცოდვაში დაინახა

განკაცების მთელი ისტორიის ცენტრი. ჯერ კიდევ ავგუსტინემ თქვა: „თუ ადამიანი არ
დაეცემოდა, კაცის ძე არ მოვიდოდა“. პირველქმნილი ცოდვა, დასავლური თეოლოგიის
თანახმად, მაშინვე მიჩნეულ იქნა როგორც ურჩება ღმერთის სამართლებრივ წყობაში,
როგორც შეურაცყოფა საღვთო სამართლიანობისა. ამიტომაც, აქ სატანა გახდა დამსჯელი
იარაღი არა მხოლოდ პირველქმნილი ადამიანებისათვის, არამედ მათი
შთამომავლობისათვის. მემკვიდრეობითი დანაშაული, საღვთო სამართლიანობის
შეურაცხყოფისათვის, დადგინდა უკიდურესი შედეგებით: ადამიანი კარგავს
მსგავსებისებრობას; როგორც დამნაშავე ისჯება იმ გადაცდენისათვის, რაც აღასრულა.

12
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

მართლმადიდებლური ტრადიცია სხვა მიმართულებით მოძრაობს და მოქმედებს,

რაც გასაგებია იმ თეოლოგიური წინაპირობების ფონზე, რაც აღმოსავლეთშია. როგორ
განმარტავს დაბადების შესაბამის მუხლებს მართლმადიდებლური თეოლოგია?

სამოთხეში საცდური ხდება ცხოვრების ხესა და სიკეთისა და ბოროტების ხეს შორის,

რასაც არასწორი თვითშემეცნების შემთხვევაში მოჰყვება სიკვდილი. სიკეთისა და
ბოროტების შეცნობის ხე, როგორც ამას იოანე დამასკელი ამბობს, არის ადამიანური
ნების გამოსაწვრთნელად. ეს არის ქმნილი ბუნების თვითშემეცნება. ეს კარგია
განსრულებულთათვის, განაგრძობს დამასკელი, მაგრამ არ არის კარგი არა
სრულყოფილთათვის: „ცოდნის ხედ ვამბობ კეთილისა და ბოროტის გამრჩეველობას,
ამიტომ მართებდა ადამს ჩაუძიებელი მორჩილება შეერთებოდა ღმერთს და თავის
დროზე, რაჟამს ბუნებითი ღმერთი ისათნოვებდა, ამ შეერთების სიმდიდრედ,
განღმრთობა მოეპოვებინა მას...მაგრამ, უპირველესად ადამს მართებდა ჩაუძიებელი
მორჩილების გამოცდილება შეეძინა. ამიტომ, მისცა ღმერთმა მცნება, არ გაესინჯა
ცოდნის ხე“.

„ცოდნის ხე იყო ადამიანის მორჩილებისა და ურჩობის გამოსაცდელი,

შესამოწმებელი და საწვრთნელი რამ. ამიტომაც ეწოდება მას კეთილისა და ბოროტის
შეცნობის ხე. ან შეიძლება იმიტომაც ეწოდა ასე, რომ მისი გემოს გასინჯვა,
გამსინჯველთ საკუთარი ბუნების შეცნობის ძალას აძლევდა იგი, ძალას, რაც როგორც
ვთქვით, კარგია სრულთათვის, მაგრამ ცუდი არასრულთათვის (რომლებიც ჯერ კიდევ
გრძნობას ეხარბებიან), ისევე როგორც ცუდია მაგარი საკვები მათთვის, რომლებიც
კვლავაც რძეს საჭიროებენ“.

კეთილისა და ბოროტის ცოდნის ხე - ესაა მჭვრეტელობითი შემმეცნებლობა, იგია

საკუთარი ბუნების შემცნობელობა.

სიცოცხლის ხე იყო ყოველგვარი უსაღვთოესი აზრი, და დამბადებლის, შემოქმედისა

და მიზეზისაკენ ზეასვლა.

ან კიდევ, სიცოცხლის ხე - ესაა წილმქონეობა ღმერთთან, რითაც საზრდოობენ

13
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ანგელოზებიც და რისგანაც უხრწნელობა უნდა მიგვეღო ჩვენც, რომლებსაც გვმართებდა

პირველ რიგში, ჩაუძიებლად დავმორჩილებოდით ღვთის რჯულს, ვიდრე არ
მივაღწევდით სათნოების სრულ შეთვისებას, რომ ამ გზით ღმერთისგან მიგვეღო ძღვენი
- კეთილისა და ბოროტის გამრჩევლობა ( რაც არის კეთილისა და ბოროტის ცოდნის ხე)“
(იოანე დამასკელი, გარდამოცემა).

დამასკელი ამბობს, რომ, „ერთი მხრივ, სიცოცხლის ხედ ვამბობ ღვთისაგან მოცემულ
მცნებას, მეორე მხრივ ცოდნის ხედ ვამბობ კეთილისა და ბოროტის გამრჩევლობას.
სწორედ ამიტომ მართებდა ადამს ჩაუძიებელი მორჩილებით შეერთებოდა ღმერთს და
თავის დროზე, როცა ბუნებითი ღმერთი ისათნოვებდა განღმრთობა მოეპოვებინა მას“.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს თვითშეცნობა, ანუ საკუთარი ბუნების ცოდნა არ

მიემართება მხოლოდ ადამიანის ბუნების მდგომარეობას, მის ნიჭსა და მიმღეობას,
არამედ მის კავშირს ცხოვრების მომნიჭებელ ღმერთთან.

ცუდი თვითშეცნობა ფაქტობრივად ახდენს ქმნილების საზღვრების ცოდნის აღრევას,

ის არსებული მდგომარეობის მცდარი შეფასებისაკენ მიგვიძღვის, იმის ნაცვლად, რომ
ადამიანს განსრულებისაკენ აეღო გეზი და გამხდარიყო მადლისმიერი ღმერთი, წინ
აღუდგება ამას და ფანტაზიით ღმერთის ადგილზე საკუთარ თავს აყენებს: „და იქმნებით
ღმერთები კეთილისა და ბოროტის შემცნობი“.

ამ განმარტებიდან ჩანს, რომ საუბარია არა ზნეობრივ გადაცდომაზე ან

სამართლებრივი წყობის შეურაცყოფაზე, არამედ „ჰიბრისზე“, ქმნილების შეზღუდული
საზღვრების ტრაგიკულ დაჯახებაზე ღვთაების უკიდეგანო სიღრმესთან; საუბარია
ცხოვრების კავშირის დარღვევაზე, სამომავლო მსვლელობის შეჩერებაზე,
ონტოლოგიურ ფალსიფიცირებასა და დამახინჯებაზე.

ამიტომაც, პატერიკულმა თეოლოგიამ პირველქმნილი ცოდვა განიხილა როგორც

სნეულება, და არასოდეს არ უთქვამს, არ უხსენებია მემკვიდრეობითი დანაშაული,
არამედ მხოლოდ ხრწნისა და მოკვდავობის მემკვიდრეობა. ამიტომაც, დაბადების მესამე
თავის შთამბეჭდავი თხრობის მიხედვით, სადაც უკიდურესი ტრაგიკული
14
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

მდგომარეობაა აღწერილი, ფოთლის შესამოსელს ღმერთი ტყავის, კანის შესამოსლით

ცვლის. მიუხედავად სხვადასხვა განმარტებებისა, საუბარია პრობლემის დასაბამიერ
გადაჭრაზე, გარდა იმ დანაპირებისა, რაც გველის შემუსვრას რომ შეეხება. ორიგენესა და
ნოსელის განმარტების თანახმად, ქმნილსა და უქმნელს შორის კავშირის დარღვევამ
ადამიანი მიიყვანა ხრწნად ცხოვრებამდე. ეს კი ყველაფერი იმართება საღვთო
განგებულების ბუნებრივი კანონმდებლობით, იმავე ცხოველმყოფელი ენერგიებით. ამ
ცხოვრებაში იქნება მსვლელობა ფერიცვალებისა და განსრულებისათვის.

მართლმადიდებელი ეკლესია განსხვავდება დასავლური ეკლესიისაგან სატანის

როლის განმარტებასთან მიმართებაში. როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, ავგუსტინედან
მოყოლებული სატანა მიჩნეულია, როგორც დამსჯელი ორგანო, იარაღი ღმერთისა
ადამიანის ურჩობისათვის. გადამწყვეტი როლი ითამაშა მხოლოდ ადამიანის
განზრახულობამ1.

საპირისპიროდ, მართლმადიდებლური თეოლოგია ადამიანს განიხილავს, როგორც

სატანის მსხვერპლს და მომაკვდინებელი საცთურების ქვემდებარეს. აქედანაა სწორედ
ასკეზის უდიდესი აუცილებლობა ადამიანის განსრულებითი მსვლელობის გზაზე.

ღმერთის შეწევნა მაშინვე მოდის, რათა იხსნას მსხვერპლი ეშმაკის

„კერპთაყვანისმცემლური“ ფანტაზიებისაგან. ამრიგად, ღმერთის კაცთმოყვარება, – და
არა სამართლიანობის აღდგენის მცდელობა, - ადამიანისადმი არის უსაზღვრო და
ამოუწურავი. ადამიანი იყენებს თვითუფლებრივობას, რათა მოიგერიოს ბნელი,
ბოროტი ძალების შემოტევები, რათა იმოღვაწეოს საღვთო შეწევნის მიღებისათვის.

ნათელია, რომ ცოდვა პირდაპირ უკავშირდება სატანის არსებობას. სატანა არის

საღვთო განგებულების მოწინააღმდეგე და ადამიანის შემასმენელი მისი
გადაცდომებისათვის. რომელი გადაცდომებიც სრული პასუხისმგებლობითა და
თავისუფლებით ხდება.

მთელი ისტორიისა და ისრაელის წმიდა ფილოლოგიის მანძილზე, ვერსად ვერ

1
ავგუსტინე, Die civitate Dei, 14, 13-15 PL 41, 420-424.
15
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ვნახავთ ადამიანის რამე მოქმედებას, რომელშიც არ იყოს პასუხისმგებლობის ფაქტორი,

ან თუნდაც მთელი ერთობისა, მიუხედავად იმისა, რომ ყველაფერი არის საღვთო
განგებულებით, აი თუნდაც დავითის აღწერის შემთხვევაში.

ასეა აღწერილი პირველქმნლი ცოდვაც დაბადების მესამე თავში, რომელიც

წარმოადგენს ტრაგიკული დაპირისპირებების ყველაზე შემაძრწუნებელ ფილოლოგიურ
ფრაგმენტს.

დღევანდელ მკვლევარებს შორის არსებობს მოსაზრება, რომ პირველქმნილი ცოდვა

არ ქმნის რამე არსებითი მნიშვნელობის შედეგს შემდგომ ცხოვრებაში. ისინი დაცემის
ისტორიას განიხილავენ ძვ. აღთქმის როგორც ავტონომიურ ფრაგმენტს2.

არსად ძველ აღთქმაში არ არის საუბარი ცოდვაზე, რომელიც მემკვიდრულად

გადაეცემა შთამომავლებს, როგორც დანაშაული, როგორც ამას დასავლური თეოლოგია
წარმოაჩენს. პირიქით, ძვ. აღთქმაში, როგორც ეს ზემოთ ავღნიშნეთ, ცხადად არის
მინიშნებული, ყოველი ადამიანის ქმედების პასუხისმგებლობა.

მართლმადიდებლურ თეოლოგიაში ხაზგასმულია, რომ განმარტებამ, სადაც

დანაშაული მიეწერება მთელ ადამიანურ მოდგმას, ვერ მოიკიდა ფეხი
მართლმადიდებლურ აზროვნებაში, რომელიც საუბრობს ხრწნადობისა და
მოკვდავობის მემკვიდრეობაზე, ადამიანის ტანჯვასა და სატანის ცდუნებებზე და იქვე
ღმერთის უსაზღვრო კაცთმოყვარებაზე.

დასავლური გაგება არის არასწორი, რადგან ადამიანის, როგორც განცალკევებული

ინდივიდის, ან თუნდაც მთელი ერის ნებისმიერი ცოდვის ან წინააღმდეგობის
შემთხვევაში, აშკარაა იგივე წინაპირობები და შედეგები: ღვთის სათნოების დაკარგვა,
ხრწნა, სიკვდილი და გასვლა საღვთო დიდებიდან, სადაც დაცულია ყველა
მატერიალური და სულიერი სიკეთეები ღვთის ნებასთან მორჩილების შემთხვევაში.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ყოველთვის როდესაც ხდება ურჯულოება,

2
W. Zimmerli, Grundriss der alttetamentlichen Theologie, გვ. 216.
16
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

„დაბადების“ იგივე ცოდვა მეორდება და იგივე შედეგებით. შეიძლება ითქვას, რომ

პირველქმნილი ცოდვა არის დასაბამი, საწინდარი ამბოხის, დაპირისპირებისა და
დაუმორჩილებლობის და შემდეგ იგივე ქმედებების გაგრძელება.

არ შეიძლება თქმა იმისა, რომ „დაბადების“ ეს მუხლები არის ავტონომიური ღვთის

ერის შემდგომი ისტორიისაგან.

დასავლელი თეოლოგები და მათი ბიბლიური ჰერმენევტები, რომლებიც არიან ერთი

და იგივე მენტალობის ტყვეები, რომლის მიხედვით, პირველქმნილი ცოდვა, როგორც
დანაშაული და მძიმე მემკვიდრეობა, არის საღვთო განგებულების ისტორიის ცენტრი.

მართლმადიდებლური თეოლოგიის მიხედვით ვითარება რადიკალურად

სხვაგვარადაა განხილული: არ არსებობს არც დანაშაულის მემკვიდრეობა და არც
პირვექმნილი ცოდვაა გამოხსნის ისტორიისა და განკაცების ცენტრი და შუაგული.

სწორედაც, რომ თავად განკაცებაა ცენტრი ქმნილ არსებების მსვლელობაში და არა

მხოლოდ განკაცებული სიტყვის ისტორია, არამედ ძველი აღთქმის განუკაცებელი
სიტყვისაც. ამრიგად, პირველქმნილი ცოდვა არის უბრალოდ ერთი ეპიზოდი და ერთი
ტრავმა, და განსაკუთრებით სიკვდილი, ეს დაუნდობელი მტერი უნდა განეიტრალდეს.

საღვთო განგებულების მთელ ისტორიაში უმთავრესი როლი აქვს ღმერთის დიდების

გამოჩენას განუკაცებელი და განკაცებული სიტყვის მეშვეობით, და ამასთანავე
შემდგომი ცოდვა (ანუ პირველქმნილი, სამოთხის შემდგომი) განგრძელებადი შერკინება
ბოროტი ძალებისა კეთილზე.

ამ პრიზმაში განიხილავს მართლმადიდებლური თეოლოგია ბოროტებას. არ

განიხილავს მას, როგორც სასჯელს, დადგენილს გადაცდომისათვის. ბოროტება არის
სნეულება, ხრწნა ყოველი ქმნილი რეალობისა.

შესაქმე მოდის არაფრისგან და არაფერი მოდის შესაქმისგან. ბოროტი,

მართლმადიდებლური თეოლოგიის მიხედვით, არ არის სუბსტანცია, მას არა აქვს
ჰიპოსტასი. ყველაფერი არის კეთილი, მაგრამ ქმნილებობის გამო მას აქვს საშიშროება
17
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

არაფრისკენ მიქცევისა. ამიტომაც, ის შეიძლება შეიცვალოს და გაიხრწნას. აქედან

გამომდინარე, ეს ცვლილება თუ არის განხრწნისაკენ, მაშინ ის არის ბოროტება. ბოროტი
„იპარავს“ ჰიპოსტასს კეთილისაგან, მაშასადამე, ბოროტება არის არაფერი, არა არსი,
რადგან ის არ არის ჰიპოსტასი, უბრალოდ „არსებობს“ როგორც ხრწნა, დაშლა
დამახინჯებულ კეთილ რეალობაში.

რამდენადაც ბოროტება არის არა არსი, არაფერი, ამიტომაც, დროებით მოაქვს დიდი
ტკივილი ყველა კეთილ რეალობაში. არა აქვს ჰიპოსტასი ნიშნავს, რომ ის ჰიპოსტასის
გარეთაა, არის სიკეთის დამახინჯებული, ხრწნილი რეალობა; მაგრამ არსებობს
სურვილი და მოძრაობა, ანუ კეთილის აღსრულების სურვილი. როცა ადამიანი მიზანს
აცელს ნებისმიერი კეთილი საქმის აღსრულებაში იმყოფება შეცდომილ მდგომარეობაში.
მას სურს კეთილის აღსრულება, და მხოლოდ ესაა მისი მოტივაცია, მაგრამ მიზნის
აცდენის გამო აკეთებს „მოგონებით კეთილს (ანუ ის, რაც გონია ვინმეს, რომ კეთილია)“,
ფაქტობრივად დამახინჯებულ კეთილს. იოანე დამასკელი წერს, რომ „ყველაფრის და
მათ შორის ბოროტის დასაწყისი და დასასრული არის კეთილი. რადგან კეთილის გამოა
ყველაფრი, რაც კეთილია და რაც მისი საწინააღმდეგო. რამეთუ ნებისმიერი ქმედებისას
სიკეთეს ვფიქრობთ, სიკეთე გვსურს. არავინ არ იწყებს ბოროტის სურვილით, რასაც
აკეთებს. ამიტომაც, არ აქვს ჰიპოსტასი ბოროტს, ის ჰიპოსტასის გარეშეა, რადგან ხდება
კეთილისთვის და არა მისთვის [ბოროტისთვის]. ყველაფერი აღსრულებული ან
კეთილისათვის ხდება, ან მოგონებითი კეთილის“ 3. პიროვნული და ლოგიკური
არსებები თავისუფალი ნებით მიდიან ბოროტისაკენ; თუმცა ასეთი ახსნა ნახევარი
სიმართლეა. გარდა ამისა, ის აზრი, რომ ბოროტებას მიზეზად ადამიანის თავისუფალი
ნება აქვს, მთელი ფილოსოფიური აზროვნებისთვისაა დამახასიათებელი 4. როგორც
აღვნიშნეთ, ბოროტი არის კეთილის დეფორმირება (დამახინჯება), არაფრისაკენ სვლა.
3
ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Κατὰ Μανιχαίων διάλογος PG 94, 1560C : „Πάντων οὖν καὶ τῶν κακῶν
ἀρχὴ καὶ τέλος ἐστὶ τὸ ἀγαθὸν˙ τοῦ γὰρ ἀγαθοῦ ἕνεκα πάντα, καὶ ὅσα ἀγαθὰ καὶ ὅσα ἐναντία˙ και γὰρ
καὶ ταῦτα πράττομεν τὸ ἀγαθὸν ποθοῦντες. Οὐδεὶς γὰρ εἰς τὸ κακὸν ἀποβλέπων ποιεῖ, ἅπερ ποιεῖ. Διὸ
οὐδὲ ὑπόστασιν ἔχει τὸ κακόν, ἀλλὰ παρυπόστασιν, τοῦ ἀγαθοῦ ἕνεκα καὶ οὐχ ἑαυτοῦ γινόμενον˙ πᾶν
γὰρ γινόμενον ἢ δι᾽ ἀγαθοῦ γίνεται ἢ διὰ νομιζόμενον ἀγαθόν“˙ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, Περὶ
θείων ὀνομάτων PG 3, 721˙ 732: „Διὸ οὐδὲ ὑπόστασιν ἔχει τὸ κακόν, ἀλλὰ παρυπόστασιν, τοῦ ἀγαθοῦ
ἕνεκα καὶ οὐχ ἑαυτοῦ γινόμενον“.
18
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

და ეს შესაძლოა ხდებოდეს, რადგან ამ არაფრისაგან წარმოდგებიან არსებები; და თუ

ისინი არ არიან და არ „იმარხავენ“ თავს ცხოველმყოფელ საღვთო ენერგიებში, მათი
მსვლელობა, მათი გზა მიდის არ არსებობისაკენ, არაფრისაკენ. კეთილი არის არსი,
ხოლო ბოროტი არა არსი. რამდენადაც, არსებების მყოფობა არის არა არსისგან,
ამიტომაც არსებობს შესაძლებლობა დეფორმირებისა (დამახინჯების) და მისკენ სვლისა.
ბოროტება თავისთავათად არ არსებობს5. არსის საპირისპიროდ, რომელი არსიც
რელატიურია ღმერთთან შედარებით, არ არსებობს არანაირი ბოროტი, როგორც
საპირისპირო რამ არსი ან ძალა. სხვა სიტყვებით, რომ ვთქვათ: ბოროტი არსებობს
კეთილის „მიზეზით (შედეგად)“6. ვამბობთ, რომ ბოროტი არის არა არსი ან მისკენ
სწრაფვა. მხოლოდ ამ ამოსავალი წერტილიდან განიმარტება სწორად კეთილისა და
ბოროტის ონტოლოგია. მაგრამ, აქვე აღვნიშნავთ, რომ ვერავინ იქნება ოპტიმისტური ან
დამშვიდებული ამ სამყაროში ბოროტის გათვალისწინების გარეშე. რადგან, მისი ძალა
დიდია, და მისი ანალოგიური ის ტკივილი და ტანჯვა, რასაც ის იწვევს ქმნილებებში.
მაშასადამე, ბოროტი, არსის და არა არსის თანაარსებობის გამო, არის არა არსი; ის არის
დეფორმირება კეთილისა. ამიტომაც, ბრძოლა ამ სამყაროში კეთილსა და ბოროტს შორის
არის დაუნდობელი, და ფაქტობრივად ის ყოველი პიროვნებისა და მთელი შესაქმის
ღვაწლის ერთადერთ ცენტრს წარმოადგენს.

მხოლოდ ამგვარი გაგების ფონზე გაიგება ჯოჯოხეთი, როგორც „რეალობა“ ღვთის

სასუფევლის გვერდით. განსაკუთრებით, მაქსიმე აღმსარებელთანაა გამორიცხული
ჯოჯოხეთის კერპთაყვანისმცემლური წარმოდგენა. მაშასადამე, არსებობს მხოლოდ
ღმერთი და ერთობა მის დიდებასა და ქმნილებას შორის. არაფერი არ არის ამ რეალობის
მოპირდაპირე მხარეს ან მის გვერდით. ვერავინ იტყვის ისეთ „ადგილს“, სადაც ღმერთი

4
ენეადები 3. 2, 4: „Τὰ δὲ δ᾽ αὐτὰ ἔχοντα κίνησιν αὐτεξούσιον ζῶα ρέποι ἂν ὁτὲ μὲν πρὸς τὰ βελτίω, ὁτὲ
δὲ πρὸς τὰ χείρω“.

5
˙ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, Περὶ υείων ὀνομάτων PG 3, 721˙ 732: „Διὸ οὐδὲ ὑπόστασιν ἔχει τὸ κακόν,
ἀλλὰ παρυπόστασιν, τοῦ ἀγαθοῦ ἕνεκα καὶ οὐχ ἑαυτοῦ γινόμενον“.

6
ΜΑΞΙΜΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, Σχόλια εἰς τὰ τοῦ ἁγίου Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου PG 4, 53B˙ 305B.
ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Κατὰ Μανιχαίων διάλογος PG 94, 1560C
19
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

არ იყოს თავისი არსისმიერი და ცხოველმყოფელი მყოფობით. მხოლოდ

კერპთაყვანისმცემლები ყოფენ შეცნობადს საღვთოდ და ბილწად, შეგინებულად.
დემონებიც კი, თანაზიარებენ მყოფობაში, რომელსაც მათ ღმერთი აძლევს, და
თავიანთი არსებობით არიან კეთილის ნაწილი (ხვედრი). ამიტომაც, ჯოჯოხეთში
მყოფნიც, სურთ თუ არა, არიან ღმერთის ახლოს და არა სადმე საპყრობილეში, რაღაც
ქმნილ სატანჯველში, სადაც არაა ღმერთი! შეუძლებელია ღმერთი არ იყოს სადმე,
ამიტომაც, ცოდვილნი არ თანაზიარებენ საღვთო დიდებაში, რადგან არა აქვთ ამის
მიმღებლობა, რადგან დახურული აქვთ გულები ამ მიმღებლობისათვის. თავად ღმერთი
კი, არ ხურავს კარს არავისთვის, არც რამე კანონის არსებობაა აუცილებელი, რომელსაც
ის დაექვემდებარებოდა ან მოერგებოდა. ამიტომაც, გაგება, რომ ღმერთი ექვემდებარება
რაღაც სამართლიანობის კანონს, ადამიანების სნეული „თანაზიარებითობის“ საზომით,
არის კერპთაყვანისმცემლური. ადამიანის დამონება გრძნობადთან ნიშნავს ბუნების
დასნეულებას. ღმერთის გამომხსნელობითი ენერგია ამ სნეულების განკურნებისათვის
ხდება, და არა რომელიმე კანონის აღსრულებისა და „იურიდიული“ შეგნებულობის
დაკმაყოფილებისათვის, რომელსაც თავად ჭირდება განკურნება7. ღმერთი ბოროტსაც
შესაქმის ჭრილობისაგან განკურნებისათვის იყენებს. იგივე ითქმის სიკვდილის
შესახებაც. სიკვდილი მტრობს და ანგრევს ადამიანის პიროვნულ კავშირს ღმერთთან,
აზიანებს პიროვნებას. მაგრამ, მას არ შეუძლია სიცოცხლის განადგურება, რადგან,
სიცოცხლე, როგორც მდგომარეობა გაცილებით ძლიერია, ვიდრე სიკვდილი. მით
უფრო, რომ ადამიანი, სადაც არ უნდა არსებობდეს და რასაც არ უნდა აკეთებდეს,
გრძნობს სიკვდილის დამანგრეველ გავლენას მის პიროვნულ ცხოვრებაში. როდესაც,
თეოლოგია საუბრობს სიკვდილის შესახებ, მით უფრო, რომ ე. წ. ბიოლოგიური
სიკვდილი დაკავშირებულია ადამიანურ ხვედრთან, სურს მიანიშნოს პიროვნულ
სიკვდილზე, როგორც ადამიანის ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობის ჭრილობაზე.

ამგვარად, ბოროტება გაიგება როგორც მიზნის აცდენა. ეს ახსნა გარკვეულ პასუხს

იძლევა ადამიანური ცხოვრებისა და ისტორიის ტრაგედიაზე. მაგრამ, ადამიანი,
რომელიც იმყოფება ამ იურიდიული სულის გავლენის ქვეშ, ყოველთვის არსებული
7
ΜΑΞΙΜΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, Μυσταγωγία Pg 91, 716C: „სნეულება შესანდობია, და არა დასჯადი“.
20
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ბოროტის შემთხვევაში ეძებს პასუხისმგებლობას და დანაშაულს.

ვცხოვრობთ ტრაგედიაში, სადაც მხოლოდ სინანული, ასკეზა და ღვთის

სასუფევლისაკენ სწრაფვა გადაგვარჩენს. აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ განსრულებითი
მსვლელობა არის მოძრაობა არა არსიდან განსრულებისა და სრულყოფილისაკენ; და
ისევ, ნებისმიერ შემთხვევაში, სიკეთის აღსრულებისას აუცილებელია ბოროტების
გადალახვა და მისი დაძლევა.

რა თქმა უნდა, პირველქმნილი ცოდვა არის ერთი ტკივილიანი ეპიზოდი, მაგრამ

პირველქმნილი ცოდვის შემდგომი ცოდვები წარმოადგენენ გამუდმებულ გამოწვევას
კეთილი საქმეების ასკეზსა და განხორციელებისათვის ცხოვრების კონკრეტულ
ურთიერთობებსა და ისტორიაში.

მართლმადიდებლური თეოლოგიის პრიზმით, არსებობს რადიკალური განსხვავება

ბოროტების გაგებასთან მიმართებაში ფილოსოფიურ და მეცნიერულ ახსნებს შორის.

პლატონური და ნეოპლატონური ფილოსოფია საუბრობს ბოროტებაზე, როგორც არა

არსზე და სიკეთის დაკლებაზე. მაგრამ ეს მსგავსება მართლმადიდებლურ გაგებასთან
არის მხოლოდ ენობრივი. ფილოსოფიის კოსმოლოგია არის რადიკალურად
განსხვავებული მართლმადიდებლური კოსმოლოგიისგან. არა არსი ფილოსოფიის
თანახმად, არ არის შესაქმის შედეგი, როგორც განსხვავებული არსისა ღმერთთან
მიმართებაში, არამედ თვითმყოფი დაბალი საფეხურის რეალობა, მატერიალური რამ.
არსი კი, არის მაღალი რანგის თვითმყოფი რეალობა, გონიერი და უცვლელი.
ფილოსოფიაში თანაზიარება ხდება რათა არა არსმა მიიღოს ფორმა, მოძრაობა,
მშვენიერება. ბოროტება სწორედ ამ უმდაბლეს საფეხურზეა, მატერიალურში. ფორმის
ან სახის დაკლება, რა ფორმასა და სახეს ფაქტობრივად არსი იძლევა, ნიშნავს იმას, რომ
მატერიალური რეალობა რჩება სიკეთის გარეშე. როდესაც გონიერი რეალობა ხდება
მატერიალურის მონა, ეს არის ბოროტების აღრევა სიკეთის, კეთილის მოქმედების
სფეროში (სულების დაცემა).

პატერიკული თეოლოგიის მიხედვით, არა არსი არ არის თვითმყოფი რეალობა. არა

21
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

არსი არის ნებისმიერი ქმნილი რეალობა: მატერია, სხეულები, სულები, ანგელოზები,

აზროვნება, სიტყვა, გონება. მთელი შესაქმე არის არა არსი - ყველაზე დაბლა მდგომი
გრძნობადიდან ვიდრე ანგელოზებამდე. ნებისმიერი ქმნილი არის ზრქელი და
მატერილაური, ნივთიერი. მას ეწოდება არა არსი არა იმიტომ, რომ ვერ იღებს ფორმას
თავისთავად, არამედ იმიტომ, რომ ის არის ჭეშმარიტ არსისგან განსხვავებული
მყოფობა. ამიტომაც, ვამბობთ, რომ მოდის არაფრისგან და აქვს აუცილებლობა
ჭეშმარიტი არსისაგან მიიღოს მყოფობა, სიცოცხლე და განღმრთობა. აქ დაკლება არ
ნიშნავს ფორმის არ არსებობას, არამედ მყოფობის ხრწნადობას, სიცოცხლის დარღვევას,
განღმრთობისაგან აცდენას.

ბოროტება ფაქტობრივად ანგრევს ქმნილი არსებების მთელ სტრუქტურას, რომელი

სტრუქტურაც ფაქტობრივად არის კეთილი, ოღონდ, საკმარისია მისი დაცვა და წინ
წასვლა. ამიტომაცაა პატერიკული თეოლოგიის თანახმად მატერია არის სიკეთე,
კეთილი (ირინეოსი, დამასკელი), მაშინ როცა ფილოსოფიის თანახმად არის ბოროტი.

ამიტომაც, ბოროტის განსხვავება ბუნებრივად და ზნეობრივად არის ტექნიკური და

ფილოსოფიური.

მართლმადიდებლური თეოლოგია ამგვარ დაყოფას არ ახდენს, რადგან არ იღებს

ბუნებითი და ზნეობითი რეალობის თვითმყოფადობას. ბოროტება,
მართლმადიდებლური თეოლოგიის მიხედვით, აიხსნება ყველა არსების ქმნილებობის
საზღვრებით და თვითუფლებრივობის კუალადგებითი ძალით. ესაა შედეგი
ქმნილებისა და უქმნელის ურთიერთობისა. როცა ეს ურთიერთობა ქმნილების ყველა
საფეხურზე კარგად მიდის, მაშინ გვაქვს აღორძინება და კეთილის მოქმედება. ხოლო
როცა არ მიდის კარგად, გვაქვს უკუქცევითი მოძრაობა არა არსისაკენ და
სტატიკურობისაკენ. ქმნილი რეალობიდან, ბუნებითი იქნება ეს თუ ზნეობითი,
არაფერია ცუდი, ბოროტი. უბრალოდ, ეს ყველაფერი არის ქმნილების საზღვრებში და
მოქმედებს ჭეშმარიტი არსისაკენ მოძრაობის ანალოგიურად. ადამიანი მხოლოდ
საღვთო ენერგიებში თანაზიარებით შეძლებს არა არსის დაძლევას, მხოლოდ ამგვარად

22
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

შეძლებს საღვთო დიდების უკიდეგანო ნათელში გახდეს სახეცვლილი ქმნილება.

ვთქვით, რომ სამყარო გადარჩებოდა თუ კი ის ღმერთთან შეერთდებოდა. ვთქვით

ისიც, რომ ამას მხოლოდ ადამიანის მეშვეობით შეძლებდა. მაგრამ მან მთელი შესაქმე
თავისთან მიიყვანა და ამით თავი ღმერთად წარმოიდგინა. ყველაფერ ამას კი მოჰყვა
შედეგები: პირველი ის, რომ ბუნებაზე მთავრობის არასწორი გამოყენებით წარმოიშვა
მტრობა ადამიანსა და ბუნებას შორის, ერთგვარი დისჰარმონია თავისუფლებასა და
აუცილებლობას შორის.

ბუნებამაც, თავის მხრივ, მიიღო ე. წ. საღვთო განზომილებები, რაც იმაში

გამოიხატებოდა, რომ, ბუნებრივ მოვლენებში ადამიანი გრძნობდა საკუთარ
უძლურებას. რაც, თავის მხრივ, ბუნების აღმატებულობის განცდას იწვევდა ადამიანში.
როდესაც ამ დაპირისპირებაში მარცხდებოდა ადამიანი, გამომდინარე იქიდან, რომ მან
მიატოვა ღმერთი, უმალ მის ადგილს ბუნებრივ მოვლენებს განუკუთვნებდა. ამან კი
საფუძველი კერპთაყვანისმცემლობას დაუდო. ფაქტობრივად მოხდა ბუნების
გაღმერთება.

აქედან გამომდინარე, ადამიანის დაცემამ განაპირობა ის, რომ ადამიანმაც და

ბუნებამაც დაკარგეს ჭეშმარიტების გაგება, ჭეშმარიტი ცხოვრების გაგება. ასე შემოდის
სიკვდილი, როგორც ცხოვრების, სიცოცხლის სინონიმი. ეს ალბათ დაცემის ყველაზე
უფრო ტრაგიკული შედეგია, რომ სიკვდილი ხდება სიცოცხლის სინონიმი. რას
ვგულისხმობთ? ვინმე ადამიანზე ვამბობთ, რომ ის გარდაიცვალა 90 წლის ასაკში, ანუ
მისთვის სიკვდილი მოვიდა 90 წლის ასაკში. რეალურად კი ამ ადამიანმა კვდომა
დაიწყო დაბადებისთანავე. ეს პროცესი იწყება ადამიანის დაბადების წუთიდან.
საუბარია ბიოლოგიურ, ონტოლოგიურ კატეგორიებზე. თუ ფსიქოლოგიურ
კატეგორიებში წავალთ, იქ უფრო ნათელია ვითარება - ფიქრიც კი არ გვინდა
სიკვდილზე, ან არ შეგვიძლია ფსიქოლოგიურად. მაგრამ ფსიქოლოგიური არაა
მნიშვნელოვანი. მნიშვნელოვანია ბიოლოგიური, ონტოლოგიური. ხრწნის პროცესი
არსებობს. იმგვარადაა მოწყობილი ბიოლოგიური ცხოვრება, რომ ვერ ვამჩნევთ

23
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ჭეშმარიტებას. თუ ვამჩნევთ, მხოლოდ ფსიქოლოგიურად და არა ონტოლოგიურად.

ადამიანი იმყოფება ცრუ ცხოვრებაში, და სწორედ, ამიტომაც, სახარება საუბრობს

ჭეშმარიტი სიცოცხლის შესახებ. რა არის ჭეშმარიტი სიცოცხლე? ადამიანებს ის
განსულიერებული აქვთ. არაა ბიბლიური ეს ბერძნული წარმოდგენები. ჭეშმარიტი
სიცოცხლე არაა სხვა რამ ცხოვრება. ჭეშმარიტ სიცოცხლეში სახარება გულისხმობს ისეთ
სიცოცხლეს, რომელიც არ კვდება. ჭეშმარიტი სიცოცხლე გამოდის ქრისტეს
აღდგომიდან, ქრისტესგან. რატომ? იმიტომ, რომ სწორედ იქ დაიძლევა ბუნებითი
სიკვდილი. სახარებაში არაა საუბარი ბუნებრივი სიკვდილის უგულებელყოფაზე, სხვა
ცხოვრებაზე. არა. სხვა ცხოვრება, როგორც ამას ხალხურ ენაზე ვამბობთ, არის ამ
ცხოვრების განვრცობა, ანუ ამ ცხოვრების ჭეშმარიტი მხარე. სიკვდილი არის
დაცემიდან, და ამიტომაცაა ბოროტი, მიუღებელი. ქრისტიანული პოზიციიდან
ვერასოდეს შეფასდება სიკვდილი, როგორც კეთილი.

ქრისტეს აღდგომით ჩვენ გვეძლევა რწმენა, სასოება, რომ ეს ე. წ. ჭეშმარიტი და ცრუ

სიცოცხლის ნაზავი, რომელშიც ვცხოვრობთ, ერთ დღეს დაიწმინდება. განქარდება
სიკვდილის ელემენტი და დარჩება მხოლოდ სიცოცხლის ელემენტი. ესაა სწორედ
ჭეშმარიტი სიცოცხლე, საუკუნო სიცოცხლე. ახალ აღთქმაში „საუკუნო“ ნიშნავს
ახლანდელი ცხოვრების განვრცობას. პლატონიზმში კი „საუკუნო“ არის საპირისპირო
ახლანდელის. ბიბლიურ გაგებაში ამგვარი საფეხურები არ არსებობს. ბიბლიურ გაგებაში
მხოლოდ სწორი ხაზებია.

ყველა ქმნილება ექვემდებარება არა არსის გავლენას. ეს მთელი კრებული

ქმნილებებისა, რომელსაც ჰქვია სამყარო, შესაქმე და რომელიც იწყება არაფრისგან, უნდა
შეუერთდეს იმ არსებას, რომელსაც არა აქვს ამგვარი პროცესები. ღმერთი, რომელიც არ
იწყებს თავის არსებობას არა არსისაგან, რომელიც არ მყოფობს დროსა და სივრცეში, არ
ექვემდებარება ამ პროცესებს. ჭეშმარიტი სიცოცხლეც სწორედ იქაა, სადაც არ არსებობს
სიკვდილი.

ქრისტიანული დოგმატიკა საკმაოდ სერიოზულად უდგება ყოველი ადამიანის

24
გოჩა ბარნოვი - ადამიანი. "ხატისებრობა" და "მსგავსებისებრობა"

ხრწნისა და დაშლის ფაქტს, ზოგადად სიკვდილის ფენომენს; რომ სამყარო რეალურად

ექვემდებარება ხრწნას. ამ თემის ახსნა კი, ქრისტოლოგიითაა მხოლოდ შესაძლებელი,
რაც არის ჩვენი მომავალი ლექციის თემა.

25