Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) : Pagsiklab ng

Pangatlong Digmaang Pandaigdig

Author:
JENNY LYN L. CARILLO
BSE II - A
May 10, 2020

Katapusan ng mundo. Gawa ng tao. Pagbabawas ng populasyon. Karma.

Nakatakda. Ito ay iilan lamang sa mga haka-hakang nabuo buhat sa COVID-19. Ngunit ano
nga ba ang katotohanan sa likod ng nakamamatay na sakit na ito ?

Kasalukuyang hinaharap at sinusugpo ng buong mundo ang isang

nakakahawang sakit na sa isang ubo, lahat ay nagkakagulo. Tanyag sa
pangalang COVID-19 ang mikrobyong kumakalat ngayon sa buong mundo.
Ano nga ba ang nais ipahiwatig ng sakit na ito? Ito na nga ba ang
kinakatakutan na katapusan ng mundo? O hindi kaya ay ito ang magiging
daan sa pagkakabuklod-buklod ng mga pinuno ng mga bansang matagal
nang nagkakagulo? Sa mga bansang katulad natin na papaunlad pa lamang,
paano natin masasabayan ang mabilisang pagtugon sa aspeto ng medisina?
Sa loob ng panahong lumalaganap ang sakit na ito, gaano ba kalaki ang
magiging epekto nito sa ekonomiya ng bansa at higit sa lahat ay sa
hanapbuhay ng mga apektadong tao? Makakaya pa kaya nating harapin ang
bawat hamon ng buhay pagkatapos ng pandemic na ito? Iilan lamang ang
mga iyan sa mga nakakatakot na katanungang bumabagabag sa isipan ng
bawat isa hinggil sa sakit na COVID-19. Maraming paniniwala at haka-haka
patungkol sa usaping ito. Ngunit, ano nga ba ang COVID-19 at bakit ito
tinawag na Pandemic?

Ang Pandemic ay nangangahulugang sakit na kumakalat sa

malawak na lugar. Sa kasalukuyan ay nakikipaglaban ang buong mundo sa
isang sakit na walang kasiguruhang malulunasan. Ito ay ang Coronavirus
Disease o kilala sa tawag na COVID-19. Sa tala ng kasaysayan, ang daigdig
ay nakararanas ng iba’t ibang uri ng sakit, mapa-epidemya o pandemya.
Bawat bahagi ng mundo ay nakakaranas ng iba’t ibang sakit －naisin man o
hindi. Bawat paglaganap nito ay milyon-milyong tao ang namamatay.
Nakakalungkot isipin na sa panahon ngayon ay hindi nakaligtas ang mundo
sa isang nakakatakot, nakababahala, at nakamamatay na sakit － ang
COVID-19. Bawat bansang natatamaan nito ay nakikitilan ng libo-libong
buhay ng mamayan. Mahirap man o mayaman, bata man o matanda, walang
pinipiling hawahan ang mikrobyong ito.

Ayon sa World Health Organization o WHO, ang COVID-19 ay unang

naitala mula sa Probinsya ng Wuhan sa China noong Disyembre 2019.
Sinasabing karamihan sa mamamayan dito lalong-lalo na ang mga
nagmamay-ari ng pwesto sa palengke ay nakitaan ng mga sintomas ng
naturang sakit. Pinaniniwalaang dito nagsimula ang paglaganap ng COVID-
19. Pagtaas ng temperatura ng katawan, sipon, ubo at pagsakit ng
lalamunan ay iilan lamang sa mga sintomas ng COVID-19. Ang Immune
System ang karaniwang puntirya ng nito at kung ang ating Immune System
ay mahina, madali lamang tayong kapitan at hawaan ng sakit.

Sa tala ng DOH, mahigit sampung libong tao na ang may kaso ng

COVID-19 dito sa Pilipinas. Ang gobyerno ay ginagawa na ang lahat ng
paraan upang malabanan ang sakit na ito. Mula sa pinansyal at medikal na
tulong ay tinutugunan at isinasaayos na. Kabilang na rin dito ang
pagpapatupad ng ECQ o Enhanced Community Quarantine na ibig sabihin
ay hindi ka pwedeng lumabas at makipag kita sa ibang tao. Kinakailangan
ding magsuot ng face mask at lalabas lamang kung ang bibilhin ay
pangunahing pangangailangan gaya ng pagkain at gamot. Layunin nito na
pigilan ang pagkalat ng naturang sakit. Sa pamamagitan ng ECQ at Social
Distancing napipigilan ang pagkapit ng virus sa tao. Ayon sa mga eksperto,
ang virus ay namamatay kapag hindi ito nakalipat sa ibang katawan. Kapag
ang isang tao ay nahawaan nito, kinakailangang sumailalim sa isolation para
magamot at hindi makahawa sa iba. Sa kaso dito sa Pilipinas, partikyular sa
Davao City, ang SPMC o Southern Philippines Medical Center ang ginawang
Exclusive Hospital para sa mga natamaan ng COVID-19 sa Mindanao. Ito ay
upang mapreserba ang ibang bahay-pagamutan sa mga normal na pasyente.
Samakatuwid, ang pagtatalaga ng eksklusibong hospital para sa pasyente ng
COVID-19 ay ginawa rin sa ibang parte ng Pilipinas. Lahat ng ito ay sagot ng
pamahalaan. Naglalaan sila ng pondo at eksperto sa medisina upang
tumugon sa mga nangagailangang pasyente. Ngunit minsan may mga
katanungang nabubuo sa isipan ng bawat isa sa atin. Kaya ba natin itong
labanan? Sapat ba ang suplay? Kailan ba matatapos ang sakit na ito?

Kabilang na sa pagtugon ng pamahalaan sa COVID-19 ay ang pag

tatalaga ng mga frontliners o ang mga manggagamot at nars, pati na rin mga
sundalo at pulis upang mamuno sa pagsugpo ng sakit at pagdedesiplina ng
mamamayan. Sila ang ating mga makabagong bayani sa panahong ito. Hindi
biro ang kanilang paglaban sa araw-araw. Mahirap. Nakapakahirap lumaban
lalo na sa hindi nakikitang kalaban. Napakamasalimuot ng kanilang trabaho.
Minsan maiisip natin, paano na ang kani-kanilang mga pamilya? Karamihan
rin sa kanila ay nagbuhis na ng buhay. Marami ng pamilya ang naulila.
Nawalan ng mahal sa buhay. Bilang isang indibidwal, paano natin sila
matutulungan? Sinasabing ang mabisang paraan upang matulungan natin
ang ating mga frontliners ay ang pananatili sa loob ng bahay. Ngunit ito ba’y
sasapat?
Ang COVID-19 ay isang tusong sakit. Marami na ang nasawi sa
loob lamang ng apat na buwang pamamalagi nito sa iba’t ibang bahagi ng
mundo. Ayon sa ulat ng WHO, sa China kung saan ito napapabalitang
nagsimula at ito rin ang may pinakamaraming kaso ay maraming tao na ang
nasawi. Simula Disyembre 2019 hanggang Abril lamang ng taong ito ay 4642
na ang bilang ng nasawi mula sa 84302 na kaso nito. Ang China ay isang
maunlad na bansa. Kung iisipin mabilis nilang matutugunan ang mga
suliraning darating sa kanila kabilang na dito ang pagtugon sa COVID-19.
Ngunit bakit nga ba marami ang nasawi?Paano nga ba malalabanan ang
isang kalabang hindi naman nakikita? May ilang haka-hakang ang sakit na ito
ay gawa lamang ng isang tao galing sa kemikal upang mabawasan ang
populasyon ng mundo. Mayroon ding nagsasabing ito ay ginawa lamang ng
Tsina bilang isang makapangyarihang sandata laban sa mga kalabang bansa
bilang paghahanda sa Pangatlong Digmaang Pandaigdig. Ang mga haka-
hakang ito ay wala ni isa mang patunay kaya mahirap paniwalaan. Mas
mainam pa rin kung mayroong konkretong basehan. Maging mapanuri.

Ang Pilipinas, kung saan napapabilang sa third world country o

mahirap na bansa, bilang mamamayan, hindi natin maiiwasan na mag-alala
sa ating seguridad. Bilang isang bansa na marami ang mahihirap kaysa may
kaya, namamayani sa atin ang takot hindi lamang sa sakit kundi pati na rin
kung saan tayo kukuha ng pagkain sa pang-araw-araw. Sa suliraning ito, ang
pagbibigay ng ayuda ng gobyerno ang naging tugon. Sa pamamagitan ng
inisyatibo ng ating lokal na pamahalaan o LGU at DSWD, nakararating sa
mga mamamayan ang tulong pinansyal at mga pagkain galing sa
Pamahalaang Nasyunal. Ngunit sa kabila ng pagsusumikap na matugunan
ang pangangailangan, hindi maiiwasang mayroon pa ring hindi
pagkakaunawaan sa pamamagitan ng gobyerno at kanyang nasasakupan.
Bakit nga ba ito nangyayari? Sa kadahilanang ang populasyon ng Pilipinas
ay napakarami, hindi lahat ng mamamayan ay maaabutan ng tulong. Sa
katotohanang ang ating suplay at resources ay limitado lamang, nararapat
lamang na bawat isa sa atin ay gumawa ng inisyatibo o mga paraan kung
paano matutugunan ang ating mga pangangailangan. Huwag natin iasa ang
lahat ng ating pangangailangan sa pamahalaan.
Ang ekonomiya ng bawat bansang apektado ng COVID-19 ay
pinangangambahang bumagsak ng tuluyan kapag hindi agad matapos ang
pandemyang ito. Bawat sulok ng bansa ay nakikipaghabulan ng hanapbuhay.
Sa lagay dito sa Pilipinas, ang bawat mamamayan ay kanya-kanyang paraan
upang makapaghanapbuhay sa gitna ng krisis na kinakaharap. Simula ng
tamaan ang bansa ng sakit na ito ay naitalang bumaba ang ating pag gastos
at sa batayang ito, babagsak rin ang ating ekonomiya kung patuloy na
mababa ang ating pag gasta. Paano na lamang ang bansa kung hindi agad
ito matatapos? Ang kaunlarang ng ating ekonomoiya ay nangangamba.
 Ang edukasyon ay apektado rin ng COVID-19. Lahat ng antas ng
paaralan ay itinigil, mula pinakamababa hanggang sa pinakamataas na antas
ay ipinahinto hindi lamang sa Pilipinas ngunit pati na rin sa iba’t ibang bansa
na may kaso ng naturang sakit. Bilang tugon, gumawa ng mga paraang
alternatibo ang Kagawaran ng Edukasyon o DepEd upang kahit papaano ay
hindi matigil ang pag-aaral ng mga mag-aaral. Ginawa nila ito sa paraang
hindi mahihirapan ang bawat mag-aaral. Kabilang sa kanilang hakbang ay
ang Online Distribution of modules and learning materials para sa mga mag-
aaral na may koneksiyon sa internet at Hard Copies Distribution para sa mga
mag-aaral na nasa malayo at walang data connection. Sa panahong ito, isa
itong mahusay at matalinong paraan ng pag aaral sapagkat lahat ng mag-
aaral ay makapagpapatuloy sa pag-aaral kahit hindi muna makakapasok sa
paaralan.

Ang COVID-19 ay patuloy na nilalabanan ng buong mundo. Sa

aking palagay ito na ang pinaka malaking digmaan na kinakaharap ng lahat.
Kung iisiping mabuti, ito na ang maituturing na Pangatlong Digmaang
Pandaigdig. Kung sa mga nagdaang Una at Pangalawang Digmaang
Pandaigdig ay bumubuod sa labanan ng mga Bansa, kung saan teritoryo at
kapangyarihan ang pinaglalabanan at kung sino man ang mas
makapangyarihan ay siyang nananaig, ngayon ay humaharap ang mundo sa
isang digmaang walang kasiguraduhan kung sino ang magwawagi. Hindi nito
kinikilala kung sino man ang mas makapangyarihang bansa bagkus
tinatamaan nito lahat. Taliwas sa mga naunang digmaang nabanggit na tao
laban sa tao, ngayon ay tao kontra kapaligiran na kung maituturing.
Pinaniniwalaang ang pandemyang kinakaharap natin ngayon ay bunsod ng
malawakang pag abuso natin sa kapaligiran. Bawat bansa ay apektado at
walang makakalusot sa sakit na dala ng COVID-19.

Ang COVID-19 ay isang napaka delikadong banta sa buhay ng

bawat isa. Kung iisipin, nakikipaglaban tayo sa hindi nakikitang kalaban.
Walang kasiguruhan kung tayo ba’y magwawagi. Mahirap sumuong sa
digmaan kung hindi natin kilala ang ating katunggali. Malaki ang tyansang
tayo’y matatalo. Maraming nagsakripisyo’t nawalan ng mahal sa buhay.
Maraming bansa ang nalugmok, bumagsak at napilayan.

Sa kabilang panig, ako’y naniniwala pa rin na kung maraming

masamang naidulot ang COVID-19 sa sangkatauhan, mayroon din itong
naidulot na kabutihan. Gaya na lamang ng pagbaba ng polusyon,
pagsasama-sama ng mga pamilya, pagkakaisa’t pagtutulungan, at higit sa
lahat ay mas naging matibay ang pananampalataya natin sa Panginoon.
Naging tulay rin ito sa pagkakabuklod-buklod ng mga bansang may matagal
ng hindi pagkakaintidihin sa usapin ng teritoryo at kapangyarihan. Gaya na
lamang ng pagbibigay ng tulong medikal at pinansyal ng malalakas na bansa
dito sa Pilipinas. Pinukaw ng sakit na ito ang bayanihan ng mga bansa.
Naniniwala akong magwawakas rin ang sakit na ito, katulad na lamang sa
nangyari sa pamilya ni Noah, 40 araw at 40 gabi sa loob ng arka, walang
bintana, walang balkonahe, ang maririnig lamang ay ang ulan sa gitna ng
baha, kasama ng kanyang pamilya, sila ay nagdasal . Kahit na napakalakas
ng ulan sila’y hindi natakot dahil naniniwala silang hindi sila pababayaan ng
Ama sa Langit. Kagaya sa panahon natin ngayon, kahit ang virus ay kasinlaki
ng karagatan at tayo ay parang namamangka sa gitna ng bagyo, huwag
tayong mangamba sapagkat hindi tayo pababayaan ng Diyos. Matuto tayong
maghintay. Walang sinuman ang may alam kung kailan matatapos ang
pandemyang ito. Ang mahalaga ay huwag mawalan ng pag asa. Matatapos
din ang unos na ito kagaya ng pag-arko ng bahaghari pagkatapos tumila ng
malakas na ulan.