N

Iaju k 1

ALAT ';iil
.l'"'-
- *l:{9.,

KEBESARAN
DAN PERHIAS I Ld
t

DIRAJA
Negara Malaysia mengamalkan sistem raja berperlembagaan
dalam demokrasi berparlimen. Berdasarkan sistem ini, Ketua
Persekutuan ialah Seri Paduka Yang di-Pertuan Agong dan ketua
negeri pula digelar sama ada Sultan, Raja, Yang di-Pertuan Besar
atau Yang di-Pertua Negeri.
Institusi beraja ini merupakan kesinambungan daripada
warisan Kesultanan Melayu. Oleh itu, terdapat alat kebesaran I
dan perhiasan Diraja yang masih diguna pakai dalam majlis atau
istiadat tertentu. Peralatan dan perhiasan ini merupakan warisan
bangsa yang perlu diketahui oleh generasi hari ini dan akan
datang agar mereka lebih menghormati institusi ini.

_<A
KPM
 T

. Aiquillette
. Awan larat . itless l(it
. Epolet . Muskat
I . Kain . Ragam hias
sakhlat . Sampir
. Kerabu . Solek

II Standard ,',
Kandungan
3
F
l.l Pemahaman terhadap I
t.r;' Alat Kebesaran dan

I
fa
Perhiasan Diraja.

1.2 Eksplorasi maklumat

daripada pelbagai :
sumber bagi
pengukuhan terhadap
Alat Kebesaran dan
;
Perhiasan Diraja.
:
t 1.3 Penzahiran idea

, dan konsep melalui

;
pelbagai sumber
dan teknologi dalam
penjanaan tugasan.

1.4 Penghayatanterhadap
t
.: :,

j, model Alat Kebesaran

dan Perhiasan Diraja
F
dengan menggunakan

:
Bahasa Seni Visual dan
Pemikiran Seni Visual.
ft

A
KPM

.D il

':lii llli

A
e
.il

*
5
,t (
='="'.pHm$Hpsl
Standaid'..r,
:. :::i:1,.::::l:li.l i :rli :::-:
'Pembelaja

Institusi beraja di
Malaysia mempunyai pelbagai jenis alat l'1urid boleh:
,l.1.,l
kebesaran dan perhiasan Diraja yang menjadi simbol kedaulatan l'lenyenaraikanjenis
raja dan negeri yang diperintah. Setiap negeri mempunyai alat aiat kebesaran dan
kebesaran clan perhiasan Diraja yang berbeza. Alat kebesaran perhiasan Diraja.
dan perhiasan Diraja inj direka dengan ker-rnikan tersendiri dan 1.1,2 l'lenjelaskan fungsi dan
dijaga rapi sejak dahulu hingga ke hari ini. peranan alat kebesaran
dan perhiasan 0iraja.

Chnis AIat Kebesaran dan Perhiasan Diraja

Akses 0R
x 1
At ii. t:!1; ;: i +T ; 1-;, ; :-;
;'*
=

Alat kebesaran Diraja ada beberapa jenis. Peralatan ini menjadi

EfiffiE tnstitusi
= It*iliIi::
simbol dan keagungan warisan Kesultanan Melayu sejak Diraja di
!. ---$.+irll
berkurun-kurun lamanya. Berikut ialah alat kebesaran Diraja Etflb:{# l"la 1a ys ia

-,.:.:.-. ''.2il9)
yang digunakan oleh Seri Paduka Yan-e di-Pertuan Agong dan
Raja Permaisuri Agon_r dalam Llpacara rasmi.

c 00an
# 'Agama
tu ffiffiffiffi
Cogan .\_j"r'.., nrerupakan
&Bm sebatanS tL,r,i{;i bulat berhulu
besar rlnr ;-peibuat daripada
Cogan Alam merupakan sebatang
perak, Pani,rr,i i'rnskat ini ialah
tongkat yang diperbuat daripada
155.0-1 sentr r:-.r-t:-r. Di bahagian
perak dan berukuran 162.66
hulu tong.,,: iirrlapat ukiran
sentimeter. A lli kebesaran ini
anak bulrn J:ngan bintang
mempunyai struktur bulatan pada
pecah hnr.L ) rn.'s diperbuat
bahagian hulu. Di atas bulatan
dalipada .nrir\. Prda batang dan
tersebut terdapat ukiran anak
hulunr a dmkir .lcn-san ayat-ayat
bulan dan bintang daripada emas.
sucr al-QLrrrn.
Di sekeliling bulatan itu pula J
terdapat lambang 11 buah negeri
Tanah Melayu daripada emas.
Bulatan tersebut ditanggung oleh
empat ekor harimau yang berdiri.
Batang tongkat ini dihiasi dengan
motif enam tangkai padi y'an-s
diperbuat daripada emas.

KPM
 Keris Panjang Diraja
Keris Panjang Diraja merupakan keris utama
t dalam istiadat pertabalan. Bahagian hulu hingga
ke sarung keris ini disalut dengan emas. Di atas
sampirnya diukir lambang Keraj aan Persekutuan
dan lambang 11 buah negeri Tanah Melayu
untuk menunjukkan naungan dan kekuasaan
Yang di-Pertuan Agong ke atas negara Malaysia.
Mata keris ini ditempa daripada besi waja yang
diambil dari 11 biiah keris negeri di Tanah
Melayu. Bahagian hulu atau kepala keris ini
berbentuk tapak kuda dengan motifbuahjering.

Cokmar
i ,,lt/
_Li .ll _
Cokmar merupakan dua batang tongkat
pendek yang diperbuat daripada perak. Alat kebesaran
Setiap satunya mempunyai ukuran Diraja ialah lambang
81.32 sentimeter. Pada bahagian hulu kedaulatan, keagunqan,
cokmar ini berbentuk kubah. Alat kekuasaan dan kemegahan
kebesaran ini berfungsi sebagai alat negara kita. }4elalui lambang
perang pada zaman dahulu. tersebut, kita dapat memupuk
semangat cinta akan
negara dan menghormati
raja-raja sebagai payung
pemerintahan negara.

Sejauh manakah alat

kebesaran Diraja ini menjadi
simbol perpaduan rakyat?

ffi ffi
&# dpng, Keris
# nJ?ng danl
# n0ang
15+

I
r-

I
)
:
I
i
 !1

Payung
Ubur-ubur nmbak
Kuning Berambu
Terdapat dua puluh kaki Payung
Ubur-ubur Kunin-e yang diperbuat Terdapat dua puluh batang Tombak
daripada kain sutera berwarna kuning Berambu. Mata tombak ini berlok tiga dan
Diraja. Warna kuning ialah warna yang diperbuat daripada tombak-tombak pusaka
drpandang mulia oleh orang Melayu dan dari 11 buah negeri di Tanah \{e1a1,u.
menjadi lambang kebesaran raja-raja
Melayu. Di bahagian puncak payung ini
dipasangkan anak bulan dan bintang.

Gerbang

.:!"W:;:
Solek Tengkolok Diraja
..1r.'
Akse* Sft ..,
a..,.
t!.*:AE 'Dendam Tak Sudah'
i*
o mempunyai lima ciri utama,
E#r,r*EI Pertabalan
= &l{./.jrav
-=rF1s... iaitu lambaran ibu, takuk,
Yang di-Pertuan simpulkasih pucukkasih
ffiffi Agong pertama
(Dicapai pada 2'l Mei 2019)
dan gelembung kasih. Setiap
ciri tersebut mempunyai
https : I I bit.ly I 25 Oj 70 6 Rajah l.l Alat kebesaran Diraja maksud tersendiri.

Perhiasan Diraja dipakai semasa istiadat rasmi. Perhiasan ini dipakai sebagai pelengkap kepada
pakaian Diraja. Berikut ialah perhiasan Diraja yang dipakai oleh Yang di-Pertr,ran Agong dan
Raja Permaisuri Agong.

aa
Tengkolok B rraja
Tengkolok Diraja ialah kain yang ditenun dengan sutera,
berwarna hitam dan bersulam benang emas. Bentuk solek
pada ulunya dinamakan'Dendam Tak Sudah yang berasal
dari Negeri Sembilan. Pada bahagian hadapan tengkolok
ini dipasangkan anak bulan dan bintang pecah empat belas
yang diperbuat daripada emas putih. Di tengah-tengah
bintang pecah empat belas ini terletak lambang Kerajaan -
Persek utuan yang berwarna-warni.

A
KPM
I
l
I

Muskat mula dipakai pada

.l960
tahun semasa pertabalan
Seri Paduka Baginda Yang
di-Pertuan Agong yang ketiga,
i:
I iaitu Al-Marhum Tuanku Syed
t
II Putra lbni Al-14arhum Syed
! I
I
I
Hassan Jamalullail.

+4!=5?:b,
4'.i*+*,
; ,.,82**

Muskat ialah pakaian rasmi Seri Paduka Baginda Yang Sejauh manakah warisan
di-Pertuan Agong. Baju ini mendapat inspirasi daripada budaya mampu mengekalkan
pakaian tradisi Muskat, Oman dan pakaian rasmi pegawai identiti sesuatu bangsa?
kerajaan negeri Kedah. Muskat diperbuat daripada benang
bulu berwarna hitam yang dijahit dengan sulaman benang
emas. Pakaian rasmi ini bermotif ragam hias awan larat
dan bunga raya yang melambangkan bunga kebangsaan
Malaysia. Baju ini labuh hingga ke paras paha dan berlengan
panjang. Pada kebiasaannya, baju ini dipakai bersama-sama
seluar panjang yang bersulam di kaki dan tengkolok.

tak lekonq di ponos'.

Epolet
&$mss ffirtr
Mess Kit merupakan pakaian rasmi Yang di-Pertuan Agong
semasa majlis santapan malam beristiadat. Reka bentuk dan

ilffi corak pakaian ini diolah berdasarkan muskat Yang di-Pertuan

Agong. Pada bahagian kolar dan lengan, terdapat motif ragam
hias awan larat, iaitu elemen seni reka yang signifikan dengan
& istana yang mencerminkan identiti kebangsaan. Motif bunga raya
digunakan untuk melambangkan keberanian, perpaduan dan
& lima kelopak pula menggambarkan lima prinsip Rukun Negara.

Mess Kit ini dipakai bersama-sama vest, kemeja putih

I
7

I
 E

Keris a

Pendek*
rraJa
Keris Pendek Diraja diperbuat
daripada mata keris lama yang Fending Diraja
berhulu dan bersarungkan gading
serta bertatahkan emas. Hulu Pending Diraja diperbuat daripada emas
keris ini dinamakan 'Hulu Pekaka' sepuluh mutu bertatahkan permata delima.
dan berbentuk kepala 'Geroda'. Di tengah-tengahnl'a pula tertera lambang
Pada bahagian sampir keris Kerajaan Persekutuan. Tali bengkungnya
ini diterapkan dengan lambang diperbuat daripada kain sakhlat bertekat
Kerajaan Persekutuan. Keris ini benang emas dengan corak bunga.
ialah salah satu pelengkap kepada
pakaian kebesaran Di raja.

Gandik Diraja
Gandik Diraja atau Pemeles ialah perhiasan Diraja
yang dipakai di ulu Raja Permaisuri Agong. Gandik ini
diperbuat daripada emas putih bertatah penuh dengan
E, permata berlian bermotif awan larat. Pada bahagian
t\ tengah, terdapat anak bulan dengan bintang yang diperbuat
daripada emas putih. Gandik ini boleh diceraikan menjadi
loket atau kerongsang.

Gu
-i.$#t&
Kalung'qi$a Akses 0R
a::
:,,:

*..
tYy
a.

'.t1331*Ei
/:^:' :.

.n.
Kalung Diraja ialah sejenis rantai leher 6 Eil,IJITE]
yang dipakai oleh Raja Permaisuri Agong. [trffi; Senarai
SPB Yanq
Kalung ini diperbuat daripada emas putih
bertatah penuh dengan permata berlian.
Effiffi
=
- l!lfr'}}JtI!!
di-Pertuan
Agong
Kalung ini juga boleh diceraikan menjadi (Dicapai pada 10 Jun 2019)
sepasang subang. kerongsang dan kerabu.
http sz I I bit,ly I 2W v 2 Az7

Rajah 1.2 Perhiasan Diraja

A
KPM

I
 dan Peranan Alat Kebesaran dan Perhiasan Diraja

Jadual 1.1 Fungsi dan peranan alat kebesaran dan perhiasan Diraja

Alat Kebesaran
Fungsi Peranan
dan Perhiasan
Keris Panjang Diraja Alat kebesaran negara yang utama dalam Simbol kehesaran
istiadat pertabalan. dan kekuasaan.

- ogan Alam Digunakan scmasa istiadat rasmi raja-raja Melayu Simbol kete,cuhan dan keutuhan
di negara ini serta kesepzrduan antara
negeri di Malaysia.

iogan Agama Digunakan semasa istiadat rasmi raja-raja Melayu Simbol kesepaduan antara
di negara ini. negeri di Malaysia yang
berteraskan Islam.

I okmar Alat perang pada zaman dahulu dan menjadi alat Simbol kekuasaan. kekuatan
kebesar:an negara. clan kebesaran.

Pedang, Keris Panjang Merupakan tiga senjata Melayu lama. Si mbol kekuasaan, kekuatan
dan Sundang Diraja dan kebesaran.
rayung Ubur-ubur Digunakan semasa majlis istiadat-istiadat rasmi Lambang kebesaran
( u ning rtr.ja-raja Melayu.

Tombak Berambu Digunakan semasa mailis istiadat-istiadat rasmi Alat kebesaran Diraja.

Tengkolok Diraja Dipakai pada Hari Pertabalan. Sambutan Hari Lambang kebesaran
Ulang Tahun Keputeraan. lawatan rasmi ke raja-raja Melayu.
negeri-negeri di Malaysia dan semasa Perasmian
Pembukaan Penggal Persidangan Parlimen.

l''luskat Pakaian rasmi Yang di-Pertuan Agong. Lambang kebesaran

raja-raja Melayu.

l'less (it Pakaian rasmi Yang di-Pertuan Agong ketika Sebagai pakaian Diraja yang
menghadiri majlis santapan malam beristiadat merupakan simbol kebesaran.

Pending Diraja Sebagai pengancing tali pinggang atau kepala tali Sebagai pakaian Diraja yang
pinggang yang dipakai oleh Yang di-Pertuan Agong. merupakan simbol kebesaran.

Keris Pendek Diraja Salah satu peiengkap kepada pakaian kebesaran Lambang kekuasaan baginda
Diraja dan hanya dipakai oleh Yang di-Pertr"ran
Agong untuk majlis istiadat Dira.ja.

Gandik Diraja Perhiasan ulu (kepala) bagi Raja Permaisuri Agong Sebagai perhiasan Diraja dan
yang dipakai dalam istiadat kebesaran Diraja dan simbol kebesaran.
semasa pertabalan Yang di-Pertuan Agong.

Kalung Diraja Sejenis rantai leher yang dipakai oleh Raja Sebagiri perhiasan Diraja dan
Permaisuri Agong dalam istiadat-istiadat simbol kebesaran.
kebesaran Diraja dan pada lvaktu pertabalan
Yan-s di -Pert utrn Agon-r.

WA
KPM
 Selainitu,negeri-negeriyangmempunyaisultanataurajajugamemilikialatkebesarandan peranan
perhiasan Diraia ini mempunyai fungsi serta
perhiasan Diraja. Setiap a-lat kebeiarun du, perhiasan
jugaterbeza r-rntuk setiap negeri Peralatan dan
tertentu. Cara pemakaian peralatan ini
ini hanya digunakan dalam majlis dan istiadat tertentu'

Contoh Alat Kebesaran dan Perhiasan Diraja

Contoh Diraja

Tenqkolok Diraja Negeri Tenqkolok Dirala Selangor

Tenqkolok Diraja Pahang menqgunakan solek
m-enggunakan solek Sembilin menqgunakan solek
'Dendam Tak Sudah'. 'setaniak Balung Raja'.
'sekelongsong Bunga'.

Tenqkolok Diraia Kedah menggunakan Tenokolok Diraia Terenqq anu

Tengkolok Dirala Perlis menggunakan ' solek'Dendam Tak Sudah'. mengglnakan sol'ek'Belalai Gajah'
solek'Dend am Tak Sudah'.

Mahkota Kerajaan Johor Taniak Diraia Perak mengguna

Tenqkolok Diraja 'solek'Ayam
Patah KePak'.
menggunakan solek' Ketam Budu',

Rajahl.S ContohTengkolok/Mahkota/TanjakDiraja

trA
KPM

ta
-:-:ch Keris Diraja

.:;Y iin{
Akses 0R
.*
.,,';8)',&E',

5
o Contoh alat
-
=
kebesaran
E
J dan perhiasan
Diraja Perak
(Dicapai pada 2l l'1ei 2019)

http s: / I bit.ly / 2XC 08Id

,- s Taming Sari Perak Keris Pendek 0iraja Perlis

E Ef#f;EI contohalat
; ffr+ffi: keoesarandan

E Hffiffi f:ill1'nxi,:'','
(Dicapai pada 21 [1ei 2019)

https ://bit.lyl2H0 gwPg

o
o E#{f;8 lstiadat
= 1aL!-!!'rpr pertabalan

' .' s Darjah l'tahkota Johor Keris Panjang Beruk Berayun Selangor Hffi Sultan Perak

{Dicapai pada 21 l'1ei 2019)

Rajah I.4 Contoh keris Diraja https:llbit.ly12'

- ontoh ltlahkota Diraja/Tiara/Gandik

':'{ota Tengku Ampuan Selangor Mahkota Permaisuri Johor Iiara Raja Permaisuri Perak

Iiara Tengku Ampuan Pahanq Gandik Permaisuri lerengganu Gandik Raja Perempuan Perlis

Rajah 1.5 Contoh Mahkota Diraja/tiara/gandik

EA
KPM
 E
\

tE:
Yang di-Pertuan Aqong dan Raja Permaisuri 0ng

Alat Kebesaran Diraja Perhiasan Diraja

Cogan Alam Keris Panjang Diraja Tengkolok Diraja Keris Pendek Diraja

o Dihiasi dengan . Matanya ditempa o Menggunakan o Hulu keris bernama

rnotif enam daripada besi u'aja. solek'Dendam 'Hulu Pekaka'.
tangkai pacli. o Keris utama dalant Tak Sudah'. o Dipakai hanya
r Simbol ketegllhan, istiadat pertabalan. o Simbol kebesaran untuk majlis
keutuhan dan o Simbol kebesaran raja-raja Nlelayu. istiadat Diraja.
kesepaduan dan kekuasaan o Simbol kekuasaan.
antara negeri. negala.
lless Kit
o Kepalii atau o Dipakai dengan
Cokmar pengancing t,esr, kemeja putih
tali pinggang. dan seluar hitam.
o Diukil dengan o Kepala berbentuk
o Diperbuat daripada o Pakaian rasmi majlis
ayat al-Quran kubah.
emas sepuluh. santapan istiadat.
pada huiunya. o Simbol kekuatan.
r o Simbol kebesaran.
Simbol kebcsaran.
o Simbol kesepaduan kekuasaan dan
ne-eeri berteraskan kebesaran.
agama lslam.
l'luskat Gandik Diraja

o Bermotif awan larat o Perhiasan uiu yang

o Senjata Melay'u lama.
r Simbol kckttasaan.
kekuatan dan
kebesaran.
dan bunga raya.
o Pakaian rasmi
Yang di-Pertuan
o Diperbuat daripada Agong.
kain sutera. o Simbol kebesaran
o Sirnbol kebesaran raja-raja Melayu.
raja-raja Melayu.
dipakai oleh Raja
Permaisuri Agong.
o Boleh diceraikan
menjadi loket
dan kelongsang.
o Simbol kebesaran.

Kalung Diraja

o Matanya berlok tiga. o Rantai leher yang dipakai oleh

o Alatkebe saran Diraja Raja Perntaisuri Agong.
dalam istiadat rast'tti. o Boleh diceraikan rnenjadi
subang. kerongsang dan kerabu.
o Simbol kebesaran.

BA
KPM