49. Śmierć Marata jako przykład oświeceniowego klasycyzmu.
ZADANIE
Kim był Jean-Paul Marat?
Na co cierpiał Marat i co przynosiło
mu ulgę?
Jak zakończyło się życie Marata?
Napisz na podstawie
„Wprowadzenia do analizy”, co
przedstawia płótno Jacques’a-
Louisa Davida, zatytułowane
Śmierć Marata.
Napisz na podstawie
„Wprowadzenia do analizy” (s.
276), co przedstawia obraz
„Złożenie do grobu” Caravaggia,
pokazany na s. 275.
Do czego zmierza kompozycja
diagonalna na obrazie „Złożenie do
grobu” Caravaggia? Wyjaśnij cel
tego zabiegu (s. 276).
Do czego odwoływał się klasycyzm
w sztuce oświecenia?
W jaki sposób Caravaggio i David
namalowali tło swoich obrazów?
Określ cel tego zabiegu.
Wskaż drobne akcesoria widoczne
na obrazie Davida i wyjaśnij ich
rolę. Zwróć szczególną uwagę na
symboliczne znaczenie
przedmiotów znajdujących się na
podłodze.
Wskaż na obu płótnach element
wspólny w przedstawieniu
zmarłego; wyjaśnij jego sens w
„Śmierci Marata”.
ODPOWIEDZI
Jean-Paul Marat (1743-1793) był jednym z przywódców Wielkiej
Rewolucji Francuskiej, dziennikarzem i wydawcą gazety "L'Ami du
peuple", w której propagował terror rewolucyjny.
Cierpiał na chorobę skóry, a ulgę przynosiły mu częste kąpiele;
przystosował więc wannę tak, by móc w niej pisać artykuły.
Został zasztyletowany w 1793r. przez Charlotte Corday; zabójczyni
przyniosła petycję, aby upozorować konieczność zobaczenia
przywódcy.
David był przyjacielem Marata, natychmiast po jego zabójstwie wziął
udział w wizji lokalnej. Płotno, które namalował niedługo potem,
pozwala na prześledzenie biegu wydarzeń. Przedstawia ono Marata,
który trzyma w ręku petycję, na podłodze obok pióra leży
zakrwawiony nóż. Widnieje napis na skrzynce "A Marat/David/l'an
deux" ("Dla Marata/David/w drugim roku") jest czymś więcej niż
podpisem. Zawiera dedykację dla zmarłego rewolucjonisty.
Obraz „Złożenie do grobu” Caravaggia przedstawia ciało Jezusa, które
podnoszą Nikodem (na pierwszym planie) i św. Jan, asystują im Maria,
żona Kleofasa (z podniesionymi rękami), Maryja (przedstawiona w
habicie zakonnym) oraz św. Maria Magdalena.
Kompozycja diagonalna zmierza do wyeksponowania ramienia Jezusa.
To zabieg celowy: już starożytne płaskorzeźby ukazywały poległych
bohaterów ze zwisającym prawym ramieniem; symbolizowało to
żałobę i stratę.
Klasycyzm w sztuce oświecenia odwoływał się do idei
reprezentowanych przez sztukę antycznego Rzymu: powagi,
dostojeństwa, prostoty. Współczesnym osobistościom artyści nadawali
rysy heroiczne, kreując ich na bohaterów na wzór starożytnych
Rzymian.
Caravaggio i David namalowali tło swoich obrazów jako czarne
podłoże, na którym uwidocznione są postaci. Dzięki takiemu
zabiegowi czarnego tła, to one przykuwają wzrok odbiorcy.
Na obrazie Davida widzimy pióro, kałamarz, kartki papieru i nóż. Nóż
symbolizuje nieczystą walkę i śmierć zadaną człowiekowi, który nie
może się bronić. Przybory papiernicze symbolizują pokojową walkę
Marata. Jego bronią jest słowo, bo jest on bowiem dziennikarzem.
Elementem wspólnym w przedstawieniu zmarłego obu płótnach jest
zwisająca ręka. Zwisające ramię Marata przypomina Chrystusa, który
zmarł śmiercią męczeńską. Marat ukazany jest jako bezbronna i
niewinna ofiara, której jedyną bronią jest gęsie pióro