ŠPEDITERSKO-AGENCIJSKI I CARINSKI TEHNIČAR

AGENCIJSKO POSLOVANJE

SEMINARSKI RAD

DUŽNOSTI I PRAVA POMORSKOG AGENTA

Profesor: Učenica:

Mauro Petranović Dragana Mijović

Bar, decembar 2015.godine

 SADRŽAJ:
UVOD.........................................................................................................................................................3
1. DUŽNOSTI POMORSKOG AGENTA..............................................................................................4
1.1 Dužnost postupanja po principalovim nalozima..........................................................................4
1.2. Dužnost postupanja s pažnjom dobrog privrednika..........................................................................5
1.3. Dužnost obavještavanja principala...............................................................................................5
1.4. Dužnost polaganja računa principalu I obračun sa principalom...................................................6
1.5. Dužnost ličnog obavljanja posla..................................................................................................6
1.6. Dužnost isticanja svojih agenata..................................................................................................7
1.7. Dužnost čuvanja poslovne tajne...................................................................................................7
2. PRAVA POMORSKOG AGETA.......................................................................................................8
2.1. Pravo na nagradu.........................................................................................................................8
2.1.1. Agencijska pristojba.............................................................................................................8
2.1.2. Agencijska provizija............................................................................................................8
2.2. Pravo na naknadu troškova..........................................................................................................9
2.3. Pravo privilegija, retencije I zaloge.............................................................................................9
3. ODGOVORNOST AGENTA............................................................................................................10
4. PRESTANAK AGENCIJSKOG UGOVORA...................................................................................11
ZAKLJUČAK...........................................................................................................................................12
LITERATURA..........................................................................................................................................13

2
 UVOD

Tema seminarskog rada je ‘Dužnosti I prava pomorskog agenta’. U radu govori o dužnostima
koje je obavezan da obavi pomorski agent, a to su:

1. Dužnost postupanja po principalovim nalozima

2. Dužnost postupanja sa pažnjom dobrog I urednog privrednika
3. Dužnost obavještavanja principala o izvršenju naloga I o stanju na tržištu
4. Dužnost polaganja računa principalu o izvršenom poslu uključujući obračun sa
principalom
5. Dužnost ličnog izvršenja posla
6. Dužnost isticanja svojstva agenta
7. Dužnost čuvanja poslovne tajne

Opšta dužnost svakog pomorskog agenta jeste da prema ovlašćenjima I nalozima principala
preduzima radnje I vrši poslove u granicama tih ovlašćenja I naloga.Pomorski agent je uvijek
dužan da radi u korist principalovih interesa I sve što radi mora da bude preduzeto u dobroj vjeri.

Kada je riječ o pravima koje ima pomorski agent, bitno je pomenuti pravo na nagradu, pravo na
naknadu troškova, pravo na privilegiju, retenciju I zaloge. Kod prava na nagradu, treba
obavezno pomenuti agecijsku pristojbu, I agencijsku proviziju.

Pomorski agent je odgovoran za postupke koje je počinio a nisu u skladu sa nalogom koji mu je
dao njegov principal. On, takođe odgovara za nepoložene račune svom principalu, ili ih nije
položio u određeno vrijeme.

Zadnje poglavnje seminarskog rada jeste “Prestanak agencijskog ugovora”. U ovom poglavlju
govori o faktorima koji utiču na prestanak agencijskog ugovora.

3
 1. DUŽNOSTI POMORSKOG AGENTA

Opšta dužnost svakog pomorskog agenta jeste da prema ovlašćenjima I nalozima principala
preduzima radnje I vrši poslove u granicama tih ovlascenja I naloga.Pomorski agent je uvijek
dužan da radi u korist principalovih interesa I sve sto radi mora da bude preduzeto u dobroj vjeri
I po pravilu diskretno.1

Dužnosti pomorskog agenta se mogu sistematizovati na:

1. Dužnost postupanja po principalovim nalozima

2. Dužnost postupanja sa paznjom dobrog I urednog privrednika
3. Dužnost obavještavanja principala o izvrsenju naloga I o stanju na tržištu
4. Dužnost polaganja računa principalu o izvršenom poslu uključujući obračun sa
principalom
5. Dužnost ličnog izvršenja posla
6. Dužnost isticanja svojstva agenta
7. Dužnost čuvanja poslovne tajne

Pomorski agent, kao agent posrednik, pored navedenih dužnosti, ima I dužnosti koje imaju svi
agenti posrednici u trgovačkom pravu, tzv. mešetari, a to je vođenje mešetarskog dnevnika,
čuvanje kopija o zaključenim ugovorima I slično.2

1.1 Dužnost postupanja po principalovim nalozima

Osnovna dužnost svakog agenta, pa I pomorskog agenta, jeste postupaje principalovim

nalozima.Nalog principala može da bude izričit, a može biti I opštije izražen. Ako se radi o
izričitim nalozima, osnovno pitanje koje se postavlja jeste: može li pomorski agent u bilo čemu
odstupiti od takvih izričitih naloga I pod kojim uslovima. Pravilo je da se od izričitih naloga ne
može odstupati. Ipak, u praksi agenti mogu u dobroj vjeri da odstupe I od takvih naloga, ako je
takvo odstupanje u izričitom principalovom interesu. Agent mora preuzeti sve što je moguće da
prethodno obavijesti principala, ako je izršio bilo kakvo odstupanje od dobijenih naloga.

Drugo je pitanje ako agent ima samo opsta ovlascenja.U engleskom pravu pomorski agent u
takvom slucaju ima diskretno pravo odlucivanja, ali I u tom slucaju on mora postupati u skladu
sa pravilima struke I u principalovom interesu. Izmedju strogih tj.izricitih naloga, I onih najsirih,
koji agentu omogucavaju da se koristi svojim diskrecionim pravom, nalazi se jedna siroka lepeza

1
http://www.fskl.me
2
http://www.fms-tivat.me/

4
mogucih naloga I instrukcija koji dopustaju pomorskom agentu izbor vise mogucnosti za
djelovanje I odlucivanje. Tu se radi o tzv.alternativnim I limitiranim nalozima.3

1.2. Dužnost postupanja s pažnjom dobrog privrednika

Sto se tice duznosti postupanja s paznjom dobrog I urednog privrednika, rijec je o opstoj
duznosti koja postoji u privrednom pravu I privrednom poslovaju. I kod nas, kao I u svijetu,
trgovacke agencije, pa I pomorske agencije, kao specijalizovane trgovacke agencije, duzne su da
u obavljanju svoje djelatnosti postupaju sa posebno pojacanom paznjom I pridrzavati se svih
pisanih pravila koja su sadrzana u zakonima, u uzansama, ali eventualno I nepisanih obicaja za
koje ih vezu pravila struke pomorskog agenta. On mora poznavati tehnologiju svakog posla na
koji se nalog odnosi, I mora nalog izvrsavati upotrebljavajuci svoje znanje I iskustvo koje koje
podrazumijeva profesija kojom se bavi.

Da bi se pomorski agent oslobodio odgovornosti u svakom konkretnom slucaju, dovoljno je da

dokaze da bi u takvom ili slicnom slucaju na isti ili slican nacin, postupio I drugi iskusan I
razuman agent.4

1.3. Dužnost obavještavanja principala

Duznost pomorskog agenta jeste obavjestavanje principala o izvrsenju naloga koje je od njega
dobio. Ova duznost pomorskog agenta da obavjestava principala o izvrsenju posla cini u stvari
jedu od osnovnih duznosti, pa time I osobina ugovora o pomorskog agenciji. Od momenta kada
se ugovor zakljuci, smatra se da pomorski agent mora da salje obavjestenja principala o toku I
zavrsetku posla I bez principalovih zahtjeva.

Agent u ulozi cartering brokera mora u svako vrijeme I do najsitnijih detalja da drzi principala
obavijestenim o toku posla. Smatra se da ce broker, I u slucaju kada se vec uslo u pregovore za
zakljucenje ugovora, ako sazna da se za principalov brod pojavio drugi, povoljniji teret, prekrsiti
svoju obavezu pbavjestavanja ako principala ne obavijesti o toj novoj mogucnosti. Slicna je I
pozicija luckog agenta. U toku ukrcaja ili iskrcaja ocekuje da dnevno bude obavijesten o toku
operacije u pitanju I njihovom kompletiranju, te drugim problemima u vezi sa brodom.

3
http://www.fskl.me
4
http://www.fms-tivat.me/

5
Na kraju treba imati u vidu da danas u svijetu postoje specijalizovani agenti ciji je osnovni posao
da daju obavjestenja o stanju na trzistu. Medjutim, ta cinjenica ne iskljucuje obavezu da redovno
obavjestava svog principala.5

1.4. Dužnost polaganja računa principalu I obračun sa principalom

Ovo je jedna od osnovnih duznosti pomorskog agenta koja proistice direktno iz prirode ovog
ugovora, a naime da agent sve poslove obavlja u tudje ime I za tudj racun. Pravilo je da u tom
obracunu nakon sto odbije proviziju I troskove, agent mora da doznaci principalu sve imovinske
koristi I vrijednosti koje je primio u vezi sa izvrsenjem posla. Zakonodavstva nekih zemalja su
vrlo precizna u vezi sa ovom obaveznom. Tako engesko pravo nalaze agentu:

1. da mora drzati odvojeno principalov novac I imovinu kako od svoje tako I od

drugih osoba za koje radi
2. da cuva I bude spreman da u svakom momentu dredoci pricipalu ispravne racune
o svim radnjama I transakcijama obavljenim u vrijeme trajanja agencijskog
odnosa medju strankama
3. da pokaze principalu sve knjige I isprave koje agent vodi, odnosno koje se kod
njega nalaze, a koje se odnose na principalove poslove
4. da plati principalu na njegov zahtjev, novcane iznose koje je za principala primio
za vrijeme trajanja ugovora o agenciji

Ovakvim preciznim odredjivanjima doslovno se sprovodi princip da nijedan agent ne moze imati
licnu korist od agencijskog posla.6

1.5. Dužnost ličnog obavljanja posla

Odnos izmedju agenta I njegovog principala jeste odnos posebnog povjerenja medju ugovorenim
stranama, I posebno licnog izbora principala koga ce uzeti za svog agenta, a s obzirom na licna
svojstva I kvalitete odredjenog agenta.

Englesko pravo smatra da precutno principalovo odobrenje postoji u sledecim slucajevima:

1. kada je angazovanje podagenta opravdano obicajem koji postoji u poslovima koje agent
obavlja, ako je takav obicaj razuman I ne protivi se agentovim ovlascenjima I dobijenim
upustvima
5
http://www.fms-tivat.me/
6
http://www.fms-tivat.me/

6
 2. kada je principalu poznato u momentu imenovanja agenta da ovaj svoja ovlascenja
namjerava delegirati na podagenta
3. kada se iz ponasanja principala I agenta moze zakljuciti da je njihova namjera bila da
agent ima ovlascenja da moze prenositi svoju punomoc dalje
4. kada u toku obavljanja agencijskog posla nastupe nepredvidjene okolnosti koje radi
uspjesnog izvrsenja posla cine nuznim prenos agentovih ovlascenja na podagenta
5. kada je agentovo ovlascenje dopunjeno njegovim pravom da ga prenosi na druge osobe,
bilo da je potpuno ili samo djelimicno.7

1.6. Dužnost isticanja svojih agenata

Medju duznostima pomorskog agenta koje izviru iz prirode agencijskog posla jeste njegova
duznost, a ujedno I pravo da u svim slucajevima istice da poslove obavlja u svojstvu agenta, jer
inacemoze doci u obavezu da sam snosi odgovornost za zakljuceni ugovor. Zbog toga, on mora
uvijek naglasiti da radi u ime I za racun svog principala, I da se potpisuje iskljucivo u svojstvu
agenta.

Kao generalni zakljucak, moze se reci kako u nasem pravu, tako I u ostavim svjetskim pravima,
profesionalni I oprezan pomorski agent mora kod svih poslova koje obavlja, a posebno kod
zakljucenja ugovora, istaci svojstva agenta, jer u suprotnom ako licu sa kojim je stupio u pravni
odnost to svojstvo nije bilo poznato, agent ce ostati u obavezi da ispuni obavezu licno, odnosto
da takvo lice obesteti.8

1.7. Dužnost čuvanja poslovne tajne

Iz prirode agencijskog ugovora proizilazi za agenta duznost da sve ono sto je saznao u
poslovnom odnosu sa principalom, cuva kao poslovnu tajnu. Ova obaveza je vrlo stroga I njena
povreda povlaci obavezu za agenta da nadoknadi principalu stetu, a principal daje pravo da
raskine agencijski ugovor.9

2. PRAVA POMORSKOG AGETA

7
http://www.fms-tivat.me/
8
http://www.fms-tivat.me/
9
http://www.fms-tivat.me/

7
Pomorski agent ima pravo na:

1. Pravo na nagradu
2. Pravo na naknadu troškova
3. Pravo privilegija, retencije I zaloge10

2.1. Pravo na nagradu

Kada se govori o pravima pomorskog agenta, onda treba reci da se u prvom redu radi o pravu na
nagradu I pravu na naknadu troskova.

Svim agentima koji se bave trgovackim poslovanjem, pa I pomorskom agentu, pravo na

proviziju pripada bez obzira da li je provizija posebno ugovorena ili ne. Ono sto je sporno jeste
da li su provizijom obuhvaceni troskovi ili pored provizije agentu pripadaju trosovi. Nas Zakon o
pomorskoj I unutrasnoj plovidbi ima dva naziva za agencijsku naknadu, I to: agencijska pristojba
I agencijska provizija. 11

2.1.1. Agencijska pristojba

Karakteristika agencijske pristojbe koja se duguje za usluge otpreme I prihvata brodova, sastoji
se u tome da je ona odredjena agencijskim tarifama koje su sastavni dio opstih uslova poslovanja
pomorskih agenata.Sledeca karakteristika agencijske pristojbe jeste da agencijske tarife propisiju
samo minimalne nagrade za usluge pomorskog agenta.12

2.1.2. Agencijska provizija

Nagrada agenta posrednika poznata je kao agencijska provizija.Osnovna karakteristika provizije

jeste da se slobodno ugovara izmedju posredog agenta I principala. Uobicajna minimalna
provizija za zakljucenje prevoznog ugovora u slobodnoj plovidbi je 1,25% od bruto vozarine
utvrdjene ugovorom. U linijskoj plovidbi, linijska booking provizija ugovara se obicno od neto
vozarine u manifestu tereta. Tu se radi o dosta visokim provizijama, 10% od prodate karte.13

10
http://www.fms-tivat.me/
11
http://www.fms-tivat.me/
12
http://www.fms-tivat.me/
13
http://www.fms-tivat.me/

8
 2.2. Pravo na naknadu troškova

Pomorski agent ima pravo na sve opravdane toskove koje je imao u vezi sa poslom koji mu je
bio povjeren. Troskovi pomorskog agenta se mogu podijeliti na troskove koji su mu potrebni za
obavljanje posla, I troskove koje je imao za racun principala. Troskovi poslovanja pokriveni su
nagradom (pristojbom ili provizijom), a troskove koje je imao za racun I u korist pricipala agent
posebno naplacuje u obracunu sa principalom. Visina predujma zavisi I od toga koliko
brodarevih sredstava, u vidu vozarine I ostalih novcanih sredstava ili u vidu nekih drugih
garancija, agent ima kod sebe I koliko takva sredstva obezbedjuju naplatu njegovih potrazivanja
prema produ, odnosno brodaru.14

2.3. Pravo privilegija, retencije I zaloge

U stranim pravima nalazimo primjere da se luckom agentu priznaje pravo na privilegije na brodu
I/ili na vozarinu.

Englesko pravo priznaje luckom agentu privilegije na brodu tzv. necessaries sto oznacava one
stvari a brodu koje su neophodne u odredjenom trenutku I koje je zbog toga agent nabavio za
brod postupajuci po principu da bi takvu nabavku izvrsio svaki razuman brodar.

U italijanskom pravu lucki agent ima privilegiju samo na novcana sredstva koja mu principal
stavlja na raspolaganje ili koja je od trecih lica naplatio u ime I za racun principala, kao sto su
naplata vozarine, naknade za prekostojnice, I slicno.15

3. ODGOVORNOST AGENTA

14
http://www.fms-tivat.me/
15
http://www.fskl.me

9
Pomorski agent u svom poslovanju I to posebno agenti posrednici, a posebno lučki, mogu da
dođu u razne nepoželjne situacije koje mogu da prouzrokuju njihovu odgovornost.

Osnovna odgovornost koju snosi svaki agent jeste odgovornost prema principalu za neizvršenje
njegovih naloga. Ova vrsta odgovornosti pomorskog agenta spade u domen ugovorne
odgovornosti I to stroge ugovorne odgovornosti, što nedvosmisleno proizilazi iz dužnosti
pomorskog agenta, tako da u načelu svaka povreda principalovog naloga, prekoračenje ili
propust da se po nalogu postupi, nesumnjivo dovode do odgovornosti pomorskog agenta I
njegove obaveze da naknadi štetu koju je njegov principal pretrpio u vezi sa tim.

Posebnu odgovornost pomorski agent snosi ako svom principalu ne položi račune u vezi sa
poslom ili ih netačno ili ih neblagovremeno položi. Takođe, pomirski agent može snositi
odgovornost ako je nalog koji je dobio od principala neovlašćeno prenio na podagenta I slično.

Takođe se ističe mogućnost da pomorski agent odgovara I po principu vanugovorene

odgovornosti, dakle po svojim nemarnim radnjama koje nisu u direktnoj vezi sa ugovorom,
nanese principalu, njegovim ljudima ili putnicima štetu, a takvu vrstu odgovornosti može nositi
prema dosta širokom krugu trećih lica izvan ugovornog odnosa.16

4. PRESTANAK AGENCIJSKOG UGOVORA

16
http://www.fskl.me

10
Pomorsko-agencijski ugovor može da prestane na vise načina. Kod prestanka ovog ugovora,
prije svega važe opšte odredbe ugovornog prava, kao što su: istek roka na koji je ugovor
zaključen, prestanak na osnovu otkaza, raskid zbog povrede ugovora koji je saglasno ugovoru
ilizakonu daju pravo na raskid I druge okolnosti, te razloga vise sile u koje spade izbijanje rata ili
duži prekid saobraćaja sa određenom lukom. Razlog za zakonski prestanak može da bude I stečaj
jedne ili druge strane, smrt agenta ako je ugovor zaključen s obzirom na njegova lična svojstva, I
slično.

Kada je riječ o raskidu ugovora o pomorsko-agencijskom poslu mora se voditi računa da li se

radi o raskidu ugovora sa generalnim ili sa specijalnim agentom.

Sledeći način prestanka agencijskog ugovornog odnosa specifičan je za ugovor o agenciji za

uopšte , I naravno I za pomorsko-agencijski posao. To je pravo na povlašćenje punomoćja.
Povlašćenjem punomoćja od strane principala agencijski ugovorni odnos prestaje, bez obzira na
to kako je ugovoren način prestanka ugovora- pismenim putem ili na drugi način. Pravo na
povlašćenje punomoćja je uobičajno I može se dati u svako doba u prostorijama agenta, pa čak I
u kući , izvan radnog vremena, ali ako je dato bezrazložno I u uz povredu postojećeg ugovora,
agent može da ima pravo na nadoknadu štete.17

Agent ima isto tako pravo da odbije prihvaćanje punomoćja ili daje postupanje po njemu. Dakle
da prekine da postupa po odbijenom nalogu od strane principala. Ovakav prekid uključuje
neodložnu obavezu obavještavanja principala.Razlog mora da bude ozbiljan, jer u protivnom
agent snosi štetne posledice ako je bez ozbiljnog razloga prekinuo saradnju.18

ZAKLJUČAK

17
http://www.fms-tivat.me/
18
http://www.fskl.me

11
Dakle, opšta dužnost svakog pomorskog agenta jeste da prema ovlašćenjima I nalozima
principala preduzima radnje I vrši poslove u granicama tih ovlascenja I naloga.Pomorski agent je
uvijek dužan da radi u korist principalovih interesa I sve sto radi mora da bude preduzeto u
dobroj vjeri I po pravilu diskretno.

Dužnosti pomorskog agenta se mogu sistematizovati na:

1. Dužnost postupanja po principalovim nalozima

2. Dužnost postupanja sa paznjom dobrog I urednog privrednika
3. Dužnost obavještavanja principala o izvrsenju naloga I o stanju na tržištu
4. Dužnost polaganja računa principalu o izvršenom poslu uključujući obračun sa
principalom
5. Dužnost ličnog izvršenja posla
6. Dužnost isticanja svojstva agenta
7. Dužnost čuvanja poslovne tajne

Pored dužnosti koje ima pomorski agent, on I ima određena prava. Ta prava su pravo na nagradu,
pravo na naknadu troškova, I pravo na privilegije I zaloge.

Pomorski agent je odgovoran za određene postupke koji se dogode u toku procesa.Pomorski

agent je odgovoran za neizvršenje postupka po nalogu koji mu je dao principal.Pomorski agent
ima odgovornost I za nepoložene račune svom principal.

Do prestanka agencijskog ugovora dolazi na vise načina.

12
 LITERATURA

Internet izvori:

1. http://www.fms-tivat.me/
2. http://www.fskl.me

13