Маја Д.

Саридис Page 1
 Која е целта на природните
науки?
Целта на природните науки е да го
истражиме и да го разбереме светот
на природата. Да се објаснат
појавите во природата и да се
користат овие објаснувања за да се
направат корисни предвидувања.
1.Природните науки се
3.Научниците предлагаат
занимава само со објаснувања кои може да
светот на природата. се истражат со испитување
2. Научниците : на доказите
собираат и ги подредуваат
информациите на
внимателен, уреден начин,
во потрага по модели и 4.ПН е организиран начин на
врски меѓу природните користење на докази за да се
појави. дознае повеќе за светот на
прираодата Page 2
 Како се практикува
науката?

Наука започнува со
набљудување
___________.
Ова е процес на
собирање на
информации за
настани и процеси на
внимателен, уреден
начин.
Податоци се информациите собрани од
набљудувањата. Page 3
Има два вида на податоци
Квантитативни броеви кои се
податоци: добиени со броење
или мерење.

Квалитативни
податоци:
описи кои вклучуваат
карактеристики кои не
можат да се измерат
или избројат.

Page 4
 хипотеза е научното
објаснување од бројни
набљудувања или
експерименти.

Хипотезата мора да биде

поставена на начин на кој
таа може да се истражува
Хипотезата е само еден
можен одговор на
прашањето, а таа мора да
биде темелно тестирана.
Page 5
Научен Метод
Научниот метод е:
серија на чекори кој се користат од страна на
научниците за да го решат проблемот или да
се одговори на некое прашање.
Чекорите на научниот метод се
следниве:
1.Набљудување / поставување на
прашање
2.Поставување хипотеза
3.Дизајнирање на контролиран
експеримент
4. Запишување и анализирање на
резултатите од експериментот
5.Изведување на заклучоци Page 6
 Чекор 1: Чекор 2: Поставување хипотеза
Набљудување /
поставување на прашање
Хипотеза
Прво мора да се идентификува
некој проблем или прашање.
можно објаснување
на прашањето или
проблемот.
Тоа е само предвидување и се
уште не е докажано или
побиено. мора да биде поставена
Колку вода може да апсорбира на начинот на кој таа
(впијат) кореновите влакненца? може да се тестира
Во изразот
Зошто стеблата на растенијата
се насочуваат кон светлината? «тестира" се смета
ако доказите може
Каков ефект има температура да се соберат и да ја
врз отчукувањето на срцето?
поддржат или ќе ја
отфрлат хипотезата
Page 7
 Чекор 3: Дизајнирање на
контролиран експеримент
1. Условите кои можат да бидат менувани во експериментот се
викаат. варијабили или променливи. Пример на променлива
може да биде :менување на температурата,интензитетот на
светлина, времето, концентрација на растворот.
2. Контролираниот експеримент се изведува со една променлива
Ако неколку променливи се менуваат во исто време ,
научникот нема да знае која променлива е одговорна за
добиените резултати од набљудувањето.

3. Во контролираниот експеримент само една променлива се менува во одредено време

сите други променливи мора да останат исти

4. Експериментот се базира на споредување помеѓу контролна група и експериментална

група.
a) Овие две групи се исти ,се разликуваат само по еден фактор
(една променлива)
b) Контролната група служи за споредување. Иста е како
експерименталната ,само што едната променлива која се тестира
е отстранета
c) Експерименталната група го покажува ефектот на променливата
кој се тестира

Page 8
 Пример: За да се тесира
ефикасноста на нова вакцина 50
волонтери се одбрани и поделени
на две групи : едната ќе биде
контролната ,а другата
експериментална. На двете групи
им се дава исто апче по боја
форма,големина,текстура.

Иако на сите им било дадено исто апче на

Опиши ја контролната група. изглед ,контролната група всушност не
примила вакцина.
Опиши ја експерименталната група. Оваа група ке прими вакцина.

Кој променливи се константни? Формата,големината,текстурата.

Кој променливи се менуваат? Дали апчето ќе содржи или не

вакцина.
Page 9
 Постојат две променливи во еден експеримент:
c)Во примерот која е
a) Независни независна
променливи променлива?
Променливи кој
намерно се Тоа е додавањето на
менуваат од вакцина во апчињата
страна на кој им ѓи дале на
научникот. волонтерите
b) Зависни променливи се оние d) Во примерот
кој се набљудуваат за време на која е зависната
експериментот. Зависни променлива
променливи се оние податоци
(промени ) кој ѓи собираме за
Набљудувањето
време на експериментот. на здравјето на
Овие податоци се добиваат како волонтерите на кој
резултат на промената на ја примиле
независните променливи
вакцината
Page 10
 Чекор 4: Запишување и анализирање на
Резултати
1. Податоците кои се собрани мора да се
организираат и анализираат за да се утврди
дали податоците се веродостојни.

2. Дали
податоците ја
поддржуваат
или не ја
поддржуваат
хипотезата?

Page 11
 Чекор 5: Изведување на заклучоци
Доказите од експериментот се користат за да се утврди
дали хипотезата е докажана или отфрлена

Експериментот мора да
се повторува одново и
одново. Во повторените
експерименти
резултатите треба
секогаш да бидат исти,
пред да може да се
постигне валиден
заклучок.

Page 12
 Создавање на теорија
Теорија
може да се Теорија:
формира Широка и
откога сеопфатна
хипотезата е изјава за тоа
тестирана што се смета
многу пати и дека е вистина.
е поддржана
со многу Теоријата
докази. секогаш е
поддржана со
повеќе значајни
докази.
Page 13
Сакате да ѓи дознаете ефектите од
влијанието на одредено ѓубриво на
растењето на орхидеи кој се
одгледуваат во стаклена градина.
Материјали кој ви се достапни се:
стаклена градина, 100 орхидеи
растенија, вода, ѓубриво и почва. Поставете хипотеза:
Сакате да дознаете дали орхидеите
најдобро ќе растат со слаба Можен одговор:
концентрација на ѓубриво, со средна
концентрација на ѓубриво, или со
висока концентрација на ѓубриво. Јас предвидувам дека
Како ќе се дизајнирате еден орхидеите најдобро ќе
експеримент за тестирање за
растат со средна
различни концентрации на ѓубриво?
концентрација на
ѓубриво.

Page 14
 Како ќе поставите контролиран експеримент?
Еве една можност:

100 растенија ќе ги
поделиме во 4 групи:

група 1: 25растенија ќе примаат обична

вода.

група 2: 25 растенија ќе примаат слаб

концентрат на ѓубриво. Растенијата ќе се
наводнуваат
дневно.
група 3: 25 растенија ќе примаат среден Во период од еден
концентрат на ѓубриво. месец, растенијата
ќе се мерат за да се
види кој од нив
група 4: 25 растенија ќе примаат пораснале
најголем концентрат на ѓубриво највисоко.
Page 15
 Контролна група Експериментална група

Која е контролна група

во овој експеримент?
Контролната група се
состои од 25 растенија
кои се полеваат со
обична вода. Која е експериментална
група во овој експеримент?
Експерименталната група се
состои од 75 растенија кои се
полеваат со различни
концентрации на ѓубриво.

Page 16
Во "контролиран експеримент", сите променливи мора да се
одржуваат постојано освен онаа променлива која се менува.

Кој променливи мора да се

одржуваат постојано во овој
експеримент?
Сите растенија мора да добиваат иста количина на
течност дневно.
Сите растенија се одгледуваат во саксии со
еднаква големина.
Сите растенија се одгледуваат на иста
температура.
Сите растенија добиваат истата количина на
сончева светлина.

Која променлива се менува во овој експеримент?

Променливата што се менува е количина на ѓубриво
примена од страна на секоја група на растенија.
Page 17
 Група 1 (контролна група): Орхидеи со просечна височина од 15 см.

Група 2 (слаб конц.): Орхидеи со просечна висина од 35 см.

Група 3 (средна конц.): Орхидеи со просечна височина од 28 см.

Група 4 (висока конц.): Орхидеи со просечна висина од 10 см.

Дали овие резултати ја потврдуваат или ја

отфрлаат вашата хипотеза ?
Претпоставивме дека орхидеите најдобро ќе
растат со средна концентрација на ѓубриво..
Резултатите не го поддржуваат тоа.
Резултатите ја отфрлаат поставената хипотеза..

Page 18
 Група 1 (контролна група): Орхидеи со просечна височина од 15 см.

Група 2 (слаб конц.): Орхидеи со просечна висина од 35 см.

Група 3 (Средна конц.): Орхидеи со просечна височина од 28 см.

Група 4 (Висока конц.): Орхидеи со просечна висина од 10 см.

Кој се4 (High

Group вашите
conc.): заклучоци врзheight
Grew to an average основа на
of 10 cm.

овие резултати?
 Орхидеите растат најдобро со слаба
концентрација на вештачко ѓубриво.
 Со средна и висока концентрација,
растењето на растенијата е спречено.
Page 19
 Прашања за анализа

Зошто е важно да се има голем број на

примероци во секој експеримент?
Важно е да се тестираат голем број
примероци, со цел да се добие
вистинска слика за резултатите од
експериментот. Ако бројот на
примероци е премногу мал, може да
се добијат погрешни резултати.
Резултатите добиени со тестирање на
голем број примероци ќе бидат многу
попрецизни отколку ако само неколку
примероци беа тестирани.

Page 20
 Прашања за анализа

Зошто е важно да го повтори

експериментот многу пати?
Експериментот треба
да се повтори за да се
види дали истите
резултати ќе се добијат
секој пат. Ова им дава
важност на резултатите
од тестот.
Page 21
 Прашања за анализа

Зошто е важнана контролната група?

Контролната група покажува

она што ќе се случи кога
експерименталниот фактор
е испуштен. Без контрола,
нема да имаме основа за
споредба, а вие нема да
знаета како
експерименталниот фактор
влијаел на резултатите.
Page 22
 Прашања за анализа

Во што е разликата меѓу теорија и

хипотеза?
Хипотезата е "образовни
предпоставки", кои може да се
потврдат преку набљудување и
експериментирање.
Теорија е широка изјава за она
што се верува дека е точно врз
основа на многу експерименти и
голем број на податоци.

Page 23
 Прашања за анализа

Зошто е многу важно еден научник

точно да ја опишува постапката која
се користи во експериментот?

Тоа им овозможува на другите

научници да го повторат
експериментот и да ѓи
потврдат резултатите.

Page 24
 Прашања за анализа

Која е разликата меѓу независни и

зависни променливи во експеримент?
Независната променлива е
променлива која намерно се
променува од страна на научникот.
Зависната променлива е онаа
набљудувана во текот на
експериментот.
Зависната (варијабла )променлива се
всушност податоците кои ги собираме
за време на експериментот.

Page 25
 Прашања за
анализа
Во "контролиран експеримент", зошто
мора сите променливи, освен една, да се
чуваат постојани (исти) во текот на
експериментот?
Ако неколку променливи се
сменат во исто време,
научникот неможе да знае која
променлива е одговорна за
добиените резултати.

Page 26
За дома :
Прашање: Кој е најдобриот начин да се задржат
плодовите (по избор : домати,пиперки,јаболки,сливи)
подолго свежи ? Во пластична кеса затворени
/отворени, во хартиена кеса затворени /отворени
,платнена кеса- затворени /отворени 6 групи
Не заборавајте на контролна група
Задача : да направите истражување за промената на
масата и промената на надворешноста на плодовите.
Поставете Хипотеза
Креирање на експеримент ( детално објаснет)
Секој ден во тек на 10 дена набљудувате ,мерите
,запишувате податоци опишувате (пожелно со цртеж)
Во табела ги средувате податоците
Донесувате заклучок
Почеток на експеримент дата завршување на
експеримент дата
Page 27