KOMPAN ARALIN 4 NOTES

MGA KONSEPTONG PUMAPALOOB SA WIKA (Wika ay pangkalahatang aspeto)

Kapaligiran
Lipunan – napapansin nasaksihan sa lipunan, para magbigay ng opinyon
Politika – saligang batas
Edukasyon – pagtatamo ng kaalaman at pagkatuto
Karanasan – Binabahagi natin ang ating mga karanasan sa ibang tao
Relihiyon – Iba’t ibang paniniwala. Pinagbubuklod ng wika
Kabuhayan – Paano mo kukumbinsihin ang mga tao na bumili ng iyong produkto
Ekonomiya – DI uunlad ang bansa kung wala ang wika di makakapag ugnayan

PANAHON NG KASTILA
- Paglaganap ng relihiyong Kristiyanismo
- Pagtatag ng paaralan para sa pagbasa at pagsulat upang ,mapahusay ang pagtuturo ng
relihiyon
- 1550 – Dekring nagsasaad na dapat magtatag ng paaralan para sa pagtuturo ng Espanyol
(HINDI NAIPATUPAD)
- 1792 – Pagpapabawal sa paggmait ng mga katutubong wika bilang wikang pantuo
- 1863 – Pagtatatag ng sistemang edukasyong pangkalahatang sa Pilipinas
- 1867 – Kautusan para makapgaral ng Espanyol ang mga tao. Hinikayat nito ang mga
Pilipinong gusting maging mioyembro ng principalia (
- 1889 – Kautusan na naglalaman ng sapilitang pagpasok sa paaraln sa edad ng anim
hanggang kabindalawng taon.

PANAHON NG PROPAGANDA
- Ang mga panitikan ay nabihisan ng kulturang Espanyol at paksang panrelihiyon
(pagsasakatuparan ng kulturang Espanyol)
- Pag-0usbong ng damdaming nasyonalismo. Mabilis ang naging balita hinggil sa mga
paglaban.
 - Pagsiklab ng political at literaturang paghihimagsik ng mga Pilipino kasabay ng mga
patanghalang panitikang makabayan. (Sumusulat na ang mga manunulat ng mga storya
na tinatanghal sa entablado)
- Ang panulat bilang sandata sa unti-unting naggising at pagpapamulat.
- Pagpunta sa ibang bansa upang kumuha nf karanungang ipinagkait ng Espanyol.
- Mga akdang nagsasaaad ng pagiging makabayan ata masidhing damdamin labn sa mga
Esapanyol.
- Mga pahayagang Diariong Tagalog sa Maynila, La Solaridad sa espanya ta iba panmg
mga polyeto o aklat
- Ang Censure Permanente (Bawal ka magsulat sa wikang Filipino at bawal ang tumuligsa
sa relihiyon at konseptong kastila) ng mga Espanyol at paghahanap sa mga

PANAHON NG AMERIKANO
- Pagpapatatag ng mga pampublikong paaralan
- Act No. 74 – pagpapatupad sa paggamit ng wikang Ingles bilang wikang panturo
- Concurrent Resolution No. 17 – Inulit ang suportang ibinigay sa mga pampaaralang
pampubliko
- Nang itinatag ang Commonwealth Constitution binanggit na isa na ang Ingles bilang
wikang opisyal

PANAHON NG HAPONES
- Niponggo at Tagalog bilang mga wikang opisyal
- Pagbabawal ng mga Hapones sa paggamit at pagsulat ng wikang Ingl;es
- Itinituring ng ksaysayan bilang Ginintuang Panahon ng Pnaitikan dahil sa Kalayaan sa
larang ng pagsulat ng mga akdang pampinitakn
- TANKA AT HAIKU ^
- Ang tuluyang pag0unlaf ng tagalog dahil sa pagsulat ng mga panatikang Tagalog.

PANAHON NG PAGSASARILI
- Pagpapatuloy sa paggamit ng Pilipino sa pagsulat
- Mabilis na pagunalad ng wikang Pilipino dahil ang damdamin at isipian ng mga kabtaang
Pilipino ay ipinahahayag sa wikang sarili
- Inilunsad ang bagong palatuntunan ng Ministri ng Edukasyon at Kultusa, ang
bilingguwalismo (Nagkaroon parin ng puwang ang wikang Ingles)
- Ang pamamayagpag ng “Liwayway” at komiks gamit ang wikang Pilipino.
KASALUKUYANG PANAHON
- Pagpapatuloy sa paggamit ng wikang Filipino at Ingles
- Mga manunulat na nagsusulat ng Filipino bagamat kalimitan na lamang ang
nakapaglalathala gamit ang midyum na ito.
- Pagpapayaman sa wika gamit ang pagpapalabas ng Bagong Ortograpiyang Filipino

TAGALOG – PILIPINO – FILIPINO

1935 – Sa saligang Batas ng Pilipinas, nagtadhana ng tungkol sa wikang Pambansa: “ Ang

Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagbpapatibay ng isang
wikang Pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika (Seksyon 3, Artikulo 14)
( WALA TAYONG WIKANG PAMBANSA) (KUMUHA MULA SA MGA KATUTUBONG WIKA NA
TATAWAGING WIKANG PAMBANSA)

1936 (Oktubre 27) – Itinagubilin ni Pnagulong Mnauel L. Quezon sa kanyang mensahe sa

Asemblea Nasyonal ang paglikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) na gagawa ng
isang pagaaral ng mga wikanf katutubong wika sa Pilipinas (QUEZON BILANG AMA NG WIKANG
PAMBANSA DAHIL SA TAON NIYA NAGSIMULANG MAGKAROON NG WIKANG PAMBANSA)

1936 (NOBYEMBRE 13) – Pinagtibay ng batasang Pambansa ang Batas Komonwelt BLG. 184 na
lumikha ng suriang wikang Pambansa

TUNGKULIN AT GAWAIN NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

1. Pag-aaral ng mga pangunahing wika na ginagamit ng may kalahating milyong Pilipino
man lamang
2. Paggawa ng paghahambing at pagaaarak ng talasalitaan ng mga pangunahing dayalekto
(paano ba nagkakapareho)
3. Pagsuri at pagtiyak sa pnotika at ortograpiya ng Pillipino (iba iba ba ng tunoy)
4. Pagpili ng katutubong wika nas siyang magiging batayan ng wikang Pambansa
a. Pinakamaunlad at pinakamayaman na panitiknan
b. Wikang tinatanggap at ginagamit ng Pilipino
1937 (ENERO 12) – Hinirang ni Quezon ang mga kagawad na bubuo ng Surian ng wikang
Pmabansa

ANG MGA BUMUO NHG SWP

TAGAPANGULO:
Jaime C. Veyra (Visayang Samar
- Kaunanahang tagapangulo ng SWP
KALIHIM AT PUNONG TAGAPAGPAGANAP :
Cecilio Lopez (Tgalog)
KAGAWAD:
Santiago A. Fonacier (Ilokano)
FILEMON SOTTO (Visayang Cebu) (May kapansanan)
Felix Salas-Rodrigue

LOPE K SANTOS (TAGALOG) – GUMAWA NG BALANGKAS NG WIKANG PILIPINO ABAKADA

- AMA NG BALARIRA

1937 (hunyo 18)