Panahon ng Espanyol (1565-1898)

- bago paman matuklasan ng mga Europeo, mayroon na itong sibilisasyon , sistemang pampolitika,
konsepto ng mga diyos na sinsamba, teknolohiya at kasangkapan, may ugnayang panlabas,
pampanitikan.

(Sasabihin;STANLY bago paman tayo masakop ng mga espanyol noong 1565 ang Pilipinas ay mayroon
ng sibilisasyon, sistemang pampolitika diyos na sinasamba,teknolohiya at iba’t ibang kasangkapan at
ibang mga panlabas at pampanitikan na mga bagay at gayon din sa lenggwahe at wika mayroon ang
Pilipinas ito ay ang…

Tagalog - maituturing pinakamaunlad at pinakamayaman na panitikan (San Juan,1974)

- ayon din kay Padre Pedro Chrino, isang Heswita, nakita nya sa tagalog ang 4 na katangian ng
pinakadakilang wika ng daigdig.
 Hiwaga at hirap ng Ebreo - pagiging natatangi ng salita
 Pangalang pangtangi ng Griyego - pagiging buo ng kahulugan
 Pagka elegante ng latin
 Sibilisado at mapitagan ng espanyol

(sasabihin; STANLY ito ay ayon kay San Juan, 1974 tagalog ang syang maituturi na pinaka maunlad at
mayaman na panitikan sa Pilipinas at ito din ay ayon kay Padre Pedro Chirino wikang tagalog ay amay
apat na katangian ito ay ang hiwaga at hirapng Ebreo na natatangi ng salita, Pangalang pangtangi ng
Griyego o ang pagiging buo ng kahulugan, pahka elegante ng latin at sibilisado at mapitagan ng
espanyol dahil sa apat na katangiang ito naituri na pinkadakilang wika ang tagalog sa buong daigdig
ayn kay Padre Pedro Chirino.

Baybayin - (sinaunang Tagalog)

- 17 titik (3 patinig, 14 katinig)

May mga salitang dayuhan na nakapasok sa talasalitaang pilipino, ito ay ang mga
Tsino -am, ate, batutay,buwisit , hikaw
Arabe - hukom, sulat
Sanskrit - basa, kati, dusa

(sasabihin: STANLY baybayin ang sinaunang tagalog na gamit ng mga pilipino mayroo itong 17 titik (3
pating at 14 na katinig ) a e-I at o-u ang tatlong patinig at nabibilang naman sa mga tinig ang ba, ka,
da, ga, ha, la, ma, na, nga, pa, sa, ta,wa, at ya. At hindi lingid saaating kaalaman ngunit mayroong mga
nakapasok na talasalitaang Pilipino ito ay ang mga am, ate, babutay, buwisit hikaw galling sa mga
tsino, hukom at sulat sa arabe at basa, Kati, dusa sa mga Sanskrit at iba pang mga lenggwahe at tunay
na hanggang ngayon ay atin parin itong ginagamit sa pakikipag komunikasyon at pakikipag talastasan
sa ating pang araw araw na pamumuhay.)

Pagpapalagana ng Kristiyanismo
-ito ang pangunahing layunin ng mga Espanyol noong masakop nila ang Pilipinas.

( sasabihin ESTELLE Pag papalaganap ng Kristiyanismo ang pangunahing layunin n mga kastila kung
kaya sinakop nila ang Pilipinas ngunit upang mapadali ang komunikasyon pinag aralan ng mga
misyonaryong espanyol ang wika ng mga katutubo at hindi naman sila masyadong nahirapan dahil
halos magkahawig ang mga tunog ng dalawang wika. At sa panahon din ng espanyol o kastila may
mga aklat na nalimbag ito ay ang mga)

Mga aklat sa gramatika at bokabularyo na ginagamit sa pag aaral ng wika ng katutubo

 Arte y vocabulario tagalo (1582)- akda ni Padre Juan de Plasencia
 Arte y reglas de la lengua tagala (1610) ni Padre Francisco de San Jose
 Arte de la lengua yloca (1627) ni Padre Francisco Lopez
 Arte de la lengua bicolana(1754)ni Padre Marcos de Lisboa
 Vocabulario de la lengua tagala (1860) ni Padre Juan de Noceda at Padre Pedro de Sanlucar
 Vocabulario de lengua tagala (1613) Padre Pedro de San Buenaventura
 Compendio de la arte de la lengua tagala (1703) ni Padre Gaspar de San Agustin
 Vocabulario de la lengua bisaya (1711) ni Padre Matheo Sanchez
 Arte de la lengua pampanga (1729) ni Vocabulario de la lengua pampanga en romance(1732) -
Padre Diego Bergano
 Arte de la lengua tagala y manual tagalog (1745) ni Padre Sebastian de Totanes
 Ensayo de gramatica hispano-tagala (1878) –ni Padre Toribio Minguella
 Gramatica de la lengua de Maguindanao segun se habla en el centro y en la costa sur de la isla
de Mindanao(1892) ni Padre Jacinto Juanmarti
 Arte de la lengua bisaya-hiligayna de la isla de panay (1894)ni Padre Alonso de Mentrida

Haring Carlos - naglabas ng utos na ituro ang pananampalatayang Katoliko sa espanyol.

- namuno sa espanya ng 1516-1556
Haring Felipe IV - naglabas ng isang atas na muling nagtatakda ng pagtuturo ng wikang Espanyol sa
lahat ng katutubo at hindi lamang sa mga nais matuto.Napag desisyon nya rin na ipaturo na ang
pananampalatayang Katoliko dahil hiniling ng mga arsobispo at obispo.

Haring Carlos II - napalabas ng isang atas na muling nagbibigay- diin sa mga atas - pangwika nina
Carlos I at Felipe IV at nagtakda ng parusa sa mga hindi susunod dito.
Carlos IV - naglabas ng isang atas na nagtatakda ng paggamit sa Espanyol sa mga kumbento,
monasteryo, lahat ng gawaing hudisyal at ekstrahudisyal at mga gawaing pantahanan noong
Disyembre 1792.

1867 hanggang 1899 - nakapaglabas ang mga monarkiya ng Espanya ng 14 na atas na nagtatakda ng
paggamit at pagtuturo ng wikang Espanyol ngunit lahat ng ito ay pawang nabigo.

Dekreto ng Edukasyon ng 1863 - atas pangwika na ipinalabas ng monarkiya ng Espanya

- nag aatas ito ng pagtatatag ng primaryang paaralan sa bawat pueblo sa
Maynila upang mabigyan ng edukasyon sa Espanyol ang mga anak ng mga katutubo.
- itinakda rin nito na wikang Espanyol lamang ang gagamiting midyum ng pagtuturo dahil ang
layunin ng kurikulum ay ang kakayahang bumasa at sumulat sa Espanyol.
- hindi pahihintulutan na humawak ng anumang katungkulan sa pamahalaan ang mga katutubo
na hindi marunong magsalita, bumasa o sumulat sa Espanyol.

MarceloH. Del Pilar - Ayon sa kanya, sinabotahe ng mga relihiyoso ang programang pangwika at sila
ang may kasalanan kung bakit nananatiling mababa ang kalagayang pang edukasyon ng Pilipinas.

Artikulo VIII ng Konstitusyon ng Biak- na- Bato

- itinakda nina Felix Ferrer at Isabelo Artacho at nilagdaan noong ika - 1 ng Nobyembre 1897,
Tagalog ang dapat na maging wikang opisyal ng Republika.

(explanation BASTY : ito ang artikulo nagsasabi na Tagog ang dapat na maging wikang opisyal ng
Repubika ng Pilipinas)
Konstitusyon ng Malolos Artikulo 93 - inakda nina Felipe Calderon at Felipe Buencamino noong Enero
12, 1899-
Ibinalik ang Espanyol bilang pansamantlang wikang opisyal habang pinipili pa ang hihiranging wikang
opisyal sa Pilipinas.

(EXPLANATION BASTY: Dito naman sa Konstitusyong ito ibinalik sa Espanyol ang wikang Opisyal
habang isinasalang at pinipili pa ang wikang karapatdapat na gamitin sa loob ng bansa.)
Panahon ng Amerikano

Disyembre 10, 1898- nilagdaan ng mga kinatawan mula sa Espanya at Estados Unidos ang “Kasunduan
sa Paris” - pormal na isinuko ng mga Kastila sa mga Amerikano ang pamamahala sa Pilipinas. Nag
bayad naman ang pamahalaang Amerikano ng halagang 20,000,000 US Dollars. At nagkabisa noong
Abril 11, 1899.

(explanation LIEZEL: NOONG DISYEMBRE 10, 1898 nilagdaan ng mga espanyol at estados unidos ang
isang kasunduan kung tawagin ay “ kasunduan sa paris” ayon ditto isinusuko na ng mga espanyol ang
karapatan ng mga ito sa mga Amerikano sa halagang 20,000,00 us dollars sa madaling salita pinagbili
ng mga espanyol ang pilipinas sa mga taga amerikano)

Pangulong William McKinley- nag hayag na magiging mabisa ang pagpasok ng mga Amerikano sa
Pilipinas ay sa pamamagitan ng Benevolent Assimilation.

(EXPLANATION LIEZEL Benevolent Assimilation- ito ay ang paraan ng Estados Unidos kung saan
papasok sila sa Pilipinas hindi bilang mananakop kundi bilang isang kaibigan na mangangalaga sa mga
tahanan, hanapbuhay at mga iba pang bagay na naka paloob sa Pilipinas.

( EXPLANATION LIEZEL: Dalawang Komisyon na pinadala ni Pangulong William McKinley upang mataya
ang bagong sakop na teritoryo ni Estados Unidos upang mag aral ditto ito ay ang mga…)

I. Unang Komisyon ay pinapamunuan ni Dr. Jacob Schurman na pangulo ng Cornell University na

binuo noong Enero 20, 1899.
II. Ikalawang komisyon ay pinamumunuan ni Wiilam Howard Taft isang hukom sa Ohio at binuo
noong Marso 16, 1900.

( explanation; liezel Sa paggawa ng pag susuri napag alaaman ng mga ito na mas pinili ng Pilipinong
pinanuno ang Ingles bilang wikang panturo sa mga pampublikong paaralan kaysa sa Wikang
katutubong Espanyol.

Ito ay ayon kay Catacataca at Espiritu (2005 ) “mahigit na nagbibigkis sa mamamayan at mabisang
instrumento sa pagpapalaganap ng mga prinsipyo ng demokrasya ang wikang Ingles. )

Batas Blg. 74
- ipinatupad noong Enero 21, 1901 ang Department of Public Instruction ( ang Kasalukuyang
Kagawaran ng Edukasyon) at nangangasiwa sa libreng pampublikong edukasyon sa bansa.

- ito rin ang nag sasaad na kung maari wikang Ingles ang gamiting panturo sa lahat ng paaralang
bayan.

(explanation: lovely ditto sa batas naipatupad na kung maaari wikang Ingles ang gamiting wika sa mga
paralan at panturo sa mga bayan)

Agosto 23, 1901 noong dumaong sa Maynila ang USAT o ang United States Army Transport na may
lulang higit na 500 gurong Amerikano upang mag turo ng wikang Ingles sa mga bata tuwing umaga at
sa mga katutubo tuwing gabi bilang tugon sa rekomendasyon ni Kapitan Todd.

(explanation lovely: dahil ditto dumami ang mga guro na syang nag tuturo ng Wikang Ingles sa mga
Pilipino at katutubo gumawa rin ng iba’t ibang Gawain ang mga gurona dumating sa pilipinas gaya ng
pagiging karpintero at gawaing konstruksyon at maging sa pang gagamot ng mga may sakit.)
Newton W. Gilbert- ang pansamantalang gobernador-heneral ng Pilipinas noong 1913 ay nag patupad
ng isang kautusan upang lalong maging obligado ang mga Pilipino na mag arala ng wikang Ingles at
mag bigay diin sa kahalagahan ng Ingles sa pamahalaan. Nakasaad sa kautusan ang mga sumusunod:

I. Ang mga katitikan ng pulong ng mg a sangguniang pambayan at panlalawigan ay dapat nakasulat sa

Ingles.

II. Ang lahat ng opisyal na korespondensiya, sa mg anaglilingkod man o sa pamahalaan o sa mg

apribadong indibidwal, ay dapat nakasulat sa Ingles.

III. Uunahing itaas ang ranggo ng mga indibidwal na may sapat na kasanayan sa Ingles, parehong sa
pasalita at pasulat na komunikasyon.

1928, naiulat na halos sa lahat ng lalawigan at bayan nakakagamit na ng Ingles dahil dito masasabi na
nagtagumpay ang mga Amerikano sa pagpapalagana ng kanilang wika.

Ang lahat ng ito ay taliwas sa pag aaral na sinigawa ni Jones Ford ng Pinceton University-

(EXPLANATION MOANA: ayon sakanya walang malinaw na naging resulta ang pag papalaganap ng
mga Amerikano sa kanilang wika dito sa Pilipinas. Ginastusan lamang ito ng mga Amerikano ngunit
karamihan sa mga katutubo ay gamit parin ang wikang kanilang kinagisnan at wikang Espanyol parin
ang gamit ng mga ito sa pkikipag komunikasyon. Dito nalahad na kahit anumang wika ang manakop,
puspusan man nila itong ituro, ang unang wika parin na kinagisnan ng tao ay hindi mabubura sa mga
kinagisnan ng bawat isa.