Reporters

www.reporters.com

Nicole Paypa Rowelyn Bakeke

Reporters Topic

www.topic.com

Panahon ng Espanyol at
Panahon ng Amerikano
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Panahon ng Espanyol
Ang ating lupain, bago pa man natuklasan ng mga Europeo, ay may sarili nang
sibilisasyon. Mayroon na itong sistemang pampolitika sa anyo ng mga barangay;
may konsepto ng mga diyos na sinasamba sa pamamagitan ng paganismo; may
sariling teknolohiya at mga kasangkapan na gamit sa iba't ibang gawain; may
ugnayang panlabas; at may panitikan na nagsisilbing tagapag-ingat ng kultura at
kasaysayan.

Isa pa sa mga dakilang patunay ng sibilisasyon ng ating mga ninuno ay ang

pagkakaroon ng sariling mga wika-buhay, may estruktura, at lubos na
pinapakinabangan sa araw-araw.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Sa mga wika sa Pilipinas, kahit bago pa man dumating ang mga mananakop ang
maituturing na pinakamaunlad at nag-aangkin ng pinakamayamang panitikan ay
ang Tagalog (San Juan, 1974)

Ang sinaunang Tagalog ay isinusulat sa paraang silabiko o pantigan. Mayroon

itong 17 titik: 3 patinig at 14 na katinig. Hindi ito tulad ng alpabetong Romano na
magbubukod ang tunig ng patinig at katinig, ito din ay nangangailangan ng
pagsasama ng dalawa o higit pa upang makabuo ng pantig.

Ang mga titik sa baybaying tagalog ay pinagsama ng katinig patinig (Ganap ng

Patinig) na nag-iiba-iba lamang ang bigkas depende sa pagkakaroon ng tuldok
at sa posisyon nito.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Ang mga tunog ng patinig ay kinabibilangan ng /a/, /i/ (maaari ring maging /e/), at
/u/ (maaari ring maging /o/). Ang mga tunog ng katinig naman ay binubuo ng
/ba/, /ka/, /da/, /ga/, /nga/, /ha/, /la/, /ma/, /na/, /pa/, /sa/, /ta/, /wa/, at /ya/.

Nakitaan din ito ng impliwensiyang Tsino, Arabe, at sanskrit bunsod na rin

marahil ng pakikipag-ugnayan ng ating mga ninuno sa mga lahing nagsasalita
ng mga ito. Napalitan lamang ang silabaryo ng Romano sa huling bahagi ng ika-
17 siglo dahil na rin sa pagsisikap ng mga misyonerong Espanyol (Catasataca at
Espiritu, 2005).
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Nang masakop ng Espanya ang mga pulo sa Pilipinas, isa sa mga naging
pangunahing layunin nito ay maipalaganap ang kristiyanismo. Gayunpaman,
naging malaking hadlang ang pagkakaiba-iba ng mga wika, sa
pagkakaunawaan. Kaya upang mapadali ang komunikasyon, pinag-aralan ng
mga misyonerong Espanyol ang wika ng mga katutubo at ginamit nila ito sa
pakikipag-ugnayan sa kanila.

Hindi naman ito naging mahirap dahil maraming tunog sa tagalog ang kahawig
ng tunog sa espanyol.

Naghanda rin ang mga misyonero ng mga aklat sa gramatika at diksyonaryo na

ginamit ng kanilang mga kahalili sa pag-aaral ng wika ng mga katutubo.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Ang ilan sa ito ay ang mga sumusunod:

1. Arte y vocabulario tagalo (1583) ni Padre Juan de placencia, isang

pransiskano.
2. Arte y reglas de la lengua tagala (1610) na isinulat ni Padre Francisco de San
Jose na kilala ring Padre Blancas de San Jose, isang Dominiko, at inilimbag
ni Jonas Pinpin, ang unang Pilipinong tagalimbag.
3. Vocabulario de lengua tagala (1631) ni Padre de San Buenaventura, isang
Agustino.
4. Arte de la lengua Yloca (1627) ni Padre Francisco Lopez, isang Agustino,
ang unang aklat sa gramatika sa wikang Ilocano.
5. Compendio de la arte de la lengua tagala (1703) ni Padre Gaspar de San
Agustin, isa Agustino.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

6. Vocabulario de la lengua bisaya (1711) ni Padre Matheo Sanchez, isang

Heswita.
7. Arte de la lengua pampanga (1729) at Vocabulario de la lengua pampanga en
roman (1732) ni Padre Diego Bergaño, isang Agustino.
8. Arte de la lengua tagala y manual tagalog (1745) ni Padre Sebastian de
Totanes, isan Pransiskano.
9. Arte de la lengua bicolana (1754) ni Padre Marcos de Lisboa, isang
Pransiskane Itinuturing itong unang aklat sa gramatika sa wikang Bikol.
10. Vocabulario de la lengua tagala (1860) nina Padre Juan de Noceda at Padre
Pedro d Sanlucar, mga Heswita. Itinuturing itong pinakamahusay na
bokabularyong naisulat s Panahon ng Espanyol (Aguilar, 1994).
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

11. Ensayo de gramatica hispano-tagala (1878) ni Padre Toribio Minguella,

isang Agustino.
12. Gramatica de la lengua de Maguindanao segun se habla en el centro y en la
costa sur de la isla de Mindanao (1892) ni Padre Jacinto Juanmarti, isang
Heswita.
13. Arte de la lengua bisaya-hiligayna de la isla de panay (1894) ni Padre Alonso
deMentrida, isang Agustino
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Dahil sa halaga ng wika sa tagumpay ng kolonisasyon, pana-panahong

naglabas ang monarka my Espanya ng mga atas na mamamahala sa wikang
gamit sa mga kolonya. Noong 1550, nagpalabas si Haring Carlos I namuno
1516-1556) ng isang kautusan na nagtatakda ng pagtuturong
pananampalatayang katoliko sa wikang Espanyol.

Noong Marso 1634, nagpalabas si Haring Felipe IV (namuno 1621-1665) ng

isang atas na muling nagtatakda ng pagtuturo ng wikang Espanyol sa lahat ng
katutubo at na lumang sa mga nais matuto.

Sa panahon ni Haring Carlos II namuno (1665-1700), nagpalabas siya ng isang

atas na muling nagbibigay-diin sa mga atas-pangwika nina Carlos I at Felip IV at
nagtakda pa ng parusa sa mga hindi susunod dito.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Nakapagpalabas ang mya monarkiya ng Espanya mula 1867 hanggang 1899 ng

14 na atas na nagtatakda ng gaggamit at pagtuturo ng wikang Espanyol ngunit
tabat ing ito ay pawang nabigo.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Isa sa tampok na atas- pangwika na ipinalabas ng monarkiya ng Espanya ay

ang Dekretong Edukasyonal ng 1863 na mag-aatas ng pagtatag ng primaryang
paaralan sa bawat pueblo ay sa Maynila upang mabigyan ng edukasyon sa
Espanyol ang mga katutubo. Isinasaad pa ng dekreto na hindi pahihintulutang
humawak ng anumang katungkulan sa pamahalaan ang mga katutubong
hindi sa Espanyol.

Sa kabila ng pagnanais ng monarka na mabigyan ng sapat na edukasyon ang

mga katutubo at maituro sa kanila ang espanyol, nabigo ito dahil sa pag
hadlang ng mga prayle. Ayon nga sa bayaning si Marcelo H. del Pilar,
sinabotahe ng mga relihiyoso ang programang pang wika at sila ang may
kasalanan nanatiling mababa ang kalagayang pang edukasyon ng Pilipinas.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Kung tutuusin, may gumagawa ng wika ang mga katutubo bago dumating ang mga mananakop.
Mahusay ang wikang ito kaya minabuti ng mga misyonero na huwag na itong burahin, sa halip ay
panatilihin at gamitin sa kanilang pakikipag-ugnayan sa mga katutubo.

Kung may pamanang pangwika man na iniwan ang mga Espanyol sa kanilang mahigit 300 taong
pananakop, ito ay (1) ang romanisasyon ng silabaryo ng mga wikang ginagamit sa Pilipinas.

Sa pagtatapos ng kolonisasyon ng Espanya at unti-unti noong pag-usbong ng sariling

pamahalaan ng mga Pilipino.

Ayon sa Artikulo VIII ng konstitusyon ng Biak-na-Bato na inakda nina Felix Fener at Isabelo
Artacho at nilagdaan noong ika-1 ng Nobyembre 1897," Tagalog ang dapat na maging wikang
opisyal my republika." Dagdag pa "ang ituturo sa elementaryo ay wastong pagbasa, pagsasalita
pagsulat sa wikang opisyal na tagalog.
History Lesson
Reporters My Teams
Topic Topics
Lesson

www.lesson.com

"So Konstitusyon ng Maldos na inakda mina Felipe Calderon at Felipe Buencamino at

nilagplaan noong ika-21 ng Enero 1899, ibinalike naman ang Espanyol hilang pansamantalang
opisyal na wika Artikello 93, habang pinipili pa mga wikang sinasalita sa Pilipinas ang hihirang
opisyal na wika.
Reporters Topic Lesson

www.lesson.com

Panahon ng Espanyol
Ang ating lupain, bago pa man natuklasan ng mga Europeo, ay may sarili nang
sibilisasyon. Mayroon na itong sistemang pampolitika sa anyo ng mga barangay;
may konsepto ng mga diyos na sinasamba sa pamamagitan ng paganismo; may
sariling teknolohiya at mga kasangkapan na gamit sa iba't ibang gawain; may
ugnayang panlabas; at may panitikan na nagsisilbing tagapag-ingat ng kultura at
kasaysayan.

Isa pa sa mga dakilang patunay ng sibilisasyon ng ating mga ninuno ay ang

pagkakaroon ng sariling mga wika-buhay, may estruktura, at lubos na
pinapakinabangan sa araw-araw.