Learning Kit 3 – Komuikasyon at Pananaliksik

sa Wika at Kulturang Pilipino

Aralin: “ANG KASAYSAYAN NG WIKANG
PAMBANSA”
Petsa: Setyembre 13-17, 2021

Inihanda ni: Bb. Noemie S. Malaca

TIYAK NA MATUTUTUHAN

1. Natutukoy ang mga pinagdaanang

pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang
Pambansa.
TUKLASIN NATIN

PANUTO: Sa pamamagitan ng isang Cycle Organizer, ipakita kung

paano, sa palagay mo, pinag-uugnay-ugnay ng wika ang mga
sumusunod na mga aspekto ng buhay.

Kapaligiran Karanasan
Lipunan at Politika Relihiyon WIKA
Edukasyon Kabuhayan at Ekonomiya
 TALAKAYN NATIN

Tunay na mahalaga ang ginagampanan ng wika sa patuloy na

pag-unlad ng bansa sa iba’t ibang larangan. Hindi
mapapasubalian na ito ang instrumentong nag-uugnay sa mga
mamamayan upang kumilos at magpahayag.

Ang ating mga ninuno ay may sarili nang panitikan bago pa

ang pananakop ng mga Espanyol sa bansa. Nagtataglay ang
panitikang ito ng kasaysayan ng ating lahi.
 TALAKAYN NATIN
Kasaysayang ng Pag-unlad ng Wikang Filipino

Gayundin, nag-aangkin din tayo ng sariling

alpabeto na tinatawag na baybayin. Ang
katutubong alpabetong ito ay binubuo ng 17 na
titik na hawig sa mga ginagamit ng mga Indones o
ng mga taga-Malayo-Polinesyo. Ang baybayin ay
binubuo ng 3 patinig at ng 14 na katinig.
 TALAKAYN NATIN
Ang Baybayin

Ang mga katinig ay binibigkas na may kasamang tunog

ng patinig na /a/. Kung nais basahin o bigkasin ang
mga katinig na kasama ang tunog na /e/ o /i/, nilalagyan
ang titik ng tuldok sa itaas. Samantala, kung ang tunog
ng /o/ o /u/ ang nais isama sa pagbasa ng ga katinig,
tuldok sa ibaba nito ang inilalagay.
 TALAKAYN NATIN
Ang Baybayin

Samantala, kung nais kaltasin ang anumang tunog ng

patinig na kasama ng katinig sa hulihan ng isang salita,
ginagamitan ito ng panandang krus (+) bilang hudyat
sa pagkakaltas ng huling tunog. Gumagamit ng
dalawang pahilis na guhit (//) sa hulihan ng
pangungusap bilang hudyat ng pagtatapos.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol Hanggang Kilusang Propaganda

 Sinakop ng mga Espanyol ang ating bansa sa pamamagitan ng

krus at ng espada.
 Dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas noong 1521. Ang
layunin nila’y hindi lamang paghahanap ng kayamanan at
pananakop bagkus mapalaganap ang Kristiyanismo sa mga
unang Pilipino. Ito ang dahilan kung bakit kasama ng mga
conquistador ang mga prayleng misyonerong dumating sa
Pilipinas. Ang mga paring ito ‘y nag-aral ng mga wikain sa
Pilipinas na nagging daan ng mabilis na pagsakop ng mga
Pilipino.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol Hanggang Kilusang Propaganda

 Ginamit ng mga Espanyol sa panulat ang alpabetong

Romano bilang kapalit ng baybayin. Nagdulot ito ng mabilis
na pagkatuto ng mga katutubo na bumasa’t sumulat sa mga
wikain sa Pilipinas at sa Espanyol dahil na rin sa
pagkakatatag ng ilang paaralang katoliko sa Maynila, sa
Visayas at sa Luzon.
 Ang mga misyonerong paring Dominiko naman ay nagdala
ng limbagan at ginamit nila ito sa paglilimbag ng mga aklat
at polyeto tungkol sa wika at sa relihiyon.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol

 1521. Pagkaraan ng 43 taong pagkakadiskubre ni Magellan sa

Pilipinas, nagsidatingan ang mga Espanyol kasama ng iba’t ibang
orden ng mga prayle na nangasiwa sa pagpapalaganay ng
Kistiyanismo at ng pagtatag ng mga paaralan para sa pagbasa at
pagsulat upang mapahusay ang pagtuturo ng relihiyon.
 1585.Pagtatatag ng Kolehiyo de San Ignacio upang makapag-aral
ang mga anak ng Espanyol sa Maynila.
 1550. Inilabas ang dekring na nagsaad na dapat magtatag ng mga
paaralan sa pagtuturo ng Espanyol sa mga Pilipino bagaman hindi ito
natupad.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol

 1642 at 1752. Nagbigay-diin sa pagtatag ng mga paaralan sa

iba’t ibang distrito upang maturuanng Espanyol ang mga
katutubo ngunit hindi rin natupad. Mayroon namang isa pang
dekri noong 1792 na nagbawal ng paggamit ng mga katutubong
wika bilang panturo, ngunit gaya ng ibang dekri ay wala ring
nangyari.
 1863. Si Jose de la Concha, ang kolonyal na ministro sa
Espanya, ay nagmungkahi sa reyna ng isang dekri sa pagtatatag
ng sistemang edukasyong pangkalahatan sa Pilipinas.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol

 Disyembre 20, 1865. Iniutos ng Reyna ang pagtatatag ng

Sistema ng pagtuturo sa primary na may tiyak na mga
tuntunin sa pagtuturo at superbisyon.
 Oktubre, 1867. Mayroon namang isang kautusan para
makapag-aral ng Espanyol ang mga tao. Nakahikayat ito sa
mga Pilipinong gusto maging miyembro ng principalia dahil
ito ay para lamang sa nakapagsasalita, nakababasa, at
nakasusulat sa Espanyol.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Espanyol

Disyembre, 1889. May kautusan ang superiyor na

pamahalaan na gawing sapilitan ang pagpasok sa
paaralan sa edad ng anim hanggang labindalawang taon.
1897. Gayundin, may 1,052 primaryang paaralan para sa
mga lalaki at 1,091 para sa babae. May 200,000 mga
batang nakapag-enrol.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng Propaganda

 Ang katutubong panitikan ng mga Pilipino ay nabihisan ng

kulturang Espanyol at paksang panrelihiyon. Mahigpit na gumapos
ito sa puso’t diwa ng mga unang Pilipino hanggang tuluyang
sakupin at umabuso sa kapangyarihan ang mga nandayuhan.
 Sapag-aakalang gayon na lamang ang lahat, hindi namalayan ng
mananakop na sumilang na pala ang isang bagong panahon. Sa
panahong ito, marami na ring mga Pilipino ang nagkaroon ng
matinding damdaming nasyonalismo. Mabilis na lumaganap ang
mga balita ng paglaban.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng mga Propaganda

 Ang tatlong paring sina Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacinto

Zamora ay pinatibay ng mga Espanyol sa pamamagitan ng ‘garote’
sa salang pamumuno sa rebolusyon at paglabag sa batas ng mga
Espanyol.
 Sa ganitong kalagayan, ang mga Pilipinong mulat sa katotohanan
ay hindi matanggap ang kawalan ng karapatan at kalayaan ng
kanyang mga kalahi. Matatag at maingat na ginamit bilang sandata
ang panulat sa unti-unting paggising at pagpapamulat. Nagtungo
sila sa ibang bansa upang kumuha ng karunungan.
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng Propaganda

 Kabilang sa kanila sina Dr. Jose Rizal, Graciano Lopez-Jaena, Antonio

Luna, at Marcelo H. del Pilar. Sa panahong ito ay maraming akdang
naisulat sa wikang Tagalog. Pawang mga akdang nagsasaad ng pagiging
makabayan, masidhing damdamin laban sa mga Espanyol, paghahantad
ng mga makabuluhang impormasyon at malubhang kalagayan ng mga
Pilipino sa sariling bansa ang pangunahing paksa ng kanilang mga
isinulat.
 Nging tahanan ng mga babasahing propaganda ng mga Pilipino ang
iba’t ibang pahayagan sa loob at labas ng bansa tulad ng Diariong
Tagalog sa Maynila, La Solidaridad sa Espanya, at ibang mga polyeto
 TALAKAYN NATIN
Panahon ng Propaganda

 Hindi lamang sa panulat nagsikap ang mga propagandista

bagkus gumamit din sila ng mga dulang panlansangan at
pantanghalan tulad ng aninong gumagalaw, karilyo, sarsuwela,
at balagtasan na ang tanging paksa ay pagkamakabansa,
pagpapahalaga sa kalayaan, at karapatan sa sariling bayan.
 Natuklasan ng mga Espanyol ang ganitong hangarin ng mga
Pilipino kaya lalong naghigpit ang Censura Permanente ng
mga Espanyol at pinaghahanap ang mga propagandistang
manunulat.