PANAHON NG MGA KATUTUBO
maging bilingguwal ang mga Pilipino.
 Ang mga panitikan o mga kasulatan sa
panahong ito ay isinusulat sa mga tuyong
dahon, balat ng puno o inuukit sa mga
bato.  Christiana gamit ang wikang Espanyol.
 Baybayin – katawagan sa katutubong
paraan ng pagsusulat.  nagpatayo ng paaralan na magtuturo ng Espanyol
 Binubuo ng 3 patinig at 14 na katinig at sa
kabuuan ay 17 na titik.
 Dito rin umusbong at umunlad ang mga
panitikang-bayan katulad ng karunungang-
bayan (bugtong, salawikain, sawikain,
atbp.) at kuwentong-bayan (alamat, mito,
epiko, atbp.)
PANAHON NG MGA KASTILA
1521 - dumating ang Portugese pero eksplorador
ng Espanya na si Fernando Magallanes
(Ferdinand Magellan) sa lupain ng Pilipinas para
sana angkinin ito para sa korona ng Espanya pero
sa kasamaang palad ay napatay siya.
1565 - dumating si Miguel Lopez de Legazpi sa
isang bahagi ng Luzon (kasalukuyang Maynila) at
tinumba niya ang puwersa ng mga rajah sa
Maynila. Siya ang kauna-unahang Gobernador
Heneral. At dahil sa pagkagapi ng Pilipinas ay
tuluyan na tayong nasakop ng Espanya at tumagal
ito ng 333 na taon.
Ang pagpapalaganap ng Katolisismo ang
isa sa mga layunin ng mga Kastila. Ayon sa mga
Kastila, nasa kalagayang “barbariko, di sibilisado,
at pagano” ang mga katutubo noon kung kaya’t
dapat lamang nilang gawing sibilisado ang mga ito
sa pamamagitan ng kanilang pananampalataya.
3G’s
God – mapalaganap ang Kristyanismo.
Goods/Gold – pagkalap ng kayamanan sa
bansang nasakop
Glory – mangunang magkamit ng karangalan at
kapangyarihan.
Itinuro ng mga mananakop na Kastila ang
sistemang Romano sa pagsulat at ipinalit ito sa
Baybayin. Sinunog nila ang lahat halos ng ating
katutubong panitikang nasusulat sa Baybayin,
kasabay ng kanilang pagsunog sa sinasambang
mga anito ng ating mga ninuno. Ang tawag sa
alpabeto ng Kastila ay ABECEDARIO.
Mga pinunong Kastilang nagpahayag ng
kanilang paniniwalang dapat matuto ng wikang
Espanyol ang mga Pilipino.
Gobernador Tello – kailangang matuto ang mga
Indio ng wikang Espanyol.
Carlos I at Felipe II – naniniwalang kailangang
(Tagalog at Espanyol)
Carlos I – iminungkahing ituro ang Doctrina
Maging si Haring Felipe ng Espanya ay
sa mga Pilipino.
Ika-2 ng Marso 1634 - muling iniutos ng Haring
Felipe II ang pagtuturo ng Espanyol sa mga Pilipino
ngunit gaya ng dati, nawalan din ito ng saysay dahil
sa hindi pagsunod ng mga prayle. Dahil dito,
naglabas ng isang decreto (decree) si Carlos II na
nag-uulit ng batas ni Haring Felipe
Doctrina Christiana - sa panahon ng pananakop
ng mga Kastila, nailimbag ang kauna-unahang
aklat sa bansa, noong taong 1593 na isinulat nina
Padre de Placencia at Padre Domingo Nieva. Ito ay
nakasulat sa Tagalog at Espanyol at kapwa
nakalimbag sa Baybayin at sa alpabetong Romano.
Naglalaman ang aklat na ito ng mga dasal na
itinuro ng mga Kastila, mga sakramento, mga utos
ng simbahan, at pananampalatayang Katoliko.
Nuestra Señora del Rosario – ikalawang aklat na
nailimbag sa Pilipinas.
Barlaan at Josaphat – ikatlong aklat na nailimbag
sa Pilipinas.
PANAHON NG REBOLUSYONG PILIPINO
Noong huling bahagi ng 1700s at sa
kalagitnaan ng 1800s ay tumindi ang damdaming
nasyonalismo ng mga Pilipino dahil sa nakikitang
pang-aapi ng mga Espanyol sa mga kapwa
Pilipino.
Kaya naisipan nilang gamitin ang Wikang
Tagalog at Wikang Espanyol para maipabatid
ang nais nilang paglaya sa mga kamay ng
Espanyol.
1872 - Sinimulan ng mga propagandista ang
kanilang kilos laban sa mga Espanyol gamit ang
kanilang pagsulat ng mga propaganda na
maglalabas ng mga katiwalian at kasamaan ng
mga Espanyol.
Marami sa mga ilustradong makabayan
gaya nina Jose Rizal, Graciano Lopez Jaena,
Antonio Luna, at Marcelo H. del Pilar ang
nagtungo ng Espanya upang magtamo ng
karunungang makatutulong sa kanilang
layuning magkaroon ng pagbabago o reporma
sa pamamalakad ng mga Kastila sa Pilipinas at
upang iparating sa mga opisyal ng Espanya ang
karaingan ng mga mamamayan.
La Solidaridad- ito ay ang katawagan sa grupong
itinatag ng mga ilustrado noong Disyembre 13,
1888. Ito ay pinangunahan ni Graciano Lopez-
Jaena. Naglalabas rin sila ng mga pahayagan na
naglalaman ng kondisyon ng Pilipinas sa kamay ng
mga Espanyol.
TRIUMVIRATE OF FILIPINO PROPAGANDISTS
Jose Rizal
 Isa sa mga nangunang katauhan sa
panahon ng himagsikan dahil sa
pagsulat niya ng Noli Me Tangere at El
Filibusterismo
Graciano Lopez-Jaena
 Pinuno ng La Solidaridad.
 Unang propagandistang nakarating sa
Espanya.
 Nag-ambag ng malaki sa kilusang
propaganda.
Marcelo H. Del Pilar
 Isang malaking kritiko ng mga Espanyol
at ito ang naging dahilan niya para
ipatapon siya sa Espanya noong 1888.
 Siya ang humalili kay Jaena bilang editor
ng pahayagan ng La Solidaridad.
Andres Bonifacio
 Supremo ng Katipunan.
 Ama ng Rebolusyon.
 Nagsulat ng “Pag-Ibig sa Tinubuang
Lupa”
Samantala, sa Pilipinas, sa simula pa
lamang ng pakikibaka para sa Kalayaan, ginamit ng
mga Katipunero ang wikang Tagalog sa mga
opisyal na kasulatan at kautusan. Sa
Konstitusyong Probisyonal ng Biak-na-Bato
noong 1897, itinadhanang Tagalog ang opisyal na
wika.
Sa Konstitusyon ng Malolos noong Enero 21,
1899, itinadhanang pansamantalang gamitin
ang Espanyol bilang opisyal na wika at
opsiyonal na wika ang Tagalog bagaman noon pa
ay nakita na ang mga bumuo ng konstitusyong ito
ang maaaring maging papel ng wikang Ingles sa
bansa.
PANAHON NG AMERIKANO
Pagkatapos magapi ng mga Amerikano ang mga
Espanyol sa labanan sa Manila Bay at sa iba pang
lugar, ay napasakamay na ng mga Amerikano ang
buong Pilipinas sa pamumuno ni Almirante
George Dewey.
1899 - Nagsimula ang panahon ng mga Amerikano
nang mailipat sa Amerika ang pamamahala sa
Pilipinas ayon sa kasunduang Kastila-Amerikano
na nilagdaan sa Paris noong Disyembre 10,
1898.
Sa simula ay dalawang wika ang ginamit ng
mga bagong mananakop sa mga kautusan at
proklamasyon, Ingles at Espanyol. Sa kalaunan,
napalitan ng Ingles ang Espanyol bilang wikang
opisyal. Halos lahat ng mga dokumento ay
nakasulat sa Ingles. Dumami na ang natutong
magbasa at magsulat sa wikang Ingles dahil
ipinagbawal ang paggamit ng Espanyol sa mga
paaralan. Ingles ang naging tanging wikang
panturo batay sa rekomendasyon ng
Komisyong Schurman noong Marso 4, 1899.
Thomasites – katawagan sa 500 Amerikanong
naging guro ng mga Pilipino sa Wikang Ingles.
Public Education System – Naging laganap ang
pagpapatayo ng pampublikong paaralan na libre sa
lahat sa panahong ito.
Marami ring Pilipino ang nakinabang sa
programang scholarship na ipinadala sa Amerika
at umuwing taglay ang kaalaman sa wikang Ingles.
Itinuro at ipinagamit ang Ingles sa kapuluan dahil
sa paniniwala ng mga Amerikano na higit silang
magkakaintindihan ng mga Pilipino kung kapwa sila
nagsasalita sa wikang Ingles.
Higit na naging masidhi ang diwa ng
nasyonalismo sa pananakop ng mga Amerikano
dahil sa “Batas ng Watawat” na nagbabawal sa
pagwagayway ng bandila ng Pilipinas at “Batas ng
Sedisyon” na nagbabawal sa pagsulat ng
anumang akdang makabayan at paglaban sa
pamahalaang Amerikano.
PANAHON NG HAPON
Disyembre 8, 1941 - sinorpresang inatake ng mga
Hapones ang base-militar ng mga Amerikano sa
Pearl Harbor na ikinagulat ng mga Amerikano.
Kasabay rin ng pag-atake sa Pearl Harbor
ang pagsakop sa Indonesia, French Indochina,
Singapore at ang Pilipinas.
1942 - dumaong sa dalampasigan ng Pilipinas ang
mga Hapon, nabuo ang isang grupong tinatawag
na “purista.” Sila ang mga nagnanais na gawing
Tagalog na mismo ang wikang Pambansa at hindi
na batayan lamang. Malaking tulong ang nagawa
ng pananakop ng mga Hapon sa kilusang
nabanggit.
Ayon kay Prof. Leopoldo Yabes, ang
Pangasiwaang Hapon ang nag-utos na baguhin
ang probisyon sa Konstitusyon at gawing Tagalog
ang Pambansang Wika.
Nang panahong ito, itinuro ang Nihonggo
sa mga paaralan ngunit binigyang-diin ang
paggamit ng Tagalog. Ang Nihonggo at Tagalog
ang naging opisyal na mga wika ng bansa sa
panahong ito.
Tinawag ang panahong ito na “Gintong
Panahon ng Tagalog” at “Gintong Panahon ng
Panitikan” dahil naging masigla at maunlad ang
paggamit ng wikang Tagalog sa komunikasyon at
panitikan. Maraming manunulat sa wikang Ingles
ang gumamit ng Tagalog sa kanilang mga akda.
Artikulo IX, Seksiyon 2 ng Konstitusyon ng
1943, nakasaad na “ang Pamahalaan ay
magsasagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapalaganap ng Tagalog
bilang pambansang wika.”