FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
GLOBALISASYON at
INTERNALISASYON VIDEO
UP TALKS
Wikang Filipino sa Panahon ng
Internasyonalisasyon at Globalisasyon, UP
Talks ni Dr. Crisanta Flores
Nagtapos ng Ph.D. in Philippine Studies sa UP
Diliman Si Dr. Flores, kung saan ginawaran siya
bilang natatanging Gradwadong Mag-aaral
noong 2002. Sa UP Diliman din siya nagtapos ng
Batsilyer (cum laude) at Masterado sa ilalim ng
Programang Interdisiplinari na Philippine
Studies. Ang ilan sa mga disiplina na itinuro at
sinasaliksik ni Flores ay ang mga sumusunod:
Panitikang Filipino, Kasaysayan ng Pilipinas,
Cultural Anthropology, Gender Studies,
Comparative Literature, Ethnic Studies at
Popular Culture.
Nagsimulang magturo sa UP Diliman noong
1987 pagktapos ng gradwasyon, si Flores ay
propesor sa Departamento ng Filipino at
Panitikan sa Kolehiyo ng Arte at Literatura at
Affiliate Faculty naman ng Tri-College Ph.D.
Philippine Studies Program na nakabase sa
Asian Center. Nakapaglimbag na siya ng mga
ilang libro at nakapaglathala ng mga
akademikong papel na nauukol sa kanyang
disiplina. Ilan sa mga publikasyong ito ay umani
ng pagkilala mula sa Unibersidad ng Pilipinas
System. Tinanggap din niya ang Outstanding
Citizen Award sa larangan ng Kultura mula sa
pamahalaang local ng syudad San Carlos,
Pangasinan, ang kanyang lalawigang sinilangan.
Ginawaran din siya ng kanyang High School
Alma Mater (Divine Word Academy of Dagupan)
bilang Outstanding Alumna. Si Flores ay lagging
resource person sa telebisyon sa larangan ng
Kultura.
Page | 1
Maikling Kasaysayan ng Wikang Filipino
Bilang pambansang lingua franca, ang wikang
Filipino ay nagmumula sa Wikang
Austronesyano (9,000 B.K./BCE)
Kaya, ang iba’t ibang wika sa kapuluan ay
magkakamag-anak kung saan may mga salitang
magkakapareho ng anyo at kahulugan na
tinatawag na cognates ((kadalasan ay isang
ponema o titik lamang ang pinagkakaiba, halos
magka mukha na magkamukha)) (hal.
Balay/bahay, uran/ulan, atëp/atip,
buwan/bulan) kaya sinasabing hindi nalalayo sa
ilokano sa Bisaya o sa wikang kapampangan kasi
tayo ay umuugat sa wika at sa kulturang
Austronesyano.
Tree Stem Theory
- Teorya na pinagmulan ng wika ay iisa
lamang at nagkaroon lamang ng mga
baryasyon dala ng mga pagbabago
bago ng lugar, klima, at pamumuhay ng
mga tao ng sila ay maghiwa-hiwalay,
ngunit bago sila maghiwa-hiwalay ay
gumamit lamang sila ng iisang wika.
Paano naimuhon ang salalayan ng Wikang
Filipino?
Laguna Copperplate Inscription (Pinaka
unang ebidensya)
Kawi Script (900 MK/CE) na may halong
lumang salita sa Malay, Sanskrit, Java at
Tagalog. Itinuturing na pinakamatandang
nakasulat na dokumento sa kapuluan.
Nakasaad sa dokumento na pinapatawad na ng
Pinuno ng Tundun (Tondo) ang mga utang ni
Namwaran na hindi na kailangang bayaran ng
kanyang mga naiwang kaanak.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
-Mahalagang tuklas para patunayan na ang
mga Pilipino ay mag mula pa man dati bago pa
dumating ang mga kastila ay meron na tayong
literasi (hindi tayo mangmang sapagkat
mayroon tayong sistema ng pagsulat, na ibig
sabihin ay marunong na tayong sumulat at
bumasa) na ito ang pinasisinungalingan ng mga
unang Spanish Historian na noong dumating
daw ang mga Espanol sa Pilipinas, ang mga
Pilipino daw ay primitibong nilalang.
Baybayin (Tagalog)
Pinakamatandang uri ng pagsulat
Pinaniniwalaang mula ito sa Kawi Script sa 14-
Siglo. Ang hugis diumano ay maaaring yaong
likha ng galaw o kislot ng tubig sa baybay o ilog.
Iba ang Baybayin sa Alibata dahil ang huli, ay
tuwirang galing sa Alif-ba-ta ng wikang Arabic.
Pagdating ng mga Espanyol…
Matatagpuan naman ang salalayan ng
Wikang Filipino sa, Vocabulario de la lengua
Tagala (1613) mula kay Fray Pedro de San
Buenaventura, ito ang, Kodipikasyon ng mga
unang anyo ng Wikang Filipino sa panahon ng
Kastila (pinapatunayan nito na marami nang
susulating Tagalog meron ang Pilipinas bago pa
man dumating ang mga Kastila)
Wika at Kolonisasyong Kastila
Noong 1609, naisulat sa Sucesos de las
Islas Filipinas (Paano sinakop ng mga Kastila
ang Pilipinas) ni Antonio de Morgan na
mataas ang literasi ng mga katutubo gamit ang
kanilang baybayin. (Pinagbatayan lamang ni De
Morga n ang mga aklat na kanyang binasa
Page | 2
mula sa Espanya at Europa, kaya’t maraming
iniwasto si Rizal dito. )
Pagkaraan ng 200 taon, dahil sap ag
pataw ng Alpabetong Romano at wikang Kastila
sa mga institusyong panlipunan, bumaba ang
literasi ng mga katutubo at ang baybayin ay
yaong mga matatanda at masa ang siyang na
lamang gumagamit nito.
Naging wikang pribilihiyado ang wikang Kastila.
(Mga Annotation) Cinorrect ni Rizal,(dahil nga
nagkaroon mismo ng pagsasaliksik si Rizal,
kumpara kay de Morgan) yung petsa ng
pagdating mga Kastila sa Pilipinas, unang misa
na naganap sa bansa, mga unang namahala sa
Pilipinas at iba pa…
GLOBALISASYON
Nagiging global ang isang wika, kung pinag
aaralan na ito ng mga taga ibang bansa.
Kapang may isang komunidad ng mga Pilipino
sa ibang bansa mayroon nang globalisasyon.
Ang Globalisasyon ay hindi bago sa
ating kasaysayan…
Kalakalang Galyon (Unang anyo ng
Globalisasyon sa 16-19 siglo)
Kalakalan mula sa Acapulco, Mexico, at
Tsina, nagkaroon ng masigabong palitan ng
kultura at wika.
Ang Pilipinas ay nagging daungan, at
nagkaroon ng mga palitan sa kultura at wika,
kaya yung mga salita natin ngayon na palengke,
tskokolate, tiangge, mais, ay galing sa Mexico
at ang iba ay sa Aztec.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
At dahil dito, may mga Pilipino ang nag
tungo sa Mexico, at dala dala nila kanilang wika
at kultura kaya, batay sap ag-aaral ni…
Dr. Jaime Veneracion –
(isang historian galing sa UP Dept. of History,
pokus ng kanyang pag-aaral ay sa mga taong
nag migrate sa Mexico.) Natuklasan na
mayroong isang distrito sa Mexico na puro
Pilipin, at may mga lugar na may pangalan na
maganda, maligaya , at natagpuan niya ang
komunidad ng mga Filipino doon na sinasabing
sumabak sa digmaan ng Mexican revolution
noong 1810 kasama ng mga kapatid na
Mexican.
“Lutong Macau” - dinayang laro/ may
daya/fixed game
Dahil sa kalakalang galyon nagkaroon ng
Pagbubukas ng Kapuluan sa Pandaigdigang
Kalakalan (1834)
Binuksan ng mga Ingles ang Kapuluan noong
1834 sa Pandaigdigang Kalakalan, Hindi mga
Kastila ang gumawa nito pagkat sa mga
panahong ito ay palubog na ang Espanya at
isang makapangyarihang bansa na ang
Englatera, Nakita niya ang potensyal at
kapangyarihan ng kalakal.
Nagsimula ang exportasyon ng mga
produktong lokal tulad ng asukal, indigo, pina,
jusi, sinamay sa mga kolonya ng Britanya.
Maraming Europeo ang naakit sa komersyo at
negosyo na noo’y nagdulot ng modernong
pamumuhay sa kolonya. Indikasyon ito ng
ugnay ng Filipinas sa Global na Merkado at
Kultura. Indikasyon ito ng ugnay ng Filipinas sa
global na merkado at kultura.
Page | 3
Kung gayon,
Nagsimula sa ugat na wikang
Austronesyano kung saan ang iba’t ibang wika
sa Kapuluan ay magkakamag-anak, hanggang
sa pagsulat ng Kawi Script at Baybayin, ang
Wikang Filipino ay pinayabong pa ng mga
wikang Kastila at wikang Ingles bukod sa iba
pang wikang banyaga dulot ng unang agos ng
globalisasyon mula sa Kalakalang Galyon
hanggang sa Pagbubukas ng Kolonya sa
Pandaigdigang Kalakalan.
Matapos ang mahigit isandaang taon,
ilang bagwis ng kolonyalismo at agos ng
globalisasyon ang nararanasan ng bansa.
Pagpihit ng bagong milenyo, usapin na
ang makabagong anyo ng Globalisasyon at
epekto nito sa mga institusyong Pambansa at
lokal.
Paano ilulugar ang wikang Filipino sa
panahon ng globalisasyon at
internasyonalisyaon lalo na sa
kontexto ng Edukasyon?
Kontemporaryong Usapin tungkol sa Wika
at Globalisasyon
Ingles ang Pandaigdigang Lingua Franca kung
gayo’y paano ang wikang Filipino dahil tingin
dito ng marami ay mababa at hindi
intelektwalisado.
Subalit ang mundo ay MultiLingual at
MultiKultural = “green politics”,
Ang pag-aaral ng kultura ay sa pamamagitan
ng wika. Taglay ng wika ang kultura.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
- Mentalidad ng karamihan, ang wikang
Filipino ay wikang “bakya” o wikang
panlansangan o pang showbiz lamang
at hindi intelektwalisado..
- Ang hamon ngayon nito sa atin, ay
maiangat ang pagtingin sa Wikang
Filipino at bigyang dangal ang Wikang
Filipino sa kasalukuyang panahon.
English bilang international lingua franca
- Pakikipagsapalaran ng wikang Filipino sa
mapangsaklaw o homogenizing effect
ng Englishization/Mcdonaldization.
- Hindi ingles ang kalaban ngunit ang
mentalidad na mas uunlad tayo sa
Ingles
- Mahalaga ang Inges, subalit na hindi
dapat inaapakapakan at mababa ang
tingin natin sa sarili nating wika
Green Politics
- Itinutulak ang linguistic/cultural
diversity ang siyang magpapayaman sa
kaalaman at karunungan ng bawat
mamamayan ng mundo
Mother-tongue rights
- 2008, as International Year of
Languages
- Mahalaga ang wika ng buong bansa.
Mga mother tongue sa iba’t ibang bansa:
India – 1652
Papua New Guinea – 820 na wika
Indonesia – 742
China – 241
Rusya – 190
Page | 4
Philippines – ayon sa linggwistang si McFarland,
110 wika, at 109 ay nag uukat sa Austronesyano
at ang isa ay Chavakano ay Creole Spanish
INTERNASYONALISASYON
(Internationalization of Higher
education)
Tungkol sa mga Unibersidad, kung ang status
nila ay International na, may kinalaman din ito
sa knowledge and language acquisition at
curriculum enhancement.
Sinasabing ang isang Unibersidad ay pang
International na, kung marami na ang kanyang
International students, maraming foreign
visiting professors at kung marami-rami ang
kanyang international programs.
Paano ina accredit? Kung pumapasa ba ang
isang unibersidad sa international standards?
Tinitignan ang mga facility, ang curriculum ng
bawat kolehiyo, ito ba ay pasado sa
Internaational standard? Profile ng mga prof +
student satisfactory. (Are you satisfied with the
system, with the educational status,)
---- Dahil may inaabot tayong international
standard, at bakit kailang ito ma accredit ?
Preparasyon para sa mga estudyante pagka
graduate, na bilang nagtapos sa isang
International accredited school, competitive
kayo, mas may advantage kayo compared sa
ibang applicant, Quality Standard.
GLOBAL EDUCATION
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
Mas economic, ito ay may kinalaman sa
marketing of international programs
commercialization at cooperation at sa business
advantage.
Kaagapay ng Internalisasyon ang globalisasyon,
kinakailangan na labas masok ang mga
banyagang mag-aaral o ang student and faculty
mobility, student, staff and teacher
development, academic standards and quality
assurance and international research
collaboration
Pagdating sa kontexto ng Edukasyon, ay
magkapanabay ang Internasyonalisasyon at
Global na Edukasyon.
Paano nagiging Wikang Global ang Filipino
dahil sa Internasyonalisasyon?
Ito ay batay sa mga kasunduan (MOA at MOU)
at partnership ng isang unibersidad sa isa pa.
Maliban sa pagkatuto ng Ingles, hindi
nakakaligtaan ang pag-aaral ng wikang Filipino,
kultura at kasaysayan ng Filipinas, kaya hindi
kinakailangan na ang mga banyagang mag aaral
ay Ingles lamang ang kanilang matutunan mula
sa atin, mahalaga rin na matutunan nila ang
ating wika, kasaysayan at kultura.
Ang Wikang Filipino ay inituturo na rin sa ibang
mga prestihiyosong paraalan sa labas ng
bansa.
1. Moscow State University, Rusya
2. Tokyo University of Foreign Studies,
Hapon
3. St. Petersburg University, Rusya
4. Beijing Foreign Studies University, Tsina
Page | 5
5. INALCO, Pransya
6. Osaka University, Hapon
7. University of California, US
8. University of Hawaii Manoa, US
Dr. Igor Podberedsky, Rusya
Ginawaran ng Presidential Medal of
Merit (2009) Dahil sa pagtatag ng Russian
Rizaliana at pagsalin ng Ruso ng mga nobela
nina Rizal, Nick Joaquin, F. Sionil Jose at NVM
Gonzales.
Vladimir Makarenko
Isang Ruso, na sumulat ng Filipino-
Russian dictionary noong 1970 at Wikang
Pilipino Textbook para sa 3rd and 4th year
students. Gayundin, sumulat din siya ng isang
artikulo tungkol sa ebolusyon ng Wikang
Tagalog.
Pinakaunang pag-aaral sa Rusya tungkol
sa Pilipinas ukol sa wika ay nasa Comparative
Dictionaries of all Languages and Dialects na
sinulat ni Peter S. Pallas noong 1787. Nakatala
rito ang wikang Tagalog, Kapampangan at wika
ng Maguindanao.
Si Pallas ay miyembro ng St. Petersburg
Academy of Sciences.
Sa pananaliksik ng Rusong si Natalia
Zabolotnaya, natagpuan niya ang librong
Voyages and Latest Observations in China,
Manila and Indo-Chinese Archipellage by
Perter Dobell noong unang bahagi ng siglo 19.
Si Dobell ay Amerikano na nagtrabaho sa
Russian Service at nakatalaga noon sa Manila
noong 1820 bilang Russian Consul General.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
Nailimbag ang libro sa Ingles na may salin ni N.
Grech noong 1833 sa St. Petesburg.
Matatagpuan sa libro ang heaograpiya at datoks
kultural ng Philippine Archipelago. Ayon kay
Zabolotnaya, tinipon ni Dobell ang ilang Tagalog
words in a pocket dictionary na ibinigay niya kay
Count Nikolay Rumyantsev, ang Foreign
Minister ng Rusya mula 1807-1814.
Tatlong mag-aaral mula sa St. Petersburg
University ng Rusya ay nag-aral ng wikang
Filipino sa Departamento ng Filipino at
Panitikan ng Pilipinas sa UP Diliman.
G. Sergey Klimenko
Nagtapos ng kanyang Masterado sa
Linguistics sa UPD. Siya ang magiging haligi sa
Programang Filipino sa St. Petersburg
University.
Mga banyang matatas sa Wikang Filipino
na nagging Visiting professor at fellow sa
UP Diliman
- Dr. Jean Christophe Gaillard,
Montpellier Univ, France
- Maria Stanyukovich, St. Petersburg
Univ, Russia (Curator ng Museum sa St.
Petershurg)
- Dr. Elena Frolova Moscow State Univ,
Russia
- Prof. Natalia Zabolotnaya, Moscow
State U, Russia (Pinakasikat)
GLOBALISASYON AT PANITIKAN
Habang may salin sa banyagang wika
ang mga akda nina Jose Rizal, Nick Joaquin, F.
Page | 6
Sionil Jose at NVM Gonzales, tayo ay nagsasalin
na rin ng mga Klasikong akda tungo sa wikang
Filipino
Bienvenido Lumbera – Pambansang Alagad
ng Sining para sa Panitikan ay ang nagsalin sa
wikang Filipino ng Rusong drama ni Maxim
Gorky na may pamagat na Enemies (Kaaway)
Thelma B. Kintanar – Nagsalin ng This Earth
of Mankind ni Pramoedya Ananta Toer na
nilimbang ng Solidaridad Publishing House,
1989
Mga Salin na Panitikang Popular
Mayroon ding mga galing sa Kastila
Mula Banyaga tungo sa Filipino
Game of Thrones, Les Miserables, Lord of the
Rings, City of Bones, Twilight Saga, Harry Potter
Series, Percy Jackson and the Olympians, Diary
of a Wimpy Kid, Vampire Diaries, Fifty Shades of
Grey, The Hunger Games, Anne of Green
Gables, The Little Prince, Marcel Proust’s
Remembrance of Things Past, Dear John, The
Fault in Our Stars
Precious Pages Publishing
Nakilala ang Precious Pages sa mga
romance novels katulad ng Harlequin
Romances. Proyekto ito ni Segundo “jun”
Matias Jr. na isialin sa Filipino ang mga patok
na panitikang popular sa Ingles para sa lokal na
merkado.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
Salin sa Banyaga mula sa Panitikang
Bernakular
Makatang Pangasinan, Santiago B. Villafania
“Murtami”(kalipunan ng tula) isinalin sa Hindi
sa pamagat na “Premanjali” ni Prakashak
Sahitya Bhandar noong Siteyembre 2013
Mga Pagsasalin ng Klasiks sa Komisyong sa
Wikang Filipino
- Gintanjali ni Rabindranath Tagore
isinalin ni Virgilio Almario sa Filipino
- The necklace ni Guy De Maupassant,
isinalin ni Allan Drain sa Filipino
- 7 Stories ni Anton Chekhov, isinalin ni
Fidel Rillo
- Tagalische Verskunst ni Jose Rizal,
isinalin ni Conrad Nuyles
Mga Obserbasyon sa Pagtuturp at
Paggamit ng Wikang Filipino sa Labas
ng Bansa
- Kulang pa sa mga libro at textbook
bagama’t epektibo ang paggamit ng
awit at pelikula
- Pagtuturo ng wika gamit ang lengua
franca
- Creolized ang wikang Filipino,
akomodadyon sa mga salita o kataga sa
iba’t ibang wika ng kapuluan
- Paggamit ng pamamaraang
“intercultural perspective” sa pagtuturo
KONKLUSYON
Mali ang pananaw na ang Wikang Filipino ay
hindi maaring makaagapay sa panahon ng
Page | 7
Globalisasyon at Internasyonalisasyon lalo na sa
Edukasyon.
Pinatunayan mula sa panahon ng kalakalang
galyon hanggang sa Pagbubukas ng Filipinas sa
Pandaigdigang Kalakalan na hindi nab ago ang
Globalisasyon sa ating bansa at kung ganoo’y
tayo di umano ay naisantabi nito.
Yumaman ang bokabularyo ng salalayan ng
Wikang Filipino, maging ng ating kultura sa
pagpasok ng mga salitang Mehikano/Aztec,
Kastila, Instik, Ingles sa kasaysayan ng
pakikipagkalakal.
Gayundin, nagpakilala rin tayo ng ating mga
salita at kultura sa ibang bansa katulad ng
Mexico na nagreresulta sa pakikisangkot ng mga
Filipino sa Rebolusyong Mexicano noong 1810.
At, sa kasalukuyang globalisasyon at
internasyonalisasyon ng edukasyon, namalas
natin na ang ating Wikang Filipino kasama ng
iba pang wika katulad ng Ilokano,
Kapampangan, Mangyan, Bisaya, ay itinuturo sa
mga prestihyosong unibersidad sa labas ng
bansa.
Napag-alaman din natin na ang
Internationalization Program na naglalaman ng
Visiting Professorship at Student Exchange ay
may oportunidad para sa masigla at maunlad na
pagtuturo ng Wikang Filipino, Panitikan at
Kultura sa loob at labas ng bansa.
Ang wikang Filipino ay hindi lamang yaong wika
ng lansangan ngunit, itinuturo ito sa ibang
bansa nang may paggalang at dignidad bilang
intelektwasiadong wika.
Ang wikang Filipino ay wikang Global, nasa ating
mga guro at mag-aaral lamang ang hamon ng
hinaharap at pag unlad ng wikang Filipino bilang
wikang global.
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES

ARALIN 5 ANG KATAYUAN NG 130 milyon may unang wika (Japan)

FILIPINO SA MGA GLOBAL NA 10. Punjabi/Lahnda

WIKA 100 milyon may unang wika (India at

Sampung Wikang Pinakamalaganap na
sinasalita sa Daigdig batay sa dami ng
gumagamit ditto bilang unang wika
1. Chinese
1.2bilyong may unang wika (China at mga
pamayanang Tsino sa buong daigdig)
Pakistan)
Sampung wikang pinakamalaganap na
sinasalita sa daigdig batay sa dami ng
gumagamit dito (unang wika man o hindi)
1. English - 1.121 bilyon kabuaang nagsasalita
2. Chinese - 1.107 bilyon kabuaang nagsasalita

2. Spanish 3. Hindi - 534.2 milyon kabuaang nagsasalita

400 milyon ang may unang wika (Espanya, 4. Spanish - 512.9 milyon kabuaang nagsasalita
Gitna at Timog Amerika)
3. English 5. French - 284.9 milyon kabuaang nagsasalita

360 milyon ang may unang wika (UK, US at 6. Arabic - 273.9 milyon kabuaang nagsasalita
mga kasapi ng British Commonwealth 7. Russian - 265 milyon kabuaang nagsasalita
gaya ng Canada, Australia, New Zealand,
etc.) 8. Bengali - 261.8 milyon kabuaang nagsasalita

4. Hindi 9. Portuguese- 236.5 milyon kabuaang

nagsasalita
(India at Pakistan)
10. Indonesian - 198.4 milyon kabuaang
5. Arabic nagsasalita
250 milyon may unang wika (Gitnang
Silangan)
ANO ANG ISANG WIKANG GLOBAL?
6. Portugues
Nagkakaroon ng tunay na estadong global ang
215 milyon may unang wika (Portugal, isang wika kapag pinag-ukulan ito ng
Brazil, Goa, Angola, Mozambique, Cape natatanging papel na kinikilala sa bawat bansa.
Verde, Guinea-Bisseau, São Tomé and
Príncipe, and Macau) 1. Kapag ginawa itong opisyal na wika ng
isang bansa na gagamiting wika ng
7. Bengali komunikasyon sa mga domeyn gaya ng
(India at Bangladesh) gobyerno, mga hukuman, midya, at
sistemang pang-edukasyon. Kailangang
8. Bengali mamaster ang opisyal na wika habang
170 milyon may unang wika (Russia) bata at magiging “pangalawang wika” o
komplemento sa unang wika.
9. Japanese

Page | 8
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
2. Kapag ang isang wika ang ginawang
priyoridad ng isang bansa sa pagtuturo
ng dayuhang wika, kahit hindi ito
kilalaning opisyal na wika. Ito ang
wikang ituturo sa mga bata pagpasok
nila sa paaralan.
Paano Nagiging Global ang Isang Wika
Walang kinalaman sa dami ng nagsasalita ang
pagiging global ng isang wika. Mas mahalaga
kung sino-sino ang mga nagsasalita ng wikang
iyon.
Hal., naging wikang internasyonal ang
wikang Romano sa kabuuan ng kanilang
Imperyo hindi dahil mas marami ang
mga Romano. Sadyang mas
makapangyarihan sila kaysa sa kanilang
mga nasasakupan
Hindi nagiging global ang wika dahil sa mga
katangiang estruktural nito, o dahil sa lawak ng
bokabularyo nito, o dahil dito nasusulat ang
mga dakilang panitikan ng nakaraan, o dahil
nauugnay ito sa dakilang kultura o relihiyon.
Mga salik ito na maaaring makahikayat sa isang
tao na pag-aralan ang isang wika ngunit hindi
ang mga ito ang makatitiyak ng paglaganap ng
isang wika.
Nagiging global ang isang wika dahil sa isang
pangunahing dahilan: ang kapangyarihan ng
tao, lalo na ang kanilang kapangyarihang
politikal at militar.
Walang kinalaman ang dami ng
nagsasalita kundi ang klase ng taong
nagsasalita nito (ang nagsasalita ba ng
filipino ay ang may mga pinag-aralan,
Page | 9
ay mga intelektwal, ginagamit ba ito sa
pag papayaman ng karunungan)
Mahalagang magamit mo ito sa
pagpapatalino at pag i-intelektwal ng
tao.
GAANO KALAWAK ANG PAGTUTURO NG
FILIPINO SA BUONG MUNDO?
Itinuturo ang Filipino at/o Panitikan at/o
Araling Pilipinas sa 46 na unibersidad sa ibang
bansa gaya ng Estados Unidos, Australia,
Switzerland, France, Russia, China, Japan,
Canada, Malaysia, at Brunei, bukod pa sa
mahigit 40 Philippine Schools Overseas (PSOs) –
pawang hayskul – sa Bahrain, China, East Timor,
Greece, Kuwait, Libya, Oman, Qatar, Kingdom of
Saudi Arabia, at United Arab Emirates.
MGA HADLANG SA PAGTATAMASA NG
FILIPINO NG ESTADONG GLOBAL
1. Mahinang Base ng Kapangyarihang
Politikal mula Mismo sa Pinagmumulan
ng Wika
a. Mas kinikilingan ang Ingles bilang wikang
opisyal (sa komunikasyon sa pamahalaan gaya
ng mga pulong ng gabinete, mga batas na
ipinapanukala sa Kongreso maging sa mga
debate ng mambabatas, mga pagdinig at
desisyon sa husgado, etc. gayundin sa
komunikasyon sa mga unibersidad)
b. Pag-aalis sa pagtuturo ng Filipino sa antas
tersiyaryo na pagkakataon sana para sa
intelektuwalisasyon ng wika; nababansot ang
potensiyal ng wika na makalikha ng kaalamang
maiaambag sa global na diskurso
c. Kakulangan ng kapangyarihan ng tanging
ahensiyang pangwika, ang Komisyon sa Wikang
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES

Filipino, na makalikha at makapagpatupad ng Monique Lhuillier

higit na mga polisiyang pangwika
 (born September 15, 1971 in Cebu City,
2. Mababang pagtingin ng ilang Filipino sa Philippines) is a Filipino-American fashion
kanilang sariling wika dahil sa konsiderasyong designer and creative director known for
ekonomiko her bridal, ready-to-wear and lifestyle brand.
Internationally recognized as one of America’s
3. Paggigiit sa paggamit ng dayuhang wika
foremost designers, she launched
upang matugunan ang mga dayuhang interes
her eponymous brand in 1996 and has since
na sa proseso ay pumipigil sa sariling wika
established fashion houses in Los
Angeles, California, where she primarily works
and lives, as well as in Manhattan's Upper East
Side.

ANG KATAYUAN NG FILIPINO SA MGA

Efren Manalang Reyes,
GLOBAL NA WIKA (Ukol sa
Internasyonalisasyon)  OLD, PLH (born August 26, 1954),
nicknamed The Magician and Bata, is
Julian Arca Banzon  a Filipino professional pool player. A winner of
(March 25, 1908 – September 13, 1988) was a over 70 international titles, Reyes was the first
Filipino biochemist and a National Scientist of player to win world championships in two
the Philippines. Banzon is credited for his different disciplines in pool. Among his
research in alternative fuel. He researched on numerous titles Reyes is a four-time World
the production of ethyl esterfuels Eight-ball Champion, the 1999 WPA World
from sugarcane and coconuts and devised a Nine-ball Champion, a three-time US Open
method of extracting residualcoconut winner, a two-time World Pool League winner
oil through chemical means. and a 14-time Derby City Classic winner –
including an unprecedented five Master of the
Table crowns. By defeating Earl Strickland in the
Ramon Cabanos Barba` inaugural Color of Money event in 1996, Reyes
took home the largest single event purse in pool
 (born August 31, 1939, San Nicolas, Ilocos history.
Norte is a Filipino inventor and
horticulturist best known for inventing a way to
induce more flowers in mango trees Brillante "Dante" Mendoza
using ethrel and potassium nitrate. Barba was
proclaimed a National Scientist of the (born 30 July 1960) is a Filipino independent
Philippines in June 2014.’ filmdirector. He was born and raised in San
Fernando, Pampanga. He took advertising arts

Page | 10
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
of the then College of Architecture and fine arts
at the University of Santo Tomas.
Mendoza won Best Director at the 62nd Cannes
Film Festival for his film Kinatay.
He has directed sixteen films since 2005. He
won the award for Best Director for his
film Kinatay at the 62nd Cannes Film
Festival. His 2009 film Lola won the award for
Best Film at the 6th Dubai International Film
Festival. His 2012 film Captive was shown in
competition at the 62nd Berlin International
Film Festival, in February 2012.
ARALIN 7 INTELEKTUWALISASYON
NG FILIPINO
TATLONG KLASIPIKASYON NG DOMEYN
PANGWIKA
1. Larangang Pangwika na Nagkokontrol
(Contolling Domains of Language)
- May katiyakan at wastong gamit ng
mga salita.
- Estandardisado at intelektwalisado
ang wika.
- Nagdidikta, pasalita man o pasulat.
- Kadalasang ginagamit sa mga
matataas na antas ng karunugan
gaya ng simbahan, batas, media,
paaralan, pamahalaan, industriya,
negosyo, komersyo at iba pa.
2. Nagkokontrol nang Bahagya na
Larangang Pangwika (Semi-controlling
Domains of Language)
- Pinahihintulutan ang pakikibahagi
ng tao sa iba’t ibang gawain subalit
hindi kinakailangan na maging
Page | 11
dalubhasa ang isang tao sa
paggamit ng wika.
- Hindi masyadong istrikto sa
paggamit ng wika.
- Relihiyon at entertainment ang mga
halimbawa nito.
3. Di-Nagkokontrol na mga Larangan ng
Wika (Non-controlling Domains of
Language)
- Pasalita lamang na kadalasang
makikita sa tahanan at sa lingua
franca ng isang bansa.
- May kalayaan ang ispiker kaugnay
sa gamit ng wika.
MGA KATANGIAN NG INTELEKTUWALISADONG
WIKA
 Ang wika ay intelektuwalisado kung ito
ay nasusulat (Sibayan, 1999).
 Hindi sapat ang pasalitang paraan para
masabing intelektuwalisado ang isang
wika. Kinakailangang ang wika ay
nakapagpapalimbag ng iba’t ibang balon
ng karunungan (libro, ensaklopidya at
iba pa) na magagamit ng tao tungo sa
paglago ng kanyang kaalaman
 Sa kaso ng Filipino, ang pag-
iintelektwalays dito ay nararapat ipokus
sa mga lawak na kumokontrol na wika o
controlling domains of language, mga
lawak na ayon sa kanya ay nagdidikta ng
wikang inaasam at pinapaboran ng mga
taong gumagamit ng wikang iyan.
 Halimbawa nito ay ang gamit ng wika sa
mahahalagang larangan tulad sa
edukasyon, pamahalaan, batas,
hukuman, agham at teknolohiya,
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
negosyo, pangkalakalan, industriya,
mga propesyon na may bahaging
larangan (sub domains) tulad ng
medisina at abogasya, mass media at
literatura.
APAT NA HAKBANG
INTELEKTUWALISASYON NG WIKA
1. SELEKSYON – yugto ng pagpili ng
wikang papaunlarin upang maging
intelektuwasido.
Halimbawa:
Bahasa Sur sa Indonesia
Bahasa Melayu sa Malaysia
2. ESTANDARDISASYON – pagkakaroon ng
kaisahan sa likod ng linggwistikong
pagkakaiba-iba ng mga wika.
Estandardisado ang wika kung tiyak ang
paggamit nito ayon sa tiyak na disiplina batay sa
mga limbag na teknikal na mga teksto gaya ng
mga aklat, diksyonaryo,tesauro at iba pa.
3. DISEMINASYON – ang wikang
estandardisado ay laganap na ginagamit
at nauunawaan lalo na para sa mga
tiyak na larangan ng karunungan.
4. KULTIBASYON - Ito ang proseso ng
paglinang sa wikang estandardisado.
Kung saan sa higit na paggamit ng wika
napagyayaman ang iba't ibang mga
pagpapakahulugan ng mga tiyak na
termino at salita na siyang daan para sa
elaborasyon ng kahulugan ng mga
rejister ng isang intelektuwalisadong
wika.
Page | 12
PARA KANINO ANG INTELEKTUWALISASYON?
- Isa itong kondisyon o kalagayan na
naipapakita na o nabibigyang
pagkakataon ang wika na umunlad at
SA
magamit sa iba’t ibang domeyn o
mapaggagamitan nito, hindi lang sa
pang-araw-araw na komunikasyon.
Kung gayon, hindi lang dapat na
makinabang dito ang mga nasa mga
unibersidad kundi pati ang karaniwang
mamamayan (P. Constantino).
READINGS:
Intelektuwalismo at Wika ni Renato
Constantino
Layunin ng Sanaysay:
1. Maipakita ang koneksyon at epekto ng
wika sa tradisyong intelektuwal ng isang
bansa.
2. Maipakita ang kawalang kakayahan ng
wikang banyaga sa oag-unlad ng isang
bansa at ang kahalagahan ng
pagkakaron ng sariling wikang
Pambansa na siyang magpapaunlad
nito.
Indirect colonialism – ang pagkakaiba ng
karanasang kolonyal sa mga karatig bansa. Ang
bansang nakapaloob sa anyong kolonyal na ito
ay:
- Mataas na ang antas ng sibilisasyon
nang silaý nasakop at ang kanilang
mananakop ay nagtatag ng indirect
colonialism na hinayaang manatili ang
institusyon at wika ng taumbayan
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES

- WIka at Edukasyon
Intellectual tradition – ito ang kulang sa mga
Pilipino, ito ang sanhi kung bakit walang
o Hanggang sa ngayon, ang mga
karanasang intelektuwal sa kahulugan at
bansang kabilang sa sa indirect
layunin at kung bakit hindi napapansin ang mga
colonialism (India, Indonesia,
problemang panlipunan.
Vietnam etc.) ay ginagamit parin
ang sarili nilang wika sa pakikipag
talastasa, maging kaswal o pang
Ang bansa natin ay walang taglay na
edukasyon. Ito ang mas ginagamit.
intellectual tradition. Mataas ang literacy rate
sa bansa ngunit walang kakayahan ang mga
mamamayan na lumikha ng kahulugan at
Direct colonialism – nangyari sa ating bansa,
layunin ng ating bayan. Maraming tao na ang
ganap ang pananakop sa lahat ng larangan ng
hindi alam kung saan nagmula ang mga salita o
ating buhay, sa relihiyon, edukasyon, istruktura,
bagay bagay sapagkat hindi nila binibigyan
lipunan ekonomiya, kultura at wika.
halaga ang kasaysayan kung kayat pati ang pag
- Isang uri ng kolonyalismo kung saan iba ng mababaw at malalim na salita ay hindi na
kasama ditto ang oag tatatag ng alam.
sentralisadong awtoridad mula sa
dayuhan sa lugar o bansang kanilang
nasasakupan, kasama ditto ang pagiging 5 dahilan ng pagkawala ng tradisyong ito:
opisyales ng mga dayuhan sa mga local.
1. Dahil ang mga kontribusyo ng ating
- Wika at Edukasyon
kababayan sa mundo ng kaisipan ay
o Nahahalo ang mga ibang salita
hindi nabibigyang pansin at
mula sa kanilang mananakop,
importansya sa ating kasalukuyang
ang mga bagay, paraan ng
akademya.
pamumuhay,
2. Ang pagtangkilik sa ‘mababaw na
pakikipagtalastasan, paraan sa
kaisipan’ na mula sa mga sa salita ng
ewkuwela at iba pa ay may
may-akda ay mga “pelikula o palabas sa
bahid ng gawi ng mga
telebisyon na simpleng pormula ang
mananakop
ginagamit sa paglutas ng mga
- Tradisyon at Kultura
problemang personal.
o Nabago, mula sa tunay na
3. Ang pagpapalaganap ng miseducation
pagkakakilanlan hanggang sa
ng mga tinatawag na mental
maging tradisyon at kultura na
technicians na bunga ng pagkabiktima
may impluwensya ng dayuhan,
sa ‘kolonyal na kamalayan’
ilan sa mga kagawian tulad ng
4. Ang pangangalaga sa status quo na
sayaw, musika, o mga
nagpapalaganap ng anti-intellectualism,
seremonya ay nakuha direkta
na naglalayong pigilan ang pagusbong
mula sa kanilang mananakop.
ng progresibong pag-iisip na kayang

Page | 13
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES
magpabago at “magluwal ng bagong
kamalayan”
5. “ang pag tanggap at pagkaalipin sa
wikang banyaga”
Estado at Simbolo
Dahil wika at edukasyon ang ginagamit
upang makipag-usap sa ibant tap, ito rin ang
ginagamit ng mga edukadong tao upang pag
yabungin ang kanilang mga salita upang sila ay
lalong umangat at maging “elite”dahil sa
pribilihiyo ng edukasyon sa wika, sila ay
umaangat oati ang estado at simbolo sa bansa
at mas nabibigyang pribiliheyo na
makasakngkot sa pang kaispang pagpupulong.
Kung kayat ang mga di napalad at syang naiwan
sa laylayan ang sumusunod
Intelektuwalismo (ayon kay Constantino) – ay
ang pagkakaroon ng malalim na kaisipan na
hindi direktang nabanggit ang kahulugan, ngunit
ito ang kaisipan umunawa at mag-isip ng lunas
sa mga suliraning panlipunan. Kung hindi natin
magagamit ang mga impormasyong nakukuha
natin, na sinabi ng may-akda na napipigilan
dulot ng paggamit ng wikang banyaga at ng
mekanikal na paraan ng pag-aaral, hindi rin ito
maituturing na isang tradisyong intelektwal.
Pagkakaroon ng pambansang wika = paunlarin
ang pambansang kaisipan.
“Ang mahabang kasaysayan ng
paggamit ng Ingles ay di nagbunga ng
kaunlaran” hindi madaling matanggal sa
sistemang kolonyal ang Ingles dahil sa
presensya nito sa buong daigdig, dahil narin sa
globalisasyon, mas lalong napaigting ang kapit
Page | 14
ng wika sa ating bansa dahil nagsisilbi itong
intrumento upang magkaroon ng komunikayon
sa iba pang bansang gumagamit nito.
 Samakatuwid, hindi na natin kayang
gawin ang nagawa ng mga maunlad nabansa
tulad ng Japan, Taiwan at Korea dahil nga sa
pagusbong nito; naging pangangailangan naang
paggamit ng wikang banyaga, o ang wikang
pandaigdig sa diplomasya at ekonomiya ng
isang bansa. Dagdag pa rito, hindi nakaranas
ang mga nasabing bansa ng kolonyalismo
upangmaikumpara ang pag-unlad nito sa
kasalukuyang kalagayan ng mga bansang
nakaranas nito.
Nasa wika ang susi para sa pag-unlad ng
intelektwalismo ng bawat Pilipino. Ito ay dapat
na nakadepende sa sariling batis ng kaalaman at
tiwalag sa dayuhang tradisyon ng kaalaman
dahil pwede naman at kayang lumikha ng
sariling tradisyong intelektwal kung gugustuhin.
Mangyayari lamang ito kung kikilos ang
mga intelektwal sa bansa—na siyang
inaasahang mangunguna sa pagtataguyod ng
kaunlaran ng isipan ng bawat Pilipino—kung
kakalag sila sa pansarili lamang nilang interes na
sila lamang ang umunlad ang  pamumuhay.
Aksayado ang kanilang dunong at kakayahan
sapagkat hindi ito nagagamit para sana sa
benepisyo ng karamihan at ng lipunan—kulang
ang  hubog sa kanilang isipan na mag-isip ng
para rin sa bayan—dahil sila mismo ay biktima
rin ng ‘misedukasyon’.
Indibidwalistiko ang tunguhin ng
pagtamo ng edukasyon, dahil sa tradisyunal na
pag-iisip ng mga Pilipino na magamit ang
edukasyon para sa pansariling ambisyon at
walang pakialam sa pagpapayaman ng iba pang
aspekto sa lipunan sa pamamagitan ng kanilang
mga sariling husay. Ang may taliwas na
pananaw naman dito ang siyang nababansagang
RZGC- 1SPS______
FILIPINO – 3RD SHIFTING NOTES

radikal, samantalang sila nga itong tagasulong

ng pa-usad na tunguhin para sa bansa.

Bunga ng malalim na ukit ng

impluwensyang mananakop lalo na ng Amerika
—sa usapin ng wika, naging hadlang ito sa
paggamit ng katutubong wika sa mga
mahahalagang porma ng komunikasyon, mas
mataas ang pagtingin sa paggamit ng Ingles—na
katawa-tawang realidad sapagkat sa totoo’y
kung tunay ngang tulay ito sa pag-unlad, bakit
tila ito pa nga ang nakakapagpabansot sa
tuluyang pagpaparunong ng kamalayan at pag-
iisip ng bawat Pilipino?

Ang patuloy na paggamit ng wikang

katutubo sa iba’t-ibang anyo sa sining at kultura
tulad ng mga akdang pampanitikan, radyo,
telebisyon, pahayagan, pelikula at iba pa, ay
isang paraan ng paggamit ng wika para sa
malalim na pag-iisip. Sa pagpapatuloy ng
ganitong kalagayan ay maisusulong ang
kaganapan ng intelektwalismo ng mga Pilipino.

Page | 15
RZGC- 1SPS______