UNIVERSITETI”ALEKSANDËR MOISIU”DURRËS

FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE DHE JURIDIKE

MASTER SHKENCOR “E DREJTE PRIVATE”

TEMË DIPLOME

“Zgjidhje alternative e mosmarrëveshjeve familjare.Vështrim

krahasues mes legjislacionit Shqiptar, Anglez dhe Traditës Juridike
Islame”.

STUDENTI: UDHËHEQËS SHKENCOR

BRISILDA QARRI Prof.Asoc.Dr.JULEJDA GERXHI

Durres, 2020

1
 Falenderim dhe mirënjohje!

Te hartosh nje temë kërkon mund dhe sakrificë megjithëse pjesa e falenderimeve
në punimin e diplomave është kriter opsional.Me të drejtë çdokush shpreh
mirënjohjen për mbështetjen e ofruar nga personat më të rëndësishëm.
Për realizimin e këtij punimi shpreh mirënjohje të thellë për udhehëqesen
shkencore Prof.Asoc.Dr. Julejda Gerxhi për ndihmën e pakursyer, këshillat
profesionale, idetë dhe konceptet gjatë gjithë procesit intensiv të studimit dhe
motivimin deri në përfundim të kësaj teme pa ndihmën e së cilës ky punim do të
ishte shumë i vështirë për tu realizuar.
Një falenderim i përzemërt shkon për të gjithë petagogët e Fakultetit të Shkencave
Politike-Juridike për punën e palodhshme dhe për njohuritë e dobishme që më
dhanë gjatë procesit mësimor si dhe për dhënien e mundësisë të përgatitjes së
temës të diplomës në nivelin Master.
Në fund dua të falenderoj familjen time për mbështetjen morale dhe financiare në
rrugëtimin tim të cilët po ashtu nuk ngurruan në asnjë qast të më jepnin
mbështetjen, dashamirësinë dhe inkurajimin e tyre gjatë kesaj nisme të gjatë e të
vështirë deri në realizimin e plotë të saj.

2
Lista e shkurtimeve

MIAM Takimi i Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit

LNZM Ligji “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”

SCCA Saudi Center for Commercial Arbitration

PPA Professional Practice Consultant

FMC Family Mediation Council

ADR Alternative Dispute Resolution

FMCA Family Mediation Council Accreditation
A.S Alejhi selam-Paqja qoftë mbi të
R.A Radiya-llahu anhu - Allahu qoftë i kënaqur me të
FPR Family Procedure Rules

3
 Përmbajtja
Mirënjohje…………………………………………………………………………………..…2
Lista e shkurtimeve………………………………………………………………..……..……3
Përmbajtja…………………………………………………………………………………..…4
Abstrakt…………………………………………………………………………....………..…6
Deklaratë statutore………………………………………………………………………….…8
Hyrje ……………………………………………………………………………..……….…..9
Qëllimi i studimit…………………………………………………………………………..…11
Hipoteza……………………………………………….…………………………………...…12
Objektivat……………………………………………….…………………………………….12
Metodologjia e punimit…………………………………………...…………………………..12
Përmbledhja ekzekutive………………………….………………………………………...…13

Kreu 1.Aspekte të së Drejtës të Ndërmjetësimit në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve familjare.

1.1 Zhvillimi i të drejtës të ndërmjetësimit në Shqipëri………………………………………14

1.2 Kuadri ligjor për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve…………………..…16

1.3 Ndërmjetësimi në qështjet familjare…………………………………………………..…..17

1.4 Rëndësia e rolit të ndërmjetësit në zgjidhjen e konflikteve familjare…………………..…21

1.5 Pozicioni i gjykatës në zgjidhjen me pajtim të mosmarrëveshjeve familjare…………..…22

1.6 Avantazhet e ndërmjetësimit ………………………………………………………….…..25

Kreu II.Parashikimi ligjor i zgjidhjeve të konflikteve familjare me ndërmjetësim në Shqipëri.

2.1 Të drejtat dhe detyrimet e ndërmjetësit…………………………………………..……….27

2.2 Parimi i konfidencialitetit ……………………………………………………….………..30

2.3 Procedura e ndërmjetësimit ………………………………………………………………32

4
2.4 Marreveshja e ndërmjetësimit…………………………………………………………….40

Kreu III.Analiza e ndërmjetësimi familjar në të drejtën Angleze.

3.1 Kuptimi dhe rregullimi ligjor i ndërmjetësimit në të drejtën Angleze…………………41

3.2 Profili i ndërmjetësit…………………………………………………………………....47
3.3 Ndërmjetësimi familjar dhe problematikat që zgjidh ky institut pa kaluar në gjykatë...51

3.4 Procesi dhe praktika e ndërmjetësimit familjar…………………………………………55

3.5 Elemente të procedures së ndërmjetësimit familjar në Family Mediation Act 2018…..62

Kreu IV.E drejta e ndërmjetësimit në çështjet familjare në traditën juridike islame.

4.1 Burimet ligjore të ndërmjetësimit dhe rregullat e aplikimit të tij……………….……..64

4.2 Prova e ligjshmërisë së ndërmjetësimit………………………………………………...67

4.3 Bazat e ndërmjetësimit në ligjin islam………………………………………………….69

4.4 Roli i fesë në zgjidhjen e konflikteve……………………………………………….….71

4.5 Format e ndërmjetësimit ne islam………………………………………….…….…….72

4.6 Çeshtjet famljare myslimane……………………………………………..……….……73

4.7 Rregullat e ndermjetesimit ne Arabine Saudite…………………………..……………75

4.8 Ndërmjetësimi në mosmarrëveshjet familjare islamike……………………….….……78

Perfundimi……………………………………………………………………………….….81

Rekomandimi……………………………………………………………………..……..….83

Bibliografia……………………………………………………………………………….…85

5
 Abstrakt
Konflikti mund të ndodhë kur anëtarët e familjes kanë pikëpamje ose bindje të ndryshme që
përplasen.. Çështjet e konfliktit që nuk zgjidhen në mënyrë paqësore mund të çojnë në diskutim
dhe pakënaqësi.Eshtë normale të mos pajtohemi me njëri-tjetrin herë pas here. Konflikti i rastit
është pjesë e jetës familjare. Sidoqoftë, konflikti i vazhdueshëm mund të jetë stresues dhe i
dëmshëm për marrëdhëniet njerezore. Shpesh njerëzit mendojnë se forma më e zakonshme e
zgjidhjes së konfliktit është përmes procedurës formale gjyqësore.Mirëpo,përvoja njerëzore ka
treguar se procesi gjyqësor gjithmonë sjell pakënaqësinë e njërës palë në ndarjen e detyrimeve në
qeshtjet familjare.Kjo ndodh jo për shkak së vendimi gjyqësor nuk është i drejtë por lidhet me
elementin e vullnetarisë të palës për ti përmbushur ato.Pala humbëse detyrimisht duhet ti
përmbushë detyrimet dhe ky fakt mund të ndikojë në gjendjen emocionale të tij ,në gatishmërinë
e të respektuarit të vendimit gjyqësor në konfliktet familjare.Për këtë arsye, ndërmjetësimi
vlerësohet si metoda më efektive në zgjidhjen e konflikteve. Ndërmjetësimi tenton ti balancojë
interesat e palëve dhe mund t’iu përshtatet rrethanave dhe nevojave specifike. Ndërmjetësimi ka
për qëllim kryesisht hulumtimin e opsioneve për zgjidhje dhe lehtësimin e negociatave ndërmjet
palëve për zgjidhjen miqësore të mosmarrëveshjes.Eshte e rendesishme te theksohet se nevoja
per ndërmjetësim në konfliktet familjare është e një rëndësie të veqantë.

Fjalët kyçe: mosmarrëveshje, ndërmjetësimi, çështje familjare.

6
 Abstract

Conflict can occur when family members have different views or beliefs that clash. Conflict
issues that are not resolved peacefully can lead to discussion and resentment. It is normal to
disagree with each other from time to time. Occasional conflict is part of family life. However,
ongoing conflict can be stressful and detrimental to human relationships. Often people think that
the most common form of conflict resolution is through formal court proceedings. However,
human experience has shown that litigation always brings dissatisfaction of one party in the
division of obligations in family matters. This happens not because the court decision does not is
fair but relates to the element of willingness of the party to fulfill them. The losing party must
fulfill the obligations and this fact can affect his emotional state, the willingness to respect the
court decision in family disputes. Therefore , mediation is considered as the most effective
method in resolving conflicts. Mediation tends to balance the interests of the parties and can be
tailored to specific circumstances and needs. Mediation is mainly aimed at exploring options for
settlement and facilitating negotiations between the parties for the amicable settlement of the
dispute. It is important to note that the need for mediation in family disputes is of particular
importance.

Keywords: dispute, mediation, family matters.

7
 DEKLARATË STATUORE

Nën përgjegjësinë time deklaroj se ky punim është shkruar prej meje, nuk është
prezantuar ndonjëherë para një institucioni tjetër për vlerësim dhe nuk është botuar
i tëri ose pjesë të veçanta të tij. Punimi nuk përmban material të shkruar nga ndonjë
person tjetër përveç rasteve të cituara dhe referuara.

8
 Hyrje
Një koncept i ri në praktikë për shoqërinë shqiptare, i cili duket se po gjen gjithnjë e më shumë
terren për t’u zhvilluar është zgjidhja e mosmarrëveshjeve përmes ndërmjetësimit.M
osmarrëveshjet e shumta me natyrë familjare, civile apo tregtare, që vihen re në jetën e
përditshme, prej kohësh kanë vënë në vështirësi institucionet e drejtësisë. Përballë numrit
gjithnjë në rritje dhe pamundësisë së zgjidhjes në kohë të tyre, lind nevoja e zgjidhjeve
alternative ndaj gjyqit, i cili sjell kosto të larta.

Në Shqipëri, tregu i ndërmjetësve nuk është shumë i zhvilluar, por megjithatë numri i
operatorëve në të është rritur, po ashtu edhe interesi i tyre. Masat e marra për funksionimin e
këtij institucioni tregojnë se ka më shumë siguri për të vepruar në këtë treg dhe për ta përdorur
atë në funksion dhe në mbështetje të ekonomisë.Instituti i Ndërmjetësimit, i krijuar në vitin 1999,
nuk ka pasur një traditë të konsoliduar, që të garantonte profesionalizmin dhe efektivitetin e
procesit të zgjidhjes së mosmarrëveshjeve ndërmjet palëve jashtë dyerve të gjykatave. Sot palët
kanë një mundësi tjetër, mundësinë që me vullnetin e tyre të lirë të zgjedhin një prej
ndermjetesve, për t’i dhënë fund konfliktit ndërmjet tyre1.

Ligji nr.10385, datë 24.02.2011, “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”, i

ndryshuar, përbën referencën kryesore për realizimin e shërbimit të ndërmjetësimit. Ai
përshkruan dispozitat bazë që duhet të ndiqen nga ndërmjetësi, si dhe bazën për procesin e plotë
të ndërmjetësimit, duke filluar me referimin e çështjes, caktimin e ndërmjetësit, e më pas me
procedurën e ndërmjetësimit, dhe raportimin në institucionin referues lidhur me rezultatin e
çështjes së ndërmjetësuar.Moment tjeter i rendesishem është futja e procedurës së
ndërmjetësimit, në Kodin e Procedurës Civile, ku detyrimisht Gjyqtarët dhe Prokurorët, në çdo
seancë njoftojnë palët dhe i udhëzojnë ato drejt zgjidhjes së konflikteve me ndërmjetësim, brenda
30 ditëve, dhe kur arrihet marrëveshja, gjykimi pushohet.Edhe K.Pr.C sipas ketij parashikimi
ligjor luan rol te rendesishem referimi ne institutin e ndermjetesimit.

Ndërmjetësimi perfaqeson një proces me të cilin një palë e tretë neutrale e quajtur ndërmjetësues
i ndihmon njerëzit në konflikt të negociojnë një marrëveshje reciprokisht të pranueshme. Palët në
ndërmjetësim kontrollojnë rezultatin. Një ndërmjetës lehtëson komunikimin, promovon
mirëkuptimin, ndihmon palët të identifikojnë nevojat dhe interesat e tyre, dhe përdor teknika
krijuese të zgjidhjes së problemeve për t'i lejuar palët të arrijnë marrëveshjen e tyre.
Ndërmjetësimi u jep palëve shumë më tepër kontroll mbi mënyrën e trajtimit të mosmarrëveshjes
ose ndryshimit të tyre dhe mbi rezultatin. Nëse negociatat deri më tani kanë dështuar,
ndërmjetësimi ofron një alternative për të ndjekur proceset gjyqësore ose procese të tjera më
formale. Shtrirja për zgjidhje është zakonisht më e madhe se mjetet juridike të disponueshme në
gjykata dhe tribunale ose edhe në negociata të zgjatura. Palët kundërshtuese janë angazhuar
drejtpërdrejt në negociatat e zgjidhjes së tyre. Palët gjithashtu rrisin mundësinë e vazhdimit të
marrëdhënieve të tyre duke përdorur ndërmjetësimin.
1
https://www.monitor.al/konfliktet-me-te-shpeshta-te-shqiptareve-qe-po-zgjidhen-me-ndermjetesim/

9
Në të drejtën angleze përveq Mediation Act 2017 që rregullon në linja të përgjithshme dhe në
mënyrë specifike zhvillimin e institutit të ndërmjetësimit, këtu ka një akt të posaqëm që rregullon
ndërmjetësimin në mosmarrëveshjet familjare Family Mediation Act 2018.Këto dy akte janë
objekt studimi për konfliktet që zgjidhen me ndërmjetësim. Njerëzit që përballen me
perspektivën e procesit gjyqësor shpesh pyesin nëse çështja e tyre është e përshtatshme për
ndërmjetësim. Pothuajse çdo lloj rasti mund të ndërmjetësohet, por rastet më të mira janë ato në
të cilat palët nuk kanë gjasa të arrijnë një marrëveshje zgjidhjeje më vete. Në fund të fundit, nëse
palët dhe avokatët e tyre janë të aftë të arrijnë një zgjidhje, nuk ka asnjë arsye për të paguar një
ndërmjetës për t'u përfshirë. Në të kundërt, nëse për ndonjë arsye nuk ka absolutisht asnjë
mundësi zgjidhjeje, palët mund të dëshirojnë të përqëndrohen në përgatitjen e gjyqit në vend.
Kjo është veçanërisht e vërtetë pasi ndërmjetësimi mund të heq elementin e befasisë duke
zbuluar paraprakisht argumentet më të mira të gjykimit të një pale. Sidoqoftë, kur zgjidhja është
të paktën një mundësi e largët, ndërmjetësimi mund t'i bashkojë palët dhe të bëjë marrëveshjen.
Llojet e zakonshme të padive që përfundojnë në ndërmjetësim përfshijnë shkeljen e
mosmarrëveshjeve të kontratave, lëndime dhe tortura, kërkesa për ndërprerje të gabuar, çështje të
së drejtës familjare dhe te tjera. Rastet që nuk janë të përshtatshme për ndërmjetësim përfshijnë
DUI dhe akuzat penale, falimentimin, dëbimin dhe çështjet e lidhura me imigracionin, ankesat e
aftësisë së kufizuar dhe çdo lloj tjetër të çështjeve të ndjekura nga qeveria. Rastet që nuk
përfshijnë një mosmarrëveshje aktive, siç janë çështjet e planifikimit të pasurive ose
transaksionet e pasurive të paluajtshme, gjithashtu nuk janë kandidatë ne ndermjetesim 2. Ligji
për ndërmjetësimin i referohet një forme të zgjidhjes alternative të mosmarrëveshjeve (ADR) në
të cilën palët në një padi takohen me një palë të tretë neutrale në përpjekje për të zgjidhur
çështjen. Eshtë detyrë e këtij personi të dëgjojë provat, të ndihmojë palët ndërgjyqëse të kuptojnë
pikëpamjen e njëri-tjetrit në lidhje me polemikën, dhe pastaj të lehtësojnë negociatat për një
zgjidhje vullnetare për çështjen. Qëllimi i ndërmjetësimit është të shmangë kohën dhe
shpenzimet e çështjeve të mëtejshme gjyqësore duke zgjidhur një proces gjyqësor në fillim të
procesit..

Gjykatat theksojnë fuqimisht rëndësinë e përpjekjes për të zgjidhur mosmarrëveshjet në

ndërmjetësim përpara se të ndiqet një kërkesë në gjykate. Si pjesë e strategjisë së tyre të
përpjekjes për të inkurajuar zgjidhjen alternative të mosmarrëveshjeve, ato janë të gatshme të
vendosin sanksione ndaj kostos për palët që refuzojnë të marrin pjesë në
ndërmjetësim.Ndërmjetësimi është procesi me ane të se ciles familjet mund të negociojnë për
marrëveshjet e ardhshme për fëmijët e tyre me ndihmën e një pale të tretë neutrale. Ndërmjetësi
nuk u tregon palëve se çfarë të bëjnë, por mund t'i ndihmojë palët të arrijnë në mënyrë miqësore
marrëveshje, ndërsa përpiqen të përmirësojnë komunikimin midis tyre.

Në traditën juridike islame, ndërmjetësimi Islam është një proces i themeluar për zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve në të cilat një palë e tretë e paanshme (ndërmjetësi) i ndihmon njerëzit në
mosmarrëveshje të gjejnë një zgjidhje të pranueshme reciprokisht. Sidoqoftë, Islami gjithashtu

2
https://www.hg.org/mediation-definition.html

10
artikulon dhe rregullon marrëdhëniet e njeriut me njerëzit e tjerë si individualisht ashtu edhe
kolektivisht. Ajete nga Kurani flasin për procesin e ndërmjetësimit në një mosmarrëveshje
familjare.Perveq Kuranit qe eshte burim i padiskutueshem i ndermjetesimit, tjeter burim qe
merret ne konsiderate ne zgjidhjen e mosmarreveshjeve jane hadithet e Pofetit Muhamed a.s .
Ndërmjetësimi islam bazohet në parimet e mëposhtme:
 Procesi duhet të jetë i drejtë për të gjitha palët me përfaqësim të barabartë nga secila palë.
 Procesi ka nevojë për zgjidhjen e problemeve bashkëpunuese midis atyre që janë në
diskutim,
 Qdo përpjekje duhet te jete për të synuar një situatë ‘fitore / fitore’ e cila është e
pranueshme për të gjitha palët
 Një përqendrim në të ardhmen, me theks në rindërtimin e marrëdhënieve ose njohja që
pajtimi për të mos pajtuar është gjithashtu i pranueshëm, por në mënyrë të civilizuar.
 Respekti për të gjithë të interesuarit duhet të jetë në pararojë të të gjitha diskutimeve dhe
marrëdhënieve.
 Qështjet e kaluara mund të jenë pjesë e diskutimit pa shpërndarë fajin për atë që ka
ndodhur në të kaluarën,
 Një besim që pranon ndjenjat, si dhe fakte qe lejojne pjesëmarrësit të heqin zemërimin e
tyre dhe të ecin përpara,
 Ri-pohimi i besimit se Allahu është duke shikuar gjithçka3.
Profeti Muhamed a.s i inkurajoi dhe u mundësonte të gjitha palëve per te:
 menduar për një qasje me sens të përbashkët për të zgjidhur çështjet e tyre që jane te
dobishme për të gjithë, përfshirë familjet dhe komunitetin në përgjithësi
 bëre një hap prapa dhe per te shikuar nga brenda për afrimin dhe sjelljet e tyre të shkurtra,
për të kontribuar në çështje si dhe hapesiren e nevojshme per te menduar se si mund ta
vendosni situatën si duhet.
 dalur me një zgjidhje praktike të tyre,nga e cila do të përfitojë të gjitha palët
 lejuar njerëzit të rindërtojnë marrëdhëniet ndërsa punojnë së bashku për të gjetur një bazë
të përbashkët për zgjidhjen
 arritur një marrëveshje që është e tyre4

1.Qëllimi i studimit
Punimi ka në qendër të studimit zgjidhjen e konflikteve familjare me anë të institutit të
ndërmjetësimit.Për të patur një tablo të qartë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve familjare, do të
pasqyrojmë në të drejtën e vendit tonë ligjin “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve” kurse në të drejtën angleze shtjellohen aktet Mediation Act 2017 dhe Family
Mediation Act 2018 ndër të tjera Takimin e Informacionit dhe të Vlerësimit të Ndërmjetësimit
(MIAM) sipas praktikes të ndërmjetësve anglez si dhe burimet më të rëndësishme të
ndërmjetësimit në traditën juridike Islame, Kuranin Fisnik dhe Hadithe të Profetit Muhamed a.s.
Në këtë temë trajtohen procesi dhe praktikat e ndërmjetësimit familjar ,parimi i
konfidencialitetit, cilësitë e ndërmjetësit dhe hapat e zhvillimit të ndërmjetësimit familjar të parë
3
https://www.muslimunitycenter.org/mediation-divorce/
4
http://www.rahmaa.org/domestic-violence/islamic-mediation/

11
në këndvështrim krahasues mes legjislacioneve të tre vendeve me traditë juridike të ndryshme.
Fillimisht jepet një vështrim i shkurtër historik i zhvillimit të ndërmjetësimit në këto vende.Më
pas merret në analizë ligjet bazë për ndërmjetësimin të secilit shtet në lidhje me procedurën dhe
elementet kryesor që i dallojnë ligjet nga njëra-tjetra.

2.Objektivat
Ky është një punim që ka për qëllim sjelljen në vëmendje dhe rivlerësimin e zgjidhjeve të
konflikteve familjare me ndërmjetësim dhe nxitjen e ndërveprimit të personit për të drejtën e tij
per t’iu drejtuar personave juridik që e ushtrojnë ndërmjetësimin në qdo kohë për të pasur një
zgjidhje më efikase dhe të pranueshme reciprokisht për të dyja palet.Padyshim, ndërmjetësimi
ka avantazhe të shumta duke u siguruar palëve një alternativë të re për zgjidhjen e konflikteve
dhe mosmarrëveshjeve të tyre, pa iu drejtuar procesit gjyqësor, ligjor, me një kosto shumë të
ulët, për një kohë të shumë të shkurtër, transparente, konfidenciale, me anë të një personi të
licencuar, ku janë vetë palët që vendosin në marrjen e këtij vendimi.Vështrimi krahahues mes
legjislacioneve të vendeve me traditë të ndryshme juridike, do të merret në konsideratë për të
parë diferencimet juridike mes tyre.

3.Hipotezat
1.A ka përparësi procesi i ndërmjetësimit në lidhje me strukturën dhe normat e zhvillimit të saj
në krahasim me proceset e tjera?2.Sa është i vlefshëm instituti i ndërmjetësimit në hierarkinë e
metodave alternative për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve duke përfshirë edhe sistemin gjyqësor në
tre shtetet me tradite juridike të ndryshme? 3.A sjell dobi për palët ndermjetesimi në qeshtjet
familjare?4.Cili është niveli i përgatitjes për zhvillimin e ndërmjetësimit familjar në shtetin
Anglez, në vendet islamike dhe në Shqipëri?

4.Metodologjia
Metoda e përdorur në këtë punim është ajo cilësore, ku në vetvete përfshin atë hulumtuese,
përshkruese,interpretuese dhe krahasimore.
Metoda hulumtuese është përdorur në mbledhjen e informacionit të nevojshëm në mënyrë
elektronike apo të shkruar duke përdorur literaturë të huaj dhe shqiptare si dhe në gjetjen e një
numri të madh të publikimeve shkencore nga ndërmjetës me pervojë ne lidhje me profesionin e
ndërjetësimit.
Me ane të metodës përshkruese janë dhënë normat të ndërmjetësimit familjar të ligjit vendas
dhe të huaj,paralelisht me shfaqjen e disa aspekteve nga praktika.
Metoda interpretuese ndalet tek shpjegimi i ndërmjetësimit familjar duke pasqyruar një tablo të
plotë të karakteristikatve të procesit ndërmjetësimit në nivel krahasimor të legjislacioneve që
janeë objekt studimi.Të kuptuarit drejtë të ligjit shqiptar të ndërmjetësimit do të trajtohet në
raport me atë të legjislacionit tëë huaj ku vendi ynë shumicën e normave i ka të adoptuar nga
legjislacioni ndërkombetar.
Metoda krahasuese me anë të së cilës konstatohen ngjashmëritë dhe ndryshimet ndërshteterore
mbi konceptin e ndërmjetësimit ,normat procedurale të zhvillimit të saj,fushat ku aplikohet
ndërmjetësimi familjar midis RSH dhe dy shteteve të tjera me kulturë të ndryshme

12
juridike.Krahasimi është përqendruar tek procesi i ndërmjetësimit, cilësitë e ndërmjetësit dhe në
efikasitetin në zgjidhjen e konflikteve familjare, sesi parashikohen në ligjin kombëtar dhe nga
legjislacioni i huaj.

5.Përmbledhja ekzekutive
Në lidhje me strukturën, punimi përbëhet nga katër krerë:
Kreu i parë prezantohet si kapitull bazë ku jepet rrethi i mosmarrëveshjeve që janë objekt
shqyrtimi në ndërmjetësimin familjar si dhe rëndësia e rolit të ndërmjetësit në zgjidhjen e
konflikteve familjare.Ky kapitull trajton ndërmjetësimin familjar në linja të përgjithshëm.Së pari
përshkruhet zanafilla e ndërmjetësimit në vendin tonë në lidhje me legjislacionin që u aplikua
dhe i kushtohet rëndësi në një qështje të plotë ligjit aktual për ndërmjetësimin.Duke marrë
parasysh faktin se ndërmjetësimi është një nga metodat më të suksesshme për zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve është bërë krahasimi me gjykatën për avantazhet që sjellin përfitime për të
dyja palët.
Kreu i dytë shpjegon në detaje procedurën e ndërmjetësimit në vendin tonë.Eshtë e rëndësishme
të theksohet se e drejta ynë bënë pjesë në familjen Civil Law dhe për këtë arsye paraqet
ndryshime ligjore në të drejteën e ndërmjeteësimit në dallim nga dy shtetet e tjera që janë pikë
referimi në trajtimin e temës.Gjatë punimit të këtij kapitulli është marrë në konsideratë Ligji”
Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”duke përshkruar procedurën e
ndërmjetësimit në përgjithësi e cila ështëë e njëjta procedurë që zbatohet edhe në ndërmjetësimin
familjar.Parimi i konfidencialitetit është parim esencial në ndërmjetësimin familjar prandaj sjell
siguri dhe mos humbje të interesit të palëve për ti dhënë zgjidhje konfliktit.Kështu është dhënë
një trajtim i shkurtër doktrinar për këtë parim.Kapitulli shpjegon edhe të drejtat dhe detyrimet e
ndërmjetësit që përbëjnë veprimtarinë profesionale meqenëse u është dhënë nga LNZM një
rëndësi e veqantë në lidhje me pozicionin e tij për zgjidhjen e konfikteve familjare.
Kreu i tretë i kushtohet ndërmjetësimit familjar sipas rregullimit ligjor të shtetit Anglez.Ky shtet
bën pjesë në familjen Common Law prandaj kemi një parashikim ligjor të ndryshëm të
ndërmjetësimit nëpërmjet akteve specifike.Kapitulli fillon me kuptimin e ndërmjetësimit ,
problematikat që zgjidh ky institut si edhe interpretimin e akteve që rregullojne procedurën e
ndërmjetësimit familjar.
Kreu i kater prezanton parashikimin ligjor të vendeve me tradite juridike islame të
ndërmjetësimit familjar.Kjo traditë ështëë e dallueshme për nga fryma e ndërtimin të ligjit dhe
nga autoriteti shtrëngues i saj në krahasim me traditën juridike të vendit tonë dhe të shtetit
Anglez dhe njihet si tradita juridike islame.Ky kapitull fokusohet në shpjegimin e rolit të fesë në
zgjidhjen e konflikteve duke u mbështetur në burimet e ligjshme të ndërmjetësimit, në bazat e saj
dhe tek profili i ndërmjetësit në zgjidhjen e konflikteve të mosmarrëveshjeve familjare
islamike.Në fund të punimit jepet rekomandimi dhe perfundimi ku kjo e fundit paraqet
krahasimin e të drejtës së ndërmjetësimit të tre vendeve me traditë të ndryshme juridike.

KREU 1. ASPEKTE TË SË DREJTËS TË NDËRMJETËSIMIT NË

ZGJIDHJEN E MOSMARRËVESHJEVE FAMILJARE.

1.1Zhvillimi i të drejtës së ndërmjetësimit në Shqipëri

13
 Në historinë e vendit tonë ndërmjetësimi si mënyrë për zgjidhjen e konflikteve nuk është
një institut i ri. Ndërmjetësimi ka qenë përherë prezent në shoqërinë shqiptare. Nje rregullim i
veqante te ndërmjetësimit është zbatuar në të drejtën zakonore . Në të drejtën zakonore, fetare
apo pozitive,gjejmë modele e shembuj të shumtë tradicionalë të zbatimit të metodave pajtuese e
ndërmjetësuese.

Në kontekstin shqiptar, instituti i ndërmjetësimit perfshihej tek e drejta zakonore

shqiptare, e cila është pjesë e një sistemi juridik të pashkruar. Ky sistem i përcaktonte
ndërmjetësit të drejta dhe detyrime të cilat janë të sanksionuara sipas mentalitetit shoqeror të
kohës.Kjo e drejtë eshtë veqori për një shoqëri pa shtet .Në të drejtën zakonore ndërmjetësimin e
gjejmë të sanksionuar në Kanunin e Lekë Dukagjinit, ku në paragrafin 668 dhe paragrafin 682 ai
trajtohet si alternativë të zgjidhjes së konflikteve. Konfliktet dhe problemet shoqërore kanuni i
rregullonte me anë të figurave të tilla si pleqnia (me karakter gjyqi), dorëzanët e gjakut (bestari),
pajtimi, ku si ndërmjetës ka qenë edhe ai që"ka hy për me da fjalët e kqia" , më pas prifti si
ndërmjetësues në emër të"Famullis a n`emër të flamurit".

Në kanunin e Lekë Dukagjinit parashikohet ndërmjetësimi në detaje tek instituti i

fejesës.Shkuesi luante rolin e ndërmjetësit.Kanuni e jep këtë përkufizim për shkuesin në
paragrafin 37:“Shkuesi thirret njaj, i cili rreket mu fjalë-mirë a te prindja e vajzes, qi të marrin a
të napin vajzen për at djalë”. Sipas kanunit te Lekë Dukagjinit shkuesia dhe fejesa shikoheshin si
të drejta të personit që hynte shkesë.Ndër të drejtat e tij përmendet e drejta për të ndërmjetësuar
tek dhëndëri dhe nusja dhe gjithashtu ndërmjetës tek prindërit e palëve.Në kanun theksohet se
ndërmjetësi nuk mund të bëj shkuesi midis palëve të njëjtit fis, brez dhe gjak deri në shtatë
breza.Një tjetër rol i ndërmjetësit të kësaj periudhë ishte momenti kur djali donte të prishte
fejesën dhe ai ishte i detyruar të njoftonte familjen e vajzës që djali nuk e donte vajzën.Disa
parime të ndërmjetësimit të përmendura në Kanunin e Lekë Dukagjinit renditen: -Ndërmjetësi as
nuk nxehet, as nuk bën faj.Ndërmjetësi ishte ai i cili hyn me nda fjalët e këqija nga të cilat mund
të vij vrasja.Ndërmjetësi mund të jetë burrë,grua, vajzë apo djalë prift ose hoxhë.Ndërmjetësi
mund të hyjë në shtëpi, katund në katund.Ai u merr mendime të dyjave palëve se kur do të
takohen për të zgjidhur mosmarrëveshjen.Ndërmjetësi po nuk arriti ti pajtojë palët qështja i kalon
burrave të urtë që janë pleqtë e fshatit dhe në këtë mënyre lirohet nga ngarkesa e qështjes 5. Një
ndryshim drastik në të drejtën familjare është se ligji mbron vetëm martesën për shkak të
pasojave thelbësore që sjell në familje.E drejta familjare njeh vetëm institutin e martesës dhe jo
të fejesës  Mund të përmendim gjithashtu rolin e veçantë që kanë luajtur pleqtë dhe gjyqi i pleqve, por edhe
kuvendi që gjykonte në raste të veçanta, të cilët përpara se të gjykonin çështjen e paraqitur bënin të gjitha përpjekjet
për pajtim. Këtë rol të këtyre institucioneve zakonore e ka huazuar herë pas here edhe e drejta shtetërore deri në
ditët tona.. Gjykatat e fshatit dhe të lagjeve, të njohura edhe si gjykata shoqërore të krijuara qysh
më 1968, e madje te njohura si hallka përbërëse të sistemit gjyqësor, gjykonin çështje të

5
Kanuni i Leke Dukagjinit,veper e Shtjefen Gjeqovit ribotohet sipas botimit te vitit 1933 shtypur ne
Shkoder.

14
një rëndësie të vogël, të cilët me të marrë kërkesën duhet të bënin të gjitha përpjekjet për pajtim
të palëve në konflikt.

Në dhjetor të vitit 1995, me iniciativën e një grupi specialistësh të drejtësisë, sociologjisë

dhe kulturës,për herë të parë në Shqipëri është ngritur dhe institucionalizuar“Fondacioni i
Pajtimit të Mosmarrëveshjeve” .Përpjekjet e këtij fondacioni si edhe klima ere legjislative e pas viteve ‘90 në
Shqipëri, kanë bërë që,ndërmjetësimi si alternativë e zgjidhjes së konflikteve të jetë i përfshirë në
kodet dhe akte ligjore.

Eksperienca e parë me një ligj të posaçëm të ndërmjetësimit përkon me Ligjin nr. 8465,
datë11.3.1999,“Për ndërmjetësimin për zgjidhjen me pajtim të mosmarrëveshjeve” , i cili, në fakt, nuk
parashikonte ndërmjetësimin si alternativë të zgjidhjes së mosmarrëveshjeve tregtare. Ky problem u
zgjidh me ligjin nr.9090, datë 26.06.2003,“Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve” , i cili
shfuqizoi të mëparshmin dhe me të cilin është përfshirë ndërmjetësimi si alternativë e zgjidhjes
së mosmarrëveshjeve tregtare. Por, ky ligj nuk zgjidhte të tërë hallkën e këtij institucioni dhe pikërisht
mbi këtë bazë dhe në kuadër të planit kombëtarpër zbatimin e MSA-së(2007 - 2012), më
24.2.2011, Ligji nr. 10835“Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”e shfuqizoi këtë të
fundit,pasi nuk ka qenë efektiv në përdorimin e tij shtatë vjeçar. Ligji në fuqi nr.10835 i vitit
2011 është pjesë përbërëse e reformave në kuadër të përafrimit të legjislacionit tëShqipërisë me atë
të BE-së dhe erdhi edhe si pasojë e kërkesës së vazhdueshme të shoqërisë civile, por edhe të vetë ekspertëve
të huaj që të rregullojë si duhet veprimtarinë e ndërmjetësimit. Ky ligj, i hartuar nëpërputhje me
direktivën 2008/52/KE të BE-së dhe Kodin Etik Europian i Ndërmjetësit, e sanksiononn dërmjetësimin si
një veprimtari të pavarur jashtëgjyqësore, që ndërmerret vullnetarisht nga palët për zgjidhjene
mosmarrëveshjeve të tyre

Mosmarrëveshjet mes palëve me natyre tregtare dhe civile me ligjin aktual nr.10385,
mund të zgjidhen pa shkuar në gjykatë. Në këtë ligj është parashikuar që një ndërmjetësues
ilicencuar mund të mbyllë pretendimet mes palëve në konflikt, si dhe të gjithë veprimtarinë e
ndërmjetësimi tdhe procedurat për kryerjen e procesit.Qëllimi i ligjvënësit në ligjin nr.10385
për ndërmjetësimin, është që të shkarkojë gjykatat civile nga një mbingarkesë e çështjeve të këtij
lloji me anë të procesit të ndërmjetësimit të detyruar duke siguruar zgjidhje të shpejtë,
fleksibilitet të procedimit, konfidencialitet, kursim dhe transparencë të tarifave, stimulime
fiskale,profesionalizëm dhe seriozitet të agjencive dhe të ndërmjetësve. Kjo ka vlerë të vecantë
sidomos nëmosmarrëveshjet me natyrë tregtare, ku kërkohet një zgjidhje e shpejtë, fleksibilitet
në procedim,konfidencialitet dhe mbi të gjitha një klimë besimi dhe vazhdimësie të
marrëdhënieve të palëve në proces.Ndërmjetësimi ka qenë edhe përpara se ligji ta bënte të
detyrueshme për rastet që përfshijnë çështjetë caktuara, por në vendin tonë nuk ka pasur sukses të madh
për shkak të një njohjeje të dobët të institutit ngaana e palëve ndërgjyqëse, dhe nga mungesa e besimit që i linte në
dorë një pale tjetër zgjidhjen emosmarrëveshjeve.Ligjvënësi me reformën e ndërmjetësimit ka vendosur një
pale të tretë, të paanshëm dhe pa ndonjë fuqi vendimmarrëse dhe gjykuese, me detyrënqë t’i vendosë
palët përballë njëri-tjetrit dhe do të jenë vetë ataqë do të gjejnë zgjidhjen e mosmarrëveshjes së
tyre (ndërmjetësimi lehtësues), ose të pranojnë propozimin endërmjetësit për një marrëveshje

15
(ndërmjetësimi vlerësues): padyshim që njëra zgjidhje ose tjetra duhet tëketë pëlqimin e të dyja
palëve që të jetë efektive dhe detyruese6.

1.2 Kuadri ligjor për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve

Dinamika e shpejt e zhvillimit ekonomik dhe ndryshimeve shoqërore, në botën
bashkëkohore, edhe në vendin tonë, në këto vitet e fundit është e karakterizuar me rritjen e
numrit të madhë të mosmarrëveshjeve dhe konflikteve të shumta ndër njerëzore. Pjesa më e
madhe e tyre janë të determinuara nga rrjedhat impulsive të jetës të shkaktuara pas ndryshimeve
të mëdha në shoqërinë bashkëkohore, sidomos nga dhjetëvjetëshi i fundit të shekullit të kaluar e
tutje. Gjithashtu interferimet që shkakton zhvillimi shoqëror i bazuar në një ekonomi tregu ku
duhet doemosdo te bashkëjetojnë dhe veprojnë interesa të shumta private dhe publike. Padyshim,
zhvillimi i këtyre rrjedhave shoqërore, shkakton edhe mospajtime, konteste dhe konflikte në mes
të palëve të ndryshme. Në një kuptim të përgjithshëm mund të themi se konflikti përkufizohet si
situatë në të cilën individët nuk pajtohen apo kanë nevoja, interesa apo vlera të ndryshme, të cilat
rezultojnë me mospajtim, mosbesim dhe tensione në mes tyre7.

Ne situata te tilla konfliktuale, shpesh njerëzit mendojnë se forma më e zakonshme e

zgjidhjes së konfliktit është përmes procedurës formale gjyqësore.Ndërmjetësimi është një
metodë që aplikon një zgjidhje të shpejtë dhe të pranueshme për të dyja palët të konfliktit në
krahasim me procesin gjyqësor. Në vendin tonë e drejta e ndërmjetësimit është një degë e re e
aplikuar në sistemin e Drejtësisë.Numri i çështjeve që zgjidhen me ndërmjetësim në vitet e fundit
është i lartë dhe njerëzit çdo ditë kërkojnë këtë alternativë të zgjidhjes të mosmarrëveshjes të
tyre. Ndërmjetësimi vlerësohet si një alternativë e suksesshme e zgjidhjes të mosmarrëveshjeve
veqanërisht të konflikteve familjare. Me termin “Ndërmjetësim” kuptohet procedura e zgjidhjes
jashtëgjyqësore të konflikteve, ku dy ose më shumë palë në mosmarrëveshje, mbi bazë të
vullnetit të lirë, përpiqen për të zgjidhur mosmarrëveshjet me mbështetjen e ndërmjetësit.Sipas
ligjit Nr.10385, datë 24.2.2011 “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”, neni 1
jep një përkufizim se çfarë nënkuptojmë me ndërmjetësim . Ndërmjetësimi është një veprimtari
jashtëgjyqësore, në të cilën palët kërkojnë zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje me anë të një
personi të tretë asnjanës (ndërmjetësit), për të arritur një zgjidhje të pranueshme të
mosmarrëveshjes dhe që nuk bie në kundërshtim me ligjin.

Konfliktet më të përhapura janë në familje.Sipas Deklaratës Universale të të Drejtave të

Njeriut “Familja është njësia themelore dhe natyrore e shoqërise ndërsa Kodi i Familjes i vitit
1985(neni 4) e përkufizon familjen si qelizë bazë të shoqerisë e cila bazohet në marrëdhëniet që
lindin nga martesa, gjinia dhe birësimi”.Instituti i Marrëdhënieve Familjare u shfaq shumë kohë
më parë. Veçantia e familjes qëndron në ndërveprimin e ngushtë të përditshëm të dy personave

6
“Ndërmjetësimi tregtar si një mundësi bashkëkohore e zgjidhjes së konfliktit” Emiliano Aliu , Publikuar
ne Academia.edu.
7
“Ndërmjetësimi në Sistemin e Drejtësisë së Republikës së Kosovës dhe efektshmëria pozitive e tij”
Hajrullah Mustafa ,Publikuar nga Revista shkencore juridike, Opinio Juris.

16
që jetojnë së bashku një larmi situatash jetësore. Shpesh në jetën familjare ka një keqkuptim,
shpërthejnë grindjet dhe lindin situata krize. Grindjet dhe skandalet e shpeshta mund të çojnë në
një ftohje të marrëdhënieve, tjetërsim të bashkëshortëve dhe divorc. Për të shmangur një rezultat
të trishtuar, ndermjetesimi paraqet nje rol te rendesishem ne zgjidhjen e mosmarreveshjeve.

Esenca, kuptimi dhe filozofia e ndërmjetësimit qëndron në faktin se mosmarrëveshjet në mes

paleve, janë gjithnje pjesë e pa ndarë e zhvillimit të jetës normale. Mos marrëveshjet, burojnë si
pasoje e keqkuptimeve. Prandaj, me rëndësi është si duhet t’i qasemi dhe të trajtojmë ato. Çdo
trajtim konstruktiv dhe përmbajtjesor, ofron mundësinë për përparim, zgjidhje të konfliktit, dhe
arritjen marrëveshjeve në mes palëve. Në të kundërtën ato munden që të shndërrohen në konflikt
që pastaj të jetë i rrezikshëm dhe i dëmshëm për jetën normale të palëve.

Ndërmjetësimi është një nga mënyrat e parashikuara në ligj për zgjidhjen e

mosmarrëveshjeve të ndryshme që lindin mes njerëzve si rrjedhojë e ekzistencës së konflikteve
dhe marrëdhënieve ekonomike, sociale, etj që zhvillojnë individët, personat fizikë e juridikë mes
tyre si rrjedhojë e lidhjeve familjare, marrëdhënieve kontraktuale, miqësore, jomiqësore.

Ndërmjetësimi për zgjidhjen me pajtim të mosmarrëveshjeve është veprimtari e pavarur, që

ushtrohet në përputhje me ligjin Nr.10 385, datë 24.2.2011 “Per ndermjetesimin ne zgjidhjen e
mosmarreveshjeve” dhe nuk bie në kundërshtim me të. Ndërmjetësit nuk kanë të drejtë të
urdhërojnë apo të detyrojnë palët të pranojnë zgjidhjen e mosmarrëveshjes. Per sa më lart
ndërmjetësimi është procedurë, teknikë mënyrë për të arritur një zgjidhje të konfliktit në mënyrë
paqësore, dhe pjesë përbërëse e kësaj procedure është arritja e një marrëveshje që është
finalizimi i tërë proçesit në marrëveshjen përbashkët mes palëve ku përcaktojnë të drejtat dhe
detyrimet reciproke që marrin përsipër, duke e sjellur ndërmjetësimin si mënyra më fitim-prurëse
pasi konflikti zgjidhet miqësisht mes tyre dhe kemi dy palë fituese.

1.3 Ndërmjetësimi në çështjet familjare

Në parim të gjitha mosmarrëveshjet familjare mund të ndërmjetësohen.Nuk ka vend për

ndërmjetësim vetëm për ato mosmarrëveshje ku është e detyrueshme rruga
gjyqësore.Ndërmjetësimi fillon me inciativën e palëve dhe me referim nga gjykata. Palët me
vullnetin e tyre te lirë mund t’i drejtohen ndërmjetësimit për zgjidhjen e konflikteve familjare ose
gjykata e kalon çështjen për ndërmjetësim.

Sipas ligjit Nr.10 385, datë 24.2.2011” Per ndërmjetësimin në zgjidhjen e

mosmarrëveshjeve”gjykata fton palët për zgjidhje me ndërmjetësim të konfliktit:

a) Në çështjet civile dhe familjare, kur ndërthuren interesat e të miturve;

b) Në çështjet e pajtimit në rastet e zgjidhjes së martesës, të parashikuar nga neni 134 i

Kodit të Familjes;

17
Duhet pasur kujdes në interesin e fëmijes gjatë ndërmjetësimit kur jemi përpara këtyre institutive
të së drejtës familjare:

1.Përgjegjësia prindërore.Përgjegjësia prindërore përfshin të drejtat dhe detyrimet që

prindërit kanë ndaj fëmijëve të tyre.Te drejtat dhe detyrimet prindërore që ushtrohen në lidhje
me personalitetin e fëmijës përfshijnë:kujdesi ndaj shëndetit,zhvillimit fizik e psikik të
femijës;sigurimi i mirëqenies materiale;sigurimi i mirëqenies emocionale e sociale;ruajtja
dhe mbikqyrja e fëmijes;marrja e masave me karakter edukues; e drejta për të mbajtur raporte
vetjake me fëmijen etj.Përveç të drejtat personale jopasurore prindi ka edhe detyrime dhe të
drejta lidhur me administrimin e pasurisë të fëmijes.Për të gjitha këto duhet të kushtohet një
rëndësi e veqantë nga ndërmjetësi kur ka detyrën për të zgjidhur një konflikt në jetën
familjare të bashkëshortëve.

2.Kujdestaria.Kujdestari duhet të përmbush detyrimet e përcaktuara nga ligji në mbrojtje të

interesave të miturit në kujdestari.Ai ka përgjegjësi në drejtim të përmbushjes së funksioneve
në administrimin e pasurisë dhe përgjigjet për dëmet e shkaktuar ndaj të tretëve.Konfiltet më
të shpeshta janë për personat që konkurojnë për të qenë kujdestar i fëmijes.

3Detyrimi për ushqim.E drejta për të kërkuar këtë detyrim i përket ish -bashkëshortit në
nevojë.Kur njërit prind i lihet fëmija për edukim dhe rritje dhe ai nuk ka të ardhura të
mjaftueshme për të mbajtur atë ,prindi tjetër duhet të japi një masë të caktuar të të ardhurave
deri në mbarimin e përgjegjësisë prindërore.Kur i mituri mbush moshën 18 vjeq mbaron
përgjegjësia prindërore.

4,E drejta e banimit.I mituri ka vendbanmin e përbashket e dy prindërve të tij.Ne rastin e

zgjidhjes të martesës fëmija ka për banim sipas marrëveshjes banesën e prindit që e ka nën
mbikqyrjen e tij.Zgjidhja e martesës vendoset me vendim nga gjykata dhe nuk është në
kompetencë të ndërmjetësimit.Prindërit mund të kenë kundërshtime në përzgjidhjen e
banesës më të përshtatshme për fëmijen.

5.Edukimi dhe arsimimi i fëmijes,Padyshim që është pjesa më e rëndësishime në jetën e të

miturit.Arsimimi ndikon në formimin e personalitetit të tij.Mosmarrëveshjet janë të tipit në
selektimin e institucionit arsimor më cilësor që ndikon në formimin e intelektit të fëmijes.

6.Administrimi i pasurisë të fëmijes.Deri kur fëmija fiton zotësinëë e plotë për të vepruar për
pasurinë e tij kujdeset prindi i cili është dhe perfaqësuesi i tij ligjor me përjashtim të rasteve
kur “I mituri, që ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, mund të kryejë veprime juridike
vetëm me pëlqimin e mëparshëm të përfaqësuesit të tij ligjor. Megjithatë ai mund të bëjë
pjesë në organizata shoqërore, të disponojë atë që fiton me punën e tij, të depozitojë kursimet
dhe t’i disponojë vetë këto depozita”.(neni 7 KC).Ne rastet që Kodi civil ka renditur si
përjashtuese për pasurinë e të miturit që mund ta administrojë vetë mund të lindin

18
 mosmarrëveshje prind-fëmije dhe është e nevojshme roli i ndërmjetësit për të zgjidhur
konfliktin,

Ndërmjetësimi mund të zbatohet në:

 Konfliktet tipike pasurore ne familje gjate kohes qe vazhdon martesa,si ato mbi:

 mënyrën e administrimit të të ardhurave të vëna nga puna ose burime të tjera të ligjshme
nga bashkëshortët, personalisht ose bashkërisht;

 mënyrën e krijimit të pasurisë së përbashkët dhe respektimin e të drejtave të

bashkëpronësisë , ku vlen të theksohet se të drejtat e gruas si bashkëpronare shpërfillen
ose mohohen nga bashkëshortët;

 ndarjen e pasurive në favor të fëmijëve, kur këta përgatiten të ndahen nga familja –nënë
dhe të ndërtojnë një familje të re.Në këtë formë shpesh paraqiten konfliket midis
vëllezërve me njëri-tjetrin ose midis motrave dhe vellezërve.Në ndonjë rast ka edhe
konflikte midis dhëndërave me vellezërit e bashkëshortëve të tyre që lidhen me elementët
e pronësisë që vijnë për ta si dhurata nga pasuria e prindërve;

 konfliktet tipike pasurore në familje pasi është zgjidhur martesa, të cilat kanë të bëjnë me:

 pagimin e detyrimit për ushqim(pensioni ushqimor) në favor të fëmijes, kur prindërit janë
divorcuar nga njëri-tjetri;

 ndryshimin e sasisë së detyrimit të pensionit ushqimor,që paguhet nga prindi,të cilit nuk i
lëne femija ne ngarkim;

 pjesëtimin e pasurisë bashkëshortore të vënë gjatë martesës;

 konfliktet tipike jopasurore në familje, të cilat kanë të bëjnë me:

 trajtimin e diskriminuar të gruas në familje;

 trajtimin e ndryshëm të fëmijeve nga ana e bashkëshortëve;

 fyerjen e gruas dhe të fëmijeve ose keqtrajtimin e tyre nga burri;

 mungesën e komunikimit midis nuseve dhe vjehrrave;

 shfaqjet e konservatorizmit të theksuar të prindërve ndaj fëmijeve-të rinjve , si dhe me
shfaqjet e theksuara të liberalizimit të këtyre të fundit,shpesh me pasoja negative për vetë
këta të rinj8.

8
Arta Mandro-Balili “ E Drejta Familjare” Shtepia Botuese Emal ,Tirane 2009.

19
Ndërmjetësimi familjar përbën një metodë restauruese, përmes të cilës anëtarët e familjes
dhe/ose kujdestarët lehtësohen për të diskutuar çështje të vështira dhe dalin me një plan për t’i
adresuar ato. Kjo metodë ka rezultuar shumë e suksesshme në parandalimin e përkeqësimit të
problemeve të ndryshme. Metoda e ndërmjetësimit familjar mund të përdoret kur familjet
vlerësohen se kanë vështirësi për kujdesin e fëmijëve të tyre ose përpiqen të menaxhojnë sjelljen
individuale të një fëmije. Një proces i ndërmjetësimit familjar mund të ndërmerret vetëm me
pëlqimin e familjeve. Personi që i referohen palët në ndërmjetësimin familjar nuk duhet të jetë
lehtësuesi i procesit.

Procesi

Përgatitja dhe angazhimi

 Lehtësuesi kontakton familjen, duke përfshirë të miturit/të rinjtë e identifikuar si

shkaktues të dëmit, për të rënë dakord për çështjet që duhet të zgjidhen dhe për të
shpjeguar se si mund të adresojë këto çështje ndërmjetësimi familjar.

 Lehtësuesi gjithashtu kërkon nga familja të sugjerojë se kush mund të ftohet tjetër, përveç
rrethit të ngushtë familjar. Të ftuar mund të jenë anëtarë të familjes më të zgjeruar dhe
njerëz të tjerë që luajnë rol në zgjidhjen e çështjes problematike, siç janë miqtë e familjes.

 Lehtësuesi bisedon me familjen për ndonjë shqetësim ose frikë që anëtarët e saj mund të
kenë në lidhje me pjesëmarrjen në takim dhe në lidhje me mbështetjen që ata mund të
kenë nevojë. Anëtarët e familjes mund të sjellin një mbështetës ose avokat në takim.
Gjithashtu duke biseduar me anëtarët e familjes, vendoset për vendin dhe kohën për
zhvillimin e takimit ku do të bëhet ndërmjetësimi familjar.

 Lehtësuesi duhet të bjerë dakord me personin që referon çështjen se çfarë informacioni

duhet t’i jepet familjes dhe çfarë mund dhe nuk mund të dakordësohet si pjesë e planit të
veprimit. Lehtësuesi gjithashtu duhet të jetë i vetëdijshëm se cilat shërbime mund të
ofrohen për të mbështetur planin e familjes.

Zhvillimi i takimit

- Dhënia e informacionit: Lehtësuesi cakton se secili person ka referuar rastin, qartëson qëllimin
dhe procesin e ndërmjetësimit familjar dhe se si do të kryhet procesi përmes rregullave bazë.
Personi që ka referuar rastin shpjegon arsyen e zhvillimit të këtij takimi dhe ndan informacionin
e duhur që ai ka për fëmijën dhe familjen me qëllim për të ndihmuar familjen për të bërë planin
dhe për të përshkruar burimet dhe mbështetjen që ata janë në gjendje të ofrojnë. Është e
nevojshme të shpjegohet çdo shqetësim i mirëqenies së fëmijës në lidhje me planin (p.sh. se
fëmija nuk duhet të ketë kontakt me një person të caktuar). Bëhet gjithashtu e qartë se çfarë
veprimi do të ndërmerret nëse familja nuk mund të bëjë një plan ose në rast se familjarët nuk
janë dakord me një plan të propozuar. I mituri dhe anëtarët e familjes mund të japin informacion,
të kërkojnë sqarime ose të ngrenë pyetje.

20
 - Koha private e familjes: Lehtësuesi largohet nga familja duke i lënë të diskutojnë në mënyrë
private, duke i bërë të qartë se lehtësuesi është aty pranë kur ata të kenë nevojë për të. Më pas
anëtarët e familjes flasin për çështjet dhe dalin me një plan që adreson nevojat e tyre. Anëtarët e
familjes identifikojnë burimet dhe mbështetjen që kërkohet nga shërbimet, si dhe nga vetë
anëtarët e familjes, për të bërë të mundur realizimin e planit.

- Plani dhe marrëveshja: Kur familja ka bërë planin e saj, referuesi i rastit dhe lehtësuesi
takohen me familjen për të diskutuar dhe dakordësuar planin duke marrë në konsideratë dhe
burimet për realizimin e këtij plani. Plani duhet të miratohet duke patur parasysh që fëmija të
mos rrezikohet të dëmtohet. Çdo arsye për mos pranimin e planit duhet të bëhet e qartë
menjëherë dhe familjes duhet t’i jepet mundësia për t’iu përgjigjur shqetësimeve dhe për të
ndryshuar planin. Është e rëndësishme që të miturit e përfshirë të kenë një kuptim të qartë të asaj
që është vendosur dhe se pikëpamjet e tyre dëgjohen e merren parasysh. Shërbimet e
specializuara (si psikologu, punonjësi social etj.) duhet të jenë dakord me lehtësusesin (dhe
agjencinë që përfaqësojnë), dhe është e rëndësishme që në këtë pikë të specifikohen afatet
kohore dhe përgjegjësitë për çdo detyrë. Gjithashtu duhet një dakordësi edhe për planet e
emergjencës, monitorimin dhe si të rishikohet plani. Lehtësuesi shpërndan planin tek anëtarët e
familjes, referuesi dhe profesionistët e tjerë përkatës.

- Zbatimi i planit: Është thelbësore që të gjithë aktorët e përfshirë të jenë përgjegjës për zbatimin
e përgjegjësive të tyre në plan brenda afatit të rënë dakord dhe të komunikojnë ose adresojnë
ndonjë problem që mund të lindë.

- Shqyrtimi i planit: Duhet të ketë një afat kohor të qartë dhe proces për shqyrtimin e zbatimit të
planit. Duhet të ofrohet një takim i grupit familjar për shqyrtimin e planit në mënyrë që të gjitha
palët të mund të japin llogari për mënyrën se si po zbatohet plani dhe për të bërë ndryshime në të
nëse është e nevojshme9.

1.4 Rëndesia e rolit të ndërmjetësit në zgjidhjen e konflikteve familjare

Në ditët e sotme kuptimi i institutit të martesës dhe rëndësia e saj në shoqëri ka

ndryshuar. Martesa nuk supozohet se është një angazhim për një jetë të tërë. Meqenëse parimi i
barazisë ka zëvendësuar hierarkinë si parim udhëheqës të së drejtës familjare, ajo dha më shumë
arsye për mosmarrëveshje familjare dhe u bë e pranueshme nga shoqeria te braktisej martesa që
eshte e patolerueshme ose thjesht e paplotësuar.Ndermjetesi perveç njohurive profesionale duhet
te jete i pergatitur emocionalisht qe ti japi diskutimit nje drejtim te duhur per palet.Qëllimi i tij
eshte te sugjerojë zgjidhjen e mosmarrëveshjes, si një opsion i denjë për ti dhene fund
konflikteve familjare. Në mosmarrëveshjet familjare me anën e tij shumë të veçantë emocionale,
profesionalizmi i ndërmjetësit duhet të jetë i padiskutueshëm dhe pa dyshim pasi asnjanësia e
ndërmjetësit luan një rol të madh dhe përvoja e tij personale e jetës nuk duhet të ndikojë në
qëndrimet e tij para palëve dhe të dëmtojë procesin e komunikimit. Ndërmjetësimi nuk është një
zgjatim i natyrshëm i praktikës së ligjit, sepse ndërmjetësimi lejon një përcaktim më të gjerë të

9
“Drejtesia restauruese dhe ndermjetesimi per te miturit dhe te rinjte”.Manuali eshte punim i Fondacionit“Zgjidhja
e Konflikteve dhe Pajtimi i Mosmarrëveshjeve”Pergatiti : Brunilda Zenelaga. Tirane 2018.

21
konfliktit, si dhe një qasje më të plotë për zgjidhjen e tij .Kjo është arsyeja pse disa ndërmjetës të
së drejtës familjare sjellin një dimension "terapeutik" të ndërmjetësimit, duke inkurajuar palët të
njohin dhe të përballen me çështjet themelore emocionale dhe, kur është e përshtatshme, të
punojnë për marrëdhëniet e tyre. Ndërmjetësimi në përgjithësi i kushton vëmendje të
konsiderueshme emocioneve dhe marrëdhënieve jo-juridike çfarë e bën atë më shumë sesa një
metodë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ku edhe në kontekstin e mosmarrëveshjeve
jofamiljare, ndërmjetësimi mund të çojë në një pajtim dhe ribashkim të të dy palëve.

Roli kryesor i ndërmjetësit është të lehtësojë komunikimin midis palëve në konflikt me

qëllim që t'i ndihmojë ata të arrijnë një zgjidhje te pranueshme për mosmarrëveshjen e tyre që
është në kohë, e drejtë dhe me kosto efektive. Megjithëse ndërmjetësi administron mbledhjen
dhe është përgjegjës për procedurat,ai nuk duhet të merr vendime dhe nuk ka fuqi të detyrojë një
zgjidhje. Zgjidhja duhet të arrihet vetëm me marrëveshje midis palëve. Ata janë përgjegjës për
zgjidhjen përfundimtare të mosmarrëveshjes. Për më tepër, një ndërmjetës nuk ka të drejtë ose
detyrë t'u ofrojë këshilla juridike palëve edhe nese ai ndodh që është avokat. Palët duhet të
kërkojnë këshilla juridike vetëm nga mbrojtësi i tyre ligjor. Sidoqoftë, ndërmjetësi mund të ngre
çështje dhe t'i ndihmojë palët të shqyrtojnë opsionet.Një ndërmjetës për çështjet familjare ulet me
njerëzit për të diskutuar opsionet dhe për të zhvilluar propozime për të zgjidhur një
mosmarrëveshje.Ndërmjetësi nuk duhet te mbaje anën e asnjërës palë. Seancat e ndërmjetësimit
janë konfidenciale10 .

1.5 Pozicioni i gjykates në zgjidhjen me pajtim të mosmarrëveshjeve familjare

Jeta familjare ka situatat e veta të konfliktit ndonëse është shumë e rëndësishme në jetën
e njeriut. Çdo konflikt që menaxhohet keq ose dobët, ka koston e vet materiale ose
morale.Përveq ndërmjetësimit në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, e drejta familjare njeh edhe
përpjekjet për pajtim nga ana e gjykatës.Ndryshimi kryesor qëndron në faktin se gjyqtëari
nuk ka rolin e asnjanësit si ndërmjetësi, por ai përfaqëson shtetin.Ndërmjetësimi në këtë rast
është pjesë e sistemit gjyqësor, është një fazë e procesit gjyqësor.Kur menaxhimi i situatave
të konfliktit nuk është i mundur prej anëtarëve të familjes ose prej bashkëshortëve, gjykata
vendos zgjidhjen që e quan më të përshtatshme për kërkesat e familjes dhe te
fëmijeve.Përpjekja për pajtim është detyrë ligjore dhe ka kosto pozitive sociale nëse
realizohet me kompetencë.
KF nuk rregullon ndërmjetësimin si një alternativë jashtëgjyqësore por nënvizon
detyrën e gjykatës për të zbatuar alternativën e zgjidhjes me pajtim gjatë seancave dhe
procesit gjyqeësor.Në pjesë të ndryshme KF, kur trajton mënyrën e menaxhimit ose të
zgjidhjes së konflikteve familjare, i bën kujtesë gjykatës dhe i kërkon asaj që,përpara se të
procedojë me një formë “rutinë”,”tipike për gjykatën”në zgjidhjen e konfliktit, t’u bëjë thirrje
10
https://justice.gov.mt/en/mmc/Pages/Roles-and-Duties-of-Mediator.aspx

22
palëve ose të kujdeset që të sulmojë zgjidhjet me pajtim të qështjes –objekt gjykimi.Kjo nuk
është risi e KF dhe as cilësi e përveqme e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve familjare, sepse
edhe KPrC i vë detyrë gjykatës të bëjë përpjekje për të pajtuar palët në mosmarrëveshje.Kjo
është një veprimtari shumë e spikatur gjatë veprimeve përgatitore, kuptohet kur natyra e
qështjes e lejon.Realizimi i saj kërkon pjesëmarrjen e vetë palëve.Këto përpjekje mund të
përsëriten në qdo fazë të hetimit gjyqësor.
Pjesët e KF ku tërhiqet vëmendja për veprime pajtuese nga ana e gjykatës shprehen:
a)Në rastet e zgjidhjes të martesës

Kështu sipas neneve 134,135 dhe 136 të KF kjo është një detyrë e gjykatës gjatë
shqyrtimit të padisë për zgjidhjen e martesës.Në këtë rast gjykata fillimisht cakton një seancë
pajtimi në të cilën duhet të paraqiten personalisht bashkëshortët(sepse janë ata që duhen të
pajtohen dhe kjo nuk mund të realizohet me përfaqësim).Gjyqtari mund të dëgjojë veqmas
secilin dhe, më pas, bashkërisht(teknika këto të njohura edhe prej ndërmjetësimit tradicional
ose modern), pa praninë e përfaqësuesve të tyre.Ka shumë raste kur padia për zgjidhjen e
martesës bëhet në gjaknxehtësi e sipër, pa u menduar e pa toleruar diversitetet e njëri-
tjetrit.Keto seanca pajtimi i ndërgjegjësojnë palët të reflektojnë për sigurinë e tyre, jashtë
tekave.Kur arrihet pajtimi, mbahet procesverbal dhe gjykimi pushohet për këtë
shkak.Gjyqtari nxit pajtimin e palëve dhe këtë kodi e shpreh përmes vendimeve që ai
(gjyqtari )merr.Kështu:

 Gjyqtari i vetëm vendos pushimin e gjykimit te çështjes, nëse në seancen e pajtimit

nuk paraqitet paditësi,i cili ka pasur dijeni rregullisht.
 Gjyqtari shtyn seancën e pajtimit kur nuk paraqitet i padituri, i cili ka pasur dijeni
rregullisht..
 Te paditurit i përsëritet njoftimi dhe,kur ky nuk paraqitet përsëri, pa ndonjë shkak të
arsyeshëm, gjyqtari, pasi dëgjon paditësin dhe krijon bindje se pajtimi i
bashkëshortëve nuk mund të arrihet,cakton seancën gjyqësore.
 Gjykata mund të shtyjë shpalljen e vendimit për zgjidhjen e martesës deri në 1 vit,
kur nuk ka krijuar bindjen e brendshme se përjashtohet qdo mundësi pajtimi e
bashkëshortëve.Kjo tregon sa të rëndësishme konsiderohen përpjekjet për pajtim.

b)Mosmarrëveshjet lidhur me fëmijet

Në qofte se prindërit nuk bien dakort për atë që kërkon interesi i fëmijes, ata mund ti
drejtohen gjykatës e cila vendos pasi është përpjekur ta zgjidhë qështjen me pajtim(neni 221
KF).Stimulimi ose detyrimi për zgjidhje miqësore ose me ndërmjetësim ose pajtim të
mosmarrëveshjeve familjare, është një detyrim që buron edhe prej instrumenteve
ndërkombëtare të ratifikuara prej vendit tonë.Kështu, sipas Konventës Evropiane “Për
marrëdhëniet me fëmijet”, e ratifikuar me ligjin nr.9359/24.3.2005,organet gjyqësore duhet
të marrin të gjitha masat per te nxitur prindërit dhe persona të tjerë që kanë lidhje familjare
me fëmijen,për të lidhur marrëveshje miqësore për realizimin e marrëdhenieve, sidomos

23
 duke përdorur ndërmjetësimin familjar ose ndonjë formë tjetër për zgjidhjen e
mosmarrëveshjes (neni7/b).Fryma e edukimit me ndjenjën e mirëkuptimit dhe të konsensusit
në marrëdhëniet familjare është një prirje të cilën e hasim edhe në nene të tjera të KF.

 Kështu ndodh në rastin kur prindërit kanë mbiemra të ndryshëm.Fëmijet duhet të

mbajnë te njëjtin mbiemër dhe ky është ai që prindërit vendosin me marrëveshje
ndërmjet tyre(neni 52 i KF).Fëmija i lindur jashtë martese merr mbiemrin e prindit,
amësia ose atësia e të cilit është e vendosur me përpara.Në qoftë se amësia dhe atësia
vendosen në të njëjtën kohë, prindërit vendosin me marrëveshje se cilin mbiemër do
të mbajë fëmija (neni 171KF).I birësuari merr mbiemrin e birësuesit dhe, në rast të
birësimit nga të dy bashkëshortët, mbiemrin e përbashkët të tyre; në qoftë se ata kanë
mbiemra te ndryshëm vendosin me marrëveshje se cilin mbiemër do të mbajë i
birësuari(neni 260).
 Bashkëshortët zgjedhin me marrëveshje të përbashkët vendbanimin e familjes.Në
rast mosmarrëveshjeje, secili nga bashkëshortët mund ti drejtohet gjykatës , e cila
mundohet të arrijë një zgjidhje me mirëkuptim.Kur kjo nuk është e mundur, gjykata
vendos zgjidhjen që e quan më të përshtatshme për kërkesat e familjes(neni 55 i KF).
 Bashkeëhortët merren vesh për regjimin pasuror martesor në rast se vendosin për një
regjim me kontratë dhe në vazhdimësi, qdo modifikim bëhet vetëm me marrëveshje
nëse ligji e mundëson këtë autonomi të bashkëshortëve.
 Bashkëshortët që bien dakort për zgjidhjen e martesës i paraqesin gjykatës për
miratim, së bashku me kërkesën,edhe një projektmarrëveshje që rregullon pasojat e
zgjidhjes së martesës.Marrëveshja përmban lënien për rritje dhe edukim të fëmijëve
të tyre të mitur,të ardhurat e nevojshme për rritjen dhe edukimin e tyre, kontributin e
secilit bashkëshort në favor të bashkëshortit nevojtar, nëse është rasti dhe nësë është
e mundur edhe rregullimin e marrëdhënieve të tyre pasurore.
 Personat bashkëjetues mund të lidhin marrëveshje para noterit, ku përcaktojnë
pasojat që rrjedhin nga bashkëjetesa lidhur me fëmijët dhe pasurinë gjatë
bashkëjetesës.
 Prindërit merren vesh për marrëdhëniet që do të mbajnë fëmijët me
gjyshërit(neni219)11.

Përveç dispozitave të Kodit të familjes, në K.Pr.C parashikohen të gjitha vepimet

proceduriale që gjykata bën për të zgjidhur qështjen me pajtim të palëve. E drejta procedurale
civile përcakton rregullat e procedurës që ndjek gjykata për përpjekjen me pajtim të palëve
për të zgjidhur mosmarrëveshjen sipas neneve si më poshtë:

11
Arta Mandro-Balili “ E Drejta Familjare” Shtepia Botuese Emal ,Tirane 2009.

24
 Në zbatim të detyrës që i është dhënë gjykatës që të bëjë të gjitha përpjekjet për të pajtuar
palët në mosmarrëveshje(neni 25 i K.Pr.C), gjyëqtari, gjatë veprimeve përgatitore, bën të
gjitha përpjekjet për të zgjidhur mosmarrëveshjen me pajtim, kur e lejon natyra e qështjes,
(neni 158/b i K.Pr.C).Nga ky pasazh i nenit 158/b të K.Pr.C del që për të realizuar pëlqimin
duhet të ekzistojë një parakusht, që natyra e qështjes ta lejojë këtë gjë, pra pajtimin.Kjo do të
thotë që:
a) marrëdhënia juridike objekt gjykimi nuk duhet të jetë në kundërshtim me ligjin ose në
kundërshtim me një nga normat urdhëruese ose ndaluese të rendit publik,(p.sh, nuk mund të
ketë pajtim në lidhje me një mosmarrëveshje të lindur nga një veprim juridik absolutisht i
pavlefshëm që nuk krijon asnjë pasojë juridike nga neni 92 i K.C).
b) palët ti disponojnë lirisht të drejtat mbi objektin e mosmarrëveshjes, pasi vetëm kur
ato i disponojnë lirisht të drejtat e tyre mbi objektin e mosmarrëveshjes mund ti falin ose të
heqin dorë prej këtyre të drejtave sipas nenit 511 të K.C ose ti ripërtërijnë ato sipas nenit 508
të K.C me anë të lëshimeve reciproke duke rregulluar ose parandaluar mosmarrëveshjet
midis tyre.
Neëe nuk ekzistojnë këto kushte, gjykata me vendim nuk pranon pajtimin, kundër të cilit
lejohet ankim i veqantë12.

Si përfundim, roli aktiv i gjykatës në lidhje me ndërmjetësimin do të sillte:

 uljen e volumit të gjykimit nga ana e gjyqtarëve,

 uljen e shpenzimeve procedurale,
 shpejtësinë e përfundimit të konfliktit, si dhe
krijimin e një atmosfere më miqësore nga pikëpamja sociale

1.6 Avantazhet e ndërmjetësimit

Një ndër problemet më serioze është numri i madh i rasteve në gjykata, të cilat kalojnë
kapacitetin e gjykatave për administrimin e tyre brenda një kohe të arsyeshme.Ndermjetesimi
si nje zgjidhje alternative e mosmarreveshjeve ka metodat dhe teknikat e veta qe e bejne
lehtesisht te dallueshme nga zgjidhjet e qeshtjeve ne rruge gjyqesore apo ne
arbtrazh.Avantazhet e ndermjetesimit grupohen si me poshte:
 Ndërmjetësimi mund të kryhet relativisht shpejt në krahasim me proceset gjyqësore, duke
marrë kohe mesatarisht nga 1 deri në 2 ditë;
 Nëse të dy palët bien dakord për ndërmjetësimin, kjo tregon qartë një gatishmëri për të
arritur një zgjidhje të negociuar;
 Ndërmjetësi i caktuar do të jetë i pavarur, nuk do të këshilloje ose te jape gjykim;
 Ndërmjetësi është aty për të lehtësuar dhe udhëhequr diskutimet midis palëve, me
objektivin kryesor të zgjidhjes së mosmarrëveshjes;

12
Alban Abaz Brati “Procedura Civile “Botimet” Dudaj”.

25
 Jane palët e përfshira në procesin e ndërmjetësimit që arrijnë në një zgjidhje
përfundimtare dhe jo ndërmjetësi;
 Eshtë një proces fleksibël që u siguron palëve qasje në një gamë të gjerë të rezultateve që
nuk janë të disponueshme në proceset gjyqësore. Për shembull, gjykatat zakonisht do të
urdhërojnë njërën palë të paguajë para palës tjetër, ndërsa në ndërmjetësim palët vijnë me
marrëveshjen e tyre dhe gjëra të tjera mund të merren parasysh;
 Nëse një zgjidhje nuk mund të arrihet, atëherë opsione të tjera janë ende në dispozicion;
 Gjate procesit ndermjetesi përpiqet të ruajë marrëdhëniet midis palëve;
 Ndërmjetësimi mund t'i lejojë secilës palë të dëgjojë pikëpamjet kundërshtare në një
mjedis jo konfrontues;
 Të dy palët duhet të nënshkruajnë një marrëveshje përfundimtare në mënyrë që ajo të
jetë detyruese;
 Palët përmes ndërmjetësit mund të sjellin çështje të tjera jashtë kontratës në ndërmjetësim
për të ndihmuar një zgjidhje tregtare;
 Eshte nje proces konfidencial dhe çdo gjë që diskutohet në ndërmjetësim konsiderohet
"pa paragjykim" dhe për këtë arsye nuk mund të përdoret si provë në ndonjë gjykatë
pasuese13.

Për më tepër ndërmjetësimi ndryshon nga procesi gjyqësor në këto aspekte:

1. Ndërmjetësimi është më pak i kushtueshëm në krahasim me procesin gjyqësor.Për të

zgjidhur qështjen në rrugë gjyqësore nevojitet ngritja e padisë nga njëra palë.Padia në
varësi të objektit ka të përcaktuar shumën në të holla.Gjithashtu gjatë procesit mund të
nevojitet marrja e provave të cilat kanë një vlerë ekonomike.Sigurisht të gjitha këto
verpime proceduriale kanë kosto që rëndojnë të ardhurat e palëve. Ndërmjetësi ka të
drejtën e shpërblimit për punën e kryer por shpenzimet që nevojiten gjatë gjithë gjykimit
të konfliktit janë shumë herë më të ulëta sesa të zgjidhësh çështjen në dyert e gjykatave.
2. Ndërmjetësimi kursen kohë.Afatet dhe kushtet nuk janë të përcaktuara në ligj sikurse
ndodh me padinë në procesin gjyqësor.Palët janë të lira që në qdo vend dhe në qdo kohë
të diskutojnë për zgjidhjen e mosmarrëveshjes.Procesi nuk zhvillohet me orare të
përcaktuara në mënyre strikte.Gjykata gjatë zhvillimit të seancave gjyqësore përcaktojnë
orare që detyrimisht duhen zbatuar nga të dyja palët.Ndërmjetësimi është relativisht i
thjeshtë. Nuk ka rregulla komplekse procedurale ose provuese që duhet të ndiqen.dhe
mund të zhvillohet në vende të ndryshme. Qendra e ndërmjetësimit do të përshtasë orarin
tuaj.Ndërmjetësimi është vullnetar dhe rezultati i tij përcaktohet nga palët.
3. Palët në ndërmjetësim mund të propozojnë mbi numrin dhe llojin e zgjidhjeve të
konfliktit. Ndërmjetësimi lejon që palët të rishikojnë dhe rregullojnë fushën e konfliktit të
tyre.Ne te kundert ,ne procesin gjyqësor palët paraqesin provat, argumentet,mjetet

13
MEDIATION– ADVANTAGES AND DISADVANTAGES by Mark Ëoodëard-Smith, Group Managing Director .

26
 provuese për të kundërshtuar njëri-tjetrin. Kërkimet e paditësit nuk mund të jenë përtej
asaj se qfarë ka kerkuar në padi.
4. Marrëveshja e ndërmjetësimit sjell efekte pozitive për të dyja palët.Në fund të procesit
arrihet një zgjidhje e kënaqshme ku palët dalin fituese nga ndërmjetësimi për konfliktin e
tyre.Në procesin gjyqësor vendimi i gjykatës është në favor të njërës palë ku si rrjedhojë
njëra palë del fituese dhe tjetra humbet. Zgjidhjet e arritura në ndërmjetësim janë më të
pranueshme për të dy palët sesa vendimet gjyqësore. Për shkak se per çdo zgjidhje te
arritur në diskutime domosdoshmërisht është rënë dakord vullnetarisht nga të dy palët,
detyrimet sipas marrëveshjes ka më shumë të ngjarë të përmbushen sesa detyrimet e
vendosura nga një gjykatë.

Ndërmjetësimi është i suksesshëm në mbi 80% të rasteve dhe në mbi 90% të rasteve palët i
përmbushin obligimet e tyre. Ky treg ka pasur vetëm kurbë rritje, pasi janë vetë palët që po e
kërkojnë ndërmjetësimin, falë avantazheve që ka ky proces, ka shumë raste që vetë avokatët e
palëve vijnë për t’i zgjidhur konfliktet me ndërmjetësim për shpejtësinë e shërbimit tonë. Numri i
rasteve të zgjidhura me ndërmjetësim ka arritur në mijëra, vetëm gjatë vitit 2018 janë zgjidhur
4780 raste14.

KREU II PARASHIKIMI LIGJOR I ZGJIDHJEVE TË KONFLIKTEVE

FAMILJARE ME NDËRMJETËSIM NË SHQIPËRI.

2.1 Të drejtat dhe detyrimet e ndërmjetësit.

Ndërmjetësi ka përgjegjësi për ushtrimin e profesionit.Mjetet që ai përdor për zgjidhjen e
qështjes nuk duhet të jenë në kundërshtim me ligjin. LNZM parashikon për ndërmjetësin të
drejta dhe detyrime të cilat ai është i detyruar ti respektojë gjatë detyrës së tij.Këto të drejta dhe
detyrime që janë esenciale për veprimtarinë e ndërmjetësit janë të renditura si më poshtë:

Të drejtat e ndërmjetësit

1.Ndërmjetësimi si zgjidhje alternative e mosmarrëveshjeve është veprimtari e pavarur

dhe e bazuar në ligj.Ashtu si avokatët që ofrojnë mbrojtje ligjore edhe ndërmjetësit kanë për
detyrë që të përdorin të gjitha mjetet e ligjshme për të arritur një zgjidhje të pranueshme që nuk
bie në kundërshtim me ligjin.Puna e ndërmjetësit sipas ligjit aktual në fuqi shpërblehet.
Ndërmjetësit, që e ushtrojnë këtë veprimtari si profesion, kanë të drejtë të kërkojnë dhe të
shpërblehen për punën, si dhe për shpenzimet e kryera në procedurën e ndërmjetësimit, sipas
marrëveshjes për ndërmjetësim, të nënshkruar me palët. Ne marreveshjen e ndermjetesimit ku
palet kane rene dakort per zgjidhjen e konfliktit percaktohet shperblimi i ndermjetesit.Keshilli
Drejtues propozon rregullat për tarifat e shpërblimit për punën e ndërmjetësit dhe ia përcjell
ministrit të Drejtësisë dhe ministrit të Financave për miratim. Tarifa ndërmjetësimi” janë tarifat e
shpërblimit për punën e ndërmjetësit gjatë zhvillimit të procedurës së ndërmjetësimit.
14
https://www.monitor.al/konfliktet-me-te-shpeshta-te-shqiptareve-qe-po-zgjidhen-me-ndermjetesim/

27
Ndermjetesi dhe palet kane parasysh rregullat per tarifat e shperblimit kur negociojne per
pagesen. Perveq tarifes te ndermjetesimit , procesi i zgjidhjes te konfliktit ka edhe barren e
shpezimeve procedurale.Shpenzimet procedurale perfaqesojne kete kuptim sipas ligjit aktual ne
fuqi “Shpenzime ndërmjetësimi” janë shpenzimet e kryera nga ndërmjetësi si rezultat i
veprimtarisë së ndërmjetësimit. Shpenzimet e procedurës së ndërmjetësimit paguhen
proporcionalisht nga palët, nëse në marrëveshjen midis tyre nuk është parashikuar ndryshe.

2,Ndërmjetësi i përzgjedhur nga palët në mosmarrëveshje nuk është i detyruar të lidhë

marrëveshje ndërmjetësimi. Në këtë rast, ndërmjetësi nuk është i detyruar të arsyetojë vendimin
e tij. Ndermjetesit i eshte dhene hapesire nga ligji qe jo ne te gjitha rastet qe i paraqiten per
zgjidhje te lidhe nje marreveshje ndermjetesimi.Kjo varet nga lloji dhe natyra e konfliktit.Per
shembull ne nje konflikt per ndarje te pasurise bashkeshortore eshte e domosdoshme nje
marreveshje ndermjetesimi.Vendimet e dhene nga gjykata perveq pjeses pershkruese duhet te
permbajne detyrimisht pjesen arsyetuese.Ne te kundert ne marreveshjen e ndermjetesimit mund
te mungoje arsyetimi i ndermjetesit per zgjidhjen e mosmarreveshjes.

Detyrimet e ndërmjetësit

Detyra e ndërmjetësit nuk është të marrë vendime, por të asistojë dhe të ofrojë mundësi
për zgjidhjen e konfliktit, ndërsa kjo e fundit është në dorë të palëve në çdo rast.

1.Ndërmjetësi e ushtron profesionin e vet në mënyrë të paanshme, me ndershmëri dhe

profesionalizëm, respekton rregullat e etikës profesionale dhe përdor të gjitha mjetet e ligjshme
për zgjidhjen e drejtë të mosmarrëveshjeve. Profesionalizmi ne detyre nenkupton qe ai duhet te
jete njohes shume i mire ne fushen e ndermjetesimit ne te cilen ai punon.Ndermjetesi do te
perpiqet te ndihmoje palet te arrijne nje zgjidhje te kenaqshme te mosmarreveshjes se tyre por
nuk ka autoritet qe te imponoje paleve nje zgjidhje. Ndermjetesi eshte i autorizuar te zhvilloje
takime te perbashketa dhe te vecanta me palet dhe te bejne rekomandime per zgjidhje.
Ndermjetesi mund te therrase eksperte ose konsulente, ne qofte se palet bien dakort dhe pranojne
pergjegjesite per shpenzimet e ketyre eksperteve ose konsulenteve. Ndërmjetësi duhet të jetë i
përgatitur dhe i duruar të punojë me palët individualisht ose bashkërisht, drejtpërdrejt ose në
mënyrë të tërthortë, duke aktivizuar edhe persona të tretë që mund të jenë me reputacion dhe që
gëzojnë besimin e palëve në një rast konkret ndërmjetësimi. Pavarësisht se ndërmjetësimi kryhet
jashtë dyerve të organeve të drejtësisë, jashtë dyerve të organeve të administratës shtetërore,
përsëri ai ka jo vetëm solemnitetin e tij si proces të përcaktuar me ligj, por ka edhe fuqinë e tij
juridike, deri në momentin që nuk preferohet nga ana e palëve një zgjidhje gjyqësore e konfliktit.

2. Ndërmjetësi nuk ofron këshillim ligjor. Gjate kohes qe ai ofron sherbimin e ndermjetesit nuk
mnd te perfaqesoje palet si avokate, prokurore,gjyqtar apo arbiter.Por kjo nuk e ndalon ate qe te
ndihmoje palet ne hartimin e dokumentacionit ne perpilimin e shkresave apo nevojave te tjera qe
mund te kene duke mos tejkaluar kufirin e ndermjetesit dhe thelbesore duke ruajtur
paanshmerine. Ndërmjetësi nuk mund të luajë kësisoj rolin e gjykatësit apo të japë drejtësi, por

28
ka kompetencë për të ndërtuar një proces komunikimi, dialogu dhe negocimi, duke i orientuar në
çdo rast palët drejt zgjidhjes më të mirë. E në çdo rast kur nuk ka dakordësi mes palëve apo
marrëveshja mes tyre është e pamundur për t’u arritur, zgjidhja e vetme mbetet rruga gjyqësore

3. Ndërmjetësi ruan konfidencialitetin për të dhënat, për të cilat ka dijeni për shkak të një
procedure ndërmjetësimi, në raport me secilën prej palëve apo me persona të tjerë jashtë
procedurave të ndërmjetësimit, me përjashtim të rastit kur pala, të dhënat e së cilës bëhen publike
ose përpunohen sipas legjislacionit për mbrojtjen e të dhënave personale, ka dhënë miratimin e
saj me shkrim.Ndermjetesi duhet te mbaje konfidencial cdo informacion te bere te ditur ne
vazhdim te ndermjetesimit, duke perfshire te gjitha materialet e shkruara qe i jepen atij si
ndermjetes. Palet bien dakort qe sesionet e ndermjetesimit jane zgjidhje me negocime dhe
publikimi i te dhenave ne ndonje procedim gjyqesor ose arbitrazh te mevonshem, eshte i
papranueshem per aq sa lejohet nga ligji. Palet bien dakort qe te mos bejne kerkese me shkrim
ose ne ndonje menyre tjeter ti kerkojne ndermjetesit qe te deshmojne ose te pregatise rregjistrime
ose shenime per ndonje procedim ne te ardhmen. Asnje transkriptim nuk do te mbahet gjate
procedimeve15.

4. Ndërmjetësi ruan sekretin profesional dhe nuk mund të detyrohet të dëshmojë për fakte dhe
rrethana, për të cilat vihet në dijeni gjatë ushtrimit të veprimtarisë së ndërmjetësimit, përveç rastit
kur jepet pëlqimi me shkrim nga të gjitha palët në ndërmjetësim.

5. Përveçse kur palët kanë rënë dakord ndryshe, ndërmjetësi nuk duhet të veprojë si arbitër për
zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje që ka qenë ose është subjekt i procedurave të ndërmjetësimit
ku ka qenë ndërmjetës, ose për zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje tjetër, që rrjedh nga e njëjta
marrëdhënie, e cila i është nënshtruar procedurës së ndërmjetësimit.

6. Me përfundimin e procedurës së ndërmjetësimit, ndërmjetësi njofton me shkrim, brenda

afateve të përcaktuara në këtë ligj gjykatën ose arbitrazhin, me qëllim fillimin e procedurave të
pezulluara për efekt të ndërmjetësimit.

Konflikti i interesit

Ndërmjetësi siguron që ndërmjet tij dhe palëve në një procedurë ndërmjetësimi nuk
ekziston asnjë konflikt interesi. Kur ka dyshime për pavarësinë dhe paanshmërinë e tij,
ndërmjetësi heq dorë nga procedurat e ndërmjetësimit.

Konsiderohet se ka konflikt interesash kur:

a) ndërmjetësi ka një interes personal, të lidhur në mënyrë të drejtpërdrejtë me të apo të

afërmit e tij, në çështjen për të cilën kërkohet ndërmjetësimi;
b) ndërmjetësi është kujdestar apo përfaqësues i njërës prej palëve;

“Rregullat e Procedures per Ndermjetesimin, Arbitrazhi dhe Ndermjetesimi Tregtar” Uaipit, Universidad de
15

Alicante.

29
 c) ndërmjetësi vetë, bashkëshortja ose të afërmit e tij, deri në shkallën e dytë, janë në
konflikt gjyqësor, në marrëdhënie kredie ose huaje me njërën prej palëve;
d) ç) ekziston një arsye serioze dhe e mjaftueshme që tregon një situatë konflikti interesi.

Kur një personi i ofrohet mundësia për t’u zgjedhur si ndërmjetës, ai duhet të deklarojë, si
dhe të vërë në dijeni palët për çdo rrethanë që mund të dëmtojë ose të shkaktojë dyshime për
paanshmërinë dhe pavarësinë e tij në lidhje me rastin që ndërmjetësohet.Gjithashtu ndërmjetësi,
duke filluar nga koha e caktimit në këtë detyrë dhe gjatë kohës së procedurës së ndërmjetësimit,
duhet t’u deklarojë pa vonesë palëve çdo rrethanë që mund të përbëjë cenim ose dyshim në
paanshmërinë dhe pavarësinë e tij.

2.2 Parimi i konfidencialitetit

Zbatimi i parimit të konfidencialitetit në proçesin e ndërmjetësimit paraqet një rëndësitë
veçantë në raport me vetë ekzistencën e tij . Rëndësia e tij është sanksionuar si në legjislacionin
shqiptar ashtu edhe në një sërë aktesh të rëndësishme ndërkombëtare.Në legjislacionin shqiptar
ky parim zë një vend të rëndësishëm. Garancia që jep zbatimi i tij është i lidhur me faktin se
pothuajse të gjitha informacionet e marra gjatë këtij proçesi ndërmjetësues nuk mund të
përdoren në proçese të mëpasshme arbitrazhi apo proçese gjyqësore, pra nuk mund të bëhen
publike. Ky parim konsiderohet edhe si karakteristë dalluese midis proçeseve të realizuara
nëpërmjet një metode alternative (ndërmjetësimi) dhe atyre përpara një gjykate të
zakonshme.Duke trajtuar këtë parim në Ligjin Shqiptar për ndërmjetësimin konstatojmë se ai
është jo vetëm një tipar i proçesit duke e bërë atë një proçes konfidencial (në kuptim të
privatësisë) por ligji e rradhit edhe si një detyrim specifik ndaj ndërmjetësit si dhe një të drejtë
dhe detyrim për palët në proçes.Referuar Direktivës së BE fakti që, koncepti i konfidencialitetit
përcaktohet që në hyrjen e saj shpreh rëndësinë e këtij parimi për suksesin dhe ekzistencën e
proçesittë ndërmjetësimit. Në këtë direktivë përcaktohet se “konfidencialiteti në proçesin e
ndërmjetësimit është i rëndësishëm dhe prandaj kjo Direktivë duhet të garantojë një shkallë
minimale përputhshmërinë e rregullave proçeduriale civile në lidhje me, si të mbrohet konfi
dencialiteti i ndërmjetësimit në çdo proçedurë të mëpashme gjyqësore Civile, Tregtare ose
Arbitrazhi”.

Në analizë të këtij paragrafi konstatojmë theksimin e rëndësisë së parimit të konfi

dencialitetit si dhe mënyrën që kërkohet të aplikohet për të garantuar zbatimin e tij . Direktiva
kërkon që nëpërmjet kristalizimit të disa standarteve të garantojë ekzistencën dhe zbatimin e këtij
parimi. Këto standarte janë minimale dhetë detyrueshme për tu zbatuar. Ekzistenca e tyre nuk i
kufizon vendet anëtare në të drejtën e tyre për të vendosur masa më të rrepta për të mbrojtur këtë
parim.Qëllimi i ekzistencës së këtyre standarteve është garancia, që i nevojitet palëve që janë
përfshirë apo që kërkojnë të futen në një proçes ndërmjetësimi, në lidhje mepërdorimin e
informacionit në proçeset e mëpasshme gjyqësore apo të Arbitrazhit,në rast të mos arritjes së një
marrëveshjeje pajtimi.Një akt tjetër është edhe Ligji Model Uncitral i cili ka një rëndësi të
veçantë duke shërbyer gjithashtu si një ligj model për Ndërmjetësimin, fakt ky që vërtetohet edhe

30
nga adaptimi i tij nga shumë vende. Ligji Model përbën aktin më të rëndësishëm të
ndërmjetësimit të miratuar nga Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të Drejtën
Ndërkombëtare Tregtare.Duke ju referuar ligjit Model UNCITRAL edhe ky sikundër Direktiva e
BE vendos në qendër të vëmendjes parimin e konfi dencialitetit. Qëndrimi që mban Ligji Model
për çështjen e konfi dencialitetit është shpjeguar qartë në udhësuesin e tij . Rëndësia e këtij
parimi sipas tij nënkupton faktin se ndërmjetësimi do jetë më atraktiv nëse palët do të kenë
besim, duke u mbështetur edhe në një garanci ligjore, se çdo informacion i lidhur me
ndërmjetësimin do të qëndrojë konfi dencial. Pra palët do të jenë të lira të shprehin në mënyrë të
sinqertë dhe të hapur çdo informacion në lidhje me mosmarrëveshjen që janë përfshirë duke u
garanatuar se ky informacion nuk do të përdoret në proçeset e mëpashme, në rast mosarritjes së
një marrëveshjeje pajtimi. Mungesa e një parimi të tillë jo vetëm që do të bënte që palët apo
përfaqësuesit e tyre të rezervoheshin në shprehjen në mënyrë të sinqertë dhe të hapur, por kjo do
të sillte një pasojë të rrezikshme siç do të ishte anashkalimi i proçesit të ndërmjetësimit duke
sjellë dështimin tij si metodë alternative të zgjidhjes së mosmarrëveshjeve. Vetë fakti që proçesi
i ndërmjetësimit është një proçes jo-formal i bazuar në vullnetin e lirë të palëve ekzistenca e një
garancie të tillë e bën atë një proçes më atraktiv dhe të besueshëm. Pra parimi i konfidencialiteti
përbën shtyllën kryesore në procesin e ndërmjetësimit, rrit efikasitetin dhe besimin për aplikimin
e tij si metodë alternative për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve16.

Pavarësisht rregullit të përgjithshëm se procedura e ndërmjetësimit familjar është

konfidenciale në LNZM janë parashikuar raste eksplicite kur të dhënat dhe marrëveshja e
ndërmjetësimit bëhet publike.Pavarësisht nga rregulli i ruajtjes së konfidencialitetit, bëhen
publike të dhënat dhe përmbajtja e marrëveshjes së arritur në rastet kur:

a) është e nevojshme për shkaqe të cenimit të interesave themelorë të shtetit dhe/apo

interesit publik;
b) është e nevojshme për parandalimin apo ndalimin e dhunës fizike apo psikologjike ndaj
çdo personi, veçanërisht ndaj fëmijëve apo personave me aftësi të kufizuara;
c) është e nevojshme për parandalimin apo ndalimin e keqtrajtimit, të dhunës fizike apo
psikike të personave me aftësi të kufizuara;
d) nëpërmjet bërjes publike të të dhënave dhe/apo marrëveshjes së ndërmjetësimit sigurohet
zbatimi i kësaj marrëveshjeje.
2.3 Procedura e ndërmjetësimit
Në nenin 17 të LNZM-së përshkruhet fillimi i procedurës së ndërmjetësimit, duke e
konsideruar një proces me disa elementë të rëndësishëm. Në mënyrë më specifike përcaktohen
detyrat dhe roli i ndërmjetësit në fazën parandërmjetësuese, duke nisur nga informimi i palëve
për qëllimet e seancave ndërmjetësuese dhe të parimeve mbi të cilat mbështetet ndërmjetësimi, të
rolit të ndërmjetësit dhe të palëve në këtë proces, të efekteve të marrëveshjes së arritur ndërmjet

Parimi i konfidencialitetit ne procesin e ndermjetesimit .Analize krahasuese Ndermjet ligjit shqiptar ,ligjit model
16

UNCITRAL dhe Direktives BE 2008/52/EC.Bledar Biti,Jurgis Qyrbja, Saimir Fekolli,Punim shkencor.

31
palëve, të mbulimit të shpenzimeve si për ofrimin e shërbimit të ndërmjetësimit dhe të kostove të
tjera që lidhen me pjesëmarrjen e ekspertëve. Në Komentarin e LNZM-së3 , janë përshkuar në
mënyrë të detajuar hapat që duhet të ndjekë ndërmjetësi për një proces të suksesshëm. Bazuar në
praktikën ndërmjetësuese të vendeve perëndimore dhe në Shqipëri, suksesi ose mossuksesi i
arritjes së zgjidhjes së një mosmarrëveshje varet në një masë të konsiderueshme nga
profesionalizimi i treguar nga ndërmjetësi gjatë procesit parandërmjetësues. Në procesin
ndërmjetësues fillimisht duhet të arrihet një marrëveshje paraprake ndërmjet palëve. Siç është
shprehur edhe në pikën 2 të nenit 17, palët dhe ndërmjetësi nënshkruajnë bashkërisht, me shkrim,
marrëveshjen për realizimin e procesit të ndërmjetësimit. Në këtë marrëveshje paraprake, përveç
gjeneraliteteve të palëve dhe përshkrimit të objektit të mosmarrëveshjes, përshkruhet edhe
pranimi në parim i ndërmjetësimit si alternativë zgjidhjeje.

Në rastet kur palët në fillim të procesit të ndërmjetësimit nuk formalizojnë marrëveshje

paraprake për mënyrën e realizimit të ndërmjetësimit, ndërmjetësi me iniciativë, siç është
shprehur dhe në pikën 3 të nenit 17, e zhvillon ndërmjetësimin në mënyrën më të përshtatshme,
duke marrë në konsideratë rrethanat e çështjes, kërkesat e palëve si dhe çdo element tjetër që
ndihmon në zgjidhjen e shpejtë të mosmarrëveshjes. E shprehur ndryshe, ndërmjetësi, në
konsensus me palët, përcakton vendin e organizimit të seancës ndërmjetësuese, kohën, mënyrën
e pagës së shpenzimeve të shërbimit të ndërmjetësimit, si dhe merr në konsideratë kërkesa të
veçanta të palëve që ndihmojnë në arritjen e marrëveshjes. Në praktikën bashkëkohore të
ndërmjetësimit është bërë normë që ndërmjetësi në seancën e parë të përbashkët të mbajë fjalën e
hapjes, e cila shërben si themel mbi të cilën palët mund të fillojnë të gjejnë zgjidhjen e
mosmarrëveshjes. Në mënyrë tipike, ndërmjetësi përpiqet të flasë me një zë të qetë, jozyrtar dhe
t’i bëjë palët të ndjehen mirë. E rëndësishme është që ndërmjetësi t’ua bëjë sa më të qartë palëve
rolin e tij në proces. Nuk ka ndonjë fjalë hyrëse të përsosur për të gjitha rastet. Më poshtë janë
listuar çështjet më kryesore që duhen të merren parasysh gjatë fjalës së hapjes së ndërmjetësit:

 U uron mirëseardhjen pjesëmarrësve.

 Prezanton veten (ndoshta pak fjalë për formimin si ndërmjetës dhe përvojën e tij në këtë
fushë).
 Prezanton gjithë të tjerët, pjesëmarrës në ndërmjetësim, emrat dhe rolet në ndërmjetësim.
 Falënderon ata për mundësinë që i kanë dhënë që t’i ndihmojë në gjetjen e zgjidhjes
përmes alternativës ndërmjetësuese.
 Komenton për lehtësitë e kësaj zgjidhje.
 Merr miratimin e palëve për të shpenzuar pak kohë për të përshkuar procesin e
ndërmjetësimit.
 Përshkruan procesin dhe rolin e ndërmjetësit.
 Konfirmon konsensusin për kohën që duhet shpenzuar në seancën ndërmjetësuese. •
Miraton arritjen e konsensusit ndërmjet palëve për shpenzimet e shërbimit të
ndërmjetësimit të ofruar si dhe mënyrën dhe detyrimin e palëve.

32
  Sugjeron disa udhëzime për mbarëvajtjen e procesit (për dëgjimin me vëmendje, mos
ndërprerje, shprehje qytetarie, respekt, etj).
 Shtron pyetje nëse pjesëmarrësit në ndërmjetësim kanë sugjerime të tjera.
 Konfirmon parimet që duhet të respektohen gjatë seancës ndërmjetësuese
(konfidencialiteti, shmangia e paragjykimit, vullnetarizmi).
 Konfirmon që në marrëveshjen paraprake ndërmjet palëve që pranojnë ndërmjetësimin
janë përfshirë çështjet kryesore për të cilat është rënë dakord ndërmjet palëve në prani të
ndërmjetësit dhe pjesëmarrësve të tjerë, nëse ka.
 Ju bën të qartë palëve se në fund të seancës ndërmjetësuese, nëse arrihet një marrëveshje,
ajo duhet të hartohet me shkrim dhe të nënshkruhet, si dhe i bën me dije se kjo
marrëveshje, në respektim të ligjit, përbën titull ekzekutiv.
 I fton palët të tregojnë historinë e konfliktit sipas versionit të secilit.

Gjatë seancës, ndërmjetësi, siç është e shprehur në pikën 4 të nenit 17, duhet të 11
kujdeset për të siguruar trajtimin e njëjtë të palëve. Vendosja e kësaj balance ndërmjet palëve
gjatë gjithë procesit ndërmjetësues është një element suksesi në ndërmjetësim. Është në thelbin e
ndërmjetësimit si alternativë dhe metodë zgjidhjeje mosmarrëveshjesh, vendosja e një ekuilibri
në këtë proces, duke shprehur dhe demonstruar se palët në ndërmjetësim, pavarësisht nga
diferencat e tyre, janë të barabarta. Konkretizimi më i mirë i këtij parimi është dhënia e barabartë
për palët e kohës në seancën ndërmjetësuese, moslejimi i përdorimit të terminologjisë fyese dhe i
simbolikës gjuhësore me dy kuptime, krijimi një mjedisi nxitës dhe komunikues për të gjitha
palët, etj. Roli i ndërmjetësit si lehtësues i seancës ndërmjetësuese përgjithësisht është disi pasiv,
duke mundësuar daljen në plan të parë të rolit të palëve në procesin dialogues dhe negociues për
arritjen e marrëveshjes. Gjithsesi ndërmjetësi, siç është e shprehur në pikën 5 të nenit 174 , mund
dhe duhet të luajë rol proaktiv, kur konstaton se palët janë në rrugën e gjetjes së konsensusit ose
të kompromisit, por kanë ngecur në mundësitë e zgjidhjes. Në këto raste, sipas ligjit nr. 26/2018,
neni 27, pika 2, kur nuk vendoset paraprakisht ndryshe nga palët, në çdo fazë të zbatimit të
procedurave të ndërmjetësimit, me kërkesë ose me miratim nga palët, ndërmjetësi mund të
propozojë një zgjidhje miqësore të mosmarrëveshjes. Ky propozim nuk është i detyrueshëm për
t’u zbatuar nga palët, përveç rastit kur ato bien dakord. Në rast kur arrihet një marrëveshje, në
bazë të LNZM-së, ajo hartohet në tri kopje, një për secilën palë dhe një kopje që depozitohet te
subjekti ndërmjetës, i cili është i detyruar të administrojë çdo aktmarrëveshje dhe dokumentacion
lidhur me to, sipas rregullave të përcaktuara nga Dhoma Kombëtare e Ndërmjetësve. Kur çështja
është referuar për ndërmjetësim nga gjykata ose institucionet të tjera përkatëse, ndërmjetësi, në
përfundim të procedurës së ndërmjetësimit, ose në afatin e përcaktuar prej tyre, i njofton ato për
zgjidhjen ose jo të mosmarrëveshjes, duke dërguar edhe aktet përkatëse17.

17
“Drejtesia restauruese dhe ndermjetesimi per te miturit dhe te rinjte”Manual per ndermjetesit dhe
lehtesuesit e proceseve restauruese.Tirane 2018.

33
 Procedura e ndërmjetësimit kalon në disa faza në të cilat ndërmjetësi negocion me
palët.Fazat zhvillohen nëpërmjet seancave të ashtuquajtura “te përbashkëta” ku marrin pjesë të
dyja palët dhe (caucuses- grupeve) në të kundërt në këtë seancë merr pjesë ndërmjetësi dhe një
palë e vetme..Hapi i parë i ndërmjetësimit në të vërtetë nënkupton arritjen e një marrëveshjeje:
ata që janë të përfshirë duhet të bien dakord të ndërmjetësojnë. Ardhja në këtë marrëveshje
vetëm tregon elementin e vullnetarise të secilës palë në procesin që do të vijë. Ndërmjetësimi
është, për nga natyra e tij, vullnetare. Kjo do të thotë që çdokush mund të vendosë që të
ndërpresë ndërmjetësimin në çdo kohë.Procedura e ndermjetesimit eshte e natyres konfidenciale,
seancat e ndermjetesimit jane jo publike dhe gjate tyre nuk mbahet procesverbal . Ndërmjetësi
duhet që të ndjek nje Kodin etik te sjelljes në kryerjen e detyrave të tyre si ndërmjetës. Nëse në
çdo kohë ndërmjetësi nuk është në gjendje ta zhvillojë procesin në mënyrë të paanshme, palët,
ose ndonjë prej tyre, shprehin dyshime për çdo rrethanë në lidhje me paanshmërinë e
ndërmjetësit, ndërmjetësi duhet të tërhiqet dhe Qendra e Ndërmjetësimit do të emëroje një
ndërmjetës tjetër në vend te tij. Ndërmjetësi, pas konsultimit me palët, duhet të caktojë orën e
çdo takimi të ndërmjetësimit. Të gjitha takimet do të mbahen në një vend takimi të përshtatshëm
për palët dhe ndërmjetësin, sic do te vendoset nga ndërmjetësi. Tarifa e Ndermjetesit dhe te
gjitha shpenzimet e ndermjetesimit, duke perfshire shpenzimet e udhetimit dhe qerane e
ambjenteve e kostot dhe shpenzimet e ndonje eksperti ose konsulenti të thirrur nga Ndërmjetësi
do te mbulohet në mënyra të barabartë nga palët.

Fillimi i procedurës të ndërmjetësimit

Procedura për ndërmjetësim fillon pas datës së paraqitjes së ftesës për ndërmjetësim nga
të paktën njëra nga palët në konflikt palës tjetër, sipas këtij ligji, ose nga data e referimit të
çështjes nga gjykata, prokuroria ose organe të tjera kompetente, për zgjidhjen e saj me
ndërmjetësim. Nëse një palë në mosmarrëveshje i kërkon një pale tjetër ndjekjen e procedurave
të ndërmjetësimit, sipas këtij ligji, dhe kjo e fundit nuk i përgjigjet kësaj kërkese brenda 30
ditëve nga data në të cilën është dërguar ftesa ose brenda afatit kohor të përcaktuar në ftesë, pala
kërkuese mund ta vlerësojë këtë si mospranim të ftesës për ta zgjidhur mosmarrëveshjen me
ndërmjetësim. Ftesa për ndërmjetësim, e paraqitur nga një palë në mosmarrëveshje, nuk pengon
automatikisht këtë palë që të iniciojë fillimin e një procesi gjyqësor apo arbitrazhi në lidhje me
këtë mosmarrëveshje, për shkak të kalimit të afateve të paraqitjes së padisë.Kur ndërmjetësimi
është i referuar nga gjykata respektohen afatet e vendosura nga gjykata per kohëzgjatjen e
ndërmjetësimit.Procedura për ndërmjetësim në procesin civil zbatohet sipas rregullit te
meposhtem. Gjykata, në përputhje me dispozitat e Kodit të Procedurës Civile, njofton dhe
udhëzon palët për zgjidhjen me ndërmjetësim të mosmarrëveshjes objekt gjykimi, parashikuar në
nenin 2 pika 2 të këtij ligji dhe kur palët bien dakord pezullon gjykimin duke u caktuar palëve
një afat në përputhje me natyrën e mosmarrëveshjes, por jo më shumë se 30 ditë. Secila nga
palët ka të drejtë të kërkojë në çdo kohë rifillimin e gjykimit. Roli i gjykatës në procesin e
promovimit të ndërmjetësimit dhe të operimit përmes kësaj alternative mund të jetë shumë i

34
madh. Ky rol qëndron së pari, në referimin e rastit për ndërmjetësim dhe së dyti, në miratimin e
marrëveshjes së ndërmjetësimit. Referimi i rastit – hapat që ndërmerr gjyqtari:

 Bën vlerësimin e rastit nëse është i përshtatshëm për t’u referuar në shërbimin e
ndërmjetësimit;
 I fton palët ta ndërmjetësojnë çështjen e tyre dhe e referon këtë të fundit në
shërbimin e ndërmjetësimit.
 Harton një vendim të ndërmjetëm që shoqëron dosjen e çështjes së referuar në
shërbimin e ndërmjetësimit.
 Në këtë vendim, gjyqtari përcakton afatin kohor brenda të cilit duhet të
përfundojë procesi i ndërmjetësimit.

Në lidhje me veprimin nga ana e gjykatës, kur një rast është referuar në shërbimin e
ndërmjetësimit, Ligji nr. 10385/2001 “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”, i
ndryshuar parashikon se:

 Kur çështja është referuar për ndërmjetësim nga gjykata, ndërmjetësi, në përfundim të
procedurës së ndërmjetësimit ose në afatin e përcaktuar prej tyre, i njofton ato për
zgjidhjen ose jo të mosmarrëveshjes, duke dërguar edhe aktet përkatëse.
 Në rastin kur është zgjidhur çështja me anë të ndërmjetësimit, organet gjyqësore
vendosin, sipas rastit, miratimin e zgjidhjes me pajtim të çështjes civile ose pushimin e
çështjes penale ose mosfillimin e procedimit penal, përveç rasteve kur arrihet në
përfundimin se vërehet pavlefshmëri.
 Nëse aktmarrëveshja respekton kushtet e përcaktuara në nenin 22 të këtij ligji, përbën
titull ekzekutiv dhe, në këtë rast, ngarkohet shërbimi përmbarimor për ekzekutimin e tij.
 Kur bëhet kundërshtim, gjykata merr parasysh mënyrën e zgjidhjes me ndërmjetësim, por
gjithashtu, nuk ka pengesë ligjore për zgjidhje tjetër, në përputhje me ligjin

Palët, së bashku me ndërmjetësin janë të lira të vendosin rregullat dhe mënyrën e

zhvillimit të ndërmjetësimit. Procedura e ndërmjetësimit nuk kushtëzohet nga afatet siç ndodh ne
pocesin gjyqësor civil ku palet duhet te veprojne ne përputhje me afatet dhe kushtet e vendosura
ne ligj.Eshtë në diskrecion të palëve të vendosin se kur do të fillojë procesi i ndërmjetësimit ditën
dhe oren në të cilat do të zhvillohet seanca.Ne rast se ndërmjetësi nuk është i disponueshëm ditën
apo orën e kërkuar nga palët, ky i fundit është i detyruar të komunikoje me ta dhe të vendos një
orar apo një ditë tjetër takimi.Ndryshe nga procesi gjyqesor që zhvillohet në ambientet e gjykatës
,seancat e ndeërmjetësimit zhvillohen në çdo vend të përshtatshëm për të negociuar. Palët
zgjedhin vullnetarisht një ose më shumë ndërmjetës prej Regjistrit të Ndërmjetësve pranë
Ministrisë së Drejtësisë.

Caktimi i ndërmjetësit .

Palët mund të zgjedhin vetë ndërmjetësin me vullnetin e tyre të lirë dhe mund ta bëjnë
këtë gjë në disa mënyra: a) duke iu referuar rregjistrit të ndërmjetësve pranë Ministrisë të

35
Drejtësisë, b) duke iu referuar listës të ndërmjetësve pranë Dhomës të Ndërmjetësve , c) duke u
paraqitur direkt pranë zyrave të ndërmjetësve qoftë person fizik apo juridik d) nga
gjykata.Ndërmjetësi sipas ligjit të vjetër duhet të ishte vetëm një individ ose një person juridik i
cili mund të zgjedhë sipas mënyrave të lartëpërmendura.Palët kanë të drejtë të vendosin nëse
qështja e tyre do të zgjidhet nga një ose disa ndërmjetës. Kur palët bien dakord për zgjidhjen e
mosmarrëveshjes me ndërmjetësim, ato bashkërisht caktojnë ndërmjetësin nga lista e
ndërmjetësve të licencuar duke marrë parasysh natyrën e mosmarrëveshjes. Lista e ndërmjetësve
të licencuar duhet të jetë e njohur për publikun dhe e afishuar në faqen zyrtare të internetit të
Ministrisë së Drejtësisë, pranë Dhomës Kombëtare të Ndërmjetësve dhe degëve vendore, në
zyrat e ndërmjetësve që e ushtrojnë ndërmjetësimin, si subjekte juridike ose fizike, si dhe pranë
institucioneve të tjera.

Shërbimi i ndërmjetësimit kujdeset që të kryejë veprimet e mëposhtme:

 Pranon dhe regjistron elektronikisht të gjitha çështjet që referohen në shërbimin e

ndërmjetësimit dhe ruan dokumentet shoqëruese të tyre.
 Bashkëpunon me Kancelarin e gjykatës pas referimit të çështjes nga ana e gjyqtarit, si
dhe merr informacionin përkatës. - Njofton palët e përfshira në çështje dhe i ndihmon ato
të zgjedhin ndërmjetësin për çështjen e tyre.
 Fillon seancat e ndërmjetësimit në një vend të përshtatshëm, për të cilin është rënë dakord
me palët. Procedura ligjore për ndërmjetësim fillon në datën për të cilën palët kanë rënë
dakord.
 Në qoftë se njëra nga palët i drejtohet shërbimit të ndërmjetësimit, duke kërkuar zgjidhjen
e mosmarrëveshjes nëpërmjet ndërmjetësimit, kjo e fundit i drejton një kërkesë palës
tjetër. Nëse pala tjetër nuk i përgjigjet kërkesës brenda 30 ditëve nga data që i është
dërguar ftesa, ose brenda afatit kohor të përcaktuar në vetë ftesën, atëherë heshtja do të
konsiderohet si mospranim; - Kur pala pranon, atëherë ndiqet procedura për caktimin e
ndërmjetësit. Palët mund të caktojnë edhe më shumë se një ndërmjetës. Kur zgjidhen dy
ndërmjetës, atëherë secila nga palët ka të drejtë të vendosë për njërin prej tyre. Kur
ndërmjetësimi do të bëhet nga më shumë se dy ndërmjetës, atëherë secila nga palët
zgjedh nga një dhe për të tjerët vendosin bashkërisht.
 Shërbimi i ndërmjetësimit, do të njoftojë ndërmjetësin dhe do t’i kërkojë atij që të caktojë
datën e takimit të parë me palët.
 Pas marrjes së njoftimit për datat e propozuara të takimit të parë, qendra/ ndërmjetësi do
t’ua bëjë ato të njohura palëve dhe do t’u kërkojë atyre datën më të përshtatshme për
zhvillimin e takimit me ndërmjetësin.
 Në takimin e parë të ndërmjetësit me palët do të diskutohet për kohëzgjatjen orare dhe
kalendarike të procesit, datën e fillimit të tij dhe grafikun e zhvillimit të procesit; për
rregullat, Procedurat dhe Kodet që do të zbatohen nga ndërmjetësi dhe palët gjatë
procesit; për shpenzimet shtesë të procesit, në qoftë se ato nuk janë përcaktuar në takimin
paraprak me palët; -

36
  Në rast se në takimin e parë të ndërmjetësit me palët, sipas pikës 4.6 të ligjit të
ndërmjetësimit, nuk arrihet marrëveshje për problemet e diskutuara, procesi nuk
zhvillohet dhe ndërmjetësi u ofron palëve përsëritjen e procedurës për caktimin e
ndërmjetësit.
 Ndërmjetësi mund ta zhvillojë procesin e ndërmjetësimit duke komunikuar me të dyja
palët së bashku në të njëjtën kohë ose veçmas me secilën prej tyre, duke bërë kujdes për
të manifestuar një sjellje të paanshme. Në rast të takimeve dhe seancave të ndara,
ndërmjetësi mund t’u japë informacion respektiv palëve për bisedat me palën e kundërt
me kusht që një gjë e tillë të pranohet prej palëve.
 Çdo e dhënë që del gjatë procesit të ndërmjetësimit mbetet konfidenciale. Neni 12 i ligjit
për ndërmjetësimin parashikon se prova të tilla si ftesa për ndërmjetësim, mendimet e
sugjerimet e palëve gjatë procesit, deklaratat dhe pohimet e tyre, propozimet e bëra nga
ndërmjetësi, dokumentet e përgatitura vetëm për qëllim ndërmjetësimi nuk mund të
përdoren si prova në një proces gjyqësor, që mund të zhvillohet pas atij të ndërmjetësimit.
Me përjashtim të tyre, çdo provë tjetër e ndryshme mund të paraqitet në procese të
zgjidhjeve ligjore me anë të alternativave të tjera.
 Procedura e ndërmjetësimit mbaron me arritjen e marrëveshjes për ndërmjetësim ose me
deklaratat me shkrim të palëve që pranojnë se procedura e ndërmjetësimit ka mbaruar me
ose pa sukses.
 Në përgjigje të referimit të çështjes nga ana e gjykatës, ndërmjetësi përgatit shkresën
përcjellëse për gjykatën, duke e informuar për rezultatin e procesit të ndërmjetësit, duke
bashkëngjitur dhe dokumentacionin përkatës.
 Informon kryetarin dhe kancelarin e gjykatës, nëse nevojitet, për statistikat e rasteve të
referuara nga gjyqtarët, për çështjet e ndërmjetësuara ose për ecurinë e procesit të
ndërmjetësimit18.

Zhvillimi i ndërmjetësimit

Përpara fillimit të procedurës së ndërmjetësimit, ndërmjetësi është i detyruar që të informojë

palët për qëllimet dhe parimet e përgjithshme, rolin e ndërmjetësit dhe të palëve në proces,
shpenzimet e procesit të ndërmjetësimit dhe efektet e marrëveshjes së ndërmjetësimit. . Palët dhe
ndërmjetësi nënshkruajnë bashkërisht, me shkrim, marrëveshjen për realizimin e procesit të
ndërmjetësimit, ku duhet të përcaktohen:

a) gjenealitetet e palëve të kësaj marrëveshjeje dhe të përfaqësuesve të tyre;

b) përshkrimi i objektit të mosmarrëveshjes;
c) pranimi i parimeve të ndërmjetësimit, sipas këtij ligji dhe të ndërmjetësit të caktuar;
d) vendi i ndërmjetësimit;
e) shpenzimet e ndërmjetësimit dhe shpërblimi i ndërmjetësit.

18
Manual shërbimi i ndërmjetësimit dhe drejtësia restauruese për të miturit në konflikt me ligjin.Për procedurat e
ndërmjetësimit përmes gjykatës.

37
 Në mungesë të një marrëveshjeje për mënyrën e zhvillimit të ndërmjetësimit, ndërmjetësit
mund ta zhvillojnë ndërmjetësimin në mënyrën më të përshtatshme për palët, mbështetur në
rrethanat e çështjes, në çdo kërkesë që mund të paraqesin palët dhe në çdo nevojë për një
zgjidhje të shpejtë të mosmarrëveshjes. Në çdo rast, në zbatimin e procedurave të
ndërmjetësimit, ndërmjetësi duhet të kujdeset për të siguruar trajtimin e njëjtë, të drejtë dhe të
paanshëm të palëve, duke marrë parasysh të gjitha rrethanat e çështjes. Kur nuk vendoset
paraprakisht ndryshe nga palët, në çdo fazë të zbatimit të procedurave të ndërmjetësimit, me
kërkesë ose me miratim nga palët, ndërmjetësi mund të propozojë një zgjidhje miqësore të
mosmarrëveshjes. Ky propozim nuk është i detyrueshëm për t’u zbatuar nga palët, përveç rastit
kur ato bien dakord.

Komunikimi me palët

Ndermjetesimi eshte metode qe bazohet ne komunikimin efektiv.Ne shumicen e rasteve,

komunikimi joefektiv midis palëve të përfshira në një konflikt, tensionon marrëdhëniet midis
tyre, madje edhe më shumë sesa mungesa e komunikimit.Ndërsa komunikimi efektiv mund të
gjenerojë zgjidhjet më të papritura të dobishme.Ndërmjetësimi paraqitet si një bisedim i
ndihmuar nga një ndërmjetës në takime të ndara ose të përbashkëta, të cilat bashkon palet që janë
përfshirë në konflikt për të çuar në: uljen ose ndërprerjen e armiqësive apo të krijojë një
komunikim efektiv, duke ndihmuar palët në kuptimin e nevojave dhe shqetësimeve
konfliktuale.Gjithashtu ndermjetesimi ndihmon palët për të zhvilluar dhe komunikuar ide të reja,
duke kërkuar pyetje që zbulojnë interesat e vërtetë të secilës pjesemarres ne mosmarreveshje,
heqjen dhe sqarimin e problemeve ekzistuese përmes një zgjidhjeje adekuate, duke ndihmuar në
formulimin e propozimeve, termave të pranueshëm, testimin, reagimin ndaj propozimeve të reja,
moderimin e kërkesave jorealiste, përshkrimin e projekt-marrëveshjes për të zgjidhur problemet,
mbrojtjen e marrëdhënieve midis palëve dhe parashikimin e nevojave ne te ardhmen.

Sipas LNZM, përveçse kur vendoset ndryshe nga palët, ndërmjetësi mund të takojë ose të
komunikojë me palët, së bashku ose veçmas me secilën prej tyre.Ndërmjetësi, pasi njihet me
rrethanat dhe të dhënat e ofruara nga njëra palë në mosmarrëveshje, mund t’i parashtrojë palës
tjetër çështjet thelbësore që rezultojnë nga këto rrethana, përveç rastit kur pala i ka bërë të ditur
ndërmjetësit të dhëna, të cilat i ka përcaktuar shprehimisht si konfidenciale.Në rastet e të
dhënave konfidenciale, paraqitja e të dhënave te pala tjetër bëhet vetëm me pëlqimin e palës së
pare.

Mospërdorimi i të dhënave

Përveçse kur palët kanë rënë dakord ndryshe, një palë që merr pjesë në procedurën e
ndërmjetësimit ose një person i tretë, përfshirë dhe ndërmjetësin, nuk mund të kërkojnë ose të
përdorin në një proces gjyqësor, arbitrazhi a në ndonjë procedurë tjetër të ngjashme, prova ose
dëshmi, pavarësisht nga forma e tyre, si më poshtë:

38
 a) aftesën e një pale për të marrë pjesë në një procedurë ndërmjetësimi ose veprimin
me të cilin njëra nga palët ka shprehur vullnetin për të marrë pjesë në procedurën
e ndërmjetësimit;
b) mendimet e shprehura ose sugjerimet e bëra nga njëra palë gjatë ndërmjetësimit
ose nga ndërmjetësi për zgjidhjen e mundshme të mosmarrëveshjes;
c) deklaratat ose pohimet e bëra nga njëra palë gjatë zhvillimit të procedurës së
ndërmjetësimit;
d) propozimet e bëra nga ndërmjetësi;
e) faktin që njëra nga palët në procedurën e ndërmjetësimit ka shprehur vullnetin për
të pranuar propozimin e bërë nga ndërmjetësi ose zgjidhjen e mosmarrëveshjes;
f) një dokument të përgatitur vetëm për qëllim të procedurës së ndërmjetësimit.

Keto rregulla zbatohen nga gjykata, arbitrazhi dhe në procedura të tjera të ngjashme, pavarësisht
nëse këto organe e shqyrtojnë një mosmarrëveshje që ka qenë ose është në procedurën e
ndërmjetësimit.

Peërfundimi i procesit të ndërmjetësimit.

Procedura e ndërmjetësimit përfundon:

a) ditën e nënshkrimit të marrëveshjes për zgjidhjen e mosmarrëveshjes;
b) ditën e nënshkrimit të deklaratës me shkrim të ndërmjetësit, pas këshillimit me
palët që ndërmjetësohen, sepse përpjekjet për ndërmjetësim të mëtejshëm nuk
janë të justifikuara;
c) ditën e nënshkrimit të deklaratës me shkrim të palëve ndërmjetëse, me anë të së
cilës i drejtohen ndërmjetësit, ku i njoftojnë se procedura e ndërmjetësimit ka
përfunduar;
d) ditën e nënshkrimit të deklaratës me shkrim të njërës palë, drejtuar palës tjetër,
ndërmjetësit, ku njoftohen se procedura e ndërmjetësimit ka përfunduar;
e) me vdekjen e ndonjërës nga palët në proces;
f) me likuidimin e personit juridik, palë në proces.

2.4 Marrëveshja e ndërmjetësimit

Ndërmjetësimi është mënyrë zgjidhjeje, vullnet i lirë i palëve, në të cilën palët nuk kanë mundësi
të humbin, nuk ka një gjyqtar apo një prokuror që të vendosë për ta, por janë ata që vendosin për
kushtet e marrëveshjes dhe të dy palët përherë fitojnë. Ndërmjetësi është personi, por jo
këshilluesi ligjor, që marrëveshjen e dy a më shumë palëve i jep fuqinë e titullit ekzekutiv, ose e
thënë ndryshe, bën të mundur që marrëveshja e palëve, të jetë e barabartë me një vendim
gjyqësor të formës së prerë. Marrëveshja e arritur me ndërmjetësim është titull ekzekutiv, ai
është një vendim restaurues pasi në këtë proces, të dy palët në konflikt fitojnë sepse vendosin
vetë për modalitetet, kushtet dhe procedurën.

39
 LNZM parashikon qe kur palët bien dakord për zgjidhjen e pranueshme të mosmarrëveshjes
ndërmjet tyre, së bashku me ndërmjetësit, nënshkruajnë marrëveshjen përkatëse, në kuptim dhe
në zbatim të kushteve, rasteve dhe të procedurave të parashikuara në këtë ligj. Kjo marrëveshje
është e detyrueshme dhe e ekzekutueshme në të njëjtën shkallë me vendimet e arbitrazhit.Në
aktmarrëveshje përcaktohen:

a) palët;
b) përshkrimi i mosmarrëveshjes;
c) detyrimet e kushtet që palët i vënë njëra-tjetrës dhe mënyra e afati i përmbushjes së tyre;
d) nënshkrimi i palëve dhe i ndërmjetësit.

Afati për përmbushjen e detyrimeve të përcaktuara në marrëveshje vendoset nga palët në

mirëkuptim me njëra-tjetrën. Aktmarrëveshja duhet të përmbajë detyrime të qarta dhe saktësisht
të përcaktuara..Aktmarrëveshja lidhet me shkrim, përveç rasteve kur ndërmjetësi dhe palët
vlerësojnë se ajo mund të lidhet me gojë, nisur nga natyra e mosmarrëveshjes, si dhe kur ligji
nuk e ndalon një gjë të tillë .Aktmarrëveshja hartohet në tri kopje, një për secilën palë dhe një
kopje që depozitohet te subjekti ndërmjetës, i cili është i detyruar të administrojë çdo
aktmarrëveshje dhe dokumentacion lidhur me to, sipas rregullave të përcaktuara nga Dhoma
Kombëtare e Ndërmjetësve.

Zbatimi i marrëveshjes të ndërmjetësimit.

Kur çështja është referuar për ndërmjetësim nga gjykata ose prokuroria, ndërmjetësi, në
përfundim të procedurës së ndërmjetësimit, ose në afatin e përcaktuar në këtë ligj, i njofton ato
për zgjidhjen ose jo të mosmarrëveshjes, duke dërguar edhe aktet përkatëse. Në rastin kur është
zgjidhur çështja me anë të ndërmjetësimit, organet gjyqësore vendosin, sipas rastit, miratimin e
zgjidhjes me pajtim të çështjes civile ose pushimin e çështjes penale apo mosfillimin e
procedimit penal, përveç rasteve kur arrihet në përfundimin se vërehet pavlefshmëri. Në rastin
kur çështja penale ku përfshihen të mitur në konflikt me ligjin është zgjidhur me anë të
ndërmjetësimit, prokurori ose gjyqtari vendos pushimin e çështjes19.Nëse aktmarrëveshja
respekton kushtet e përcaktuara në nenin 22 të këtij ligji, përbën titull ekzekutiv dhe, në këtë rast,
ngarkohet shërbimi përmbarimor për ekzekutimin e tij.

KREU III. ANALIZA E NDËRMJETËSIMIT FAMILJAR NË TË DREJTËN ANGLEZE.

3.1 Kuptimi dhe rregullimi ligjor i ndërmjetësimit në të drejtën Angleze.

Në Mbretërinë e Bashkuar ndërmjetësimi ka pasur një ngritje si shërbim që nga Akti i

Fëmijëve dhe Familjes 2014 qe e bëri të detyrueshëm ndarjen e çifteve të kalojnë përmes
një Takimi të Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM) përpara se të mbahet

19
Ligji nr.10385, datë 24.02.2011, “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”, i ndryshuar ne vitin
2018,

40
seanca në Gjykatë. Kur një martesë ose marrëdhënie është prishur në mënyrë të pakthyeshme,
ndërmjetësimi ka parasysh parimet që martesa ose marrëdhënia qe i eshte dhene fund duhet të
jetë në një mënyrë që:

a) minimizon shqetësimin për pjesëmarrësit dhe për çdo fëmijë;

b) promovon një marrëdhënie të mirë midis pjesëmarrësve dhe çdo fëmije;

c) largon ose zvogëlon çdo rrezik abuzimi ndaj cilitdo prej pjesëmarrësve ose fëmije
nga pjesëmarrësit e tjerë; dhe
d) shmang çdo kosto të panevojshme për pjesëmarrësit.

Ndërmjetësimi synon të ndihmojë pjesëmarrësit të marrin vendimet që ata konsiderojnë

të përshtatshme për rrethanat e tyre të veçanta.Gjithashtu ai synon të ndihmojë pjesëmarrësit të
komunikojnë me njëri-tjetrin tani dhe në të ardhmen dhe për të zvogëluar shtrirjen ose
intensitetin e mosmarrëveshjeve brenda familjes. Ndërmjetësimi është i zbatueshëm për
mosmarrëveshjet familjare në shumë fusha..Ndërmjetësimi mund të mbulojë njeren ose të gjitha
çështjet e mëposhtme:

a) opsione për ruajtjen ose mbarimin e marteses ose marrdhenie te tjetër ndërmjet
pjesëmarrësve te rritur dhe pasojat e veprimeve të tyre;

b) marreveshjet për fëmijët ne varesi(qe i eshte lene ne ngarkim njerit prind):

marrëveshjet për prindërimin ndërmjet prindërve dhe / ose karrieres dhe familjes
te zgjeruar per tu rregulluar, sipas rastit, tjeter aspekt i përgjegjësisë prindërore siç
është, por jo në mënyrë shteruese, shkollimi, pushimet ose edukimi fetar;

c) e ardhmja e shtëpisë së familjes dhe çfarëdo pasurie ose aseti tjetër, përfshirë
pensionet, që i përkasin pjesëmarrësve të rritur; çështjet e mirëmbajtjes së
fëmijëve dhe te mirëmbajtjes se bashkëshortëve; çështje që kanë të bëjnë me
borxhet;

d) se si rregullimet në këto marreveshje do të vendosen në të ardhmen.

Pjesëmarrësit dhe ndërmjetësi mund të bien dakord që ndërhyrja do të mbulojë qfaredo çështje
tjeter qe do të ishte e dobishme për të zgjidhur ndarjen e marrëdhënieve ndërmjet pjesëmarrësve
dhe keto qeshtje ndërmjetësi i konsideron të përshtatshme për ndërmjetësim20.
Instituti i ndërmjetësimit është praktikuar dhe përhapur me shpejtësi kohët e fundit në
rendet juridike te shteteve të botës.E drejta e ndermjetesimit ne Angli ka diferencime ne menyren
e rregullimit te tij por mbart edhe karakteristika te perbashketa.Ndermjetesimi eshtë metoda më e
zakonshme e zgjidhjes alternative të mosmarrëveshjeve.Me kete term juridik kuptojme një formë
te ndërhyrjes në të cilën një palë e tretë - ndërmjetësi - ndihmon palët në një mosmarrëveshje për
të negociuar mbi çështjet që duhen zgjidhur me ndermjetesim. Ndërmjetësi nuk ka asnjë interes
në mosmarrëveshje dhe nuk duhet te jete i identifikuar me ndonjë prej interesave konkurrues mbi

20
“Code of Practice for Family Mediators” September 2016, Published by Family Mediation Council.

41
konfliktin ku merr pjese. Gjithashtu ai nuk ka fuqi të imponojë një zgjidhje për palët, të cilët
mbajnë autoritetin për marrjen e vendimeve të tyre. Në çdo ndërmjetësim, interesat dhe nevojat e
palëve do të jenë në fokusin e ndërmjetësit dhe pjesëmarrësve. Ndërmjetësimi është një proces
ku një ndërmjetës i pavarur dhe i paanshëm është caktuar për të ndihmuar palët të arrijnë një
marrëveshje. Ai do te ndihmojë palet të dëgjojne njëri-tjetrin, të diskutojne çështjet dhe i
inkurajon të negociojne një zgjidhje. Sidoqoftë, ndërmjetësimi nuk garanton ndonjë
zgjidhje.Varet nga palet që të vendosin nëse do të lidhin marrëveshje për zgjidhjen e konflikteve
reciproke.Më e rëndësishmja, të dy palët duhet të bien dakord për ndërmjetësimin. Një palë nuk
mund ta detyrojë tjetrën të hyjë në procesin e ndërmjetësimit. Nëse njëra palë nuk dëshiron të
merr pjese në ndërmjetësim, do të duhet përpjekje nga pala tjeter të zgjidh mosmarrëveshjen ose
ti drejtohet me padi gjykatës.

Megjithëse shumë palë kontraktuese kërkojne të fillojnë ndërmjetësimin në rast të

mosmarrëveshjes nën një klauzolë të ndërmjetësimit në kontratë, ndërmjetësimi nuk është
gjithmonë i përshtatshëm. Për shembull, nëse secila palë nuk ka të drejtë ligjore të lidhë një
marrëveshje për të ndërmjetësuar; nëse ka nevojë për lehtësim të menjëhershëm ndërhyrës; ne
qofte se preken të drejtat kushtetuese të njërës prej palëve apo nëse nuk ka angazhim të vërtetë
për të zgjidhur një mosmarrëveshje, ndërmjetësimi nuk do të jetë i disponueshëm. Nëse palet
pranojne të marrin pjese ne ndërmjetësim, duhet të caktohet nga ana e tyre një ndërmjetës i
pavarur dhe i përshtatshëm. Eshtë e rëndësishme të merret parasysh , ekspertiza dhe përvoja e
tyre profesionale pasi do te duhet një ndërmjetës i cili e kupton çështjen në fjalë. Ndërmjetësit
shpesh janë avokatë, por nevojitet të jenë të trajnuar për te ushtruar profesionin e
ndërmjetësit.Ndërmjetësi zakonisht mbrohet nga shkelja e kontratës qofte edhe nga pakujdesia
përmes një përjashtimi të klauzolës së përgjegjësisë në një kontratë ndërmjetësimi. Pas emërimit
të një ndërmjetësi të pavarur, nga te dy palet në mosmarrëveshje ,kërkohet të lidhet një kontratë
ndërmjetësimi me ndërmjetësin. Zakonisht do të kërkohet nga ndërmjetësi që t'i ruajë të gjitha
informatat konfidenciale. Nëse ndërmjetësi është avokat, ai ka detyrimin të respektojnë rregullat
e Kodit të Sjelljes së Avokatëve. Një avokat zakonisht është lloji më i mirë i ndërmjetësit pasi ata
kane njohuri me te thella të çështjeve juridike të përfshira në mosmarrëveshje.

Në fillimin e procesit të ndërmjetësimit, palët duhet të bien dakord për një lloj strukture
ose kornize që duhet të ndjekë ndërmjetësimi, përfshirë një orar të përshtatshëm. Duhet të
zgjidhet një vend i përshtatshëm, mundësisht një vend neutral. Duhet të ketë një numër të
mjaftueshëm dhoma në dispozicion për secilën palë për të diskutuar çështjet në mënyrë private
dhe me besim.Nëse një mosmarrëveshje është komplekse, palët do të duhet të bien dakord për
disa udhëzime përpara se të fillojë ndërmjetësimi. Për shembull, secila palë mund të kërkohet të
përgatisë dhe të paraqesë ndërmjetësuesit një formë të "deklaratave të çështjes" në mënyrë që
ndërmjetësi të njoftojë paraprakisht pozicionin e secilës palë.Palët gjithashtu mund të kërkohet
që të përgatisin një pako të dokumenteve përkatëse për t'u njohur me ndërmjetësit dhe njëri-
tjetrit, përpara se të fillojë ndërmjetësimi. Palët më pas duhet të vendosin se kush do të marrë
pjesë në ndërmjetësimin (p.sh. përfaqësuesit e secilës palë).Ndërmjetësimi normalisht fillon me

42
një seancë plenare. Ndërmjetësi do të prezantojë natyrën e mosmarrëveshjes dhe do të
identifikojë dhe sqarojë objektivat e ndërmjetësimit. Ndërmjetësi do të merret me çështje të tjera,
për shembull, paanshmërinë, rregullat procedurale, konfidencialitetin dhe privilegjin, dhe
statusin juridik të marrëveshjes së arritur.Secila palë do t'ia paraqesë çështjen e tyre ndërmjetësit
pa ndërprerje nga pala tjetër. Ndërmjetësi mund të lejojë pyetje pas prezantimit të secilës palë.
Do të ketë seanca ku secila palë do të zhvendoset në një dhomë tjetër për të diskutuar çështjet në
mënyrë private në dritën e procedurave të deri tanishme. Palët më pas do të përpiqen të arrijnë
zgjidhjen, dhe secila palë mund të bëjë propozimin e vet për zgjidhje. Ndërmjetësi mund të
përpiqet të ngushtojë çështjet për të lehtësuar negociatat midis palëve. Në disa raste, ndërmjetësi
mund të përgatisë rekomandime jo detyruese për t'u marrë parasysh nga palët21.

Në kontratë palët kanë të drejtë të tërhiqen nga mardhënia kontraktuale.I njëjti parim
zbatohet edhe në marrëveshjen e ndërmjetësimit ku subjektet kanë të drejtë të tërhiqen në rastet
kur ekzistojnë arsye të ligjshme.Në Mediation Act 2017 jepet kuptimi dhe mënyra se si
zhvillohet ndërmjetësimi. Palët në një mosmarrëveshje mundt te aplikojne ndërmjetësimin si një
mjet te zgjidhjes te mosmarrëveshjes te tyre. Pjesëmarrja në ndërmjetësim do të jetë vullnetare
në çdo kohë. Fakti që procedurat janë ngritur në lidhje me mosmarrëveshjen nuk do t'i ndalojë
palët të ndërhyjnë në çdo kohë para zgjidhjes së mosmarrëveshjes. Ndërmjetësimi është një
metodë alternativë e zgjidhjes të konfliktit në mënyre vullnetare dhe palët mund të tërhiqen kur
ata duan nga zgjidhja e qëshjtjes me ndërmjetësim.Në pjesën e dytë të Mediation Act 2017,
konkretisht seksioni 6 trajton rregullat kur palet dhe ndermjetesi janë të legjitimuar të tërhiqen
për zgjidhjen e mosmarrëveshjes me ndërmjetësim. Sipas seksionit 6 rregullimi juridik i
institutit te terheqjes të pales dhe ndermjetesit duhet te permbushe kriteret e mëposhtme:

Një palë mund të:

a) tërhiqet nga ndërmjetësimi në çdo kohë gjatë ndërmjetësimit,

b) shoqërohet në ndërmjetësimin dhe ndihmohet nga një person (përfshirë një këshilltar
juridik) i cili nuk është palë, ose
c) të marrë këshillë juridike të pavarur në çdo kohë gjatë ndërmjetësimit.
1) Ndërmjetësi dhe palët, duke marrë parasysh natyrën e mosmarrëveshjes, bëjnë çdo
përpjekje të arsyeshme për të përfunduar ndërmjetësimin në një mënyrë të shpejtë, e cila
ka të ngjarë të minimizojë kostot.
2) Duke iu nënshtruar nënparagrafëve (7) dhe (8) dhe duke iu nënshtruar konfidencialitetit
të ndërmjetësimit, ndërmjetësi mund të tërhiqet nga ndërmjetësimi në çdo kohë gjatë
procesit duke njoftuar me shkrim palët si dhe duke deklaruar arsyet e përgjithshme të
ndërmjetësit për tërheqjen.
3) Një tërheqje nga nënparagrafi (6) nga ndërmjetësi nga procesi i ndërmjetësimit nuk do të
ndalojë që ky i fundit të bëhet përsëri ndërmjetës në atë procedure ndërmjetësimi.
21
Articles Written by Lucy Trevelyan what is meditation procedure and how I can start one? Page, In Brief.

43
 4) Kur ndërmjetësi tërhiqet nga ndërmjetësimi në lidhje me nënparagrafin (6), ndërmjetësi
do të kthejë tarifat dhe kostot e paguara për atë pjesë të kohës gjatë së cilës është paguar
ndërmjetësi për të vepruar si i tille dhe për të cilen ai/ajo nuk ka vepruar më si
ndërmjetës.
5) I takon palëve të përcaktojnë rezultatin e ndërmjetësimit.
6) Tarifat dhe kostot e ndërmjetësimit nuk varen nga rezultati i tij.

Njerëzit zgjedhin ndërmjetësimin sepse është një proces vullnetar (në shumicën e rasteve)

jo-detyrues që nuk ndikon në aftësinë e tyre për të ndjekur veprime të mëtejshme
juridike.Rruga qe palet vendosin  të ndjekin varet nga natyra e marrëveshjes së
ndërmjetësimit. Nuk është e pazakontë që ndërmjetësimi të mos rezultojë në një marrëveshje me
shkrim.Gama e marrëveshjeve që mund të arrihet në ndermjetesim është me të vërtetë e
pakufizuar. Në disa raste, ekziston një kontratë e qarte që është e zbatueshme në gjykatë. Kjo
nuk do të thotë që palët duhet të ndjekin këtë rrugë, por ata me siguri mund të ndjekin atë
mundësi.Ngjashem me një mosmarrëveshje midis dy ndërmarrjeve për një kontratë. Ata mund
të kenë një marrëdhënie pas ndërmjetësimit, por duhet të lidhin marrëveshjen e tyre me
shkrim. Ata duhet të përcaktojnë saktësisht se çfarë sasie parash do të ndryshoje pergjegjesite,
çfarë pune duhet të kryhet, cili është afati, etj. Nëse njëra palë nuk do të respektonte
marrëveshjen, atëherë do të ishte një shkelje e kontratës, dhe pala tjetër mund t'i dergoj ata në
gjykatë, por kontrata nuk do të ishte ajo origjinale, në diskutim do të ishte marrëveshja që palet
lidhen gjate ndërmjetësimit. Ose, përsëri, palet mund të rikthehen në ndërmjetësim dhe të
provojnë zgjidhjen e qeshtjes. Ka numër rrugësh të mundshme. Kur ka shumë interes, siç janë
çështjet kontraktuale midis kompanive, marrëveshja e ndërmjetësimit duhet të shkruhet, dhe ajo
duhet të jetë e zbatueshme në gjykatë. Ndërmjetësimi është efektiv sepse palët kanë pronësine e
zgjidhjes. Zakonisht kjo do të thotë që të dy palët kanë më shumë të ngjarë të pajtohen, por nëse
jo, ekzistojnë mundësi të tjera për t'u ndjekur. Një marrëveshje e ndërmjetësimit e hartuar mirë
duhet të jetë më e lehtë për tu kuptuar sesa ndonjë marrëveshje e zakonshme ne forme te shkruar
që është praktikisht e padiskutueshme pa ndihmën e avokatit.

Marrëveshja për të ndërmjetësuar ka rëndësi themelore në procesin e

ndërmjetësimit.Hartohet para fillimit të procedurës të ndërmjetësimit dhe nënshkruhet nga palët
dhe ndërmjetësi.Kjo marrëveshje përmban mënyren e zhvillimit të ndërmjetësimit sipas kushteve
që palët kanë rënë dakort me ndërmjetësin.Seksioni 7 i Meditation Act 2017 parashikon të
dhënat që duhet të përmbajë marrëveshja për të ndërmjetësuar.Para fillimit të ndërmjetësimit,
palët dhe ndërmjetësi i propozuar përgatisin dhe nënshkruajnë një dokument (në këtë akt të
referuar si një "marrëveshje për të ndërmjetësuar"), i cili emëron ndërmjetësuesin dhe përmban
informacionin e mëposhtëm:

a) mënyrën në të cilën do të bëhet ndërmjetësimi;

b) mënyrën në të cilën do të paguhen tarifat dhe kostot e ndërmjetësimit;
c) vendin dhe kohën në të cilën do të bëhet ndërmjetësimi;
d) fakti që ndërmjetësimi duhet të bëhet në mënyrë konfidenciale;

44
 e) të drejtën e secilës nga palët të kërkojnë këshilla juridike;
f) në varësi të nenit 6 , mënyrën e ndërprerjes së ndërmjetësimit;
g) kushte të tjera(nëse ka) ashtu si eshte rene dakord midis palëve dhe ndërmjetësuesit.

Konfidencialiteti

Përveç nëse është rënë dakord nga palët, ajo që diskutohet gjatë ndërmjetësimit mbetet
private dhe konfidenciale. Informacioni nuk mund të ndahet dhe të dy palëve do t'u kërkohet të
nënshkruajnë një marrëveshje konfidencialiteti përpara fillimit të ndërmjetësimit. Informationdo
informacion i ofruar ndërmjetësit në një takim privat me njërën palë do të mbahet konfidencial,
përveç nëse është rënë dakord se mund të ndahet me palën tjetër; Të gjithë ndërmjetësit janë të
trajnuar të ndihmojnë prindërit të mendojnë për mënyrat se si mund t'i mbështesin fëmijët e
tyre . Ata gjithashtu mund të japin informacione se si fëmijët mund të mbështeten kur prindërit
ndahen.Disa ndërmjetësues gjithashtu janë të kualifikuar t'i shohin fëmijët dhe të rinjtë veçmas si
pjesë e një procesi të ndërmjetësimit prindëror.Kodi i Praktikës i Këshillit të Ndërmjetësimit
Familjar kërkon që të gjithë fëmijët dhe të rinjt të moshës 10 vjeç e lart duhet t'u ofrohet
mundësia që zërat e tyre të dëgjohen direkt gjatë ndërhyrjes, nëse dëshirojnë. Ndërmjetësi do të
shpjegojë saktësisht se si mund të funksionojë kjo dhe nëse është e përshtatshme kur do te
takoheni.

Mediation Act 2017 jep kete shpjegim per parimin e konfidencialitetit:të gjitha komunikimet
(përfshirë deklaratat me gojë) dhe të gjitha regjistrimet dhe shënimet në lidhje me
ndërmjetësimin do të jenë konfidenciale dhe nuk do të zbulohen në asnjë procedurë para gjykatës
ose në ndonjë mënyrë tjetër.

Konfidencialiteti nuk do të zbatohet për nje komunikim, regjistrime ose shënime, ose të dyja,
kur zbulimi

a) është i domosdoshëm për të zbatuar një zgjidhje ndërmjetësimi,

b) është e nevojshme për të parandaluar dëmtimin fizik ose psikologjik ndaj një pale,
c) kërkohet me ligj,
d) është e domosdoshme në interes të parandalimit ose zbulimit—
i. per kryerjen e një krimi (përfshirë një përpjekje për të kryer një krim),
ii. ii) fshehjen e një krimi, ose
iii. iii) një kërcënim për një palë,

ose

e) kërkohet për të vërtetuar ose kundërshtuar një kërkesë civile në lidhje me neglizhencën ose
sjelljen e gabuar të ndërmjetësit që ndodh gjatë ndërmjetësimit ose një ankesë ndaj një organi
profesional në lidhje me një neglizhencë të tillë ose sjellje të pahijshme.

45
Provat e futura ose të përdorura në ndërmjetësim që janë ndryshe të pranueshme ose që janë
objekt i zbulimit në procedurë nuk do të jenë ose bëhen të papranueshme ose mbrohen me
privilegj në një proces të tillë vetëm sepse ato janë futur ose përdorur në ndërmjetësim.

Akti i familjes per ndermjetesimin familjar e rregullon parimin e konfidencialitetit ne qeshtjet

familjare ne kete menyre:Ndërmjetësi nuk duhet të diskutojë ne ndërmjetësimin ose t’iu
pergjigjet ndonjë këshilltari juridik te pjesëmarrësit pa pëlqimin e qartë të secilit pjesëmarrës.
Kur komunikonin me palet ose këshilltarët e tyre juridikë, ndërmjetësi duhet të ruajë
paanshmërinë profesionale. Kur duket e domosdoshme që një pretendim specifik që ka një fëmijë
per vuajtjen e nje dëmi të konsiderueshëm mund të hetohet plotesisht, ose ku ndërmjetësi
dyshon se një fëmijë po vuan ose ka të ngjarë të pësojë dëm të rëndësishëm, ai duhet të sigurojë
që agjensia ose autoriteti i duhur është njoftuar. Kur është e mundur, ndërmjetësi duhet të bëjë
një njoftim të tillë më pas konsultim me PCC-në e tij / saj. Ndërmjetësi mund të njoftojë
agjencinë e duhur nëse ai e konsideron qe faktore të tjera të politikës publike mbizotërojnë, të
tilla si një i rritur që vuan ose ka të ngjarë të pësojë dëm të konsiderueshëm. Kudo që të jetë e
mundur ndërmjetësi duhet ta bëjë një njoftim të tillë pas konsultimit me PCC-në e tij / saj. Kur
një ndërmjetës dyshon se ai/ ajo mund të kërkohet të bëjë zbulim për autoritetin e duhur qeveritar
në bazë të të Ardhurave të Akti i Krimit 2002 i azhurnuar dhe / ose i lidhur me rregullimin e
pastrimit të parave,ndërmjetësi duhet ta ndërpresë ndërmjetësimin menjëherë pa i informuar
pjesëmarrësit per arsyet.

Kur palet bien dakort per zgjidhjen e konfliktit, ata lidhin nje marreveshje te ciles do ti
jepet fuqi detyruese per tu zbatuar . Vendimet që merrni nuk janë juridikisht të detyrueshme
vetë. Por ju mund të kërkoni një gjykatë që të bëjë atë që keni vendosur në një urdhër të pëlqimit
ligjërisht të detyrueshëm. Ndërmjetësi juaj mund të shpjegojë se çfarë është kjo dhe si mund të
merrni një urdhër pëlqimi.Një marrëveshje zgjidhjeje mund të zbatohet vetëm nëse palët hyjnë
në një marrëveshje juridikisht detyruese. Mjetet juridike do të jenë për shkelje të kontratës. Nëse
marrëveshja do të ishte vetëm me gojë, do të ishte e nevojshme të shikohet qëllimi i palëve. Për
këtë arsye, kontrata e ndërmjetësimit duhet të bëjë të qartë se palët synojnë të binden nga ndonjë
marrëveshje zgjidhjeje pas ndërmjetësimit. Zbatueshmëria e marreveshjes të ndërmjetësimit
eshte parashikuar shprehimisht ne Meditation Act 2017 e cila rregullohet ne kete menyre:

Palët përcaktojnë:

a) nëse dhe kur është arritur një marrëveshje ndërmjetësimi midis tyre, dhe
b) nëse marrëveshja e ndërmjetësimit do të jetë e zbatueshme midis tyre.

Zgjidhja e ndërmjetësimit do të ketë efekt si kontratë ndërmjet palëve, përveç kur shprehet
shprehimisht se nuk ka forcë juridike derisa të përfshihet në një marrëveshje ligjore formale apo
kontrata te nënshkruhet nga palët.Pa cënuar nenet 8 dhe 8A (të futur në nenin 20 të Ligjit për
statusin e fëmijëve 1987) të Ligjit mbi familjen (mirëmbajtja e bashkëshortëve dhe fëmijëve)
Akti 1976 ,per subjektet te nën-seksionit (4), gjykata mundet qe ne aplikimin e një ose më

46
shumë palëve në një marrëveshje ndërmjetësimi, te zbatoje kushtet e tij, përveç kur gjykata është
siguruar që:

a) zgjidhja e ndërmjetësimit—

i. nuk mbron në mënyrë të duhur të drejten dhe të drejtat e palëve dhe vartësve të tyre (nëse
ka),
ii. nuk bazohet në deklarimin e plotë dhe të ndërsjellë të pasurive, ose
iii. është ndryshe në kundërshtim me politikën publike,

ose

iiii një palë në zgjidhjen e ndërmjetësimit është mbingarkuar ose ndikuar padrejtësisht nga
ndonjë palë tjetër në arritjen e zgjidhjes së ndërmjetësimit.

Kur një marrëveshje ndërmjetësimi ka të bëjë me një fëmijë, një gjykatë, në përcaktimin
e çdo kërkese në lidhje me zgjidhjen e ndërmjetësimit, do të jetë e detyruar nga neni 3 (i
ndryshuar në nenin 45 të Ligjit për Marrëdhëniet për Fëmijët dhe Familjen 2015) të Aktit te
Kujdestarisë se foshnjave 1964.

3.2 Profili i ndërmjetësit.

Ndermjetesi drejton seancat e ndermjetesimit.Ai luan rol kyq ne ecurine e zgjidhjes te

konfliktit duke menaxhuar situaten ne te cilen ndodhen palet.Ndermjetesi gjate detyres se tij
kryen keto funksione:
 Të gjitha vlerësimet për përshtatshmërinë për ndërmjetësim duhet të bëhen në takime mbi
bazën ballë për ballë. Takimet e vlerësimit mund të zhvillohen bashkërisht ose veçmas në
varësi të preferencës së klientit, por duhet të përfshijnë një element individual me secilin
pjesëmarrës për të lejuar ndërmjetësuesit të ndërmarrin shqyrtimin e abuzimit në familje.
 Ndërmjetësit duhet të menaxhojnë procesin e ndërmjetësimit. Ata duhet të këshillohen
me pjesëmarrësit për vendimet e menaxhimit, siç janë renditja e çështjeve dhe rendi i
ditës për secilin seancë të ndërmjetësimit, por nuk duhet të heqin dorë nga kontrolli i
procesit te pjesëmarrësit.
 Gjatë gjithë ndërmjetësimit ndërmjetësuesit duhet të mbajnë mundësinë e pajtimit të
pjesëmarrësve në shqyrtim.
 Pjesëmarrësit duhet të këshillohen qartë që në fillim per natyrën dhe qëllimin e
ndërmjetësimit dhe se si ai ndryshon nga shërbimet e tjera, siç janë martesa ose këshillimi
i marrëdhënieve, terapia ose përfaqësimi ligjor.
 Pjesëmarrësit duhet të jenë të informuar për të gjitha parimet e përgjithshme të
përcaktuara në Seksionin 5 më lart, përfshirë natyrën dhe kufijtë e parimeve të

47
 konfidencialitetit dhe privilegjit dhe shqetësimin e veçantë të ndërmjetësve për
mirëqenien e çdo fëmije të familjes.
 Pjesëmarrësit duhet të jenë të informuar për shtrirjen e çdo zbulimi që do të kërkohet në
rastet që lidhen me pronën dhe financat e tyre.
 Eachdo pjesëmarrësi duhet të pajiset me informacione të shkruara që mbulojnë pikat
kryesore të këtij Kodi dhe t'i jepet mundësia të shtrojë pyetje rreth tij.
 Ndërmjetësit duhet të sigurojnë që pjesëmarrësit të pajtohen termat dhe kushtet që
rregullojnë ndërmjetësimin përpara se të merren me çështjet thelbësore. Kjo duhet të jetë
në formën e një marrëveshje me shkrim që pasqyron parimet kryesore të këtij
Kodi. Marrëveshja gjithashtu duhet të përcaktojë tarifat e klientit.
 Pjesëmarrësve duhet t'u kërkohet të njoftojnë çdo këshilltar ligjor që vepron për ta për
emërimin e një ndërmjetësi.
 Kur gjatë një ndërmjetësimi të financuar privatisht, ndërmjetësuesit bëhen të vetëdijshëm
se një ose më shumë nga pjesëmarrësit mund të kualifikohen për financim publik, ata
duhet të informojnë klientin për këtë dhe, nëse nuk ndërmarrin punë të financuar
publikisht, për shërbimet e mundshme të një praktike të ndërmjetësimit me një kontratë
LSC.
 Ndërmjetësit duhet të ndihmojnë pjesëmarrësit të përcaktojnë çështjet, të identifikojnë
fushat e marrëveshjes, të eksplorojnë opsionet dhe të përpiqen të arrijnë marrëveshje mbi
to.
 Ndërmjetësit duhet të përpiqen të sigurojnë që pjesëmarrësit të marrin vendimin e tyre
mbi informata dhe njohuri të mjaftueshme. Ata duhet të informojnë pjesëmarrësit për
nevojën e dhënies së informacioneve shpjeguese të plotë dhe të sinqertë për të gjithë
materialin përkatës për çështjet që ndërmjetësohen dhe t'i ndihmojnë ata, kur është e
nevojshme, në identifikimin e informacionit përkatës dhe dokumentacionin mbështetës.
 Ndërmjetësit duhet të sigurojnë që secilit pjesëmarrës t'i jepet mundësia të bëjë pyetje në
lidhje me informacionet e shpalosura nga ndonjë pjesëmarrës tjetër dhe të kërkojë
informata dhe dokumentacion të mëtejshëm kur kërkohet. Ata duhet të promovojnë
kuptimin e barabartë të pjesëmarrësve për informacionin e tillë para se të arrihet ndonjë
marrëveshje përfundimtare.
 Ndërmjetësit duhet ta bëjnë të qartë se ata vetë nuk bëjnë kërkime të mëtejshme për të
verifikuar informacionin e dhënë nga çdo pjesëmarrës, që secili pjesëmarrës mund të
kërkojë këshilla të pavarura juridike për sa i përket përshtatshmërisë së informacionit të
shpalosur përpara se të merrni një vendim; që në çdo proces gjyqësor mund të kërkohet
një pohim i betuar, deklaratë me shkrim ose provë me gojë dhe se llogaritjet autorizuese
të përgjegjësisë sipas Ligjit për Mbështetjen e Fëmijëve 1991 mund të bëhen vetëm nga
Agjensia e Mbështetjes së Fëmijëve ose nga një organizatë zëvendësuese e themeluar nën
Mirëmbajtjen e Fëmijëve dhe Pagesat e tjera Akti 2008 ..
 Ndërmjetësit duhet të informojnë pjesëmarrësit për avantazhet e kërkimit të këshillave të
pavarura juridike ose këshillave të tjera të përshtatshme sa herë që kjo duket e
dëshirueshme gjatë rrjedhës së ndërmjetësimit. Ata duhet t'i këshillojnë pjesëmarrësit që
48
 është në interesin e tyre të kërkojnë këshilla të pavarura juridike përpara se të arrijnë
ndonjë marrëveshje përfundimtare dhe t'i paralajmërojnë ata për rreziqet dhe
disavantazhet nëse nuk e bëjnë këtë.

Ndërmjetësit janë të trajnuar të :

 Dëgjon dhe ndihmon palët që të hartojnë ato që duhet të merren ne proces
 Diskuton se cilat mund të jenë opsionet tuaja dhe cilat mund të funksionojnë më mirë për
të ardhmen.
 Siguron që palet te kene mundësinë të flasin dhe të dëgjohen
 Siguron çdo informacion të nevojshëm për të ndihmuar diskutimet e paleve
 Tregon kur mund të kene nevojë palet për këshilla të tjera të pavarura për çështje të tilla
si pensionet
 Sigurohet që vendimet e marra së bashku, janë të drejta për të dy, për çdo fëmijë të
përfshirë dhe për rrethanat e familjes te paleve.

Kur të arrihet marrëveshja, ndërmjetësi do ta hartoje atë me shkrim dhe sigurohet që të

gjithë pjesemarresit jane të qartë në lidhje me atë që do të thotë.Shumica e njerëzve që kalojnë
përmes ndërmjetësimit e gjykojnë të dobishëm të kenë këshilla juridike për t'i mbështetur ata. Ju
mund ta rregulloni këtë në çdo kohë dhe ndërmjetësi juaj gjithashtu mund t'ju rekomandojë t’iu
drejtoheni nëse flisni për gjëra që kanë të bëjnë me një çështje ligjore. Ndërmjetësi mund të ju
jap informacione në lidhje me avokatët lokalë të familjes si dhe të zgjidhni një. Nëse merrni
ndihmë juridike për ndërmjetësim, ju gjithashtu mund të merrni këshilla juridike falas gjatë
ndërmjetësimit22.
Si pjesë e angazhimit për të ruajtur standardet e larta të ndërmjetësimit familjar, Këshilli i
Ndërmjetësimit Familjar siguron që ndërmjetësit e familjes të respektojnë një Kod të
Praktikës.Ky Kod i Praktikës, i azhurnuar nga FMN në Nëntor 2018, përshkruan qëllimet,
objektivat dhe fushën e ndërmjetësimit familjar. Kodi gjithashtu detajon parimet e përgjithshme
të ndërmjetësimit familjar, si dhe trajnimin dhe standardet që mund të priten nga të gjithë
ndërmjetësit e Këshillit të Ndërmjetësimit Familjar. Kualifikimi dhe trajnimi i ndermjetesit
duhette plotesoje keto kushte:

Ndërmjetësit duhet të jenë të akredituar nga FMC (d.m.th. të mbajnë statusin e

FMCA),ose te kenë përfunduar një program trajnimi themelor të aprovuar nga FMC dhe
aktualisht të jetë i regjistruar në FMC si dhe të jetë duke punuar drejt FMCA.Ndërmjetësit duhet
të respektojnë kërkesat aktuale të FMC për të akreditimin dhe rregjistrimin e tyre , përfshirë të
qenurit anëtar aktual i një MO si edhe mbajtjen e niveleve të kërkuara të praktikës, konsulencës
së praktikës profesionale,dhe zhvillimin e vazhdueshëm profesional.

22
https://www.familymediationcouncil.org.uk/family-mediation/mediation-meetings-sessions

49
 Ndërmjetësit mund të ndërmarrin ndërmjetësim gjithëpërfshirës për fëmijë vetëm kur:

a. janë regjistruar për ta bërë këtë detyrë në FMC; dhe

b. i kanë përmbushur kërkesat siç përcaktohen nga FMC ose, nëse asnjë prej
tyre nuk ekzistojnë, janë aprovuar për të kryer ndërmjetësimin
gjithëpërfshirës të fëmijëve nga një OT; dhe
c. kanë marrë lejen e kërkuar nga Sherbimi i Zbulimit dhe Ndalimit (më
parë Byroja e Regjistrimeve Penale).

Ndërmjetësit që ndërmarrin ndërmjetësim të financuar nga publiku duhet të kenë statusin e

FMCA.Ata nuk duhet të ndërmjetësojnë nëse nuk janë të mbuluar nga sigurimi kompetent i
dëmshpërblimit profesional.Ndermjetesit duhet të respektojnë ankesat dhe procedurat disiplinore
të përcaktuara nga OT, në të cilat janë anëtare. Një Ndërmjetës i cili është anëtar i më shume se
një MO duhet t'u bëjë të qartë pjesëmarrësve se ankesat e MO dhe procedurat disiplinore do të
zbatohen23.

Ne Mediation Act 2017 parashikohen cilesite e ndermjetesit dhe krahas te drejtave akti e ngarkon
edhe me pergjegjesi ate ne ushtrimin e profesionit .Ndërmjetësi para fillimit të ndërmjetësimi
duhet te :

I. bëjë një hetim siç është e arsyeshme në rrethana për të përcaktuar nëse ai ose ajo mund të
ketë ndonjë konflikt aktual ose të mundshëm të interesit,
dhe
II. të mos veprojë si ndërmjetës në ndërmjetësim nëse, pas një hetimi të tillë, ai ose ajo
përcakton se ekziston një konflikt i tillë

Ndermjetesi ka te drejte ti ve ne dijeni palët per detajet e mëposhtme të ndërmjetësit që janë të

rëndësishme për ndërmjetësimin në përgjithësi dhe per ndërmjetësin ne veçanti:

i. kualifikimet;
ii. trainim dhe përvojë;
iii. trajnime të vazhdueshme për zhvillim profesional,

dhe

duhet të sigurojë palëve një kopje të çdo kodi të praktikës të publikuar ose aprovuar në bazë të
nenit 9 të cilit ai / ajo merr persiper ti pajtoje për sa i përket ndërmjetësimit.

Ndërmjetësi duhet:

a) gjatë ndërmjetësimit, t’iu deklarojë palëve çdo konflikt aktual të interesit apo të
mundshëm për të cilin ai/ajo bëhet i vetëdijshëm ose duhet të jetë i vetëdijshëm pasi lind

23
“Code of Practice for Family Mediators” September 2016, Published by Family Mediation Council.

50
 konflikti i tillë dhe, pasi të ketë deklaruar kështu, do të, përveç nëse palët bien dakord
atij / saj duke vazhduar të veprojë si ndërmjetës, pushoni së vepruari si ndërmjetës,
b) të veprojë me paanshmëri dhe integritet dhe t'i trajtojë palët në mënyrë të drejtë,
c) kompleton ndërmjetësimin aq shpejtë sa është e mundur duke pasur parasysh natyrën e
mosmarrëveshjes dhe nevojën që palët të kenë kohë të mjaftueshme për të shqyrtuar
çështjet, dhe
d) të sigurojë që palët të jenë të vetëdijshëm për të drejtat e tyre për secilin të marrë këshilla
të pavarura (përfshirë këshillat juridike) përpara nënshkrimit të ndonjë zgjidhjeje
ndërmjetësimi.

Rezultati i ndërmjetësimit përcaktohet me marrëveshje të ndërsjellë të palëve dhe ndërmjetësi

nuk u bën propozime palëve për zgjidhjen e mosmarrëveshjes.Ndërmjetësi mund, me kërkesë të
të gjitha palëve, të bëjë propozime për zgjidhjen e mosmarrëveshjes, por detyrohet që palët të
përcaktojnë nëse i pranojnë këto propozime24.

3.3 Ndërmjetësimi familjar dhe problematikat që zgjidh instituti i

ndërmjetësimit pa kaluar në gjykatë.
Çfarë është ndërmjetësimi familjar?

Nëse divorcoheni, ndërmjetësimi familjar ju ndihmon për të zgjidhur mosmarrëveshjet,pa

përfshirë tarifa të mëdha ligjore ose pa kaluar një betejë të zgjatur gjyqësore.Ndërmjetësit
profesionistë të familjes ju ndihmojnë te gjeni pergjigjen se çfarë ndodh pasi të ndaheni. Ata nuk
do të përpiqen t'ju bindin qe te ktheheni serisht se bashku me ish-partnerin.. Ata gjithashtu mund
të ndihmojnë kur ju jeni ndarë per pak kohe dhe keni nevojë për të renditur dicka te
pazakonshem. Një ndërmjetës do të ju dëgjojë ju dhe ish-partnerin tuaj , te shpjegoje shqetësimet
dhe pikëpamjet e secilit dhe do t'ju ndihmojë të dyve për të arritur një marrëveshje.
Ndërmjetësimi funksionon duke ndihmuar njerëzit të gjejnë zgjidhje praktike që ndjehen të
drejta. Disa njerëz që nuk munden te perballojne ndermjetesimin mund ta marrin falas permes
Skemes te "Ndihmës Juridike". Ndërmjetësimi familjar është aty ku një ndërmjetës i pavarur, i
trajnuar profesionalisht ju ndihmon juve dhe ish-in tuaj të krijoni një marrëveshje për çështje të
tilla si:
 Marrëveshjet e prindërve për fëmijët pasi të ndaheni
 Pagesat për mirëmbajtjen e fëmijëve
 Financat e tjera (për shembull shtëpia juaj, kursimet, pensioni ose borxhet)
Mund të përdoret gjithashtu për të ndihmuar në çështjet e tjera, të tilla si fëmijët tuaj duke
mbajtur kontakte me gjyshërit e tyre, familjet e hapave ose ligjet. Ndërmjetësimi gjithashtu mund
24
Mediation Act 2017.

51
të jetë i dobishëm kur marreveshja që keni bërë më parë duhet të ndryshojnë, veçanërisht kur
fëmijët tuaj rriten.
Nëse shkoni në gjykatë për të zgjidhur çështjet tuaja, gjyqtari do të marrë vendimet. Ju do të
duhet t'u përmbaheni këtyre vendimeve edhe nëse njëri ose të dy ndiheni të pakënaqur me to.
Ndërmjetësimi mund t'ju ndihmojë të qëndroni në kontroll. Askush nuk do t'ju shtyje të bëni
diqka kundër dëshirave tuaja. Ndërmjetësi do t'ju ndihmojë të gjeni një zgjidhje e cila
funksionon për ju të dy dhe shpjegon se si mund ta bëni një marrëveshje juridikisht të
detyrueshme.
Një gjykatës do të presë që ju të keni konsideruar ndërmjetësimin përpara se të paraqiteni
në gjykatë për të dëgjuar çështjen tuaj. Ata mund të refuzojnë të dëgjojnë çështjen tuaj derisa të
keni marrë pjesë në një Takim të Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM) .
Shumica e njerëzve që fillojnë ndërmjetësimin do të arrijnë marrëveshje pa pasur nevojë të
shkojnë në gjyq.
Nëse duhet të përfundoni zyrtarisht një martesë ose partneritet civil, do të duhet të paraqiteni në
gjykatë për ta bërë këtë, por zakonisht nuk do të duhet të merrni pjesë në një seancë dëgjimore.
.
Kush mund te jete ndërmjetësues i familjes?
Ndërmjetësuesit e regjistruar nga Këshilli i Ndërmjetësimit Familjar janë profesionistë të trajnuar
që mbajnë standardet e larta dhe Kodin e Praktikës të krijuar dhe monitoruar nga Këshilli.
Këshilli i Ndërmjetësimit Familjar (FMC) përbëhet nga organizata kombëtare të ndërmjetësimit
të familjes në Angli dhe Uells.
tuaj okal
Cilat janë përfitimet?

Ndërmjetësimi familjar:

a. jep më shumë mundesi per tu shprehur për atë që ndodh. Ne procesin gjyqesor
gjyqtari do të marrë vendimet. Ne ndërmjetësim ju dhe pala tjetër merrni
vendime.
b. është më pak stresues, me më pak konflikt midis jush dhe partneri juaj. Nëse keni
fëmijë është më pak shqetësuese për ta. Mund të ndihmojë në gjetjen e mënyrave
për të gjithë të përfshirë për tu bere më te mirë në të ardhmen.
c. përmirëson komunikimin dhe ju ndihmon te rregulloni te ardhmen tuaj
d. marrëveshjet mund të rishikohen dhe ndryshohen nëse ju të dy bien dakord - p.sh.
nëse situata juaj ndryshon, p.sh. fëmijët tuaj rriten kanë nevoja të ndryshme.
e. është më e lehtë për fëmijët tuaj kur prindërit bashkëpunojnë dhe i ndihmojne ata
të vazhdojnë marrëdhëniet e rëndësishme familjare.

52
 f. është më e shpejtë, më e lirë dhe ofron menyren më të mirë për të zgjidhur
mosmarrëveshjet sesa gjykata e cila tërheq gjatë betejat(gjyqin) - duke ju
ndihmuar të vazhdoni me pjesën tjetër te jetes tuaj sa më shpejt të jetë e mundur.

Çfare zgjidhin ndërmjetësuesit e familjes?

Ndërmjetësit e familjes jane te trajnuar të punojnë me njerëz marrëdhëniet e të cilëve janë

prishur. Ata kane kualifikim profesional, siç është ligji dhe kujdesi shëndetësor. Ndërmjetësit
gjejnë zgjidhje që të dyja palet mund të bien dakort.. Një ndërmjetës do t'e bëjë pyetje qe te
kuptoje situatën tuaj. Për dallim nga të shkuarit në gjyq ku ju qendroni ne kontroll Askush nuk
mund të beje qe te veprosh diqka kundër dëshirave tuaja. Diskutimet janë konfidenciale. Fëmijët
kanë të drejtë për një marrëdhënie me të dy prindërit (për sa kohë që është i sigurt) dhe nevojat e
tyre janë më te rëndësishme.Disa ndërmjetës janë trajnuar për të përfshire fëmijët në diskutime,
por vetëm nëse ju, ish-partneri juaj dhe fëmija jeni dakord.

Takimi i parë ose Takimi i Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM)

Hapi i parë është të marrësh pjesë në një takim me ndërmjetësin kështu që ju mund të
mësoni më shumë rreth ndërmjetësimit dhe kjo eshte e drejte per ty. Kjo zakonisht quhet Takimi
i Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit ”(MIAM) ose‘ Takimimi pare '. Mund të
shkoni me ish-partnerin tuaj, ose mundesh ta shohesh ndërmjetësuesin veçmas nëse preferoni.
Ndërmjetësi është gjithashtu i trajnuar për t'ju ndihmuar të gjeni tjeter ndihmë dhe shërbime
mbeshtetese nëse keni nevojë për to.

Kur duhet të shkoj në një MIAM?

Ndërmjetësimi është shpesh efektiv kur zhvillohet ne fazë të hershme, përpara se çështjet të kene
problem te medha.. Eshtë më mirë të kontaktoni një ndërmjetësues sa më shpejt ju dhe ish-
partneri juaj qe keni vendosur te ndaheni dhe ju lind nevoja për ndihmë për rregullimin e
marrëveshjeve.Nuk duhet të shihni fillimisht një avokat , por nëse veproni kështu ata duhet t'ju
tregojnë për ndërmjetësimin. Edhe nëse jeni janë ndarë për një kohë ose nëse çështja juaj tashmë
ka shkuar në gjykatë, ndërmjetësimi mund të ndihmojë për të zgjidhur ndonjë mosmarrëveshje
që mund të keni akoma. Ligji thotë që duhet ta merrni ne konsiderate ndërmjetësimin ku ky i
fundit mund t'ju ndihmojë para se ta dergosh një çështje në gjykatë. Kjo do të thotë që ju duhet të
shkoni në një MIAM përveç nëse ekzistojne rrethana të veçanta, si nëse situate juaj përfshin
dhunë në familje ose abuzim.

Çfarë ndodh kur ndjek ndërmjetësimin familjar?

Pas MIAM, Nëse të gjithë bien dakord të provojne ndërmjetësimin, duhet të marrin pjesë në
seancat e ndërmjetësimit (zakonisht 1-2 orë secila). Gjatësia dhe numri i seancave do të varet nga
situata juaj. Kur nje marrëveshje arrihet, ndërmjetësi e shkruan ate në një "Memorandum

53
Mirëkuptimi" keshtu qe të gjithë te jene te qartë për atë që është vendosur. Marrëveshjet e
lidhura me ndërmjetësim mund të bëhen juridikisht detyrues nga një gjykatë nëse ju dhe ish-
partneri juaj pajtoheni. Kjo është ndonjëherë e dobishme nëse marrëveshjet kane për qëllim të
derdhin para gjatë një periudhe kohe, siç është pagesa per mirëmbajtje te femijes. ose nëse doni
diçka pak më formale për t'ju ndihmuar të dy të qendroni në marrëveshjen tuaj. Disa njerëz që
kane kaluar ndërmjetësimin e konstatuan të dobishme të kene mbështetje ligjore për t'i këshilluar
ata. Ndihma Ligjore mund të jetë në dispozicion për të ndihmuar per pagesen.

A është e drejtë ndërmjetësimi familjar për të gjithë?

Ndërmjetësimi familjar funksionon për shumicën e njerëzve. Në MIAM ndërmjetësi do t'ju flasë
nëse ndërmjetësimi do të funksionoje për palet pjesemarrese dhe do t'ju tregojë për opsionet e
tjera që ende mund t’i anulosh që të shkosh në gjyq, per shembull ligji bashkëpunues ose
negocimi i avokatit. Nuk ka afate specifike kohore për ndërmjetësimin në familje, dhe kjo varet
nga numri i çështjeve që janë sjellë në ndërmjetësim dhe menyra se si njerëzit e përfshirë
komunikojnë me njëri-tjetrin. Sa më shumë mosmarrëveshje aq më gjatë zgjat!

Sidoqoftë, shumica e çifteve në përgjithësi arrijnë marrëveshje pas afërsisht dy ose tre seancave.

Po sikur të dua të zgjedh gjyqin?

Ligji thotë që ju duhet të merrni parasysh nëse ndërmjetësimi mund t'ju ndihmojë para se ta
dergosh një çështje në gjykatë. Gjykata mund të ndalojë çështjen tuaj deri sa ta ketë ndodhur kjo
gje. Pala duhet t’i tregoje gjykatës se:

a) keni qenë në një MIAM për të mësuar rreth ndërmjetësimit,

ose
b) nuk keni nevojë ta bëni këtë për shkak të rrethanave te veqanta të cilat janë renditur në
pjesën 11 të formularit C100.

Rrethanat e veçanta përfshijnë rastet kur kemi dhune në familje ose abuzim te fëmijëve, që
mund të mos jetë e drejta për ndërmjetësim .Ndërmjetësi mund t'ju këshillojë per kete ne MIAM
ose në takimin e parë. Përndryshe, nëse ju posedoni dëshmi të dhunës në familje ose te abuzimit
të fëmijëve nuk eshte e nevojshme të zgjidhni MIAM perkundrazi mund të jeni në gjendje të
merrni Ndihmën Juridike për të paguar një avokat për t'ju ndihmuar qe ta dergoni çështjen tuaj
në gjykatë.

A do të duhet të paguajmë për ndërmjetësim?

Nëse keni të ardhura të ulëta dhe në gjendje te tille të merrni Ndihmen juridike atehere
informacioni i takimit (MIAM) dhe seancat e ndërmjetësimit do të jenë falas. Ju gjithashtu mund
të merrni ndihmë financiare për t’i paguar këshillat juridike në lidhje me ndërmjetësimin nëse
mendoni se keni nevojë për to. Nëse njëri prej jush kualifikohet për Ndihmë Juridike, por tjetri
jo, ju qe te dy do të jeni akoma në gjendje të keni takimi informativ dhe seance te pare te

54
ndërmjetësimit falas. Edhe nëse asnjëri prej jush nuk kërkon Ndihmë Juridike, ju prapë mund të
kurseni para duke provuar më parë ndërmjetësimin sesa të shkosh drejtpërdrejt tek nje avokat25.

3.4 Procesi dhe praktika e ndërmjetësimit familjar.

Ndërmjetësimi familjar ka qenë në dispozicion në Angli dhe Uells për më shumë se 30

vjet. Praktika e ndërmjetësimi është rritur për të mbuluar të gjitha fushat e divorcit dhe ndarjes
përfshirë financat dhe te drejten e pronës. Ndërmjetësimi zgjidh qeshtje, qe kane te bejne me
vendime për fëmijët ,e ardhmja e tyre pas ndarjes, vendime rreth vendit ku do të jetojne familjet
dhe si të ndahen pasuritë martesore.Palet duhen te kene mirekuptim per te pasur marrëveshje të
ardhshme për fëmijët.Vitet e fundit, një numër statutesh janë përpjekur të rrisin përdorimin dhe
rëndësinë e ndermjetesimit ne familje, pasi përfitimet e tij janë njohur gjithnjë e më shumë dhe
kuptohen më gjerësisht.Keto akte renditen si me poshte:
• Akti për të Drejtën e Familjes 1996;
• Qasja në Aktin e Drejtësisë 1999;
• Akti i fëmijëve dhe birësimit 2006;
• Ndëshkimi dhe Ndëshkimi i Ndihmës Juridike Akti i vitit 2012;
• Akti i Fëmijëve dhe Familjeve 2014.
Rregullimi dhe qeverisja
Ndërmjetësit e familjes rregullohen dhe qeverisen nga gjashtë organizata anëtare, ku të gjitha
këto jane anëtarë te Këshillit të Ndërmjetësimit Familjar (FMC).FMC siguron Kodin e Praktikës
për ndërmjetësuesit e familjes dhe përcakton standarde minimale për të kërkesat praktike të
ndërmjetësimit familjar. FMC është përgjegjëse për akreditimin e ndërmjetësuesit e familjes.Në
marrëveshjet e ndërmjetësimit ndërmjetësuesit e familjes kërkohet të kenë parasysh mirëqenien e
fëmijës dhe të merret në konsideratë dëshirat e fëmijës.

Procedura paraprake: Takimi i Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM)

Pjesëmarrja në Takim të Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM) kërkohet për
qdo aplikues në procedurat përkatëse familjare (shiko Seksionin 10 Akti i Fëmijëve dhe
Familjeve 2014) dhe është i pritur dhe i inkurajuar për të gjithë të paditurit. Për më tepër, një
MIAM mund të urdherohet si aktivitet sipas nenit 11A dhe 11C te Children Act 1989 .Këto
dispozita sigurojnë që palët të kenë mundësi për të mësuar në lidhje me ndërmjetësimin dhe
format e tjera te zgjidhjes së mosmarrëveshjeve familjare. MIAM ofron një mundësi që palët të
takohen me një ndërmjetës. Në këtë takim ndërmjetësi do të:
•sigurojë informacione rreth procesit të ndërmjetësimit dhe formave të tjera zgjidhjes të
mosmarrëveshjeve familjare,rezoluta ;
• sqaroje fushat ku ka mosmarrëveshje dhe ofron opsione për zgjidhjen e tyre;
• identifikojë burime të tjera të mbështetjes, përfshirë financiare, emocionale dhe ligjore;

25
“Sorting out family disputes ëithout going through court.” Published by Ministry of justice and assisted from
Family mediation council.

55
• siguroje palëve informacion më të detajuar në lidhje me shërbime shtesë që i inkurajojnë ata per
te arritur zgjidhjen.
Në MIAM ndërmjetësi do të bisedojë me palët për shqetësimet dhe prioritetet e menjëhershme
të tyre, me qëllim të përcaktimit të një axhende për fushat që do të negociohen. Kjo zakonisht
përfshin fëmijët,financat dhe qeshtjet e pronave. Diskutimet do të zhvillohen me palët veç e veç
derisa apo vetem kur behet e ditur se është e sigurt për çdo takim që të zhvillohen së bashku. Si
dhe sigurimin e informacionit se qfare mund të sigurojë ndërmjetësimi, ndërmjetësi kryen
vlerësimin në lidhje me aftësinë e palëve për të ndërmjetësuar. Në disa raste ndërmjetësimi mund
të mos jetë i përshtatshëm.
Mund të ketë faktorë të tjerë që do të thotë se gjykata nuk e konsideron pjesëmarrjen në një
MIAM te përshtatshme në raste të veçanta. Rregulla FPR 3.8 (1) / (2) përcakton rrethanat në të
cilat një kërkesë për të marrë pjesë në MIAM nuk zbatohet.
Si përmbledhje, përjashtimet kryesore janë:
 dhuna në familje / mbrojtja e fëmijëve;
 falimentimi;
 disponueshmëria e një ndërmjetësi të autorizuar brenda një zone gjeografike të
specifikuar ose koha e lejuar ose e marrë nga një proces ose sekuencë ngjarjesh ;
 MIAM ka qene ndjekur në katër muaj para bërjes së kërkesës.
Përkufizimi i plotë i këtyre përjashtimeve gjendet në paragrafët 20-27 të PD3A Në mungesë të
provave që plotësojnë kriteret e përjashtimit të dhunës në familje, gjyqtarët duhet të jenë të
vetëdijshëm që MIAM përfshin kontrollimin e rrezikut dhe te sigurisë edhe pse ndërmjetësuesit
nuk kanë asnjë autoritet ligjor dhe nuk janë në gjendje të ndërmarrin vlerësimin e rrezikut në të
njëjtën mënyrë si Cafcass26 dhe Cafcass Cymru27. Një ndërmjetës mund të përcaktojë që
ndërmjetësimi është i papërshtatshëm, për arsyet e abuzimit në familje, dhunës ose aftësisë së
klientit, edhe kur kërkuesi nuk ishte në gjendje plotësojnë kërkesat e dukshme për përjashtim nga
frekuentimi i MIAM në terrenin të dhunes në familje.
Takimi i parë me një ndërmjetës quhet Takim i Informacionit dhe Vlerësimit të
Ndërmjetësimit (MIAM). Pavarësisht nëse quhet MIAM ose takim i parë, mbulon të njëjtat
gjëra.Takimi i parë me një ndërmjetës u jep mundësinë paleve të zbulojne se si funksionon
ndërmjetësimi. Ndërmjetësit janë të trajnuar të bashkepunojne me pjesemarresit nëse
ndërmjetësimi është i duhuri per familjen e tyre.. Ata gjithashtu do të diskutojnë se sa seanca
mund te nevojiten, sa do të kushtojnë dhe do të shpjegojnë nëse mund të merrni ndihmë juridike
për të paguar ndërmjetësimin.Ndërmjetësi gjithashtu jep informacione rreth shërbimeve të tjera
që ofrojnë ndihmë dhe opsionet e tjera që mund t'ju duhet për të zgjidhur gjërat.
Vetëm Ndërmjetësit e Akredituar të Këshillit Familjar (FMCA) mund të kryejnë profesionalisht
nje MIAM.

26
Cafcass përfaqëson fëmijët në çështjet gjyqësore familjare në Angli.
27
Cafcass Cymru përfaqëson fëmijët në çështjet gjyqësore ne wells. Të dy organizatat janë të ndryshme, por ato të
dy hartojnë raporte për fëmijët dhe prindërit e tyre që mund të përdoren për të ndihmuar një gjykatës të vendosë se
çfarë vendimi të japi.

56
 Nëse pala dëshiron ta dërgoj çështjen në gjykatë, tani - në shumicën e rasteve - është një
kërkesë ligjore për të marrë pjesë në MIAM. Personi tjetër i përfshirë gjithashtu pritet të marrë
pjesë në MIAM, por ata nuk do të duhet të shkojnë në të njëjtin takim si pala paditese.Ka
përjashtime që do të thotë se mund të mos keni nevojë të zgjidhni një MIAM. Mundet të
pajtoheni gjithashtu në MIAM që ndërmjetësimi nuk është i duhuri për pjesemarresit. Ekzistojnë
një sërë opsionesh në dispozicion për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve familjare, kështu që, edhe
nëse ndërmjetësimi nuk është i duhuri për palet, gjykata nuk ngelet e vetmja mundësi tjetër.Këto
takime mund të mbahen veçmas nga ish-bashkeshorti. Sidoqoftë mund të shkoni në mbledhje së
bashku nëse preferoni. Eshte ne diskrecion te pales qe te zgjedhe. Koha do të kalohet gjithmonë
me secilin person vetëm për t'u siguruar që ata kanë marrë vendimin e tyre për të ardhur në
ndërmjetësim dhe nuk rrezikojnë ndonjë dëmtim ose abuzim.Takimi i parë dhe seancat e
ndërmjetësimit që vijojnë, nuk kushtojnë nëse merrni ndihmë juridike. Ndërmjetësi do t'ju
ndihmojë të gjeni pergjigjen nëse mund të kërkoni ndihmë juridike.Disa ndërmjetësues ofrojnë
takimin e parë falas për të gjithë dhe të tjerët kanë një tarifë fikse.
Kërkimi i ndërmjetësit tregon se cilat ndërmjetësues janë aprovuar për të siguruar punë të
ndihmës juridike.Nëse të gjithë bien dakort të provojnë ndërmjetësimin, atëherë bëhet një takim
për seancën e parë të ndërmjetësimit .Nëse vendosni të mos vazhdoni në ndërmjetësim ose nuk
është i përshtatshëm në rrethanat tuaja, ndërmjetësi duhet të nënshkruajë formen përkatëse te
gjykates për të treguar se keni menduar te zgjidhni ndërmjetësimin. Kjo do të thotë që pala mund
të dergoje çështjen e tij në gjykatë, nëse kjo është ajo që vendos të bëj pas kesaj28.

Detyrimet e gjykatës për të shqyrtuar mundësitë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve gjyqësore

1. Programi i Aranzhimeve të Fëmijëve bën të qartë se ndërmjetësimi dhe format e tjera jo-
gjyqesore te mosmarrëveshjeve duhet të merren në konsideratë në çdo fazë të procesit gjyqësor.
2. Rregulla 3.10 e FPR (Family Procedure Rules )kërkon qe gjyqtarët, nëse është e përshtatshme
kur marrin vendim për ndarjen dhe në çdo ngjarje në seancën e parë, për të pyetur nëse ndonjë
përjashtim i MIAM i pretenduar ka qenë i vlefshëm .Nëse përcaktohet se përjashtimi nuk është
kërkuar në mënyrë të vlefshme, atëherë gjyqtari mund të drejtojë aplikantin, ose të dy palët, të
marrin pjesë në MIAM dhe mund të shtyjnë procedurat për atë qëllim. Paragrafët 35, 36 dhe 37
PD3A gjithashtu japin udhëzime për natyrën specifike të pyetjeve qe behen. 
3. Gjykatësi mund të ndihmojë palët, veçanërisht palët ndërgjyqëse, për të kuptuar zgjedhjet në
dispozicion të tyre dhe rezultatin e mundshëm te vazhdimit të pjesmarrjes në gjykatë, me ose pa
Cafcass / Cafcass Cymru, ndërmjetësim ose ndërhyrje të tjera jo-gjyqësore për zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve.
Çfarë mund të arrihet me ane te ndërmjetësimit?
Ndërmjetësimi funksionon mirë për shumë njerëz;  duhet të jetë i sigurt dhe palët duhet të
jenë të gatshme dhe në gjendje të negociojë. Një pjesë e rezultatit të MIAM është të sigurojë që
palët të dinë nëse është e drejtë për ta situatë.Ndërmjetësimi mund të ndihmojë në zgjidhjen e
opsioneve të disponueshme në:
28
Publication of Family Mediation Council https://www.familymediationcouncil.org.uk/family-
mediation/assessment-meeting-miam/

57
  marrëveshje për fëmijë;
 pagesa për mirëmbajtjen e fëmijëve;
 ndarjen e pronës dhe paratë, përfshirë kursimet, borxhet e përbashkëta, pensionet
dhe hipotekat.
Mund të ndihmojë gjithashtu palët të zhvillojnë aftësi për të punuar së bashku në të ardhmen si
prindër të ndarë.Ndërmjetësimi është konfidencial dhe i privilegjuar.
Procesi i ndërmjetësimit
Ndërmjetësimi familjar drejtohet nga katër parime:
a) ndërmjetësimi është vullnetar , të dy palët dhe ndërmjetësi duhet të bien dakord që
ndërmjetësimi është i përshtatshëm;
b) ndërmjetësimi është konfidencial , përveç kur ekziston shqetësimi i rrezikut të dëmtimit
të një fëmije ose lendimi i nje te rrituri;
c) ndërmjetësi është i paanshëm , ai / ajo lehtëson negociatat dhe nuk ka asnjë interes për
rezultatin;
d) vendimmarrja u mbetet pjesëmarrësve në ndërmjetësim.
Këto katër parime janë thelbësore për praktikën e ndërmjetësve të familjes në Angli dhe
Uells. Parimet parashikohen në Kodin e Praktikës së MFK-së, dhe zbatohen nga gjashtë anëtaret
e ndërmjetësimit ne Organizaten e MFK-së. Ato janë riprodhuar në dokumentacionin e siguruar
nga ndërmjetësit familjar për klientët.Puna brenda këtyre parimeve siguron që ndërmjetësimi të
sigurojë një proces jo-gjyqësor shumë efektiv te zgjidhjes së mosmarrëveshjeve.

Një proces vullnetar

Në MIAM, klientët janë plotësisht të informuar për parimet, procesin, përfitimet dhe çdo
kosto të ndërmjetësimit. Klientët dhe ndërmjetësi duhet të pajtohen që ndërmjetësimi është i
përshtatshëm. Ndërhyrja nuk do të bëhet deri sa të vendoset 'marrëveshja për ndërmjetësim' dhe
të nënshkruhet nga të gjitha palët.Ndërmjetësimi ndryshon thelbësisht nga shërbimet e zgjidhjes
së mosmarrëveshjeve Cafcass dhe Cafcass Cymru. Këto janë shërbime të bazuara në gjykatë të
cilat mund të jenë mjaft të drejtpërdrejta në natyrë, dhe të cilat nuk kërkojnë pëlqimin e
pjesëmarrësve; është e drejtuar nga Gjykata dhe rezultati i zgjidhjes se mosmarrëveshjeve
Cafcass Cymru dhe Cafcass mund të ndahet në Gjykatë. Ndërmjetësimi nga ana tjetër është
lehtësues dhe konsensual dhe konfidencial
Konfidencialiteti dhe privilegji ligjor
Një MIAM është një takim konfidencial. Ndërmjetësimi është një proces
konfidencial. Përjashtimi i vetëm për këtë lind në rastin e rrallë kur një deklaratë e bërë në
ndërmjetësim tregon një rrezik mbrojtjeje ose zbulon një vepër penale.Klienti që hyn në një
proces të ndërmjetësimit i kërkohet të nënshkruajë një "Marrëveshje për Ndërmjetësimin" e cila
përcakton fushëveprimin, ashtu edhe kufizimet e konfidencialitetit.Duke nënshkruar
marrëveshjen për të ndërmjetësuar, palët kuptojnë që të gjitha komunikimet, (përveç zbulimi i
informacionit financiar) bëhen vetëm me qëllim të përpjekjes për të arritur një shlyerje dhe bëhen
në bazë të komunikimit:
a) konfidencial;
58
 b) nuk do të referohet në prova në asnjë procedurë gjyqësore për të njëjtat çështje;
c) nuk do të përdoret në pohime ose deklarata.
  Sidoqoftë, ky premtim i konfidencialitetit nuk e pengon ndërmjetësuesin të zbulojë
informacione kur ekziston një rrezik i rëndësishëm për jeten, shëndetin apo siguria e fëmijëve,
palëve, ose kujtdo tjetër, në lidhje me pastrimin e parave/ vepra të tjera të paligjshme. Në mënyrë
të ngjashme, gjykata nuk është në gjendje të kërkojë nga ndërmjetësit të zbulojnë informacione
për ndonjë ndërmjetësim e cila ka ndodhur, përveç rasteve kur ekziston një detyrim mbi ligjin.
Privilegji i ndërmjetësimit mund të hiqet me pëlqimin e të dy palëve.Mund te hiqet dore nga
konfidencialiteti me pëlqimin e të dy palëve dhe te ndërmjetësit ose kur ka një detyrim thelbesor
në ligj si më lart. Nëse arrihet marrëveshja, ndërmjetësi do të hartojë një memorandum
mirëkuptimi. Kjo mund të përdoret për të formuar bazën e një urdhri pëlqimi ose një
marrëveshje detyruese. Pjesëmarrësit në ndërmjetësim janë këshilluar që të marrin këshilla
juridike, si gjatë ndërmjetësimit ashtu edhe për propozimet që ata kanë bërë29.
Vendimmarrja qëndron te pjesëmarrësit
Ndërmjetësit ndihmojnë në arritjen e një rezultati që i përshtatet gjithë familjes. Në
mënyrë tipike, më shumë se një seanca është e nevojshme për të arritur një rezultat të
qëndrueshëm i cili ka të ngjarë të qëndrojë në provën e kohës dhe të merren me çështjet
themelore të konfliktit. Gjykata mund të duhet të shtyjë procedurat për të lejuar qe ky proces të
përfundojë. Emërimet e ndërmjetësimit bëhen brenda një afati kohor që është praktike për
klientët, dhe mund të përfshijë testimin e marrëveshjeve të dakorduara (siç do të ndodhte shpesh
në të gjykata përmes urdhrave me kohëzgjatje të shkurtër). Pavarësisht periudhës së shtyrjes,
koha e marrë brenda ndërmjetësimit për të arritur marrëveshje të plotë zakonisht është dukshëm
më i shkurtër se procesi i plotë gjyqësor
.
Procesi i ndërmjetësimit familjar.

Procesi i Ndërmjetësimit Familjar fillon kur palet kane pranuar të marrin pjesë dhe eshte
zgjedhur një ndërmjetës. Kjo vendoset zyrtarisht duke nënshkruar Marrëveshjen për
ndërmjetësimin e dhënë nga ndërmjetësi. Ai do të detajojë më tej standardet, qëllimet dhe
procesin e ndërmjetësimit familjar për ju.

Kontakti i Parë.

Kontakti juaj i parë me ndërmjetësin tuaj të familjes ju jep mundësinë të diskutoni procesin e
ndërmjetësimit, rezultatin e pritur dhe arsyet tuaja personale për të marrë pjesë. Ky është hapi i
parë drejt bashkëpunimit nën drejtimin e një ndërmjetësi. Rekomandohet që të gjitha palët të
kërkojnë këshilla juridike përpara se të hyjnë në ndërmjetësim, si dhe të këshillohen me
profesionistë të shëndetit financiar dhe mendor.Qdo informacion që do të ndikojë në
ndërmjetësimin duhet të zbulohet që në fillim. Për t'ju ndihmuar në mënyrë të duhur për të

29
“ Family Mediation in England and Wales “A guide for judges, magistrates and legal advisors by James Munby.

59
negociuar një zgjidhje, ndërmjetësi duhet të jetë plotësisht i informuar për rrethanat. Në këtë pikë
ndërmjetësi i familjes fillon procesin e shqyrtimit.
Cili është procesi i shqyrtimit?
Ndërmjetësit e familjes do të vlerësojnë për dhunën në familje dhe pabarazitë e pushtetit në
marrëdhënie. Duke përdorur metoda të ndryshme, ndërmjetësi i familjes do të përpiqet të
përcaktojë nëse ndërmjetësimi në familje është procesi i duhur dhe nëse ka ndonjë nevojë për të
zbatuar strategji për të siguruar sigurinë e të gjithë anëtarëve të familjes. Shfaqja vazhdon gjatë
gjithë ndërmjetësimit.

Seancat e ndërmjetësimit.
Ndërmjetësi përshkruan rregullat, qëllimet dhe procesin e ndërmjetësimit dhe u kujton
pjesëmarrësve rëndësinë e komunikimit dhe bashkëpunimit në arritjen e një zgjidhjeje.Procesi i
ndërmjetësimit fillon me seanca individuale, kështu që secila palë mund të shprehë lirshëm
perspektivën e vet në mungesë të palës tjetër.Në këtë pikë, procesi i ndërmjetësimit do të
vazhdojë në seanca të përbashkëta ku pjesëmarrësit rishikojnë dhe konfirmojnë rregullat
themelore dhe qëllimet e ndërmjetësimit. Palët do të përcaktojnë nëse ndërmjetësimi do të jetë i
hapur apo i mbyllur dhe do të nënshkruajnë një kontratë për të ndërmjetësuar.Kontrata për të
ndërmjetësuar përfshin të gjitha çështjet që kërkojnë ndërmjetësim. Mund të përfshijë ndonjë nga
pikat e mëposhtme:

 Të gjitha aspektet e një divorci ose ndarjeje, përfshirë kujdestarinë dhe aksesin e
fëmijëve, mbështetjen e fëmijëve, mbështetjen e bashkëshortëve, dhe ndarjen dhe
barazimin e pasurisë.
 Kushtet e një marrëveshje paragjykimi, kontrata martese ose marrëveshje bashkëjetese
që merren me çështje financiare ndërsa jetoni së bashku, për vdekjen dhe ndarjen.
 Pikat e mosmarrëveshjes midis prindërve dhe fëmijëve.
 Marrëveshjet dhe aranzhimet e biznesit familjar, përfshirë vlerësimin, themelimin,
funksionimin, riorganizimin, vazhdimin, shpërbërjen ose shitjen.

Ndërmjetësi do të lehtësojë një seri diskutimesh që çojnë në një marrëveshje mbi çështjet e
përshkruara në kontratë. Shumica e diskutimeve zhvillohen me palët në të njëjtën
dhomë. Ndërmjetësi mund të përdorë metodën e grupit për të biseduar me palët individualisht
gjatë ndërmjetësimit.Në disa raste palët do të jenë në lokacione të ndara gjatë gjithë procesit dhe
do të aplikohet metoda e anijes, e cila përfshin pjesëmarrësit të qëndrojnë në vendet e tyre të
ndara, ndërsa ndërmjetësi lundron përpara dhe mbrapa midis palëve.Qdo hap mund të përsëritet
sa herë që të jetë e nevojshme. Seancat e ndërmjetësimit mund të zgjasin ndërmjet një dhe dy
orë, në varësi të ndërmjetësit dhe progresit. Zakonisht duhen shumë seanca për të arritur një
marrëveshje përfundimtare.

60
Marrëveshja përfundimtare
Nëse arrihet një marrëveshje, ajo është e dokumentuar nga ndërmjetësi i familjes në
Memorandumin e Mirëkuptimit i cili është dokumentacioni i ndërmjetësit për pikat e
marrëveshjes së arritur ndërmjet palëve.Individet duhet të marrin Memorandumin e Mirëkuptimit
te avokati i tyre për këshilla juridike të pavarura. Në këtë pikë fillon procesi i hartimit të një
Marrëveshjeje ndarjeje të bazuar në Memën e Mirëkuptimit. Avokati juaj do të sigurojë që ka
pasur një deklarim të plotë financiar dhe se formalitetet e ekzekutimit janë në përputhje me
Family Laë Act.
Qfarë është ndërmjetësimi i hapur dhe i mbyllur?
Pjesëmarrësit mund të zgjedhin të kryejnë ndërmjetësimin familjar në një format të hapur ose të
mbyllur.

Ndërmjetësimi i mbyllur
Pjesëmarrësit ruajnë konfidencialitetin e ndërmjetësimit të tyre.

Ndërmjetësimi është një proces që udhëzon dy ose më shumë palë në zgjidhjen e

mosmarrëveshjeve ndërsa punojnë drejt zhvillimit të një marrëveshje se si t'i zgjidhin këto
çështje. Shumica e klientëve dëshirojnë që negociatat e tyre të mbahen konfidenciale, do të thotë
që, në një kuptim juridik, çfarëdo që thuhet dhe çfarëdo oferte të bëhet nuk mund të përdoret më
vonë kundër tyre në gjykatë ose procedurat e arbitrazhit nëse negociatat dështojnë. Pothuajse e
gjithë ndërmjetësimi familjar në Ontario kryhet në këtë mënyrë, dhe quhet Ndërmjetësim i
Mbyllur.Asgjë e thënë ose e bërë gjatë procesit nuk mund të paraqitet në gjykatë, dhe as
ndërmjetësi nuk mund të thirret në gjykatë të flasë për procesin ose atë që ndodhi. Dokumentet
që janë siguruar (përveç ofertave të shlyerjes) që janë të rëndësishme për procesin ligjor nuk janë
konfidenciale. Gjithashtu, fakti që procesi i ndërmjetësimit është i mbyllur nuk do të thotë që
klientët nuk lejohen të tregojnë avokatët, këshilltarët, miqtë e tyre, etj. Isshtë vetëm procesi
(gjykata ose arbitrazhi) për të cilin nuk mund të flitet.

Ndërmjetësimi i hapur
Pjesëmarrësit heqin dorë nga konfidencialiteti i ndërmjetësimit të tyre.

Shumë herë pas here, ndërmjetësuesit u kërkohet të kryejnë një ndërmjetësim të

hapur. Dallimi midis ndërmjetësimit të hapur dhe të mbyllur ka të bëjë me zbulimin e procesit
juridik gjatë ndërmjetësimit. Nuk ka udhëzime të qarta se çfarë mund ose nuk mund të zbulohet
në lidhje me procesin e ndërmjetësimit nëse zgjidhet ndërmjetësimi i hapur. Për shkak të kësaj
mungesë qartësie, shumë ndërmjetësues nuk kryejnë ndërmjetësime të hapura.Në disa vende,
ndërmjetësimi i hapur do të thotë se ndërmjetësi raporton në gjykatë nëse ka pasur një zgjidhje
apo jo, por jo më shumë (p.sh. në shumë shërbime të ndërmjetësimit të Gjykatës Familjare). Në
vende të tjera, ndërmjetësit mund të raportojnë shumë më tepër rreth procesit dhe rezultateve të

61
tij. Eshtë absolutisht thelbësore për cilindo që zgjedh shërbime të hapura të ndërmjetësimit të
ketë një kontratë që specifikon çfarë mund dhe çfarë nuk mund të zbulohet në lidhje me procesin
ligjor gjatë ndërmjetësimit. Gjithmonë sqaroni në kontaktin e parë me ndërmjetësin nëse kërkoni
ndërmjetësim të hapur apo të mbyllur30.

3.5 Elementë të procedurës së ndërmjetësimit familjar sipas Family Mediation Act 2018.

Ky ligj synon të lehtësojë zgjidhjen e disa çështjeve në ligjin e familjes ne lidhje me procedurat
e ndërmjetësimit.Në administrimin e këtij akti,qe ka të bëjë me fëmijët, gjykata do të jetë e
udhëhequr nga parimi që prindërit e një fëmije ofrojnë vlera në edukimin e tyre, por mirëqenia e
fëmijës është vlerësimi kryesor i saj.Mirëqenia e fëmijes është parim edhe për ndërmjetësin në
procedurën e ndërmjetësimit. Në çdo kohë ndërmjetësi duhet të ketë kujdes të veçantë për
mirëqenien e secilit fëmijë të familjes, dhe duhet të inkurajojë pjesëmarrësit që të përqëndrohen
në nevojat dhe interesat e fëmijëve, gjithashtu dhe vetë ndermjetesi.Ai inkurajon pjesëmarrësit të
marrin në konsideratë dëshirat dhe ndjenjat e fëmijëve .Të gjithë fëmijët dhe të rinjtë e moshës
10 vjeç e lart duhet t'u ofrohet mundësia që zërat e tyre të dëgjohen direkt gjatë ndërmjetësimit,
nëse dëshirojnë. Krahas personave juridik ku subjektet mund t’iu drejtohen drejtpërsëdrejti për
zgjidhjen e mosmarreveshjes familjare edhe gjykata ka tagrin që ti orientojë palët në ndjekjen e
procedurave të ndërmjetësimit.Gjithashtu gjykata mund të urdhërojë vlerësimin e
ndërmjetësimit. Kur gjykata ka përcaktuar sipas nenit 4 te FMA se subjektet e qeshtjes janë të
përshtatshme për ndërmjetësim, do t'u ofroje palëve në procedurë dhe çdo anëtar te familjes se
prekur, një mundësi për të marrë pjesë në ndërmjetësim.

Mundësia për të marrë pjesë në ndërmjetësim mund të ofrohet nga gjykata:

a) në fillimin e procedurës;
b) ose në çdo kohë pas kësaj,siç e gjykon gjykata te përshtatshme, kur
i. një mundësi për të marrë pjesë në ndërmjetësim ishte ofruar por nuk eshte pranuar;
ii. ose ndërmjetësi ishte përpjekur por mosmarrëveshja nuk ishte zgjidhur.

Kur një ofertë e gjykates pranohet, gjykata do të urdheroje që palët në proces dhe çdo anëtar i
familjes i prekur te marrin pjesë në një vlerësim nga një ndërmjetës i familjes për të përcaktuar
nëse secili prej atyre personave është i përshtatshëm për ndërmjetësim.

Vlerësimi nga ndërmjetësi i familjes.

Ndërmjetësi i familjes gjatë vlerësimit do të pyesë nëse ka arsye të arsyeshme për të dyshuar:

a) abuzim femije;
b) dhuna në familje;
c) abuzim fizik;

30
Ontario Assocation for family mediation https://www.oafm.on.ca/family-mediation/family-mediation-process

62
 d) abuzim mendor; ose
e) abuzim i drogës,
f) secila palë në procedurë ose ndonjë anëtar i familjes i prekur; ose ka çështje, përveç atyre
të përcaktuara në paragrafin (a), që do të tregojnë se secila nga palët ose ndonjë anëtar i
familjes i prekur nuk mundet të jetë i përshtatshëm për ndërmjetësim.

Pas përfundimit të vlerësimit, ndërmjetësi i familjes përgatit nje raport te vlerësimit së

ndërmjetësimit në të cilin ai përcakton mendimin e tij nëse palët dhe çdo anëtar i familjes i
prekur është i përshtatshëm për ndërmjetësim.

Gjykata ka tagrin të urdhërojë ndërmjetësimin.Detyra e saj eshte te vendos kur mendimi i

ndërmjetësit te familjes në ndërmjetësim i pasqyruar tek raporti i vlerësimit është se palët në
procedurë dhe çdo anëtar i familjes se prekur janë të përshtatshme për ndërmjetësim, me urdhër
të drejtpërdrejtë që palët dhe çdo anëtar i familjes se prekur te marrin pjesë në ndërmjetësim për
një periudhë të tillë dhe i nënshtrohen kushteve të tilla që mund të specifikohen sipas rendit; por
asnjë urdhër nuk do të vazhdojë në fuqi për më shumë se dy vjet pas datës në të të cilat urdhri
hyri në fuqi. Pas përfundimit të procesit të ndërmjetësimit, ndërmjetësi i familjes do të përgatisë
një raport ndërmjetësimi që shpreh nëse mosmarrëveshja është zgjidhur apo jo; dhe kushtet e çdo
marrëveshje të arritur si rezultat i ndermjetesimit.FAC e ngarkon gjykaten me pergjegjesi të bëjë
urdhrin e marrëveshjes së gjykatës Kur një marrëveshje është arritur me ndërmjetësim në
përputhje me nenin 7, gjykata, me modifikime te tilla , kur gjykon të nevojshme, lidh urdhrin e
marreveshjes se gjykatës për qëllimet e Aktit të specifikuar. Nënseksioni (1) zbatohet në lidhje
me një marrëveshje të arritur nga palët dhe çdo anëtar i familjes i prekur para procedurës që
merret nën një Akt të caktuar, nëse marrëveshja është arritur përmes ndërmjetësimit . Një urdhër
i bërë nën këtë seksion do të jetë pjesë e procesverbalit të procedurat e ngritura në bazë të Ligjit
të specifikuar, dhe një gjykatë do të ketë parasysh urdhrin në çdo procedurë të mëtejshme ose të
lidhur sipas një Akti të specifikuar; dhe një person do të ketë parasysh urdhrin kur Akti i
specifikuar i imponon një kërkesë; ose i vendos një detyrë atij, dhe urdhri i ndërmjetësimit është
i rëndësishëm për atë kërkesë ose detyrë31

KREU IV. E DREJTA E NDËRMJETËSIMIT NË ÇËSHTJET FAMILJARE

NË TRADITËN JURIDIKE ISLAME.
4.1 Burimet ligjore të ndërmjetësimit dhe rregullat e aplikimit të tij.

'Islami' për besimtarët që e praktikojnë është 'një mënyrë e plotë e të jetuarit: një fe, një
etikë dhe sistem i ligjshem.Kuptimi i shprehjes "Islam" është "nënshtrim" ndaj Zotit, i cili është
burim autoriteti dhe dhënësi i vetëm sovran i ligjit .Lindja e Islamit si fe mund të gjurmohet në
fillim të shekullit të 7 -të. Profeti Muhamed ishte i derguari shume shekuj me vone pas
Ibrahimit dhe konsiderohej si pasardhes i Ismailit. Besohet tek myslimanet se Muhamedi a.s e
kishte marrë shpalljen nga Zoti dhe e kishte deklaruar veten e tij” I Derguar i Allahut”.

31
Family Mediation Act 2018.

63
Për të rregulluar sjelljen e myslimanëve, profeti shpalli Vullnetin e Allahut në Sheriat.Ky i fundit
është nje Kod detyrimi dhe ka një etikë dhe detyra të drejtuara për çdo musliman. Eshtë një
sistem juridik jo i bazuar në kodin e ligjit, por mbështetet në parime. Termi 'Sheriati' fjalë për
fjalë do të thotë 'rrugë', 'shteg' ose 'drejtim' .Sheriati konsiderohet se është ligj hyjnor dhe ai
përgjithësisht perceptohet se origjina e saj është hyjnore dhe përqendrimi i saj është
besimi. Kurani dhe Suneti janë konsiderohen të jenë dy burime kryesore të Sheriatit , e ndjekur
nga ixhmaja, kijasi dhe ixhtihadi. Kurani është burimi kryesor i referencës për pasuesit e Islamit
dhe përdoret gjithashtu për interpretim te burime të tjera të Sheriatit . Ai përmban 6,235 vargje
të ligjshme dhe morale me permbajtje fetare.
Suneti, burimi i dytë i rëndësishëm, është mbledhja e tregimeve të jetës dhe veprimeve të Profetit
Muhamed. Përpilimi i mësimeve të Profetit Muhamed, thenie etj. nga dijetaret islam janë ruajtur
në formën e Hadithit 32. Eshte thënë nga Profeti dikur se Komuniteti Mysliman kurrë nuk do të
pajtohen për një gabim ". Kjo deklaratë i referohet konsensusit, burimit te tretë te Sheriatit
d.m.th., ixhma33. Ai siguron konsensus midis gjithë komunitetit mysliman dhe eshte burim
autoritar për përcaktimin e moralit të akteve.Në situata kur konsensusi nuk mund të
arrihet aplikohet Qiyas34, burim i katërt si mjet për interpretimin e moralit të veprimeve.  Përveç
katër burimeve, arsyetimi juridik individual përdoret edhe në interpretimin e Sheriatit i njohur
si ixhtihad.  Te dy shkollat e Islamit Shiit dhe Suniit interpretojnë përmbajtjen e Sheriati në
mënyra të ndryshme.
Rregulli për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve në Islam është kombinim i të dy grupeve
autoritative të rregullave dhe rregulloreve dhe parimeve të përgjithshme. Qëllimi i këtyre
rregullave është të sigurojë mjedisin për zgjidhjen e mosmarreveshjeve. Në traditën islame,
gjykatat e rregullta dhe mekanizmi për ADR janë në thelb të ndërthurura dhe besohet gjithashtu
se sistemi ligjor në vendet që i janë mbështetur nje modeli tradiconal te zgjidhjes së
mosmarrëveshjeve është më efikas se sa ata që zgjodhën shmangien nga fryma islame. Besohet
se në Islam ADR ka paprekshmeri fetare sepse praktika e saj e ka origjinën nga Kurani dhe ishte
përqafuar që nga koha e Profetit.  Metoda e ADR është lejuar në Islam përveç kur e bën
haramin si  hallall dhe hallallin si haram, qe ka kuptimin çdo veprim që konsideron një punë të
lejuar si punë të ndaluar ose të ndaluaren si te lejuar.
Një letër e famshme të cilën kalifi i dytë i Islamit-Umer bin Khattab- i shkruajti Ebu Musa Al-
Ash'ri pasi e emëroi atë si kadi shpalosi hapësirën e gjerë të mbulimit të zgjidhjes miqësore te
mosmarrëveshjeve për ta udhëhequr atë ndërsa vendosnin raste.  Edhe para kësaj letre,
vlefshmëria e ADR në Islam ka prejardhjen nga ajeti i Kuranit, i cili thotë:
“S’ka dyshim se besimtaret jane vellezer, pra beni pajtim ndermjet vellezerve tuaj dhe keni frike
Allahun, qe te jeni te meshiruar (nga Zoti)”35.
Në të njëjtën linjë, ajeti tjetër i Kuranit36 thotë: 

32
Hadithi është gjithqka që Muhamedi alejhi selam e ka folur ,e ka vepruar apo e ka pëlqyer.Vlerën dhe rëndësinë e
madhe të hadithit në radhë të parë na e tregon vetë Kurani.Thotë Allahu: “Thuaj (O Muhamed alejhi selam): "Nëse
ju e doni All-llahun, më pasoni mua(ndiqeni rrugën time ) e All-llahu do t'ju dojë juve dhe do t'ua falë mëkatet
( gjynahet )tuaja, se All-llahu është fales dhe mëshirues i madh".(Ali Imran:31). “…Atë që ua jep pejgamberi, atë
merreni,atë që ua ndalon lëreni…”(El hashr :7). “…Dhe ne ta kemi dërguar ty shpalljen (kuranin)që t’ua shpjegosh
njerëzve atë që u është shpallur…”(En Nahl:44), “Ai (I dërguari ) nuk flet nga hamendja e vet, Ai (të folur) nuk
ështeë tjetër vetëm se frymëzim me të cilin frymëzohet”(En Nexhm:3-4).
33
Konsensusi i juristëve i të gjitha vendeve ku gjinden myslimanët, për ndonjë çështje të caktuar që mundet të
paraqitet gjatë jetës së tyre të përditshme e që nuk gjendet ndonjë argument i qartë në burimin e parë dhe të dytë .
34
Analogji
35
Kuran, Sure El Huxhurat (nr.49) ajeti 10.

64
 “Nëse dy palë në mesin e besimtarëve bien në grindje, bëni paqe midis tyre ... me drejtësi dhe
tregohu i drejtë; sepse Allahu i do ata që janë të drejtë37 “.
Disa aspekte të ndërmjetësimit ne islam janë të dallueshme nga ndërmjetësimi
bashkëkohor. Se pari, ekzistojne disa rregulla që janë ndërmarrë në ndërmjetësimin islam që nuk
kërkohen në nje procedurë të rregullt bashkëkohore siç është p.sh. roli i një ndërmjetësi për të
qenë imam. Zakonisht kështu zhvillohet ndërmjetësimi islam. Për më tepër, ky institut në ligjin
islam është diçka që përcaktohet në vetë Kuranin e Shenjtë.Ketu shprehimisht tregohet rëndësia e
zgjidhjes së mosmarrëveshjeve në mënyrë paqësore dhe komprometuese, si dhe inkurajohet falja.
Ndërmjetësi në një procedurë të ndërmjetësimit duhet të kuptojë ligjin islam në përgjithësi dhe
gjithashtu duhet të dijë parimet themelore ligjore të ndërmjetësimit islam. Nuk është për t'u
habitur që parimet, vlerat dhe mësimet e Islamit duhet të respektohen dhe të mbështeten në
ndërmjetësimin islam. Megjithatë, procedura themelore për ndërmjetësimin islam është në thelb
e ngjashme me atë të ndërmjetësimit të rregullt, bashkëkohor.

Pse rekomandohet ndërmjetësimi sipas ligjit islam?

Së pari, praktika e ndërmjetësimit mund të aplikohet në shumë fusha të tilla si

transaksioni financiar islamik, çështjet e ligjit martesor dhe personal. Kështu që, ndërmjetësimi
rekomandohet shumë në bazë të Ligjit Islam, pasi përdoret për ti dhene fund veprimeve
ushtarake,keqkuptimeve dhe per te vendosur paqen midis kundërshtuesve që janë muslimanë dhe
janë në mosmarrëveshje. Sipas parimeve të përcaktuara nga Kurani, zgjidhja nga negocimi i
marreveshjes mund të çojë në ndikimin e racionalitetit të kundërshtuesve. Nëse kundërshtarët
nuk janë në gjendje ta shohin qartë diskutimin, do të ketë keqkuptime që mund ta përkeqësojnë
më tej mosmarrëveshjen. Prandaj, qëllimi i ndërmjetësimit ka për qëllim parandalimin dhe
përfundimin e konfliktit midis kundërshtuesve në mënyrë që ata të jenë në gjendje të kryejnë
marrëdhëniet e tyre ne paqe dhe harmoni. Për më tepër, është e qartë se parimi etik i
ndërmjetësimit është të bëjë kompromis dhe të falë. Ndërmjetësimi rekomandohet në Islam pasi
ndërmjetësimi mund të ruajë marrëdhëniet njerëzore dhe të krijojë një marrëdhënie prodhuese në
të ardhmen. Për shembull, në divorc, ndërmjetësimi inkurajohet të përdoret për të ndihmuar
njerëzit në mosmarrëveshje të arrijnë një zgjidhje të pranueshme reciprokisht e cila do të krijonte
respekt për palët edhe pse ata janë ndarë. Në bazë të ajetit të Kuranit, “Nëse burri dhe gruaja
dëshirojnë të divorcohen, ata duhet të caktojnë dy arbitra, një nga familja e tij dhe tjetri nga e saj
nëse dëshirojnë paqe, Allahu do të shkaktojë pajtimin e tyre”. Ky ajet nga Kurani përmend qartë
procesin e ndërmjetësimit në një mosmarrëveshje familjare. Për më tepër, ndërmjetësimi është i
lehtë për t'u realizuar dhe fleksibël pasi procedimi është i lehtë për tu kuptuar. Eshtë më fleksibël
në krahasim me proceset gjyqësore, pasi palët mund të zgjedhin ne çdo kohë që janë të lirë dhe
ne çdo vend ku ka më shumë gjasa të paraqiten për të kryer ndërmjetësimin. Procesi i
ndërmjetësimit është joformal dhe përqendrohet vetëm në çështjet që do të diskutohen. Kjo u jep
36
Kurani është libri që myslimanët besojnë se është fjalë e Zotit.Kurani i’u zbrit Muhamedit në shpellën Hira nga
Xhibrili.
37
Alternative Dispute Resolution in Islam: An analysis Dr. Vandana Singh,Summer Issue 2017.
http://ili.ac.in/pdf/paper917.pdf

65
mundësi kundërshtarëve të tregojnë ndjenjën e tyre dhe të dëgjohen, gjë që mund t'i bëjë ata të
ndjehen të mbështetur. Gjatë procesit të ndërmjetësimit, palët nuk kanë nevojë të veshin veshje
zyrtare, e cila u lejon palëve të ndjehen rehat gjatë gjithë procedurës. Kjo lejon që kundërshtarët
të zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre me pajtim të ndërsjellë. Ndërmjetësimi gjithashtu ruan
intimitetin pasi procesi i ndërmjetësimit do të kryhet në një zyrë dhe jo në sallën e gjyqit publik.
Në krahasim me çështjet gjyqësore, ndërmjetësimi është më i përballueshëm dhe kushton më pak
që lejon njerëzit e varfër të zgjidhin mosmarrëveshjen e tyre në mënyrë paqësore. Më e
rëndësishmja, ndërmjetësimi arrin të forcojë respektin e ndërsjellë dhe durimin midis
kundërshtuesve që sigurojnë unitetin midis Umetit Mysliman. Sipas All-llahut (subhanahu
ëata'ala)16, "Dhe mbajuni të gjithë së bashku, me litarin që All-llahu (që shtrihet për ju), dhe mos
u ndani midis jush38", thuhet qartë se uniteti mund të arrihet vetëm nëse Myslimanët largohen
nga mosmarrëveshjet e panevojshme midis tyre. Ligji Islam gjithashtu vendos një theks të fortë
në marrëdhëniet midis përgjegjësisë individuale dhe kolektive. Ai parashikon që një e mirë e
komunitetit është më e rëndësishme se ajo e individit, kështu që nocionet e respektit të ndërsjellë
dhe harmonisë duhet të mbështeten në mënyrë që të qeverisin marrëdhëniet në krahasim me
individualizmin dhe konkurrencën.

Kufizimet për ndërmjetësimin ne Islam

Fatkeqësisht, ekzistojnë disa kufizime në ndërmjetësim. Sipas Ligjit Islamik,

ndërmjetësimi nuk mund të zbatohet kur ligji është i qartë dhe i sigurt. Me fjalë të tjera,
ndërmjetësimi nuk është i disponueshëm kur çështja është e hapur dhe që një vendim mund t'i
jepej secilës palë bazuar në provat para gjykatës. Në rastin e grave Makhzumi, Profeti kishte
refuzuar ndërmjetësimin e Usame Ibn Zaidit i cili ishte person i dashur nga i Dërguari i
Allahut.Muhamedi a.s e hodhi poshtë ndërmjetësimin për të shmangur ndëshkimin e vjedhjes
dhe iu përgjigj kërkesës së Usame Ibn Zaidit dhe deklaroi se askush nuk mund të ndërhyjë në
lidhje me njërën prej ndëshkimeve të përcaktuara nga Allahu. Duke u mbështetur në këtë rast
përgjigjja e Resulullahut ndaj kërkesës së Usamah Ibn Zayidit ishte e ashpër: "A ndërhyn për një
nga dënimet e përcaktuara nga Allahu? Pastaj u ngrit në këmbë dhe iu drejtua njerëzve: "O
njerëz, ata që kanë shkuar para jush janë shkatërruar, sepse nëse dikush prej niveleve të larta ka
bërë vjedhje mes tyre, ata e kursyen atë; dhe nëse dikush me gradë të ulët ka bërë vjedhje, ata ia
shpejtuan dënimin e caktuar”39.

4.2 Prova e ligjshmërisë së ndërmjetësimit

Ekzistojnë dy kategori të provave:

E para është prova e sheriatit e pasqyruar në ajetin e mëposhtëm : Allahu (SËT) thotë në Suren-
El Maide ajeti (vargu )2:

38
Kuran, Sure Al Imran( nr 03) ajeti 103.
39
“Mediation in islam “Azëina Ëati Abdull Manaf , Asfarina Kartika binti Shakri,Siti Marshita binti Mahyut Article
of International Journal of Advanced and Applied Sciences.

66
 ‫اًل ِم ْن َربِّ ِه ْم‬g‫ض‬ ْ َ‫ونَ ف‬g‫ َرا َم يَ ْبتَ ُغ‬g‫ َد َواَل آ ِّمينَ ْالبَيْتَ ْال َح‬gِ‫ي َواَل ْالقَاَل ئ‬ َ ‫ ْد‬gَ‫ َرا َم َواَل ْاله‬g‫ ْه َر ْال َح‬g‫الش‬
َّ ‫ َعائِ َر هَّللا ِ َواَل‬g‫يَا أَيُّهَا الَّ ِذينَ آ َمنُوا اَل تُ ِحلُّوا َش‬
ۖ ‫و ٰى‬g َ g‫رِّ َوالتَّ ْق‬ggِ‫ص ُّدو ُك ْم َع ِن ْال َمس ِْج ِد ْال َح َر ِام أَ ْن تَ ْعتَدُوا ۘ َوتَ َعا َونُوا َعلَى ْالب‬َ ‫َو ِرضْ َوانًا ۚ َوإِ َذا َحلَ ْلتُ ْم فَاصْ طَادُوا ۚ َواَل يَجْ ِر َمنَّ ُك ْم َشنَآنُ قَوْ ٍم أَ ْن‬
ِ ‫د ْال ِعقَا‬gُ ‫ان ۚ َواتَّقُوا هَّللا َ ۖ ِإ َّن هَّللا َ َش ِدي‬
‫ب‬ ِ ‫اونُوا َعلَى اإْل ِ ْث ِم َو ْال ُع ْد َو‬
َ ‫َواَل تَ َع‬

"Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë te mira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jo në gjynahe dhe
në armiqësi.”(El-Maide: 2)

I Dërguari i Tij (salallahu alejhi ue selem)ka thënë: "Më i miri nga ju në sytë e Allahut janë ata
që janë më të dobishëm për të tjerët dhe ndër veprat më të mira në sytë e Allahut janë: që të
fusësh lumturinë në zemrën e Myslimanit,t’ia largosh atij nje brengë (vështirësi), t’ia largosh
urinë , apo duke ia paguar borxhin”. Ai shtoi:”Të marrësh pjesë për nevojën e vëllait tim është
më e dashur për mua sesa tërheqja e “Itikaf”-it në këtë xhami (Xhamia e Medinës) për një muaj
”40

Kategoria e dytë perbehet nga deshmi te Sheriatit që rekomandojnë zgjidhjen paqësore të

konfliktit në përgjithësi dhe ndërmjetësimin në veçanti.Në lidhje me provat që rekomandojnë
zgjidhjen paqësore të konfliktit, ne mund të gjejmë vargje të shumta të Kuranit të Shenjtë dhe
shumë Hadithe.

Allahu thotë në Sure En Nisae:

َ‫وْ ف‬g‫ت هَّللا ِ فَ َس‬ َ ْ‫ا َء َمر‬gg‫كَ ا ْبتِ َغ‬ggِ‫لْ ٰ َذل‬gg‫اس ۚ َو َم ْن يَ ْف َع‬
ِ ‫ا‬g ‫ض‬ ِ َّ‫ح بَ ْينَ الن‬ ْ ِ‫ُوف أَوْ إ‬
ٍ ‫اَل‬g‫ص‬ ٍ ‫ ر‬g‫ َدقَ ٍة أَوْ َم ْع‬g‫ص‬
َ ِ‫ير ِم ْن نَجْ َواهُ ْم إِاَّل َم ْن أَ َم َر ب‬
ٍ ِ‫ا خَ ي َْر فِي َكث‬
ِ ‫نُ ْؤتِي ِه أَجْ رًا ع‬
‫َظي ًما‬

"Në shume biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfare dobie; përveq (bisedës) kush këshillon për
lëmoshë,për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve E kush i bën këto duke pasur për qëllim
vetëm kënaqësinë e Allahut,Ne do t’i japim më vonë ( në botën tjetër) shpërblim të madh”(En-
Nisae: 114).

ِ ِّ‫ق بَ ْينِ ِه َما فَا ْب َعثُوا َح َك ًما ِم ْن أَ ْهلِ ِه َو َح َك ًما ِم ْن أَ ْهلِهَا إِ ْن ي ُِريدَا إِصْ اَل حًا ي َُوف‬
‫ق هَّللا ُ بَ ْينَهُ َما ۗ إِ َّن هَّللا َ َكانَ َعلِي ًما خَ بِيرًا‬ َ ‫َوإِ ْن ِخ ْفتُ ْم ِشقَا‬

"Nëse i frikësoheni përçrarjes mes tyre( burrit dhe gruas), dërgoni një pari të drejtë nga familja e
tij dhe një pari të drejtë nga familja e saj.Nëse ata të dy (ndërmjetësuesit) kanë për qëllim
pajtimin,Allahu ju mundëson afrimin mes tyre(burrit dhe gruas).Allahu është i dijshëm, është
njohës i mirë. "(En-Nisae: 35)

ۚ ‫ت اأْل َ ْنفُسُ ال ُّش َّح‬ ِ ْ‫ت ِم ْن بَ ْعلِهَا نُ ُشو ًزا أَوْ إِ ْع َراضًا فَاَل ُجنَا َح َعلَ ْي ِه َما أَ ْن يُصْ لِ َحا بَ ْينَهُ َما ص ُْلحًا ۚ َوالصُّ ْل ُح خَ ْي ٌر ۗ َوأُح‬
ِ ‫ض َر‬ ْ َ‫َوإِ ِن ا ْم َرأَةٌ َخاف‬
‫تَ ْع َملُونَ خَ بِيرًا‬ ‫َوإِ ْن تُحْ ِسنُوا َوتَتَّقُوا فَإ ِ َّن هَّللا َ َكانَ بِ َما‬

“Nëse ndonje grua i frikësohet largimit ose ftohjes së burrit të vet ndaj asaj ,atëhere nuk
gabojnë po qe se bëjnë mes vete ndonjë mbarim ( pajtim).Pajtimi është më i

40
Hadithin e kane koleksionuar Imam Tabarani ne Kebir, Eusat dhe Sagir, Imam Bejhakiu ne ‘Shuab el-iman’,
imam Ibn ebi dunja ne librin ‘Kadau el-haxhaat’ dhe ibn Hibani ne ‘riadat el ukala’

67
dobishmi.Megjithkëtë koprracia është e pranishme ndër njerëz.Por, nëse silleni mirë dhe
ruhuni,s’ka dyshim se Allahu hollësisht është i njohur me gjithqka që veproni.”(En-Nisae: 128)

‫إ ِ ْن‬ggَ‫َت إِحْ دَاهُ َما َعلَى اأْل ُ ْخ َر ٰى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَ ْب ِغي َحتَّ ٰى تَفِي َء إِلَ ٰى أَ ْم ِر هَّللا ِ ۚ ف‬
ْ ‫طائِفَتَا ِن ِمنَ ْال ُم ْؤ ِمنِينَ ا ْقتَتَلُوا فَأَصْ لِحُوا بَ ْينَهُ َما ۖ فَإ ِ ْن بَغ‬
َ ‫َوإِ ْن‬
َ‫ َوأَ ْق ِسطُوا ۖ ِإ َّن هَّللا َ ي ُِحبُّ ْال ُم ْق ِس ِطين‬ ‫ت فَأَصْ لِحُوا بَ ْينَهُ َما بِ ْال َع ْد ِل‬
ْ ‫فَا َء‬

"Dhe nëse dy palë midis besimtarëve bien në grindje, bëni paqe midis tyre:por nëse njëra prej
tyre shkel tej kufijve kundër tjetrit, atëherë luftoni kundër të gjithëve ai që shkel deri sa të
përputhet me urdhrin e Allahut; por nëse është në përputhje, atëherë bëni paqe midis tyre me
drejtësi dhe tregohuni të ndershëm: sepse All-llahu i do ata që janë të drejtë. (El-Huxhurat: 9).

َ‫إِنَّ َما ْال ُم ْؤ ِمنُونَ إِ ْخ َوةٌ فَأَصْ لِحُوا بَ ْينَ أَ َخ َو ْي ُك ْم ۚ َواتَّقُوا هَّللا َ لَ َعلَّ ُك ْم تُرْ َح ُمون‬

“S’ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj dhe keni frikë
Allahun, që të jeni të mëshiruar (nga Zoti)”.( El-Huxhurat:10)

Përkrah këtyre ajeteve Hadithet e Profetit (s.a.v.s.) fuqishem mbështesin zgjidhjen

paqësore.Profeti thotë:"Pajtimi midis muslimanëve është i lejueshëm, përveç një pajtimi që e bën
të ligjshëm të paligjshmen dhe të paligjshëm të ligjshmen ".Profeti gjithashtu ne nje transmetim
tjeter ka thene : "Ndërhyni kështu që do të shpërbleheni".

Porositë e Pejgamberit a.s. duhen pare me vëmendje sepse ai ka qenë shumë i kujdesshëm për
besimtaret madje më i kujdesshëm se ata për vetveten e tyre. Këtë e dëshmon All-llahu në Kuran
ku thotë:

„Pejgamberi është më i ndjeshëm ndaj besimtarëve se sa ata ndaj vetë vetvetes së

tyre“ (Sure El Ahzab, 6)
Një porosi në lidhje me pajtimin është edhe porosia e 17-të.

Prej Enesit r.a. transmetohet se Pejgamberi a.s. Ebi Ejubit i ka thënë:

A dëshiron të lajmëroj për një tregti që me të do të shpëtosh nga dënimi e do të meritosh
kënaqësinë dhe shpërblimin e All-llahut? Ai tha: Po. Pejgamberi a.s.tha : Pajto njerëzit kur ata
mes vete hidhërohen dhe afroi kur ata largohen. Transmeton Taberaniu. Nga kjo porosi mësojmë
se pajtimi mes njerëzve është një vepër e vlefshme.

Kalifi i dytë Umer ibn Al-Khatab(shokë i profetit) thotë:“Kthejeni kundërshtuesit derisa te

arrihet pajtimi. Me të vërtetë, procesi gjyqësor shkakton hakmarrje midis kundërshtuesve”.Sa i
përket ndërmjetësimit si mjet për pajtim, prove e drejtpërdrejtë është vargu 85 i Sures El-Nisaa.

Allahu thotë:

‫صيبٌ ِم ْنهَا ۖ َو َم ْن يَ ْشفَ ْع َشفَا َعةً َسيِّئَةً يَ ُك ْن لَهُ ِك ْف ٌل ِم ْنهَا ۗ َو َكانَ هَّللا ُ َعلَ ٰى ُكلِّ َش ْي ٍء ُمقِيتًا‬
ِ َ‫َم ْن يَ ْشفَ ْع َشفَا َعةً َح َسنَةً يَ ُك ْن لَهُ ن‬

68
"Kush ndërmjetëson për një çështje të mire , do të ketë pjesë në shpërblimin e saj, kurse kush
ndërmjetëson për një çështje të keqe do të ketë pjesë në ndëshkimin e saj.Allahu është i
Gjithëpushtetshëm." (En-Nisae: 85)

4.3 Bazat e ndërmjetësimit në ligjin islam:

Bazuar në dëshmitë e mësipërme, juristët muslimanë deklarojnë se të gjitha mjetet e
zgjidhjes paqësore të konfliktit përfshirë ndërmjetësimin rekomandohen në ligjin islam.Per me
teper ata theksojnë se bazat e ndërmjetësimit në Islam mund të rrjedhin nga këto tekste dhe nga
parimet e përgjithshme të islamit. Këto baza mund të përmblidhen si më poshtë:

1- Zgjidhja paqësore e konfliktit inkurajohet pavarësisht nga ideologjia,sektet apo feja e palëve të
përfshira në konflikt. Kurani lavdëron çdo lloj zgjidhje paqesore te konfliktit për aq kohë sa ato
nuk bien ndesh me mësimet islamike. Profeti e praktikoi dhe i udhëzoi e pajtoi shokët e tij dhe
pranoi ndërmjetësimin midis muslimanëve dhe jo muslimanëve. Shokët e tij kanë bërë të njëjtën
gjë në kohën e tyre të udhëheqjes.

2- Ndërmjetësimi nuk është i disponueshëm në rastet kur ligji është i qartë dhe eksplicit psh.
refuzimi i ndërmjetësimit i Usame Ibn Zaidit nga Resulallahu, nderimi i të cilit ishte “Nje nga te
dashurit e te Dërguarit te Allahut ”, në rastin e grave Makhzumi për të shmangur ndëshkimin e
vjedhjes. Përgjigjia e Resulallahut ndaj kërkesës së Usamah Ibn Zayed ishte e jashtëzakonshme:
“A po ndërhyn në lidhje me njërën prej ndëshkimeve të përcaktuara nga Allahu? Ai pastaj u ngrit
në këmbë dhe iu drejtua njerëzve: "O njerëz, ata që kanë qene para jush janë shkatërruar, sepse
nëse ndonjë nga ju te grades se larte kryente vjedhje mes tyre, ata e shpetonin; dhe nëse
ndokush i grades se ulet kryente vjedhje, ata i shkaktonin atij dënimin e caktuar… ”

3- Ndërmjetësimi si proces i zgjidhjes së konflikteve paqësore bie nën kufijte e qeverisjes sipas
Sheriatit i cili “përfshin të gjitha masat që i afrojnë njerëzit drejt përfitimit, dhe i mbajne larg
nga korrupsioni, edhe nëse nuk është prezantuar nga Profeti a.s e që nuk rregullohet me shpallje
hyjnore ”, pra cilado procedurë e përdorur në këtë proces ndërmjetësimi është e vlefshëm për sa
kohë që i afron njerëzit drejt përfitimit dhe i mban larg korrupsionit, dhe për aq kohë sa nuk bie
në kundërshtim me parimet e mësimdhënies te islamit.

4- Islami lejon ndërmjetësimin e një jomyslimani në konflikte të brendshme dhe ndërkombëtare

që ndodhin midis myslimanëve dhe jomyslimanëve. Emri i Mutaam Ibn Adi, Badil Ibn ëarqaa,
Majdi Ibn Umeri dhe Muhaysah Ibn Masood, janë shembull të qarte i nje pranimi të tillë. Sa i
përket ndërmjetësimit në konflikte që ndodhin ndërmjet myslimanëve ose midis vendeve
myslimane shumë studiues nuk janë në favor të pranimit të ndërmjetësimit nga jo-myslimane
bazuar në ndalimin e arbitrazhit nga jo-myslimanët në një konflikt midis myslimanëve dhe
jomyslimanëve. Sidoqoftë, shumë studiues të tjerë lejojnë ndërmjetësimin nga një jo-mysliman,
për sa kohë që çështja nuk është një çështje krejtesisht fetare, dhe është brenda vlerave te Islamit
(interesi publik;dhenies fund te mjerimit; arritja e një zgjidhjeje të drejtë etj).

69
5- Sinqeriteti, drejtësia dhe kualifikimi janë kushtet kryesore të një ndërmjetësi. Allahu thotë në

Kuranin e shenjte:

ۚ َ ‫وا هَّللا‬ggُ‫و ٰى ۖ َواتَّق‬g

َ g‫ربُ لِلتَّ ْق‬g َ g‫يَا أَيُّهَا الَّ ِذينَ آ َمنُوا ُكونُوا قَوَّا ِمينَ هَّلِل ِ ُشهَدَا َء بِ ْالقِ ْس ِط ۖ َواَل يَجْ ِر َمنَّ ُك ْم َشنَآنُ قَوْ ٍم َعلَ ٰى أَاَّل تَ ْع ِدلُوا ۚ ا ْع ِدلُوا ه َُو أَ ْق‬
َ‫إِ َّن هَّللا َ خَ بِي ٌر بِ َما تَ ْع َملُون‬

"O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hir të All-llahut, duke dëshmuar të drejtën,
dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populli e t'i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë, sepse ajo
është më afër devotshmërisë. Kini frike All-llahun se All-llahu di hollësisht për atë që
veproni.”(El Maide: 8).

Ai gjithashtu thotë:

ۖ ‫ا‬gg‫يرًا فَاهَّلل ُ أَوْ لَ ٰى بِ ِه َم‬ggِ‫يَا أَيُّهَا الَّ ِذينَ آ َمنُوا ُكونُوا قَوَّا ِمينَ بِ ْالقِ ْس ِط ُشهَدَا َء هَّلِل ِ َولَوْ َعلَ ٰى أَ ْنفُ ِس ُك ْم أَ ِو ْال َوالِ َد ْي ِن َواأْل َ ْق َربِينَ ۚ إِ ْن يَ ُك ْن َغنِيًّا أَوْ فَق‬
‫ْرضُوا فَإ ِ َّن هَّللا َ َكانَ بِ َما تَ ْع َملُونَ َخبِيرًا‬ ِ ‫فَاَل تَتَّبِعُوا ْالهَ َو ٰى أَ ْن تَ ْع ِدلُوا ۚ َوإِ ْنت َْل ُووا أَوْ تُع‬
"O ju që besoni! qëndroni të patundur për drejtësi, si dëshmitarë të Allahut, madje edhe
kundërveten tuaj, ose prindërit tuaj, ose farefisin tuaj, dhe nëse ai (kundër) i pasur apo i varfër:
sepse Allahu mund t’i mbrojë më së miri të dy. Mos ndiqni epshet (e zemrave tuaja), dhe të
shtrembëroni drejtësinë!Nëse ju ngatërroni dëshminë ose i shmangeni asaj, vërtetë Allahu e di se
çfarë bëni ju.”(En-Nisaa: 135).

Profeti( paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të )ka thënë:

"Ka tre lloje gjykatës: dy janë në Zjarr dhe një në Parajsë; ai në Xhenet është ai që e dinte të
vërtetën dhe gjykoi prej saj. Ai që gjykoi në mesin e njerëzve në injorancen e tij është në zjarr
dhe ai që e dinte të vërtetën, por ai devijoi prej saj në gjykimin e tij, atëherë edhe ky është në
zjarr ”.

6- Ndërmjetësi duhet të jetë me reputacion të mirë dhe i pranueshëm për të dy palët.Kurani i

shenjte thekson, për shembull në çështjen e dëshmitarëve për formimin e kontratës, mbi
reputacionin dhe pranueshmerine.

Allahu thotë:

Fjala "Tardaëna" rrjedh nga "Redha" që do të thotë pranim. (El-Bekare:282)

7-Megjithëse ndërmjetësimi është një veprim dashamirës, autoritetet duhet të inkurajojnë dhe
ndihmojnë financiarisht ndërmjetësit qofshin ata individë ose organizata. Dëshmia e kësaj është
se profeti a.s shpërbleu Majdi Bin Amrin i cili ndërmjetësoi për t'i dhënë fund konfliktit midis
ndarjes ushtarake islamike dhe kolones tregtare e drejtuar nga Ebu Xhehli në vitin e pare të
Hixhretit. Librat e Sirah përmendën se profeti e ka mirëpritur grupin e Majdiut dhe i shpërbleu41.
41
Dr Said Bouheraoua”FOUNDATION OF MEDIATION IN ISLAMIC LAË AND ITS CONTEMPORARY APPLICATION”.
http://www.asiapacificmediationforum.org/resources/2008/11-_Said.pdf

70
4.4 Roli i fesë në zgjidhjen e konflikteve

Një nga gjetjet më të rëndësishme të hulumtimit ndër-kulturor për zgjidhjen e konflikteve është
se feja është një faktor shumëvjeçar dhe mbase i pashmangshëm si në konflikt ashtu edhe në
zgjidhjen e konflikteve. Feja, në fund të fundit, është një përbërës i fuqishëm i normave dhe
vlerave kulturore, sepse adreson çështjet më të thella ekzistenciale të jetës njerëzore (p.sh., liria
dhe pashmangshmëria, frika dhe besimi, siguria dhe pasiguria, e drejta dhe e gabuara,
paprekshmeria dhe përdhosja) , feja është e përfshirë thellë në konceptimet individuale dhe
sociale të paqes.Teknika të menaxhimit të mosmarrëveshjeve siç është ndërmjetësimi nuk është
një fenomen modern, por përkundrazi një koncept që përshkon Biblën dhe Kur'anin. Islami ka
një numër ngjashmërish me kulturat orientale, të cilat ndryshojnë nga kulturat perëndimore. Disa
nga këto ngjashmëri përfshijnë strukturimin e marrëdhënieve, administrimi i mosmarrëveshjeve
dhe rëndësia e konsensusit shoqëror, bindja morale dhe arritja e ekuilibrit në marrëdhëniet
njerëzore. Në të kundërt, ka një theks në kulturën perëndimore mbi saktësinë në dokumentacion
dhe zbatimin e parimeve të ligjshmërisë që rregullojnë strukturimin e marrëdhënieve. Për më
tepër, ekziston një tendencë për të theksuar një qasje më kundërshtare për zgjidhjen e
mosmarrëveshjeve dhe për të përcaktuar problemet personale dhe problemet sociale në drejtim të
të drejtave dhe detyrimeve ligjore. Këto bien ndesh me vlerat jo-perëndimore, ku ekziston një
preferencë për 'negociata miqësore ose konsultime' në krahasim me çështjet gjyqësore. Detyrë
sociale për të zgjidhur dallimet:

Sipas ligjit islam, 'qëllimi i sulh42 (kompromis, zgjidhje ose marrëveshje midis palëve në një
mosmarrëveshje) është t'i jepet fund konfliktit dhe armiqësisë midis besimtarëve në mënyrë që
ata të mund të vazhdojne marrëdhëniet e tyre në paqe dhe miqësi ... Në ligjin islam “sulh”eshtë
një formë e kontratës , ligjërisht i detyrueshëm si në nivelin individual, ashtu edhe në atë të
komunitetit. Sistemi islamik i zgjidhjes së mosmarrëveshjeve i kushton rëndësi detyrës te
komunitetit. E mira e komunitetit është shumë më e rëndësishme se ajo e individit. Koncepti i
vetvetes përfshin të tjerët. Marrëdhëniet drejtohen nga nocionet e respektit të ndërsjellë,
ndërvarësisë, harmonisë, reciprocitetit dhe holizmit, në krahasim me individualizmin,
konfrontimin dhe konkurrencën. Sipas një tradite profetike, shpërblimi për të bërë pajtimin midis
grupeve grindëse është e barabartë me atë të lutjes. Kjo etikë vlerësohet shumë në këshillat e
Hazret ‘Aliut:Mos u ndaj nga vëllai yt edhe pse je lodhur në përpjekjen për t'i vendosur gjërat
drejt me të ... Mos u trego i ashpër me vëllain tënd nga dyshimi dhe mos u ndaj prej tij pa
provuar të arsyetoni me të… Kërkoni pajtim me vëllain tuaj, edhe nëse ju hedh pluhur juve.

4.5 Format e ndërmjetësimit ne islam

42
Ndërmjetësimi në ligjin islam njihet si sulh.Në një mosmarrëveshje familjare, sulh mund të ushtrohet në një çështje
që ka të bëjë me të drejtat e pronës (për shembull mirëmbajtja), ose të drejtat jo pronësore (konsumimi i martesës)
dhe të drejtat që lindin ose gjatë martesës ose pas divorcit.

71
Ndërmjetësimi ne islam vetvetiu merr tri forma. Së pari, secila palë konfliktuale mund të zgjedhë
një "ndërmjetës" për të realizuar një marrëveshje te qendrueshme. Në thelb, ky model lejon që
secila palë të punësojë një negociator profesional,mendjekthjellet për të arritur një marrëveshje.
Edhe pse ky lloj ndërmjetësimi është më i zakonshmi për kontratat martesore, nuk është i
panjohur në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve tregtare. Së dyti, palët konfliktuale mund të zgjedhin
një ndërmjetës të vetëm për t'u përfshirë në një proces të zakonshëm të ndërmjetësimit sipas
standardeve perëndimore. Tradicionalisht, ky lloj ndërmjetësimi konsiderohej një funksion
gjyqësor dhe kështu myslimanët priren të zgjidhnin gjyqtarët si ndërmjetësit e tyre. Sidoqoftë,
arsyeja kryesore për mbizotërimin e gjyqtarëve në ndërmjetësim nuk ishte pozicioni i tyre zyrtar,
por aftësia e tyre e njohur për të zgjidhur me sukses mosmarrëveshjet.Së treti, palët konfliktuale
mund të kërkojnë një mendim mbi çështjen e tyre nga një ekspert i respektuar ligjor (myftiu).
Pasi të ketë dëgjuar një debat, ky ekspert angazhohet në një proces (ifta) të hulumtimit të thelluar
juridik për të gjetur të gjitha rregullat juridike thelbësore të zbatueshme për këtë temë. Myftiu
atëherë pret te paraqes një raport që detajon kërkimet dhe zbatimin e tij në konflikt. Edhe pse
mendimi i një myftiu nuk është ligjërisht i detyrueshëm, ai ka një peshë të konsiderueshme në
procedurat juridike islame.

Kualifikimi i Ndërmjetësve

Edhe pse muslimanët konservatorë mund të pranojnë vetëm një ndërmjetës mashkull mysliman,
Kurani thotë shumë pak në lidhje me kualifikimet, zgjedhjen një ndërmjetës të duhur, apo edhe
procesin me të cilin ai/ ajo i ndihmon palët të arrijnë një zgjidhje. Në praktikë, cilido tek kjo
metodë mund të jetë një ndërmjetës islam me kusht që të respektohet si i tillë dhe të mos
ofendojë parimet juridike dhe morale islame. Thjeshtësia e arbitrazhit dhe ndërmjetësimit
kryesisht varen nga aftësite e ndermjetesit dhe te arbitrit. Islami i kushton shumë rëndësi cilesive
te ndermjetesve. Sinqeriteti, drejtësia dhe kualifikimi janë kushtet kryesore të një
ndërmjetësi.Eshtë e qartë nga letra e shkruar nga Komandanti i Besimtarëve, Imam Aliu për
Malik al Ashtar si në vijim:

"Zgjidhni, si kryetari i gjykatës tuaj nga njerëzit, ai që është shumë më i miri mes tyre - ai që nuk
është i fiksuar me shqetësimet shtëpiake, ai që nuk mund të frikësohet, ai që nuk gabon shumë
shpesh, ai që nuk kthehet mbrapa nga rruga e duhur pasi ta zbulojë, ai që nuk është i përqendruar
në vetvete ose i zjarrtë, ai që nuk do të vendosë para se të njohë faktet e plota, ai që do të peshojë
me kujdes çdo pjesëmarrës dyshon dhe të shqiptojë një aktgjykim të qartë. pasi të ketë marrë në
konsideratë gjithçka, ai që nuk do të mbështetet në argumentet e avokatëve dhe i cili do të
shqyrtojë me durim çdo zbulim të ri të fakteve dhe i cili do të jetë rreptësisht i paanshëm në
vendimin e tij, ai që lajka nuk mund ta mashtrojë, ai që nuk ngazëllon mbi pozicionin e tij. Por
njerëz të tillë janë të paktë ”.

Allahu thotë në Kuranin Fisnik:

72
"O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hir të All-llahut, duke dëshmuar të drejtën,
dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populli e t'i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë, sepse ajo
është më afër devotshmërisë. Kini frike All-llahun se All-llahu di hollësisht për atë që
veproni.”(El Maide: 8).

Ai gjithashtu thotë:

"O ju që besoni! qëndroni të patundur për drejtësi, si dëshmitarë të Allahut, madje edhe
kundërveten tuaj, ose prindërit tuaj, ose farefisin tuaj, dhe nëse ai (kundër) i pasur apo i varfër:
sepse Allahu mund t’i mbrojë më së miri të dy. Mos ndiqni epshet (e zemrave tuaja), dhe të
shtrembëroni drejtësinë!Nëse ju ngatërroni dëshminë ose i shmangeni asaj, vërtetë Allahu e di se
çfarë bëni ju.”(En-Nisa: 135).

Profeti a.s ka thene:

"Ka tre lloje gjykatësish: dy janë në Zjarr dhe një në Parajsë; ai në Xhenet është ai që e dinte të
vërtetën dhe e gjykoi prej saj. Ai që gjykoi në mesin e njerëzve me paditurinë e tij është në zjarr,
dhe ai që e dinte të vërtetën, por ai devijoi prej saj në gjykimin e tij, atëherë edhe ai është në zjarr
43
”.

4.6 Çeshtjet familjare myslimane (MFM)

Konfliktet brenda familjes mund të lindin për shumë arsye. Të tilla si, boshllëqet në komunikim,
keqkuptimi i rolit të bashkëshortit, ndërhyrja e palëve të treta, marrëdhënia shtesë martesore,
zemërimi i tepërt, dhuna në familje, zakonet dhe traditat, injoranca fetare ose ekstremizmi.
Pavarësisht nga çështjet, ndërmjetësimi është një mënyrë e shpejtë, dhe me kosto efektive për
zgjidhjen e çështjeve.

Shpresa e çdo çifti të martuar eshte që martesa e tyre zgjat përgjithmonë, në këtë botë dhe në
botën tjetër. Sidoqoftë, realiteti i jetës është se dikush mund të përfundojë në një situatë ku të
jetosh së bashku mund të bëhet e padurueshme. Në rrethana të tilla të caktuara, dikush mund të
duhet të drejtohet në shkurorëzim, megjithëse, në përgjithësi, divorci nuk këshillohet dhe nuk i
pëlqen Allahut, por prapëseprapë, lejohet që të lehtësohen / lirohen ata individë që vuajnë në
marrëdhënien e tyre martesore. Do të jetë zgjuarsi që individët të kërkojnë këshillën e Sheriatit
përpara se të kërkojnë divorcin për të shqyrtuar situatën dhe për të kuptuar çështjet që lidhen me
Sheriatin për divorcin dhe kujdestarinë.

Shërbimi MFM është unik, pasi vlerëson që klientët te kërkojnë mirëkuptim fetar dhe kulturor.
Kjo lehtësohet nga ndërmjetësuesit e trajnuar që kuptojnë problemet me të cilat përballet
komuniteti islam.Shërbimi i Ndërmjetësimit MFM do t'ju ndihmojë për të zgjidhur konfliktet

43
“ Concept of Mediation in Islamic Jurisprudence “Abdul Azees Sirajudeen ,academia.edu.

73
tuaja familjare, qoftë midis një çifti të martuar ose midis motrave , apo edhe midis prindërve dhe
fëmijëve (d.m.th. mosmarrëveshjeve ndër brez), gjithmonë në një mënyrë islamike:

 Një mjedis konfidencial

 Një ndërmjetës i paanshëm dhe i pavarur
 Një çasje jo gjykuese
 Ndjeshmëria fetare dhe kulturore
 Këshillimi islam
 Çasje terapeutike dhe stërvitore

Të gjithë ndërmjetësit të trajnuar janë myslimanë dhe i kuptojnë problemet me të cilat përballet
komuniteti islam.Te tilla si:

 Keni diskutime të vazhdueshme me bashkëshortin tuaj ose me një anëtar të familjes?

 Përballja e ndërhyrjes së palëve të treta në marrëdhënien tuaj martesore?
 Nuk mund të jetosh me ligje?
 Duke u përballur me ndarjen apo divorcin nga bashkëshorti juaj?
 Të kapur në konfliktin e kulturës, fesë apo modernitetit?
 Qiftet janë të arsimuar, profesionistë, fetarë, flasin të njëjtën gjuhë, por megjithatë kanë
problem komunikimi?

Ndërmjetësimi mund të përdoret në shumë faza të ndryshme të procesit të konfliktit:

Ndarja joformale: Gjatë fazave të hershme të një mosmarrëveshje ndërmjetësimi mund të

përdoret si një ndërhyrje mjaft e efektshme për të zgjidhur konfliktet familjare. Ndërmjetësimi
është një proces tërësisht vullnetar dhe konfidencial, i cili përfshin një person të pavarur, të
paanshëm (ndërmjetës) që ndihmon dy ose më shumë pjesëmarrës ose grupe të arrijnë një
zgjidhje pozitive të pranueshme për të dy / të gjitha palët. Fokusi është në rivendosjen e
marrëdhënieve dhe lëvizjen përpara sesa ne përqëndrimin në të kaluarën.

Formal / gjatë ndarjes / divorcit: Ndermjetesimi gjithashtu mund të konsiderohet në fazën zyrtare
të ndarjes / divorcit (me kusht që të gjitha palët të jenë të gatshme ta vendosin procesin zyrtar në
pritje). Ndërmjetësimi do të ndjekë të njëjtat parime si faze informale.

Ndarja zyrtare / divorci: Shumë shpesh pas një ndarjeje ose një shkurorëzimi, palët e përfshira
kanë nevojë për ndihmë ndërmjetësimi për t'i ndihmuar të integrohen përsëri në familje (në rast
ndarjeje), ose kufizim dëmi pas divorcit dhe bashkëpunimit në rritjen e fëmijëve (nëse ka). Një
proces shumë efektiv dhe mbështetës i cili mund të përfshijë një qasje më formale për ndarjen e
marrëveshjeve të arritura nga pjesëmarrësit44.

4.7 Rregullat e ndërmjetësimit në Arabinë Saudite.

44
https://www.muslimfamilymatters.com/mediation-counselling

74
Rregullat e ndermjetesimit zbatohen sa herë që palët kanë rënë dakord të ndërmjetësojnë
mosmarrëveshjet në bazë të këtyre rregullave ose të kenë parashikuar ndërmjetësim ose pajtim të
mosmarrëveshjeve ekzistuese ose të ardhshme nën kujdesin e SCCA.Palët mund të bien dakord
për rregullat e zbatueshëm të ndërmjetësimit. Nëse ata pranojnë të ndërmjetësojnë
mosmarrëveshjen e tyre nën kujdesin e SCCA pa përcaktuar rregulla të veçanta, do të
konsiderohet se i kanë bërë këto rregulla, në efekt të datës së paraqitjes së mosmarrëveshjes, një
pjesë të marrëveshjes së tyre. Palët, me marrëveshje të ndërsjellë, mund të ndryshojnë çdo pjesë
të këtyre rregullave,por pa u kufizuar në te, duke rënë dakord për të udhehequr ndërmjetësimin
përmes telefonit ose mjeteve të tjera elektronike ose teknike .Qdo palë në një mosmarrëveshje
mund të fillojë ndërmjetësim nën kujdesin e SCCA duke bërë një kërkesë për ndërmjetësim në
SCCA përmes telefonit, postës elektronike, postës së rregullt ose faksit. Kërkesat për
ndërmjetësim gjithashtu mund të rregjistrohen online përmes uebfaqes SCCA: www.sadr.org.

Në varësi të ndonjë ligji në fuqi, çdo palë mund të përfaqësohet nga persona me zgjedhjen e tyre.
Emrat dhe adresa e personave të tillë do t'u komunikohen me shkrim të gjitha palëve dhe
administratorit. Përfaqësuesit e palëve kanë të gjithë autoritetin e nevojshëm për zgjidhjen e
mosmarrëveshjes. Administratori dhe të gjitha palët njoftohen për kufijtë e autoritetit të tyre.

Paanshmëria dhe detyra e ndërmjetësuesit.

Ndërmjetësit e SCCA u kërkohet të zbatojnë Kodin e Etikës për Ndërmjetësit në fuqi në kohën
kur një ndërmjetës emërohet në një çështje. Kur ka një konfidencë midis Kodit dhe çdo dispozite
të këtyre rregullave, këto rregulla do të qeverisin. Kodi kërkon që ndërmjetësit të:

a) të refuzoje një ndërmjetësim nëse ndërmjetësi nuk mund ta kryejë atë në mënyrë të
paanshme; dhe
b) të shpalosë, sa më shpejt që të jetë e mundur, të gjitha konfidencat aktuale dhe të
mundshme të interesit që janë të njohura në mënyrë të arsyeshme për ndërmjetësin dhe në
mënyrë të arsyeshme mund të shihen si ngritje të një pyetje në lidhje me paanshmërinë e
ndërmjetësit.

Para se të pranoni një takim, ndërmjetësit e SCCA-së u kërkohet të bëjnë një hetim të arsyeshëm
për të përcaktuar nëse ekziston ndonjë rast i arsyeshëm i individual, i cili mund të krijojë një
konfidencë të mundshme ose aktuale të interesit për ndërmjetësin. Ndërmjetësit e SCCA u
kërkohet të zbulojnë çdo rrethanë që ka të ngjarë të ngjallë dyshime për paanshmërinë e tyre ose
të parandalojë zgjidhjen e mosmarrëveshjes së palëve brenda afatit kohor të dëshiruar nga
palët.Palët mund të pranojnë anulime të tilla dhe të marrin masa, pas marrjes së informacioneve
shpjeguese për konfliktet aktuale apo të mundshme të interesit të ndërmjetësit. Në rast se ndonjë
palë kundërshton emërimin ose shërbimin e vazhdueshëm të një ndërmjetësi, ndërmjetësi
zëvendësohet.Nëse, gjatë procedurës së ndërmjetësimit, një ndërmjetës bëhet i vetëdijshëm për
çdo fakt që mund të krijojë konfidencën e interesit të përshkruar në paragrafin 2 të këtij neni, ose

75
nëse këto fakte lindin pas emërimit të tij, ndërmjetësi do t'i shpalose ato fakte palëve dhe
Administratorit pa vonesë.

Detyrat dhe përgjegjësitë e ndërmjetësuesit

 Ndërmjetësi kryen ndërmjetësimin bazuar në parimin e vetëvendosjes së paleve.

Vetëvendosja është akti i arritjes së një vendimi vullnetar, të pa detyruar, në të cilin secila
palë bën zgjedhje falas dhe të informuar për procesin dhe rezultatin.
 Ndërmjetësi dhe palët ose përfaqësuesit e tyre do të diskutojnë menjëherë, në një
konference paraprake, mënyrën e kryerjes së ndërmjetësimit, metodat e shkëmbimit të
dokumenteve dhe paraqitjeve, dhe orarin e ndërmjetësimit.
 Ndërmjetësi është i autorizuar të zhvillojë takime të ndara dhe komunikime të tjera me
palët dhe /ose përfaqësuesit e tyre, përpara, gjatë, dhe pas ndonjë konference të
planifikuar të ndërmjetësimit. Komunikime të tilla mund të bëhen përmes telefonit, me
shkrim, përmes postës elektronike, konferencës video, në internet, personalisht, ose në
ndonjë mënyrë tjetër.
 Palët inkurajohen të shkëmbejnë të gjitha dokumentet që kanë të bëjnë me
mosmarrëveshjen mbi temat e ngjarjeve.Temediatormay u kërkon palëve të shkëmbejnë
informacione shtesë. Informacioni që një palë dëshiron të mbajë konfidencial mund t'i
dërgohet ndërmjetësit, sipas nevojës, në një komunikim të veçantë me ndërmjetësin.
 Ndërmjetësi nuk ka autorizimin të vendosë një zgjidhje për palët, por do të përpiqet t'i
ndihmojë ata të arrijnë një zgjidhje të kënaqshme të mosmarrëveshjes së tyre.
 Në rast se një zgjidhje e plotë e të gjitha ose disa çështjeve në mosmarrëveshje nuk
arrihet Brenda konferencës (ëve) të planifikuar të ndërmjetësimit, ndërmjetësi mund të
vazhdojë të komunikojë me palët për një periudhë kohe, për të cilën është rënë dakord
midis tyre, në mënyrë që për të lehtësuar një zgjidhje të plotë.
 Ndërmjetësi nuk është përfaqësues ligjor i asnjë pale dhe nuk ka asnjë detyrë kujdestarie
për asnjë palë.

Përgjegjësitë e Palëve

Palët duhet të sigurojnë që përfaqësuesit e duhur të secilës palë, që kanë autorizimin të

permbushin një zgjidhje, të marrin pjesë në konferencën e ndërmjetësimit. Para dhe gjatë
konferencës (-ve) të planifikuara të ndërmjetësimit, palët dhe përfaqësuesit e tyre duhet të
ushtrojnë përpjekjet e tyre më të mira, të përgatiten dhe të përfshihen në një ndërmjetësim
domethënës dhe produktiv.Konferencat e ndërmjetësimit dhe komunikimet ndërmjetësuese të
ndërlidhura janë procedura private. Palët dhe përfaqësuesit e tyre mund të marrin pjesë në
konferenca të ndërmjetësimit. Personat e tjerë mund të marrin pjesë vetëm me lejen e palëve dhe
me pëlqimin e ndërmjetësit.

Konfidencialiteti

76
Në varësi të ligjit ne fuqi ose marrëveshjes të paleve, informacionet konfidenciale të shpalosura
tek ndërmjetësi nga palët, përfaqësuesit e tyre ose nga pjesëmarrësit e tjerë në rrjedhën e
ndërmjetësimit nuk do të publikohen nga ndermjetesi dhe të gjitha regjistrimet, raportet ose
dokumentet e tjera të marra nga një ndërmjetës gjatë shërbimit në këtë kompetence do të jenë
konfidenciale.Ndërmjetësi, personeli SCCA dhe pjesëmarrësit e tjerë në procesin e
ndërmjetësimit nuk do të detyrohen të nxjerrin të dhëna të tilla ose të dëshmojnë në lidhje me
ndërmjetësimin në çdo proces kundërshtar ose forum gjyqësor.

Përveç nëse është rënë dakord ndryshe nga palët ose siç kërkohet nga ligji në fuqi, palët do të
ruajnë konfidencialitetin e ndërmjetësimit dhe nuk do të mbështeten ne, ose nuk do të
prezantojnë si prove në ndonjë arbitrazh, gjyqësor, ose ne nje procedure tjeter veprimet në vijim:

a) pikëpamjet e shprehura ose sugjerimet e bëra nga një palë ose nga një pjesëmarrës tjetër
në lidhje me zgjidhjen e mundshme të mosmarrëveshjes;
b) pranimet e bëra nga një palë ose nga një pjesëmarrës tjetër gjatë procedurës së
ndërmjetësimit;
c) propozimet e bëra ose pikëpamjet e shprehura nga ndërmjetësi;
d) fakti që një palë kishte ose nuk kishte treguar gatishmëri për të pranuar një propozim për
zgjidhjen e bërë nga ndërmjetësi.

Përveç nëse është rënë dakord ndryshe nga palët, secila palë do të marrë pjesë në përfundimin e
ndërmjetësimit, kthimi per sigurimin e pales te çdo paraqitje, apo dokumente, pa ruajtur asnjë
kopje saj.Pjesëmarrësit te ndryshem nga palet dhe përfaqësuesit e tyre nënshkruajnë një
marreveshje të përshtatshme konfidencialiteti përpara se të marrin pjesë në ndërmjetësim.Përveç
nëse është rënë dakord ndryshe nga palët, çdo marrëveshje zgjidhjeje midis palëve do të mbahet
konfidenciale, përveç nese një palë ka të drejtë ta zbulojë atë në masën që një zbulim i tillë është
i nevojshëm për qëllime të zbatimit të tij45.

4.8 Ndërmjetësimi në mosmarrëveshjet familjare islamike

Në traditën juridike islame, ndërmjetësimi njihet si një metodë zgjidhjeje për
mosmarrëveshjet familjare, veçanërisht në trajtimin e konflikteve midis bashkeshortit dhe
bashkeshortes. Kjo lloj zgjidhje jashtëgjyqesore, megjithatë, nuk është e kuptueshme pa i njohur
mësimet themelore te ligjit islam të shkurorëzimit. Rregulloret islamike për këtë çështje janë
marrë, si tërësi, unike, duke pasur parasysh faktin se megjithëse divorci nuk është i ndaluar, ai
hyn në kategorinë ligjore "I dënueshëm." Një transmetim nga Profeti e përshkruan divorcin si gjë
e lejuar por e neveritshme.

Këtu shohim prirjen e juristëve myslimanë modernë (veçanërisht) ne konsiderimin e

divorcit si një lloj dere urgjence i përdorur vetëm kur konflikti burrë-grua është i
pakonkurueshëm. Prandaj, ata e shohin divorcin larg zgjidhjes si më e mirë në një

45
“Arbitration Rules Mediation Rules” Saudi Center for Commercial Arbitration ,Saudi Arabia 2016 .

77
mosmarrëveshje familjare për sa kohë që një mënyrë tjetër është ende e mundur për të zgjidhur
problemin. E thënë ndryshe, në mosmarrëveshjet familjare divorci nuk është ilaçi i vetëm dhe për
sa kohë që mjetet e tjera të zgjidhjes te problemit jane në dispozicion, bashkimi midis burrit dhe
gruas perndryshe lidhja familjare nuk duhet të shpërndahet.

Ndërmjetësimi ka një rol shumë të rëndësishëm në familjen islamike ne zgjidhjen e

kontesteve. Në përputhje me mësimet islame mbi shkurorëzimin, ndërmjetësimi mund të shihet
si një rrugë kryesore e zgjidhjes te mosmarrëveshjes që lejon palët të shmangin pasojat më
serioze të procesit juridik. Rëndësia e ndërmjetësimit në mosmarrëveshjen familjare mund të
shihet nga fakti se vetë Kurani jep një detaj ne urdhrin në lidhje me procesin e ndërmjetësimit në
mosmarrëveshje të tilla në vargun 4:35, i cili mund të përkthehet si më poshtë:

"Nese i frikësoheni përqarjes mes tyre( burrit dhe gruas), dërgoni një pari të drejtë nga familja e
tij dhe një pari të drejtë nga familja e saj.Nëse ata të dy (ndërmjetësuesit) kanë për qëllim
pajtimin,Allahu ju mundëson afrimin mes tyre(burrit dhe gruas).Allahu është i dijshëm, është
njohës i mirë".

Vargu i mësipërm përcakton qartë një procedurë ndermjetesimi që duhet ndjekur ne rast
të konfliktit midis burrit dhe gruas. Në çdo mosmarrëveshje secila palë duhet të emërojë
përfaqësuesin e vet (vargu përdor termin "arbitër" ose hakam në arabisht), i zgjedhur prej seciles
familje respektive, për të negociuar një zgjidhje për konfliktin.Metoda aktuale e ndërmjetësimit e
përshkruar në varg është pra mjaft e veçantë nga të kuptuarit e përbashkët të procesit të
ndërmjetësimit. Aspektet e ndryshme te procesit të ndërmjetësimit islam mund të përmblidhen
më poshtë ne tre tituj: së pari, palët e treta të zgjedhura për ndërmjetësimin e mosmarrëveshjes
duhet të merren nga të afërmit e burrit dhe gruas. Së dyti, përfaqësuesit veprojnë si ndërmjetës
pro-aktiv në kuptimin që janë të përfshirë në mënyrë aktive në procesin e bërjes së një zgjidhjeje.
Dhe e treta, duke parë përfshirjen e palëve të treta, ata kanë më shumë një rol te brendshem në
procesin e negociatave. Ndërmjetësimi në këtë rast, pra i referohet një procesi në të cilin
bashkëshortët në konflikt përpiqen të arrijnë një zgjidhja konsensuale te çështjeve në diskutim
me ndihmën e personave që vijnë nga familjet e të dy palëve.

Vargu, pra, propozon një metodë unike të ndërmjetësimit për mosmarrëveshjet familjare.
Për sa i përket procesit, është thelbësisht i ndryshëm nga të kuptuarit e përbashkët të
ndërmjetësimit. Përderisa në nderjetesimin islam, personat që shërbejnë si ndërmjetës duhet të
vijnë nga të afërmit e të dy palëve, ndërmjetësimi i zakonshëm rekomandon që ndërmjetësi të
jetë një i huaj. Do të ishte edhe më mirë nëse ndërmjetësi është dikush me te cilet palët nuk kanë
asnjë lidhje. Kjo shihet si një garanci që ndërmjetësi të drejtojë konfliktin në mënyrë të
paanshme.

Praktika islame e përfshirjes së të afërmve për të ndërmjetësuar ne një konflikt familjar

duket se justifikohet me idenë se mosmarrëveshja midis burrit dhe gruas në fakt është e
pandashme nga vlerat e shoqërisë myslimane. Këtu, institucioni i përbashkët i zgjerimit te

78
familjes ndikon në mënyrën e shikimit të mosmarrëveshjeve familjare. Në një lloj të tillë
familje, lidhja familjare përfshin jo vetëm burrin, gruan dhe fëmijët, por edhe gjyshen, gjyshin,
xhaxhain, mbesen, etj. Edhe pse ata jo domosdoshmërisht jetojnë së bashku në një vend, ata
ende zakonisht ndajnë problemet e jetës së përditshme midis anëtarëve të familjes. Qdo konflikt
midis elementeve te një familje së zgjeruar, pra, nuk shihet si individual por një problem familjar
me pasojën që zgjidhja e tij është thelbësore për të gjithë anëtarët e njësisë.

Të kuptuarit e vlerave të tilla shoqërore është e rëndësishme nëse duam të njohim idetë
filozofike të zgjidhjes së mosmarrëveshjeve familjare në ligjin islam. Në të vërtetë, vlerat
shoqërore të një mënyre jetese te perbashket, të pasqyruara në familjen e zgjeruar, ndikojnë në
mënyrë të pashmangshme në metodën e zgjidhjes së konflikteve në mosmarrëveshjet midis burrit
dhe gruas. Martesë do të thotë gjithashtu bashkim midis dy familjeve të nuses dhe dhëndrit, çdo
mosmarrëveshje që mund të lindë nga martesa nuk do të shihet si çështje e shkëputur por si një
problem që të gjithë anëtarët e të dy familjeve duhet te bashkëpunojnë për ta zgjidhur.Për këtë
arsye roli i ndërmjetësit në mosmarrëveshjet familjare islamike u jepet personave që kanë akoma
marrëdhënie me familjen e secilës prej palëve kontestuese - në mënyrë të zakonshme burrit dhe
gruas. Përzgjedhja e një ndërmjetësi i cili është gjithashtu i brendshem në këtë proces si
rrjedhim eshte se ai nuk synon të fitojë një perfitim të padrejtë, por më shumë si një rruge për të
marrë një zgjidhje efektive të konfliktit pa neglizhuar vlerat shoqërore të shoqërisë në përgjithësi.

Vlerat shoqërore përbëjnë edhe kontrastin sociologjik ne themelet e dy llojeve të

ndërmjetësimit. Mund të thuhet se ndërmjetësimi i zakonshem është më i zhvilluar në shoqëritë
ku familja bërthame eshte model dhe ku mosmarrëveshjet shihen si diçka në pronësi individuale
nga familja qe ka lidhje, dhe nuk shtrihet tek palet jashtë thelbit te anëtarve te familjes - burre
dhe grua. Prandaj, përpjekjet per zgjidhjen e konfliktit përqendrohen tek palët të cilat janë
drejtperdrejt të shqetësuar per problemin. Në të njëjtën kohë, pala e tretë është më shumë sesa
një lehtësues, rrit marrëdhëniet komunikuese ndërmjet burrit dhe gruas dhe jo përmbajtjen e
negociatave.

Ndërmjetësimi islam, nga ana tjetër, e shikon ndërmjetësuesin në një mosmarrëveshje

familjare si agjent aktiv në procesin e ndërmjetësimit. Ai /ajo do të përfshihet ngushtë në
procesin e gjetjes së një zgjidhjeje për konflikt për aq kohë sa burri dhe gruaja pranojnë pranine
e tij / saj. Sigurisht, që nga procesi fillestar i ndërmjetësimit, të dy palet janë përgjegjëse për
zgjedhjen e ndërmjetësit të tyre, ata duhet zgjedhin dikë nga rrethi i tyre familjar i cili ka
integritet, ndershmëri dhe ndjenjën e drejtësisë në trajtimin e konfliktit të tyre. Në shumicën e
rasteve të tilla konstatojmë se ndërmjetësuesit zakonisht janë burra të moshuar ose gra të
moshuara qe besohet të ketë aftësinë për të negociuar me homologun e tyre në mënyrë që arrijnë
një zgjidhje.

Ndërmjetësit në traditën islame janë qelsi kryesor për suksesin e ndërmjetësimit.

Përfshirja e tyre shumë aktive në proces lejon ata të zhyten në përmbajtjen e konfliktit dhe të
mos ndihen të kufizuar për të lehtësuar procesin, siç është rasti me ndërmjetësuesit në metodat e

79
tjera..Kjo do të thotë se në ndërmjetësimin islam ,ndërmjetësi vepron jo thjesht si një lehtësues
por më shumë si negociator i zgjidhjes te konfliktit.Si negociator, secili ndërmjetës është i lirë të
diskutojë, të bie dakort dhe te ofroje çdo mundësi për homologun e tij / saj për të degjuar zërin e
palës së përfaqësuar . Detyra e tij / saj kryesore në këtë proces është të krahasoje argumentet e të
dy palëve,te diskutoje këto të fundit dhe negocioje të gjitha mundësitë për të arritur një zgjidhje
të mosmarrëveshjes. Kjo është sepse si një person i brendshëm në lidhje me të dy palët,
ndërmjetësi është zakonisht shumë mirë i njohur me gjendjen dhe kushtet e pales që ai / ajo
përfaqëson. Prandaj, pritet që, për shkak të këtij. avantazhi, procesi i negociatave me palën tjetër
do të zhvillojë të gjitha veprimet pa probleme.

Pozicioni i ndërmjetësve si negociatorë për palët duket kushtëzojnë statusin e tyre si të

brendshëm në vetë procesin e ndërmjetësimit. Ata nuk shihen si të huaj pasi që, në procesin e
përpjekjes për të arritur një marrëveshje, të dy palët e interesuara në një farë mase mbështeten
tek roli i ndërmjetësit në negocimin e zgjidhjes. Ndodh në shumë raste që të dy palët lejojnë
veten të drejtohen nga ndërmjetësit. Duke pasur parasysh këtë rol të zgjeruar, ndërmjetësit në
traditën islame kane një spektër më te gjerë se ai i ndërmjetësit në procesin e zakonshem. Në
lidhje me rolin e tyre si negociator, ndërmjetësi islam është konsideruar se është në gjendje të
ndërmarrë procesin e ndërmjetësimit në një perspektivë më të gjerë, jo vetëm për të gërmuar në
rrënjët e konfliktit, por edhe për të gjetur një zgjidhje për problemin. Qasja që duhet të ketë
ndërmjetësi ne nderhyrjen ndërmjet palëve nuk është vetëm krijimi i “nje zone te zgjidhjes ”se
konfliktit pa ndjekur marrëdhëniet e burrit dhe gruas pas procesit të ndërmjetësimit. Përgjegjësia
e tij/asaj gjithashtu perfshin bërjen e çdo përpjekjeje për të përmirësuar marrëdhëniet midis burrit
dhe gruas dhe për t'i bërë ata te kuptojne pozicionin e njëri-tjetrit në mënyrë që të jenë te afte të
përmirësojne "depon e moralit " te tyre për të përballuar të ardhmen. Me fjalë të tjera,
ndërmjetësi nuk është vetëm të ndihmojë palët që te zgjidhin problemin, por edhe ti edukojnë
ata të kenë një aftësi të pavarur morale për të zgjidhur problemet e tyre sa herë që mund të
shfaqen në të ardhmen.

Si pëfundim, ndërmjetësimi në mosmarrëveshjet familjare islamike nuk mund të

përshkruhet vetëm si një proces i orientuar drejt çështjeve, pasi që ndermjetesi gjithashtu
shqetëson vetveten si të zhvillohet një marrëdhënie me e mirë midis dy palëve në mënyrë që të
shmanget shpërbërja eventuale e marrëdhënies së tyre martesore. Kjo është në përputhje me
idenë se ndërmjetësimi në traditën islame është në thelb një proces i vazhdueshëm që synon
nxitjen e një jete familjare më të shëndetshme. Këtu shohim karakterin thellësisht informal te
kësaj mënyre islamike të ndërmjetësimit. Konflikti midis burrit dhe gruas , sa më shumë që të
jetë e mundur duhet të zgjidhet brenda rrethit të familjes, pa ndërhyrje nga një i huaj ne rolin e
pales asnjanëse. Hipotetikisht, ky proces joformal i ndërmjetësimit është thelbësor për zgjidhjen
e mosmarrëveshjeve familjare para se procedurat e divorcit te fillojne, dhe vendimi i gjykatës te
jepet i formës së prerë dhe i paparashikueshëm46.
46
“ Religious ADR,Mediation in Islamic Family Laë Tradition “Ratno Lukito ,Syari’ah Faculty, State
Islamic University Sunan Kalijaga, Yogyakarta. file:///C:/Users/Click-Computer/Downloads/61-53-1-

80
 Përfundimi
Ndërmjetësimi përfqaqëson zgjidhjen alternative të mosmarrëveshjeve familjare të aplikuar në
legjislacionet e vendeve( Shqipëri, Angli dhe shtetet islame) me traditë të ndryshme
juridike.Gjithashtu është një teknikë e pranuar gjerësisht në botë për shkak të pasojave pozitive
që sjell për të dyja palët.Përveq ngjashmërive në rregullimin ligjor të këtij instituti ka mjaft
diferencime që janë karakteristikë për secilën traditë ligjore.

Në të drejtën angleze ndërmjetësimi familjar disiplinohet nga një akt i posaqëm Family
Mediation Act 2018 ndërsa në të drejtën e ndërmjetësimit të vendit tonë dhe në traditën juridike
islame nuk gjendet një rregullim i tillë.Kjo tregon gatishmërinë dhe perpjekjet e mëdha të
ndërmarra nga shteti anglez për të mbrojtur institutin e familjes.E drejta e ndërmjetësimit në
Angli është një aktivitet i konsoliduar dhe mjaft i suksesshëm.Në vendin tonë ende nuk kemi një
shtrirje të gjerë gjeografike të personave juridikë që ushtrojnë verpimtarinë e ndërmjetësimit për
shkak se është një degë relativisht e re e së drejtës e aplikuar që nga viti 1999.Në të kundërt në
traditën juridike islame ndërmjetësimi ka qenë i ligjshëm shekuj më parë qysh në kohën e
shpalljes të Kuranit fisnik.Në ajetet Kuranore,Allahu urdhëroi pajtimin e myslimanëve dhe
ndaloi peëqarjen mes tyre. Feja islame i kushton rëndësi tepër të veqantë familjes.Përkujtojmë
hadithin e Muhamedit a.s ku besimtarët më të mirë i quan ata që janë më të mirët me familjet e
tyre.Por megjithatë,në të gjithë jemi dëshmitarë të problemeve të shumta që ndodhin
përreth.Ndërmjetësuesi në mosmarreveshjet familjare apo në konflikte të ndryshme shpreson në
shpërblimin e Allahut në jetën e pertejme.Shpërblimi për jetën pas vdekjes për ndërmjetësimin
është një karakteristikë dalluese që nuk e gjejmë në asnjë traditë juridike të së drejtës përveq
islamit.

Së dyti, në të drejtën Angleze ndërmjetësuesi ngarkohet me përgjegjësi për të bërë vlerësimin e

anëtarëve të familjes kur kemi të bëjme me abuzim drogë,dhunë në familje,abuzim fizik apo
mendor dhe abuzim fëmije.Secili rast është i dënueshëm prandaj nuk mund të kërkohet për të
ndërmjetësuar me anetarët e familjes.Ndërmjetësi harton raportin e vlerësimit dhe jep mendimin
e tij nëse familjarët janë të përshtatshëm për të ndërmjetësuar.Këtë rregullim nuk e gjejmë në
ligjin e vendit tonë.Ndërsa në traditen e vendeve islame përveq dënimit kur kemi të bëjmë me
vepra penale kemi dy elemente të rëndësishëm që mund të ndryshojnë marrëdhëniet mes
familjarëve.Këta elementë janë pendimi dhe falja.Familjari abuzues mund të pendohet sinqerisht
për të mos ta përsëritur kurrë këtë veprim në të ardhmen.Pastaj kërkohet që personi i abuzuar ta
falë atë.

PB.pdf

81
Së treti,në Angli seanca e parë ndërmjet palëve dhe ndërmjetësit quhet Takimi i parë ose Takimi
i Informacionit dhe Vlerësimit të Ndërmjetësimit (MIAM).Ky emërtim është karakteristikë
vetëm për të drejtën angleze.

Ndërkohë E Drejta e Ndërmjetësimit në vendin tonë ka ndjekur praktikat e vendeve të huaja që

kanë zhvilluar ndërmjetësimin dhe më pas e ka adoptuar në legjislacionin e saj.Por pavaresisht
kësaj ka diferencime në disa aspekte në disiplinimin e institutit të
ndërmjetësimit.Konfidencialiteti përfaqëson fshehtësinë e të dhënave të përdorura në procesin e
ndërmjetësimit ku këto të dhëna lidhen me prova,,dokumente apo diskutime të cilat nuk bëhen
publike.Përjashtimisht legjislatori ka renditur raste shteruese kur të dhënat dhe marreveshja e
arritur midis palëve bëhet publike.Një rast i parashikuar shprehimisht në ligj për bërjen publike
të marrëveshjes të ndërmjetësimit ndodh vetëm kur është e nevojshme për shkaqe të cenimit të
interesave themelorë të shtetit dhe/apo interesit publik.Ky parashikim ligjor nuk gjendet në ligjet
islame dhe as në dy aktet angleze të institutit të ndërmjetësimit.

Së dyti,legjislatori në të drejtën e ndërmjetësimit në vendin tonë tek neni që trajton konfliktin e

interesit ka renditur disa raste kur jemi përpara konfliktit të interesit midis ndërmjetësit dhe
palëve.Në ndryshim nga e drejtë e vendi tonë në Mediation Act 2017 në Mbretërinë e Bashkuar
,seksioni 8 parashikon që ndërmjetësi duhet të kryejë pyetje në lidhje me konfliktet aktuale ose të
mundshme të interesit përpara fillimit të ndërmjetësimit. Nëse një konflikt evitohet para fillimit
të ndërmjetësimit, atëherë ata nuk mund të veprojnë si ndërmjetës.Tek ky seksion verejme qe
nuk eshte renditur asnje rast se kur mund te jemi perpara nje konflikti interesi.Seksioni le
hapesire per interpretim.

Së treti,Ndërmjetësi mban përgjegjësi për detyrën e tij.Ai duhet ta ushtrojë profesionin në

mënyrë të paanshme, me ndershmëri dhe përdor të gjitha mjetet e ligjshme për zgjidhjen e drejtë
të mosmarrëveshjeve.Ndërmjetësi sipas LNZM-së nuk ofron këshillim ligjor.Mirëpo në të
drejtën angleze ligji u lejon palëve të ndihmohen nga një këshillues ligjor (avokatët).
Ndërmjetësit nuk mund të japin ndonjë këshillë juridike, por ata mund t'iu japin informacion
juridik paleve, kështu që gjatë procesit ndërmjetësi pyet nëse palet kane pasur këshilla juridike
në lidhje me çështje specifike. Disa njerëz e shohin të dobishëm të kenë këshilla juridike gjatë
ndërmjetësimit.Për shembull, këshillat juridike mund të jenë të dobishme për:
a) këshillim për çdo çështje ligjore të lidhur me diskutimet e paleve në ndërmjetësim
b) këshillim për propozimin e arritur përmes ndërmjetësimit.
c) shndërrimi i marrëveshjes me shkrim në një dokument juridikisht detyrues, siç është
urdhri i pëlqimit
d) i mbështetin palet në përgatitjen e dokumenteve për divorc per ne gjykate nëse është e
nevojshme.

E drejta e vendeve islamike ndryshon rrënjesisht nga kultura juridike e vendeve evropiane.Feja
luan nje rol thelbësor në rregullimin e marrëdhënieve të komunitetit në përgjithësi dhe në

82
marrëdhëniet ndërmjet familjarëve në veqanti.Në të drejtën e vendeve islamike, sheriati është
ligji ku shteti mbështetet për qeverisjen e popullsisë së tij.Shteti i nënshtrohet totalisht vullnetit te
Allahut .Kurse e drejta e ndermjetesimit ne Angli dhe e vendit tone disiplinohet nga ligji i
posaqëm duke respektuar kushtetutën si burim themelor të shtetit si edhe parimin e shtetit të së
drejtës.Pra,e drejta e këtyre vendeve i nënshtrohet vullnetit të shtetit.

Së dyti, Ndërmjetësi nuk është një person i huaj por një i afwrm i të dyjave palëve.Në Angli dhe
në vendin tonë ndërmjetësi është një person asnjanës.Në rast se ai konstaton se është i afërm me
njërën nga palët duhet te heq dorë nga procesi i ndërmjetësimit.Konflikti i interesit rrezikon
paanshmërine e ndërmjetësit.Sipas të drejtës islamike ndërmjetësi luan rol aktiv.

Së treti, në ndërmjetësimin islam lejohet ligjërisht insituti i përfaqësimit në procedurat e

ndërmjetësimit. Sipas SCCA palët zgjidhin vetë personat që do ti perfaqësojnë ata.Përfaqësuesit
e palëve kanë të gjithë autoritetin e nevojshëm për zgjidhjen e mosmarrëveshjes.

Rekomandime
Ndërmjetësimi është një metodë e suksesshme në zgjidhjen e konflikteve familjare në shumë
shtete të botës.Pavarësisht legjislacionit të ndryshëm, mënyres së rregullimit dhe praktikave të
tyre ,ato kanë arritur rezultate të kënaqshme në zgjidhjen e qështjeve familjare.Ligjet e këtyre
vendeve ndërtohen sipas një plani afatgjatë duke iu pershtatur kërkesave të zhvillimit të
marrëdhënieve shoqërore. Në Norvegji ndërmjetësimi në çështjet familjare është i
detyrueshëm.Ndërsa në Angli ndërmjetësimi në çështjet familjare është efikas pasi shumica e
konflikteve familjare zgjidhen me ndërmjetësim.Këtu duhet të kemi parasysh mbrojtjen e
institutit të familjes përveç të akteve edhe nëpërmjet organizatave, programeve të ndryshme të
trajnimit etj.Në vendet islamike, familjes i kushtohet një rëndësi të veqantë.Divorci lejohet vetëm
kur ekzistojnë arsye të forta që e bëjnë jetesën e përbashkët të pamundur për tu vazhduar më
tej.Megjithëse ndërmjetësimi është metoda më e shpejtë dhe më efikase në zgjidhjen e
konflikteve familjare në Shqipëri, ka ende mangësi në ligj dhe në praktikën e zhvillimit të
tij.Shteti ynë mbron fuqishëm institutin e familjes nëpërmjet ligjeve dhe aderimit në konventa
të ndryshme ndërkombëtare por nuk ka mjete të mjaftueshme për ta vënë në jetë këtë
parim.Ndërmjetësimi duhet promovuar për efektet pozitive të tij më tepër se sa një studio
avokatie.Për tu realizuar ky problem duhet ndërmarre hapa të rëndësishëm në nxjerrjen e
manualeve, raporte studimore,punime shkencore të ndërmjetësve në lidhje me përvojen e tyre të
punës, literaturë mbi ndërmjetësimin apo udhëzime të ndryshme mbi avantazhet dhe dobitë e
ndërmjtësimit në raport me proceset e tjera.Zgjidhja e martesës bëhet me vendim gjyqësor
mirëpo rregullimi i pasojave mund të sjell pakënaqësi tek njeri ish-bashkëshort.Prandaj
ndërmjetësimi është metoda më e suksesshme ku të dy palët dalin fituese dhe detyrimet e
vendosura në procesin e ndërmjetësimit ka gjasa të përmbushen sesa detyimet e dhëna nga
gjykata.Me anë të ndërmjetësimit mbrohet instituti i familjes sepse arrihet një konsensus i

83
përbashkët i të dy bashkëshortëve. LNZM i vitit 2018 parashtron rregulla të përgjithshme mbi
mënyrën e zhvillimit të ndërmjetësimit por nuk tregon detaje të hollësishme mbi procedurën e
ndërmjetësimit familjar.Ndërmjetësi nuk ka detyrimin të hartojë një raport vlerësimi të anëtarëve
të familjes nëse ata janë të përshtatshëm për tu ndërmjetësuar.Ligji ynë nuk shpreh nëse gjatë një
seance ndërmjetësimi mund të marrë pjesë fëmija vetë apo i shoqëruar me një psikolog në varësi
të natyrës së çështjes që kërkohet të ndërmjetësohet.Ekzistojnë boshllëqe të shumta jo vetëm për
ndërmjetësimin familjar por edhe për ndërmjetësimin tregtar,të punës, për të drejtat e
konsumatorëve etj.Ndërmjetësimi rregullon të drejta themelore të shtetasve prandaj duhet
zhvilluar në përputhje me kërkesat dhe problematikat që shtron mjedisi shoqëror.

Një tjetër aspekt i rëndësishëm i ndërmjetësimit është menaxhimi i konfliktit.Ndërmjetësimi në

krahasim me proceset e tjera ka tendencën për ti dhënë konfliktit një zgjidhje të shpejtë.Kështu,
nëpërmjet kësaj teknike vendosen në ekuilibër interesat e palëve.Palët gjithmonë kanë vullnete të
kundërta mirëpo në procesin e ndërmjetësimit këto vullnete përputhen me njëra-tjetrën.
Ndërmjetësimi nuk është një zgjatim i natyrshëm i praktikës të ligjit, ai lejon një përkufizim më
të gjerë të konfliktit, si dhe nje rruge te plotë ndaj zgjidhjes së tij . Kjo është arsyeja pse disa
ndërmjetës të së drejtës familjare sjellin një dimension “terapeutik” te ndërmjetësimit, duke
inkurajuar palët të njohin dhe të ndeshen me çështjet themelore emocionale dhe, kur është e
përshtatshme, për të punuar në marrëdhëniet e tyre.Ndërmjetësimi familjar në përgjithësi i
kushton vëmendje të konsiderueshme emocionit dhe marrëdhënies jo juridike ky fakt e bën atë
më shumë sesa thjesht një metodë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe në kontekstin e
mosmarrëveshjeve familjare, ndërmjetësimi mund të çojë në një pajtim dhe ribashkim të të dy
palëve.

Të drejtës tonë të ndërmjetësimit i mungon një Kod Praktike të ndërmjetësve familjar.Ky kod
është pjesë e legjislacionit Anglez për ndërmjetësimin dhe rregullon çështje të rëndësishme që
kanë të bëjnë me ndërmjetësimin në familje të tilla si:sjelljen e ndërmjetësve,abuzimin dhe
fuqinë e pabarazisë brenda familjes ,mirëqenien e fëmijeve, parimin e konfidencialitetit,
paanshmërine, pjësmarrjen vullnetare etj.Nxjerrja e një kodi të tillë do të lehtësonte zgjidhjen
praktike të mosmarrëveshjeve familjare pasi LNZM nuk është i plotë dhe nuk shprehet për
procedurën e ndërmjetësimit familjar.

Bibliografia
 Sherif Mehmeti “Kurani” Perkthim me komentim ne gjuhen shqipe.
 Kanuni i Leke Dukagjinit,veper e Shtjefen Gjeqovit ribotohet sipas botimit te vitit 1933 shtypur
ne Shkoder.
 Ndërmjetësimi tregtar si një mundësi bashkëkohore e zgjidhjes së konfliktit” Emiliano Aliu ,
Publikuar ne Academia.edu.
 “Ndermjetesimi ne Sistemin e Drejtesise se Republikes se Kosoves dhe efektshmeria pozitive e
tij” Hajrullah Mustafa ,Publikuar nga Revista shkencore juridike, Opinio Juris.
 Arta Mandro-Balili “ E Drejta Familjare” Shtepia Botuese Emal ,Tirane 2009.

84
 “Drejtesia restauruese dhe ndermjetesimi per te miturit dhe te rinjte”.Manuali eshte punim i
Fondacionit“Zgjidhja e Konflikteve dhe Pajtimi i Mosmarrëveshjeve”Pergatiti : Brunilda
Zenelaga. Tirane 2018.
 Alban Abaz Brati “Procedura Civile “Botimet” Dudaj”.
 MEDIATION– ADVANTAGES AND DISADVANTAGES by Mark Ëoodëard-Smith, Group Managing
Director .

 “Rregullat e Procedures per Ndermjetesimin, Arbitrazhi dhe Ndermjetesimi Tregtar” Uaipit,

Universidad de Alicante.
 Parimi i konfidencialitetit ne procesin e ndermjetesimit .Analize krahasuese Ndermjet ligjit
shqiptar ,ligjit model UNCITRAL dhe Direktives BE 2008/52/EC.Bledar Biti,Jurgis Qyrbja,
Saimir Fekolli,Punim shkencor.
 “Drejtesia restauruese dhe ndermjetesimi per te miturit dhe te rinjte”Manual per ndermjetesit dhe
lehtesuesit e proceseve restauruese.
 Manual sherbimi i ndermjetesimit dhe drejtesia restauruese per te miturit ne konflikt me ligjin.Per
procedurat e ndermjetesimit permes gjykates.
 Ligji nr.10385, datë 24.02.2011, “Për ndërmjetësimin në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve”, i
ndryshuar,
 “Code of Practice for Family Mediators” September 2016, Published by Family Mediation
Council.
 Articles written by Lucy Trevelyan Ëhat is meditation procedure and how I can start one? Page, In Brief.
 Mediation Act 2017.
 “Sorting out family disputes ëithout going through court.” Published by Ministry of justice and
assisted from Family mediation council.
 Family Mediation in England and Wales “A guide for judges, magistrates and legal advisors by
James Munby
 Family Mediation Act 2018.
 Alternative Dispute Resolution in Islam: An analysis Dr. Vandana Singh,Summer Issue 2017.
 “Mediation in islam “Azwina wati Abdull Manaf , Asfarina Kartika binti Shakri,Siti Marshita
binti Mahyut Article of International Journal of Advanced and Applied Sciences.
 Concept of Mediation in Islamic Jurisprudence “Abdul Azees Sirajudeen ,academia.edu.
 Religious ADR,Mediation in Islamic Family Law Tradition “Ratno Lukito ,Syari’ah Faculty,
State Islamic University Sunan Kalijaga, Yogyakarta.
 Arbitration Rules Mediation Rules” Saudi Center for Commercial Arbitration ,Saudi Arabia 2016
.
 https://www.monitor.al/konfliktet-me-te-shpeshta-te-shqiptareve-qe-po-zgjidhen-me-
ndermjetesim/
 https://www.hg.org/mediation-definition.html
 https://www.muslimunitycenter.org/mediation-divorce/
 http://www.rahmaa.org/domestic-violence/islamic-mediation/
 https://justice.gov.mt/en/mmc/Pages/Roles-and-Duties-of-Mediator.aspx
 https://www.familymediationcouncil.org.uk/family-mediation/mediation-meetings-sessions

85