1.

ponolohiya

Ang ponolohiya ay mga tunog na ginagamit sa pagbuo ng mga salita sa isang

partikular na wika at tunog na naririnig kung bumigkas ng isang buong salita o
pahayag o maka agham na pag-aaral ng ponema.
 Tunog- ang tunog ay isang ponema ng pinagsamasamang letra upang maka buo ng
salita may dalawang uri ng ponema ito ay ang ponemang segmental at
suprasegmental
1. Segmental- sa ponemang segmental nakapaloob dito ang
katinig(p,,b,m,t,d,n,s,l,r,y,ng,w,) AT PATINIG (A,E,I,O,U)
2. Suprasegmental- ito ay may tatlong uri ay ang sumusunod;
Tono-ito ay pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagbigkas ng pantig ng isang salita
Halimbawa: ikaw.(may katiyakan) ikaw?(himdi sigurado
/nagtatanong)ikaw!(nagbubunyi)
Diin- ito ang haba ng bigkas na iniukol sa pantig ng isang salita.
Halimbawa: (BUkas-buKAS) (PIto-piTO)
Antala- ito ay ang sahlit na pagtigil sa pagsasalita upang lalong maging malinaw
at mabisa ang kaisipang ipinaphayag
Halimbawa: (hindi,/bu.kas/- no tomorrow) (hindi/bu.kas)
 Diptonggo- alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig na(y) 0 (w) sa loob ng isang
patinig
ang mga diptonggo sa Filipino ay-
/Y/- ay,ey,iy/oy,uy
/w/- aw,ew,iw,ow,uw
Halimbawa; ag/aw, buh/ay
 Klaster- magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig. Ito ay makikita sa unahan sa
gitna o sa hulihang pantig ng salita
Halimnawa; unahan(Dr/ama)gitna(is/kw/ater)hulihan(reko/rd/)
 Pares-minimal- magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema na siyang pinagkaiba
ng kanilang kahulugan. Ginagamit ito upang upang maipakita ang pagkakaiba ng mga
tunog na magkakahawig ngunit magkakaiba ang ponema at kahulugan .
Halimbawa; misa-mesa tila-tela oso-uso

2. Morpolohiya

mga pagsusuri sa mga paraan ng pagbuo ng mga salita sa isang wika. Pag aaral ng morpema o
makabuluhang yunit ng pagsasalita. Ito ay ang pag-aaral sa pagbuop ng mga salita sa pamamagitan ng
ibat-ibang morpema. Ito ay tinutuiring na pinakamaliit na yunit ng isang salita na may angking
kahulugan. Ito ay maaaring panlapi o salitang ugat.
 1. Morpemang ponema- nagbbago ang kasarian o kahulugan dahil sa oagdagdag ng ponemang
(a) o kontradiksyon ng (o)
Halimbawa; (gobernador- gobernadora) (abogado- abogada)
2. Morpemang salitang ugat- ito ang uri ng morpema na walang panlapi. Ito ay ang payak na anyo
ng isang salita.
Halimbawa: indak , sayaw , sulat, ganda,sipag bata,buti

3. Morpemang panlapi – ito ay uri ng morpema na idinirugtong sa salitang ugat na maaarinbg

makapag babagong kahulugan ng salita ngunit hindi nakakatayong mag isa ang mga panlapi at
kailangan idugtong sa salitang ugat upang magkaroon ng kahulugan

3. Sintaks

Ang pag-aaral sa pagbuo ng mga pangungusap o sentens ang tinatawag ng sintaks dalawang uri ang
pangungusap sa Filipino pagpapanaguri o predikeytib at di pagpapanaguri o non predikeytib

4. semantika

Ang semantika ay ang apg-aaral na tumutukoy sa kung paano nabibigyang kahulugan ang mga salita
batay sa paggamit nito sa pangungusap o pahayag . ito ang sentro ng pag-aaral ng komunikasyon. Ito ay
ang proseso ng pag-iisip kognisyon at konseptwalisasyon. Ayon kay Lydia Fer Gonzales, ang semantika ay
itinituring na sentrong daluyan ng ibat ibang larangan ng isipan at disiplina ng pag-aaral tulad ng
linggwistika, pilosopiya at sikolohiya.