H A M NGOC HO - HOANG

NHÀ XUÀT BÀN DAI HOC QUÓC GIÀ HA NÒ!

 POS. PHAM NUuC HO
• •

TS. HOÀNG XUÀN CO

DÀNH GIÀ TÀC DÒNG

M O I TRirÒNG
rin làn t h ù II)

NHA XUAT BAN DAI HOC QUOC GL\ HA NÓI - 2001

Ldi nói dàu
ChUdng 1: TONO QUAN VE DGTDMT
1.1. Su ra dòi va phàt triòn ciia DGTDMT
1. 2 Muc dich, y nghìa. dòi tUdng ciìa DGTDMT
1. :]. N()i dung ed bàn eùa DGTDMT
1.3.1. Djnh nghìa DGTDMT
1.3.2. Nói dung ed bàn eùa DGTDMT
1.4. Mf*)ì quan he giùa DGTDMT vói phàt trién
kinh té va càc còng cu quàn ly mòi trU(Jng
kbàc
1.1.1. Còng cu chinb sàeh, ehién lU(Je
1.4.2. ('òng cu phàp che
1.1.3. Còng cu ké boach bòa
1 .i.4. Còng cu tbòng tin, dù liéu
l.d.5. Ké'toàn mòi truòng
1.4.6. Quàn ly tai bién mòi trUÒng
1.1.7. (iiào due, dào tao, nàng cao nban tbùe
eùa nban dan
1.4.8. Nghién cùu va trién khai khoa hoc,
còng nghé
1.4.9. Còng cu kinh tè
1.5. To ehùe va quàn ly còng tàc DC^TDMT
1.5.1. Càc co quan ban hànb luat, quy djnh ve
bào ve mòi trUòng va DGTDMT
 1.5.2. C(>quan quan ly tài nguyen i n u n nmv ..
va mòi truòny. DGTDMT »"^
1 .r^.•^. Co (pian tbue thi DGTDMT i6
l .5. l. Càc ed (juan tbam già. ho tid va nliàn xet IS
l.ò.ò. Vai trò eùa còng dòng . »>0
1.6. Su dung két qua DGTDMT va e:ie vàn de
dami dàt la dòi vói DcVrDM'P 50
1.6.1. Su dung két qua DCVFDMT òO
1.6.2. Nhùng và'n de thuòng gap trong viée
tbue bién DGTDMT 52

Chi/dng2: T R Ì N H T U THU(^ HIKN D G T D M T (^0

2.1. (^iiv trìnb cluing óD
2.2. IAKÌC du\c.;t 6S
2.3. X;ie dinb muc dò. pb.un vi daiib gi;i "3
2. 1. Làp de ciiong. tb.un kbao y kièn va cbiiàn bj
t a l lieii o-

2.5. r b à n tuli, d a n b gi;i tac dòng mòi truòng Sl

2.5.1. Gae ngiiòn tac dòng SI
2.5.2. Xàe djnh càc bién dòi mòi trUdng 9l)
2.5.3. Vhf\n tuli. dU bao cke tàc dòng cu liiè 92
2.6. Bién p h a p giani tbièu va (pian ly tac dòng 97
2.7. Làp bao cao DCrrO.MT lOS
2.8. Xeni xét, so sanh càc pbUtmg ;in. dxi an tbay i bè 12 1
2.9. Thain kbao y kién còng dóng I2S
2.10. T b à m djnh b;io e;io d a n b gi;i t.ic d('nii: mòi
triòng 139

IV
 2.1U.1. HUdng d à n t h à m djnh càc bào cao
d à n h già tàc dòng mòi trUÒng
2.10.2. Qui trinh tbàm djnh bao cao
DGTDMT
2.11. Monitoring va kièm toàn mòi truòng kbi
thUe bién dU ;m.
• • •

ChUdng 3: CÀC PHUÒNG PHÀP DÙNG TRONG

DGTDMT
3.1. Pbuong pb;iiì liét kè .M') lièu
3.2. l'bU()ng phàp d a n b muc
•V2.1. Danb muc d(jn giàn
.3.2.2. Danb muc ino tii
3.2.3. Danb muc eàii boi
3.2. I. Danb muc eó gbi mùe dò t;ic dòng dòn
t ù n g iibàn tò mòi truòng
3.2.5. Danb muc co gbi trong so cua t;ie d(}ng
3.3. IMiUiàig lìbàp ma t r a n mòi triiVàig
3..3.1. Ma t r a n dòn giàn
.3..3.2. Ma tr.àn theo buoc
3.3.3. Ma t r a n djnh luong - ma t r a n tb(M) eà'p
3.4. PhUdng p h à p s() dò mang luói
3.5. PbUdng p h à p chàp bàn dò mòi trUÒng
.3.6. I^bUdng p h à p mò bìnli
3.6.1. Càc kbài niéni ed bàn
3.6.2. Ckc bUc'k' mò binh boa
 3.6.3. Mò binh tinh toàn lan truvén chat ò
nbiém trong kbi quyén 203
3.7. PbUong phàp phàn tich chi phi. Idi ieh mò róng 208
3.7.1. Tièp càn phUdng phàp phàn tich chi
phi. Idi ieh mò ròng 208
3.7.2. T(*)ng quan ve còng trìnb thùy dien Hòa
Binh 211
3.7.:Ì. Dàt bài toàn 217
3.7.4. Uòc tinh tbòng so 218
3.7.5. Thào luàn két qua 231
ChUdng 4: DÀNH GIÀ TÀC DÒNG DÈN CHAT
LirONCi MÒI TRUÒNG 243
1.1. Dành già tac dòng dòn chat lU(jng mòi trUÒng
kbòng kbi 243
1.2. l)U bào va d;inb già tàc dòng tdi mòi tiUiing
nU(ic mat 251

Phu lue 2.58

1. Làin thè nào de viét bào cào ElS eó ieh ve mat
xà bòi 258
2. Huòng dàn ve nói dung cua b;io cao DGTDMT eiii
tié't 28.3
Tal lièu tham khdo 287

VI
 CHITVIÉTTÀT

ADB: Ngàn hàng phàt trién chàu A

DGTDMT: Dành già tàc dòng mòi trUÒng
DGTDMTCL: Dành già tàc dòng mòi trUÒng chiè'n lUdc
CEQ: Hói dóng chà't lUcJng mòi trUÒng (My)
DA: Ddn xin phàt trién
EIS: Bàn tbòng bào càc tàc dòng mòi trUÒng
EPA: Cd quan bào ve mòi trUÒng (My)
FONSI: Kbòng thà'y tàc dóng dàng ké
KTKT: Kinh té' ky thuàt
NEPA: Dao luat Chinh sàch Mòi trUÒng Quóc già ciìa My
TDMT: Tàc dòng mòi trUÒng
UNEP: ChUdng trìnb mòi trUdng Lièn Vióp quó'c
USAID: Cd quan phàt trién Quó'c té' (My)
WB: Ngàn hàng thè' giói

VI
 DANH MUC HÌNH
Trang
Hình 1.1 Hoat dòng va dành già trong Khung
DGTDMT chung 21
Hình 1.2. Tàc dòng mòi truòng do du àn 2
Hinh 1.3. Mòi quan he giùa DGTDMT va còng cu
bào ve mòi trUÒng kbàc 44
Hình 2.1. Chon mùc tài liéu theo luat chinh sàch
mòi trUdng thich hdp 63
Hình 2.2. Càc buóc chinh trong qua trìnb
DGTDMT toàn Lièn bang (My) 65
Hình 2.3 Tong quàt bòa qua trìnb DGTDMT 67
Hình 2.4. Qua trìnb lUdc duyét 69
Hình 2.5. Ckc boat dóng eùa bUóc xàc dinb mùc
dò, pham vi tàc dóng 75
Hình 2.6. Mot vi du phàn tich càc tàc dóng co thè
xuàt bién trong qua trìnb xày dUng dU
àn thùy dién 87
Hình 2.1. Tièp càn càc tàc dòng theo he tbòng 93
Hình 2.8. Hai pha trong qua trìnb dành già
phUdng àn tbay thè 126
Hình 2.9. Muc tièu tham già còng dóng 132
Hình 2.10. Sd do tham djnh bào cào DGTDMT 141
Hình 3.1. Kbài niém ve ma tran theo buóc 183
Hình 3.2. Mò pbòng ma tran Leopold 184

VIII
 DANH MI C BANG
Tran cr
Bang 1.1. Yéu càu chinh tbùe dòi vói DGTDMT d
càc nuóc tinh dé'n tbàng 7 nàm 1993 10
Bang 1.2. Luat / Quy djnh eùa mot so' nUóe lién
quan tói DGTDMT. 11
Bang 2.1. Chi phi va tbòi gian càn elio DGTDMT ó
càc nUóc dang phàt trién. 61
Bang 2.2. Vi du ve buóng dàn eùa tò ehùe y tè thè
giói dòi vói chat lUcing kbòng kbi. 95
Bang 2.3. Giani nhe tàc dòng dòi vói duòng giao
tbòng va dudng cao t(*)C. 101
Bang 2.4. Nhùng dàe diém eùa mot bào cào
DGTDMT, bào cào ànb buòng mòi trUÒng
bav bào cào mòi trUdng tòt 109
Bang 2.5. Nhùng buóng dàn eùa Hói dòng Chat
lu(Hig Mòi truòng My nani 1973 ve nói
dung bào cào tàc dòng mòi trUÒng
Bang 2.6. Vi du ma tran phàn tich boàn dào
Bang 2.1. Vi du ve danb inue trong so - phàn loai de
dành già vi tri dàt du àn xù ly nUde tbài 127
Bang 2.8. Muc tièu thii hut còng dòng d mot so giai
doan DGTDMT 13:^
Bang 2.9. Hiéu qua cua ky thuàt lién lac vói càc
nboni còng dóng 136
Bang 3.1. Liét ké so'liéu ve tbòng so mòi trUÒng eùa
he tbòng tbuy Idi 166
Bang 3.2. Danb muc càc và'n de càn quan tàm khi
dành già chat lUfing nxiòe \6t

IX
Bang 3.3. Danb muc càc yéu io KIIIU IL. .K^ HV< »«*
mòi trUdng càn quan tàm trong
DGTDMT dù àn xày dung dxiòng cao toc 170
Bang 3.4. Vi du d a n b muc dUcJc mò tà 173
Bang 3.5. Danb muc càu bòi dùng de d a n b già dU
àn phàt trién nòng thòn d càc nude dang
phàt trién 175
Bang 3.6. Ma tran DGTDMT dù àn Pattani, Thài Liin 178
Bang 3.1. Vi du d a n b muc mòi trUdng dòi vói dU àn
duòng Huasai - Thale. Tbài Lan 179
Bang 3.8. Ma tran tàc dóng mòi triròng ddn giàn dòi
vói nbà mày giay PhUcing Hoàng. Tbài Lan 182
Bang 3.9. Ma tran tàc dòng mòi tiTfòng djnh lUcJng elio
dù àn hot giày PhUcJng Hoàng, Tbài I^n 186
Bang 3.10. Vi du ve su dung pbU(mg pb.ip mang
luói de DGTDMT ve su dung dàt 189
Bang 3.11. Cik trj, tàm quan trong va mùe dò tàc
dòng theo du àn bang 3.10 190
Bang 3.12. Vi du ve su dung pbU(mg phàp chàp bàn
dò de d à n h già su thich hcJp cua phUdng
àn su dung dàt 193
Bang 3.13. Già t n NPV sau 50 nàm 235
Bang 3.14. Két qua tinh ehi phi \òi ieh mò ròng elio
truòng bcJp tinh \ò\ nbuàn d mùe tbàp 236
Bang 3.15. Két qua tinh chi phi mò ròng cho truòng
h(;Jp tinh Icli nbuàn d mùc t r u n g binh 237
Bang 3.16 Két qua tinh chi phi IcJi ieh mò ròng cho
truòng bcJp tinh \òi n b u à n d mùe cao 239
Bang 3 11. Két qua tinh chi phi \ÓÌ ieh m() ròng cho
truòng hdp mùc dàu tu rat cao. già boàc
san lUc^ng ha 33.3°'o 2ii)
 Preface
The textbook on "Environmental Impact Assessment" has
been established in the framework of ,the project "Capacity
building for environmental management in Vietnam'\ The
educational component of the project targets the Master
programme, organised by the Faculty of Environmental
Sciences at the Hanoi University of Science, Vietnam National
University. A specific project objective was to develop reference
materials for the students. The result is five textbooks,
including this one, which bave been published with the
Vietnam National University Publishing House, whose co-
operation enabled 750 copies to he published, instead of the
originai target of 250 copies.

Peer review is cruciai for quality control and has been a

structural component of the textbook development. The main
objective of the peer review process was to generate comments
and detailed suggestions to improve the manuscripts. Dr.
Hoang Xuan Co and Ass. Prof. Pham Ngoc Ho, completed a
draft textbook in Jariuary 1999. In March 1999, the Hanoi
University of Science organised a review workshop, in which
twenty-seven academics participated. The review was based on
the following main criteria, set by the university: 1) scientific
quality; 2) up-to-dateness; 3) pedagogical quality. In addition,
an extensive external peer review was completed, including
scientists from universities and research institutes in Hanoi
and Ho Chi Minh City. A final review was organised by the
publishing house. The authors bave adapted their manuscripts
according to the comments expressed.

XI
 Acknowledgements
On behalf of the Project Advisory Cominittee. we would like
to congratulate the authors, Dr. Hoang Xuan Co and Ass. Prof.
Pham Ngoc Ho of the Faculty of Environmental 'M?iences for
successfully completing the development of tbi^ textbook. We
take the opportunity to kindly thank Prof. Le Thae Can.
director of the Centre for Environmental and Sustainable
Development, Prof Pham Ngoc Dang, director of the Centre for
Environmental Engineering in Towns and Industriai Areas at
the Hanoi University of Civil Engineering, and Ass. Prof
Hoang Due Dat, of the sub-Institute of Tropical Biology of the
National Centre for Naturai Science and Technology in Ho Chi
Minh city, for their active participation in the peer review
process. Also, we acknowlcdge the constructive co-operation of
the Vietnam National University Publishing House. Finally. we
express our sincerest gratitudc to tb European Commission for
funding the project on ''Capacity building for environmental
management in Vietnam" and enabling the development and
publication of the textbook on ''Environmental Impact
Assessment".

The editors,
Prof. Mai Dinh Yen, Faculty of Biology, Hanoi University of Science, Vietnam
National University
Prof. Lue Hens, Department of Human Ecology, Free University of Brussels
(VUB)
Mr. Eddy Nierynck, Department of Human Ecology, P^ree University of
Brussels (VUB)

XII
 Lai giói thiéu

Cuon sàch "Dành già tàc dóng Mài trUdng' dxióc bién
soan trong khuón kho cua De àn: "Xày dUng Nàng luc Quàn ly
Mòi truòng d Viét Nam". Muc tiéu dào tao ciìa de àn là chUdng
trìnb dào tao Thac sy do Khoa Mòi trUÒng, TrUdng Dai hoc
Khoa hoc Tu nhién, Dai b()c Quóc già Ha Nói tbUe bién. Muc
tiéu dàc biet ciìa de àn là tàng cUdng cung cà'p càc tài liéu tham
kbao cho sinh vién. Két qua là 5 cuó'n sàch giào trìnb dà dudc
Nhà xuà't bàn Dai hoc Quóc già Ha Nói xuà't bàn va dà co the in
dUdc 750 cuó'n tbay vi nbiém vu lue dàu là 250 cuó'n.
Còng viec nhàn xét dành già là quan trong cho chà't lUdng
cuó'n sàch dà dUcJc chù y trong suó't qua trinh bién soan. Muc
dich chinh eùa còng viec này là phàn bién va dóng góp càc y
kién nhàm nàng cao chat Ixióng ckc bàn thào. Sau kbi TS Hoàng
Xuàn Cd va PGS Pham Ngcx: Ho boàn thành bàn thào vào
tbàng 1 nàm 1999. tbàng 3 nàm 1999, TrUdng Dai hoc Khoa hoc
Tu nhién Dai hoc Quóc già Ha Noi dà to ehùe Hòi thào de dành
già nghiem thu vói sU tham dU cua 27 nhà khoa hoc Mòi trUÒng.
Viec dành già nghiém thu càn cu vào 3 tiéu chuan chinh ciìa
sàch giào trìnb ma trUÒng de ra là: 1) Tinh khoa hoc; 2) Tinh
càp nhàt bién tai va 3) Tinh sU pham. Ngoài ra, cuó'n sàch con
co su tham già nban xét dành già ciìa càc nhà khoa hoc TrUdng
Dai hoc va Vién nghién cùu d t h à n h phò Ho Chi Minh. Dàc biet
Nhà xuà't bàn Dai hoc Quóc già Ha Nói dà trUc tièp tham già
stia chùa bàn thào mot càch còng phu de cuó'n sàch dUcJc boàn
thièn hdn.

XIII
 Tbay màt bòi dóng co vàn eùa de àn. chùng tói xin ehùe
mùng tàc già TS Hoàng Xuàn Cd va PGS Pham Ngc)c Hó. Khoa
Mòi trUdng dà boàn thành co ké't qua cuó'n sàch. Nhàn djp này
chùng tói cùng xin bay tò lòi càm dn chàn thành tói GS Le Thac
Càn, Giàm dÓc Trung Tàm Phàt trién ben vùng Mòi trUdng, GS
Pham Ng(3c Dàng, Giàm dòc Trung tàm Còng nghé Mòi trUÒng
Dò thi va Khu còng nghiép Dai hoc Xày dUng Ha Nói, PGS
Hoàng Due Dat- Vién Sinh hoc Nhiét dòi Trung tàm Khoa hoc
Tu nhién va Còng nghé Quóc già Thành phò Ho Chi Minh dà
tich cUc tham già vào qua trìnb nhàn xét dành già cho noi dung
cua cuòn sàch. Chùng tói cùng xin càm dn ve sU hdp tàc xày
dUng eùa Nhà xuà't bàn Dai hoc Quóc già Ha Nói. Sau cùng
chùng tói xin bay tò su càm dn chàn thành tói Hói dòng chàu Au
dà tài trd ngàn sàch cho De àn "Xày dùng Nàng lue Quàn ly Mòi
trUdng d Viét Nam" de cuó'n sàch "Dành già tàc dòng Mòi
trUòng" dUdc bién soan va xuà't bàn.

Càc bién tap:

GS Mai Dinh Yèn - Khoa Sinh hoc Truòng Dai hoc Khoa hoc Tu Nhién, D91
hoc Quòc già Ha Noi.
GS Luc Hens - Bo mòn Sinh thài Nhàn vàn Truòng Dai hoc Tu do Brussels,
VUdng quóc Bi (VUB).
Eddy Nierynck - Bo mòn Sinh thài Nhàn vàn truòng Dai hoc Tu do Brussels,
Vudng quó'c Bi (VUB).

XIV
 Ldl NÓI DÀU

Cho dén nay thuàt ngù "Dành già tàc dóng mòi trUdng"
(DGTDMT) kbòng con xa la dòi vói nhùng nguòi làm còng tàc
quàn ly d càc càp. càc ngành cùng nhu nhùng ngùòi làm còng
tàc khoa hoc trong nbiéu lình vUe. Ò nUòc ta, tuy còng tàc
DGTDMT mòi dxióc tièn hànb gàn day nhung chùng ta dà
nbanh cbòng phàt trién boat dóng này phue vu còng cuòc phàt
trién kinh té, xà bòi va bào ve mòi trUÒng.
Nèu chi nhin vào cum tu: "Dành già tàc dòng mòi trUÒng"
thi mòi chùng ta déu eó thè hiéu dude y nghìa cua nò, dò là
dành già tàt cà càc tàc dòng dang dién ra boàc eó thè dién ra
dé'n mòi trUÒng. Tu dò eó thè hình dung boàc là'y dxióc nhùng vi
du cu the ve mot so tàc dòng mòi truòng. Tàc dóng này eó thè
rat gàn gùi vói chùng ta nbu tàc dóng eùa bài ràc thài. eùa mot
con song hi ó nbiém. eùa tié'ng ón trèn duòng giao tbòng,...
NhUng, cùng eó nhùng tàc dóng ò quy mò lón hdn. khó nhàn
bièt hdn. dòi hói chùng ta phài nghién cùu. xàc dinh. Ó quy mò
toàn càu. dò là su già tàng hiéu ùng nbà kinh. làm trai dàt
nòng lèn boàc su suy giani cua tàng ò-zòn eó thè de doa su
song trèn trai dàt. Cho dù ò quy mò nào càc tàc dóng này
cùng dang gay nèn tinh t r a n g chung: suy tboài mòi trUÒng,
suy giàm chat lUdng mòi trUdng. Mùe dò suy tboài mòi
truòng d nhùng ndi kbàc nbau cùng kbàc nbau. Chat lUdng
kbòng kbi ò mot so t h à n h phò lón dà suy giàm dén mùc con
ngUÒi nbiéu kbi càn tói n h ù n g binh ò-xi de trd giùp hó b à p .
Nuóc m à t . nude n g à m ò nbiéu ndi k b ò n g n h ù n g ehi bj ò
nbiém ma con giàm cà ve so lUdng k b i è n con ngUòi phài
dàu tu nbiéu còng cua de k b à c l u i u i .
NlìU vày. nbìn chung phài xeni xét vàn de "tàc dòng" d
nbiéu khia canh kbàc nbau, chàng bau:
- l ^ a i tàc dòng.
- Co che tàc dòng.
- Càc thành i)bàn mòi trUdng chiù tàc dòng.
- Nguòn tac dòng (tàc nhàn).
- Mùc dò tàc dòng.
- Kbà nang han che tàc dòng ep bai.
Trèn tbue té. do eó nhùng bau che ve nhiéu màt. con ngUdi
d nhùng tbòi diém nhat djnh. trong nhùng boàn canh ubai duili
chi eó thè nban biét dxtòc mot vài khia canh. Tbuòng tlii kbi
phàt bién tàc- dòng. t h a n h phaii mòi trUÒng bj tàc dòng dUoe
nbiéu ngiròi nhàn biét hdn. Mot so khia canh kbae doi boi pb.ii
bó nbiéu còng sue nghién cùu mòi eó thè xàc djnh cu thè. cliirib
xae dUde.

Xét rièng tói mòi trUÒng - n<Ji chju nhiéu tac dòng. ta cùng
phài xàc djnh rò pham vi va y nghìa e.ùa t h u à t ngù nàv. Nèu ehi
eoi mòi truòng ò nghìa hep. nirbìa là chi tinb tòi t h a n h pbAn tu
nhién à n b bUcing trUe tièp tói su song cua con ngUdi. thi ilo chi
là chat ludng eùa mot so t h à n h pbàn n b u ndóc kbòng kbi.
sinb vàt. Nèu md lòng hòn phài rinb dén ca tài nguvén tbién

2
nhién va hdn thè nùa. phai tinh tói yéu tò mòi trUÒng xà bòi.
nhàn vàn.
Nbu vày, xét theo nghìa róng thi DGTDMT biéu bién ò rat
nbiéu lình vUe. Hàu nhu tàt cà moi ngiròi déu dang tham già
vào còng viée này.

0 trèn ta dà xét tói nhàn tbùe eùa con ngUdi ve

DGTDMT. Bay giò ta sé xét DCiTDMT ò khia canh kbàc,
khia canh phàp ly.

Do nhàn tbùe dxióc tàm quan trong eùa DGTDMT ma

nbiéu niróe trèn thè giói dà dUa còng tàc này vào Luat ve mòi
trUÒng. Nói mot càch chinh xàc hdn. trong he tbòng phàp luat
co nhiéu diéu lién quan tói DGTDMT. Ngoài càc diéu luat quy
1 ,

djnh cu thè càch tbùe tièn hànb còng tàc DGTDMT con eó mot
so quy djnh quan trong kbàc. bao gòm:

- Dòi tUdng phài tié'n hànb DGTDMT.

- Thè tbùe DGTDMT.

- Thè tbùe thàm dinh, kiém tra.

- Su dung két qua DGTDMT.

0 niróe ta Luat bào ve mòi truòng dudc Quóc boi ban hànb
tu nàm 199 1 dà eó 2 diéu luat quy djnh nhùng diém ed bàn cua
còng tàc DGTDMT. Ngoài ra. Bò Khoa hoc, Còng nghé va Mòi
trUdng con ra nhiéu vàn bàn quy djnh ve tièu chuan mòi
trilòng. buóng dàn còng tàc DGTDMT...
 Nhu vày DGTDMT là boat dóng mang tinh phàp ly cao, thè
bién .sU quan tàm kbòng ehi eùa nhàn dàn. còng dóng ma eùa ca
càc quóc già va toàn nhàn loai.

DGTDMT con là còng cu quàn ly mòi trUÒng eó hiéu qua

giùp càc càp chinh quyén, càc doàn thè va dòng dào nhàn dàn
nhàn tbùe rò càc tàc dòng dén mòi trUÒng eùa càc boat dòng
phàt trién, tu dò eó nhùng bién phàp giani thiéu, kbàc jdiOe
nhùng tàc dóng tiéu cùc.

Mot vài diém nèu trèn, phàn nào dà chi ra vai trò to lón
eùa còng tàc DGTDMT trong viée bào ve mòi truòng. Vàn de
dàt ra là phài tièn hànb còng tàc này nbu thè nào de dat hiéu
qua cao nhàt. Muò'n dat dUde diéu dò pb;ii tbUe bién dóng tbòi
nbiéu màng còng viée, trong dò co còng tàc giào due. dào tao
nàng cao kién tbùe ve DGTDMT. Nói dung eùa giào trinh này
sé góp phàn nbò vào còng viée bèt sue quan trong trèn.

De boàn thành giào trinh này, càc tàc già dà nhàn dUde su
giùp dò quy bau eùa càc tbay, co giào va sinh vién Khoa Mòi
truòng, TrUÒng Dai hoc Khoa hoc Tu nhién, Dai hoc Quóc già
Ha Nói, càc Giào su, Nhà khoa hoc thiiòc Bó mòn Sinh tbài
Nhàn vàn, TrUòng Dai hoc Tu do, Brussels, Vudng quóc Bi. Càc
tàc già xin bay tò lòng biét dn eùa minh dói vói sU giùp dò dò.

Càc tàc già xin càm dn ThS. Nguyén Tbj PhUdng ÌJìnn,
TbS. Pham Tbj Viét Anh. ThS. Dàm Duy Àn dà cung càp tài
liéu cho viée viét giào trinh này.
4
 Ckc tàc già cùng tò lòng biét dn càc Nhà Khoa hoc trong va
ngoài truòng Dai hoc Khoa hoc Tu nhién dà doc va góp y. giùp
chùng tói boàn tbién giào trìnb. dàc biét là GS. Mai Dinh Yèn,
GS. Le Thac C'àn, CiS. Pham Ngoc Dàng.

Chùng tói mong dxióc ban doc tièp tue góp y de co thè sua
chùa. nang cao chat lUong giào trìnb. phue vu ban doc tòt hdn.

Càctàc già

5
 C/7 uang 1

T O N G Q U A N VE D À N H GIÀ TÀC D Ò N G
MÒI T R U Ò N G

1.1. SURA DÒI VA PHÀT TRIÉN CUA DGTDMT

Vice xàe dinb tbòi diém ra dòi eùa còng tàc DGTDMT
kbòng phài de dàng. Bdi vi, nèu xét ve tinh chat còng viée thi
hinh nhu DGTDMT dà eó tu rat làu. Song nèu xét tbòi gian ma
còng viée này dxióc goi tén. dxióc thùa nhàn thi con rat mói me.
NgUÒi ta thuòng lày nàm 1969, nàm tbòng qua Dao luat chinh
sàch mòi tiuòng cua My làm tbòi diém ra dòi eùa DGTDMT.
Trong Dao luàt này eó nhùng diéu qui djnh. yéu càu phài tièn
hànb DGTD.MT cua ckc boat dóng lón. quan trong, eó thè gay
tàc dòng dkng kè tói mòi trUÒng.
Chung ta eó thè chàp nhàn viée chon tbòi diém ra dòi nèu
trèn, bòi vi bàn thàn "mòi truòng" dà dxióc con ngUÒi nhàn tbùe
tu rat làu. nluing thuàt ngù "mòi trUòng". vàn de mòi truòng
exing mói chi dxiOe nhàe dén va dàt ra ké tu cuòi nhùng nàm 60,
dàu nhùng nàm 70.
Mot so thuàt ngù dà duoe dua ra lién quan tói qua trìnb
tuàn thù Dao luàt chinh saeh mòi truòng eùa My. Ba thuàt ngù
quan trong nhàt trong dò là:
Kièm ké bién trang mòi trUÒng - Environmental inventory
DGTDMT - Environmental Impact Assessment (EIA)
Tiiòng trìnb tàc dòng mòi trUòng hoàc bào cào TDMT (EIS)
Kièm kè bién trang mòi trUÒng là boat dòng nhàm mò tà
toàn dién ve mòi trUÒng dang tòn tai ò vxing du djnh dàt du àn
boàc vùng co ckc hoat dòng ve mòi trUòng xàv ra. Viée kièm kè
phài de càp dén mòi trUÒng ly bòa nhu tbò nhUdng, dja chà't.
dja hinh. kbi bau, nUÓc màt, nUóc ngàm, chat lUdng kbòng kbi,
chat lUdng nUòc, ... mòi truòng sinh hoc nhU: càc loài dóng. tbùe
vàt, da dang sinh hoc, kbà nàng p h à t t n é n , suy tboài eùa càc
loài. mòi truòng nhàn vàn n h ù càc diém khào co, di tich lich su.
vàn bòa, d a n b lam tbàng cành, bào t à n g va thU vién,... mòi
truòng kinh te xà bòi nhu xu the t à n g dàn so, phàn bò dàn so,
mùc song, he tbòng giào due, m a n g ludi giao tbòng, ed sd ha
tàng. càp thoàt nùóc, quàn ly ràc, dich vu còng còng n h ù còng
an, cùu hòa, bào bièm y té,..
T u càc t h à n h phàn mòi trUdng trèn co thè nhòm thành:
Mòi trUdng tu nhién bao góm mòi truòng ly bòa. mói trUdng
sinh hoc va mòi trUdng xà hói bao góm mòi trUÒng vàn bòa. mói
truòng kinh té - xà bòi.
- DGTDMT dxióc dinh nghìa là sU xàc dinh, dành già càc
tàc dòng (boàc à n b hudng) eó thè xày ra eùa càc dù àn, càc quy
boach phàt trién boàc eùa càc quy dinh, luàt phàp lién quan tdi
mói truòng. Muc dich eùa DGTDMT truóc bèt là khuyèn kbich
viée xem xét càc khia canh mòi truòng trong viée làp quy boach
boàc ra quyèt djnh dòi vói càc dù àn, ckc boat dòng phàt trién
de co thè lua chon, tbùe thi dù àn boat dòng co Idi cho mói
truòng hdn.
- Bào cào DGTDMT eùa mot dù àn là vàn bàn chinh yéu,
tuòng trìnb tàt cà két qua eùa còng tàc DCiTDMT.
Trong Dao luàt chinh sàch mòi trUdng eùa My qui djnh hai
và'n de chinh là ra tuyén bò ve chinb sàch mói trUÒng quóc già
va t h à n h làp Hói dóng chat ludng mói trUÒng. Chinb Hòi dóng
này dà xuàt bàn tài liéu quan trong buóng dàn ve nói dung bao
cào DGTDMT nàm 1973.
Diéu 102 eùa Dao luàt chinh sàch mòi truòng dà quy dinb
kbà cu the ve DGTDMT bao góm 3 dicm:
Diém A: Yéu càu tàt cà càc ed quan, còng sd ben bang phài
tièp càn DGTDMT mot càch co he tbòng, lién ngành tn^ng qua

8
trinh quy boach va ra càc quyét dinh co kha nàng tàc dòng dén
mói truòng.
Diém B: Yéu càu tàt cà càc ed sd xàc dinh, phàt trién càc
phUdng phàp va thù tue nhàm dàm bào càc già tri mòi trUÒng
cùng vói viée xem xét càc khia canh kinh té - ky thuàt, ra quyét
dinh thuc thi càc dU àn phàt trién.
Diém C: Chi ra sU càn thiét dòi vói viée soan thào bào cào
DGTDMT, xàc dinh nói dung càn co eùa bào cào này.
Nhu vày rò ràng vói su ra dòi eùa Dao luàt chinh sàch mói
truòng eùa My, muc tiéu, y nghìa, thù tue thi hànb DGTDMT
dà dUdc xàc dinh bang vàn bàn. He tbòng phàp ly cùng vói càc
Cd quan quàn ly, diéu hànb dùdc ban hànb va thành làp dàm
bào cho viée tbùe hién DGTDMT nbanh chóng di vào né nép.
Viée ra dòi Dao luàt chinh sàch mòi trUdng d My là diéu de
hiéu bòi vi day là cUdng quóc co nén kinh té phàt trién bàc nhat
thè' giói. Song, day cùng là ndi phài dòi dàu vói nhiéu và'n de
mói truòng, dàc biét là ó nbiém mói truòng. Su ra dòi Dao luat
này vói nhùng quy dinh ve DGTDMT sé góp phàn giài quyét va
han che càc tàc dóng bà't Idi dén mòi trUÒng do hoat dòng kinh
té'xà bòi gay nèn.
Sau My, DGTDMT dà dxióc àp dung ò nhiéu nuóc (xem
bang (1.1)). Nhóm càc nUóc som thuc bién còng tàc này là Nhàt,
Sinhgapo, Hong Kong (1992), tièp dé'n là Canada (1973), Ùc
(1974). Due (1975), Phàp (1976), Philippin (1977), Trung Quóc
(1979). Nhu vày, kbòng phài chi eó càc nUóc lón co nén còng
nghiép phàt trién ma ngay cà càc nUóc nbò, dang phàt trién
cùng dà nhàn tbùe dUde càc vàn de mòi trUÒng va vai trò eùa
DGTDMT trong viée giài quyét càc vàn de này.
 Bang 1.1. Yéu d u chinh thót dèi vói OGTOMT ò cac n\Mc tinh dén
thàng 7 nàm 1993

NLAÌIC Nàm Noùc Nàm

Uc 1974 Luych-xàm-bua 1990

Ào Dang chuan bi Ma-lai-si-a 1985

Bàng-la-dét Dang chuan bi Ha Lan 1986

Sì 1985 Niu-di-làn 1991

Anh 1988 NaUy 1989

Canada 1973 Pa-kis-tan Dang chuà'n bi

Trung Quóc 1979 Philippin 1977

Tiép Khàc (cu) 1991 Ba Lan 1989
Dan Mach 1989 Bó Dào Nha 1987
Phàn Lan Dang chuan bi Sinhgapo 1972
Phàp 1976 Tày Ban Nha 1986
ocre 1975 Sn-lan-ka Dang chuan bi
Hy Lap 1986 Thuy Dién 1987
Hong Kong 1972 Thuy Si 1983
Bang Dào Dang chuan bi Dai Loan 1979
An Dò Dang chuan bi Thài Lan 1984
In-dò-né-si-a 1982 My 1969
Ai Len 1988

Italia 1988

Nhàt 1972

Hàn Quóc 1981

N g u ò n : Theo bang 1 trang 3. Alan. Gilpin 1995 [31

10
 Nbìn vào bang 1.1 chua thà'y co tén Viét Nam, co le là
vào tbòi diém t h à n g 7 nàm 1993 c h ù n g ta chUa co Luàt bào
ve mói truòng. ' •
Nhiéu nUóc dà ban hànb luat hoàc quy dinh ve còng tàc
bào ve mói truòng nói chung va DGTDMT nói rièng. Bang 1.2
ehi ra tén mot so' luàt hoàc quy dinh eùa mot so nUóc tiéu biéu
cho càc chàu lue hoàc khu vUe trèn thè' giói.
Bang 1.2. Luàt / Quy djnh cua mot so nuóc lién quan
tdi DGTDMT
Ni/òc Luàt / Quy dinh Nàm Y nghìa

My Dao luàt chinh sàch mói trifòng 1969 Dao luàt dàu
(NEPA). tièn

Ùc Qu^ dinh \\jr\g bang 1974

Canada Quy trinh dành già va duyét càc tàc 1973
dóng mói tru'òng.

Colombia Luat tài nguyén thièn nhién va bào ve 1974 Bau tièn ò .
mói tri/òng quóc già. Nam My
Philippin Sàc lénh Tóng thóng so 1151 1977 Dàu tièn d
Dóng Nam À

Hàn Quóc Dao Luàt bào ve mói tru'òng 1977 •

Cùny dóng Chi thi 85/337. 1985 Quy dinh cho

chàu Àu 12 ni/òc.

Kazakhstan Thù tue hành chinh dà phàcthào 1991 Dàu tièn trong

/ càc niióc Còng

hòa thuóc Lièn
Xó cu

N g u ò n : Theo bang 2.1 trang 2.11 [1994 IchemE]

11
 Tu hai bang trèn cho thày, chi trong vòng 20 nàm,
DGTDMT dà dUdc rat nhiéu nUóc xem xét. àp dung. Tuy nhién,
yéu càu dòi vói DGTDMT, thu tue tbUe bién co kbàc nbau giùa
càc nùóc va thuòng the bién ò càc diém sau:
- Loai du àn càn phài DGTDMT
- Vai trò eùa còng dóng trong DGTDMT
- Thù tue hành chinh.
- Càc dàc trUng lUdc duyét.
Ngoài càc quóc già, càc tò ehùe quóc té cùng rat quan tàm
dé'n còng tàc DGTDMT. Ta eó the ké ra nhùng to ehùe eó nhiéu
dóng góp cho còng tàc này:
- Ngàn hàng the giói (WB)
- Ngàn hàng phàt trién chàu A (ADB)
- Co quan phàt trién quó'c té eùa My (USAJD)
- Chùdng trìnb mòi truòng eùa Lién bop quóc (UNEP)
Càc ngàn hàng lón dà eó nhùng hùóng dàn cu thè dòi vói
DGTDMT càc dù àn vay vón eùa minh. Tièng nói eùa ngàn
hàng trong truòng hdp này rat eó hiéu luc vi ho nàm trong tay
nguon tài chinh ma càc dù àn rat càn cho sU dàu tu eùa minh.
Mot còng viée ma càc tò ehùe này thUc bién rat co hiéu qua là
mò càc khóa hoc ve DGTDMT d nhiéu ndi trèn the giói, dkc biét
là ò càc nUóc dang phàt trién.
Ò Viét Nam, vào tbòi diém hinh thành DGTDMT chùng ta
con phài tàp trung bèt sue ngUÒi, sue eùa vào còng cuòc giài
pbòng dàt nUóc va sau dò là kbòi phue, xày dung lai nhùng gì
dà bi bùy hoai trong ehién tranb. Tuy nbién^tù dàu nhùng nàm
80, nhiéu nhà khoa hoc Viét Nam dà tiép càn còng tàc
DGTDMT tbòng qua càc bòi thào khoa hoc va càc khóa dào tao.
Chinb phù Viét Nam cùng som nhàn tbùe dudc và'n de bào v^
12
mòi truòng va DGTDMT nén dà tao diéu kién cho càc ed quan,
cà nhàn tiép càn càc. lình vUc này. Dàu nhùng nàm 80, mot
nhóm càc nhà khoa hoc Viét Nam, dùng dàu là GS. Le Thac
Càn dà den Trung tàm Dòng - Tày d Ha-oai nUdc My nhàm
nghién cùu ve luàt, chinh sàch mòi trUdng nói chung va
DGTDMT nói rièng.
Sau dò vói su dàu tu eùa mot so' to chùc quóc té, nhiéu
khóa hoc ve DGTDMT dà dUdc md ra. Tham già dào tao d càc
khóa hoc này, ngoài càc nhà khoa hoc trong nitóc con co càc
chuyèn già nUóc ngoài. Muc dich eùa khóa hoc này là dào tao
dòi ngù co hiéu biét ve càc lình vUc mòi trUdng, san sàng tham
già còng tàc DGTDMT sau này.
Trong tbòi gian tu 1978 dé'n 1990, nhà nUóc dà dàu tu vào
nhiéu chUdng trìnb diéu tra ed bàn nhU cbudng trìnb diéu tra
Cd bàn vùng Tày Nguyén, vùng dóng bang song Cùu Long, càc
tinh giàp bién mién Trung,.... Càc so liéu va két qua thu dùdc
tu càc chUdng trìnb này sé là ed sd cho còng tàc DGTDMT -
tUdng tu nhu còng tàc kièm ké hién trang mòi trUÒng dUdc quy
dinh trong NEPA.
Cùng trong kboàng tbòi gian này, mot chUdng trìnb nghién
cùu tài nguyén mói trUÒng dà dUde thiét làp va thUc hién.
ChUdng trìnb này dà tièn hành nghién cùu mot so và'n de ve
suy tboài tài nguyén va mói trUdng d Viét Nam nhU: suy tboài
dàt, suy tboài rùng, suy thoài da dang sinh hoc d nhiéu vùng
lành tbò Viét Nam.
Sau nàm 1990, nhà nUóc ta cho tièn hành chUdng trìnb
nghién cùu mòi trUdng mang ma so' KT 02, trong dò co mot de
tài trUc tièp nghién cùu ve DGTDMT, de tài mang ma so KT 02
- 16 do GS Le Thac Càn chù tri. Trong khuón kho de tài này,
mot so bào cào DGTDMT màu dà dùdc làp, dàng chù y là bào
cào DGTDMT Nhà mày giày Bài B.àng va DGTDMT còng trinh

13
thùy Idi Thach Nham. Màc dù chUa co Luàt bào ve mói trUdng
va càc diéu luàt yé DGTDMT, song nhà nUóc dà yéu càu mot so
du àn phài co bào cào DGTDMT. chàng han nhU còng trìnb
thùy dién Tri An, Nhà mày loc dàu Thành Tuy Ha.
Càc bào cào DGTDMT dUdc làp kbi chUa co Luàt bào ve
mói truòng dà the hién sU quan tàm eùa càc càp chinh quyén
dé'n còng tàc này. Thóng qua tbUe hién còng viec trén, trìnb dò
eùa càc càn bó khoa hoc tham già dà dUdc nàng cao. tay nghé
dUde rén luyén thèm de san sàng tham già còng tàc này kbi
Luàt bào ve mòi truòng dUdc ban hành.
Mot loat ed quan nghién cùu va quàn ly mòi trUdng dà dUdc
thành làp nhu Cuc Mòi trUÒng trong Bò Khoa hoc Còng nghé va
Mói truòng, càc Sd Khoa hoc, Còng nghé va Mói truòng, càc
Trung tàm, Vién Mòi truòng. Càc ed quan trén sé dàm nhàn
còng tàc làp bào cào DGTDMT va tièn hành thàm dinh càc bào
cào này.
Viée bién soan, thóng qua va ban hành Luàt bào ve mòi
'truòng dà md ra mot buóc ngoàt trong xòng tàc bào ve mói
truòng nói chung va DGTDMT nói rièng d nUóc ta. Luàt dà
dUde Quóc bòi tbòng qua ngày 27/12/1993 va Chù tich nUóc ra
quyé't dinh còng ho so 29 L/CTN ngày 10/01/1994.
Diéu 17 va diéu 18 trong Luàt bào ve mói trUÒng quy dinh
càc du àn dang boat dóng va dU àn muò'n boat dòng trén lành
tho Viét Nam phài làp bào cào DGTDMT va trinh càc càp eó
tham quyén xét duyét.
Ngoài ra, Chinh phù cùng dà ra Nghi dinh ve huóng dàn
thi hành Luàt bào ve mòi trUÒng vào thàng 10/ 1994.
Sau kbi luàt ra dòi, nhiéu bào cào DGTDMT dà dUdc thàm
dinh góp phàn giùp nhùng ngUÒi ra quyét dinh eó thèm tài liéu
de xem xét toàn dién càc dù àn phàt trién d Viét Nam.

14
 Tu nàm 1994 dén cuoi 1998, Bó Khoa hoc, Gòng nghé va
Mòi trUdng cùng dà ban hành nhiéu vàn bàn huóng dàn
DGTDMT, tiéu chuan mòi truòng, góp phàn dUa còng tàc
DGTDMT d Viét Nam dàn dàn di vào né né'p.

1.2. MUC DICH. Y NGHÌA, DÓl TUONG CUA DGTDMT

Tuy ra dòi chinb tbùe chùa làu, nhUng thuàt ngù DGTDMT
dà dùdc su dung róng rài trén thè' giói. Diéu dò chùng tò kbà
nàng àp dung còng cu này vào còng tàc bào ve mòi trUÒng d mói
quóc già va trén toàn the giói. De thà'y rò hdn diéu này, ta xét
ky hdn tói muc dich, y nghìa va dòi tUdng eùa DGTDMT.
DGTDMT eó the dat dUde nhiéu muc dich, Alan Gilpin [51
dà chi ra vai trò, muc dich eùa DGTDMT trong xà bòi vói 10
diém chinh sau:
1. DGTDMT nhàm cung càp mot quy trìnb xem xét tàt cà
càc tàc dòng eó hai dé'n mói trUdng eùa càc chinh sàch, ehUdng
trìnb, boat dóng va eùa càc dù àn. Nò góp phàn loai trù càch
"dóng eùa" ra quyé't dinh, nhu vàn thuòng làm truóe day, kbòng
tinh dé'n ànb buòng mòi trUÒng trong càc khu vUe còng còng va
tu nhàn.
2. DGTDMT tao ra ed bòi de eó thè trìnb bay vói ngUÒi ra
quyét dinh ve tinh phù hdp eùa chinh sàch, chUdng trìnb, boat
dòng, du àn ve màt mòi trUÒng, nhàm ra quyét dinh eó tiép tue
tbUe hién bay kbòng.
3. Dòi vói càc chUdng trìnb, chinh sàch, boat dòng, du àn
dUdc chàp nhàn tbùe hién thi DGTDMT tao ra ed bòi trìnb bay
su pbòi két hdp càc diéu kién eó thè giàm nhe tàc dóng eó hai
tói mòi truòng.

15
 4. DGTDMT tao ra phUdng tbùe de còng dóng co thè dóng
góp cho qua trinh ra quyé't dinh. tbòng qua càc de nghi bang
vàn bàn hoàc y kién gùi tói ngUÒi ra quyé't dinb. Còng chung co
the tham già vào qua trinh này trong càc cupe bop còng khai
hoàc trong viée hòa giài giùa càc ben (thuòng là ben gay tac
dòng va ben chiù tàc dòng)
5. Vói DGTDMT, toàn bò qua trìnb phàt trién dùdc còng
khai de xem xét mot càch dòng tbòi Idi ieh eùa tàt cà càc ben;
ben de xuà't dU àn, Chinb phù va còng dóng. Diéu dò góp phàn
lua chon dUdc du àn tòt hòn de tbUe bién.
• • • • * *

6. Nhùng du àn ma ve ed bàn kbòng dat yéu càu hoàc dàt

sai vi tri thi eó xu buòng tu loai trù, kbòng phài tbùe hién
DGTDMT va tàt nhién là kbòng càn cà dén su chat vàn eùa
còng chùng.
7. Tbòng qua DGTDMT. nhiéu du àn dUdc chàp nhàn
nbung phài thUe bién nhùng diéu kién nhàt dinh, chàng han
chù dù àn phài dàm bào qua trinh do dac, giàm sàt, làp bào cào
hàng nàm, phài eó phàn tich sau dù àn va kièm toàn dòc làp.
8. Trong DGTDMT phài .xét cà dé'n càc kbà nàng tbay the,
chàng han nhu còng nghé, dia diém dat du àn phài dUde xem
xét bèt sue càn thàn.
9. DGTDMT dUde coi là còng cu phue vu phàt trién,
khuyèn kbich phàt trién tòt hdn, trd giùp cho tàng truòng kinh
te.
10. Trong nhiéu truòng hdp, DGTDMT chàp nhàn su phàt
thài, ké cà phàt tbài kbi nhà kinh cùng nhu viée su dung kbòng
hdp ly tài nguyén ò mùc dò nào day, nghìa là chàp nhàn phàt
trién,"tàng truòng kinh té'.

16
 Qua phàn tich muc dich, vai trò eùa DGTDMT ta thà'y rò y
nghìa to lón eùa nò trong sU phàt trién chung eùa nhàn loai, thè
hién d chó DGTDMT là còng cu quàn ly mói truòng quan trong.
Song nò kbòng nhàm thu tiéu, loai trìl, gay khó de cho phàt trién
kinh té - xà bòi nhu nhiéu nguòi làm tUdng ma bò trd phàt trién
theo huóng dàm bào hiéu qua kinh té, bào ve mòi trUÒng. Vi vày nò
góp phàn vào muc tiéu phàt trién ben vùng.
DGTDMT kbòng xét càc du àn mot càch riéng le ma dat
chùng trong xu thè' phàt trién chung eùa khu vUe, eùa quó'c già
va róng hdn là toàn thè giói. Kbi dành già mot du àn cu thè, bao
giò cùng xét thèm càc dU àn, phUdng àn tbay thè', nghìa là xét
dé'n càc dU àn eó thè cho cùng dàu ra, nhùng eó còng nghé su
dung kbàc nbau hoàc dat d vi tri kbàc. Hdn nùa d mói mot khu
vUe luòn eó chat lUdng mòi trUÒng "nén", ma kbi dat du àn vào,
càn phài càn nhàe ky, trành gay tàc hai tich lùy d mùc dò cao
cho mot khu vUe.
DGTDMT buy dóng dUdc sU dóng góp eùa dòng dào tàng
lóp trong xà bòi. Nò góp pbàn nàng cao tràch nbiém eùa càc càp
quàn ly, eùa chù du àn dén viée bào ve mòi trUdng. Dóng tbòi
DGTDMT lién két dUde càc nhà khoa hoc ò càc lình vUe kbàc
nbau, nhàm giài quyét còng viée chung là dành già mùc dò tàc
dóng mòi trUÒng càc dU àn, giùp cho ngUÒi ra quyé't dinh chon
dUde du àn phù hdp vói muc tiéu bào ve mói trUÒng. DGTDMT
cùng phàt buy dUde tinh còng khai eùa viée làp, tbUe thi du àn
va y tbùe eùa còng dóng trong trong viec tham già DGTDMT
nói rièng va bào ve mói truòng nói chung.
DGTDMT con giùp két hdp càc còng tàc bào ve mòi truòng
trong tbòi gian dai. Moi tàc dóng dUdc tinh dén kbòng chi qua
mùc dò ma con theo kbà nàng^tich: ltly,^k^ nàng keo d ^ theo
tbòi gian. Trong tbùe té nhièu van de dxióc bò qua trong qua
khu dà gay tàc dóng co hai cho hién tai va mai sau. nhiéu boat
dóng gay rùi ro lón dà xày ra buóc chùng ta phai càn nhàe ky.
Co thè tóm tàt y nghìa eùa DGTDMT là làm còng viée này
tÓ't thi quàn ly mòi trUdng tò't. quàn ly mòi trUÒng tò't thi còng
viée giù gin, bào ve mói trUÒng sé tòt, dàc biét là trong tUdng
lai: Diéu dò thè hièn qua mot so diém cu thè sau:
- DGTDMT khuyèn kbich còng tàc quy boach tòt hdn.
Viée xem xét ky luòng dù àn va nhùng dU àn eó kbà nàng
tbay thè tu còng tàc DGTDMT sé giùp cho'du àn boat dóng
co hiéu qua hdn.
- DGTDMT eó thè tiè't kiem dxióc tbòi gian va tién eùa
trong tbòi han phàt trién làu dai. Qua càc nhàn tò mòi trUÒng
tóng hdp. dUde xem xét dén trong qua trinh ra quyét dinh ò giai
doan quy boach ma càc ed sd va Chinh phù trành dUdc nhùng
ehi phi kbòng càn thiét, dòi kbi trành dxióc nhùng hoat dòng
sai làm, phai kbàc phue trong tùdng lai.
- DGTDMT giùp cho nhà nude, càc ed so va cyng dóng co
mòi lién he chat che hdn. Càc dóng góp eùa còng dóng trUóc kbi
dù àn dUde dàu tu, boat dòng eó thè nàng cao mói ben he còng
dóng va dàm bào hiéu qua dàu tu. Tbùe hién còng tàc DGTDMT
tòt co thè dóng góp cho su phàt tnén tliinh vUdng trong tUdng lai.
Tbòng qua càc kién nghi eùa DGTDMT, viée .su dung tài nguyén sé
thàn trong hdn va giàm dUde su de doa eùa suy tboài mòi truòng dé'n
sue khòe con ngUdi va he sinh thài.
Nhùng y nghìa nèu trén sé dUde làm rò thèm tbòng qua nói
dung, càch tbùe tién hành cùng nhu àp dung ké't qua DCiTDMT
ò nhùng phàn tiép theo.

18
 Dòi tùdng eùa DGTDMT dà it nhiéu de càp dén d nhùng phàn
trèn. Dói tUOng chinh tbuòng gap va eó só'ludng nhiéu nhàt là càc
du àn phàt trién cu thè. NTiùng dòi tùdng dò co thè là:
- Mot so bénb vién lón.
- Mot nbà mày còng nghiép
- Gòng trìnb thùy Idi. thùy dién
- Gòng trUÒng xày dung duòng xà.

Tàt nhién kbòng phài tàt rk ckc du àn déu phài tién h à n h

DGTDMT nbu nbau. Mòi quóc già, càn cu vào nhùng diéu kién
cu thè. loai du àn. (jiiy mo du ;in, kbà nàng gay tàc dòng,...ma
eó quy dinb mùe dò dành già dòi vói mòi du àn cu thè. Càc tò
(bue quóc tè cùng pbàn loai dù àn theo mùe yéu càu DGTDMT.
Ghang ban. Ngàn bang phàt trién ebau A chia càc dù àn t h à n h
'^) nliom:
- Nhóm A: Là n h ù n g du àn nhat thiét jibài tién h à n b
DGTDMT day dù. nghìa là phài làp. duvet bào cào DGTDMT va
kièm .soat sau kbi du àn dà di vào boat dòng. Thuóc ve nhóm này
là nhùng dU àn eó thè gay tàc dóng lón làm thav dòi càc thành
pbàn mòi triròng, cà mòi trUÒng xà bòi. vàt ly va sinh hoc.
- Nhóm B: Kbòng càn tièn hành DGTDMT day du nhUng
phài kièm tra càc tàc dòng mòi truòng. Thuòng thi n h ù n g du àn
thuóc nb(')m nàv là du àn eó'quy mò nbò bon càc du àn thuóc
nhóm A. eliàng han nbà mày nhiét dién quy mò lón thuóc nhóm
A. con ò quy mò vùa va nbò thuóc nhóm B.
- Nhóm G; Là nhóm càc du àn kbòng phài tién h à n h
DGTDMT. Thuòng thi n h ù n g dù àn này kbòng gay tàc hai dàng
kc honr nlìùn^j tac dòng, co the khac phue c!ifor.
19
 Mói nuóc déu co danb muc ckc dxi àn yéu càu phài tién
hành DGTDMT mot càch day dù. O nUdc ta. sau khi eó Luàt
bao ve mòi truòng. Cbinb phù dà ra Nghi dinh 175/CP ngày
18/10/1994 hùóng dàn thi hành Luàt. Trong Nghi dinb này co
Phu lue II phàn càp thàm dinh bao cào DGTDMT. Nhùng dù
àn lón theo quy dinb phài làp bào cào DGTDMT gùi Bò Khoa
hoc Còng nghé va Mòi truòng thàm dinh. Con càc bào cào eùa
du àn nbò do Sd Khoa hoc Còng nghé va Mòi trUÒng càc tinb
thàm dinh.
Sau mot tbòi gian thUe hién Nghi dinh 175/CP. vxi;\ qua,
Bò Khoa hoc Gòng nghé va Mòi trUÒng dà ra Tbòng tu so
490/1998/TT-BKHCNMT ngày 29/04/1998 chia càc dù àn thành
2 loai:
- ÌJORÌ phài làp va thàm dinb bào cào DGTDMT là du an
loai l. bao gòm càc du àn eó tiém nàng gay ò nbiém mòi trUòng
trén dién ròng. de gay su co mòi trUòng, khó kbòng che va khó
xàc dinh tiéu chuàn.
- Càc dù àn con lai là dù àn loai II sé dùdc dàng ky dat tiéu
chuàn mòi trUÒng trén ed so tu xàc làp va pbàn tich DGTDMT
eùa minh.

Chinh vi eó su quy dinh kbàc nbau ma cùng nìót loai dù

àn. cùng quy mò nhUng quóc già này yéu càu phài tién hành
DGTDMT dàv dù, trong kbi d nude kbàc lai cho boat dóng ma
kbòng càn DGTDMT. Chàng ban, de khuyèn kbich càc dù àn
phàt trién nàng lUdng thi mot so quóc già kbòng yéu càu
DGTDMT dòi vói càc du àn phàt tnén nhiét dién, trong kbi ò
mot so nucje. du àn loai này phài eó bào cào DGTDMT de càc
càp eó thàm quyén xem xét.

20
 1

MLTC Quy hoach Loai hoat dóng va kiéu dành già (phan trong ngoàc)

Chinh ohù sCrdung Hoat dòng theo ITnh vUc va da ITnh vUc
11

lành th(D Chinh sàch Quy hoach Chuong trinh Duàn

(DGMTCL) (DGMTCL) (DGMTCL) (DGMTCL) (BCOGTDMT)

Chinh sàch Quy hoach Chuong trinh Xày dUng

Quóc già/ Quy hoach Giao thòng - • xày dung - • xày dUng -^ càc xa lo
1

Lién bang Quóc già sCf Quóc già duòng bó dUòng bò

dung lành Ihd Quòc già dai nàm nàm

han

Chinh sàch

Kiniì té quóc

già ^ 4

Quy hoach
Vùng/Bang Quy hoach
ehién lUOc
phat trien
vùng ^4.
vùng
1
1 Chuong trinh
Tiéu vùng Quy hoach
dàu tu tiéu
phat tnén
r
vùng N ^
fiéu vùng

Duàn
Dia
•
Quy hoach
xày
phiiong phàt trién
dung co
dia phuang
sd ha

tàng dia

phucng

Hinh 1.1. Hoat dòng va dành già trong Khung OGTOMT chung
N g u ò n : Theo b i n h 1.5 [ KìJ

21
 Ngoài nhùng du an cu thè. DGTDMT con ap dung cà dói
vói nhùng dói ixióng co quy mò lón hdn nùa. dò là càc ehUdng
trìnb phat trién. quv boach phàt t n é n . chinb .<aeb phat t n é n
Trong quy trinh DCITDMT càc dxi an cu the. còng viée qiim
trong nhàt là làp bào cào DGTDMT. Vi so hrong cac du an cu
thè rat lón. nén dà co nbiéu huóng dàn viée làp cac loai b.io cao
này. Hdn nùa ckc dòi tUdng dù àn quv mò lón b()n lai bao gòm
nbiéu dxi àn cu thè. Gae dòi tUgng này càn tiéii càn DGTDMT
theo mot pbUdng tbùe kbàc dude goi là "Danb già mòi truòng
ehién lUdc" (DGMTCT.). De thà'v dUoe pham vi kbòng gian. lliòi
gian eó thè sU dung sd dò eùa Lee va Walsb làp n.ìm 19(ì2 trong
hình 1.1.
Gbo dén n a \ . 1)G.MT(T> dang tioni: giai doan kluii dàu. vi
vay con nbiéu vàn de càn difoe ngbièn cuu thèm.

1. 3. NÓI DUNG CO BÀN GU.\ D ( ; T D M T

Pbàn tièn tlà de càp tói DGTDMT ea( du àn cu thè va

DGMTCL. De tién theo dòi. tu pbàn nà\ irò fli. nén kbon^ co
gbi chu gì thèm tbi DGTDMT duoe biéu là du àn cu thè.

1.3.1. Dinh nghìa DGTDMT

DGTD.MT tbùe ra là còng viée rat mòi. nbung dà thu duoc

nhùng két (}uà to \òn. Nbiéu ngUoi trong chung ta tUcing dà
biéu rò bàn chat cua còng vice này. Song co le mòi ngU(Ji ehi
nàm bàt dxióc mot vài khia canh ed bjin eùa DGTDMT. Mot so
diém eó thè tbòng nhàt difoc ve còng vièc này la:
- DGTD.MT là qua trinh xàc dinb kba nàng a n h buòng <lén
mòi truòng xà bòi va cu thè là dén sue khòe eùa con ngUÒi.

'?9
 - Tu dò dành già tàc dóng dén càc thành phàn mòi trUdng:
vàt ly, sinh hoc. kinh tè - xà bòi nhàm giùp elio viée ra quyét
dinb mot càch hdp ly va logie.
- DGTDM'F con co gang dua ra bién phàp. nhàm giàm bòt
nhùng tàc dóng eó hai. ké cà viée àp dung càc bién phàp tbay
the.
Tuy nbién. cho dén nay vàn chùa co mot dinb nghìa chung
dàv dù. van nàng ve DGTDMT. Ta eó thè nèu ra mot vài vi du
dà duoe trieb dàn trong càc tài liéu de chùng tò tinh da dang
eùa dinb nghìa DGTDMT.
"DGTDMT boàc phàn tich TDMT là sU xem xet mot càch eó
bè tbóni: càc iiàu qua ve mòi tiuòng eùa càc de àn. chinb sàch
va ebudnL! tiinb vói muc dich chinb là cung càp cho ngifòi ra
(juyét dnih mot l);ni liét ké'và tinb toàn càc tàc dòng ma càc
pbUdng àn bànb dòng kbàc nbau eó thè dem lai" / Clark. Brian
D.. 19S()/.
" DGTDMT diioe coi là mot ky thuàt. mot qua trìnb thu
tbàp tbring tin ve ànb hiWng mòi trUÒng eùa mot dU àn tu
nguòi ebu dù àn va càc nguòn kbàc. dùdc tinh dén. trong viée ra
quyét dinb elio du àn tién bànb ba\ kbòng" / Do E. 1989/.
"D(JTDMT là qua trinh thu tbàp tbòng tin ve ànb buòng.
tàc dòng cua du àn de xuàt. phàn tich càc thòng tin này va gùi
két qua tói nguòi ra quyét dinb." / ICheniE, 1994/.
"DGTDMT eùa boat dòng phài trién kinh té - xà bòi là xàc
dinb, i)hàn tich va dù bào nhùng tàc dòng Idi va hai, trUóc màt
va làu dal ma viée tbue bién boat dòng eó thè gay ra elio tài
nguyén thièn nbién va chat ludng mói trUÒng song eùa con
ngUÒi tai noi eó ben quan tòi boat dóng, trèn ed sd dò de xuàt

23
càc bién phàp phong. trành. kbàc phue càc tac dong tiéu cuc."
/Le Thac Càn, 1994/.
Trong Luàt bào ve mói trUòng eòa Viét Nam. DGTDMT
dxioc dinh nghìa nhU sau: " DGTDMT là qua trinh phàn tuli,
dành già. dU bào ànb buòng dén mòi trUòng eùa ckc dxi an. (luv
boach phat t n é n kinh t é - xà bòi. eùa ckc ed so san xuàt. kmb
doanh. còng trinh kinh té. khoa hoc. ky thuàt. y té. vàn bòa. \à
bòi. an ninb quóc pbòng va cke còng trinh kbàc. de xuà't ckc giài
phàp thich hdp de bào ve mòi tiUÒng".
TU ckc dinh nghìa trén eó the thày su nhàt tri ve muc didi
va bàn cliàt eùa DGTDMT. Mot so diém kbàc bièt trong cluing
thè bién .-;u kbàc bièt trong nhàn thuc ve nghìa cua fu "mòi
tiiKMig" va ban chat eòa du an dUoe dành già.
Tbàt ra kbòng thè gói gon toàn bò còng tàc DG TDMT chi
vào mot vài càu dinh iiglua nhu vaw Bòi vi trong (|uà tiìnb thiie
bién ta sé tbàv tùng tu ngù trong càu doi hoi nhai eó sU dinh
nghìa. xàc dinb rò. Viée nà\ cùng dà dUoc de càp trong mot .so*
Bò luàt cua càc nUòc ma trUde bèt là Dao luàt tliinh sàch mòi
truòng eùa My.

1.3.2. Nói dung ed bàn cua DGTDMT

Pbàn truóc chùng ta dà xét dé'n dói tUong eùa DGTDMT.

phàn này sé làm rò b()n càc kbài niém "dành già", "tàc dòng".
"mòi truòng".
Nbu trong dinb nghìa eùa GS. I ^ Thac Gàn, "dành già" bao
gòm ca còng viée thu tbàp. chinb ly .so liéu, tài liéu sau dò tién
hành pbàn tich de xàc dinb ckc tàc dòng. Dànii già d day bao
barn nghìa xem xét. càn nhàe mùe dò tàc dòng. Két (juà eùa viée

24
dành già giùp cho viée qu>ét dinb lua chon dudc du àn thich
hdp. Viée dành già mùe dò tàc dòng nhiéu kbi eó thè dUa vào
mot so tièu chuàn, chàng han tiéu chuàn eùa ed quan y té thè
giói ve kha nàng tàc dóng eùa càc chat dóc hai dén sue khòe con
ngUdi. Mùc tàc dóng. mùc tòn tbàt do tàc dòng con eó thè dành
già qua ddn vi tién té trong càc buóe dành già ehi phi - Idi ieh
mò róng. Tàc dòng tòt, eó Idi dUde eoi là Idi nbuàn. tàc dóng eó
hai dUde coi là chi phi. Càc Idi ieh. chi phi mòi trUdng loai này,
thuòng kbòng dxióc tinb dén trong luàn chùng kinh té, ky
thuàt. Dù bào là còng viée rat càn thiét. trUóc bèt là vi viée
danb già dxióc tbUe hién kbi ma d\i àn chUa tbUe thi, nén moi
tàc dòng ebua xày ra, do vày. ma càn phài du bào. Ky thuàt dU
bào tàc dòng cùng kbà da dang. eó thè dua vào nhùng tàc dóng
ma mot dù àn dà va dang boat dòng gay nén. boàc tbòng qua
nhùng mò hinh tinb toàn. Càc ky thuàt này sé dxtòc trinh bay
ky hdn ò nhùng pbàn sau. Trong x\xi bào tbuòng gap sai so, sai
so này sé eó thè dUoc kbàc phue tbòng qua qua trinh biéu chinh
dàn, ngay cà kbi dxi àn dà dùdc tbùe thi.
Kbài niém tàc dòng cùng dùdc bàn cài nhiéu. Theo dinh
nghìa thòng thuòng thi tàc dóng là hiéu ùng. là anh hUdng eùa
mot vàt. mot qua trinh này lén vàt boae qua trinh kbàc. Néu
theo dinh nghìa này thi eó rat nbiéu tàc dòng hién dang tón tai.
kbòng thè ké bèt. Trong DGTDMT, tàc dóng dUoe xàc dinh rò là
tàc dòng eùa du àn lèn mói trUÒng. Co thè minh boa tàc dóng
mòi trUÒng eùa mot du àn qua hình 1.2. Tbòng so mòi truòng
trèn truc tung eó thè là yéu tò mòi truòng nhu nòng dò chat ò
nbiém. lUdng dàt hi xói mòn, chi phi kbàc phue mói trUdng,...
Hình này chi ra bién dòi dàc trUng. Trong tbUe té bién dòi co
thè ngifdc lai, kbi dò ta ehi viée tbay vai trò eùa duòng eong khi
eó du àn bang difòng eong khi kbòng thUc hién du àn.

25
 ^.\> dir ni
;.^ >

Thòi ti iòni bài

dàu co dir àn / i

("ne dóni:
\
/ \r; j Moi Ii-irolli:

CI.

Kho^io co dir an

<,' rhÒ! i2i;>n

Hinh 1.2. Tàc dóng m ó i truòng d o d U àn

{Q. thòi diém bàt dàu co di/ an.

t,: thòi diém co bién doi thòng so mòi triiòng \n.
n thóng so mòi tri/òng nào dò.
duòng 1 khi khòng co di/ àn.
di/òng 2 khi co dU àn

Càc tàc dòng co thè dxióc pbàn loai d U a t h e o tinb ( bat.

pham VI. mUc dò cùng nbu dói tUdng chiù tàc dòng. NhU vày
muòn dành già tàc dòng. phài de càp dUde càc vàn de nhU:
- Tàc dòng dò là gì ? Thuóc loai nào?
- Pham VI tàc dóng
- Thòi gian tàc dóng
- Mùe dò tàc dòng
- Kba nàng tich lùy tàc dòng
Day kbòng phài là và'n de de giài quyct va dòi kbi kbòng
giài quyét duck- boàn toàn.

2t
 Theo dòi tUdng tàc dóng eó the xét mot so loai chinh sau,
pbòng theo danb muc 1.4 [3]
1. O nbiém va mòi trUÒng sinh thài: Tàc dóng lén khòng
khi, nUóc, tièng ón va mùc dò rung, mùc phóng xa, he dóng thuc
vàt, he sinh thài, da dang sinh hoc, mùc nbiém bàn danb
thàng, cành quan tu nhién va nhàn tao, di tich lich su vàn bòa,
phàt trién va quàn ly giao thóng, xói mòn va suy thoài dàt, tiéu
thoàt nUóc, kbòng gian thoàng, phàt sinh va quàn ly chat thài,
kbi bau.
2. Tài nguyén tbién nhién: Tàc dòng lén dat nòng nghiép,
tài nguyén rùng, cung cà'p nùóc (ké cà nUóc ngàm), tài nguyén
kboàng san va tài nguyén bién, tài nguyén nàng lUdng, vàt liéu
xày dUng, dàt ngàp nUóc, rùng ngàp man, san hó, rùng mùa,
vùng hoang vu va rùng eày bui.
3. Mòi truòng xà bòi: Tàc dóng lèn càc mò hình tài dinh cU,
viée làm, su dung dàt, nhà ò, dòi song xà bòi, phùc Idi, phUdng
tién giài tri, trang hi va dich vu còng còng, và'n de an toàn, còng
dóng bàn dia, nhóm thiéu so, thè he tré, nan tbàt nghiép, ngUÒi
cao tuoi, tàn tàt, phu nù va càc khia canh kbàc eùa còng dóng
chiù tàc dóng.
4. Kinh té: Tàc dóng dén ed hói eó viée làm; kbà nàng tiép
càn càc phUdng tién, dich vu va viée làm, ha tàng ed sd dò thi,
kbà nàng lUa chon va già thành hàng bòa, dich vu hdp ly, mat
bang già dia phUdng, ehi phi ha tàng ed sd va khoàn dóng góp,
thu nhàp thuc té', già dàt va hiéu ùng lùy tién co the.
Vày thi nhùng tàc dòng nào sé dùdc dUa vàd dành già chi
tiè't trong qua trinh DGTDMT. Nguòi ta dua vào kbài niém ve
tàc dóng "dàng ké" càn de càp trong bào cào DGTDMT. De hiéu
hdn ve tu "dàng ké" eó thè tham khào huóng dàn eùa Hói dong

27
chà't lUdng mói truòng eùa My (danb muc 1.7 (51) ve nghìa eùa
tu này:
1. Pham vi: Mùc dàng ké eùa mot tàc dóng phài xhl()c pbàn
tich trong toàn bó xà bòi; vùng chiù tàc dòng, quyén Idi tàc
dóng. Cà tàc dóng ngàn han va dai han déu phài dUdc xem xét.
2. Cuòng dò:
a. Mùc dò ma du àn dxióc de xuàt tàc dòng lén sue khòe va
an toàn còng dòng.
b. Gàn vói vùng eó tài nguyén vàn bòa, lich su, còng vién,
trang trai, dàt ngàp nude, song suoi tu nhién hoàc vùng eó y
nghìa sinh thài cao.
e. Mùe dò ma càc tàc dòng con phài tranb luàn nbiéu.
d. Mùc dò ma càc tàc dòng eó mùc tbay dòi lon hoàc di
thuòng hoàc chUa rò.
e. Mùc dò ma boat dóng dù àn eó thè dà tao nén tièn le
boàc tàc dòng dén viée càn nhàe trong ixióng lai.
f. Co lièn quan dén tàc dòng dàng ké tich lùy.
g. Mùc dò ma tàc dòng eó thè dà tao nén tàc dòng eó hai dén
khu vUe, còng trinh kién trùc, dòi tUdng dUde ké dén hoàc dUcJe chon
ra va ghi trong so sàch quóc già hoàc dia diém lich su.
• h. Mùc dò ma tàc dóng eó thè gay nèn màt màt boàc pha
bùy tài nguyén lich su va vàn bòa dàng ké.
i. Mùc dò rnà tàc dóng eó the gay hai cho loài hi de doa tuyét
chùng hoàc ndi cu trù-eùa chùng dà dude xàe dinh trong luàt.
j . Càc tàc dòng eó kbà nàng vi pham luàt eùa Lièn bang,
bang hoàc dia pbUdng hoàc diéu kién dà dxióc dàt ra de bào ve
• • •
mòi truòng

28
 NgUdi ta con xét cà tàc dòng trUe tiép va tàc dòng giàn tiép
eùa du àn dé'n mòi truòng. Néu nhu tàc dòng trUc tiép co thè de
nban thày hdn khi nò xày ra thi viée nhàn biét tàc dóng giàn
tiép khó khan hdn va tón thòi gian hdn. Hién nay ngUÒi ta dà
khàm phà ra nhùng tàc dóng eó nguòn góc tu tàc dóng xày ra
rat làu. Nhùng tàc dóng giàn tièp dòi khi rat nguy bièm. Chinh
vi vày, dà eó nhiéu du bào so' phàn loài ngUÒi, trai dàt theo
huóng bi quan. Chàng han, nhùng nhà kinh té eó dién dà dU
bào ràng vói su tàng dàn so va tàng trùdng kinh té cao, eó thè dUa
trai dàt dén tinb trang hoang tàn. Tàt nhién nhùng dU bào nhu vày
chUa tinh dén vai trò eùa còng nghé, ky thuàt. Song viée xét dé'n càc
tàc dóng giàn tiép trong DGTDMT là rat càn thiét.
Mot nói dung khòng kém phàn quan trong eùa DGTDMT
là tim bién phàp. giài phàp giàm nhe, kbàc phue nhùng tàc
dòng eó hai. Vói bién phàp này chùng ta eó thè duy tri su phàt
trién ma vàn bào ve dùdc mòi trUÒng. Nhiéu giài phàp còng
nghé, kinh té dà va dang dUde àp dung de giàm bót lUdng chà't
thài, xù li chat thài, giàm bót va kbàc phue bau qua do dU àn
mang lai.
Tóm lai, nói dung DGTDMT rà't róng, bao quàt nhiéu
lình vUc, nhiéu khài niém ma sé dUdc làm rò dàn trong càc
phàn tiép theo.

1.4. MÓI QUAN HE GIÙA DGTDMT VÓI PHÀT TRIEN

KINH TÉ VA CÀC CÒNG CU QUÀN LY MÒI TRU'ÒNG KHÀC
De thuc hién nhiem vu bào ve mòi trUdng, Nhà nUóc phài
su dung déng bó nhiéu còng cu. Càc còng cu eó chùc nàng, kha
nàng cùng nhù pham vi àp dung kbàc nbau, nhUng eó chung
muc dich là phàt trién ben vùng, chat lUdng mòi trUdng dUdc
duy tri va nàng cao. Viec su dung càc còng cu d càc nUóc cùng
29
kbòng giong nnau. co the mot còng cu dUdc àp dung hiéu qua d
nude này lai tò ra kém hdn ò nUóc kbàc. Tuy nbién eó thè liét
ké càc còng cu ed bàn dà dUdc trinh bay trong 111 co bò sung va
p h à n tich thèm.

1.4.1. Cóng cu chinh sàch, ehién iuac

Mòi quóc già déu eó bè thòng càc chinh saeh. ehién lUòc
phàt trién riéng eùa minh. Day là còng cu de chi dao toàn bó
boat dòng phàt trién kinh té - xà bòi cùng nbu bào ve mot
truòng. Rò ràng chinh sàch phàt t n é n eó quan he màt thiét vói
chinh sàch ehién lUdc bào ve mòi truòng. Nèu tàcb rdi chùng thi
khòng thè thuc hién tòt viée phàt trién cùng nhu bào ve mòi
truòng. Chinh vi vày chùng ta xét càc chinh sàch, ehién luo(
này nhu mot thè thòng nhàt.
Càc chinh sàch, chién lUdc thuòng dUde làp cho mot thòi
gian dù dai, thuòng 5 -10 nàm trò lén, dUde ap dung trong
pham vi lón: tinh, t h à n h phò, bang hoàc quóc già. Trong khi
chinb sàch xàc dinb rò muc tièu phàt trién, bao ve mòi trUdng
va dinh budng boat dóng de tbùe hién tbi ehién lùdc dùdc cu thè
bòa va tim phUdng tbùe, nguòn lue de eó thè dat dxiiic muc tiéu.
De chinh sàch ehién lUdc, co tinh kbà thi cao, phài eó tinb hòp
ly, phù hdp vói diéu kién cu thè eùa khu vUe.
Trong xu thè toàn càu boa cóng tàc bào ve mòi truòng, hién
nay dà va dang hinh t h à n h chinh sàch, ehién lUdc ò pham vi
lién quóc già, chàu lue va toàn thè giói.
Viét Nam cùng dà eó nhùng chinb sàch phàt trién kinh té
- xà bòi va bào ve mòi truòng. Nàm 1986, nude ta dà de xuà't
Chiè'n lUdc quóc già bào ve tbién nhién va mòi trUdng.
Còng cu chién lUdc, chinh sàch eó mói quan he hai chiéu vói
DGTDMT. Mot màt. DGTDMT càc du àn cu thè phài durJc tbuc hii^n
30
trong khuón kho càc chinh sàch chiè'n lUdc, màt kbàc càc chinh sàch.
chiè'n lUdc lai là dói tUdng eùa DGTDMT chién lUdc.

1.4.2. Cóng cu phàp che

Còng cu này bad góm càc luàt, quy dinh, che dinh lién quan
tói bào ve mói trUÒng. Thuòng thi mói quó'c già eó mot luàt
chung (luàt Cd bàn) ve DGTDMT va càc luàt khàc lièn quan
nhu càc luat ve su dung hdp ly tài nguyén thièn nhién, vi du
nhu Luàt bào ve rùng, Luàt kboàng san, Luàt dàt dai,..
Quy dinh, nghi dinb là nhùng vàn bàn duói luat nhàm cu thè
bòa hoàc huóng dàn thUc bién càc nói dung eùa luàt, quy dinh, nghi
dinb eó thè do ed quan lap phàp hoàc hànb phàp ban hành.
Che' dinh là càc quy dinh ve che' dò, the le, to chùc quàn ly
bào ve mòi truòng.
Nhùng luàt, quy dinh, che' djnh nèu trén co mói quan he
rat kbàng khit vói DGTDMT. Luàt quy dinb cóng tàc DGTDMT
giùp cóng tàc này eó ed sd phàp ly de tbùe hién. Diéu 17, 18
Luàt bào ve mòi truòng Viét Nam là nhùng diéu luàt quy dinh
rat rò viée DGTDMT dòi vói càc du àn dang va sé boat dóng
trèn lành thó Viét Nam.
Càc Luàt dàt dai, Luàt bào ve rùng, Luàt kboàng san,...
cung càp nhùng ed sd phàp ly cho viée DGTDMT dòi vói càc du
àn lién quan dén lình vUe su dung càc tài nguyén này.
Nghi djnh 175/CP eùa Chinh phù Viét Nam dà cu the bòa
va quy djnh chi tièt viée tbi hành Luàt bào ve mòi trUÒng, trong
dò co DGTDMT. Trong Nghi dinh eó nhiéu phu lue hUdng dàn
ve nói dung DGTDMT, phàn càp, thàm dinh bào cào va danb
muc dóng, thUc vàt quy bièm.
Mot vàn bàn bèt sue quan trong co d tàt cà càc quóc già va
mot so tó chùc thè giói dò là tièu chuàn mòi trUÒng. Tiéu chuàn
31
mòi truòng rat da dang. bao góm nhiéu yéu tò. dai lUdng dàc
trUng cho chat lUdng mòi trUÒng. Danb muc càc tiéu chuàn là
mot trong nhùng càn cu quan trong de xàc dinh mùe "dang ké"
eùa tàc dòng.
Luàt bào ve mòi trUÒng eùa Viét Nam quy dinh tiéu chuàn
mòi truòng là nhùng chuàn m ù c giòi han cho phép. xìxióc quy
dinh, dùng làm càn cu de quàn ly mòi trUÒng. Nhu vày, cac dU
àn khòng dUde gay tàc dóng tói mói trUÒng vUdt càc tiéu chuàn
quy dinh. Vi du, du àn thài khi tbài dòc hai, nhUng nòng dò eùa
chùng ò càc khu dàn cu khòng dùdc vUdt qua tiéu chuàn cho
phép. Nuóc thài, khi do vào càc thùy vUe cùng phài co càc chi
tiéu nàm trong giói ban cho phép. Tièu chuàn mòi truòng cùu
Viét Nam dà dUdc ban hành nhUng chUa tbàt on dinh. tuy
nhién nò vàn là càn cu quan trong de dành già tàc dóng eùa cac
du àn dén mói truòng.
N h u vày còng cu luàt phàp giùp còng tàc DGTDMT trò
t h à n h mot cóng viée bàt buóc, dòng thòi nò cung cà'p ed sd de
tién h à n h cóng tàc này thuàn Idi hdn. Do dò, kbi tién bànb
DGTDMT n h à t thiét phài thu tbàp va nghién cùu tàt cà càc
vàn bàn luàt cùng nbu càc quy dinh, nghi dinh lién quan. Dòi
khi còng viec này kbà vàt va vi so lUdng càc vàn bàn này kbà
lón lai bay thay dói, dac biét là d càc nUóc dang phàt t n é n .

1.4.3. Cóng cu ké hoach hóa

Vài nén kinh té phàt trién, ké' hoach hóa là cóng cu kbòng
thè thiéu dUdc. Ngay cà viée bào ve mói trUÒng trén quy mò lón
cùng càn phài dUde quy hoach nhàm dàm bào kbà nàng tbùe té
cho viée thUc thi. Quy hoach mòi trUdng eó mói quan bè mAt
thiét vói càc quy hoach phàt trién kinh tè', quy boach phàt trién
lành thó, quy boach su dung tài nguyén. Trong càc quy hoach
tóng the, tal nguyén mói truòng dUdc xem xét mot càch khài
quàt, dai han, con trong càc ke boach dai han, trung han, ngàn
32
 ^^. ^ . X ^ 1 ^ ^ *^ *'*''•
han chùng dUde de càp chi tiét hdn, dóng bò va càn dói hdn giùa
muc tiéu va nguòn luc. Ò càc nUóc phàt trién, càc ké hoach
dUdc làp va thuc thi rat hiéu qua. Song d càc nUóc dang phàt
trién, cóng tàc này con han che vi thiéu kinh nghiém va nguòn
lue ve kinh té', ky thuàt.
DGTDMT càc du àn cu the phài bàm sàt còng tàc kè' hoach
hóa, trén ed sd dò ma co càc dành già phù hdp. Chàng han, viec
dành già mot tàc dòng d vùng dùdc quy hoach de cung cà'p
nguòn nUóc cho sinh boat phài khàc vùng khòng quy hoach.
NgUdc lai, càc quy hoach lành thó lai là dòi tUdng eùa
DGTDMT, nghìa là phài xem xét su phù hdp eùa nò dòi vói
viée bào ve mói truòng. Néu buóc quy hoach dùng, thi càc dU àn
thUc thi sé khòng gay tàc dóng dàng ké dén chat lUdng tài
nguyén va mói trUdng song, khi dò, nò sé mang lai Idi ieh cho
con nguòi. NgUdc lai, quy hoach bàt hdp ly eó the mang lai tón
tbàt ve tài nguyén va mói trùdng, càn dén chi phi de khàc phue.
Nhu vày tUdng ùng vói chinh sàch, chién lùdc phàt trién
kinh tè' xà bòi, càn eó chinh sàch, chién lùdc bào ve mói trUdng,
dàm bào phàt trién ben vùng. Hai loai chinh sàch, chién lùdc
này thòng nhàt, bó trd nbau de dàm bào càc muc tiéu phàt
trién chung. Nhùng ngùòi làp chinh sàch bò trd phàt trién sé
phài góp phàn diéu chinh chinh sàch kinh té phù hdp vói diéu
kién tbùe té hdn.
He tl>òng phàp luàt ve mòi truòng cùng phài dùa ra trén ed
sd hiéu biét ve càc diéu kién mói trUÒng va phUdng huóng phàt
trién kinh té. Néu luàt phàp khòng phù hdp eó the gay càn
trò phàt trién kinh té' hoàc gay tón thàt cho thièn nhién va
mòi truòng.
Ò rqùc quy hoach, kè' hoach. chUdng trìnb phàt trién kinh
té'va bào ve mòi truòng, càc yéu tò mòi trUÒng, tài nguyén phài
dudc xem xét ky vi day là nhùng dòì tùdng eó the gay tàc dóng
trUe tiép dén mòi trUdng.
33
 Cà'p du àn cu the là cà'p dudc DGTDMT de càp dén nhiéu
nhàt va truc tiép nhàt. Vói loai dù àn này, DGTDMT phàn loai.
dành già mùc dò tàc dòng, làp bào cào gùi càc ed quan co
thàm quyén ra quyé't dinh va chinh tài liéu này sé là mot
trong nhùng ed sd giùp cho viée lUa chon di dé'n quyé't djnh
cuòi cùng.

1.4.4. Cóng cu thóng tin, dù liéu

Bào ve mói truòng là còng viée dòi hòi ed sd khoa hoc lièn
ngành, cà khoa hoc tu nhién làn khoa hoc xà hói. Chi tmh riéng
khoa hoc tu nhién, ta dà thày mòi lién he eùa cóng tàc này vói
càc ngành sinh vàt hoc, thùy vàn hoc, khi tUdng hoc, làm
nghiép, bài dUdng hoc,... Nghìa là khi xù li mot và'n de mòi
trUdng ta càn tóng hdp kién tbùe eùa nhiéu ngành. Mòi ngành
kbda hoc lai càn eó mot he thòng thòng tin, dù lièu rièng, chàng
han nghién cùu khi bau hoc ta phài eó so liéu do dac dai han
eùa rat nhiéu tram vói nhiéu yéu tò nhù nhièt dò. dò àm, giò,
mùa, àp suàt khi quyén,... Do vày sò'lUdng càc yéu tócùng nhu
dò dai càc day so liéu càn cho còng tàc nghién cùu bào ve mòi
trUÒng rat lón. Tàt nhién chùng ta eó thè tó chùc do trùc tiép
càc yéu to' dac trUng cho chat lUdng mói truòng ma chUa eó
trong càc phép do eùa càc ngành này.
O càc nUóc phàt trién dà hình thành mang luói do dac ckc
yé'u to' mói trUÒng, dxióc goi là he thòng monitoring. He thòng
này bao góm nhiéu tram do dac, thu tbàp càc yéu tò' nhu nóng
dò càc chat ó nbiém kbòng khi, ò nhiéin nude, ò nbiém dàt,
tièng ón,... Tuy theo muc dich. quy mò nghién cùu ma ngUÒi ta
b ò t r i vi tri do, soan thào quy trinh do va tàn suàt do thich hdp
dàm bào so liéu thu dUdc eó thè tra lòi dUdc càc càu hòi, và'n
de dat ra. Nbìn chung viéc thiét làp he thòng monitoring kbà
tón kém vói chi phi mày móc, thiét hi duy tri t r a m . . . Chinb vi

34
vày, ò càc nuóc dang phàt trién, he thóng này con rat han che,
dòi hòi phài dàu tu thèm. Ò Viét Nam, he thóng monitoring mói
dUdc hình t h à n h nén con thiéu thón cà ve mày móc, thiét bi làn
quy trìnb quy pham va nhàn lUc.
So' heu thu dUdc tu càc nguón khàc nbau sé dUdc tóng hdp,
chinh ly, xù h' de nàng cad dò tin eày va de su dung tao nén ed sd dii
béu thòng nhàt eùa quóc già hoàc khu vUc. Hién nay vói he thóng
mày tinh da nàng, vói kbà nàng nói mang theo khu vUe. trong quóc
già hoàc trén toàn càu, chùng ta eó thè su dung dUdc so liéu tu càc
khu vUe khàc mot càch nhanh chóng.
Ngoài .so' liéu do dac ò màt dàt, chùng ta con eó thè su dung càc
so liéu quan trac tu ve tinh, so' liéu vién thàm. Vói ky thuàt khai
thac hién dai, càc so' liéu vién thàm trò thành ed sd tin eày cho càc
luàn eù khoa hoc nói chung va bào ve mói trUdng nói rièng.
Còng cu thòng tin dù liéu eó tinh chat quyét djnh dén sU
dùng dàn va dò chinh xàc eùa càc nhàn dinh ve hién trang tài
nguyén, du bào dién bién càc yéu tò mòi trUÒng cùng nhù tàc
dóng mòi trUÒng eùa càc du àn dà, dang va sé boat dóng. So liéu
dà giùp chùng ta dành già hién trang mòi trUÒng, làm nén cho
dành già tàc dóng eùa càc dU àn sé hoat dóng dén mói trUÒng
khu vUe. So liéu do dac khi dU àn dà boat dòng sé giùp diéu
chinh boat dòng dùng hùóng hdn, hiéu qua hdn. Day là cóng cu
phue vu nhiéu lình vUc khàc nbau va khòng thè thiéu dUdc
trong DGTDMT.
*

1.4.5. Ké toàn mói trUdng

Day là cóng cu mói dUde àp dung trong quàn ly mói truòng.

Co le còng cu này mò pbòng còng tàc ké' toàn tài chinh dà dudc

35
su dung truóc dò. Ké toàn mói truòng là sU phàn tich, tinh toàn
nhàm xàc dinh mot càch dinh lUdng vói dò chinh xàc nhàt dinh
ve su già tàng hoàc suy thoài mòi truòng, du trù tài nguyén
thién nhién trong mot kboàng thòi gian nào day do càc boat
dpng phàt trién mang lai.
Ké toàn mòi truòng eó khàc hdn vói thòng tin dù liéu d cho
néu còng cu thóng tin cho biét hién trang chat lUdng mói truòng
thòng qua so liéu do dac dà dUdc chinh li tbi ké toàn mòi truòng
con xàc dinh già tri tài nguyén mòi trUdng qua ddn vi tién té.
Nhu vày vói sU thay dòi già tri tài nguyén thién nhién, mòi
trUdng dUdc tinh bang tién theo thòi gian sé giùp ta xàc dinh
dùdc "Idi ieh", "màt.màt" do hoat dòng phàt trién mang l^i.
Viec xàc djnh già tri càc tài nguyén mòi truòng bang tién nhiéu
khi rat khó khan bòi vi nhiéu loai tài nguyén mòi truòng rat
khó djnh già. Mot so loai nguyén vàt liéu nhu gó, kboàng san,
dàt,... co thè dinh già qua thi trUÒng, song chat lUdng khòng
khi, chat lUdng nUóc, da dang sinh hoc,... lai khòng thè hoàc
rat khó dinh già thòng qua tbj tFUÒng. Tuy nhién càc nhà khoa
hoc vàn eó thè dùng mot so' phUdng phàp khàc de Uóc tinh già
tri tài nguyén mòi truòng bang tién. Mot so nUó<' dà dUa ra càc
phUdng phàp ké toàn cu thè dòi vói mot so' loai tài nguyén trén
Cd so càc dù liéu quan trac tài nguyén mòi trùdng. Tà't nhién
càc con so dành già này chi là Uóc tinb, khòng thè phàn ànb hét
già tri eùa tài nguyén thién nhién. nhung né'u su dung dóng nh/ft
càch dành già sé cho phCp chùng ta so sành xu the thay dói ciia tài
nguyén mòi truòng theo thòi gian.
Trong DGTDMT, viée ké toàn mòi truòng giùp chùng ta su
dung dude càc chi tiéu dành già kinh te mò rpng cho càc tao
dóng. PhUdng phàp phàn tich chi phi Idi ieh mò róng bién dang
36
là phudng phàp dùng de so sành hiéu qua kinh té' mói
truòng eùa càc du àn khàc nhau hoàc càc phUdng àn khàc
nbau trong cùng du àn. Càc chi tiéu dành già nhu già tri
hién tai ròng, he so' boàn vón nói tai hay ti so' Idi ieh chi
phi (co tinh den chi phi, Idi ieh mòi trUÒng) dUdc àp dung
de dành già dU àn rat co hiéu qua.

1.4.6. Quàn ly tai bién mói trUÒng

Luàt bào ve mòi trUdng eùa Viét Nam dà dUa ra khài niém
ve su co' mói trUdng: "sU co' mói trUdng là càc tai bién hoàc rùi
ro xày ra trong qua trìnb hoat dóng hoàc sU bién dói thàt
thuòng eùa thién nhién, gay suy thoài mói truòng nghiém
trong". Càc nguyén nhàn co thè dàn dén tai bién, rùi ro mòi
truòng cùng dùdc de càp trong luàt.
Hai dàc triCng ed bàn cua tai bién can chù y là:
- Xày ra bàt thuòng, vói tàn suàt tbàp.
- Hàu qua nang né.
Trong lich su loài ngUdi dà chùng kién rat nhiéu tai bién
nhu nùi lùa, dòng dàt, chày rùng (tai bién thién nhién) hoàc nò
nhà mày dién nguyén tu, vd dap nùóc, tran dàu,... (tai bién
nhàn tao). Hàng nàm tón tbàt ve ngUÒi va eùa do càc tai bién
gay ra rà't lón. Do vay viec quàn ly tai bién mói truòng là rat
càn thiét va khi làm tòt còng tàc này sé trành dUdc nhùng sU co
dàng tié'c.
Trong qua trìnb phàt trién, con ngUÒi dà tién hành nhiéu
boat dóng san xuà't trong dò co nhiéu boat dong chùa dung tiém
nàng gay tai bién lón. Muòn làm giàm tiém nàng cùng nhu
thiét hai khi tai bién xay ra, cóng tàc quàn ly tai bién mòi
trUdng phài làm tòt nhùng hoat dòng sau:
37
 - Xàc dinh càc loai tai bién
- Xàc dinh càc dàc trUng tai bién
- Dành già xàc suàt xày ra tai bién
- Dành già thiét hai do tai bién gay nén.
Trong DGTDMT, dành già tai bién dUdc de càp nhu mot
phàn quan trong. Bào cào DGTDMT cùng phài nèu dUoc 1 hoM
dòng trén, ngoài ra phài de ra càr bién phàp khàc phue. Vi du:
Khi xày dàp thùy dién, ngUÒi ta pbai nghi ngay tdi kba nàng vò
dàp do dóng dàt kich thich, do rò ri trong dja binh Kaster. do
phà hoai hoàc do bào duòng khòng tòt.... De giàm bót phài dUa
ra dxióc ckc bién phàp nhu xày dàp dù cbàc, eó bién phàp theo
dòi, do dac dóng dàt, kièm soat lién tue trèn pham vi dàp, co
bién phàp thòng bào, trd giùp kbàc phue bau qua kbi dàp vò....
Mot so ky thuàt phàn tich dành già tai bién sé dxU}c de càp
trong càc phàn sau.

1.4.7. Giào due, dào tao, nàng cao nhàn thùc eùa
nhàn dàn

Mói truòng song là tài san chung -ùa moi ngifòi. moi ngUÒi
déu eó tràch nbicm giù gin, nàng cao chat lUdng mòi trUÒng.
Thè nhung de dóng dào nhàn dàn tbam già mot càch tu giàc
vào còng tàc này phài nàng cao nban tbùe cho nhàn dàn. Khài
niém nhàn dàn ò day bao gòm moi tàng lóp trong xà bòi, moi
ngùòi sé dóng góp vào su nghiép bào ve mòi trUÒng theo nàng
lue, nhàn tbùe, kién tbùe eùa minh. Phàn dòng góp eùa càc nhà
khoa hoc co thè khàc vói phàn dóng góp eùa còng nhàn. nònp
dàn hoàc eùa ngUÒi lành dao dàt nuòc nhung déu vi muc tiéu
chung va déu phài dua trén ed sd nhàn thùc dxi(}c tràch nbiém
eùa minh.
38 '
 Càc kién thùc ve mòi trùdng eùa nhàn dàn co thè thu thap
dUdc thóng qua dào tao d càc càp hoc hoàc tu dào tao. Hién nay
càc kién thùc ve mòi truòng va tràch nbiém bàd ve mòi trUdng
dang dUdc dUa vào chUdng trìnb giàng day d tàt cà càc cà'p hoc.
0 càc càp hoc phó thòng, nhùng kién thùc ed bàn, de hièu ve
mòi truòng va bào ve mòi trUÒng dUdc trìnb bay nhàm dinh
huóng va tùng bUóc nàng cad y thùc cho hoc sinh.
Trong còng tàc bào ve mòi trUÒng, càn nhiéu càn bó co
trìnb dò kién thùc cao hdn, am hièu nhiéu mat ve phàt trién
kinh té - xà bòi va mòi truòng. Dói ngù càn ho này sé dùdc dàd
tao ò càc trUdng dai hoc, chuyèn nghiép. Hién nay nhiéu truòng
dai hoc dà dào tao và'Cà'p bang eù nhàn, cao hoc, tièn sì ve khoa
h9C mòi trUÒng, ky thuàt mòi trUdng. O Viét Nam, eù nhàn
khoa hoc mòi trUÒng dUdc dào tao ò Khoa Mòi trUÒng, truòng
Dai hoc Khoa hoc Tu nhién - Dai hoc Quòc già Ha Nói. Cu nhàn
ky thuàt mòi trUÒng dUde dào tao d TrUdng Dai hoc Bach Khoa
Ha Nói, truòng Dai hoc Ky thuàt - Dai hoc Quòc già Thành phó
Hó Chi Minh va mot so trUÒng dai hoc khàc. Ngoài ra nhiéu
chuyèn ngành dào tao eó lién quan dé'n mòi trUdng dà va dang
dUde mò ra d nhiéu truòng dai hoc. Thac sì khoa hoc mói
trUdng, ky thuàt mòi trUdng cùng dang dùdc dào tao d càc
truòng dai bdc lón eùa dàt nUóc. Hién tai nhiéu eù nhàn,'
thac sì dà ra trUdng, làm viée tai nhiéu ed quan quàn ly,
nghién cùu va thùc hién cóng cuòc bào ve mòi truòng. Dòi
ngù này dùdc bó sung thèm càc eù nhàn, thac sì, tién sì mòi
truòng dào tao t u nUóc ngoài sé dàm nhàn giài quyé't nhi](ng
và'n de mói truòng eùa dàt nUóc d thè ky 21.
Khoa hoc mói trUÒng là khoa hoc lién ngành va mói ra dòi,
vi vày khòng thè mot lue co dùdc ngay dói ngù khoa hoc lón
nianb, dUdc dào tao chuyèn ve mòi trUdng ma phài dàd tao tiép

39
tu càc nguón khàc va md thèm càc khóa hoc ngàn han hdn ve
mói trUdng cho càc càn bó ò càc ed quan quàn ly mòi trUÒng. ra
quyét dinh ve mói trUÒng. Huóng này dang dUdc càc tò chUc
quóc te quan tàm, dàc biét cho càc nUóc dang phàt tnén. 0 Viét
Nam, nhiéu khóa hoc dà dUdc mò ra d nhiéu dja phUdng vói su
tài trd eùa nhiéu tò chùc quòc té va quòc già. Rièng càc
khóa huà'n luyén ve DGTDMT, do càc vién, truòng md ra
hàng nàm dà dào tao, nàng cao kién tbùe cho hàng tram
càn bó.
Viée nàng cao kién thùc cho dòng dào nhàn dàn sé giùp ho
dóng góp eó hiéu qua hdn vào cóng tàc DGTDMT. Nhùng y kién
eùa nhàn dàn sé xàc dàng hdn, co ed sd khoa hoc hdn. giùp cho
nhùng nguòi thùc hién DGTDMT co thè diéu chinb nhùng sai
sót màc phài trong qua trìnb thùc thi.
Tuyén truyén. giào due mòi trUdng trén càc pbUdng tién
phàt thanh, truyén hinh, sàch bào ho$c tu càc nhom tu nguyén
cùng rat quan trong. Hién nay trén càc phUdng tién này, thòi
lUdng phàt thanh, truyén binh cùng nhù so lUdng trang viét
lién quan tói mói trUÒng nói chung va DGTDMT nói riéng
khòng ngùng tàng lèn, góp phàn nàng cao y thùc eùa còng
chùng dòi vói còng tàc này.

1.4.8. Nghién cùu va trién khai khoa hoc, cóng nghé

Nghién cùu, trién khai khoa hoc, cóng nghé dà thu dùdc
nhùng két qua bèt sue to lón va dùdc coi là cùu cành dòi vài sU
phàt tnén eùa loài ngùòi. Thành tùu ày dà giùp giài quyét
nhùng vàn de tùdng nhu nan giài: tàng nàng suàt lao dóng,
nàng cao mùc song cho so lùdng ngUÒi ngày mot tàng trén toàn
thè' giói. Thè nhung lam dung còng nghé lai eó thè dàn tói tàc
dòng dén mòi truòng, gay ò nbiém mói truòng. Vi vày phài xét
phàt trién cóng nghé d cà hai màt eùa nò.

40
 TrUóc het cóng nghé tién tién giùp chùng ta tàn dung tòt
hdn, hi^u qua va tiét kiem hdn tài nguyén mòi trUdng. Hàng
hóa san xuà't ra ngày mot nhiéu, da dang ve chùng loai. Gòng
nghé sinh hoc giùp chùng ta lai tao dùdc nhùng giòng nàng suàt
cao, chóng chiù dUdc sàu bénh. Cóng nghé dién tu giùp con ngùòi co
thóng tin nhanh hdn. Cd khi hóa vói nhiìng mày móc tinh xào làm
giàm nhe lao dóng cho con ngUÒi. Dò là nhiìng vi du de thày ve
thành tUu trién khai nghién cùu khoa hoc còng nghé.
Viée tàng cUÒng san xuà't, àp dung còng nghé cao, tàt yéu
dàri tói khai tbàc tài nguyén nhiéu hdn va xà thài vào mòi
trUdng nhiéu chat ò nbiém hdn. Vói chùc nàng dóng hóa chat
thài, mói trUdng chi chùa dùdc lUdng rat nbò, phàn con lai phài
dUdc xù h. Khòng phài ai khàc, ma chinh lai là còng nghé sé giài
quyét vàn de này. Mot màt càn àp dung nhùng cóng nghé mói, eó Idi
cho mòi trUdng (chàng han còng nghé saeh), màt khàc phài eó càc
còng nghé xù h' chat thài trUóc khi thài ra mòi trUdng.
Tuy nhién hién nay nhiéu ngUÒi con nghi ngò, khòng biét
giài phàp còng nghé eó thè giài quyé't bèt dUdc càc và'n de dat ra
khòng hay chinh nò lai gay ra nhùng và'n de nan giài khàc.
Chàng han vào nhùng nàm 60 khi co dùdc thuóc trù sàu DDT,
nàng suà't nòng nghiép tàng va ón dinh, nhUng chi hdn 20 nàm
sau, càc nhà kbda hoc dà chi ra khà nàng tich lùy chat này
trong lUdng thUc, co thè gay bénh cho ngUÒi.
Cho dù co nhùng nghi ngò nhU vay, chùng ta vàn tin vào
khà nàng phàt trién khoa hoc, còng nghé va tàc dòng to lón eùa
nò dòi vói su phàt trién eùa loài nguòi.
Kién thùc ve phàt trién khoa hoc, cóng nghé rat càn thiet
cho còng tàc DGTDMT, vi nàm vùng kién thùc ve càc còng
41
nghé này sé eó khà nàng phàn tich càc tàc dòng eùa boat dòng
san xuà't dén mòi truòng. Cùng san xuà't dién nhùng tàc dòng
dén mòi truòng eùa nhà mày thùy dién khàc rat xa vói nhà mày
nhiét dién. cùng san xuà't mot loai hàng hóa nhU nhau co thè co
nhiéu cóng nghé khàc nhau. Vi vày trong DGTDMT phài danb già
dUdc cóng nghé nào it gay tàc dòng hoàc gay ra nhùng tàc dòng de
khàc phue. Diéu này rat quan trong, eó thè giùp ngùòi san xuàt
thay dòi còng nghé lac bau bang còng nghé tièn tién hdn.
Mot trong nhùng nói dung ed bàn eùa DGTDMT là de xutft
càc giài phàp pbòng trành, khàc phue, xù li càc tàc dong tiéu
cùc. Giài phàp còng nghé sé là mot trong càc giài phàp chinb co
thè dàm nhàn còng viée này. Càc còng nghé xù li chat thài dxiòe
nghién cùu va àp dung cho phép loai bò mot so' loai chà't dóc eó
trong chat thài trUóc khi thài ra mòi trUÒng. NgUÒi-thUe hién
DGTDMT phài ehi rò nhùng còng nghé nào là thich hdp vói vièc
xù li chà't thài eùa du àn gay ra.
^^
1.4.9. Cóng cu kinh té
Co thè COI còng cu kinh té là còng cu tóng hdp, no kbòng chi
dUa trèn ed so càc còng cu nèu trèn, ma con chi ra khà nàng
thUc thi ve màt tài chinb. Két qua nghièn cùu trong kinh té mói
truòng chi ra ràng, boat dóng san xuàt luòn tao nén ngoai ùng
tói mòi truòng xung quanh. Chi phi giài quyét càc ngoai ùng
này chùa dUdc tinh trong chi phi san xuàt. Vi vày, trong kinh té
mòi truòng dà duajra càch ti^p càn còng cu kinh te eó tinh dé'n
chi phi ngoai ùng de tim ra dùdc mùc san xuà't tói Uu, dò là mùc
san xuà't cho tóng Idi nbuàn xà bòi (bao góm cà he san xuà't va
mòi truòng xung quanh) dat cUc dai.
De dàm bào boat dóng san xuàt ò mùc tói Uu, nhiéu nhà
khoa hoc dà dUa ra càc bién phàp kinh té, chàng han theo

42
Ronall Coase thi co thè su dung tbj trUÒng, thòng qua màc cà
dén bù giùa ngUdi san xuàt (nguòi gay ò nbiém) va nguòi chiù ó
nbiém hoàc Pigou dà dàt ra thù thué buóc ngUÒi san xuàt diéu
chinh mùc san xuàt ve mùc tói ùu.
Nhà nùóc cùng eó thè àp dung càc bién phàp buóc ngùòi
san xuàt giàm mùc thài nhù djnh ra tiéu chuàn hoàc phàt hành
còta ò nbiém. Càc eó ta ò nbiém dùa trèn y tùdng eó ta xuàt
n h à p khàu, nghìa là ngUÒi san xuà't muòn thài, phài mua
eó ta va eó ta này eó thè chuyèn nhUdng dUdc. Vói he thòng
eó ta nhu vày eó thè giùp nhùng ngUÒi san xuàt tinb toàn,
chuyèn nhUdng eó ta cho nhau nhàm tòi thiéu hóa toàn bo
chi phi phàt thài.
Kinh té mòi trUÒng cùng dà chi ra nhùng nguyén ly ed bàn
eùa viée su dung tài nguyén tbién nhién, cà tài nguyén tài tao
dùdc va kbòng tài tao dùdc, buòng tói phàt trién ben vùng ma
vàn thu dxióc Idi nbuàn caò. Nhùng nguyén ly này, càn dUde
tinh dèli trong càc bào cào DGTDMT.
Trong thuc té mot so còng cu kinh tè dà va dang dUde àp
dung trong quàn ly mòi trUÒng nhu thué, phi, eó ta, quy mói
trUdng. Trong nhùng trUdng hdp cu thè, eó thè de xuàt càc giài
phàp này nhu là giài phàp giàm bót, khàc phue bau qua va
ngàn chàn tàc dòng eó hai. Chàng han trong DGTDMT ta eó thè
de xuàt mot bién phàp còng nghé de xù li, song vàn de tài chinh
lai kbòng cho phép. Khi dò eó thè àp dung giài phàp làp qui mòi
truòng tao nguòn vón cho còng tàc này trong khu vUe. Nguón
vón này vùa giùp. vùa bàt buòc chu dU àn phai àp dung càc
bién phàp xù li ò nbiém. khàc phue bau qua dxióc de ra trong
bao cào DGTDMT.
NgUdc lai. chinb tbòng tin thu tbàp dUdc trong qua trinh
1

DGTDMT lai eó thè giùp thùc bién càc cóng cu kinh té tòt hdn.
vièc xàc dinh ckc ehi tiéu <?hinh xàc hdn.
43
 Tóm lai, DGTDMT là còng cu quàn ly mòi trUdng. eó mòi
quan he hai chiéu vói tàt cà càc cóng cu khàc. Mòi quan he này
CO thè biéu dién trén hình 1.3.

Luàt phàp

Chinh saeh
Kinh té
chién li/dc

Thòng tin
Qui hoach • OGTOMT
dà liéu

Ké toàn Quan ly tai

mói tri/òng bién fnòi traring

Giao due
dao tao

Hinh 1.3. Mòi q u a n he giCra O G T O M T va

c ò n g c i j b à o ve m ò i tru'òng khàc

1.5. TÓ CHirc VA QUÀN LY CONO TÀC DGTDxMT

DGTDMT là còng cu trong quan ly mòi trUÒng, nò co moi
IRMI he hai chiéu vói càc còng cu khàc, cung co nghìa là viec to
chùc va quan ly còng tàc này phài co sii thòng nhàt cua càc co
quan lién quan. Co the tàch càc ed quan này thành 4 nhóm co 4
chiJc nàng va su tham già khàc nhau vào qua trinh DGTDMT.
44
 1.5.1. Càc ed quan ban hành luàt, quy dinh ve bào ve
mói truòng va DGTDMT
Nbiém vu eùa càc ed quan này là:
- Ban hành luàt. quy dinh. nghi dinh. thóng tu ve bào ve
mói truòng.
- Làp. duyét càc chù trUdng. duòng lòi. chinh sàch bào ve
mòi truòng vói quy mò lón.
- Theo dòi qua trinh tbUe hién còng tàc bào ve mòi trUÒng
va phàt trién ben vùng.
Quó'c bòi hoàc ed quan tUdng dUdng eó quyén thòng qua va
de nghi Tóng thòng. Ghù tich nUóc ban hành càc luàt ed bàn
nbu Luàt bào ve mòi truòng. Luàt bào ve khai thac tài nguyén
*
tbién nbién.
Gbinh phu. Bò, ckc Ghinb quyén dia phUdng eó thè ban
banh càc nghi dinh. quy dinh lièn quan tdi bào ve mòi trUÒng
va phàt trién ben vùng.
Rò ràng luàt phàp dà duih huóng elio còng tàc DGTDMT, giùp
cho còng tàc này dUoc tièn hành mot càch de dàng va hiéu qua.
Càc ed quan này kbòng nhùng ban hành luàt. chù trUdng,
chinh sàch ma con theo dòi viée thuc hién trong thUc té de co
thè diéu chinh cho phù bop.
Thuòng tbi he thòng càc ed quan này ò càc nUóe phàt trién
dà hình thành va boat dóng tUdng dòi dóng bó va co hiéu qua. Ò
càc nUóe dang phàt trién. càc ed quan này dà hình thành nbung
boat dòng vàn con bi han che.

1.5.2. Cd quan quàn ly tài nguyén thién nhién va mói

truòng, DGTDMT

Ckc ed quan này bao goni Chinh phù, càc Bó, ngành. Chinh
quyén dia phUdng. Ho eó tràch nbiém quàn ly toàn bó tài

45
nguyén thién nbién. mòi truòng nói chung va còng tàc
DGTDMT nói rièng. Rièng dói vói DGTDMT. càc ed quan này
co nhùng chùc nàng:
- Cu the hóa va dUa ra càc vàn bàn hUóng dàn viée thi
hành ckc diéu luàt ve DGTDMT.
- Duyét. tbàm dinh càc bào cao DGTDMT hoàc càc tài liéu
lién quan.

1.5.3. Cd quan thUc thi DGTDMT

0 trén ta dà xét vai trò eùa ed quan quàn ly mòi trUÒng.
trong dò kbòng eó chùc nàng thuc thi DGTDMT. Vày trach
nbiém này tbuòe ve ai'.^ De tra lòi càu hòi này ta xét càc khà
nàng thuc bién dành già mòi truòng eùa càc ed quan san;
- Cd quan quàn ly.
- Ghù du àn hoàc ed quan chù tri dU àn.
- Co quan dòc lai) kbàc.
Néu de ed quan quàn ly mòi trUÒng tbUe bién DGTDMT
ckc du àn tbi eó thè kbàeb quan hdn. ho khòng vi quyén Idi eùa
du àn ma eó nhùng két luàn sai ve càc tàc dòng. NbUng. ho lai
hiéu biét it ve dU àn. kè ca còng nghé, nguyén, nbién liéu dàu
vào làn san pham dàu ra. Vi vày ho lai eó the bò sót nhùng tàc
dóng dàng ké. Hdn nùa ed quan quàn ly mói trUÒng là ed quan
thàm dinb bào cào DGTDMT nèn kbòng the de ho tbUe bién
DGTD.MT dude vi khi dò chinb ho lai thàm dinb cóng viée eùa
minh. Hdn nùa kinh phi elio cóng tàc này thuòng lai do chù dxi
àn cung càp chu khòng thè lày tu nguón ngàn sàch dUdc, nén
nguòi dành già sé gap khó khan ve cung càp kinh phi.
Néu thành làp càc ed quan dcyc làp. chuyèn tbUe hién
DGTDMT thi ho cùng gap khó khan vi mói ed quan dang này

•16
chi eó thè dành già tòt mot vài loai du àn. vói loai du àn khàc
ho phài tòn thèm chi phi tim hiéu va rat eó thè bò qua nhùng
tàc dóng dàng kè. Vàn de kinh phi thuc hién cùng sé gap khó
khan, bòi vi rat khó xàc dinh mùc kinh phi cu thè cho mot dU
àn va vi vày, dòi lue do canh tranb. ho eó thè chàp nhàn khoàn
chi phi it nhUng tbUe bién DGTDMT khòng dUde chi tiè't hoàc
bò qua nhiéu tàc dóng dàng ké. Dói khi de nhàn dUoc nhiéu
tién. ho eó the liét kè boàc tién hành dành già cà tàc dóng
khòng dàng ké, rat làng phi.
Nhiéu ngUdi vàn cho ràng viée giao cho ed quan dòc làp vói
chù du àn tièn hành DGTDMT tbi kbàeb quan hdn. nhung
trong thUe tè néu eó sU móc ngoàc giùa ho thi tinb kbàeb quan
sé kbòng con nùa. De dàm bào quyén Idi eùa minh ho vàn co
thè bò qua nhùng tàc dóng dàng kè ma du àn gay nèn dòi vói
moi trUdng
Mot diém nùa càn luu y là khi thành làp nhùng ed quan
nhu vày. he thòng ed quan DGTDMT sé rat cóng kénb. khó
quàn ly.
Hién nay da so càc y kién dòng n h à t cho ràng chù du
àn thuc hién DGTDMT là hdp ly hdn cà. Luàt bào ve mói
truòng eùa Viét Nam cùng xàc dinh tràch nbiém này cho
càc chù du àn va ed quan chù tri du àn. Khi dò eó the ké ra
mot so Uu diém sau:
- Chù du àn là ngUÒi am hiéu càc boat dòng du àn va khà
nàng tàc dòng eùa du àn tói mòi trUÒng.
- Nhùng kién tbùe con thiéu. ho eó thè yéu càu càc to chùc,
co quan cu thè giùp dò.

47
 - Ho sé là ngUòi thuc thi càc bièn phap giàm thiéu, xù b tàc
dóng mòi trUòng nèn càc giài phàp dUa ra sé eó tinh kba thi
cao.
- Ho eó thè tói thiéu hóa dUdc ehi più cho DGTDMT khi
ghép càc boat dóng dành già cùng vói ckc hoat dòng san xuat
eùa ho.
- Tinh khaeh quan eùa còng tac DGTDMT vàn dam bao
néu eó ed che nhàn xet. tbàm djnh thich bop.

1.5.4. Càc ca quan tham già, hó trd va nhàn xét

Tràch nbiém tbùe hién DGTDMT tbuòe ve chù dU àn. Song

vàn càn sU bò trd. tu vàn. nhàn xet, dành già eùa còng dòng va
ckc ed quan. Kién tbùe su dung trong DGTDMT rat ròng. vi vày
càn eó sU tbam già eùa ckc Vién nghién cùu, ckc irUOng d;\i b'.)e
va eùa tùng cbuvén già. Sau dàv là mot ìié tbòng kién tbUc càn
cho DGTf)MT de làm vi du cho tinb da dang. IK'MI ngiinb eùa
còng tàc này:
- Kbó'i kién thù( \ é ckc boat dòng phàt trién.
Kbòi kién tbue này bao gòm kién tbùe ve loai dù àn. cóng
nghé san xuàt. quv hoach phàt t n é n . ed so ha t à n g . . . Kbòi kién
tbùe này khai thac chù yéu tu chù du àn thóng qua luàn chùng
kinh té - ky thuàt. Tuv nbién càn phài md ròng hdn tbòng qua
chuyèn già quv boach. ké boach phàt trién ngành boàc kbu
VUe. Mòi mot du àn cu thè càn phài nàm bàt dxióc quy mò.
nguvén nbién liéu dàu vào. quy trinh san xuà't va san phàm
dàu ra. Khòi kién thùc này sé giùp dành già khà nàng tàc dóng
dén tài nguyén (thòng qua nguyén. nhién liéu dàu vào), dé'n
chat lUdng mòi trUÒng tu nbièn (qua phàt tbài chat ò nhicm).
dén mòi trUÒng kinh t é - xà bòi qua lue lUdng lao dòng, .san
phàm dàu ra.

48
 - Kbòi kién thùc khoa hoc ky t h u à t ve tài nguyén va
mói trUdng.
Day là kbòi kién thùc ma chù dàu tu càn sU hdp tàc eùa càc
chuyèn già tu nhiéu phi'a. Dang tài nguyén ma du àn su dung
(tài tao hay kbòng tài tao), khà nàng cung cà'p, khà nàng thay
thè' càn dUdc càc chuyèn già dia chat, làm i>ghiép, nóng
nghiép,... cung càp. Chùng sègiùp chù du àn diéu chinh quy mò
thich hdp nhàm phàt trién làu dai. Hién nay chùng ta eó thè
thà'y su két hdp nbuàn nhuyén giùa dU àn san xuà't va và'n de
quàn ly tài nguyén cung cà'p cho du àn. Chù nhà mày duòng
phài dàu tu cho viée trong mia, chù nhà mày giày quàn ly luòn
còng tàc trong rùng cung cà'p tre, gó, nguyén liéu,...
Càc kién thùc ve sinh thài, ve so lUdng. chat lUdng càc loài.
ve da dang dóng. tbUe vàt,... tai kbu vUe dàt du àn rat càn thiét
cho còng tàc DGTDMT. Càc loai kién tbùe này tbuòng do càc
nhà sinh vàt cung càp. tbòng qua thu-tbàp tài liéu va khào sàt
diéu tra.
Càc kién thùc ve chà't lUdng mói truòng vàt ly. dàc biét là
khòng kbi va nUóc càn cho viée dành già tàc dòng nUóc thài, khi
thài dé'n mói trUÒng. Vói kbòi kién thùc này rat càn tói sU hó
trd eùa càc nbà khoa hoc khi tUdng. thùy vàn va mói truòng.
- Kbòi kién thùc ve vàn hóa, xà bòi vói càc thòng so've dàn
cu dàn so', phàn bò dàn cU, ve lòi song, mùc song, truyén tbòng
cóng dóng,.... cùng rat càn cho cóng tàc DGTDMT. Chinh vi
vày. trong nhóm DGTDMT kbòng thè thié'u càc nhà khoa hoc
kinh tò, xà bòi.
- Kbòi kién tbùe ve DGTDMT ma nói dung eùa nò sé dUde
de càp trong giào trinh này.
Ò nUóc ta eó nbiéu Vién. Trung tàm nghièn cùu, càc truòng
dai hoc. day là nguón cung càp chuyèn già ve càc lình vUc ké trén.

49
Thuc te cho thà'y. su ké't hdp giùa chù dU àn vói càc ed quan này dà
giùp cho viée thuc hién DGTDMT di dén két qua.

1.5.5. Vai trò eùa cóng dóng

Gòng dóng ò ndi dàt du àn là nhùng ngUÒi chiù tac dóng

trUc tiép eùa dU àn, vi vày ho eó quyén dUdc biét va dUdc tbam
già vào còng tàc DGTDMT. Gòng dòng d day bao gòm toàn bò cxt
dàn song trong khu vUe. nghìa là ho eó kién tbùe da dang. eó
trìnb dò hièu biét nhàt djnh. Nhiéu ngUÒi trong ho là bac si. ky
su, nbà khoa hoc, còng nhàn, sinh vién nèn ho co nhùng
nhàn thùc nhàt dinh ve kbà nàng tàc dòng eùa du an. V^i de là
phai tao ed che nhu thè nào de eó thè dàn tòi sU dong gop cua
cóng dòng eó biéu qua.
Hién nay d càc nUck phàt trién su tham già cua còng dòng
duck" ghi nhàn nbu mot thu tue kbòng thè tluéu trong qua trinh
DGTDMT. O càc nUc'Jc dang pb.il trién svi dóng góp cua còng
dóng con hi ban che, song trong tUdng lai su dóng góp này sé
phat buy tàc dung eùa minh.

L6. Sir DUNG KÉT QUA DGTDMT VA CÀG VAN DK

DANG DAT RA DOI VOI DGTD.MT

1.6.1. Su dung ké't qua DGTDMT

Ò ckc phàn trén ta dà nói nbiéu tói vai trò. tàc dung eùa
DGTDMT. thè nhung vàn de dàt ra ò day là ai .sé su dung càc
két qua DGTDMT va su dung nhu thè nào, vào muc di( b gi*^
TrUóc hét càc két qua DGTDMT phài dUdc gùi tói nbùnj?
ngUÒi lành dao eó thàm quyén nhu mot tu liéu. giùp cho vice rn

50
quyet dinh co thUc thi du àn hay khòng. Tbàt ra tài liéu này chi
là mot trong nhùng tài liéu càn eó de ra quyé't dinh, ben canh
nò con co luàn chùng kinh té, ky thuàt eùa du àn va nhùng tài
liéu khàc. Chinh vi vày rat it du àn kbòng dUde phép thUe thi
chi vi tàc dòng qua lón dén mói trUÒng. De tbUe hién chùc nàng
cung cà'p tài liéu cho viée ra quyé't dinh, vàn bàn dUa lén phài
dUa trén ed sd phàn tich mot càch khoa hoc ve nhùng Idi ieh va
tòn tbàt ve tài nguyén va mòi trUdng ma dU àn mang lai. Nhiéu
khi, mot bàn bào cào day dan nhung nhùng thóng tin càn thiét
l^i thiéu nèn vàn khòng giùp ieh dxióc nhiéu. Diéu này rat de
xày ra dòi vói càc nUÓe dang phàt trién vi d dò eó thè thiéu
nhùng so liéu thòng tin ed bàn.
Ngoài nhùng ngùòi lành dao, ngUÒi eó quyén ra quyét dinh,
trong tài liéu eùa UNEP: Environmantal LA. Basic..., 1988 con liét
kè mot so ed quan to chùc eó thè su dung két qua DGTDMT sau:
- Chù du àn eó the biét dxióc ndi dat dU àn tò't nhà't va càc
giài phàp giàm bót tàc dóng co hai.
- Nhùng nguòi dàu tu biét càc tàc dòng eó ànb hUdng den
khà nàng dùng vùng eùa du àn cùng nhu nhùng tràch nbiém
phàp ly ma dU àn phài gành chju.
- Chinh phù cùng biét sU lién quan eùa càc tàc dóng eó bai
do du àn mang lai dòi vói du àn khàc dang dUde khuyèn kbich
de xuà't.
- Cd quan diéu chinh cùng biét dUdc pham vi eùa tàc dong
mòi truòng va chùng co dudc chàp nhàn khòng.
- Cd quan lap ké hoach vùng.co thè biét càc tàc dòng sé
ànb buòng nhU thè nào dén càc dU àn sau dò cùng nhU dén su
dung lành tbò.

51
 - Gòng dóng dia phUdng hoàc dai dién eùa ho, biét dUdc khà
nàng ànb buòng ciìa càc tàc dóng lén chat lUdng song eùa ho.
- Càc chinh tri già co thóng tin ve ai phài chju tàc dòng.
phUdng thùc tàc dóng va càc vàn de eó thè lién quan.
Néu biét su dung tòt nhùng thòng tin néu trén co thè giup
ieh cho càc Cd quan, còng dòng trong còng vièc eùa ho. Song
trong thuc té", nhiéu khi ké't qua DGTDMT chUa dxióc khai tbàc
hét nén hiéu qua eùa còng tàc này con han che.

1.6.2. Nhùng vàn de thUdng gap trong viée thUc hién

DGTDMT

Né'u tinh tu thòi diém ra dòi DGTDMT (1970) thi sau hdn
25 nàm tbue tbi dà xuàt hién nhiéu vàn de càn rut kinb
nghiém hoàc phài dUde chù y. Nhùng và'n de này co tinb bè
thòng va tón tai dai dàng, vi nhiéu ngUÒi de xuà't dU àn vàn coi
DGTDMT là vò nghìa, vò ieh. Mot so kbàc lai chi coi D(ìTDMT
là thù tue càn thiét de dU àn eó the dUdc cho phép thUe hién,
dòi khi, cho ràng DGTDMT gay khó de cho vièc ra quyét dinh,
co hai cho du àn.
Theo khào sàt, dành già eùa Léonard Ortolano va Anne
Shepherd, 1995 [15] thi eó mot so vàn de sau day càn dUdc chù y:
- DGTDMT thitdng bi né^trành
Nbìn chung DGTDMT là cóng viec dùdc luàt phàp quy
djnh, nhUng nhiéu khi tièng nói eùa ed quan mòi truòng kém
già trj dàn dén viée nhiéu dU àn eó tàc dóng dàng ké vàn khòng
thuc hién DGTDMT.
Ngay cà d Uc, theo phàn tich chudng trìnb DGTDMT tu
nàm 1975 dén 1985 thi chi eó kboàng 10 bào cào D(]TDMT
52
dUdc làp. Mot trong nhùng nguyén nhàn co thè là vào thòi ky
này qua trình DGTDMT tbuòe Bó khàc chù khòng thuóc Bó Mòi
trUdng.
Dói khi vi ly do chinh tri ma mot so du àn co thè thUc thi,
kbòng co DGTDMT. Chàng han, de kip phue vu Hói nghi cua
Lién hdp quóc ve mòi trUdng d Rio de Janeiro, Braxin ma dU àn
xày dUng duòng cad toc nói san bay vói thành phò dUdc mién
trù DGTDMT.
- DGTDMT con thiéu hòa nhàp vài quy hoach
Diéu này thuòng xày ra dói vói DGTDMT d cà'p chUdng
trình, chinh sàch bòi vi ò càp này rat khó so sành vói càc du àn
thay thè'.
Ngay cà d cà'p du àn, dòi khi DGTDMT dUdc tién hành
trUóc kbi co quy hoach. Vi vày quy hoach, kè hoach mòi trUÒng
mat het y nghìa dòi vói du àn. Lue này né'u eó DGTDMT tbi tàc
dung chi han che trong giàm bót hoàc xù li tàc dóng.
De làm rò hdn ta xét xem nguyén nhàn gì eó thè giùp cho
DGTDMT hòa nhàp vói quy hoach va viec ra quyét djnh. Theo
mot so tàc già thi day eó thè là "ed che' kièm sdàt" nhàm buòc
chù du àn thUe hién DGTDMT, chàng han:
+ Vói Cd che kièm soàt thù tue: Cd quan hành chinh trung
Udng Cd thè còng bó yéu càu DGTDMT (nhUng lai khòng eó
quyén thay doi dU àn).
+ Cd che kiém sdàt phàp ly: Toà àn eó quyén xét xù do
thiéu quan tàm dén DGTDMT (nhUng lai khòng kièm soàt trUc
tiép du àn).
+ Cd che kiém soàt dành già: Cd quan hành chinh trung
Udng eó the khuyèn nghj nhùng ngUdi co tham quyén ra quyé't
djnh dua trén dành già du àn va DGTDMT.

53
 + Cd che' kiém soàt t u ed quan hó trd phàt trién: Cd quan
cho vay tay dòi hoàc nhiéu phia yéu càu phài eó DGTDMT trUdc
khi quyét djnh tài trd cho du àn.
+ Cd che kiém soàt lighé nghiép: Cd quan làp quy boach dU
àn eó n h ù n g tiéu chuàn va luàt le ve h à n h vi dao due. bucK* ho
phài cam két tbue hién DGTDMT càc du àn dudc de nghj.
+ Cd che kiém soàt trUe tiép tu càc ed quan va cóng dong
cóng dàn boàc ed quan Chinh phù dùng àp lue tbùe day qua
trình DGTDMT, nhUng ben ngoài pham vi ckc ed che kièm soàt
néu trén.
Nhu vày, chi khi DGTDMT dxióc ihxic bién trèn ed so quy
hoach va eó ké hoach thi nidi nàng cao dUde tac dung vón eó eùa
cà hai còng cu.
- DGTDMT khòng dàm hào e ice thUe thi nhùng di/ an h(fj)
ly ve mói tri/dng
Càc két qua DGTDMT dUdc gùi cho ed quan eó quyén ra
quyé't djnh vói nhùng kién nghj nhàt djnh. Song nò bu kbòng
thè trùc tièp, khòng thè bào dàm dùng boat dòng càc du àn gay
tàc hai lón tói mói trUÒng. Màt kbàc nò cùng khòng bào dàm
cho viée thùc thi mot du àn eó tinb hdp ly ve mòi truòrfg, it tàc
dòng dé'n mòi trUÒng.
Hién tai vàn eó nhùng t r a n b cài ve vai trò eùa DGTDMT.
Chàng han, d mot so ndi chi coi DGTDMT nbu là thù tue,
n h u n g ò nhiéu ndi, quyén lue phàp ly dUdc trao cho mot so ed
quan nhàm bào dàm chon dUde du àn hdp ly n h à t ve màt mòi
trUdng.
Mot vàn de nùa dàt ra là liéu DGTDMT eó dudc dùng va
dùng n h u thè' nào de eó dxióc quyet djnh hdp ly ve mòi trUÒng

54
huóng tói phàt trién ben vùng. Nliiéu nhà khoa bdc va mot so'
Cd quan (nhU Ngàn hàng thè' giói) dà su dung DGTDMT nhU
mot cóng cu bào dàm sU phàt trién ben vùng. Song, rò ràng
chUa co dUdc ed che de DGTDMT làm tòt chùc nàng này.
- DGTDMT con han che'dói vài cdp chiCdng trinh, chinh
sàch
Nbìn chung, DGTDMT mói dUdc àp dung ròng rài trong
càc du àn cu thè. Liéu càc ehUdng trình. chinh sàch eó gay tàc
dóng mòi trUÒng hay khòng va co càn DGTDMT hay khòng là
vàn de dang dat ra trong nhùng nàm gàn day.
Chi tiét ve DGTDMT chién lUdc dà dUde trình bay d nhiéu
còng trinh, ò day chi de càp ve nguyén tàc va nhùng vàn de
chung nhàt.
Dà eó mot so' DGTDMT càc chUdng trinh, chinh sàch dUdc
thUc hién nbUng kbòng tbuòng xuyèn nhu mong muòn. Nbiéu
tàc già dà chi ra ràng DGTDMT tao ed bòi cho vièc giàm hoàc
loai bò càc y tUÒng khòng hdp ly ve màt mòi trUÒng trUóe khi y
tuòng này trò thành dU àn. Né'u DGTDMT dUdc.làp cho mot
cbUdng trình tbi ve nguyén tàc. càc du àn de xuàt trong tUdng
lai phù hdp vói chUdng trình này sé dUde thUe thi, khòng càn
phàn tich lai càc tàc dóng dà dUdc tinh dén trong DGTDMT
chUdng trình. Co thè lày vi du dang này qua luàt lé eùa Trung
Quòc va Viét Nam. 0 Ti^ung Quòc, nhùng vùng phàt trién cóng
nghiép dxióc xày dUng va dà eó DGTDMT thi thù tue DGTDMT
càc du àn dat trong vùng này sé ddn giàn hdn.
Ò Viét Nam, càc dU àn quy hoach ciing phài DGTDMT. Khi
DGTDMT boàn thành va dUde thàm djnh tliì càc dU àn trong khuón
kho quy hoach ehi phài dàng ky dat tiéu chuan mói trUdng trén ed sd
tu làp va phàn tich bàd cào DGTDMT eùa minh.

55
 Cho dén nay, càch thùc dành già càc loai hình: chUdng
trình, chinh sàch, quy hoach vàn dang dUdc hoàn chinh. Hy
vong trong tUdng lai gàn sé eó nhùng sàch huóng dàn DGTDMT
cho càc loai dU àn này.
- Càc tàc dóng tich lùy thUdng chUa dUdc xem xét ky trong
DGTDMT
Nguòi ta thuòng phàn biét càc tac dòng tich lùy thành:
• Càc tàc dòng gay nén bòi nhiéu boat dòng cóng lai,
thuòng là eùa càc boat dòng tUdng lai.
• Càc tàc dóng gay nén bòi nhiéu boat dòng khàc loai.
• Tàc dòng tich lùy theo thòi gian.
Nhu vày, néu chi eó DGTDMT càc du àn cu thè thi khó
tinh dén ckc kiéu tàc dòng này. DGTDMT ehién lUdc phàn nào
xem xét. dành già dUde ckc tàc dóng này nhung chùng lai chUa
dUdc thiic bién róng rài.
Ngay trong DGTDMT càc dU àn cu thè cùng rat càn phài
tinh dén càc tàc dóng loai này, nghìa là phài tinh dén cà du àn
dong thòi boat dóng trong khu vUe cùng nhu nhùng du àn dà
boat dóng trUóc dò.
- Thiéu sU tham già eùa cóng ddng
Ldi ieh dò su tham già eùa cóng dóng dà dUdc chi ra ò càc
pbàn trén. Song nhiéu khi sU tham già này lai khòng dUdc phàt
buy tàc dung, khòng dat dUdc muc dich.
Nguyén nhàn dàn dé'n nhùng diéu ké trén eó the là do:
• Chùa dành già dùng khà nàng dóng góp eùa cóng dóng
nén kbòng tao diéu kién de cóng dòng tham già.
• Chua eó ed che de cóng dóng tham già co hiéu qua.

56
 • Trình dò hiéu biet va y thùc tham già eùa cóng dong
chUa cao.
Cà ba nguyén nhàn này déu càn dUdc thào gó, dàc biet là ò
nhùng nUóc dang phàt trién, cóng dóng rat it dxióc tham già vào
càc cóng tàc xà hòi.
- Càc giài phàp giàm nhe tàc dóng co hai thUòng khòng
dUdc thUc thi
Trong ket luàn eùa DGTDMT thuòng co phàn kién nghi càc
bién phàp giàm bót tàc dóng co hai, nghìa là bién phàp ma chù
du àn sé phài thuc hién cùng vói qua trình hoat dóng eùa minh.
The nhung nhiéu dU àn vàn khòng tbue hién càc bién phàp này,
sd dì co hién tUdng trén, co thè là do:
• Thiéu Cd che kiém tra eùa ckc ed quan quàn ly mói truòng.
• Thiéu kinh phi.
• Chù du àn thiéu y thùc, nhiéu khi tim càch che màt ed
quan kiém tra hoàc tim kè bò eùa phàp luàt de né
trành.
Nhiéu nuóc dà làp ra càc chUdng trình dàm bào cho viec
thuc thi càc bién phàp giàm bót tàc dòng eó hai dà dUdc ghi
trong bào cào DGTDMT. Chàng han nhu kè' hoach tbUe hién
càc boat dong giàm nhe eùa Cuc nàng lUdng My. Bàn chat eùa
ké' hdach này là: néu mot chUdng trình (trong bào cào
DGTDMT) bua thuc thi càc bién phàp giàm bót tàc dong eó hai
thi Cuc nàng lUdng sé eó chUdng trình theo dòi de bào dàm càc
bién phàp này ditdc tbUe thi. The nhUng trong tbUe té' so' du àn
dàm bào thuc thi bién phàp giàm nhe trong khuón kho Cuc
nàng ludng My vàn rat han che.
Nhiéu khi phài su dung tói quyen han phàp ly de buóc chù
du àn thuc hién càc bi^n phàp giàm bót tàc dóng co hai. Chàng
57
han ò New South Wales, Uc, bào cào DGTDMT khi dà dUdc
thàm djnh sé là tài liéu eó tinh phàp ly va còng dàn co quyén
dUa chù du àn ra tòa, néu bién phap giàm bòt khòng du^c thUc
thi. Tuy nhién, tàt cà nhùng ed che trén vàn chUa dàm bào cho
viée thuc thi càc bién phàp giàm bòt mot càch hoàn toàn.
- Kiém soàt, kiém toan sau dU an cùng it dUde thUc hien
Kiém toàn tàc dòng mói trUÒng sau khi du àn thUe thi cùng
là còng viée dàt ra theo yéu càu eùa DGTDMT. Nhùng còng viée
CU thè trong kièm toàn sau du àn sé dUdc de càp ò phàn sau.
Trong phàn này chi dUa ra sU càn thiét eùa cóng vièc trén va
tim mot so nguyén nhàn dàn dén viée tbUe tbi chUa dxióc chu y.
Hai muc dich chinb eùa còng tàc này là:
• Dua trén Cd sd so liéu do dac. kiém soàt de hiéu ciunh
va nàng cao khà nàng du bào càc tàc dòng.
• Là Cd so giùp nàng cao ké't qua du àn.
Nhu vay còng tàc kièm soàt. kiém toàn mòi trUòng sau du
àn cùng chinb là phue vu cho dù àn. song nbiéu kbi nò kbòng
dUde quan tàm. Mot so nguyén nhàn dàn dòn tinb trang này
gàn giòng càc nguyén nhàn dàn dén tinb trang khòng dxióc
thuc thi bién phàp giàm bòt tàc dòng co hai. NbUng eó mgt
nguyén nhàn nùa thuòng thày d càc nUóc dang phàt trién là
chù du àn kbòng de y nhiéu dén càc vàn de mòi truòng nói
chung va còng tàc kièm toàn mòi truòng nói riéng. Gó thè
ho chUa hiéu hét tàc dung cua còng tàc này boàc qua b^n
vói nhùng cóng viec san xuà't kinh doanh ma quèn màt chùc
nàng này.
- Ddnh già rùi ro va tàc ddng xà hói dói khi hi. ho sdt
Day là hai và'n de dxióc xem nhu phàn dành già tóng hdp
nhàt trong DGTDMT. Thè' nhung dòi khi ( hùng bi lo di, khónj;
68
dUdc xét dén, dàc biét là khi nguy ed rùi ro hay tàc dóng xà hòi
lón.
Mot trong nhùng nguyén nhàn là càc quy dinh, diéu luàt
lièn quan dén DGTDMT thuòng chi nhà'n manh vàd càc tàc
dóng vàt ly, sinh hoc.
Nguyén nhàn thù hai là càc dac trUng chuàn mUc de dành
già tàc dóng xà bòi hoàc nguy ed rùi ro kbòng rò ràng va chUa
eó nhùng buòng dàn cu the ve dành già hai loai tàc dòng này.
Mot nguyén nhàn nùa là y thùc tràch nbiém eùa chù dU àn
kbòng cao va trình dò eùa nhùng ngUÒi dành già bj han che.
Tu nhùng diéu phàn tich d trèn co the thày ràng, tuy dà eó
nhùng két qua hét sue quan trong, song vàn con eó nhiéu vàn
de càn dùdc tièp tue nghién cùu de nàng cao hiéu qua DGTDMT.

'q

59
 ChUdng 2

TRÌNH TU^THU^C HIÈN DÀNH GIÀ

• • •
TÀC DÒNG MÒI TRUÒNG

2.1. QUY TRÌNH CHUNG

Tuy de càp mot càch hét sue khài quàt. nhung mot so vàn
de thuóc trình tu thUc hién DGTDMT dà dUdc phàn tich ò
chUdng 1. Trong chUdng này, rchùng ta sé de càp mot càch chi
tiet hdn càc buóc DGTDMT. Trình tu dành già chù yéu àp dung
cho càc du àn cu the. Song nhiéu buóc d day cùng co thè àp
dung cho DGTDMT chién lUdc .
Nhìn chung, de thUe bién DGTDMT càn nhiéu khoàn chi
phi ton kém. Chi phi này dUdc là'y trorfg kinh phi du àn. Vi vày,
nguyén tàc tiet kiém dxióc dàt ra dòì vói DGTDMX Theo tài
liéu eùa Alan Gilpin [3], co the tàch chi phi DGTDMT thành:

1. Chi phi trUc tié'p

Chi phi này dói vói càc cóng ty lón chiém ty le nbò eùa tóng
kinh phi du àn. Ch^ng han, Vàn pbòng Kinh té cóng ngh^ cua
Ùc (1990) dà Uóc tinh chi phi này dUói 1% con ed quan quàn ly
va bào ve mòi truòng Dai Loan uóc tinh vào kboàng 0,1 - 1,5%
tong kinh phi du àn.

60
 oang ^.i v^ni pni va m o i gian cén cho OGTOMT
ò càc nude dang phàt trién

Dir àn va Quoc già Chi phi Thòi gian

Duàn (3a muc tiéu Pattami 170.000$ (0.2% 10 thàng

Thài Lan. tong chi phidi/àn) 150 ngi/òi - thàng
Da àn càc dàp nude da muc 265.000$ (0.11% 180 ngoòi-thàng
•tièu Kud. Thài Lan. tong chi phidi/àn)

Du àn duòng cao tÒc Philippin 40.000 - 50.000$ lEE: 2 nguòi - thàng

EIA: 12 nguòi-thàng
Mò dóng Yong Pinh. Tmng 75.000$ 18 thàng
Quóc. 180 nguòi-thàng
Tr^m phàt di^n thù 2 Lam 100.000$ 15 thàng
Chow. Trung Qu6c. 100 nguòi - thàng.
Viét Nam (UÓc tinh thò) 1 - 3% cN phi du àn 1 0 - 2 0 nguòi-thàng.

Nguon: Theo bang 7 trang 28. [4]

Chù thich: EIA: Dành già tàc dóng mói trUdng; lEE: Kiem
tra mòi trUdng ban dàu.
Day là kinh phi dành trUc tié'p cho cóng tàc E)GTDMT,
khòng ké càc chi phi cho viec khòng che' ò nbiém. Bang 2.1 chi
ra chi phi va thòi gian dành cho DGTDMT mot so' du àn d càc
nUóc dang phàt trien.
Theo dành già eùa nhiéu tàc già, chi phi cho thuc thi
DGTDMT rat quan trong dòi vói càc nUóc dang phàt trién, bòi
vi chi phi luòn là su càu thùc, sU thùc ép mói co dUdc. Tuy
nhién, phài hét sue tiét kiém trong viec thUc hién DGTDMT.
Chi phi này thiròng thay doi trong kboàng 0,1 - 5% tong chi phi
du àn, phu thuòc vào:

61
 - Càc kiéu du àn, bàn chà't du àn. Nhùng dU àn gay tàc
dòng lón den mói trUÒng thUdng phài dUdc dành già càn thàn
hdn, nén chi phi dành già phài cao hdn.
- Quy mò du àn: cùng loai du àn nhung quy mò khàc nhau
thi chi phi cho DGTDMT cùng khàc nhau. Du àn quy mò lòn
hdn tbi tong chi phi cho DGTDMT cao hdn nbung ty lé giùa chi
phi này so vói tong chi phi du àn lai nbò hdn.
- Chat lUdng DGTDMT. De co DGTDMT chat lUdng cao
phai chi phi cao hdn, bòi vi khi dò phài su dung nhùng phUdng
phàp dành già hiéu qua, dói ngù chuyèn già lành nghé,...
- PhUdng phàp, ky thuàt su dung. Khi su dung càc phUdng
phàp hién dai, phùc tap thi chi phi tàng lén, chàng han dùng ky
thuàt vién thàm sé tón kém hdn dùng càc phUdng phàp khàc.
- Thòi gian dành già: Vói càc du àn khàc nhau, dòi hòi thòi
gian thuc hién DGTDMT khàc nhau phu thuóc vào kiéu, bàn
chat, quy mò du àn cùng nìiu phudng phàp, k>^ thuàt dUòc su
dung va chat lUdng nhùng nguòi tham già dành già. Né'u de thòi
gian kéo dai thi chi phi sé tàng cao. Vi vày, mot trong nhùng eh?
tiéu DGTDMT là phài làm som, nhanh.
- Khà nàng so' liéu. Cd sd dù liéu dùng de dành già d càc
nUóc khàc nhau cùng khàc nhau. Ò càc nUóc phàt trién, ed .sd dù
liéu tòt hdn, day dù hdn, trong khi d càc nUóc dang phàt trién
nhiéu khi phài dành kinh phi dàng ké de thu tbàp, xù li so'liéu,
do vày kinh phi dành già co the tàng lén.
Ngoài ra pham vi, vi tri dàt du àn, so' lUdng, phàm chat
nguòi dành già va mot so' nhàn tò' khàc cùng eó thè ànb hUdng
dé'n chi phi thUe bién DGTDMT.

62
 Dir àn di/pc de xuàt bòi ce quan hoàc \il niióc ngoài

Ifiufyc bai diJOc mién trong lu^t hodc do tinh

C6 — trang khin càp hay khòng

Khòng Làp bào cào DGTOMT(EIS)

Mién ìris Càc tàc dona 6àr\Q ké
vódiéu k^n

Xéc dinh pham vi oO quan trong niiòc (tinh

ktém dinh va tinh hop Jy) Tuyén bó muc dich

X^dmh • i

i
Oónh già mòi tniòng Xàc dinh pham vi,
(Su dàng ké chi/arò) mùc dò

Thu hùt quan tàm còno

Phàn beh
I
PhAntich
dóng theo càch co thè
;
Làm duoc Làp bào cào so bò.
Góc truòng tuyén bó ve hiéu K/c
hop ddc bièl PhàntJch
;

Khóna Dùng Thòi ky binh Kién.

Tàc dòng là dàna ké ~
phébình

Khòng

Làp bào cào

Tuyén bó khòng co tàc DGTDMT day dù.
loai trù v6 diéu
dòng dàng ké tuyén t>ó ve hiéu Ngoai lé
lue

1
Thóng bào cho
còng dòng
Bào cào DGTDMT. co ben le dóng bang
ngàp nuòc. vùng dàt ngàp nuòc

Dùng
i
Thdi ky binh kiàn.
phé binh (25 ngày
1
HÓ80.
bȎn
bàn
de hòi dóng chat
i . kA3ng mòi trUÒng
xem xót)
quyét
dinh
Khòng Dùng khàng
nghj

Doi 30 ngày de còng dóng nhàn

xót FONSI
i
Hó so bién bàn i
quyét dinh
Thòiky
FONSI là binh luàn.
Khòng
thK^hhcip — • phé bnh
dóng thòi
vòf khàng
nghi
Dùng

ThMCthi

Kiém soàt

Hình 11. Chon mijrc tài lièu theo Luàt chinh sàch mòi truòng thich hdp.
Nguón: Theo hình 1.3, tr 17 [16]
63
 2. Chi phi giàn tiép
Trong qua trình E)GTDMT thuòng phàt smh nhùng trd
ngai chàm tré tu nhiéu phia. nhung eó thè trành dUdc ckc trd
ngai chàm tré này néu co quy hoach tòt. Song nhiéu kbi chung
vàn xuàt hién va rat khó dU bào. Nguyén nhàn phat sinh
thuòng là:
- Thiéu su hdp tàc giùfa ed quan hoàc giùa càp chinb quyén
co ben quan.
- Nhu càu dòì làp nhau giùa càc ed quan va càc càp chinh quyén.
- Khòng theo dùng thòi han (tu phia càc ed quan va Ghinb phù).
- Già tàng so ed quan, càc càp chinh quyén lién quan.
- Su phàn dòi eùa còng chùng.
- Mot cupe diéu tran khòng trành kbòi trU('ic còng dong.
- Su phàn dòi trong Quòc bòi.
- Nhùng thiéu sót trong bào cào DGTDMT xìxióc càc ed
quan, cà nhàn phàt hién ra.
Nhùng diéu này dòi bòi phài dxióc nghién cùu thèm. nghìa
là phài tón thèm kinh phi. Kinh phi khi co sU ngàn càn làm
chàm tre - chi phi giàn tièp cao hdn so vói chi phi trUe tiép, co
thè tói 10% tóng chi phi dU àn. Vi vày, phài hét sue trành loai
chi phi này.
3. Chi phi kièm soàt ò nhiém
Chi phi này dxióc dùng de tbUe hién càc giài phàp xù li.
khòng che ò nhiém. Loai chi phi này chiém ty lé khà cao trong
tong chi phi du àn. Dòi vói càc ngành còng nghiép d chàu Au va
Bàc My, chi phi này chiém kboàng 20% dòi vói còng nghiép
gang thép; 12% dòi vói ngành kim loai màu; 11% dòi vói nhà
mày dién. Ngoài ra, phài tinh dé'n chi phi mua dàt làm càc vùnp
dém, tao cành quan, hàng eày che chàn,..
Mot và'n de dàt ra là làm thè' nào de co the giàm bót chi phi
cho DGTDMT. Mot trong càc bién phàp là tàch qua trình thành
càc buóc va chi tbUe hién càc buóc khi càn thiét. Gàc buóc này
tao thành quy trình E)GTDMT.

64
c*rf n
Kinh nghiém trong hdn 20 nàm thUc hién DGTDMT trén
thè' giói cho thay trình tu này dUdc thiét làp va tbUe hién d càc
nUóc co kbae nhau. Ta co thè lày sd do trén hình 2.1, hình 2.2
va hình 2.l> làm vi du
Di/ àn thay thè thiét ké -T Di/ àn di/cX; dem xét

i
Co quan làp beo cao OGMT

Loai tri/vó diéu kién

Li/Oc duyét {
Co quan chuan bi tuyén bo
khòng co tàc dòng dàng ké

Khòng càn DGTDMT

Phài co DGTDMT
L
i
d quan còng bÓ muc dich
Xàc dmh pham vi *

Co quan xàc dinh pham vi DGTDMT

Soan bào cào DGTDMT Co quan c h u i n bi bao cào DGTDMT so bò

I
Nhàn xét cóng dóng

Nhàn xét. dành già I

Co quan chuan bi bao cào DGTDMT
CUOI cùng

Ca quan quyét dinh. ky bién bàn quyét dmh

Ra quyét djnh

Kiém soàt -* Ktem soat mòi truong

Hinh 2.2. Càc bi/óc chinh trong qua trinh OGTOMT

toàn Lién bang (My)

Nguón: Theo hình 2.2. [14] trang 22.

65
 Tu hình 2.1 cho thày. theo Dao luàt chinh sacn moi iruong
va quy dinh eùa Hòi dóng chat lUdng mói truòng My thi co 3
muc phàn tich:
Mùc 1: Lién quan tói viée xàc dinh xem du an co du^c mién
t r ù hay kbòng.
Mùc 2: Lién quan tói soan thào tài lièu ve dixnh già mòi
truòng va tuyén bò khòng co tàc dòng dang ké (yièt tat tlieo
tié'ng Anh là FONSI).
Mùc 3: Soan thào bào cào DCiTDMT.
Viée mién t r ù vò diéu kièn ap dung cho nbung du an kbòng
gay ànb hudng dang ké dén mòi trUdng song. Nhùng dU àn loai
này thuòng dxióc cac quy dinh eùa Hòi dòng chat luong mòi
trUdng xàc nhàn. Càc dU an loai này kbòng càn tién b à n b bude
dành già mói truòng hoàc DGTDMT.
Bào cào dành già mói truòng là tài lièu ngàn gon. \ u e (K h
nhàm cung càp day dù chuni: co, dàu biéu. két (jua pb;in tu b de
xàc djnh xem eó càn tién h à n b DCìTDMT bay kbonn hoàc là ta»
liéu xàe nhàn co bav khòng eó tèe dpng dàng ké (FONSI). Tài
liéu xàc nhàn kbòng eó tàc dòng dàng kè do ed (juan Lién ban^
phé chuàn. nò trinh bay nbUng nguyén nhàn tai sao lai eoi boat
dóng du àn khòng gay tàc dòng dang ké va nhif vày kbòn^ phài
thùc hién buóc D ( ; T D M T .
Thù tue DGTDMT là thù tue bàt buòc dòì vói ckc dxi àn gay
tàc dóng dang ké dén mòi trUOng song, càc du àn loai nay dUde
quy dinh trong mot so vàn bàn eùa càc cà'p chinh quyén boàc co
quan quàn ly.
Nhu vày, theo quy trinh này eó thè loc ra nhùng dù an.
boat dóng càn phài eó DGTDMT. Tuy d mùc 1 va mùc 2 thù tue
ddn giàn hdn. nbUng cùng phài tièn b à n b mot so buóc. dàc bi^t
là buóc tbòng bào va lày y kién cóng dòng.
Hình 2.2 chi rò hdn buóc thùc tbi DGTDMT àp dung d My.
trong dò co bUóc làp bào cào D ( ^ T T D M T . Mot so' boat dòng dUdc
nhóm lai thành quy trình bao góm: lUdc duyét mòi trUÒng. xàc
dinb pham vi. soan bào cào DGTDMT. là'y y kién cóng dóng. ra
quyét dinb. kiém toàn, kiem Mki khi du àn dudc thuc thi
 mini ^.^ CUI la quy trinn uann già tàc dóng mòi trUdng
dUdc Cóng dóng chàu Àu de nghi àp dung. Ve ed ban. sd dò này
giòng vói sd do d hình 2.2 nhUng nhàn manh va cu thè hóa hdn
càc buóc lày y kién, nhàn xét va xàe dinh càc bién phàp giani
tbiéu. Ta sé xem xét cu thè hdn càc buóc này d phàn sau.
Xàc dinh nhu càu

i
Mòta di/an

1
LU'Oc duyét

i i
Kiém tra MT ban dàu
I
Phài DGTDMT Khòng càn
DGTDMT

Tham già eùa cóng

Xàc dmh pham vi
dóng

i
Danh già Xàc dmh tac dóng phàn
tich. ó\J bao tac dòng mire dò dang
ké eùa tàc dóng

j Tham già eùa còng dòng tai diém này No

cùng co the xuàt hién ò mei noi moi giai
Bién phàp giàm thié'u Thiét ké lai làp
ké hoach quàn ly tàc dòng doan eùa DGTDMT

Làp bao cào

1
Lày y kién nhàn xét chat luong bao cao Tham già còng
^
tién dàt eoe. chàp nhàn ó\J àn ^ dóng

i
Ra quyét dmh
OUa trình lai ti/dàu
• Thòng tin ti/ qua tnnh dóng
góp vào hiéu qua DGTDMT
It/ong lai
Khòng tàn thành Tàn thanh

1^1
Thiét kó lai Kiém soat. monitonng Kiem loan va
Ouàn ly tac dóng DGTDMT

Hinh 2.3. Tong quàt hóa qua trình OGTOMT

N g u ò n : Theo [12] t r a n g 76

67
 2.2. LlTOC DUYÉT
Lude duyét là buóc nhàm xàc dinh xem càn tién hành
DGTDMT day dù hay kbòng. Néu qua bude này ma dù àn
khòng phài tién hành DGTDMT thi eó thè tiét kiém dxióc khoàn
kinh phi dàng ke Day là muc tiéu chinh eùa viée thùc hién buóc
này trong cà quy trình DGTDMT
Buóc lUdc duyét thuòng do càc ed quan. cà nhàn sau day
thùc hién:
- Chinh phù.
- Chù dù àn.
- Càp co thàm quyén ra quyét dinh.
De dàm bào cho buck^ lUdc duvet thu dUdc két qua nbu
mong muòn. càn hai yéu tò ban dàu sau;
- Chù dù àn phài nhàn tbùe rò qua trìnb DGTDMT va mùc
dò thich ùng eùa nò dòì vói dù àn eùa minh.
- Nhà ehùe tràch eó thàm quyen phài cung càp dxiiy cho dù
àn càc thòng tin càn thiét ve DGTDMT
Cd sd de thUc hién hxidi- luck duyét bao gom;
- Danh muc yéu càu.
Danh muc này liét ké càc dù àn phài tién hành DGTI)M'I\
nhùng du àn kbàc kbòng càn bUcK: tiép theo boac ehi thuc bién
thù tue ddn giàn.
- NgUdng.
Càc ngUdng ve quy mò, kich thuóc, san lUdng eó the dUde
làp dòi vói càc loai du àn phàt trién. Càc du àn vUdt ngUdng này
sé là doi tUdng eùa DGTDMT.
- Mùc nbay càm eòa ndi dàt du àn.
Mùc nbay càm d day co the hiéu là nbay càm ve mói
truòng. Né'u dù àn dUdc trién khai tai vùng dxi(}c xàc dinh là
nbay càm tbi phài thUc hién DGTDMT.
-Tbòng qua kiém tra mói trUdng ban dàu.

68
 x.ici uuc nay UUlR! yu diìhg d My, Thài Lan va Philippin.
Viéc kiém tra mòi trUdng ban dàu cung càp thòng tin cho buóc
lUdc duyét. Ké't luàn eùa kiém tra mòi truòng ban dàu sé là dU
àn phài DGTDMT hoàc khòng càn DGTDMT.
- Càc chi tiéu lUdc duyét.
Co tb»' làp mot so chi tiéu de xàc dinh càc loai tàc dóng
dUde coi 1 I dàng ké. Nhùng dù àn gay càc tàc dòng loai này phài
tiè'nbànl DGTDMT.
- Tbuòng thi eó thè két hdp mot vài diém trèn làm ed sd cho
buóe lUdc duyét, chàng han Hói dòng chàu Au de nghi két hdp
viéc dUa la danh muc va ngUdng. Theo tài liéu do Hòi dòng
chàu Àu soan thào tbi lUdc duyét lai eó thè chia thành càc buóc
nbò (xem hình 2.4)

Btfòc 0 Chuan bi di/ àn

V~~
BiAic 1. Kiém tra danh muc di/ àn theo Luàt. quy dinh

'i
Buoc 2 Kiém tra diém dàt di/ àn co vào vùng phài dành già
tac dòng mòi trJòng khòng

i
Bude 3 Tham khào saeh haòng dan DGTDMT

Bifòc 4: Thu thàp thòng tin càc loai

I
Bifòc 5. Làp danh muc càu hòi li/oc duyèt

1
Buóc 6 Làp vàn bàn li/oc duyèt

Hinh 2.4. Qua trình lUdc duyèt

Nguon: Theo hình 2 [111

69
 Co the giài thich càc buóc d hình 2.4 mot càch chi tiét hdn,
day dù hdn nhU sau:
Bitdc 1: Theo buóc này eó thè su dung càc quy dinh. diéu
luàt. trong dò quy dinh càc kiéu dù àn phài tién hành
DGTDMT. Dù àn nào rdi vào danb muc này déu phài tbUe hién
DGTDMT. Moi quoc già eó quy dinh riéng, nén du àn cùng loai
eó thè phài eó DGTDMT d nUóc này nhung d nUóc khàc lai
kbòng yéu càu.
Mot loai quy djnh khàc lai eó thè liét ké càc loai hình dù an
khòng phài tièn hànb DGTDMT. nghìa là nhùng du an tbuòe
loai này sé dUde mién trù.
Bude 2: Ò nhiéu nUóc, theo quy boach eó nhùng vùng dàc
biét, chàng han vùng eó mòi trUdng nbay càm. vùng dành riéng
cho càp nuóc,... Co thè néu mot so vùng loai này nbU:
- Vùng eó y nghìa lich su, khào co va khoa bcx'.
- Vùng dàt ngàp nùóc.
- Vùng nùi eó dò dóc cao va dia hình dàc biét.
- Vuòn Quóc già. kbu bào tón thién nhién, vùng eó y nghìa
kinh tè, vàn hóa sinh thài.
- Vùng eó dóng thUe vàt quy bièm va co nguy ed tuyét
chùng.
- Vùng thuòng xuyèn xày ra su co, rùi ro.
- Vùng eó chat lUdng mòi trUdng thàp.
Kbi mot dù àn muòn thùc tbi d khu vUe này phài eó
DGTDMT. Tàt nbién, quy dinh này sé do càc cà'p eó tbàm quyén
xem xét, ban hành. Dòi khi vàn bàn chUa ban hành tbi ed quan
quàn ly eó thè yéu càu tién hành DGTDMT càc dù àn thùc thi ri
càc vùng nbay càm mòi truòng.

70
 DUOC a: 1 rong trUdng hdp dù àn khòng thuóc loai quy dinh
trong luat hoàc vi tri eùa nò kbòng d vùng dàc biét nhU d buóc 2
tbi chù dù àn boac càp eó thàm quyén vàn phài tièn hành buóc
lUdc duyét, nghìa là xét xem dù àn co càn DGTDMT khòng.
Ngoài danh muc loai dù àn quy dinh theo luàt va quy dinh
riéng, càc to chùc, ed quan con phàt hànb càc sàch huóng dàn
DGTDMT. Dò eó thè là huóng dàn eùa nhà nUóc, eùa Bó lièn
quan dén mòi trUdng hoàc chinh quyén dia phUdng. Thuòng thi
càc sàch buóng dàn này cùng cung càp nhùng danh muc loai dù
àn cùng nbu vi tri dàt dù àn càn eó DGTDMT, ngoài ra con dUa
thém càc nhàn tò dia phUdng khàc càn dUde xem xét.
Rude 4: Thu thàp phàn tich thòng tin dà eó.
Trong nhiéu trUdng hdp. quyé't dinh eùa buóc lUdc duyét
phài dùa trén viée phàn tich càc so liéu thu thàp. Thòng tin này
eó thè khai tbàc tu càc sàch huóng dàn DGTDMT, tu hó sd càc
dù àn dang boat dóng. Tbuòng càc thòng tin này giùp dành già
mùe dò tàc dóng den mòi trUdng, nèu thUc thi dù àn. Néu tàc
dòng này thuóc loai dàng ké thi càn phài tKuc hién càc buóc sau
eùa qua trình DGTDMT. De tién cho viée càn nhàe, càn làp hó
sd bao góm càc thòng tin ve dU àn va càc thòng tin khàc eó lièn
quan.
Bude 5: Nhiéu khi càc thòng tin thu thàp tu buóc 4 vàn
chUa tbàt rò ràng, chua dù de di dé'n quyét dinh. Khi dò, càn eó
thém thòng tin chi tiét hdn ve dàc trUng du àn, loai tàc dóng eó
thè xay ra cùng nhu càc nhàn tò phue vu buóc lUdc duyét.
Trong mot so he thò'ng DGTDMT, ngUdi ta dà làp càc danh
muc dang càu bòi phue vu cho bUóc lUdc duyét. De ddn giàn,
càc càu hòi dUde soan duói dang "dùng", "sai" hoàc "eó", "khòng",
nghìa là ngUdi dUde hòi ehi viée dành dàu vào càc ò thich hdp.

71
Càu hòi dang này dUdc gùi cho cà ngUdi chù dxi àn, nhùng ngUÒi
eó thàm quyén cùng nhu mot so nhà khoa hoc lién quan. Viée
thu thàp. phàn tich càc phié'u càu hòi dà dxtòc dién day dù sé
giùp cho viée quyét dinh ve tinh trang dàng ké càc tàc dòng eùa
dù àn. tièn tói ra quyét dinb cuòi cùng eùa buóc lUdc duvet.
Nhiéu tochùc dà thiét kè dUdc danh muc góm nhiéu càu hòi rat
bó ieh. Mot so càu bòi dUde trieb ra dUói day làm vi du;
- Dù àn lién quan dàng ké dén su dung lành tbò boàc bién
dói kbu vUe? Co D, khòng D.
- Dù àn eó phàt thài cac chat vào khòng kbi thòng qua viée
dot nhién liéu. che bién san phàm, boat dòng xày diing va càc
nguòn thài khàc? Co D. kbòng D.
- Du àn càn eó lUdng nUóc càp Idn hoàc thài lUdng nUcic
thài sinh boat va còng nghiép lón hay kbòng".* Co D. kbònu D.
- Du .in eó càn ndi do ràc boàc chat tbài còng nghiép'* Co D.
khòng D.
- Du àn eó phàt sinh tièng òn, ànb sàng chói, nbiet, bue xa
khòng'j* Co D, kbòng D.
- Dù àn eó thuòng xuyèn su dung bòa chat cho vièc trU sàu,
trù cò*^ Co D. khòng D.
- Du àn co su dung nhiéu lao dòng kbòng*^ Co D, khòng D.
- Dù àn eó làm thay dói tinb trang sue khóc còng dong
khòng*^Cón. khòng D.
- Vi tri du àn eó thuóc gàn vùng bào ve, dành riéng khòng?
Co n . khòng D.

Nguòn: Hòi dóng chàu Àu fili

72
 DUOC o: van Dan quyèt dinh bUòc lUdc duyét.
Day là buóc cuó'i cùng eùa phàn lUdc duyét. Thòng qua càc
buóc d trén eó thè di dén quyét dinh co phài DGTDMT dù àn
hay khòng. Nghìa là phài dUa ra vàn bàn néu két luàn, nhùng
nguyén nhàn dUa dén ké't luàn va thòng bào cho chù dU àn va
càc ben hùu quan ve két luàn eó phài tiép tue DGTDMT hay
khòng. Sau dò, càn giài quyét càc khàng nghi eùa chù dU àn
hoàc ben thù ba ve ké't luàn eùa buóc lUdc duyét.
NgUdi ta thày eó mot so boat dóng khàc rat co ieh cho viée
di dén quyét dinh buóc lUdc duyét, chàng han:
- Dói thoai giùa chù dU àn va nhà chùc tràch.
- \Ay y kién tu và'n tu càc ed quan co tràch nhiém ve kièm
soàt ó nbiém mòi trUdng, bào ve tài nguyén mòi trUdng.
- Tao ed bòi cho càc ed quan, cà nhàn, cóng dóng góp y kién.
- Lày y kién càc chuyèn già tu càc ed quan khoa hoc.
- Tham khào DGTDMT càc dù àn cùng loai hoàc cùng dia diém.

2.3. XÀC DINH M i r e DO, PHAM VI DÀNH GIÀ

Phàt trién kinh té - xà bòi thuòng làm thay dòi càc thòng
so mòi trUdng. Càc tàc dòng dàn dén thay dói nhu vày thuòng eó
mùc dò quan trong khàc nhau. Vi vày DGTDMT càn tàp trung
vào nhùng tàc dòng quan trong nhàt, khòng càn chù trong dén
tàc dòng kbòng dàng kè. Ngoài ra. phài tièn hành kiém tra càc
du àn giàm thiéu dàm bào tinh hiéu qua va khà thi. Day chinb
là nhiém vu eùa vièc xàc dinh mùc dò, pham vi dành già. Viée
xàc dinh pham vi dành già mang lai càc Idi ieh sau day:
- Co thè tièt kiém dUdc chi phi dành già.
- Rùt ngàn dUde tài liéu, giùp cho ngUdi dành già tap trung
dxióc vào nhùng diém chinh yéu nhàt, rò ràng nhàt.
- Tao dUde mòi lién he giùa ngitòi ra quyét dinh vói còng
dòng. Mòi lién he này sé làm giàm nhùng càn trd, chàm tré tu
phia còng dóng.

73
 - Khuyèn kbich dUdc chù dù àn càn nhàe nhùng bién phap
thay thè, bién phàp giàm thiéu càc tàc dóng co hai do du àn gay
nén dòi vói mòi truòng.
TU hình 2.1 cho thày buóc này dUdc làp vói 3 mUc dành già
theo quy trình eùa My. Tàt nhién mue dò xàc dinh pham vi tàc
dóng sé khàc nhau d càc mùc danh già kbàc nbau. Chung ta sé
tàp trung nghièn cùu buóc này d mùc thù 3, mùc DGTDMT.
Cd quan eó tràch nhiém xàc dinh mùc dò pham vi dành già
eó thè là chù dù àn. nbà ehùe trach hoàc tò chùc dòc làp. Trong
mot so trUdng hdp. buóc này xìxióc ihxic thi bdi nhóm tbuòe dù àn
ma khòng eó su tham già tu ben ngoài. Song vói da so truòng
hdp thi sU tham già eùa càc ed quan khàc sé rat co hiéu qu;i. tu
và'n eùa ho eó thè trành ddóc tranb cài khòng càn thiét sau này
ve qua trìnb DGTDMT.
Viée xàc dinh mUc dò pham vi càn thòng tin ve:
- Du àn.
- Kbu vUe.
- Càc tàc dóng va pbUdng phàp dành già tàc dòng.
- Quàn ly DCITDMT.
- Luàt, quy dinh thich hdp.
- Càc qua trìnb ra quyèt dinb tbicb hdp.
Diéu này chi eó dUdc néu thành làp nboin tbùe bièn da ngành
va eó su tu và'n róng rài. Su hdp tàc chat che giùa chuyèn già ky
thuàt còng nghé, chuyèn già mòi trUdng va chuyèn già phàp ly
cùng nhu dóng góp eùa nhùng ngUdi chiù ànb hUdng dù àn sé dàm
bào thàng Idi cho vièc xàc dinh mùe dò. pham vi tàc dòng.
Qua trình thùc hién buóc này^cùng càn dUde quàn ly sao
cho két qua eùa nò duuc gbi nhàn va tinb dén trong viéc làp ké
hoach nghién cùu DGTDMT.
Tbuòng tbi yéu càu doi vói buóc xàc dinh mùc dò, pham vi
dành già eó khàc nbau d mot so quy dinh tbUe tbi hxic'ic này.
Ngoài ra, dò eó thè là tràch nhiém eùa nhà chùc tràch va trong

74
iiiui su iiuong npp la ed quan doc làp chàng han nhU Vién, Hói
dóng, Trung tàm DGTDMT nào dò.
Mot so boat dóng chinh eùa buóc xàc dinh mùc dò, pham vi
ànb buòng dUdc trình bay d hình 2.5. Duói day là hUóng dàn
thùc hién tùng buóc.
Bi/àc 1: Xàc dinh khà nàng tàc dóng
Nhiém vu eùa buóc này là xàc dinh khà nàng tàc dòng co
thè này sinh khi thùc thi dù àn dén mòi trUdng, ké cà tàc dòng
giàn tiép, tàc dóng thù sinh, tàc dóng két hdp,... De giùp thuc
hién tòt buóc này, nhiéu nUóc, tó chùc quòc tè' dà xày dUng
nhùng danh muc càc loai dU àn cùng nhU càc thành phàn mói
truòng càn phài tinh dé'n trong qua trình xàc dinh mùc dò va
{)ham vi tàc dóng.

1. Xem xét dù àn va vi tri de xàe dinh càc tàc dóng

2. Nhàn xét càc khà nàng thay thè'

3. Chon ra càc tàc dòng dàng ké nhàt

4. Soan vàn bàn nhàp

5. Lày y kién ve vàn bàn nhàp

6. Hoàn thièn va két thùc

Hình 2.5. Càc hoat dòng cua buóc xàc dinh mùc dò.
pham vi tac dóng.
N g u ó n : Theo hình 2 [15]

75
 Bi/òc 2: Xem xét ckc phUdng àn thay thè'.
Trong qua trình hình thành va trình dù àn luòn eó nhùng
dù àn thay the dùdc dem ra càn nhàe. Buóc này de càp dén vièc
xem xét càc dù àn thay thè'co thè gay tàc dòng nhU the nào dén
mòi truòng. Tu dò eó thè giùp cho viée quy hoach chon lUa du an
thich hdp hdn, it tàc dóng hdn dén mói trUdng. It nhàt cùng eó
mot phUdng àn thay thè co thè dem xem xét, dò là pbUdng an
so'kbòng, phUdng àn khòng co dU àn.
Ò nhiéu nUóc, bude này dUdc de càp trong càc quy dinh
phàp ly, mot so'dang dù àn thay thè cùng dxióc liét ké giup cho
ngUdi dành già eó thè tham khào. Trong [15] dà chi ra mot
danh muc ntiàm giùp cho viée xàc dinh càc kiéu phudng an thny
thè lién quan tói dU àn, chàng bau:
- Vi tri tuyén dUdng.
- Qua trình còng nghé.
- Thiét ké còng truòng.
- Kiéu va nguòn nguyén liéu thò.
- ChUdng trình tbue bién.
- Dàc diém ky thuàt san phàm.
- Kich co.
- Khòng che ò nhiém.
- Dò thài tài su dung.
- He thò'ng va pbUdng pb^p quàn ly.
- Ké boach thuc hién monitoring va de pbòng bàt trac.
Bude 3: Tu vàn, tham khào y kién.
Viée xàc dinh mùe dò, pham vi tàc dòng lién quan tói viéc
thào luàn vói càc ed quan ben ngoài, kè cà ed quan nhà nUÓc,
nhóm ngUòi quan tàm, cóng dóng dia pbUdng, chù dàt... nhàm
76
 «' ,^
xac uinn tac aong, van ae, moi quan ne, phUdng àn thay thè càn
phài de càp trong DGTDMT.
Khi dUdc hòi y kién va góp y kién, nhùng ngUdi chiù tàc
dòng co thè yèn tàm va tin ràng diéu quan tàm eùa ho dUdc xem
xét va phàn ànb trong bào cào DGTDMT.
Viée hòi y kién ben ngoài d mot so quòc già dà dUdc quy
dinh trong càc vàn bàn phàp ly. The nhUng d mot so' nUóc, dàc
biét là càc nUóc dang phàt trién, buóc này kbòng thu dUdc két
qua cao. Nguyén nhàn co the là càc ed quan, cóng dóng dUde hòi
y kién chUa làm quen, chUa quan tàm tói còng viec này boac
kién thùc con han che.
Mot so'Cd quan càn tham khào y kién:
- Cd quan eó thàm quyén.
- Chinh quyén càc cà'p eó tràch nhiém vói còng tàc bào ve
mòi truòng, bào tón tu nbién, bào ve di tich, cành quan, ed quan
su dung dàt, quy hoach khòng gian, kièm soàt ò nhiem.
' Càc Cd quan quòc té' eó lièn quan (né'u càn), dac biét là ed
quan eó tràch nhiém thiét ké', quy hoach càc vùng eó tàm quan
trong toàn càu.
- Chinh quyén dia phUdng va mot so' dai dién (Dai biéu
Quòc bòi chàng han).
- Dai dién còng dóng dia phUdng, càc nhóm dàn cU, nhàn
vàt quan trong eùa eong dóng nhu ngUdi lành dao tòn giào, giào
vién, già làng,...
- Càc chù dàt, cu dàn dia phUdng.
- Càc tò chùc dia phUdng, trung Udng, phi chinh phù eó
quan tàm dén mòi trUdng.
- Càc nhóm dai dién cho nhùng nguòi su dung mòi trUdng.

77
 - Càc vién nghién cùu, càc truòng dai hoc. càc trung tàm
khoa hoc.
- Càc tò chUe tuyén lao dóng. tó chùc eùa ngUdi lao dòng
(bòi. doàn thè....).
Co thè tién hành tu vàn vói càc nhóm hoàc cà nhàn qua hai
phUdng thùc trao dòi thòng tin sau day.
a. Nhóm thùc thi (nhóm dinh già mùc dò va pham vi tàc
dóng) phài cung càp cho nhùng ngUdi dUdc hòi y kién càc thòng
tin ve du àn va mòi trUdng quanh nò. de ho eó the góp phAn
dành già khà nàng tàc dóng cùng nhu nhùng phUdng an tbay
the Thòng tin này con giùp ho nàm bàt dxióc qua trình ra (^uv^t
dinh va vai trò eùa còng tàc tu vàn cùng nbU càch gop y sao cho
dat hiéu qua cao nhà't. Chàng ban, co thè gùi cìio ho mot bàn
tóm tàt ve dU àn. quy trìnb tbUc bién buóc danb già pham vi,
mùc dp tàc dòng. thù tue DGTDMT va màu góp y. Càc phUdng
tién tuyén truyén dai chung nbu vò tuyén truyén hình. dai phat
thanh. bào chi cùng co thè dùng de thòng bào càc thòng tin trén.
Dòi khi phài tó chùc càc cuòc bop. trUng bay, trién làm de thu
hùt su dóng góp y kién eùa dóng dào nhàn dàn.
b. NgUdi dUdc hòi y kién sé cung càp nhùng thong tin ve
dành già eùa ho ve dù àn cùng nhu ve tàc dòng, phUdng àn thay
thè ma theo ho càn phài xem xét. Phài tao diéu kién tòt nhàt de
moi tàng lóp nhàn dàn eó thè thè bièn y kién dóng góp eùa minh
nhU: eù ngUdi tiép dòn, nhàn vàn bàn góp y. trùc dién thoai ben
tue. tò chùc là'y y kién qua càc cuòc pbòng và'n. bòi bop,,.. Theo
kinh nghiém. nhùng cupe hpp nhu vày phài do mot ngUdi trung
làp chù toa va muc dich chù yéu là làng nghe góp y hdn là bào
ve cho du àn.
Mot diéu quan trong khàc càn phài chù y là càc phUdng
phàp su dung de lày y kién phài phù hdp vói hoàn cành néng
.78
cua uu an, voi tnoi gian va càch thùc thUc hién. Trong [13] dà
néu lén mot so diém càn chù y ve to chùc là'y y kién dóng góp
nhu sau:
Neu eó nhùng tranb luàn eùa cóng dóng thi nén tó chùc càc
cupe hpp, dói thoai de trình bay ve dU àn, tra Idi càc càu hòi va
tié'p thu y kién dóng góp. Vièc bào trUóc cho mpi nguòi ve cupe
hpp góp y sé giùp hp chuàn hi tham già va dàm bào thu hùt
dude ngUdi quan tàm tham già.
- Néu ngUdi lành dao cupe hpp là ngUdi trung gian (dòc làp
vói chù du àn) thi co thè khuyèn kbich nhùng ngUdi tham già
dóng góp ve nhùng diém dang tranh cai ve du àn cùng nhu dàm
néu lèn nhùng y kién trai ngUdc nbau.
- Néu và'n de qua phùc tap va eó nhiéu ngUÒi quan tàm thi
nén tó chùc nhùng bòi thào de thu thàp y kién.
- Viée là'y y kién qua càc càu hòi thuòng dUde su dung-co
hiéu qua khi so lUdng nguòi quan tàm lón.
- Trong mpt so truòng hdp, chàng han viée quy hoach du àn
d giai doan dàu va chUa rò mùc tàc dóng, eó the làp nhóm thUc
hién buóc dinh già mùc dò va pham vi tàc dòng. Nhóm này co
thè boat dòng suó't qua trình DGTDMT.
- Nhiéu khi nèn làp nhóm ebuyèn già co'và'n boat dòng dòc
làp vói chù du àn va nhà chùc tràch.
Diém càn nhàn manh d day là ngUÒi góp y kién phài dUdc
tra Idi, phàn hói de dàm bào ràng y kién eùa hp dUdc tinh dén
va khuyèn kbich hp tham già vào càc giai doan tiép theo eùa
qua trình DGTDMT.
Nhiéu nUóc dà de nghi làp càc thóng bào trình bay ké't qua
buóc dành già mùc dò va pham vi tàc dòng, trong dò phài phàn
ànb dUdc y kién eùa nhùng ngUdi tham già.

79
 Bude 4: Quyét dinh càc tàc dpng dang ké.
Càc buóc 1. 2. 3 là càc buóc chuàn hi. thu thàp so'liéu. cung
cà'p mpi thóng tin ve du àn, ké cà thóng tin tu cóng tàc tu vàn.
Song lUdng thóng tin này thuòng rat Idn. trong dò co cà danh
sàch dai ve càc tàc dóng eùa du àn dén mói trUdng. Myc dich
eùa buóc này là xem xét, xàc dinh nhùng thòng tin nào trong dò
càn thiét cho vièc làp ké hoach cho càc buóc tiép theo cùng nhu
cho viéc ra quyét dinh cuòi cùng ve viéc cho phép du àn boat
dóng. Diéu này rat càn thiét vi sé tiét kiém dupc nguòn luc
dành cho DGTDMT vón dà rat han che.
Nhu vày, muc tiéu chinh eùa biróc này là nghién cùu chi
tiét hdn nhùng tàc dòng eó tàm quan trpng nhàt dòì vói vi^c ra
quyét d^nh va nhùng tàc dòng dàng ké nhàt. Mpt tinb trang
chung là càc bào cào DGTDMT de càp dén qua nhiéu tac dpng
khòng thich dàng va thiéu thòng tin nén gay khó khan cho v i ^
ra quyét dinh.
C6 nhi^u nhàn tò'cÀn càn nhàe de di d^n quy^t djnh mùc
dp diéu tra dòì vói mòi tàc dóng dà dUdc nhàn ra tu hxiòc 1,2,3.
Mot so nhàn io ed bàn sau day dà dudc de càp trong [13J:
Càc tàc dóng
Tàc dóng dién ra
- Trong thòi ky dai?
- Kbòng thè dào ngUdc?
- Co tàm quan trpng lón?
Co thè giàm nhe hay khó khan
- Tàc dóng dé'n vùng ròng lón?
- Só'ngUdi chiù tàc dóng cao?
- Xàc suàt xày ra lón?

80
 >xvr AXkà.M%i\A bCtV. U U l l g AUyCll Uieil gioì.

Mói trùdng bi tàc dóng

- Vùng chiù tàc dòng co già tri cao?
- Vùng chiù tàc dóng là vùng nbay càm vói tàc dòng?
- NgUdi chiù tàc dóng nhay càm vói tàc dòng?
- Dà co tàc dóng ò mùc dò cao.
Càc khia canh chinh sàch, phàp ly
- Càc tiéu chuàn mòi trUdng co hi vi pham khòng?
- Co màu thuàn vói chinh sàch su dung lành thó va quy
hoach kbòng gian khòng?
- Co màu thuàn vói chinh sàch mói trUÒng kbòng?
Nhàn thùc cóng dóng
- Co mòi quan tàm lón eùa cóng dóng.
- Co mòi quan tàm chinh tri lón.
Mùc dò khóng choc chàn
- Dò lón cùng nhu mùc quan trpng eùa tàc dóng khóng xàc
dinh chàc chàn vi thié'u kién thùc?
- Càc phUdng phàp de dU bào, dành già tàc dóng chUa chàc
chàn?
- Co thè làp phUdng phàp dành già thich hdp khóng?
Nhu vày buóc xàc dinh mùc dò, pham vi tàc dóng (con gpi là
dinh bièn, Scoping) sé tap trung chù yéu vào càc tàc dòng dUde
xét là dàng ké nhàt, quan trpng nhà't dói vói viec ra quyèt dinh
cuòi cùng va nhùng tàc dpng khòng chàc chàn.
Ké't qua thu dudc d buóc này giùp ta thu hep pham vi dành
già eùa càc buóc sau, giàm chi phi khòng càn thiét dóng thòi
giàm dxióc nhùng phàn khòng nén eó trong bào cào DGTDMT.

81
 2.4 LÀP DE Cl/ONG, THAM KHAO Y KIÉN VA CHUAN
BI TÀI LIÉU
Sau buòc xae dinh mùc dò, pham vi tàc dóng. nhùng vàn de
dành già tiép theo dà dUdc quyét dinh. De làm tot càc buóc tiép
theo càn eó buóc chuàn bi. bao gòm viée tham khào y kién
huóng dàn eùa ed quan thàm tra boàc ed quan ra quyét dinb ve
nói dung càn eó eùa bào cào DGTDMT. Diéu này dàc bi^t quan
trpng dòì vói càc nùóc dang phàt trién hoàc nhùng nUc'ie mói tiép
càn VÓI DGTDMT. Càc ed quan. tò chue ve mòi truòng tbuòng
dUa ra bàn huóng dàn chi tiét cà ve nói dung cùng nhU ké
hoach, thòi han thùc hién tìrng muc hoàc toàn bó quy trình
DGTDMT. Trong [5] dà trieb dàn mot dang diéu khoàn tbam
khào do vàn phong Hòi dòng mòi trùdng quòc già Thài Lan de
xuàt góm càc muc sau:
1. Giói thiéu.
1.1. Muc tiéu càc diéu khoàn tham khào.
1.2. Tràch nhiém soan thào bào cao DG'FDMT.
2. Càc huóng dàn DGTDMT chung.
3. Càc thòng tin ed bàn (thòng tin nén).
3.1. Càc nghièn cùu ed bàn eùa bào cào chuyèn ng.mb.
3.2. Càc nghién cùu va bào cào chung.
4. Càc huóng dàn DGTDMT ebuyèn ngành.
4.1. Càc ànb hUdng mói truòng dàc trung.
4.2. Càc bién phàp sua chùa, hiéu chinb.
4.3. Quan trac.
4.4. Dù kién nghièn cùu DGTDMT.
4.4.1. Càc nhiém vu còng tàc.
4.4.2. Lich trình nghièn cùu.
4.4.3. Hpp de xem xét lai
4.4.4. In àn hoàc nhàn bàn bào cào DGTDMT.

82
 o. ^^au inuc ve tndi gian. "^'^ ^^^^*^ "
5.1. Bào cào DGTDMT.
5.2. De xuà't tién hành nghièn cùu DGTDMT.
6. Ngàn sàch.
7. Trd cà'p ben ngoài. ^_^,^-, nq a £
8. Thòng tin bó sung.
Phu lue (co thè khóng càn tinh dé'n).
- Càc huóng dàn chung ve soan bào cào DGTDMT. .' .
- Càc huóng soan thào bào cào DGTDMT chuyèn ngành..
- Càc dang thùc dùdc dUa ra de soan de xuàt DGTDMT. ^(^
(theo danb muc 2.4 [51). odil
Mot so tó chùc quòc té cùng dà dUa ra màu diéu kliòà'ri
tbam khào khàc giùp cho viée làp de cUdng tién bànb
DGTDMT, cài thién chat lUdng bào cào DGTDMT. Tuy nbién
chù du àn khòng nhà't thiét phài theo mot màu huóng dàn nào,
ma chi dùa vào dò de làp ra de cUdng nghièn cùu cu thè cho
minh.
Khi làp xong de cUdng eó thè còng bò' de lày y kién dóng
góp eùa còng chùng. Diéu này rat quan trpng, bòi vi còng chùng
khòng chi góp y kién cho de cUdng ma sé là ngUdi kièm tra mpi
boat dóng thùc hién de cUdng này trong tUdng lai. Nhu vày, mot
làn nùa chùng ta lai thày rò vai trò eùa còng chùng trong qua
trình thuc hién DGTDMT.
Sau buóe làp de cUdng là buóc thu thàp tài héu, làm tò't buóc này
cùng giùp tiet kiém thòi gian, sue ngUÒi sue eùa d buóc sau.
Càc tài liéu này eó thè bao góm:
- Càc vàn bàn luàt lién quan tói dU àn.
- Ckc quy boach, ké boach phàt trién vùng dinh dàt du àn.
- Càc tbòng tin khoa hpc, còng nghé.
- Càc bào cào DGTDMT dù àn tUdng tu.
- Càc so liéu khào sàt vùng du dinh dàt dU àn.

83
 Càc so liéu này càn qua bUóc hiéu chinh, xù li de nàng cao
chat luong, dò chinh xàc, dò tin eày.

2.5. PHÀN TICH, DÀNH GIÀ TÀODÒNG MÒI TRUÒNG

Sau khi xàc dinh dUde mùc dò, pham vi dành già va I$p
dUde de cUdng DGTDMT, còng viée tièp theo sé là phàn tieh,
dành già cu thè, chi tiét càc tàc dòng mòi truòng ma dù an gay
ra. Nhu vày day sé là mot trong nhùng buóc chinh. quan trpng
nhàt eùa qua trình DGTDMT, dòi hòi sU góp sue eùa nhiéu nhà
khoa hpc. cóng nghé. O giai doan này thuòng phài làp nhòm
DGTDMT rièng cho du àn.
Né'u nbu d phàn xàc dinh mùc dò, pham vi dành già dà
dinh buóng cho viée tàp trung vào mot so loai tàc dòng chinb tbi
d buóc này chùng ta phài "gpi tén" chung ra. xét xem nguòn gay
tàc dóng d dàu, nò sé tàc dòng dén thanh pbàn nào eùa niòi
trUdng, ànb hUdng nhu thè nào dén sue khòe con ngUÒi va bè
sinh thài.

2.5.1. Càc nguon tàc dóng

Rò ràng càc tàc dóng mòi trUÒng eùa mot du an là do càc
hành dóng, boat dòng eùa nò gay nén. NgUdi ta tbuòng chia qua
trìnb boat dóng dU an làm 2 giai doan là giai doan xày dun^ va
giai doan vàn hành. Mòi giai doan eó nhùng boat dòng khàc
nhau va gay ra n h r n g tàc dóng kbàc nbau.
Ó giai doan xày dung ed bàn. mot so càc boat dòng sau co
thè gay tàc dòng dén mòi trUdng:
- San làp chuàn bi màt bang.
- Xày dùng ed sd ha tàng.
- Vàn ebuyèn thiét bi.

84
 . - Làp ràp.
- Chay thù.
Vói mot so' dù àn, viée chuàn hi màt bang rà't ddn giàn vi nò
chiém dién tich khòng lón, lai d ndi co dia hình thuàn Idi. Song
co mot so' dù àn thi còng viée này rà't phùc tap, chàng han vói dU
àn xày dùng nhà mày thùy dién tbi dién tich màt bang lón, dàc
biét là dàp nùóc chiém tói hàng tram km^ dòi hòi còng sue, thòi
gian, tién eùa ò mùc dò cao. Càc tàc dòng eùa càc boat dóng d
buóc này là rat lón va dung cham dén rat nhiéu thành phàn mòi
trUdng, dé'n còng dóng dàn cU lón. Co thè néu mot so boat dòng
chinh va tàc dóng eùa nò dén mòi trUdng nhU sau:
- Di dàn.
- Di chuyèn tài san.
- Khai tbàc nhanh mot so'tài nguyén lòng hó.
Mot du àn thùy dién khòng lón làm nbu Hoà Binh ma so'
dàn phài di ebuyèn lén tói 50.000 ngUÒi. Chùng ta dà phài làm
cóng viée này khòng phài mot nàm. Vi vày tòn kém cùng kbòng
it, nbung dòi song eùa nhùng ngUdi di dàn vàn gap rat nhiéu
khó khan. Dién tich ngàp nUóc d Hòa Binh vào kboàng trèn 100
km'. trong dò co rùng. he sinh thài. kboàng san. di tich, ed sd ha
tàng dà xày dùng, ruòng nUdng,...Viéc hình thành bò nuòc lòn
•^
con gay nhiéu tàc dòng khàc, chàng han nhu suy giam chat
lUdng nUóc thòi ky dàu (do tbòì rùa, phàn bùy chat hùu ed, phàt
thài chat khi nhà kinh CH^, làng phù sa,....).
Thòi ky xày dUng ed sd ha tàng cùng eó thè gay tàc dóng
mòi truòng. Thuòng thi chù dù àn co gang rùt ngàn thòi gian
tbi còng. Bdi vi né'u de thòi gian này kéo dai thi chù du àn phài
chili chiét khàu ngày mot lón. Thè nhUng trong nhiéu trUÒng
hdp, dàc biét là d càc nUóc dang phàt trién, do ed sd ha tàng
chung con thàp kém nèn tbòi gian thi còng eó khi kéo dai hàng
vài nàm. 0 mot so còng trìnb phài xày dUng thém càc ed sd bò
trd nhu duòng xà, ben bài, trUdng hpc, nhà d,.... Luc lUdng tham
già lao dòng ò" nhiéu còng trifòng lón, tàp trung trong kboàng

85
boat dóng nhif vày gay nén nhùng tàc dòng dang ké. Hình 2.6
duói day minh hpa càc tàc dòng chinh co thè gay ra trong giai
doan thi còng xày dùng.
De xày dùng nhà mày giày Bài Bang, dù àn dà phài xày
dùng cà khu cho chuyèn già va còng nhàn d vói day dù duòng
xà, trUdng hpc, dién nUóc; xày càng than, càng tre nUa,.... vói
thòi gian xày dUng gàn 10 nàm. Mot so tàc dòng dUde néu trong
hình 2.6 dà xày ra dòì vói cóng trình này.
Viée vàn chuyèn thiét hi. dàc biét là thiét hi nàng. làp ràp
va chay thù cùng eó thè gay tàc dòng. Dàc biét qua trình này rat
eó thè gay nén nhùng su co dàng tièc. Vi vày càn eó sU chuàn bi.
lén ké' hoach chu dào de han che mUc tòì da khà nàng xày ra fai
nan. su eó.
Ò giai doan vàn hành, vièc xàc dinb, dành già tàc dòng dén
mòi truòng phu tbuòe nhiéu vào tùng loai dU an. () nbung du an
san xuà't cu thè, tàc dóng xày ra d ckc qua trìnb chinb sau:
- Nhàp nàng lUdng, nguyén liéu dàu vào.
- San xuàt vói càc day chuyèn, còng nghé cu thè.
- Tiéu thu san phàm.
Ò nhiéu dù àn nguyén nhién liéu dàu vào don giàn, chàn;
nan nhà mày nhiét dién càn than, dàu boàc kbi dot, nbà mày xi
màng càn dà vói, than va mot so chat phu già; mot so nha ma)
kbàc càn nhiéu loai nguyén nhién liéu hdn nbu nhà mày giày
càn tre, nUa, than, hóa chat,... Mot "nguyén livu" ma bau nlur
nhà mày, dU àn nào cùng càn dò là nUóc. Nuóc eó thè tbam gin
trUc tiép vào qua trinh san xuàt boàc lam màt ckc thiét bi.
LUdng nuóc càn cho càc dù àn rat lón, tói hàng chue, hàng tram
nghin m mot ngày.

86
 ai _ e
-O ' T
£
m -o
K E -

1° e

<»

«co

(0) e
(<U*
^~ •«»
^^ •D
o >N
-3
o
O) «rf

e-
iO C
•D *ro
C) ^-
nj "D
•^
O)
u
o

ieh
^^ X 00
1. _c t
«^ro r CUD
^ r-
a « i *

3- *«j CD
"D 3 4->

0) o ^^^ a •^
> ^^^
Tf
-^ -tn ^ O)
e
«o- o #^

<o
^^ e
c\i f—1

X r>
•
1—1

X e
£ ? <^2l£
^g o
E ?
«j —

•6 ?
_ e
18 .© _ C E-
n5 g ••
'.©
3
2;

«7
 Tàt cà càc nguyén, nhién liéu trèn déu lày tu mòi trUdng
thòng qua qua trình khai tbàc eùa càc dù àn khàc. Viée su dung
nguyén. nhién liéu rò ràng eó tàc dóng lón dén tài nguyén thién
nhién va néu khòng eó bién phap thiét ké phù hdp thi co thè
làm tài nguyén suy giàm. Diéu này eó thè thày rò trong diéu
kién càc nuóc dang phàt trién. khi ma còng tac quy boach chUa
tòt, nhu càu san phàm cao, luàt chUa dUdc tbUe thi nghiém
chinh Vi du. vói tài nguyén rUng bièn eó ehi eó thè xày dùng
nhà may giày vói còng suàt vùa phai sao cho rùng eó thè cung
càp dù nguyén liéu ma khòng bj suy thoai. nbung do nbu càu
giày cao nén tbuòng phài xày dUng nhà mày vói còng suàt cao
hdn dàn dén viée khai thac qua mUc. Mot nguyén nhàn nùa
thuòng thày dò là già cà mua nguyén vàt liéu khòng hdp Iv neu
già mua qua rè tbi kbònt: <fù kinb pbi cho viée dàu tu nb.un
phue hòi lai rung Nban ibuc du«>' vàn de này nén d mpt so nUtK-
san xuà't giày va trong rùng, san xuà't duòng va trong mia co
mòi gàn két cao. Diéu do dàm bào san xuàt dUc.V- lién tyc, tai
nguvén mòi trUòng kbòng bj suy giàm.
Nhu vày rò ràng vièc nhàp nguyén, nhicn liéu cùng dà tàc
dòng dén tài nguyén va mòi trUòng NbUng tac dpng này càn
phài dUde djnh già trong DGTDMT. Trong tbue té. eó kbi
nguyén, nhién liéu dxi(}c khai tbàc tU d rat xa. viéc dành già tac
dóng kiéu này gap nhiéu khó khan. Chinb vi vày ngUdi ta dà de
nghj mot dang dành già khàc tinh dén thùc té' này, dò là dành
già theo vòng dòi san phàm. Vói càch dành già này cho phép
chung ta truy cùu càc tàc dòng eó thè xày ra rat xa theo chu
trình tao ra san phàm.
Trong giai doan vàn hành, khàu che bién san phàm thUdng
dUdc quan tàm nhiéu hdn cà. Nhùng tàc dòng dé'n mòi trUdoR ò
khàu này tbuòng là tàc dòng trUe tiép. Mot trong nhùng tac
dóng de thày nhàt dò là phàt sinh càc chat thài dóc hai vào mói
truòng xung quanh. De eó thè pbàn tich. dành già dung càc tàc

88
dóng này, chùng ta phài nàm chàc cóng nghé san xuà't, lUdng
nguyén héu su dung, lUdng san phàm.san xuàt ra, loai va lUdng
chat thài ra mói trUdng.
Mot nhà mày giày khi boat dóng eó càc giai doan chinh sau:
- Chuàn hi nguyén liéu: Chat manh, rùa; chuàn hi hóa chat.
- Nàu bót.
- Nghién, rùa, tày bót
- Xeo.
- Dóng bao, tiéu thu.
Ò mói giai doan sé gay nhùng tàc dòng khàc nhau, trong dò
phài chù y tói càc giai doan phàt thài nbiéu chat ò nhiém. 0 giai
doan chuàn bj nguyén liéu càn rat nhiéu nUóc. nUóc tbài ra
chùa nhiéu chat Id lùng, mành vun tre, nùa.... Nuóc tu pbàn
xUdng hòa chat thài ra con eó càc chat hóa hpc eó thè gay hai
cho bè sinh tbài thùy vUe ndi chat tbài chày qua.
Ò giai doan nàu bót phàt sinh nbiéu chat khi thài rat de
nhàn thày qua mùi khó chju eùa chùng. Ngoài ra. khi dot su
dung than hoàc dàu nén con eó càc chat khi CO, SO^, bui,....
phàt sinh cùng vói lUdng nhiét va xi than lón.
Giai doan nghién, rùa, tày bòt càn nhiéu nUóc, hóa chat
nén lUdng nUóc thài cùng rat lón va chùa nhiéu chat ò nhiém,
dòc hai.
Giai doan xeo va dóng bao tièu thu phàt sinh it chat thài,
nhung tàng lUdng xe qua lai vàn chuyèn cùng it nhiéu gay tièng
òn, bui. khi thài.
Mot nhà mày nhiét dién chay than thuòng eó càc giai doan sau:
- Chuàn bj nguyén liéu: Vàn chuyèn than, nghién than.
- Dot lo.
- Chay mày phàt dién.
- He thò'ng chuyèn tài dién.
89
phat thài nhiéu chat ó nhiém nhU: CO,. SO,. NO,, bui. nhiét.
xi vói kbòi lUdng lón eó thè gay tàc dóng cà cho nhùng khu
vUe rat xa.
Dòì VÓI mot so loai dù àn, càc nhà khoa hpc dà tóng két càc
tàc dòng do càc giai doan boat dóng kbàc gay ra. Cac tòng két
này eó thè djnh hùóng cho chung ta xàc djnh cac nguòn gay tac
dòng, trành bò sót nhùng tàc dòng mot càch dàng tièc. Vi v^y
dòi VÓI du àn cu thè, viée tham khào càc bàn buong dàn là rat
càn thiét va bò ieh.

2.5.2. Xàc dinh càc bién dói mói trUdng

Càc nguón gay tàc dòng nèu trén sé là nguyén nhàn dàn tòi
su thay dòi mòi trUÒng, cà mòi trUÒng tu nbièn va mòi truòng
xà bòi tai dja bàn boat dòng eùa du àn. Hién tai cac nb.i khoa
hoc dang co gang chi ra mot so bién dòi mang tinb toàn càu nluf
già tàng lUdng CO,, CH„ NO,.... (càc chà't khi nhà kinh) làm
tàng hiéu ùng nhà kinh dÀn dén tàng nhiét dò trai dàt va mot
loat bé qua sau dò nhu tàng mUc nUòc bién, tAnf» tbién tai. bién
dòi khi bau theo buòng bàt Idi,... Viée su dung CVC trong còng
nghiép làm lanb là nguyén nhàn làm s u y ^ i à m tàng ò zòn. mot
trong n h ù n g là chàn che cbd cho cupe song con ngUÒi va bé
sinh thài. N h à n loai dang tàp t r u n g mpi eó gang de tim cac
giài p h à p han che va dàn dàn loai bò n h ù n g tàc dòng eó hai
dén mòi trUÒng.
Mot vàn de khàc cùng kbièn nhàn loai quan tàm là suy
thoài tài nguyén. Vói mùc tàng trUdng kinh té cao, vói dàn so
ngày mot dòng, tài nguyén dang dUde khai tbàc ngày mot nbiéu
de dàm bào va nàng cao cupe song vàt chat va tinh thàn eùa con
nguòi. Dién tich rùng hi thu hep, nhiéu loài dang bj de doa tuy^t
chùng, kboàng san dang bj can kiét dàn dà kbièn nbiéu nhà khoa
hpc xét lai y tuòng phàt trièn kinh te trung tàm de di dén thóng
nhà't mot buón^ phàt trièn mói, - phàt trièn ben vùng.

90
 Ò quy mò nhò hdn, càc t h à n h phàn mòi trUdng cùng hi bién
dói do boat dóng eùa con ngùòi. Mot dU àn thùy dién vói viée
hinh t h à n h hó chùa làm thay dói che dò thùy vàn ha luu, giàm
phù sa bòi dàp cho chàu thò, xói Id lòng song,...
Khòng khi xung quanh nhà mày giày hi nhiém nhùng chat
gay mùi khó chiù rat de nhàn biét. Nhiéu doan song hi ó nhiém
dén nói sinh vàt ché't hoàc phài di cU di ndi khàc.
Nhu vày, rò ràng boat dóng eùa con ngUÒi dà gay nén bién
dói nhiéu thành phàn eùa mòi trUÒng dòi hòi chùng ta phài
dành già dùng va eó bién phàp xù li. Hàu nhU tàt cà càc quyén
eùa trai dàt déu dang chju tàc dòng: Khi quyén, thùy quyén,
sinh quyen, dja quyén,... Hình 2.7 duói day minh hpa kha nàng
gay bièn dòi càc thành phàn mòi trUÒng va càc tàc dóng dén
cupe song con ngUÒi.
Hai loai bièn dói mòi trUdng dang dUde chù trpng nghièn
cUu bién nay là suy giàm chat lUdng mòi trUÒng song va suy
thoài tài nguyén.
Rò ràng con ngUÒi song càn khòng khi de thd, nUóc de uòng
va phue vu càc sinh boat khàc. Thè nhUng khòng khi d nhiéu
ndi dà bj suy giàm chat lUdng, biéu hién d nóng dò càc chat eó
hai tàng lén. Dàc biét tai mot so thành phò lòn eó nén còng
nghiép phàt trién, giao thòng nhón nhjp, khòng khi bj ò nbiém
dén nói dòi khi con ngUÒi càm thày ngat thd. Nuòc saeh cung
càp cho loài nguòi trd nén khan bièm do màt rùng, làm màt khà
nàng giù nùóc, do nbiém bàn càc nguón nUóc màt, nUóe ngàm.
Theo dù bào eùa càc nhà khoa hpc thi vàn de này sé càng trd
nèn nghiém trpng d nhiéu ndi trèn thè' giói do tàng trUdng kinh
té, tàng dàn so.
Tài nguyén dàt bj suy thoài nghiém trpng. Do khai tbàc
kbòng hdp ly nèn nbiéu vùng dà trd nèn hoang hóa khóng thè
tròng trpt, dac biét là d vùng trung du, mién nùi vói dò dóc lón
va lóp phù thùc vàt bj tàn phà. Hién tUdng sa mac hóa, a - xit
hóa dang dién ra d nhiéu ndi va gàn day nhà't là sU lam dung
91
Viée dò tbj hóa. md ròng giao thóng dang làm giara dang ké
dién tich dàt canh tàc. Nhiéu loai tài nguyén kbàc cùng d tinh
trang suy thoai tUdng tu- Vi vày. muòn thiét ké mot dù an phat
trién phài tinh dén khà nàng gay tàc dóng eùa chùng dén tài
nguyén va mòi trUÒng.

2.5.3. Phàn tich, du bào càc tàc dóng cu thè

0 phàn trén chùng ta mói cliì de càp dén tiém nàng. khà nàng
gay tàc dóng eùa dù àn dén mòi trUdng. thòng qua càc suy luàn lo
gic hoàc àp dung kinb nghiém eùa dù àn tUdng tu tnidc dò.
Bay giò chùng ta sé xem xét chi tiét hdn cac tàc dòng cu
thè, dù bào dién bién eùa nò cùng nhu tàc hai ma nò eó thè gay
ra cho mòi trUòng. Day là buóc phàn tich cu the trén ed sd két
qua thu dupc eùa vièc phàn tich càc nguón gay tàc dòng, khà
nàng bién dói mói trUdng va hoàn cành cu thè eùa dù àn.
Chàng ban qua trình dot than trong nhà may nhivt di^n
phàt sinh càc chat khi dòc va bui. Càc chat này eó thè gay bién
dòi mòi truòng kbi va nhiéu tàc bai dén sue khòe con nguòi. Vàn
de dàt ra là vùng nào sé phài chju càc tàc dòng này? Rò ràng
néu òng kbòi nbà mày cao thi vùng tàc dòng eó thè md ròng
nhùng mùc dò gay hai lai eó phàn giàm di. Hdn nùa huóng gió
thjnh hànb kbu vUc góp phàn quyét djnh vùng se phài chju tàc
dòng nhiéu hdn - dò là vùng xuói chiéu hifóng gió thinb bànb
tinh tu vi tri nhà mày.
Vi du trèn dàt ra mot và'n de bèt sue cu thè. dò là vàn de ó
nhiém do boat dòng dù àn gay ra. Càc chat tbài lòng va chat
thài kbi. sau khi xà thài vào khi quyén hoàc thùy vUe .sé lan
truyén trong mòi truòng. De du bào lan truyén càc chat thài
tbuòng phài dua vào càc mó hình toàn hoc. Hién dà eó nhiéu mó
hình loai này dxn)c phàt trièn cho phép tinb toàn pbàn ho nóng
dò chat ó nbiém trong kbi quyén hoàc d càc thùy vUc.
92
 I
I II .e
e

Mtrc song
2^ w e

_ o •Il -^S c
z o x: •« > H O
• 4- + 4- +

e
«o

CT 4(1)'

t
ie .£ ^ -
e
<j
0)

•m
JC M O)
J a
£ ^^^
fi S
fi S ?
e
ì £ zo
e
• • •
z • • •

o
u
e e
o o
u a o a e
O

i±^ L X ^ Ì:T
c
(0 a> ^
K <0 E e
e e a £
£ ai > DI
co
e •o >
•8 C
C U o
•o •o
et u
£

C • Xì
-o
£
O

\ Ì:?: vv 5 ì fi
'<0
«•0 3 ^ 4D '<Q

o e o ^ ^
•<0

o
93
dién trén thUdng luu eó thè làm thay dói chat lUdng nUóc song,
dkc biét là giai doan dàu tich nUóc. nhiéu chat hùu ed bj phàn
bùy tbòi rùa làm cho ó xy hoà tan giàm va tàng BOD trong nuóc
song. Già su d ha luu dàp thùy dién eó nhà mày cà'p nUóc cho
thành phó. chùng ta phài xae djnh xem chat lUdng nUóc dàu vào
eùa nhà mày eó bj ànb hUdng khòng. Mot mò hình tinb toàn lan
truyén chat ò nbiém eó tinh dén khà nàng tu làm saeh eùa nUóc
song dxióc thiét làp sé tra lòi dUdc càu hòi này, vói mùc dò chinh
xàc nào day. Két qua tinh dUdc là ed sd de eó bién phap, giài
phàp xù li nude dàu vào eùa nhà may.
Hién nay vói sU trd giup eùa may tinb dién tu. cac mò hình
dà dUde làp trìnb thành càc phAn mém rat tién cho viée su.
dung Mot so phàn mém dà dUde giòi thiéu su dung d mot so
nuóc cho két qua tòt. Càc mò hình loai này tbifòng là mò hình
lan truyén chat ò nhiém trong dàt. trong nU(V. trong kbòng kbi,
ngoài ra, con eó càc mò hình dành già tàc dòng ò nhiém dén mói
trUdng, mò binb su dung bop ly tài nguyén cho dxi àn,... Mot so
mó hinh sé dU(^" giói thiéu trong càc phàn sau, phàn ckc pbUdng
phàp su dung trong DGTDMT va phan dành già tàc dòng dén
mot so thành phàn mòi trUÒng.
Tu hình 2.7 cho thà'y càc tàc dòng cuoi cùng ma ta càn quan
tàm. Dò là càc tàc dóng dén cupe song con ngUdi va bé sinh thài.
Vày ed sd nào dUde dùng de dành già tàc dóng cu thè eùa du àn dé'n
sue khòe, dén tién nghi cupe song, dén mùc song eùa con ngUdi, dén
càc loài va ndi cxi trù eùa chùng trong bé sinh thài.
Bang nhùng két qua nghién cùu. càc nhà khoa hpc dà xàc
djnh dùdc nhùng tiéu chuàn de dành già mùc ànb bùdng eùa
tùng yéu tó hoàc tó hdp càc yéu to dén mói trUdng nói chung,
dén con ngUÒi va bé sinh tbài nói riéng. Càc tiéu chuàn này co

91
thè là nóng dò giói han chat ó nhiem ma khi vUdt qua nóng dò
này thi sue khòe con ngUdi va boat dóng eùa he sinh thài co thè
bj ànb buòng xàu. Tó chùc y té" the giói dà xuà't bàn danh muc
càc tiéu chuàn loai này. Chàng han, tiéu chuàn doi vói mot so'
chà't ó nhiém khóng khi dUde chi ra d bang 2.2. Càc tiéu chuàn
chat lUdng nUóc ngàm, nUóc màt, nUóc bièn ven bò, dàt,... cùng
dà dùdc thành làp. Danh muc càc tièu chuàn này ngày mot dai,
tinh dén rat nhiéu khia canh. Day sé là nhùng ed sd xàc dàng de
chùng ta dành già tàc dóng eùa chat ò nhiém tu càc nhà mày, xi
nghiép dén cupe song. Chàng han, bang mò hình tinh toàn lan
truyén ta eó thè xàc djnh dUde nóng dò càc chat này tai mot
diém nào day, sau dò, so sành vói tiéu chuàn ta sé dành già
dUdc khà nàng ànb bUdng eùa chùng.
Bang 2.2. Vi du ve hudng dàn cua to chùc y te thè giói doi vói
chat iUdng khóng khi

Chat ò nhiém Thòi gian Don vi (Nóng dò chàp Ghi chù

•
do nhàn)

Nitrogen dioxide NOj Ih Mg/m^ 400 .

Sulphur dioxide SO^ 24 h ng/m^ 100

Carbon monoxide CO lOphùt Mg/m^ 500

Cadimium (Cd) 1h ng/m^ 350

Thùy ngàn (Hg) 1h lig/m^ 30

8h ^g/m^ 10

Chi (Pb) 12 thàng ^g/m^ 10-20 Cho vùng

dò thi

12 thàng Mg/m' 0,5-1.0

95
bang, càc dja phUdng cCuig thiét làp tièu chuàn cho riéng minh.
Vi vày. kbi dành già thuòng phài tinh dén mot vài danh muc
tièu chuàn càc loai.
Dòi vói bé sinh thài. vièc xàc djnh tièu chuàn gay tàc hai
khó hdn. song càc nhà khoa hpc cùng co gang xàc djnh dUdc mùc
dò eó thè chiù dùng dUde eùa bé sinh thài dòì vói mot so loai
chat thài. Chàng han dòi vói SO, làng tu khi quyén xuóng thi
mùc chju dùng eùa bé sinh thài vùng nhiét dói khàc nhiéu so
vói bé sinh thài vùng ón dòi va vùng cUc. He sinh thai vùnp
nhiét dói rat nbay càm vói SO. làng dong. nghìa là sue chju
dùng eùa ebùn^g rat kém. Vi vày khi xày dung cac du an phàt
thài SO2 phài tinb tói tiéu chuàn này.
Ngày nay ngUÒi ta con dUa ra càc tiéu chuàn dam bao tién
nghi eùa cupe song nhU tièu chuàn thàm my. tièu chuàn thièn
nhién, chàng han nbU dién tich eày xanb, mat nU(k- trén dàu
nguòi, kboàng càch xa ckc bài thài. dién tieh san ehdi. ndi nghj
ngdi, giài tri,... Day là nhùng ed sd cu thè su duTig trong
DGTDMT.
Trén quan diém kinh té mói trUdng, cùng dà xàc làp dupc
nhùng diéu kién dàm bào phàt trién san xuà't d mùc tòi Uu.
Theo dò ckc boat dòng phàt trién cung càp bang bòa, dich vu
cho con nguòi nbUng dóng thòi cùng gay nhùng tàc dóng dé'n
mòi trUÒng xung quanh. TrUóc day, trong danb già hiéu qua
kinh té eùa mot dù àn ngUÒi ta chUa tinh dén càc tàc dòng này.
Song thùc ra, nèu tàc dóng theo huóng eó Idi thi chinb nò dà
mang lai Idi ieh, con néu gay hai thi phài coi là chi phi. Viée uóc
tinh Idi ieh, chi phi mòi trUÒng con gap nhiéu khó khan, vi
nhiéu yéu tò mòi truòng khòng thè tinb dUdc bang tién thóng
qua tbj truòng. Hién tai dà eó mot so phUdng phàp uóc tinh càc

96
idi ieh, chi phi này giùp cho vièc dành già dU àn dinh lUdng hdn,
theo dò nguòi ta dà xàc dinh dUdc mùc san xuàt tòi Uu, dò là
mùc boat dóng dem lai Idi ieh xà bòi cao nhàt. Ldi ieh xà hòi d
day bao góm cà Idi ieh eùa chù du àn va Idi ieh cóng dóng xung
quanh.
Né'u tà't cà Idi ieh, chi phi mói truòng eó thè Uóc tinh vói
mùc dò chinh xàc nào dò thi chùng ta eó thè su dung càc chi tiéu
kinh té de dành già du àn. PhUdng phàp dành già chi phi. Idi
ieh md róng dùa trén càc chi tiéu kinh té nhù bé so hoàn vòn nói
tai, già tri hién tai ròng, ty so'Idi ieh, chi phi dà dUdc àp dung eó
hiéu qua dói vói mot so' loai dù àn. PhUdng phàp này sé dUdc
trình bay chi tiét d càc phàn sau.
Trong qua trình dành già càc tàc dóng dén mói trUÒng, phài
chù y tói tàm quan trpng eùa chùng. Thuòng thi nhùng tàc
dóng dén sue khòe cóng dòng dUde coi là eó tàm quan trpng lón,
tiép dò là tàc dòng dé'n càc bé sinh thài, càc loai tài nguyén dàc
thù, nbay càm. Viée dành già tàm quan trpng eó thè giùp ta
dành già tóng quàt tàc dóng chung eùa dU àn. Né'u ta ma hóa
dUdc mùc tàc dóng. tàm quan trpng eùa chùng tbi eó thè dành
già dude tàc dòng tòng hdp nhu là tóng càc tich eùa hai thóng
so' này. Càc ky thuàt nhu vày sé dUde de càp chi tiè't hdn d
chUdng sau.

2.6. BIÈN PHÀP GIÀM T H i É u VA QUÀN LY TÀC DÒNG

Tu phàn tich dành già càc tàc dòng mói truòng eùa du àn
cho thà'y khi dU àn boat dòng sé kéo theo nhiéu tàc dòng eó hai
cùng nhu eó Idi. Trong pbàn này chùng ta sé de càp tói viec xàc
djnh càc phUdng phàp nhàm giàm tbièu tàc dpng eó hai va
quàn ly càc tàc dòng mói truòng.

97
 - Tim kiém nhùng phUdng thùc tién h à n h tòt nhàt. nhàm
loai bò hoàc tói tbièu hóa càc tàc dóng eó hai va phàt buy su
dung tòì da nhùng tàc dóng co Idi.
- Dàm bào cho cóng dóng hoàc càc cà thè khòng phài chju
chi phi VUdt qua Idi nbuàn ma ho nhàn dxióc.
De dat dUde muc dich này, càc phUdng àn giàm thiéu phài
dUde thùc hién dùng thòi diém va càch thùc nhu dxióc nèu trong
bào cào DGTDMT.
TrUde kbi tién hành buóc tini kiém càc bièn phap giàm
thiéu va quàn ly ckc tàc dòng, càn phài thu tbàp càc tbòng tin
tài liéu sau:
+ Két qua nghién cùu ve và'n de giàm tbièu va quàn ly tàc
dòng.
••- Lién bé vói càc tó chùc, ed quan, cà nhàn co thè cung càp
thòng tin eó lién quan tói càc vàn de dang dupe quan tàm.
+ Càc nguòn thòng tin khàc.
Day sé là ed sd de xem xét, tim kièm càc bièn phàp giàm
tbièu va quàn ly tàc dóng hiéu qua nhàt.
TrUóc hét ta xét tràch nhiém eùa chù du àn trong viée thUc
hién càc bién phàp giàm tbièu va nhùng Idi ieh dai han co thè
dem lai cho chù du àn khi thùc hién bién phàp này.
Thùc tè cho thà'y càc tàc dóng bàt Idi thuòng vUdt qua pham
vi eùa du àn, nghìa là nò tàc dóng dén vùng xung quanh.
Nhùng ngoai ùng nhu vày buòc phài eó chi phi de khàc phue,
chi phi này lai khóng dxióc tinh dén trong qua trìnb phàn tich
kinh té du àn ma còng dòng, xà bòi phài chi tra. Vi vày de dàm
bào phàt trièn ben vùng. càc chù du àn phài eó tràch nhiém tinh
thém càc chi phi ngoai ùng suó't tuoi thp du àn. Day là ed sd de
98
nhà nUóc va càc ed quan yéu càu chù dU àn tbUe thi càc bién
phàp giàm tbièu nhàm trành hoàc tói thiéu hóa tàc dóng thóng
qua thay dói thiét ké hoàc làp ké hoach quàn ly tàc dóng, giù
chùng d mùc eó thè chàp nhàn dùdc.
Trong khi nhiéu chù du àn phàn nàn ràng viée tich góp chi
phi ngoai ùng làm tàng chi phi eùa dù àn thi mot so khòng it dà
nhàn thùc dùdc ràng mot thiét ké' tòt. mot ké hoach quàn ly tòt
sé giùp tiét kiém dUde nhùng khoàn lón. Trong nhiéu trUÒng
hdp, tbue hién giàm thiéu eó thè gay chi phi lón trong thòi gian
ngàn nhUng né'u tinh trong thòi gian dai tbi lai ré hdn.
De eó dUde bién phàp giàm tbièu hiéu qua, rò ràng phài
nàm vùng bàn chat, quy mò eùa tàc dòng va càc và'n de lièn
quan. TrUóc hét phài biét thùc chat eùa vàn de, xem xét mó'i
lién quan tói sue khòe cóng dóng. bé sinh thài, suy giàm tài
nguyén va mòi truòng. Néu là ò nhiém phài quan tàm tói nguón
gay ò nbiém, dò là nguón diém, dUòng hay nguón màt, ngoài ra
phài biét khà nàng gay hai eùa chà't thài. Tiép dé'n phài xét xem
vàn de eó càp bàch khóng, nghìa là tàc dòng thè hién ngay hay
tiém àn, tu dò quyé't djnh giàm tbièu hay chò eó thèm thóng
tin. Sau nùa càn tini hièu khà nàng nhàn thùc eùa còng dóng
dòi vói càc và'n de này, cùng nhu néu bj tàc dòng tbi dàn chùng
eó ngàn chàn dUde khòng, eó thè giàm tbièu tàc dóng dUde
kbòng? Mot vàn de khàc dUde dàt ra là ai sé dUde Idi, ai phài
chiù chi phi, liéu eó khà nàng giàm tàc dóng eó hai thóng qua
trd càp de bù dàp thiét hai khóng.
Tu nhùng diéu hièu biét trén, sé giùp quyé't dinh càc bién
phàp thuc thi giàm tbièu tàc dòng eó hai. Thuòng thi càc bién
phàp này phài dUde cà chù du àn, ma cu thè là nhùng nhà thiét
ké, dòi ngù DGTDMT xem xét va quyét djnh. Dùa vào bàn chat

99
eùa tàc dòng. su diéu chfnh trong qua t n n h thiet Ke ma co me
chon mot so huóng sau de xù li va quàn ly càc vàn de:
- Dua ra phUdng thùc mói de dàp ùng nhu càu.
- Thay dói quy hoach. thiét ké.
- Tàng cUÒng boat dóng quan ly kiém .soàt.
- Thay dói ndi dàt du an. chò ò boàc ndi cxi tru.
Tuy nbièn, eó nhiéu càch tiép càn kbae nbau trong v i ^
•y '^ -y

thuc thi càc bién phap giam thiéu va quan ly tac dpng. Dòi khi
nhùng nguòi trong dòi DGTDMT qua chù trpng tim kièm nhùng
bién phàp hién dai de giai quyét nhùng vàn de lòn ma quen màt
nhùng bién phàp thòng tbuòng nbung cùni: rat hiéu qua. Chàng
han d Viét Nam kbi xày dung duòng sa, nbà cUa rat it kbi dòn
vi tbi cóng tbuc bién càc bièn phàp che chàn ngàn bui. Vi vày
bàt eù bién phàp nào, dù lòn bay nbò, nìiUn^; co ttàc dun^: giàm
tbièu tàc dòng eó hai tbi phài thùc thi. Nhùng bién pliap cu thè
dà dUde xem xét dUa ra dUói dan^ tra cùu dòi vói tùng loai du
àn. Chàng han càc bién j^hàp giàm tbiéu càc tàc dong eùa du an
xày dUng duòng bò, duòng cao toc dà dUde liét ké trong sàch
huóng dàn DGTDMT eùa Ngàn hàng the giói (xem bang 2.li).
Nhu vày hàu nhU tàt cà còng doan. qua trình xày dùng,
vàn hành, quàn ly dù àn phài tbUe hién rat nhiéu bién phàp
giàm thiéu. Thòng tbuòng ò càc nUóc phàt trién, mot so bién
phàp dà dUde quy djnh, chàng ban xày dùng càc còng trinh lón
phài eó càc lóp che chàn, mot so bang muc phài làm vào thòi
gian dém. Tuy nhién mot so' nùóc dang phàt trièn chUa eó càc
qui dinh loai này, nén trong bào cào DGTDMT phài hình dung
bèt càc tàc dóng va bién phàp giàm tbièu. Ò nhùng nUóc eó quy
boach phàt t n é n tòt, quàn ly dude còng nghé thi eó thè giàn lU(?c
nhiéu rbi tiét ve vàn de này dòi vài dxi àn cu thè. Nghìa là quy
100
hoach tot, quàn ly tot cóng nghé sé bào dàm tó'i tbièu hóa tàc
dóng. Song d mot so nUóc khàc, ngay cà cóng nghé san xuàt, vi
trì dàt dù àn cùng phài dùdc xem xét ky, thóng qua phàn tich,
so sành VÓI càc phUdng àn thay thè. Ngay cà cóng nghé xù H
chat thài cùng dà dùdc tiéu chuàn hóa d mot so nUóc. Nghìa là
càc bién phàp loc bui tU khi thài, xù h nUóc thài, ràc thài,....
dUde xem xét ky trong luàn chùng ky thuàt nén nhóm dành già
chi càn liét ké chùng trong bào cào DGTDMT. Tuy nhién d mot
so nùóc trong dò eó nude ta thi viée xem xét càc phUdng àn xù H
chat tbài dUde quy djnh phài dUdc de càp trong bào cào
DGTDMT.
Bang 2.3. Giàm nhe tàc dóng dói vói dUòng giao thòng
va duòng cao toc

Nguón: theo [111 trang 441

Tàc dóng truc tiép tiém tàng Càc bièn phàp giàm nhe

Càc tàc dóng tri/c tiép

1 Tram tich. càn trong càc dòng
suoi tàng lén do ành hi/òng cua
SL/ xói mòn tai càc còng tru'òng
xày di/ng va càc dóng chat thài.
càc bài dàt nén di/òng va càc
diém giao nhau trén diTòng mòi.
Bào ve che chò càc bé màt nhay
cam bang lòp phù giCf ni/òc hay vài,
bang càc lòp phù thac vàt càng som
càng tot.

2 Si/ nhiém ban dàt va ni/òc do Thu thàp va tài che càc loai dàu
dau. mò. nhién liéu va sdn trong nhòn.
càc kho thiét bi, càc nhà mày Trành càc si/ co chày tran trong
san xuàt r\h\j3 dOÒng. viec van hành

101
 1
3 Ó nhiem khóng khi ìù cac nhà mày
1 Làp dàt va vàn hành cac thiét bi
san xuàt nhua dubng. hàc h
4 Tiéng ón va bui cuc bó
5 Ó nhiém khóng khi va tiéng ón
do vàn hành mày trong nhòng
vùng dòng dàn co dUÒng cao toc
chay qua. dàng chù y là cac khu
vi/c thành phó hay cac vùng
nòng thón dóng due
6 Si/ bi6n dang ve canh quan do càc
dUDng dàp cao (cho xe hja). dUDng
de va càc càt xè sàu (deep cut), càc
dóng dàt dà va cac hoat dòng khai
thac dà (mò dà)
7 Là dcft. sut lùn. sut \à va càc
hién ti/Ong tròi dàt khàc trong
càc càt xè di/Òng
102
kiém soat va khóng che ó nhiém
khóng khi
Todi nube xuóng di/Òng theo dinh
ky hoàc tudi nhe dàu ò càc con
duùng tam thài.
- Phài co ké hoach làp va t)ào
dJdng bó phàn giàm àm ò thiét bi.
- Dói hòi SI/ tuàn thù thèt de càc tièu
chuan va càc lich bào d i ^ n g (hay
Sii dung cac nhién héu thay thè) d ^
giàm ò nhiém khòng khi
- Nàng cao khà nàng quàn fy giao thóng.
tàng cutr»g giao thòng còng oòng
- Su dung càc dò àn kién trùc 64
tao nèn si/ hai hòa "vói cành quan
mói truòng '
- Tròng lai eày trèn càc bé màt bi
bién dang.
- Xày dung càc cóng trinh thoàt nude
khi can thiét de giàm nji ro. càn cà vao
càc cuòc diéu tra truòc dò
- Sàp xép lai càc tuyén diròng de
trành cac khu vi/c khóng on dinh
mot càch co hCru
- Hàn gàn lai càc vét nùt. xè duòng cho
duTìg két càu (càc txit tUOng bang bé
tóng. xày duhg cac bùt tutng khó. càc
sot dUhg dal de dàp lùy w....) |
8 - Tàng so lUOng càc ettì thoàt ni/òc.
Si/ xói riìón eùa dat ben dUÓi
nén diròng co càc dòng chày tap
trung xói vào ti/ càc eong thoàt
naòc hay càc rành nLfòc .
9 - Cung cap càc thùng ràc hay càc
Ràc ben lé dUÒng
10 Càc diéu kién phàt sinh nguy
hiém ò nhùTig ndi ma càc cóng
tnnh dàng xày di/ng, lam càn trò
càc con di/òng dà tón tai ti/
tri/òc.
11 Làm bién doi he thóng thoàt
ni/òc màt dàt va he thóng thoàt
ni/òc tàng dàt càt (noi ma càc
vét nirt xè diròng chàn càc tàng
ni/òc va càc suoi ni/òc dàt ò trèn
cao).
12 Phà hùy càc thàm thuc vàt va sinh
vàt hoang dai a ngay tai ndi nrìà
ditJng cao toc duOc xày dUhg
13 Phà hùy hay làm thiét hai càc
ndi CI/ trù eùa càc sinh vàt
hoang dai trén can. cac nguón
sinh hpc hay càc he sinh thài
can duoc bào ve.
- Dàt càc he thong óng tièu ni/óc
(miiOng màng, cóng, rành) de trành
càc tàc dóng eùa ni/òc do xuóng.
- Lót càc bé màt tiép nhàn bang dà,
bang bé tóng.
bài ràc .
- Khuyèn khich ra càc qui dinh va
luat ve thài ràc
- Oi/a vào do àn thiét ké nhùtig
bién tin hiéu thich hdp trén di/òng,
bao góm cà chiéu sàng.
Làp dàt càc cóng trinh thoàt ni/òc
day dù.
Bó tri lai d ndi co the de vòng sang cac
khu vut ngoai le, duOc xàc dinh bòi càc
cuòc diéu tra khào sàt tùrig buóc.
Qui hoach càc tuyén di/òng giao
thóng Quóc già co gang trành vi tri
eùa càc vùng nhay càm va dàng
chù y.
103
14 Làm bién dói ve che dò thùy
vàn eùa càc vùng dàt/ìgap ni/óc
do cac di/òng dàp cao. gay ành
hoòng co hai dén cac he sinh
thài
15 Làm giàn doan càc tuyén di trù
eùa càc sinh vàt hoang dà va
vàt nuòi
Tàng si/xung dot vói dòng vàt
16 Ve sinh kém va nhiéu chat thài
ràn sinh ra trong cac trai xày
di/ng va càc vj tri còng trinh
17 Co thè truyén càc bénh de lày
ti/ càc cóng nhàn tdi nhàn dàn
, dia phLfdng va ngi/dc lai
18 Tao ra càc ndi ci/ trù nuói dUQng
tam thdi cho muói. càc vàt
truyén bénh nhu là cac ao tu ...
19 Tao ra hành lang lan truyén
bénh tat ti/ co dai va càc sinh
vàt co hai khàc
20 Si/ xàm pham dat dai do càc
còng nhàn xày di/ng
104
-Bó tn lai de irann cac vung uai
rìgàp n\jac
- Làp dàt càc cóng nUòc ngàm.
càu. vv khi càn thiét va càn ci/
vào càc chi liéu thóng qua càc cupe
diéu tra ve thùy vàn truòc kia
- Xem phàn " dàt ng^p nube"
- Bó tri sàp xép lai de trành càc
tuyén di tru quan trpng
- Tao càc hành lang qua l^i cho
dóng vàt.
Cung càp càc nhà ve sinh luu dòng
tam thòi d càc vi tn thich hdp
Khàm si/C khòe dinh ky cho cóng
nhàn. c6 diéu tri khi càn thiét
Dành già sinh thài càc vàt tnjng
gian trong càc khu còng Iri/dng.
thi/c hién ve sinh ti/ng buòc Ò
nhùng ndi eó thè. trành tao ra càc
ndi cu tru eùa vàt truyén bénh
Thiét làp dich vu bào ve dòng thi/c
vàt va càc diém kiém tra nx)i truòng
eó lièn quan
Cam xàm pham trong suÓt thdi gian
xày di/ng
21 Nhàn dàn song hdp phàp tai con
di/dng dò phài di chuyèn va dinh
ci/ lai nìót càch hdp ly Nhùng
thành phó va càc vùng trang trai
giàu eó gàn dò. nhiéu ngjdi eó
khà nàng nhiém bénh
22 Si/ tèe nghèn trén càc con
duòng ti/ càc già dinh tòi càc
trang trai vv dàn dén tàng thòi
gian di lai
23 Giàm SI/ vàn chuyèn thó sd trén
hành lang di/dng cao toc (do
quyén ve phàn di/òng eùa
nhCfhg ngUdi diéu khién càc
24 phiTdng tién thò sd bi giàm hoàc
bi càn trd).
Càc tac dòng giàn tiép
25 Dem lai si/ phàt trién thi/dng
mai. phàt trién còng nghiép. ndi
dinh CI/ doc 2 ben di/dng làn
chiém màt di/dng khóng kiém
soàt dado.
26 Si/ chuyèn chò eùa càc phjdng
tién Cd giòi hòa tàng lén (co the
tàng phu thuòc vào nhién liéu
di/dc nhàp khàu)
- Dinh CI/ bàt buóc.
- Co SI/ boi thuòng thiét hai thòa
dàng va cóng bang, eó nhijfng bién
phàp giàm thiéu khà nàng nhiém
bénh.
Bó tri mot càch tnich hdp càc
duòng giao nhau. cau vUdt. figa ti/
theo dùng thiét ké.
- Xày di/ng va thi hành càc bién
phàp an toàn va ké hoach khan càp
(bao góm càc thiét hai do lan tran
ngàu nhién)
- Li/a chon càc tuyén dUdng dàc
biét cho viée vàn chuyén càc vàt
liéu dóc hai
Xem phàn quàn ly tai bién cóng
nghiép". "an toàn va sue khòe cóng
dóng"
Phói hdp vói càc ed quan qui hoach
SLf dung dàt d tàt ca càc cap. trong
thiét ké du àn va dành già mói
tri/òng, ké hoach phàt tnén dà dUdc
quy dinh.
Trong càc yéu tó eùa di/ àn phài
khuyèn khich su dung chuyén chò
bang phUdng lién thò sd.
105
 27 Giàm ve kinh té eùa vàn chuyén ! Càc yéu t^ di/ àn de thùc óSy san
thó sd do thay dói trong vièc su xuàt d dia phUdng va su dung càc
dung dàt va /hay làm tàng khà nrìó hinh giao thóng thó sd
nàng thay thè vàn chuyén t>àng
Cd giòi

28 Chat gó khòng eó ké hoach va Xem phàn "dUÒng giao thóng"

bàt hdp phàp

29 Khai khan dàt dai khóng eó ké Xem phàn "dUÒng giao thóng"
hoach va bàt hdp phap

30 Si/ làn chiém khóng hdp phàp Xem phàn "NguÒi bàn xù'* va " Phàt
do nhùng ngi/òi làn chiém dàt tnén di/dc dem lai". chuOng III
bàn dia eùa nhùng ngi/òi bàn xù
*

Mot diém eÀn ebù y là ehinb viée giàn^ tbièu tàe dòng. xù li
ebat tbrii lai eó thó gay ra nhùng tae dòn^: kbae. ChAng han de
xù li ràe. néu dem dot thi gay ò nbiéin kbi. néu dem ebón tbi
gay ò nhiem nUrie. ve sinh mói truònp kbòng bao dàm. Vi vAy
phài eàn doi eàe bién phap giàm thiéu, tim ra va ap dung bé
thóng giàm thiéu hiéu qua nhàt. thUe tbi nhàt. Day là eóng vi^e
rat phUe tap. de gay t r a n b eài va eùng là mot trong nhùng ly do
eàn eó sU tham già góp y tu vàn eùa cóng dóng trong suót qua
trinh DGTDMT. Rat nbiéu bién phàp giàm tbiéu duoe dua vào
trong bào eào DGTDMT nliùng qua qua trinh tu vàn, tliani
khào y kién dà phài thay dòi.
Mot diém nùa eàn lau y là trong nhiéu bào eào DGTDMT.
eàe bién phàp giàm thiéu dxiòc dUa ra nhùng lai thiéu phurtng
tién tbue ibi. Diéu này eàn phài dùOe ehàn chinb. Ngay tai
California (My), do phàt bién dxióc ké hó nàv nén ebinh quyén
yéu càu phài àp dung mot so ehi tiéu buóng dàn sau:

106
 - Khai tuyèn bó rò mue tiéu eùa vièc giàm thiéu va giài
thieh tai sao lai de nghi thiic hién.
- Phài giài thich nhùng dàc trUng eùa bién phàp giam thiéu
va làm the nào de thiet ké va thùc hién.
- Dinh rò tiéu chuàn de thàm dinh sU thành còng eùa bién
phàp giàm thiéu.
- Cung cà'p nhùng bién phàp giàm thiéu dù pbòng cho
trùdng bop két qua kiem soàt cho thày tiéu chuàn thành còng
khòng dàm bào.
- Chi rò: Cd quan, to chùc, cà nhàn chiù tràch nhiém tbùe
tbi eàe bién phàp giàm thiéu va ehi rò ndi eàn thùc bién eàe bién
phàp dò.
- Xày dùng qu^ trình tbue hién.
Ngoài viée giàm thiéu bang càch thay dòi vi tri dù àn. thay
dòi còng nghé, xày dùng, thiét làp eàe bé thòng \ ù li. ngàn chàn
tàe dóng, dòi khi ngùòi ta con su dung bién phap dén bù hoàc
dén dàp cho cóng dóng hùng chiù bau qua eàe tàe dóng khòng
thè giàm thiéu dùdc. Màc dù rat khó xàe dinh so tién phài tra là
hiio nbiéu va ai sé là ngùòi dùdc nhàn tién, song y tùdng dén bù
eó thè giùp giài quyét nhùng tai tièng va tbùe hién dùde muc
tiéu ma DGTDMT dàt ra.
Co nhièu càch tbùe hién su dén bù này, chàng han néu dù
àn gay ó nhiém mòi truòng d mùe dò nào dò ebo vùng eù dàn
xung quanh. chù dù àn eó thè giùp phùdng tién giài quyèt thiét
hai nhù góp phàn xày boae trang thiét hi thém cho bénh vién,
cung càp mién phi mot so loai tbuòe men pbòng trành boae diéu
tri eàe loai bénh dàe thù. Khi dù àn gay rùi ro ebo mòi trùdng,
ho eó tràeb nluéin giài quyèt bau qua thóng qua mua bào hiém
boàc dau tu trùc ticp.

107
dóng co hai, dàc biét là khi thiéu vón. Trong trùdng hdp này co
thè su dung quy mòi trùdng, nhàm giùp eàe dù àn tàp trung eóp
vón, buy dóng vón de giani thiéu tùng bude cac tac dòng. lù tae
dóng eó hai lón dé'n càc tàe dòng gay it tàe hai hdn.
Tóm lai. viée .giam thiéu boàc quan ly tàc dòng phai dùdc
nghién eùu de xuàt ngay tu nhùng bude dàu eùa DGTDMT. Cae
tài liéu cóng bò trong phàn lùOc duyét va xae dinh mùe ilo.
pham vi tàe dóng eùng phài de eàp dén vàn de này. Trong bao
eào DGTDMT phài trinh bay ehi tièt eàe bién phap giani ibiéu
va càc de nghi sua doi hay chàp thuàn eùa chù du an.
Tron;^' tbùe té eùng eàn eó su mém déo trong de xuàt eùng
nhù àp dung eàe bién phàp giam tbiéu. Mot màt. eàe tae dòng
eó hai phai dxióc giam nbe, màt kluie. mot so phuting phap qua
tón kém va kbòng eàn thiet phài dùdc tbay the. Diéu dò eó
nghìa là ckc bién phàp giàm thiéu phài eó tinb biéu qua (giani
dxióc tàe dóng) va kinh té (trành dùdc ehi tién eùa, sù( lue
khóng eàn thiét). Kinb n^biém cho thày. vice thiét làp ckc
phùdng thiic giàm tbièu tàc dóng càng som tbi tinh ìiiéu (jun ve
kinh té càng cao.
Càc két qua thu dùde eùa bude này khóng ehi ^iùp ieh elio
chù dù àn ma eà cho ngùòi làm eóng tàe mói trUdng. ngùdi ra
quyét dinh tbùe thi dù àn va ebo eà eóng dong. Vi vày. trong
DGTDMT phài làm tbàt tot bude này.

2.7. LÀP BÀO CÀO DGTDMT

Toàn bò két qua nghién cùu, dành già d càc pbàn trèn (va
eà mot so phàn sau nay) phài dudc ebon loe t n n h bay trong bào
cào DGTDMT. Vi vàv khàu .soan thào bào eào dóng vai trò quan
trong. Thóng tbuòng de eó bào cào hoàn chinh phài làp bào eào
lOS
.sd bó, trong dò tòng hdp tàt cà ké't qua nghién cùu dà eó làm ed
sd de tu vàn, tham khào y kién nhiéu phia.
Mue dich eùa làp bào cào DGTDMT là cung eàp thòng tin
nhàm:
(1) Ho trd dù àn lap ke hoach, thiét ke va thùc thi dù àn
theo hùóng loai bò boac giàm thiéu tàe dóng eó bai den mòi
trùdng kinh te xà bòi, mói trùdng vàt ly va mòi trùdng sinh hoc,
phàt buy tòi da moi Idi ieh ma dù àn eó thè mang lai.
(2) Giùp Chinb phu boàc chinb quyén dia phùdng quyé't
dinb phé chuàn (hoàc khóng phé chuàn) dù àn eùng thdi ban,
diéu kién eàn dùde àp dung.
(3) Giup eyng dóng hiéu hdn ve dù àn, nhùng tàe dóng dén
mòi trùdng va cupe song con ngùdi.
Mién nay eó mot .so tén goi khàc nhau ve bào eào DGTDMT
nhù: bàn tbòng bào eàe tàe dóng mòi truòng (tiéng Anh viét tàt
là ElS); bào cào DGTDMT, bào eào dành già mòi trùdng,... Song
chung déu là tài liéu trinh bay càc két qua cuòi eùng eùa qua
trinh DGTDMT.

Bang 2.4. Nhùng dac diém cua mot bào cào DGTDMT, bào cào
ành hi/òng mòi tri/dng hay bào cào mòi tri/òng tòt

Nguòn: theo danh mue 2.1. [51

1. Tóm tàt eùa bào cào DGTDMT dù de hiéu dói vói nhùng
ngùdi khòng eó ebuyèn mòn, eóng chùng va nén de trùóe pbàn
chinb eùa bào eàq.
2. Ckc tu viét tàt và't^n tàt eàn dùde dinh nghìa, danh mue
ckc tu ebuyèn mòn eó thè dùa vào phu lue.
3. Muc lue phài ebo phép xàe dinh nhanh càc vàn de ehinh.

109
 5: Càn co phàn mó tà vàn tàt lich su phàt trién du àn bao
gom cà eàe chi tiét ve boat dóng tu vàn ban dàu.
6. Mò tà day dù dù àn boàc boat dóng dang ddóc de nghi,
muc tiéu va giói han dia ly, càc nguón vào va ra eùng nhù sa
chuyén dich eùa chùng, càc nguón vào va ra dàe biét trong giai
doan xày dùng. Càn eó càc sd dò, biéu bang va bàn dò de minh
boa eàe diém nói trén cùng n h ù pbàc hoa rò ràng hình dang eùa
dù àn sau khi hoàn thành.
7. Mò tà day dù ve hién trang mòi trùdng eó thè chiù ành
bùdng eùa dù àn, càc diéu kién ban dàu, eàe khié'm khuyé't ve
thòng tin, càc nguón so liéu, kboàng càch tói khu dàn eù, eàe ed
sd khàc va eàe diém quan trong eùa khu vUc ve sinh thài hay
vàn hóa.
*

8. Càc vi tri hoàc càc chu trinh thay the dà dù^c xem xét
dùa dé'n su ùu tién cho dia diém dùde chon; càn eó bang chùng
ve càc nghién eùu dàng tin eày tai muc này.
9. Giài trình ve de xuà't dùói góc dò kinh te, xà bòi va mòi
trùdng, càc bau qua néu khòng thùc hién de xuàt dòi vói ben de
xuàt, dia phùdng, khu viJe va quóc già.
10. Co khung qui hoach, càc eóng cu thè che qui boach.
phàn vùng xày dùng, qui hoach va càc mue tiéu ve mòi trùdng.
11. Xàe dinh va phàn tieh càc tùdng tàe mòi trùdng eó the
xày ra giùa boat dóng dù àn va mói trùdng.
12. Càc bién phàp eàn tien hànb eùng vói dù àn de bào ve
mòi truòng va su dành già ve hiéu qua eùa càc bién phàp này,
dàe biét ve bién phàp khòng che ò nhiém, quàn ly dàt, xói mòn.

no
thàm my, kbòi phue, bào ve bé sinh thài. Càc bién phàp de co
dùdc san xuà't saeh va tài che; quàn ly càc chat tón dù.
13. Ành bùdng dói vói he thóng vàn tài, chuyén chò ngUdi,
hàng hóa va nguyén liéu dén dù àn.
14. Thdi han eùa qua trình xày dùng, van hành va ngùng
8Ù dung. nhà d eùa còng nhàn. eà làu dai cùng nhù trong qua
trình xày dùng.
15. Càc ành bùdng dói vói ed sd ha tàng còng eóng nhù nhà
d, trùdng bcjc, bénh vién, eàp nùóc. thu don ràe. thoàt nùóc, eàp
dién nàng, dùdng xà, càc thiet hi giài tri, pbòng chày, cành sàt,
càp eùu. cóng vién, vUdn va eàe khu bào ve tu nhién, ành bùdng
dòi vói eàe loài eó nguy ed tuyét chùng, eàe dàe trùng sinh thài
va eàe bé sinh thài dang hi de doa. eàe trién vong dóng góp tài
chinb eùa ngùdi de xuà't.
16. Càc ành bùdng vUdt bién giói eùa de xuàt.
17. Càc ànb bùdng tieh lùy ngàn han hay dai han, tam thòi
bay làu dai, trùc tiép bay giàn tiép eùa eàe ed sd tùdng tu eàn
phài dùde xem xét.
18. Càc de xuàt bào eào hàng nàm lén ed quan ra quyét
dinh ve trién khai eàe diéu kién eàp phép, phàn tieh sau dù àn
va kiém toàn mòi trùdng.
19. Càc dàn xép ve tu và'n vói càc ed quan ehinh phù. eàe
nhà qui boach. eóng chùng va eàe ed quan eó quan tàm, trong
giai doan hình thành, sd thào, lùdc duyét. dinh bién. su chuàn
bi bào eào DGTDMT, bùóe DGTDMT, xày dùng. vàn hành va
ngùng boat dóng. su phò bièn eàe két qua.
20. Bàt ky khia canh dàe biét nào eùa de xuàt eó tàm quan
trong dòi Vói quóc già hay eóng dòng nhù còng nghé, dàe diém
eùa eóng viée. dào tao. dóne góp de xuà't kh^u hay thay thè

111
nhàp khàu. quoc pbòng. cành quan. phùdng tien giai i n . uitu lu
nùóc ngoài hay càc hiéu ùng so nhàn dà dùdc xàc dinh.
21. Su dóng góp cho phàt trién ben vùng va kbàc phue
nhùng vàn de mòi trùdng toàn càu.
Hièn nay eó nhiéu hùóng dàn viét bào eào DGTDMT. troni;
dò quy dinh eà nói dung. eà'u trùc càn co, theo Alan Gilpin [51.
[2] thi mot bào eào DGTDMT tòt phài thè bién dxi()c eàe diém
nhù dà ehi ra d bang 2.4.
Trong eàe vàn bàn phàp quy eùa My [161. nói dung ebinb
eùa bào eào DGTDMT dùde tóm tàt nhù sau:
- Tùdng trình.
- Tóm tàt (khòng qua 15 trang).
- Mue lue
- Mue dich yéu càu.
- Càc phùdng àn thay thè. ké eà boat dóng du an.
- Mòi trùdng chiù tàe dòng.
- Hàu qua mòi trùdng. càc bièn phàp giam tbiéu.
- Liét ké tén ngùdi soan thào.
- Liét ké tén ed quan. tó ehùe tu vàn.
- Liét ké tàt eà giày phép d eà'p Lién bang.
- Phu lue.
- Chi so.
Day là nhùng yéu càu chung nhà't dói vói bào cào
DGTDMT. d eàe Bang eó quy djnh riéng chi tiét hdn, chàng ban
nhu d California, eàe vàn de sau day eàn phài eó trong bào eào:
- Danh mue bang biéu, ehi so'.
- Tóm tàt (khòng qua 15 trang).

112
 - Mó tà dù àn.
- Bòi cành mòi tnJdng.
- Càc tàc dóng mói trùdng d mùc dàng ké
• Tàe dóng trùc tié'p.
• Tàc dòng giàn tié'p.
• Tàe dóng thòi han ngàn.
• Tàe dóng làu dai.
• Tàe dòng lùy tieh
• Tàe dòng kbòng thè trành kbòi.
- ('àe phùdng àn thay thè.
- Ckc bién phàp giàm thiéu.
- Càc tàc dóng lùy tién.
- Càc tó ehùe eà nban tu vàn va ngùòi lap bào eào.
Phàn tóm tàt dùdc néu d trén phài trình bay dùde nhùng
và'n de, két qua nghién eùu d dang de hiéu, giùp ebo ngùdi ra
quyét dinh eùng nhù eóng dóng eó thè nhàn tbùe dùde nhùng
tàe dóng ehinb cua dù àn. Moi lap luàn mang tinb li thuyét. ky
thuàt, két qua tinh toàn eùng nhù eàe tài héu tu vàn dùdc trình
bay d eàe phàn sau. Tóm tàt bào eào phài ddóc lùu hành ròng
rài, con eàe phàn trình bay chi tiét ddóc lùu trù trong eàe Trung
tàm tu liéu boàc eàe Thù vién.
De giùp ebo viée soan thào bào eào dùde tién hành t h u à n
Idi, nhiéu Chinb phù, tò chùc dà xuàt bàn eàe sàeh hùóng dàn,
trong dò néu lén nhùng vàn de eàn dùde trình bay trong bào eào
DGTDMT. Chùng tòi trieb dàn sau day phàn hùóng dàn eùa
Hòi dóng chat lùdng mòi truòng My ve nói dung bào eào
DGTDMT (xem bang 2.5.) va phu lue 1.2. Nghi dinh 175/CP eùa

\ 1 'X
Chinh phù Viét Nam hùóng dàn ve noi dung oao cao aann già
chi tiét dén tàc dóng mòi trùdng (xem phu lue).
Bang 2.5. Nhùng hùóng dàn eùa Hói dong chat It/dng
mói triróng My nàm 1973 ve nói dung bào cào tàc dóng
mói tri/òng, nguón: theo bang 1.1 [16] trang 6

tu doan 1500.8 phàn (a) , bao gòm eae diém sau:

1. EIS - bào cào tàc dóng mói tri/dng phài hao gòni vice mò
tà hoat dóng eùa dù àn, thòng bào eae muc dich cua no va nió tà
mói trUdng chiù tàc dóng, bao gòm càc thòng tin. toni tàt càc ÌÌÓ
liéu ky thuàt va càc bàn dò, ndi thieh hdp eà du cho phep danh
già khà nàng tàe dòng mài trUdng thòng qua nhùng dièn giài
cho càc ed quan ea quàn chung.
So liéu uà sU phàn tich ky thuàt cao\ia chuyèn mòn hoa
khóng càn dùdc trinh bay trong nói dung eùa han di/ thào hao
eào tàc dóng. Càc tài lièu nhU vày càn dUde dinh kcm theo eoe
phu lue hay phài dUdc chu thich ciing vài cac tài lieu tham
khào. Bàn bào cao nay cùng nèn mò ta ngàn gon moi tri/dng cùn
khu vUc bi ành hUdng, trUde khi thUe sU bi anh hUdng do hoat
dóng cua dU àn, ké cà càc hoat dóng khàc eùa Lièn bang tai khu
vUe bi ành hUdng do hoat dóng dù àn va eó lièn quan tdi hoat
dóng dUde de xuat. Moi quan he qua lai va càc tàe dóng moi
trUdng tieh lùy eùa hoat dóng dU àn va càc de àn thuòc Lièn
bang eó lièn quan gay nén phài dUde giài thiéu trong bàn bào
cào. Nhùng chi tiet dà dUde cung eàp dUdi dang nhU vày phai
tUdng ùng vài càc quy mò va tàc dóng co thè eùa hoat dóng va
vài lum g thóng tin dUde yèu càu d cdp ra quyèt dinh flap ke
hoach. ^có tinh khà thi, bàn phàc thào). De d'erri bào mò tà va

114
aann già moi iruang cninn xac, can xuóng thàm nhùng ndi co
the dén.
Càc ed quan cùng nén chù trong xàc dinh dàn so va càc dac
trUng tàng trùdng eùa khu vUc bi ành hùdng va vièc dùa ra bàt
ky già thiet nào ve sU tàng trùdng va dàn sd dùdc su dung de
tham tra, chùng minh càc de àn hoàc chùdng trinh hay de xàe
dinh càc tàc dóng thù càp do càc hoat dóng eùa dù àn va càc dù
àn thay the gay nén cho tàng trùdng va dàn sd. (Xem doan 3a).
Trong qua tnnh trinh bay càc lình vùc dàn cu này, càc ed quan
càn xem xét viéc su dung ti lé tàng trùdng trong pham vi de àn
nàm trong ke hoach dùdc soan thào cho Hói dóng Tài nguyén
nude do vu Phàn tich kinh te, Bó ThUdng mai va Vu Nghièn
cùu Kinh te eùa Bó Nóng nghièp thùc hièn. Mot diéu can thiét
trong mpi trUdng hdp là càc nguón sd liéu dà dUde su dung de
nhàn biet, dinh lùdng, dành già mot hay tat cà càc hàu qua mói
trUdng phài dùdc ghi chù rat rò ràng.
2. Bào cào phài phàc thào dUde moi quan he giùa hoat
dóng eùa de àn vài càc ké hoq.ch su dung dat, ehinh sàeh va
• kiem soàt dói vài khu vUc bi ành hUdng. Diéu này dòi hòi phài
tó chùc thào luàn xem hoat dóng eùa dù àn eó thè phà hdp hay
màu thuàn nhù the nào vài càc mue tièu va eàe diéu kién, diéu
khoàn rièng, dàc biét eùa càc kè hoach, chinh sàch va kièm soàt
viée su dung dàt eùa dia phUdng, Quóc già, Lièn bang dà dUdc
phé duyèt va de xuàt dòì vài vùng bi ành hùdng, bao góm cà
nhùng ké hoach chinh sàch, kiém soàt dà dUde xày dUng dàp
ùng dùdc Dao luàt khóng khi saeh hay Dao luat kiém soàt ó
nhiém nùàc toàn Lién bang, sua dói nàm 1972. 0 ndi nào ma co
càc màu thuàn hay xung dot, bào cào phài dùa ra dành già dói
vài nhùng van de ma ed quan dà hòa giài on thòa eàe hoat
dóng eùa minh vài càc kè hoach, chinh sàch hay kiem soàt cùng

115
màc dù thiéu su giài quyet hoàn toàn ón thòa.
3. Càc tàc dóng co thè eùa càc hoat dóng dù àn den mói
trUdng
Diéu này dòi hòi càc ed quan dành già càc tàc dóng tieh cùc
va tiéu cUc eùa hoat dóng dU àn nhù là hoat dóng này ành
hùdng eà tdi mòi trUdng quóc già va mói trUdng quóc té. Phài
chù y dé'n càc nhàn tó' mói trUdng khàc nhau sé bién dói theo
bàn chat, qui mó va vi tri eùa càc hoat dóng dU àn. Trong so càc
nhàn tó'dàng xem xét, phài ké dèh càc tàc dóng tiém tàng eùa
càc hoat dóng dèh càc khia canh eùa mói trUdng, nhu nhùng tàc
dóng dà dUdc liét kè trong phu lue II theo càc huàng dàn eùa
Hói dóng chat lUcfng mòi trUdng nàm 1973.
Diéu quan tàm dàu tièn phài dUa vào bào càojà trinh bay
ve càc nhàn tó co dàu hiéu bi tàc dòng rò nhàt do eàe hoat dòng
eùa de àn gay ra.
Du la hàu qua thù cdp hay giàn tièp, eùng nhU hàu qua
chinh hay trUe tièp dèh mòi trUìtng déu phài dUa vào phàn tich.
Nhiéu hoat dóng chinh eùa Lièn bang, dàc bièt nhùng hoat dóng
lièn quan den xày dUng hay càp phép dàu tU ha tàng ed sd (vi
du: dUdng cao toc, san bay, he thòng còng rành va càc de àn ve
nguón nude), trUc tièp hay giàn tièp gay ra càc ành hUdng thù
cdp duói hinh thùc dàu tU lièn doanh va càc mó hinh chuyèn dói
hoat dóng kinh tè xà hói. Nhùng ành hùdng thù càp này, thóng
qua eàe tàc dóng eùa chùng lèn càc hoat dóng va càc diéu kién
cóng dóng dang tón tai, thòng qua vai trò eùa chùng trong vièc
dUa dén sU phàt trièn càc hoat dòng va càc diéu kién mài, hay
thòng qua nhùng thay dói ma chùng sinh ra trong càc diéu kién
tu nhièn, lai co thè quan trpng hdn càc ành hUdng dàu tièn eùa
ehinh càc hoat dóng ban dàu. Vi du. eàe tàc dóng eùa cac hoat
116
dóng dùàn lén dàn cu va sU phàt trien co the nàm trong sd càc
tàc dpng thù cdp dàng ke hdn. Càc tàc dóng phàt trien va dàn
sd nhù vày, né'u dùdc coi là dàng ke (dùng càc sd liéu dùdc xàc
dinh theo càch chi ra trong 1), càn dùdc Uóc tinh va phài dành
già dùdc tàc dóng eùa bat eù sU thay dòì co the nào, trong càc
mò hinh dàn sd hay sU phàt trien dùa vào tài nguyén, bao góm
viéc su dung dàt, nude va càc dich vu cóng cóng eùa khu vùc dò.
4. Càc dù àn thay thè'dòì vài càc hoat dóng eùa de àn, bao
góm cà nhùng dù àn ma khòng nàm trong quyén han eùa càc ed
quan eó tràch nhiém. (Phàn 102 (2) (D) eùa dao luàt dòi hòi càc
Cd quan co tràch nhiém " nghién eùu, phàt trièn va mó tà càc dù
àn thay the thieh hdp (Un vài hàng loat càc hoat dòng dùdc kien
nghi trong bàt cu mot de xuàt nào co lièn quan tài càc xung dot
khóng giài quyet dUde, ma càc xung dot này co lièn quan dén
càch su dung càc nguòn tài nguyén eó san khàc"). Su khàm phà
chinh xàc va dành già khàch quan càc tàc dóng mói trUdng tàt
cà càc hoat dóng eùa càc dU an thay thè hdp ly, dàe biét nhùng
du àn thay thè eó the làm tàng chat lUdng mói trUdng hay trành
dUdc mot vài hay tàt cà eàe tàc dóng mói trUdng bàt Idi, là rat
càn thiét. Phàn tich day dù rùi ro, chi phi, Idi ieh mói trùdng va
càc dù àn thay thè nhU vày phài kém theo càc hoat dóng eùa dù
an thóng qua qua trình rà soàt, xem xét lai eùa ed quan de
khóng lùa chpn mot càch vói va ma nhùng lùa chpn này phài
nàng cao dùde chat lùdng mói trUdng hay co it càc tàe dóng bàt
Idi. Vi du, ve càc dU àn thay thè nhù vày bao góm lUa chpn
khóng hoat dóng hay lUa chpn tri hoàn de nghièn cùu thém
trong khi chd ddi hoat dóng; càc dù àn thay thè'dòi hòi càc hoat
dòng khàc nhau dàng ké ve bàn chat, song lai cho càc Idi ieh
tUdng tu vài càc tàc dóng mài trUdng khàc nhau (vi du: càc dU
àn thay the khóng càn xày dUng dal vài càc chùdng trinh kiem

117
soàt lù lut hay càc dU àn thay thè qua cann aoi vai viev xay
dung càc dUdng cao toc), càc dU àn thay thè lièn quan tài càc
thiét ké'khàc nhau hay càc chi tiet eùa càc hoat dóng eùa dù an
sé cho càc tàc dóng mói trUdng khàc nhau (vi du. càc hó làm
màt thay cho càc thàp nUdc làm màt d càc nhà mày dièn hay càc
du àn thay thè tiét kiém dùdc nàng lUdng mot càch dang kèi; càc
bién phàp thay thè tinh dèh vièc dén bù vi tón thàt cà va càc
sinh vàt hoang dà, bao góm vièc nhàn dàt cho canh tac. màt
nude va Idi tue.
Trong mói trUdng hdp, sU phàn tich càn dUde trình bay du
chi tiét, nhàm chi ra sU dành già tUdng dai eùa ed quan ve rùi ro
va chi phi, Idi ieh mói trUdng eùa hoat dóng dU àn va mói dUàn
thay the hdp ly. O ndi dà co phàn tich nhit vày trong càc ban bào
cào tàc dòng thi nghièn cùu càc dU àn thay thè eùa nò co the kèt
hdp dUde, mién là khi vièc nghièn eUu nhU vày là phò bièn va
thich ùng vài càc muc dich xàc thUc eùa hoat dòng dùàn.
5. Bàt ky mot tàc dòng bàt Ufi khóng thè tranh du\h nào
(nhu là ò nhiém nUàc hay ò nhièm khòng khi, càc càch su dung
dàt ngoài y muòn gay tón hai dòì vài càc hi' eó sU song, sU tàc
nghèn, qua tài eùa dò thi) de doa sue khòe con ngUdi hay càc
hàu qua khàc di ngUdc lai càc muc tiéu mòi triùtng han dàu
trong phàn lOl(b) eùa Dao luàt. Dò co thè là phàn tóm tàt, tóng
két ma d dò càc tàc dòng dà dUdc trinh bay chi tiét trong doan 3
eùa phàn này là nhùng tàc dóng bàt Idi va khòng trành khoi
duài hoat dóng eùa dU àn. TUdng phàn vài diéu trèn sé là mot
bàn bào cào ehi rò làm thè'nào de eó thè trành dUde hoàc giàm
nhe càc tàc dóng bàt Idi dà dUdc trình bay trong doan 2 cua
phàn này.
6. Mài quan he giùa vièc su dung mòi trUdng song cuc bó
eùa con ngUdi trong giai doan trUdc mat va vièc duy tri, nàng
cao hiéu qua làu dai.
118
 Phàn này nén trinh bay tóm tat quy mó, pham vi ma hoat
dóng eùa dù àn co lién quan dé'n vièc càn nhàe giùa nhùng Idi
ieh mòi trUdng trong giai doan trUàc màt vài sU tra già do màt
màt làu dai hay ngùdc lai. Trong pham vi này càc thdi han dai,
ngàn khòng de càp dèh nhù mot giai doan co dinh nhùng eàn
dùdc xem xét thóng qua càc hàu qua mòi trùdng dàng ké eùa càc
hoat dóng de àn.
7. Bàt ky Idi cam ké't bà't di bàt dich nào ve càc nguon tài
nguyén co lién quan tài hoat dóng eùa dù àn càn phài dùdc thùc
hién. Diéu này dòi hòi ed quan, thóng qua giàm dinh càc tàc
dóng khòng thè trành dUdc trong diém 5 eùa phàn này, xem xét
khà nàng han che' su dung mòi trUdng. Nèn trành viec giài
nghìa thuàt ngù " càc nguón tài nguyén" chi là nguyén vàt liéu
va lue lUdng lao dóng dùdc dành rièng cho mot hoat dóng. "Càc
nguón tài nguyén" con eó nghìa là eàe nguón tài nguyén thién
nhién, vàn hóa dUdc cam két trành bi tón thàt hay bi phà hùy
do hoat dóng dò.
8. Mot bon chi dàn ve nhìtng diéu quan tàm va nhùng vàn
de càn xem xét khàc eùa ehinh sàeh Lièn bang dà dUde nghi dèh
nhàm muc dich giàm bàt càc tàe dóng mói trUdng bàt Idi eùa càc
hoat dóng dù àn d doan 3 va 5 eùa phàn này. Bàn bào eào cùng
nèn chi ra pham vi ma nhùng Idi ieh doi lap nhau co thè nhàn
biet theo càc dù àn thay the hdp ly eùa càc hoat dóng eùa dU àn
(nhu dUde xàe dinh trong doan 4 cua phàn này) nhàm trành
dUdc mot vài hay tàt cà càc tàc dóng mói trUdng bàt Idi. Lién
quan den diéu này, càc ed quan càn tien hành phàn tich chi phi.
Idi ieh eùa càc hoat dóng eùa dU àn, dinh kèm càc phàn tich này
(hay càc tóm tàt eùa nò) vài càc bào cào tàc dóng mói trUdng va
nèn chi rò pham vi nhùng chi phi mòi trUdng khòng dUde phàn
anh trong nhùng phàn tich trén.

1 1Q
 Neu chi dùa vào càc hùdng dàn nay tni oao cao co m e rnv
ddn diéu. nhù là tra Idi cac càu boi ebo san. Thàt ra d mòi phàn
phài chpn loc thòng tin càn thiét de trình bay. cac thòng tin này
lai là tién de cho eàe dành già d phàn sau. Vi vày ngùdi danh
già phai eó kién thùc tùdng dòi toàn dién, hay it ra. ngùòi dùng
dàu nhóm DGTDMT phài rat am hiéu ve nói dung. phùdng
phap dành già DGTDMT.
Chàng han khi mó tà vi tri. diéu kién dia ly kbu vUe dàt dù
àn co thè néu mot càch chung chung ndi dàt dù àn (kinb dò. vi
dò. buvén. tinb. thành phò....). Vói kiéu thòng tin nhù vày sé
khòng giùp icb nbiéu ebo viéc phàn tieh eae tae dóng .sau này.
Néu ngilòì dành già am hiéu ly tbuvét DGTDMT tbi phài nèu
thèm kboàng eaeh eùa du an dén eae kbu dàn eù. cae hp s m h
thài nhav càm. khà nàn^ thoàt. chùa nùc'ie thài.... bav vi$c li^t
ké. phàn tich eàe so liéu khi titdng kbònp pb;n chi là bmh tbue
ma ehinh chung sé giup ebung ta xàc dinb hUdng di chuyén eùa
khi tbai. Thónj; thUdng kbi ibnn vi t n dat du an. chi tièu kinb
té dudc dàt lén bang dàu, chan^ bau phai ^àn vung nguyén
liéu. thuàn tién giao thóng, gàn ndi tiéu t h u . . . Trong bao eào
DGTDMT phài chu trong hdn den khia cijinb tàc dòng mòi
trùdng eùa da àn néu dàt tai dia diém nào dò.
Cùng tUdng tu nhù vày, trong càc phàn mó tà bién trang
mói truòng. mó tà dù àn e^n tàp trung khai tbàc nhùng và'n de
eó lién quan tdi tàe dòng mói trùdng. trành viét lan man. dai
dòng khòng eàn thiét. Theo dành già eùa càc ebuyèn già tbi
nhiéu bào eào DGTDMT dua qua nhiéu thóng tin. dói khi làm
loàng chù de chinh. Mot so khié'm kbuyét kbàc eùa eàe bào eào
DGTDMT dà néu d càc phàn trén cùng eàn dùdc khàc phue,
nhàm dam bao ddóc nhùng mue tiéu ed bàn eùa eà qua trinh
DCITDMT. Hai yéu càu ehinh eùa bào cào DGTDMT dà dùde
tòng kèt trong [ 11 bao góm:
120
 - Bào cào DGTDMT phài rò ràng, de hiéu. Khoa hoc mòi
truòng rat phùc tap, nói dung khoa hoc dùdc xem xét trong
DGTDMT rat phong phù. Tuy nhién ngùòi su dung ké't qua cuòi
cùng cua DGTDMT co khi khòng phài là nhà khoa hoc ma là
nhà quàn ly. Vi vày bào cào DGTDMT phài rò ràng di hiéu,
dùng ngòn ngù, thuàt ngù phó thóng. Càch trình bay phài cu
thè, thiét thùc, co sue thuyet phue giùp ngùòi ra quyé't dinh
nhìn thày và'n de mot càch rò ràng, khàch quan, tu dò co quyét
dinh dùng dàn, kip thòi.
- Bào cào DGTDMT phài chat che ve màt phàp ly, bào cào
DGTDMT khòng nhùng là ed sd khoa hoc ma con là ed sd phàp
ly giùp ebo vièc quyet dinh nhùng và'n de quan trong ve phàt
tnén kinh te xà bòi, lién quan tói dòi song va quyén Idi vàt chà't,
tinh thàn eùa nhàn dàn trong mot quóc già hoàc mot dia
phùdng.
Ngoài ra. bào cào DGTDMT con là tài liéu eung càp thòng
tin cho viée quàn ly mòi trùdng cùng nhù qua trình DGTDMT
càc dù àn tiép theo.
Vi vày viée soan thào bào eào phài dùdc coi là mot trong
nhùng khàu quan trong nhà't trong qua trình DGTDMT, dòi hòi
tàp trung tri tue eùa nhiéu ebuyèn già d càc llnh vùc khàc nhau.

2.8. XEM XÉT, SO SÀNH CÀC PHl/ONG ÀN, DI/ ÀN

THAY THÈ
Nhù chùng ta déu biét. mot dù àn ddóc de xuà't bao giò
cùng nhàm thoà man yéu càu phàt trién. Chù dù àn là ngùòi
néu y tùdng dàu tién. Y tùdng này eó thè mang Idi ebo nhiéu
tàng lóp, nhùng trùóe hét là mang Idi cho toàn cóng dóng trong
quóc già dò. Thè nhùng de thòa man yéu càu thùc té, eó thè eó
nhièu phùdng àn, dù àn kbàc nhau dùde tbùe thi ma dù àn dùdc
121
nhiét dién thòa man nhu càu tiéu dùng. san xuàt eùa nhàn dàn»
doanh nghiép, ed quan. Song de eo dién. co thè xày dùng nhà
mày thùy dién (néu eó diéu kién) hoàc nhà mày dién nguyén tu.
Ngay cà trong dù àn nhiét dién eùng co nhiéu phùdng an lùa
chon nhù nhiét dién chay than, chay dàu boàc su dung khi dot.
De eó thè chóng lù. mot so dù àn sau eó thè ddóc lùa ebon:
- Xày eàe he thóng hó. dàp chùa nùóc.
- Tròng rùng dàu nguón.
- Dàp de...
De Làng eùdng vàn chuyén hàng hóa co thè xày dùng càc h?
thòng dudng bp, dùdng thùy. dùdng sàt, hàng khòng. Song ngay cà
Vì$c xày dùng bài càng dà eó nhiéu dia cbèm de lua (bon
Nhù vày ngay tu kbi binh thanh y tùdng dù an. kbi làp ke
hoach tbU( tbi myt dù an cùng eo rat nbiéu pbUdng an thay thè
de lùa eh9n.
Vi vày néu chi xét du an mot càch co làp, kbòng co su ao
sành, xem xet vói cac du an, phùdng an thay the tbi khòng làm
rò hét y nghìa kmb té xà byi eùng nhu mUe dò tàe dpng mòi
IrUdng eùa du an.
Nhùng nghién cùu tàc dòng mói trUdng tbàt ra dà de càp
tòi it nhàt 2 va nhiéu nhàt tói vài chue phùdng àn, dù àn thay
thè Thóng tbuòng cùng phài xem xét vài ba truòng hdp. Theo
Uirry. W. Canter [161, càc loai dù àn thay thè chung nhà't co
thè bao góm:
- Dia diém thay the.
- Thay the thiét ké dòi vói mot dja diém.
- Thav the càc pha trong thiét ke dù àn (xày dùng, vàn hành).

122
 - Thày thè quy mò dù àn.
- Dù àn so khòng.
- Thay dói thdi gian tbùe hién eàe pha dù àn.
Bang 2.6. Vi du ma tran phàn tich hoàn dào.

Nhàn tó quyét djnh Cac dir kièn thay thè

1 2 3 4

Hiéu què kinh té

• Lpi ieh. chi phi.

- Ldi ieh viWl Irói

- He so hoàn vón nói tai

- Phàn tich chi phi. Idi ieh nr>ói trJòng

Tàc dòng mói tnfàng

- Chat iLfdng khóng khi

- Chat iL/dng di/ taf ni/óc màt

- Chat li/dng dàt. trCr li/dng va chat Udng nuóc ngàm.

- Tièng ón

- He sinh thài

- So li/dng. chat liidng ndi ci/ tnj

- Càc loài bi de doa hoàc gap nguy hiém

- Tài nguyén lich SLT Khào co

- Càc dàc tn/ng kinh té xà hòi

- Rùi ro sùt khòe nhàn loai

Sa thich. Si/ uu tién cgng dóng

^'

Nguòn: Theo bang 15.1 [161 trang 546

123
vào né nép. nghìa là dà tinh dén nhièu vàn de. nhiéu phùdng
àn thay the. Vi vày viée thay mot dù an bang dù an kbae eùng
loai it khi dùde dàt ra. Song d eàe nude dang phat trièn vàn de
này eàn ddóc xem xét thèm.
Càc quy dinh eùa Hòi dóng chat lùdng mòi tnròn^ My cùng nèu
bàt vai trò eùa viée xem xét eàe dù àn thay thè. coi day là dièm
chinh yéu eùa bào eào E)GTDMT. Càc tàe dòng mòi ti-ùdng eùa boiit
dóng de xuàt va eàe du an thay thè phài ddòe trinh bay tivn cxi sd so
sành VÓI nhau. tu do xàe dinh rò nhùng vàn de va cung eàp ed .sd
cho còng dóng va ngiWi ra quyét dinb lUa chon.
Mpt so ky thuàt thuòng dUde su dung trong viée xem xet
danh già càc pbudnj: nn tbay thè là xae dinh quv mò. tronfi so
tac dòng. phàn loai. phàn bang cbùnj: theo chi tièu nào do. De
giùp cho nguòi ra (juvèt dinh de lùa ebon. ngùdi ta (bla vào kbài
niém pbàn tieh boan dào (bay |)hàn tieh thay the) Day la
phifdng tbùe so sành mot so' phùdng ;in co the thav the nhau
qua mot loat nhàn tó quyèt dinh Bàm: *2 6 chi ra mot ma tran
hoàn dào de .so sành mot càch co bè tbón^ nhom ckc di; nii thay
thè boàc càc phudng àn tbay thè rièng thuTH- mot du an (jua eàe
nhàn tò quyét dinh.
Cùng theo [16|. mot so càch tièp eàn sau eó thè àp dung de
hoàn chinh ma tran hoàn dào:
1. Càch tié'p càn dinb tinh: mui thòng tin ddóc tó hdp, tóng
bop mot càch dinb tinb ve moi phùdng àn thay the dói vói mói
nhàn tò sé dudc t n n h bay trong ma tran.
2. Càch tiép càn dinb ludng: moi thóng tin dudc tó hdp. tónp
hdp mot càch dinh laong ve moi pbudng àn tbay thè dói vói mòi
nhàn tó sé dùde trinh bay trong ma tran hoàc eó su ké't hdp piùa
tiép càn dinh tinh va dinh liidng.
124
 3: Càch tièp càn, phàn bang, phàn loai, dinh càp: càc thòng tin
dinh tinh, dinh lùdng ve moi phùdng àn thay thè dùdc tóng két bang
càch su dung càch sàp xép theo phàn loai, phàn bang boae dinh eàp
dÓl vói mói nhàn tó quyé't dinh (nghia là càc già tn phàn loai, phàn
bang, dinh eàp sé dùdc trình bay trong ma tran).
4. Càch tiép eàn trong so': trong so'ehi tàm quan trong eùa mòi
nhàn tò'quyét dinh so vói nhàn tó khàc, dùde xem xét va thào luàn
ké't qua ve thóng tin eùa moi phùdng àn tbay the (dinh tinh, dinh
lùdng, phàn bang, phàn loai, dinh eà'p) sé dùde trình bay qua tàm
quan trong tùdng dòi eùa eàe nhàn tò'quyé't dinh.
5. Càch tié'p eàn trong so', phàn bang, phàn loai. dinh eàp:
trong so ehi tàm quan trong dòi vói mói nhàn tò' dùde nhàn vói
loai, bang, kich ed eùa mòi phùdng àn thay thè', sau dò tinh chi
so tóng hdp hay tóng diém ebo mói phùdng àn bang eaeh eóng
tóng eùa càc tich dò, cu the là:

C S - X I W,R„ •
_ i= l

• Trong dò CS^ là ehi so tóng hdp ebo phùdng àn thay the thù j .

n là so nhàn tó quyét dinh.

IW, là trong so eùa nhàn tó i
R,j ehi loai, bang, eà'p eùa phùdng àn j dò'i vói
nhàn tò i.
Mot so vi du su dung danh mue trong so xé'p loai de dinh
già vi tri dàt nhà mày xù li nùóc thài ebo d bang 2.7. Trong
bang này. trong so chi tàm quan trong eùa eàe nhàn tó quyet
dinh ddóc chia thành 2 mùe: mùe 1 va mùe 2, con eàe vi tri dùde
phàn bang theo thang dò tu 1: tói nhàt dé'n 3: tò't nhàt dò'i vói

1 oc
mói nhàn tó quyét dinh vói 13 nhàn to dùdc cho. eó the thày vi
tri thieh hdp nhàt là vi tri C vói diém so' 40.
Nhù vày rò ràng eó nhiéu càch tié'p eàn de xem xét. so sành
ciic phùdng àn thay the vói nhau va vói du àn de xuà't.
Trong tbùe te. eó thè tàch qua trình dành già eàe phùdng
àn thay the thành 2 pha. pha 1: phàn tieh con pha 2: tòng hgp
txem hình 2.8)

Tàc (56ng

Céc hoat dòng de Céch nhin \6r*g

xuét hop

^
V ^ V
Pha 1 phàn tich Pha 2 \6ng hop

Hinh 2.8 Hai pha trong qua trinh dành già p h u o n g àn thay thè

N g u ò n : T h e o b i n h 15.3 [161

Ve màt kinh té ngùdi ta hay dung mot so chi tiéu nha già
trj hién tai ròng. bé so hoàn vón nói tai. ty le Idi ieh. ehi phi,
Chung ta eó thè xét thém càc ehi phi. Idi ieh mòi trUdng eùa
càc phUdng àn thay the, eùa du àn de xuàt vào càc chi tiéu
kinb té de eó càc chi tiéu kinb té mói truòng. So sành càc chi
tièu này, giùp ngùòi ra quyét dinh lùa chon dUde phUdng àn.
du àn tòi Uu

126
K- CO ro ro ' - r o c o * - ' - c o r s i < N c o c \ i

JC
c
e CO
CD
in CM (N in t - * - C M C M C M r O ^ - C N i C g
Osi
co
c rsi
«D
C

<
C M » - ^ - C O C s j C N J r O C O ^ - C O C O ^ C s j
co

^
9
o ^
x:
e
s CM

^3^-CD

^ ^ CM CM ^ CN CsJ
e -co
•o 2 e
%a)
*D
f^

e
o .^_
^^ -IO
^
a>
e
I '^ O
TO
O
O)
«(0 « ^ (/) a e

«
a
c
(0 ^>»
1 CD
e
o- j
m
e
F
^
r
>.
-«0
b e
o
o

JZ
•fO
-m a»
a> "^ r e e
u» e
e -^ e
•o
(D
e e •o
0 K ^ •TO
o O) e
•D
•rf e
C .5 e 0)
-CD
• ^ "Sr -TO
'KD

w O
o ^(0 (D
e
iCD
JC •CD e .^
e e x: c 3 TO "'TO
e
E e
•0)
F
Q.
i; C
•TO •TO
•D
e
>TO

E
TO x:
._
^
e
e « i «
C O § TO
-TO e
•D
>
O x: O JZ
e xo- e
_ Q. > o C •o
(0 •o •CD -0)
o e -TO TO
e
O
'TO
CM e
^ JC
> Gb ^ c» E C •TO e
%o = o o o-
•«o> «^
o e e e J£ c
e
_ ^ E
di •(D O) -TO
> ::s i: «o c
> o e
•o ^? •2
«CD *^ • fc_ w
e
e
^ -o
C .o
> C o>*o
e o
•TO ^
e § •o o
TI e
§ 5
O) E
e JC C
•TO
•TO TO
' 3
%^ (• 1 ^ ••CD
h . "TO
•- ^ e e «0) •TO E O
(J
> CD e > —
•TO KD
>. B > •TO -."S CT
-TO 3 NO) C
»—1 O
C C
K 'TO •^ •TO "TO O
c
c £ IO
c x: ^ TO
'O '5
C^ t^ o < t^ e
kTO
o
Q) 1—(

1
beo bang 15.

C
C3) •0)
C
G»
C
e
•o OJ ^ •D
e D e Uì —
-^
3- C
Sg
'•03 X) 3 c u
T3
•TO
X •TO e x:
.<t> e
^0)
?^ I JI > •o
y mui

o C
> cn TO
cr

e
•5
>>
•TO
-TO
C
«TO
•o
x; '»a)
JC
e»
e
"D
a>
e
•TO
m >
r>
>

•o
u
• '
3
r
JC
.^
•o
>
TO
- 3
O
e
'O
o II - 3
U
>v
TO-
(J
e
•o

•CD 3 3 m »TO
e X. > Oì -o C C
e c "TO «TO
z a. -^ -^ •TO
^ o •i! •o JC C C
'<0 Q. co (/>
C
3 e C
TO o .^
*TO 'TO
x:
O U
CD CD •TO

5
•CI)
Q s
^
•TO

^
co
*-* '" ^
5
f*>
^ CN co iT) C£> 00 0> ^— ^— T- ^—

127
phùdng an tbay thè dùdc dùa vào bude t h ù nhà't. Nghìa là ngay
khi co y tUdng dù àn dà phài nghièn eùu eàe kba nàng kbae
nbau. eó thè thay thè nhau de dat ddóc mue dich ma y tùdng
eùa dù àn dùa ra. Trong qua trinh danh già cu thè. cùng phai
xem xét tói eàe phùdng àn thay thè nhàm tini ra pbuong àn phù
hdp nhàt. Tàt nbièn trong DGTDMT phài quan làm hi<n tdi
khia canh mòi truòng. nghìa là trong eàe ehi tièu. tièu chuàn
chon loc. pbUdng an phài tinh dén cae yéu tò mòi trùdng.
Dòi khi trong bào eào DGTDMT mot so dù àn. pbudni: an
thay thè quan tron^ ddck- phàn tich kba ky. (hroc trinb bay
rièng. Son^' nbm ( bung eó thè Iòne ghep vièc xeni xet nay tron^:
tùng bùóe eùa qua trình dành pia. dì\c bièt là vào nhùng pb.àn
lùdc duyèt. xac dinb mùc dò. pham vi eàe tàc d()ng. bièn phap
giam tbièu Ngay ca kbi mò ta du àn. xac (bob vi tri du an. xem
xét eóng ngbè tbUc bièn « ùng ( àn dua lliòn^^ tin ve mot so vi t n
du dinh chon. mot so eong npbè bièn d:\ng dd(M- ap dung ( ung
nhùng tàe dòne mòi truòng eùa chung Ò myt so nùck dMn^: phat
trien trong dò co Vièt Nam. viéc dua vào xrm xét ca< du àn.
pbUdng àn thay tbe cbua cbfde chù tron^. Mot trong nhùng
nguyén nhàn tlàn den tinb trang này d eàe nU()c là tbièu ckc
còng cu quy boach hóa va thòng tin càn tbièt.

. 2.9. Tll.\M KHÀO Y KIÉN CQNG DÓNG

Hàu nbu tàt eà eàe quy t n n h DCiTDMT dùde dùng trèn the
giói déu eó buóe tham khào y kién còng dòng. Ò eàe nùc3e tién
tién còng viée này ddòe tièn hanb rat eó két qua. Song d mot s^6
nude, viée tham khào y kién còng dóng con gap nbiéu kho khan

128
già eùa càc tàng lóp, nhàn dàn chùa cao,... Tuy nhién day là bùóe
rat quan trong, càn thùc hién thàt tòt trong qua trình
DGTDMT.
Mue dich ed bàn eùa viée là'y y kién cóng dóng trong qua
trình DGTDMT là tàng cùòng khà nàng su dung thóng tin dàu
vào va càm nhàn tu phia eàe ed quan Chinh phù, eàe còng^dàn
va càc eóng dóng quan tàm de nàng cao ehà't lùdng eùa viée ra
càc quyét dinh lién quan tói mòi trùdng. Càc nhóm quan tàm d
day eó the bao góm dai dién eùa nhiéu ngành nghé, tàng lóp
nban dàn trong xà bòi.
Su tbam già eùa eóng dóng eó the eoi là qua trinh thòng tin
bai chiéu lién tue nhàm khuyèn kbich va buy dóng moi hiéu
biét, nhàn tbùe eùa eóng dóng ve qua trình va ed cTiè', qua dò ckc
vàn de mòi trùdng, nbu càu mói trùdng dùde eàe ed quan eó
tràch nhiém dàu tu giài quyé't. Mat khàc nò eung eàp thóng tin
ve trang thài, tièn trình nghièn cùu, thùc thi va eàe boat dóng
dành già dù àn. Ngoài ra qua trình này con nhàm thu hùt su
dóng góp va càm nhàn eùa moi eóng dàn ve dòi tùdng, yèu càu
cùng nhù sd thieh lién quan tói su dung tài nguyén, càc phùdng
àn thay thè boae ehién lùdc quàn ly dòi vói dù àn trùóe khi ra
quyét dinh cuòi eùng. Hai chiéu eùa thòng tin là chiéu t u eàe ed
quan tói càc eóng dàn va chiéu ngùdc lai tu eóng dàn dé'n càc ed
quan.
Trong qua trình tham khào y kién còng dóng dò'i vói nhiéu
bào eào DCiTDMT, ngùdi ta dà rùt ra mot so' Idi ieh cùng n h ù
bàt Idi eùa còng vice này. Ldi ieh eùa viée tham khào y kién cóng
dóng ehi eó dùdc khi nhùng ngùòi chiù ành hùdng dùdc phép

129
 - Tao Cd ehé' trao dòi thòng tin.
- Co t h è eung eàp nguòn thòng tin ve càc già tri dia
phùdng.
t

- Làm tàng dò tin eày eùa viée làp quy hoaen va dành già
càc qua trình.
Ngoài ra vói viée tham khào y kièn eóng dòng. trach nbiém
eùa càc ed quan chù dù àn. nhóm DGTDMT dùde nàng cao. Nò
dùde eoi là tàe nhàn kiém tra. nhàn xet. dành già qua trìnb
DGTDMT khi qua trình này ddóc eóng khai.
Tuy nhién viée tham khào y kién còng dóng cùng gay mot
so bàt Idi. chi phi bao gòni khà nàng làm xao tròn. làm ròì vàn
de, khà nàng sai so dòì vói thòng tin tu phia còng dóng do han
che ve trình dò. Ngoài ra nò co thè làm (bàm tièn trinh thùc
hién DGTDMT va dù àn, làm tàng ehi phi du àn Song néu bièt
tò chùc tòt sé phàt buy dUdc màt manh va han che dUi.Je mal
yéu eùa viée lày y kièn còng dòng.
Viée lày y kién còng dóng lién quan tói tàt cà eàe bude ( ùa
DGTDMT, tu viée phàt hién càc vàn de va tàc dong. làp ké
hoach quàn ly va giàm thiéu tàc dòng, so sành eàe pbùcmg àn
tbay thè, ra quyèt dinb ben quan tói boat dpng de xuàt, dén
viée nghièn cùu ckc tài liéu dà dUdc soan thào.
Ngay tu khàu phat hién vàa de, mot màt phài eung càp
thòng tin cho eóng dóng ve dù àn cùng nhù xàe dinb nbùng
nhóm nguòi eó khà nàng dùdc Idi, nhóm ngùdi chiù tbièt khi
thuc hién du àn. Ngoài ra, cung cà'p cho eóng dóng tà't eà nbùnR
van de sé dude xem xét trong DGTDMT. Thòng tin chiéu nguor

1,30
lai thùdng là nhùng ed sd dù liéu dà eó, nhàm giùp giàm bót thòi
gian chi phi khào sàt. Ngoài ra càc cóng dàn con giùp xàe dinh
nhùng vùng ma eóng dóng quan tàm, eàn ddóc làm rò trong bào
cào DGTDMT.
Trong bùóe dù bào va dành già tàe dòng, cóng dóng eó thè
hó trd viée dành già càc phùdng àn thay thè' nhàm dàm bào
khóng bò sót nhùng dù àn eó trién vong tòt. Trong truòng hdp
càc tièu chuàn hdp phàp khòng eó hiéu lue thi nhùng binh luàn
tu phia còng dóng eó thè dùng de thiét làp eàe tiéu chuàn riéng.
0 càc bùóe khàc, su tham già eùa còng dòng eùng mang lai
nhùng Idi ieh thiét tbùe ebo qua trình DGTDMT. Và'n de là làm
thè nào de dàm bào eó dùdc su dóng góp nhiét tinb tu phia eong
dòng. Muò'n vày, khòng thè gap dàu tham khào day ma phài co
ké boach thàt tòt thòa man càc yéu tò sau:
- Xàc djnh dùdc càc muc tiéu tham già vào eàe giai doan
thieh hdp eùa qua trình DGTDMT.
- Dù kièn dùdc eàe cóng dóng eó thè thu hùt vào càc giai
doan DGTDMT.
- Lùa chon eung eaeh tham già thieh hdp nhà't nhàm tié'p
eàn càc dói tùdng va lién lac dùde vói eóng dóng.
- Làp ké' boach thùc thi chùdng trình tham già eùa eóng dóng.
Trong tbùe té', mùe dò tham già eùa eong dóng eùng eó the
chia thành 3 mùc:
- Khòng tham già boac khòng dùde tham già.
- Tham già tu và'n cu the.
- Tham già d mùe bòi nhàp, ùy tbàc, kiém soàt.
Song thùdng thi su tham già eùa còng dóng ehi dùng lai d
mùe thù 2, con mùe cao nhà't rat hiém khi xày ra, trù trùdng
hdp eó su trùng càu dàn y.

131
do eùa Hanchey sau day, vói 3 mue tièu chinh là: Mue tiéu lién
két cóng dóng, mue tièu thòng tin va mue tiéu giài quyèt màu
thuàn (xem hình 2.9)

Hop phap hoa vai tro cac co quan

Tao su tin eày. tin nhtém

Di/ doan cac vàn de va nhu càu

Thóng tin

Phat tri^n cac giài phap thay thè

DG két qua cac phiiOng dn thay thè

Tim kiém sU nhftt tr<

Giài quyét xung dot

Loai bò tinh vi ky

Hmh 2.9. Mijc tiéu tham già eòa còng dóng

N g u ó n : Theo binh 16. 2(161
Viée xàc dinb eàe eóng dòng eùng dd(}c dàt ra trong qua
trình DGTDMT. Còiig dòng d day eó thè là mot ngUÒi nào day
boàc mot nhóm nguòi co cùng mòi quan tàm, cùng quyén Idi.
Trong DGTDMT, càc thòng tin ve tàc dóng eàn phài dd^c tnnh
bay theo càc dói tùdng càc cóng dòng chiù tàc dóng. Nghia là
(bung ta phài xàe dinh dùdc eàe còng dòng cu thè ben quan dén
dù àn. Thuc tè cho thày eóng dòng d day khóng phài là dóng

132
nhàt nhù mot tniic tne ma rat pnan tan, co the nhóm lai theo
tùng nhóm co chung muc dich, y tùdng boac quyén Idi. Mot
ngùdi nào dò eó the thuóc mot vài nhóm cóng dóng, eó thè là
nhóm nghé nghiép, nhóm xà bòi boae cà nhóm chinh tri.
Bang 2.8. Muc tièu thu hùt cóng dong
ò mot so' giai doan OGTOIVIT
%
Càc giai doan OGTOMT

Xàc dmh Nghièn cUU Dành già Làp So sành cac Ra Cung cap

tic dóng phuong an quyét

Moc béu 00 tàc dóng ké hoach tu

dinh
giam thtéu thay thè
bin liéu

Thóng Un gt^o due X X X X X X X

•
XÀC tftnh cAc v^n de X X X X X

nhu càu lièu chuin

Xàc dmh cà(;h tiép

X X X

cdn Qtài quyét eie

vàn de

Thu thàp thòng tin

X X X X X X
phin hói

Dành già eie phi/ong

X X
àn thay thè

Gtèi quyèt cèc màu

Ihuin X X

Co thè su dung mot so càeh de phàn loai thành eàe nhóm

eóng dòng, mòi nhóm eó the tham già góp y ebo qua trình
DGTDMT theo càch rièng eùa minh. Larry W. Canter [16] dà
phàn eóng dóng ben quan tdi DGTDMT thành 4 nhóm sau:

133
 2. Nhùng nhà sinh thài hoc. tu nhùng ngùòi làm còng tac
bào tón dén nhùng ngùòi muòn bào dam ebo su phat t n é n hòa
hdp VÓI mói truòng.
3. Nhùng nhà doanh nghiép, thùdng m^i co thè thu dùde Idi
nbuàn tu viée khdi xùóng boat dóng de xuà't.
4. Bó phàn eóng dòng bao gòni nhùng ngùòi giàu co va
nhùng ngùdi khòng muòn tu Ix) nhùng tièu chuàn song cao de
duy trì, bào ve mot vùng hoang vu hoàc Idi nbuàn tu vièc khdi
xùóng boat dòng de xuàt.
Cu thè hdn, còng chùng eó thè bao gòni nhùng ngiròi kbòng
theo Dang phài boàc nàm trong tò chUc nào, nhùng nhom thè
tbao. nhóm mòi truòng. eàe tò chùc nòng nghiép. càc eàu b»< bò,
ed quan giào due, dào tao (ké cà eàe triiong dai IKK). tn chuc
cóng doàn, eàe ed (juan nbà nude. Trong nhùng nàm gÀn day
bmb thanh nbiéu tò chùc phi Chinb phù. càc tò chùc nay (pian
tàm dén nhiéu khia canh mòi trUdng nhu l)ào tòn da dang sinh
hoc. bào ve nguòn Idi thièn nbièn, tièt ki^m nàng lùdng,.. Tièng
nói eùa càc tò chùc này rat eó già tri, vi d^i dién cho nò eó thè là
càc nhà khoa hoc boat dóng trong lình vUe bào ve tài nguyén va
mói trUdng.
Nhù vày càc nhóm eóng chùng, tó chùc, cóng dóng rat da
dang nèn su tham già eùa ho vào qua trìnb DGTDMT eùng
khàc nhau. Vi vày, chùng ta eàn phài eó càch tiép càn khàc
nhau. dò'i vói mói nhóm cóng chùng. Mot so ky thuàt lièn lac dà
dudc soan thào de tiép càn eàe dói tùdng này nhù tò chùc gap va
nghe y kién, in sàch giói tbiéu. thóng tin trèn dai, bào, truyén
hinh,...

134
 Theo ket qua dành già eùa mot so'tàc già, hiéu qua cua càc
ky thuàt, càch thùc lién lac khàc nhau theo tùng nhóm dò'i
tùdng, theo tùng dù àn. Chàng han dò'i vói dù àn phàt trién
nguón nùóc, mùc hiéu qua dùdc dành già cu the trong bang 2.9.
Nhù vày rò ràng phài dùa vào diéu kién cu thè mói eó thè xàc
dinb dùdc càeh tbùe lién lac hiéu qua dò'i vói tùng nhóm còng
dóng. Ò eàe nùóc dang phàt trién, viec lién lac va thu thàp eàe y
kién eùa quàn chùng chùa dùdc quan tàm trong giai doan
DGTDMT, chi dén khi càc tàe dóng dà gay thành bau qua tbi
mói dat vàn de này nhUng ehi de tim càeh thào gd, giài quyét.
Mot và'n de nùa dàt ra d day là tim hiéu càeh tbùe tham
già eùa eóng dòng sao cho hiéu qua dat dùdc cao nhàt. Trong
tbùe té co nhiéu càeh tbùe dà dùde su dung nhù tó ehùe làng
nghe y kié'n, tó ehùe gap màt, bòi bop, tham già bòi thào,...
Mot so' nguyén tàc dà dùde dàt ra nhàm bào dàm su tham già
eùa cóng dóng di den thành eóng, mot so trong chùng dùde
liét kè dùói day:
- Cung càp dù thòng tin lién quan va thóng tin phài d dang
de hièu dói vói nhùng ngùòi khóng phài là chuyén già.
- Ngùòi nhàn thòng tin phài eó dù thdi gian doc, thào luàn,
càn nhàe eàe thòng tin va nhùng diéu muò'n nói trong dò.
- Phài dành thdi gian de moi ngùòi eó the bay tò y kié'n
nhàn xét eùa minh.
- Phài tra lòi eàe eàu hòi, vàn de này sinh va nhùng y kié'n
phé binh eùa eàe ben lièn dói.
- Dia diém va tbòi gian ebo càc cuòc bop mat phài dùdc lùa
chon sao cho moi ngUÒi co the tham già trao dói y kié'n mot càeh
thoài mài.

135
 Bang 2.9. Hièu qua cua ky thuàt lién lac vdì cac nnom cony uuny
N g u ó n : Theo bang 16.5. [16) trang 600
•

£
e £
C
•

Tin tire trén Iruyén h

e 3 a.
JC o 9

CI
i a.
40
o
2 1
e
e
1
-(6
1
Còng óòng C
e
CL 4$
O 5 CD •3
e
•—

•
Còng dàn cu th^
TB T e C C T T TB TB T

Nhom thè tnao

TB TB TB TB TB C c C C TB

Nhóm beo ve mot tniòr^g

TB TB TB TB TB c c C C TB

T^ choc r>dr>g nghiép

TB TB TB TB TB e c TB TB TB

Chu ftòhùu
TB T c C C T T TB TB T

Doenh rì^^nép oòng nghiép T

T TB TB TB TB C TB TB T

Nhòm ve t/c nghé ngNép

T T TB TB TB TB c TB TB T

Co so dào tao
TB T T T TB TB c TB TB TB

Càu lac bò va t/c dàn sU

T T TB TB TB TB T c C TB

Còng doàn
T T TB' TB TB T T TB TB T

Co quan dia phi/ong

C TB T T T TB C C c C

Co quan dàn a i da pTiidhg

C TB T T T T C C C C

Co quan lȎn bang

c TB T T T T c TB TB TB

Cac t6 choc khàc

e TB TB TB TB TB e C c TB

r.bi ebù: C: cao; TB: Trung binh; T: Thàp

136
 Mot so càeh tbùe sau day dà va dang dùdc àp dung eó két
qua trong thùc té bao góm:
1. To chùc de cóng dóng dùdc biet thòng tin.
2. Hop mat thào luàn.
3. Càc cupe gap gd theo nhóm nhò khóng chinh thùc, nghìa là
hinh tbùe gap gd da dang, thào luàn thoài mài, khòng bi gò bó.
4. Càc bòi thào eung eàp thóng tin eó sàp xé'p riéng. Càc
thóng tin dùde eung eà'p ebo tùng nhóm cóng chùng eó moi quan
tàm riéng.
5. Càc dien dàn eùa eàe nhóm boae eàe ed quan, chàng h a n
gap mat càc nhóm dàn su, gap gd giùa eàe to ehùe de trình bay
boae eóng bò'nhùng vàn de.
6. Md eàe vàn pbòng lién lae giùa ed quan va eóng chùng.
7. Tbam già. tim hiéu quy hoaeh dia phùdng nhàm nàng
cao bieu biét va ké't hdp vói càc ed quan, eà nhàn eó lién quan.
8. Di tbUe dia nhàm giùp eàe nhóm còng dóng xem xét cu
the vi tri dàt dù àn va nhùng dàe diem riéng trong ké' boach
tbùe hién.
9. Su dung eàe mò hình trùng bay trình dién ve dù àn.
Tbùe hién cóng viée này eó thè giùp cho eóng chùng hiéu mot
càeh tóng quàt ve dù àn. dành già nhanh eàe phùdng àn thay
the, mò tà eàe tàe dóng eùa dù àn, eàe thóng tin ve nhùng vàn
de lién quan.
10. Tò ehùe bòi thào. Néu ebuàn bi tòt thi bòi thàò sé là dip
de thào hiàn theo nhùng ebù de dùde de xuàt trùóe. Co the tó
ehùe loai bòi thào md cho moi ngùòi tham già hoàc mòi dai dién
tham già. Dòi khi eó thè tó ehùe bòi thào ké't hdp giùa hai loai
trèn. nghìa là mòi mot so ngùòi nhùng khòng han che t h a m già
eùa nhùng ngùdi kbàc. Dòi khi eó the tó ehùe nhùng bòi thào
137
 11. Thiét làp eàe Ùy ban dàe biét. Uy ban này co thè co vA'n
cho viée tbùe hién eóng tàe DGTDMT.
Ngoài ra con eó thè su dung càeh pbòng vàn. nàm bàt suy
nghi tàm tu, tinb cam cua còng dóng, su càm nb^n eùa cpng
dóng ve dù àn. De còng chùng eó diéu kién góp y. eó the làp eae
duòng day nóng vói so de nhò, de gol va phài eo ngùdi trùe ben
tue de nhàn tin va tra lòi tin.
Mot trong nhùng dóng góp eùa cóng dóng trong qua trình
DGTDMT là viée tham già giài quyé't eàe màu tbuàn. dàe bièt là
càc màu thuàn giùa càc thành vién trong còng dòng.
Khi mot dù àn ddóc de xuàt. trong eóng dòng kbòn^ phài
moi ngùdi déu eó nhàn tbùe dùng ve nò vi trong eóng ebùng
luòn co càch nghi khac nhau, nhàn thilc kh;ìc nhau. Chang han
viec di dan d mot vùng nào dò de lày nOi dàt dii an sé phàt sinh
khóng nhùng màu thuàn giùa du an vói nhàiì ilàn ma ngay
trong noi bo nhàn dàn cùng phàt sinh Do nhàn thùc ve dil àn
khàc nhau ma nhàn dàn co phàn ùng khac nhau. Ngoài ra,
nhàn dàn rat ngai co sU dòi xù bat l)ình dàng trong dén bù non
nhiéu khi ho eó tinb khòng chiù di chuyén. Chi khi nhiéu trong
so ho hiéu dUdc va eó hành dóng làm gùdng tbi mói eó sue
thuyét phue ngùòi kbàc làm theo. Nhù vày vói su nhàt tri cao,
còng dòng eó thè tao diéu kién cho qua trinb DGTDMT nói
rièng va toàn bó boat dóng dù àn nói ebung.
Theo thòng ké eùa Dungham nàm 1986 dòi vói 161 trùdng
hdp giài quyet màu thuàn d My tbi eó nhiéu thành phàn eùng
tham già. Càc nhóm quan tàm tói mòi trùdng va còng ty tu
nhàn tham già tói 21% eàe truòng hdp dàm phàn trùe tié'p,
138
tu giài quyé't càc tranh chàp thòng qua dàm phàn, hòa giai.
. Theo Creighton, eó the tien hành dàm phàn theo 4 bùóe sau:
- Xàc dinh càc diéu thòa thuàn.
- Xàe dinh càc diéu khóng thòa thuàn.
- Thù tue giài quyé't tranh chàp.
- Dàm phàn tùng vàn de mot.
Viée dàm bào 4 bùóe dàm phàn sé làm giàm nhe còng viée
vón rat phùe tap này. Vi vày phài co su chuàn hi thàt tot mói eó
the tbùe bién dùde.
Nhù vày su tham già eùa eóng dóng eó thè giai quyet
(Jude rat nhiéu vàn de, ké eà nhùng vàn de ma quyén lue khó
giài quyét.

2.10. THAM DINH BÀO CÀO D / N H GiA TAC DÓNG

MÓI TRUÒNG

2.10.1. Huàng dàn thàm dinh càc bào cào dành già tàc
dóng mói trUdng
Cd sd
Ckc bang sau day dùa ra mot càeh tiép eàn de thàm dinh ve
càn bàn tièu chuàn eùa mot bàn bào eào DGTDMT. Chi eàe
bang này chUa phài là day dù de hoàn ehinh mot bàn thàm
(!inh. Nò ehi dùde dùa ra de khuyèn nghi eàe bùóe tièn h'ành
nhù sau:
•

- Mot bàn kiém tra tinh dàp ùng vói càc yèu eàu eùa luat
bay eùa eàe ben tài trd.
- Mot bàn danh già tinb thieh ùng ve mat khoa hoc va ky
thuàt rùa eóng trình.
139
 Viée thàm dinh này phài do ngUÒi co kinh nghiém va quen
tbuòe VÓI qua trinh dành già tae dóng mòi irUdng eùng nhù vdi
yéu càu quy pham phap luàt cua nude sd t li.
Cae chi dàn
Qua t r ì n h t h à m dinh ddóc lùdc thau trén biéu dò d binb
2.10.
Co 4 lình vUe phai tbàm dinb. mòi lình vije déu eó m(it loat
càc tiéu chi tbàm dinh. Dòì vói mòi tièu ehi. ngùdi tbàm (finii
déu phài danh già ban bào eào DGTDMT bang eaeh ebo diém
theo mot loat eàe ehi tièu xem ebunp thUe hién tòt {ÒÌ dàu
Ngùdi tbàm dinb phài ebo diém tu .X dén F (xem troni: bang
tiéu chi thàm dinb ehi tiét). Dièm tòng quat ebo moi tièu ehi
dUde ngUdi tbàm dinb xàe dinb dUa trèn kèt qua dièm eùa moi
chi tièu nèu trong tièu tbi do va lày trong so theo tàm (juan
trong tùdng dòì eùa eàe ehi tieu tio ngùdi thàm dinb lai (pivét
dinb.
Mpt vai ehi tièu va mot vài tièu ehi (dU(X' danli tbìu *") là
nhùng kboan mue tbièt yéu dói vói tmh xàe dang eua invi ban
bào eào DGTDMT. Néu nò khòng dat ddóc tòì tbièu là dièm C,
bàn bào eào eàn ddòi- tra lai ebo ngUÒi de xuàt du an de cài
thién boàc de eó càc .' ùa dói. ebinh ly ebo phù hdp.
*

Dành già toàn tlién bàn bào cào DGTDMT .sé dif(Je ngUdi
thàm dinb quyèt d nh dùa trèn ed sd so' diém eùa eàe tièu chi
tbàm dinb. eó dành trong so'theo tàm quan trong Idòng dòi eùa
ebùng. Cùng vói bàn dành già này con eó càc yéu eàu san
- Mot bàn tóm tàt ngàn gon ve diém manh va dièm \én rua
bàn bào eào.

- Càc yéu eàu ve hùóng nghièn eùu tiép theo

140
 -T

3 2?
" -3
.- >
•« C
^ 0
5 5 j z 5
^ 0
•e £
E^
••*9 0
JI 3
•O 3 £ — a e e
e .^ e 1? _ *<
>
2 £
5-5
n •e
-^ 3
^ £
e 0 e O
> ^

ai
e

y o o
© e >
^ Q C e
•3
>
** ^ •• e o
o
ao
'1
e3
«^ ó. a-^
•o £:
^^
-n r.
*- a •<9 -
o
o
•o
^ a
55
3 -ra
> e
•3 <j
I-
o
O
? o 2 -^ * Ì2 •4> u u n
o
— o
£3 > = eI > ca > £
ra ^ •ro
C
c
O
D
£ -5? -
fi ^ ^
:,£ ^ U -^ e u
^ U
_ *v ^
3
C
e
e
*3 i !£ ;-• 2 -o o
% 2 E u p Q .e
O o o e e
ra •$-^ra
e '4) (J
5
£>
> 0
i5 U
.
0 -D
12 ^ 3
3 e
c ^ -c z.
?(9 ^ 0 e ^ CT>
ra
ra e
3 _ 0 S £i
Ì3 t—
•3£ O ' ^"
2 0 "^
.3^
ite Q
1- 3 o CN, 2 —0
• »
0
ra a>
0
u e
C
ra
o
^i E
— e a .e •i o
5 8 C >
3
0 •*
fO £
(J , ^ S >• o*
^
o > *r
ra r^
o _
o
•„
3
O
n "
s 3 s
n
0) e
i l 'fl
x: 5 fi - •
Q. H D £
3 e
•o u
^•2
•ra
3
CT
5-s
«o
II
e 0 e o
C £> £ > •D -C > _ ra o
01
C
c g ^ E :f C7.2 E ^ u <u
o
11il
'l '3 "C
5 ^^^ ••« 0 3 0 ••o
o ^ ^ J—I O"3 - ^ 2- e E ^
r E
5 5 ' •0 ^^ '•^ 3
phan
long

0 3 U R^
•- -5 ^ 2 ra
CT-
C
0 8 5 ^
0)
•D o Sa: 0 . 0
f— ""
ra —
C e ^^ te r
o "3 £ u 0
0 ^
n» Q e ra "o •n 5 C
Z U •D g° ^ JZ
^ ^ 0 e E^
E^ 2-^
SE
.c ra
e J=
II
•3 -0 c
4J Oi x>
•«
2 ?3 0 S >.
T:
C > 0
0) e
.i 0
^ 2
£ 0
T3 £
E^
'«CD 0
£, 3
^^ — C7
^^
phan
long

0 E
3 1
' l ' ^
3 £
Q e
r;

14J
 - Bàt eù yéu eàu nào ve giam sai va quan iv i«<. uunp HII«I
dùdc ben de xuàt du àn hay Chinh phù tbùe hién.
- Bàt eù diéu khoàn bay diéu kién nào eàn àp dung mot khi
bàn de xuàt dù àn dùdc phé chuàn.

2.10.2. Qui trinh tham dinh bào cào DGTDMT

Su dung ehi tièu thàm dinh d trang trUde. hoàn tbànb càc
bang d càc trang sau va tra lòi càc càu hòi sau day:
1. Nhùng yèu càu tói thièu.
Ckc chi tiéu thàm dinh dà dùdc dành dàu ** trong eae bang
thàm dinh DGTDMT eó dùdc tbùe bién dat yèu eàu hay kbòng.
va d mùc A, B hoàc C ?
Co Kliòng
(Néu "khòng" thi bào eào sé dùde tra lai'ibo phia tbùe liièn
de sua lai)
2. ThUe hièn dung càc yéu càn dà de ra.
Cà hòn bnb vUe tbàm dinh eó dùde tbùe hién dat yèu càu
hay khòng. va d mùe A, F^ boàc C ?
Co Khòng
(Néu "khòng" tbi bào cào sé dùdc tra lai ebo phia tbU'- bièn
de sua lai)
3. Chat lUdng chung

Mtfc d i é m c h u n g c h o b à o c à o A BC D E F

Cung eàp mot bàn tóm tàt ngàn gon nhùng yéu tò quan
trong tu dò xàe dinb mùe diém ebung. Bao gòm eà dành già ve
nhùng diém yéu va diém manh eùa bào cào cùng nbu nbùn^
yèu càu nghièn eùu sàu hdn viée quàn ly. theo dòi tàe dòng eùa
142
phia thùc hién hoàc Chinh phù. Dàc biét quan tàm tói tinb day
dù eùa bào eào dùa trén càc yéu càu quy dinh.
4. Càc diéu kién va càc diéu khoàn phé chuàn.
Néu dù thàoDGTDMTdùdc phé chuàn trén ed sd bào cào
eùa DGTDMT dò thi nhùng diéu kién va diéu khoàn nào sé ehi
pbòi càch thùc tien hành boat dòng tiép theo? Nhùng diéu
khoàn này sé de eàp dé'n càc tràch nhiém eùa Chinh phù eùng
nhu phia thùc hién.
Lình vi^c t h à m dinh 1.
• •

Mó tà du àn phàt trién, mói trUdng so tal va càc diéu

kién Cd bàn.
11 MÓ tà du àn phàt trièn: càc muc tièu phàt trièn di/oc mò tà day dù
cùng nhu càc dac trung mói truòng tu nhièn, quy mò va thiè't kè'
cua nò. Bao góm cà so lUdng nguyén vàt lièu can thiet trong thòi
gian thi còng va van hành, néu d n mó tà ca nhung qua trinh san
xuàt.

1.1.1 MLJC dich va muc tiéu da àn phàt trién di/dc giài thich mot càch MCrc
thòa dàng diém

1.1.2 Thiét ké. kich thuòc va quy mó cua dU an phàt trién, bàn chat Mire
va yéu cau thòi gian thi còng. cac hoat dóng van hành dUdc diém
mó tà thich dàng. Càc biéu do. cac ké hoach, càc sd do va/ **

hoàc càc ban do dUOc su dung mot càch hièu qua cho muc
dich này.

1 1.3 Bào cào mó tà day dij ké hoach hóa mói truòng dà dUa vào Mi:fc
thiét ké eùa di/àn nhàm làm giàm tói thiéu càc ành huòng mói diém
truòng tiéu cUC va thu dUOc nhung Idi nhuan tiém nàng

143
1.1.4 NhCfng dàc tinh thiét ké quan trong dàc biét là cho vièc «àp Ke i MUC
hoach mói tniòng va quàn ty kinh té - xà hói (nhu kiém soàt ó j d»ém
nhièm, quàn ly chat thài. kiém soat xòi mòn. xù li càc chat dòc ' ••
hoàc co hai. càc dich vu cho cóng nhàn) dUDc néu rò

1.1.5 Co chi tièu dat ve su co màt hoàc biéu hién eùa dU an phai j Muc
trién khi dUdc hoàn tàt trong khuón kho mói tnJÒng nhàn dUOc d>ém

J
1.1.6 Bàn chat va so lUdng nguyén vài lièu càn cho cà hai giai doan ] Muc 1
thi cóng va vàn hành cùng nhu tinh chat eùa cac qua trinh san . diém I
xuàt néu càn

1.1.7 Lfdc tinh dUde so lUdng nguòi lao dóng tham già vào dU àn Muc
trong cà hai giai doan thi cóng va vàn hành diém

Muc diem tong quàt cho muc 1.1 ABCDEF

(chù y tièu chi co dành dàu ** phài difOc cho diém càc mùc A.B ho$c C khi d^t
yéu càu, néu khóng thi bao cao phài dUQc tra lai phia thuc hién de sua chùa)

Nhàn xét

12 Mò ta dia diem: Nhùng yéu càu ve màt bang thi còng tai ndi Irièn
khai d u àn phài dudc mò tà cùng vói yèu càu thòi gian su dung
tùng phàn màt bang

1.2.1 Khu vUe mài bang dUdc dùng cho thUe hién dU àn phàt tnen Muc
dUdc xàc dinh rò va dUde dmh vi rò trén bàn do diém

122 Vièc su dung trén màt bang phài dUdc mó tà va quy dinh rò Mite
ranh giòi cho cac muc tiéu su dung khàc nhau diém

144
123 Nèu co cac Ke noacn may me lua cnpn. thiét ké hoàc dia Mùc

diém thay thè phài dUdc xem xét theo tùng phUdng àn qua diém

thào luàn thich dàng theo càc tiéu chi' 1.2.1 va 1.2.2

Mùc tong quàt cho muc 1.2 ABCDEF

(chù y càc tiéu chi co dành dàu ** phài di/oc càc mùc diém A, B hoàc C néu dat
yéu cau, néu khóng thi bào cào duce tra lai phia thac hièn de sua chùa)

Nhàn xót

13 Càc chat càn thài : Uóc tinh càc chùng loai va so' iUdng eùa chat
can thài va/ hoàc nguyén nhién liéu bò phi, dU bào toc dò thài
càc chat can thài này, xàc djnh va de xuà't càc tuyén xU lì can thài
cho mói truòng

131 Xàc dinh chùng loai va Uóc doàn so lUdng chat càn thài. Cho
nàng IUdng va vàt liéu dU thùa bi bò phi, toc dò phàt thài càc diém
loai chat du lUdng này. Néu co thè. dUa ra dò rùi ro cho phép.
xép loai va giòi han tin eày cho phép

132 Huòng de xuàt de giài quyét va / hoàc xù li càc chat thài va Cho
du lUdng càn thài. cùng vói bién phàp nhanh nhàt thài bò diém
chùng ra khòi mói truòng

Tóng dièm cho hang muc 1.3 ABCDEF

(chu y tiéu chuan dành dàu *• phài dUdc chia A, B va C phù hdp vói cae phàn.
néu khòng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Binh luàn

145
14 G i ò i han n g h i é n cùU: xàc d j n h g i o ì n a n ^ f i u t i ^ <j««t> » - - — ^—

t h i c h h d p dòì vdi n g h i é n c u u
1
14 1 Mói truòrìg ky vong sé bi tac dóng eùa dU àn phàt trién. j Cho

khórìg bi han che nhò co cac bàn dò co ti lé phù hdp diém

••

142 MÓI truòng chiù tàc dórìg phài diWc xàc dinh dù róng de bao Cho

góm bàt c u à n h huòng mói truòng dang ké nào co the xày ra diém
*•
0 eaeh xa vi tn d ù 3n Nguyén nhàn co the là do s u phat tan

eùa chat ó nhièm. yéu cau ed sd ha tàng ben ngoài ndi thi

còng. cac luóng giao thòng

1.43 Khoàrìg Ihdi gian nghién eUU phài dù dai de xet cac hi^u utìg Cho

tré diém
••

Oi6m t r u n g hinh cho muc 1 4 ABCDEF

(chu y Iféu chuàn danh dàu ** phèi dUOc chia A . 8 va C phu hop vói cac phàn,

néu khóng phài quay lai ben beo cào dói vCi nguoi de righi de xem l^i)

Binh luAn

Oiéu kién ed bàn trtnh bay m o t b à n m ó tà t h i c h h d p vo mòi

1.5 t r u d n g bi tae d ò n g . hièn t r a n g va d i / d o a n thay doi co thó trong

t r u ò n g hdp nèu n h u d u à n k h ò n g thuc hién.

1 51 Xàc dinh va mó tà nìót càch thich hdp càc thành phàn quan Cho
•
trong eùa nrìòi truòng bi tae dóng Càc phUdng phàp. vièc tién diém
••
hanh diéu tra theo muc dich nay phài dUde thòng bào róng

rài phài phu hdp vdi quy mó va dò p h j t tap eùa nhièm vu

danh già tàc dór^g mói IrUÓng Torìg so phan cór>g viéc trèn

thuc dia dà duoc thuc hièn Xac dinh càc rùi ro

146
1.5T Càc n^Uòn au neu aupc ngnien cuu aa duoc su' dung ò Cho
nhung ndi thich hpp. So liéu này bao góm càc bào cào eùa diém
chinh quyén so tai, càc nghièn cCru do càc to chCrc cà nhàn
va chinh phù thi/c hièn hoàc dupc thuc hién theo yèu cau eùa
chinh quyén so tai

1 5.3 Ké hoach phàt trién va sCf dung dàt dia phUdng dà dUdc tham Cho
van va lUa chpn theo tinh trang mói tnJdng co the xày ra diém
trong tUdng lai. theo dU tinh, dUa vào xem xét càc thay dói tu
nhién va càc hoat dóng eùa con nguòi

Diem trung binh cho phén 1.5 ABCDEF

(ctìù y tiéu chuàn dành dàu '* phài duoc chia A.B va C phù hop vài càc phàn,
néu khóng phài quay l^i bàn bào cào dói vài nguòi de nghi de xem lai)

Binh luàn

Oénh gié téng thé'thà'm dinh ph^n 1 ABCDEF

Nhàn xét

Thàm dinh lình vi^c 2

Nhàn dqngy phàn tich va dành già càc tàc dóng

21 Nhàn dang cac tac dóng: tat cà càc tàc dóng tiém tàng co quy
mò dàng ké déu dUdc xàc dinh. Tàc dong chinh cùng dUdc xàc
djnh va càc cuòc khào cùu chinh tap trung vào càc tac dóng này.

2 11 Tàt cà càc vàn de quan trpng dUde nhàn dang trong de Cho
CUdng tham chiéu dành già tàc dóng mói truòng (EIA) déu ••

diem
^

phài duoe nèu trong bào eào Diéu ehinh va mùc do lUdc bò
phài dUdc tinh toàn mot eaeh thich hdp

147
2 12 ' Tàe dóng trUC tiép va giàn tiép d\JOc xac amn oang pnuuiiy

! phàp he thóng (vi du n h u danh sàch kiém tra cheo cu thè eùa diém
••
d ù à n . càc ma tran, mang luói tàc dòng. dành già eùa chuyén

già. qua trinh t u vàn mò róng) Oua ra mot bàn mó tà sd lUOC

ve eàe phuong phap xae dinh tae dóng vói càc luàn eù ve

viée su dung càc phuong phap này

2.1 3 Chu y mot eaeh kip thòi tòi càc vùng nhay càm ve mòi Cho

truòng. càc dia diém ben ngoài. thòi gian tré hoàc càc tac diém

dòng làp (vi du: theo mùa) va chu y tÒi hiéu ùng tong hdp ••

hoàc tich lùy vdi eae hoat dòng hién tai hoàc trong tUdng lai

2 14 Xem xét ky khòng ehi giòi han d càc hiéu ùng xuàt hién di/òi Cho
càc diéu kién hoat dòng theo thiét ké O nhùng ndi thich h(;jp. dtém
càc tàe dòng eó thè này sinh tu càc diéu kién hoat dóng bil
thUdng phi tiéu chuàn. hoàc do cà tai rìan xày ra cung phài
dUOc tinh dén

2 15 Tàt eà càc pha eùa d u àn déu phài dUdc càn nhàe (IrUÒc khi Cho

thi cóng. khi thi eóng. khi dita vào hoat dòng va khi thói vàn diém
••
hành)

2 16 Càc tàe dòng ehinh xac phài diidc xàc dinh va lU^ chon de Cho
khào sàt ti mi hdn Cac phUdng phap xàc dinh quy mò nghièn diém
••
cùu phài duoe nrìó tà va vièc ùng dung cae phudnq phàp này
phài dUdc dành già

Oièm toan phàn m u c 2.1 ABCDEF

(Chù y tiéu chuàn dành dàu ** phài duoc chia A, B va C phù hOp vói càc phàn,

né'u khóng phài quay lai bàn bào cào dÓi vói nguòi de nghi de xem l^i)

B i n h Juan

148
2.2 Phàn tich mtrc dò nghiém trong cua tac dóng: càc tàc dòng chàc
chàn xày ra dò'i vói mòi trudng, do kèt qua càc hoat dòng cua dir
àn phàt trién dà dupc phàn tich va mò tà vói mtrc dò càng chinh
xàc càng tòt

2.2.1 Càc tàc dóng dUpc phàn tich cho thày là do dò sai léch so vói Cho

càc diéu kién ed bàn, eó nghia là sU khàc nhau giCfa càc diéu diém

kién mói trUdng nhU dù tinh khi khóng tién hành dU àn phàt
trién va nhùng thay doi mói trUdng dUdc tién liéu nhU là hàu
qua eùa nò

2.2.2 Dù lièu dUde su dung de dành già mùe dò nghiém trong eùa Cho

eàe tàc dóng phài dù de tién hanh cóng vièc va dUde mó tà diém

rò ràng. Bàt eù khi eò sU thiéu hut nào ve dù lièu cùng phài

dUde xàe dinh va tinh tòi.

2.2.3 Càc phUdng phàp dUdc su dung de tièn liéu mùe dò nghiém Cho
trong eùa càc tàc dóng phài dUde miéu tà, phù hdp vói quy diém
mó, tàm quan trong eùa sU nhièu loan dUde tién liéu. Càc già
dinh càc giòi han eùa càc phUdng phàp này dà dUde thào
luàn mot càch ròng rài

2.2.4 Càc mó tà ve mùe dò nghiém trong eùa càc tàe dòng phài Cho
bao hàm dUde eàe dàe trung thieh hdp cua tàe dòng (dò lòn, dièm
pham vi va quy mó. thòi gian, tàn suàt tinh co thè dào ngUde,
xàc suàt xuàt hién)

225 Khi eó thè. dành già Uòe lUdng ve quy mó eàe tàe dóng phài Cho
dUde ghi nhàn mot càch dinh luOng trong khoàng so lièu va dièm
giòi han dò tin eày phù hdp. Càc mó tà dinh tinh, néu eó thè,
càn phài dUde dinh nghia day dù dén mùc cao nhàt (vi du
"thù yéu" eó nghia là khóng thè nhàn thày trong khoàng tu
lOOméttrdra).

149
Oióm t o à n p h à n c h o m u c 2.2 ABCDEF

(chù y tiéu chuàn dành dàu ** phài di/oc chia A B va C phù hop vói càc phàfi

néu khóng phài quay lai bàn bao cao dói vdi nguòi de nghi de xem l^i)

B i n h luàn

2.3 D à n h già y nghTa eùa tàc d ò n g : y nghTa c o thè t h à y càc tàc dóng

d u d c tièn liéu dòi vói xà hòi phài dUde d a n h già m o t càch thich

d à n g . Càc n g u ó n t h ò n g tin ve cac tiéu c h u à n chat l u p n g cóng

v ó i càc luàn eù, càc già thiét va n h ù n g tiéu c h u à n ve già tri duoc

s u d u n g khi dành già y nghfa eùa m o t tac d ó n g phài dudc m ó tà

m o t càch hoàn c h i n h .

23 1 Y nghìa eùa nnpi tàc dóng vàn con g i ù nguyén. sau khi càc Cho

bién phàp giàm nhe tàc dórìg dà dUdc mò tà va dupc phàn ! diém

biét mot càch rò net t u tinh hièn hùu eòa tàc dòng

232 Y nghia eùa eàe tàc dóng dUdc danh già theo tiéu chuàn chat Cho

lUdng quòc già va quóc té dà co Vièc tinh toàn tuòng minh diém

dUdc lày ra tu càc già tri dUdc dàt lén càc dàc trung mòi

truòng bi tàe dòng trén quy mó dia phUdng, quÓc già. quÓc té

(néu thieh hdp)

2.3.3 Viée lua chon càc tièu chuan. càc già thuyét va càc he théfìg Cho

già tn dUdc dung de dành già y nghia phài dUde bièn giài va diém

s u tón tai eùa càc quan diém dói nghich hay khàc biét phài

dUdc de càp

23-4 Càc già tn kinh té dUde -*+ quy ve chi phi va Idi nhuàn mò\ Cho

trUdng diém

235 Càc eà nhàn, càc toc nguòi. eàe còng dóng va càc ed quan Cho

nhà nuòc chiù ành huòng eùa dU àn phài dUde xàc dinh rò diém

150
O i ^ tóng Gòng cho phén 2.3 ABCDEF

(chù y tiéu chuin dành dàu " phài difOc chia A, B va C phù hóp vài càc phàn.
néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghj xem lai)

Binh luàn

Dành già tong the phUn 2 ABCDEF

Binh luàn

Thàm dinh lình vvtc 3

• •

Càc phuang àn chon Illa khàc nhau va hién phàp

giàm nhe
31 Càc phUdng àn lua chon: càc phUdng àn lira chon khàc nhau cua
d u àn phài duoc xem xét. l-àp thành de cUdng, trình bay càc y
nghfa tàc dong mói truòng eùa mòi phuong àn va thào luan ngan
gpn càc ly do tai sao chàp nhàn hoac khòng chàp nhàn càc
phuong én dò

3.1.1 Càc dia diém lua chon thay the, càc quy trinh, thiét ké va càc Cho
diéu kién vàn hành dUde càn nhàe xem co thè ùhg dung ò diém
dàu va eó tinh hién thuc ò dàu dói vói ben de xuàt dU àn phàt
trién. Thào luàn càc diém thuàn Idi va khóng thuàn Idi ed bàn
ve màt mói truòng eùa càc phUdng àn lUa chon va dUa ra càc
ly do cho quyét dinh lua chpn cuòi cùng.

3 1.2 Ò ndi eó thè, phài càn nhàe va dành già y nghia trén phUdng Cho
dién kinh té. xà hòi va mói tniòng eùa càc phUdng àn chién diém
lUdc thi cóng khàc nhau (vi du nhu thòi gian, lao dóng dUa tu
ndi khàc dén hay lày nguón lao dòng tai chó)

151
 thè khàc nhau de eò thè dat duOc muc tiéu eùa du an phài diém
dupc xem xet (vi du dàu tu cho eae b«én phap tiél kiém va
hiéu qua nàng lupng thay the vi xày dù^^g dàp thùy dién eung
cap nàng lUdng) Néu khóng. bào eào thào luàn xem tai sao
phUdng an dò dà khòng dUOc thùc hién)

Tóng so diém cho phàn 3.1 ABCDEF

(chù y tiéu chuàn dành dàu ** phài duoc chia A. B va C phù hop vói càc ph&n.
néu khóng phài quay lai bàn bao cao dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Binh luàn

32 Tàt cà càc tàc dòng eò hai dang ké déu phài co xem xet cac
bièn phap giàm nhe Trinh bay cac chung c u de chi ra ràng càc
bién phap quàn ly tac dòng dupc de xuat se la thich hpp. co
hièu qua.

32 1 Càc ben lién quan (vi du càc cà nhàn. càc nhóm nguòi. càc Cho
cóng dóng. càc ed quan Chinh phù) phài di/Oc hòi y kién tu diém
vàn mot càch thieh dang va cae quan diém eùa hp phài
dupc tinh tòi khi xày dung càc bién phàp giàm nhe tàc dórìg

322 Càn nhàe càc bién phàp giàm nhe cho t ^ cà càc tàc dòng Cho
xàu dàng ké Khi eó thè. càc bién phàp giàm nhe dàc biét diém
phài dUde xàc dinh mot càch cu thè (vi du tinh theo chi phi.
nhu càu nhàn lue. thiét bi va còng nghé cùng nhu tién dò
thdi gian).

323 Bàt ky tàc dóng nao khóng the giàm nhe hoàc tàc dóng vàn Cho
con sau khi dà eó bién phàp giàm nhe déu phài dUdc thào diém
I

luàn va bién giài cho viée tai sao càc tàc dóng nay lai
khòng nén hoàc khóng thè dupe giàm nhe

15'2
3.2.4 Phài ehi ró càc phUdng phap giam hfke se uu iifcju qua tòi m i t do Cho

nào. Néu nrìùt dò Neu qua là khóng xàc dinh dUde hoàc phu diém
thuòc vào càc già thuyét ve càc qua trình van hành, vào càc diéu
kièn khi hàu. Vi dy. càc dù liéu dupc dua ra nham bién giai cho
viec chap nhàn cae diéu già thiét dò

3.2.5 Mot ké hoach quan trac va quàn ly mói truòng eó hiéu qua Cho
dupc trình bay de giài quyét càc tàc dòng dUpe tièn lièu. diém
càc tàe dòng khà di nhung khóng chàc chàn, va cà càc tàc **

dòng khóng dUpe tién liéu tu trUòe do dù àn gay ra. Xàc

dinh càc nhu cau dào tao Dùtoàn càc chi phi eùa ehUdng
trinh. Càc tràch nhiém eùa Chfnh phù va Nhà nuòc phàt
trién dupc phàn bièt. càc thù tue bào cào va tham dinh phài
dupe qui dinh rò.

Tóng so diém cho tiéu chuan 3.2 ABCDEF

(Chù y tiéu chuàn dành dàu '* phài duoc chia A, B va C phù hop vói càc phàn,
néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Binh lufin

3.3 Cam két càc bién phàp giàm nhe : Nguòi de xuàt du àn trình
bay mot càch tuòng minh su cam két cua minh, khà nàng cua
minh va suthuc hién càc bién phàp giàm nhe

Tòng so diém chuàn 3.3 ABCDEF

(Chù y tiéu chuàn dành dàu " phài duoc chia A, B va C phù hop vói càc phan,
néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Binh luàn

Dành già chung cho Imh vuc thàm djnh 3 ABCDEF

Binh luàn

153
T h a m d i n h lình vtTr 4
Thóng tin
Su tham già cua còng dóng: co s u tham khào y kién thuc su va
thich dàng vói càc ben lién quan tdi d u àn. ve viée danh già du
àn va càc tàc dóng cua nò. nhàm nàm dUdc cac quan diém cua
ho ve càc vàn de màu chòt phài khào cuu va quàn ly Pham vi va
két qua eùa chUdng trinh tham già cóng dóng phài dUdc ghi ehep
lai day dù trong bào cào

Tóng so diém cho tiéu chuàn 4.1 ABCDEF

(chù y tiéu chuàn dành dàu *' phài duoc chia A, B va C phu hop vói cac phàn.
néu khóng phài quay lai bàn bao cao dói vài nguòi de nghi de xem 1^0

Binh luàn

Bó cuc: Bò cuc eùa bào cào phài nhàm giup cho ngUdi dpc tim
thày va tiép thu thòng tin mot càch de dàng. nhanh chóng Càc
nguón d ù liéu ben ngoài phài dupc ghi nhàn va còng bò

4 2 1 j Dua ra mot lòi giòi thiéu ngàn gpn mò tà dUàn. mue tièu eùa Cho
viée danh già mói truòng. phUdng thùc de dat dUdc muc tiéu diém
dò

4.2 2 Thóng tin dUpe sàp xép mot càch logie theo linh vpc tung Cho
ehUdng ma ò dò càc dù lièu quan trong duoc chi ra trong mot ' diém
- i
bang muc lue hoàc bang chù dan (index) Cac thuàt ngu
tham khào. bàn tham chiéu va càc dù liéu su dung de dành
già dUde dua vao phàn phu lue Càc thành vién eùa nhòm
nghièn cùU cùng dUdc néu tén.

15 4
423 Khi càc dijf liéu. cac két luàn hoàc càc tiéu chuan chat IUdng Cho

duoc stf dung ti/ càc nguón ben ngoài thi nguón nguyén ban dié'm

phài dupc ghi nhàn ngay tai diem tham khào trong phan npi
dung. Tài liéu tham khào toàn vàn dUdc diJa ra ò phàn phu
chù CUOI trang hoàc trong danh sàch tài liéu tham khào

Tòng so diém cho tièu chuàn 4.2 ABCDEF

(chù y tiéu chuàn dành dàu ** phài di/ac chia A, B va C phù hdp vói càc phàn,
néu khóng phài quay lai bàn hào cào dói vói ngirài de nghi de xem lai)

Bmh luàn

4.3 Trinh bay: phài thàn trong vói càc thóng tin de' dàm bào nguòi
dpc dai chùng co the tièp thu duce càc thòng tin dò.

43 1 Thóng tin phài de hiéu cà dói vói ngUói khóng co chuyèn Cho
mòn Càc bang, do thi va càc loai bié'u do khàc dUpc sCr dung diém
mot càch phu hpp. Trành dùng càc ngòn tu khó hié'u va ngón **

\if ky thuàt khóng càn thiét. Càc thuàt ngCf ky thuàt, càc ti/
vièt tàt va càc chCf cài dupc xàc dinh khi làn dàu tién càn
dUdc giài thich tu dò mói dUdc xuàt hién trong nói dung hoàc
trong mot bang thuàt ngCf scf dung

4 32 Bào cào dùdc trinh bay nhu mot tóng the tich hpp. Dù liéu Cho
trinh bay trong càc phàn phu lue càn de càp day dù trong dié'm
phàn nói dung thành vàn chfnh eùa bào cào.

Tòng so diem cho tièu chuà'n 4.3 ABCDEF

(chu y tiéu chuàn dành dàu " phà, duoc ch,a A. B va C phù hdp vdi càc phàn.
néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Bmh luàn

155
44 Nhàn m a n h : t h ò n g t i n p h à i dUdc t n n h t>ay m p t c a c n unacn quan
va d u p c n h à n m a n h d m ù c dò t h i c h h d p ve t ^ m q u a n t r p n g eùa
n ò t r o n g bòi c à n h cua d u à n .

4.4.1 Nhùng diém noi bat va nhàn manh dUOc trinh bay cho ìSt cà Cho
càc tàc dóng dàng ké ve tiém nàng. tae dóng eò Ipi. co hai diém
vói mot thài dò càn bang khòng thién vi.

4.4.2 Tuyèn bó dupc dua ra còng khai va khóng duoc vàn dòr>g Cho
sau hàu truòng cho bàt eù mot quan diém riéng nào diém

T ò n g s o d i é m c h o tiéu chuà'n 4.4 ABCDEF

(Chù y tiéu chuàn dành dàu " phài duoc chia A. B va C phu hop vói cài :: phàn.

néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de kiém tra lai)

B i n h luan

45 Bàn t ó m tàt phi ky thuàt: eò mot bàn t ó m t i t k h ò n g m a n g t i n h k^

thuàt t h i c h d à n g . khài quàt càc kèt luàn c h i n h va càch thuc dua

ra dupc càc kèt luan dò.

4.5.1 Co mot bàn tóm tàt khóng mang linh ky thuàt tnnh bay déy Cho
dù ve càc phàn tich, càc két luàn chinh eùa nghién cùU diém

Trành càc thuàt ngù ky thuàt. càn càc so liéu va càc giài

thich ehi tiét ve càc luàn c u khoa hpc

4.5.2 Tóm tàt phài toàn dien, chùa it nhàt nr^pt bàn mò tà rìgàn gpn Cho

ve d u à n . ve TÌÒÌ truòng eùa d U à n , mot bang kè càc tàc dóng diém

ed bàn va e i e bién phàp giàm nhe sé dupc thuc hièn txii càc
nhà phàt trién. mot bàn mó tà ve càc tàc dór>g vàn con tón tai
hoàc d u lai (eà sau khi càc bién phàp giàm nhe dà dupe thut
hién) Dua ra mot bàn giài thich ngàn gon càc phUdng phàp
thu thàp thóng tin d ù liéu va chi tiéu ve dò tin eày eùa càc
thòng l»n dò.

156
T ^ g so' dl^m cho tièu chuin 4.5 ABCDEF

(chù y tiéu chuàn dành dàu " phài dupc chia A. B va C phù hop vài càc phàn.
néu khóng phài quay lai bàn bào cào dói vói nguòi de nghi de xem lai)

Binh luàn

Dành gié chung cho ITnh viro dành già 4 ABCDEF

Binh luèn

2 11. MONITORING VA KIÉM TOÀN MÓI TRU'ÒNG KHI

THI/C HIÉN Di;ÀN
Khi DGTDMT càc du àn de xuàt thi càc tàc dóng mòi
truòng chua xày ra. Chi khi thuc thi du àn càc tàc dòng này mói
hòc Io hét moi khia canh vón co cua nò. Chàc chàn là, dù dU bào
tàc dòng chi'nh xàc den dàu thi vàn gap nhiéu sai so'. Vi vày
buóc kiém soàt va kiém toàn dudc dàt ra nhàm xem xét nhùng
tàc dòng thuc su này sinh, hiéu qua cua càc bién phàp giàm nhe
ra sao thòng qua viée do dac, quan trac. Nhùng thóng tin tu
buóc này co thè dùng de hiéu chinh mùc dò càc tàc dóng dà du
bào, phàt hién nhùng tàc dóng phàt sinh, tu dò co ké hoach thay
doi càch thùc quàn ly du àn, tó'i Uu hóa viée bào ve mòi trUòng.
Quan trac va kiém toàn cùng co the cung càp nhùng thóng
tin phàn hói ve viée thùc hién nhùng diéu dUdc dat ra trong bào
cào dành già tàc dòng mòi trUÒng, dàc biét là viec thuc hién càc
bièn phàp giàm thiéu.

157
 Nói d u n g Cd bàn eùa buóc này thè hién qua mot .>^(3 van
de sau:
1. V a c h ra c à c bxiàc tién h à n h DGTDMT tièp theo
m o t c à c h co h e t h ò n g
• •

Còng vièc này rat can thiét vi nò dàm bào cho vièc tièp tue
xem xét càc ành hUdng tàc dòng này sinh trong qua trinh xày
dung va thUc thi dU àn. còng vièc này nhicu khi bi co tinh quen
làng hoàc it dUdc quan tàm. Vàn co nhiéu ngUdi quan ni^m là
DGTDMT sé két thùc ngay khi du àn ditóc ngifdi ra quyèt tlinh
cho phép thUc thi.
f

Ngoài ra, nèu thièu bude này thi DGTDMT dói khi trd
thành mot thù tue mang tinh hình thùc. nhàm iiiùp du an àiUk^
phép boat dòng. Khi dò nò khòng thUc sU trd thành còng cu
quàn ly mòi trU(<ng dò d<Mn lai Idi ieh va sU ben vùng mòi
truòng. Day cùng là bUóc tàng cUdng nhàn \\U\ vòn thdi gian cho
còng tàc DGTDMT.
2. T h à m t r a vai t r ò c u a DGTDMT
Vói tu càch là mot còng cu quàn ly va quy hoj^ch mòi
truòng, DGTDMT cùng mot so còng cu quàn ly mòi trU(Jng khac
co khuynh huóng dàm bào thUc thi càc boat dòng bào v^ va
quàn ly mòi trUÒng. The nhung càc còng cu này va cà t«'n gm
cua nò cùng thuòng xuyèn thay dói va phàt trièn de ngày càng
hoàn thién. Mói quan he giùa DGTDMT vói càc còng cu khàc co
thè thay dòi phu thuóc vào muc dich, yéu càu, qui mò cua tùng
cóng cu.
Trong nhiéu truòng hdp, chùng co thè dUdc su dun^ de
danh già tùng phàn trong toàn bò dU àn, chàng han dành già
rui ro. ò nhiém De dàm bào két hdp tot khà nàng eùa tàt rà CÀC

158
cóng cu, càTi co buóc monitoring va kiém toàn de cung càp cac
thóng tin càn thiét.
De co thè hiéu rò vai trò va vi tri eùa monitoring va quàn ly
trong DGTDMT co thè tham khào sd do hình 2.10 va càc t h u à t
ngù dUdc trich trong [17] sau day:
Phàn tich sau quyét dinh.
Phàn tich sau quyét dinh là mot t h u à t ngù chung, chi mot
loat càc boat dóng eó thè xày ra sau khi quyét dinh dà dùdc dùa
ra. Phàn tich sau quyét dinh nhàm chi càc nghién cùu ve mói
truòng (tue là thu thàp dù liéu va dành già dù liéu) dUdc thUc
hiyn trong càc giai doan (pha) thUc hién càc boat dóng va sau
dò.
Quan trac mói trUÒng chi viéc thu thàp mot càch he thòng
càc so liéu ve mòi truòng, thòng qua mot loat càc phép do lap di
lap l^i. Mot so boat dóng quan trac khàc nhau dUdc xàc dinh
nhu sau:
- Quan trac nén; nhàm chi càc phép do càc thòng so mòi
truòng trong suót thòi ky tién dU àn nhàm muc -dich xàc dinh
bàn chat va càc giòi han mùc bièn thièn tu nhièn, de xàc dinh
bàn chat eùa sU bièn dòi mòi trUÒng thich hdp.
- Quan trac tàc dòng: bao góm càc phép do càc thóng so' mòi
truòng trong khi xày dUng va thUc thi du àn, qua dò theo dòi
dUdc nhùng bién thièn co the trd thành nhàn tò' càu t h à n h eùa
du àn d càc thòng so này.
- Quan trac bàt buóc: khóng giòng nhu càc hoat dóng quan
trae trutic, quan trac bàt buóc dUdc tién hành theo hình thùc lày
màu dinh ky va/ hoàc tién hành do lién tue càc thòng so' mòi
truòng. mùe dò chat thài dUde xà vào mòi trUÒng theo qui trình
dinh san, nhàm bào dàm chàc chàn ràng càc yéu cau theo quy

159
(Khào sàt va thanh tra cùng co thè là mpt phàn cua hoat dpng
này, nhung khòng nhàt thiét bao goni cà viec trac d^c thuòng
xuyèn).
Kièm toàn mói trUÒng là mot thuàt ngù. bàt nguón tu ké
toàn tài chinh, nhàm chi khài niém ve phép kiém chùng càc
hoat dòng tàc nghièp va xàc nhàn ve càc so liéu. Theo ngòn ngù
quàn ly mói trUÒng thi muc tièu eùa kiém toan bao gòm:
- Tò chùc va giài trình càc so lièu quan trac mòi trUòng.
n h à m xàc làp mot khoàng già tri thay dói, gàn két vói su thUc
hién eùa mot du àn hoàc boat dòng eùa mot tò chue.
- Qua trình kièm chùng. trong dò tà't ea eàe thòng so dUde
lua chon bòi mot chUdng trình quan trae mòi trUòng phù hdp vói
càc yéu càu quy pham hièn hành, vói càc chinh sàch va eàe tióvi
chuan nói bò, vói càc han che ve chi tièu chat hfdng mòi tnròng
dà dUdc xàc làp.
- So sành nhùng tàc dòng dUdc du kién eùa dU àn vói càc
tàc dòng thùc t é nhàm muc dich dành già tinh ehinh xàe eùa càc
du bào này.
- Dành già tinh hiéu qua eùa càc he thòng quàn ly mói
truòng, càc boat dóng tàc nghiép va càc thù tue.
- Xàc dinh mùc dò va quy mò eùa bàt ky yèu e.iu .sua chùa
hay bién phàp diéu chinh nào trong trUÒng hdp khòng bàt buòc
hoàc trong trUÒng hdp càc muc tièu ve mói trUÒng eùa tò chùc
khòng thuc hién dUdc.
Càc tài liéu kièm toàn thòng thuòng dUdc yéu càu là mpt
bàn xàc nhàn kièm toàn, dUdc chuan bi trong thòi gian thUc
hién hay thòi gian boat dóng eùa mot dU àn; va mot bàn kiém
toàn sau du àn, dUdc chuàn bi sau khi thUe hién va hoàn thành
mot du àn, hoàc mot bàn kièm toàn càc he thò'ng.
160
 3. Xàc dinh ró dàc diem eùa monitoring
Monitoring trong DGTDMT chfnh là còng viec thu thàp càc
s6\\èu mot càch eó he thò'ng theo ké hoach dinh trUóc, nhàm dat
dùdc càc muc tiéu cu thè va càc nhu càu mói trUÒng.
Nhu vày phài làp ké hoach quan trac trùóe de chù dóng
trong viée quan trac, thu thàp so liéu. Càc diém do, yéu to do,
quy trình do eùng phài dùdc dinh san dàm bào so'liéu thu dUdc
co thè chi rò dién bién eùa mòi trUÒng kièm chùng, cho dién
bién dà dùdc dU bào, nhung dòi khi khòng giòng nhùng gì dà
dUdc du bào. De co nhàn dinh tin eày, so liéu quan trac phài dù
lón, so liéu phài qua chinh ly, xù li, tóng hdp theo quy trình nào
day. Khi phàt hién nhùng sai so khàc lón hdn so vói ké't qua dU
bào, phài thòng bào cà cho ed quan lién quan de co kè hoach
theo dòi chat che nhùng dién bién ngoài du kié'n i.ày.
Khi so'liéu dù dai, chùng ta eó thè nhàn dang dùdc xu thè
tàc dóng, xu thè' này co thè theo chiéu hUóng tòt hdn hay xàu
hdn so vói dU kièn.
•

Két qua nhàn dang sé giùp chù du àn co nhùng diéu chinh

nhàt dinh dòi vói boat dóng dU àn. dàc biét là dòi vói viec thUc
hién càc bién phàp giàm thièu.
Nhùng kinh nghiém. nhùng phùdng phàp giàm thiéu dUdc
kièm chung sé là ed sd chuyén giao cho càc boat dóng cùng loai
sau này. Vi vày rat càn tóng két, xem xét tinh hiéu qua eùa
eóng tàc quàn ly mòi trUÒng.
4. Dàm bàó tinh hiéu qua va kinh te cua monitoring
va quàn ly mòi tritòng
Tò chùc do dac, lày màu, phàn tich màu nhìn chung rat tòn
kém. Vi vày càc yéu tò'chon trong monitoring phài hét sue hdp
ly va phài dùdc càn nhàe ky. Chi nhùng yéu tò'càn thiét, càc yé'u

161
mói càn do dac, quan trac. Viée thu t h à p thóng tin cùng phài
dudc tói Uu hóa sao cho chùng vùa du de sU dung, khòng thùa,
khòng làng phi.
Viée thiét kè chùdng trình monitoring dàm bào yèu càu
phàn ành dUdc xu thè tàe dòng va co hiéu qua kinh tè cao, phài
dua vào nàng luc cu thè eùa càc chuyèn già, càc thiét bi hi^n co,
chi khi càn mói buy dóng tu ben ngoài.
Song song vói qua trình do dac. quan trae phài luòn eó ké
hoach hành dòng khi tàe dòng theo chiéu huóng xàu. (^hàng
han, khi quan trac thày nòng dò bui do nhà mày nhièt dièn gay
•t ^ -^ *

nèn tàng lèn dàng kè phai kièm tra lai thiét bi Kx- i)ui va khi
can phài dùng san xuà't de sua chùa.
Càc dù bào ve tàc dóng là ed sd de thièt kè he thòng
monitoring nhàm dàm bào mot so thòng tin sau:
- Bàn chat eùa tàc dóng
- Quy mò dia ly eùa tàc dòng.
- Mùc dò tàc dóng
- Thòi gian tàe dòng
- Xàc suàt xày ra tàc dóng.
- Y nghìa eùa tàc dóng
- Mùc chàc chàn hay dò tin eày eùa càc du bào ve tàe dòng.
Co thè lày vf du minh boa qua thiét ké' diém do de xàe dinh
khà nàng gay ó nhièm khòng khi eùa nhà mày dién chay than.
Nhà mày loai này phàt sinh nhiéu loai khi thài va bui. Mftr
du nhà mày dà eó càc bién phàp giàm thiéu song vàn càn kiém
tra khà nàng gay ò nhiém thàt sU xày ra. Rò ràng khóng thè ho
trì nhiéu dièm do ma phài dua vào càc hùóng gió thinb hành de
162
xàc dinh vùng càn do, dò là vùng nàm d phia xuói theo eàe
huóng gió này. De xàc dinh vi tri cu thè, co thè dùng mó hình
tinh tàn suàt xuàt hién nóng dò càc chat ò nhièm va chon ndi co
tàn suàt xuà't hién cao. Né'u tién hành do dac theo dinh ky thi
vào lue do, phài xàc dinh hùóng gió de chon dia dièm thich hdp
hoàc làp bang chi dàn de chon dièm do thich hdp.
5. Cà bién phàp xù li so liéu do, thu thàp va cung càp
thóng tin
So liéu do phài qua càc bUÓc hiéu ehinh, xù \i theo mot qu\
trình dinh trUóc de chùng trd thành thóng tin eó già tri. Muòn
vày, càc thòng tin phài dUdc tóng hdp dUa vào bang biéu hay 1< ii
càc do thi dien giài. Ngoài ra càc so liéu phài dùdc so sành vói
càc tiéu chuàn hay so liéu dà co trUóc dò, tu dò cho thà'y dien
bièn eùa càc yéu tó mòi trUÒng.
De su dung thòng tin tò't, càc so'liéu do dac, thu thàp dUde
phài dUdc trình bay trong càc bào cào dinh ky gùi ed quan quàn
ly mòi truòng, chù dU àn va càc ed quan khàc. Vói nhùng dù àn
lón, viée do dac', quan trac trai ra trén dién róng eó thè dUa
thòng tin lén bàn dò, xù li qua càc mò hình trén mày tfnh, hòa
so liéu vào mang.
Nhu vày tùy theo quy mó du àn ma co phUdng àn xù If so'
lièu phù hdp, co càch cung càp thòng tin va su dung thòng tin
hiéu qua.
Tóm lai, viée do dac phue vu DGTDMT dUdc bàt dàu tu
buóc xàc dinh mùe do \ à quy mò du àn, nén trong bào cào
DGTDMT phài néu dUde ké hoach monitoring va quàn ly càc tàc
dòng trong giai doan thue 'thi du àn, sau dò là <h\lc hién k é
hoach này.

163
 De eó dUdc chUdng trình monitoring co nieu qua va xnwn
hdp VÓI nhiéu du àn. càc buóc sau day càn chu y khi thiét ké
chUdng trình quan trac mòi trUÒng phàn ành nhùng dàc trifng
mot càch co hiéu qua va thich hdp:
- Xàc dinh quy mò quan trac va càc khfa canh nhù dich
chuyèn xà bòi, chat lùdng nUóc, càc vectd bénh dich,.... dòi hòi
phài quan trac.
- Quyét dinh phUdng thùc thu thàp càc thòng tin sé dilige su
dung trong qua trình ra quyèt dinh.
- Xàc dinh bièn giói, lùa chon cac bàn do va sd dò, ràe dia
diém quan sàt. Do dac va lày màu.
- Lua chon càc chi tiéu ehinh cho càc phép do trUe tièp ho^c
càc phép quan sàt trUc tiép.
- Xàe dinh phUdng phàp phàn tieh so lipu va biéu dién so
liéu.
- Ra càc quyét dinh ve mùe dò chinh xàc, yèu càu dòi vói so
liéu.
- Xem xét viée su dung càc so liéu mói nh;un nàng cao chat
ludng càc so'liéu hién eó va bào dàm càc so lièu dUdc trinh bay
theo càc biéu màu cho phép su dung tUdng hdp vói eàe .so liéu
san co.
- Thiét làp mot he thò'ng ghi chép va dàp ùng .so liéu (eàe
dién giài hoàc biéu dat khàc) do cóng chùng eung càp.
- Làp ra càc yéu càu tòi thiéu quan trac chat lUdng khònj?
khi, chat lUdng nUóc va càc thay dói ve màt xà bòi ,...
Viée thiét làp càc chUdng trình quan trac này khòng i\\l()c
dành già thàp già tri eùa càc quan sàt ddn giàn va vice làp bào
eào, dàc biét là eùa càc ben bi tàc dóng d dia phùdng.

164
 e h uang 3
CÀC P H l / O N G P H À P D Ù N G T R O N G D À N H GIÀ
TÀC D Ò N G MÒI T R l / Ò N G

DGTDMT là cà qua trình eó sU tham già eùa nhiéu chuyén

già thuóc nhiéu lình vUc khàc nhau. Ò mói lình vUc nghién cùu
eó phùdng phàp nghién cùu riéng eùa minh. Vi vày trong
DC,TDMT hòi tu nhiéu he phùdng phàp loai này. Nhùng he
phifftng phàp riéng ehf) tùng lình vUc sé khóng dUdc xem xét
nhiéu trong chùdng này ma ehi tàp trung vào mot so phùdng
phàp rhung nhà't eó thè su dung de xàc dinh, phàn tich. du bào
càc tàe dóng mói trifdng eàe dù àn.

:\.\. PHl/ONG PHÀP LIÉT KÉ SO LIÈU

Day là phUdng phàp ddn giàn, de hiéu. de su dung nhùng
thòng tm khóng day dù va khòng trUc tiép lién quan nhiéu tói
qua fjình DGTDMT. PhUdng phàp này dà dUde trình bay trong
111. .sau day là phàn trieb trong tài liéu này.
TIKM:) phU()ng phàjì này. ngUÒi DGTDMT phàn tich boat
dòng phàt trién. chon ra mot so thòng so lién quan dén mòi
truòng. liét ke ra va cho càc so liéu lièn quan dén càc thòng so
dò. chuyén tói ngUòi ra quyèt dinh xem xét. Bàn thàn ngUÒi
DGTDMT khòng di sàu. phàn tich phé phàn gì thém ma dành
cho nguòi ra quyét dinh lùa chon phùdng àn theo càm tfnh sau
khi dà ttUde doc càc so liéu liét ké.
• • • •

Vi du minh hoa phudng phàp liét ké so liéu ve thòng so'mói

truòng dUóc trình bay trong bang 3.1 saU dàv.

165
khu vuc song eó thè dUdc thUc hién theo nhùng phùdng an khac
nhau A, B. C. trong dò C là phUdng an khòng boat dòng. Theo
kinh nghiém va càm tinh, ngùòi DGTDMT cho ra 11 thòng so
ma ngùòi dò choTà thùc su eó lién quan dén tài nguyén va mòi
truòng eùa luu vUe. Theo càc phUdng an dà du tinh ebo Inét eae
so'liéu ve càc thòng so dò.
PhUdng phàp liét ké so liéu ve thóng so mòi trUdng don
giàn, sd lUdc, tuy nhièn rat eàn thièt va co ieh trong bUik" dành
già sd bó ve tàc dóng dén mòi truòng, hoàc trong hoan canh
khòng eó dù diéu kién ve chuyén già, so'liéu hoàc kinb phi de
thUc hién ve DGTDMT mot eaeh day du.
Bang 3.1. Liét ké so lièu ve thòng so mói trUdng
eùa he thòng thùy l^i

TT Thòng so ' Phi/dng an

• A B 14
C

1 So hó chi/a ntfóc trong he thong 4 1 0

2 Dièn tich dUóng màt niióc (km^) 850 130 0

3. Oiròng ven ho (km) 190 65 0

4. Dién tich ti/ói (ha). 40000 12000 0

5. Dién tich dàt bi thu hep (ha) 10000 2000 0

6. Di tich khào co bi ngàp 11 13 . 0

7. Ha mi/c XÓI nnòn 4 cip 1 càp 0

8 Nàng mi/c khai thàc thùy san 4 càp 1 cip 0

9 Chóng lù \6\ voa 0

10 Tao nén d djch bénh. càp 4 càp 1 0

11 ' Bièn che quàn ly can thiét (ngi/òi) 1000 200 0

1 , , . , _ . .

166
 PhUdng phàp danh muc là mot trong nhiìng phUdng phàp
dUdc su dung róng rài trong DGTDMT, dac biét trong viec
nghién cùu càc tàc dóng. Trong su dung ngUÒi ta thuòng chia
danh muc thành càc loai dUa theo càc dac trUng va sU phùc tap
eùa chùng. Danh muc eó the chi là liét ké càc nhàn tó mòi
truòng eó the hi ành hUdng boac d mùc cao hdn, co tinh dé'n
trong so dòi vói moi nhàn tò' va ky thuàt cho diém càc tàc dóng
eùa mòi phUdng àn thay thè. Danh muc cung càp cho ta phUdng
ti^n dành già bang càch liét ké càc nhàn tò' càn xem xét nhUng
khòng eung cà'p dUdc thóng tin cho càc nhu càu so' liéu riéng,
cho viée dành già mùc quan trong eùa tàc dóng hoàc cho viée
dành già thày doi càc nhàn to mói trUÒng. Chùng ta sé xét mot
so dang danh muc sau day: danh muc ddn giàn, danh muc mò
tà, danh muc càu hòi, danh muc trong so.

3.2.1. Danh muc dan giàn

Danh mue ddn giàn trình bay bang liét ké càc nhàn to' mói
truòng eàn phài de càp, tuy nhién chUa cung càp dUdc thóng tin
ve nhu eàu so' liéu rièng, phUdng phàp do hoàc dành già va du
bào tàc dóng. Loai danh muc này dUdc su dung rat róng rài d
My vào nhang nàm bàt dàu eó DGTDMT. Nhu vày loai danh
mue này chi ra nhiìng nhàn to'phài xem xét, con nhùng nhàn to'
khàc thi eó the bò qua. Ve bàn chà't danh muc này dUde coi là
ghi nhàn, nò chua néu dudc nhùng tàc dóng nào sé xuàt hién
dòì vói càc nhàn to này.
0 mot so nuòc danh muc càc nhàn to' mòi truòng co the hi
tàc dòng bdi mot so loai du àn dà dUdc làp nhu mot huóng dàn
DGTDMT dòi VÓI loai du àn này. Càc to' chùc quoc te cùng co
nhùng huóng dàn tUdng tu qua viec làp danh muc, chàng han

167
thùy dién dà dUdc Ngàn hàng phat t n é n chàu A thiét làp. Càc
danh muc loai làp san thuòng dùng cho du àn quy mò lón, c6
thè tham khào róng rài. Trong qua trình tbUe thi DGTDMT eó
the thiét làp nhùng danh mue khàc phue vu muc tiéu cu thè.
Nhu vày khi tién hành DGTDMT co thè tham khào he thòng
danh muc co san dành cho loai dU àn càn dành già. ngoài ra co
thè làp danh muc rièng. Co thè tham kbao mot loat danh mue
dinh san dUdc liét kè trong [2] cho nhiéu loai dòì tUdng dù àn
cùng nhu thành phàn mòi trUÒng. Ó day ebung tòi tneh hai
trong so càc danh muc ké trèn làm M du (xem bang 3.2 va 3.3)

Bang 3.2. Danh muc càc vàn de c l n quan tàm

khi dành già chat luang nude
Khi xét mot ddn xin phàt trién lién quan tói viée thài ra
chat thài, cuòn tròi, xói mòn dàt làm ànb huóng tói chat
lUdng eàe nguon nUóe, ed quan eàp phép càn xem xét càc vàn
de ùng vói sU phat trién dUdc de xuàt nhU sau:
1. Dàe trUng eùa càc nguon nUóe dang bi dr doa. song.
nhanh song, khu vUe nap nU(K' eùa vùng nUde ngàm. ( ac
dàc diém dia hình va sinh thài, dóng chày tbro mùa va
theo nàm, lUdng mUa va rùa tròi, càc còng trình trU nU(i<
va càc dac dièm khàc.
2. Su su dung càc nguòn nuóc hièn tai. sinh hoat, lhU()ng
mai va còng nghiép, nòng nghièp hay nghi ng(5i giài tri.
3. Xà thài va rùa tròi chat thài hién thòi co thè ành huòng
nghiém trong tói chat lUdng nUóc, càc bién phàp xù li dà
dUdc àp dung hay du kién.
4. Càc de àn phàt trién nguón nUóc dang chò giài quyét, co thè
sé ành huòng tdi mòi trUdn? hièn nay va tUdng lai.

168
5. Lich su ò nhiem hay lam dving càc nguón nUóc, pham vi
ành huòng eùa hién tUdng phù dUdng, tao lam hay axit
hóa, bang chùng ve càc sU kién nguy hiém tói sue khòe,
an toàn dòi song, hay tài san eùa moi ngUÒi, co hai dòi
VÓI muòng thù, dòng vàt thùy sinh, chim choc hay cà.
6. Càc nguòn xà chat thài eùa de xuàt phàt trién dà dUdc xàc
dinh sau khi dà co càc bién phàp giàm thiéu, tài che, xù H,
pha loàng, cho vào ao chùa, loc hoàc càc bién phàp khàc.
7. Ành huòng eó the do xào tròn dàt trong giai doan xày
dung va eàe bién phàp phóng trành càn co.
8. Ành huòng eó the eùa viée rùa tròi tu bé màt co che kin
hay khòng che, càc bién phàp phóng trành càn co.
9. Ành huòng eó the trong diéu kién han hàn va lut lòi.
10. Mùe dò xà, thài va rùa tròi, dàc biét là dò'i vói càc quy
dinh, tiéu chuan va phàn loai eùa Nhà nUóc va càc muc
tiéu mói truòng, tòng càc hiéu ùng sinh thài, hóa hoc, vàt
li va su man hóa. Càc chat gay ò nhièm nhu càc chat dòc,
khoàng, kim loai, bùn, dàu, thuóc trù sàu, càc chat phóng
xa, axit, kiém, càc chat thài vi lUdng, càc nUóc thài eùa
qua trình xù li, nUòc thài eùa he thòng tièu thoàt nUóc,
phot pho va nitd, càc chat ràn Id lung va hòa tan; nhu
càu òxy sinh hóa (BOD) va nhu càu óxy hóa hpc (COD).
11 Càc ành hUdng co thè dòì vói cà, dòng vàt hoang dai, cóng
dòng va thuc vàt.
12. Càc ành hUdng eó the dòì vói sU phàt trién càc dóng nUóc,
chiéu sàu va dò róng eùa càc kénb, xói mòn bò, toc do
làng (thUdng nguón va ha luu) va dòng chày.
13. Két qua eùa viée thào luàn tai càc cuòc bop dinh bién vói
càc nhóm rièng rè va vói càc ed quan chinh quyén ve càc

169
 ành huòng chung va riéng eùa de àn phàt t n é n . dU Kien
dói vói khóì ludng va chat lUdng nuóc.
14. Tàc dòng dòì vói nhùng ngUÒi su dung kh;ie trong hién
tai va tUdng lai.
Càc ành hudng kinh t é va xà bòi eùa cac thay dòi trong
dòng chày. khóì lUdng va chà't lUdng nuóc dfH vói c^ng dóng
róng lón.
N g u ò n : theo danh mue 3.12 [21

Bang 3.3 Danh muc cac yéu tò kinh tè, xà hòi va mói truàng. càn
quan tàm trong OGTOMT. d i / a n xày dung duòng cao toc

1. Tu ven di eùa duòng cao toc dU(ie de nghi. thiét kè va ,^ò

làn XP, khòi luong va loai hình eùa giao thong. xày dung.
thu phi. quàn li, t«o cành quan. eàu. eàu vUdt trén va
dUdi. dong giao thòng vao va ra dUdng lao toc. diéu pbòi
v i ^ nàng càp cac dUÒng vào va ra.
2. Nhu eàu ve duòng cao toc. khà nàng bò tri va càc tuyén
thay thè.
3. Tinh thóng nhàt eùa d i xuàt vói càc eóng cu quy boat b
quóc già, vùng hay dja phUdng va chièn htt^k: phat tnén
duòng cao toc.
4. Dóng góp tiém tang dòì vói viée giàro tàc nghen giao
thòng cài thién thòi gian va an toàn di lai. ành huòng dòì
VÓI eàu truc dU(mg xà dia phUdng.
5. Khung chi phi Idi nbuàn vói de xuàt va tac dòng dòì vói
mang dUdng sa con lai. tàc dpng dòì vói giao thóng eóng
cóng va xe dap.
6. Khoàng càch tdi càc khu dàn cu va càc tàc dòng xà bòi eo
thè; tàc dpng tói già tàng dàn so.

170
7. Tàc dóng mói trUòng eùa de xuàt xét theo khia canh
phàn tàch cóng dóng, tiéng ón, ò nhiem khòng khi, ò
nhiém nUóc, thoàt nUóc, thùy vàn, t h à m my, hói phue càc
vùng bi xào trón, xói mòn dàt, Id dàt, dà rdi, à n h hUdng
dòì vói bàt dpng san va dich vu vàt chat, chiéu sàng.
8. Tàc dóng mói truòng eùa giai doan xày dUng, co xét cu
thè tói giao thóng nang, tiéng ón, di chuyén thiét bi xày
dung, chàn dUÒng, an toàn, nguy hiém, ò nhièm nUóc, xói
mòn dàt, dàt lo va dà rdi, nò min, dào dàt.
9. Càc bién phàp eàn tién hành de giàm thiéu càc ành
huòng mòi trUÒng tièu cUc trong giai doan thi còng va
vàn hành.
10. C^uan he giùa bé màt duòng va tié'ng ón, càc rào chàn va
tuòng ngàn tiéng dòng.
11 Tàc dòng dòì vói càc trung tàm thUdng mai hién tai.
12. An toàn eùa ngUÒi su dung phUdng tién ed giói va ngUÒi di bó.
13. Tao cành quan ebo eà tuyén duòng.
14. Tàc dòng dòì vói duòng sàt, hién eó va du kié'n.
15. Tàe dòng dòì vói duòng di eùa viée già tàng giao thòng
tUdng lai.
16. Càc giài phàp thay thè'eùa duòng cao toc.
17. Càc quan tàm eùa cóng dóng ve tàc dòng tàm ly, tàc dòng
dòi VÓI sue khòe va an toàn, dich chuyén va di chuyén xà
bòi. phàn chia còng dóng. tiéng ón, ó nhiém nuóc va
khòng khi, tàe dóng thàm my, giàn doan chiéu sàng, sU
bàt dàu lai quyén sd hùu, lòì song bi giàm di va thay dói,
giàm già tri bà't dòng san, thay dói trong khà nàng tiép
c^n. tàe dóng dén nghi ngdi giài tri, thay dói su dung dàt,
han che vào ra, tàc dòng dòì vói truòng.hoc, màt dàt co

171
 ieh hdn ve màt xà hòi kè cà giao thòng còng cpng trén
duòng ray, làm tram trpng thém mùc dò tiéu thu nhién
liéu hóa thach dóng góp vào càc vàn de nhà kinh/ òzon,
làm tói té thém càc vàn de càn dòì chi tiéu, màt cac ti^n
Idi eùa khu d, nhu càu dòì vói càc eàu dành cho ngifòi di
bò, tàc dòng ve tàm nhìn.
18. Càc dich vu cà'p cùu va dàp Ung càc yèu càu cà'p cùu, sxf
co nguy hiém.
19. Càn nhàe ve nàng lUdng.
20. Thu xép ve mua dàt. tài san va nhà eùa eàn de thi còng
duòng r.\o toc.
21. Càc bién phap dàe biét de bào ve khu, by dòng va thvfc
vàt, càc d^c diém phong canh. vu<<n QutV già. khu bao
tón va khu càm tu nhièn. dàt ngàp nU(V. lUng ng;iip man.
dàt eó eày bui, eàe dja diéin lieh .su v.uì boa va eàe già trj
eùa dù àn.
22. Tac dòng chinh tri eùa d\i an.
23. Càc thu xép de tiép tue sU tham già eùa còng chung .sau
DGTDMT sd bp.
24. Bào cào hàng nàm vho càc ed quan mòi trUdng, quy
hoach va quàn ly giao thòng còng ehinh.
N g u ó n : Theo danh muc 3.11 [21

3.2.2. Danh muc mó tà

Danh muc mó tà cùng dUdc su dung nhiéu trong nghién

cùu tàc dóng mòi truòng. Trong danh mue nay, ngoài liét ké eàe
nhàn tò mòi trUdng con co the cung càp thém thòng tin va
huóng dàn dành già tàc dóng mói truòng, nhUng ebUa dua dudc
tàm quan trpng eùa càc tàc dòng.

172
 Mot dang danh muc mó tà dUdc trinh bay trén bang 3.4
làm vi du. Ngoài nhàn tó' mòi truòng yéu càu nhU chat lUdng
khòng khi, chà't lUdng nUóc, tié'ng ón danh muc này con chi rò
càch thùc xàc dinh càc tàc dóng co thè gay ra cho càc yéu tò.
Loai danh muc này dà dUdc àp dung cho càc dU àn nguòn
nUóc, du àn giao thòng, du àn phàt trién lành thò,..

Bang 3. 4. Vi du danh muc mò tà

So lièu yèu céu (nhàn tó) 1 Nguon thòng tin/ ky thuàt dir
bào

Ch^t li/dng khi

Sùt khòe

Thay doi nóng dò ó nhiém theo tàn Nóng do ò vùng xung quanh, phàt
suàf xuàt hièn va so ngi/òi chiù nji ro thài hién tai. ti/cJng lai mò hình

Sii khó chiù... khuéch tan, bàn do ó nhièm.

Gay khó chiù cho thj giàc (do khói) Khào sàt co dàn ed so. lou lOOng

hoàc khiru giàc (do mùi) va so ngoòi bi giao thòng, qua trinh còng nghiép

ành huòng.

Chat li/dng ni/dc

Thay dói chat lUOng nude dùng. so Phàt thài hién tai. tOOng lai nóng
ngoòi bi tàc dpng dói vài mói thùy VL/C dò hién tai vùng xung quanh, mò
tLTdng L/ng. hình chat li/dng ni/òc.

Thay doi móc ón va tàn suàt xuàt hién Thay doi nguón tiéng ón, mùc gàn
cùng s6 nguòi bi tàc dóng duòng giao thóng; mó hinh truyén

àm, khào sàt cu dàn ed so...

Nguón: theo [12] trang 6.8

173
 3.2.3. Danh muc càu r»v*

Danh muc này bao góm nhiéu càu hòi lién quan tdi nhùng
khia canh mòi trUdng càn dUdc dành già. Càc càu hòi eó thè
dUdc soan thào cho mot bang mue chung nhu he sinh thai can.
sue khòe cóng dóng. Danh mue loai này rat co ieh cho nhùng
ngUdi dành già thièu kinh nghièm. De danh già tàc dpng, ngUdi
dUdc hòi phài tra Idi eàe eàu hòi eùa mpi bang mue. Thuòng co 3
phUdng àn tra Idi. phu thu(V vào hièu bièt riéng ve tàe dóng
dUdc xét va dUdc ghi san ngay sau càu bòi Nèu ngUdi dUiie hòi
biét rò ve tae dòng. hp eó thè ebon phUdng an "eo" hoàc "khòng"
con chUa biét rò ve tàc dòng thi ebon " ehUa rò" boàc "khòng rò".
Ngoài càu hòi cu thè. eo thè dàt eàu boi tong hdp de ngUdi dUdc
hòi dành già, Uóe tinh tac dpng mot càeh tòng hdp. vi du "mUc
hai cao"; "mUe bai nhò"; "khòng xae dinh dUiJe".

De làm vi du, chùng tòi tneh dàn mot danb mue dU(>e' Cd
quan phat t n é n quòc té My làp de danh già du àn phat tnén
nòng thòn d càc nUóc dang phàt trièn (xem bang 3.5).

3.2.4. Danh muc cà ghi mùc dà tàc dóng dén tùng

nhàn tó mói truàng

Danh muc loai này giòng danh mue mò tà nhUng ghi thém
mùc dò tàc dóng eùa tùng boat dòng phàt trién dén tùng nhAn
tó mòi trUdng.

Vi du ve dang danh muc này dUdc chi ra d bang 3.6 •

174
 Bang 3.5. Danh nrìuc càu hòi dùng de dành già dtf àn
phàt trien nóng thòn ò càc ni/òc dang phàt trién
do Cd quan phàt trién quoc te My lap nàm 1981

He sinh thài can:

a Càc kilu he sinh thài canfietkè ditói

day. theo kich thuòc da dang hoàc toai. co
thè 00* la dàng ké hoàc dàng chù y khòng

• Ròng ? C6 Khóng Khong r e .

• Savan ^ Co Khòng Khóng ró.

• Dóng co ? Co Khòng Khòng ró.

• Sa mac ? Co Khòng Khòng rò

b He sinh thài

• Con nguyén sd ? Co Khóng Khóng rò

• Dà bi suy thoài d mot v\Ja phài ? CO Khóng Khóng ró

• Dà bi suy thoài manh ? Co Khóng Khóng rò

e. Hién co xu hoóng thay doi he

sinh thài qua vi^c chat, don, dot cho muc
dich nòng nghiép. cóng nghiép. dò thi ? Co Khòng Khóng rò

d. Nhàn dàn dia phOOng co thu

hoach tò he sinh thài càc san pham:

• Cày thoc pham. Co .Khóng Khóng rò

• Cày thuóc. Co Khòng Khòng rò

• Gò. Co Khòng Khòng ró,

• Sai. Co Khóng Khòng ró,

• Long Co Khóng Khóng rò

e. Do àn sé yéu cau phat quang

hoàc thay dói:

175
 • Mot vùng nhò 0 he sinh thài này Co Khóng Khóng ró

• Mot vùng khà land he srtì thài này C6 Khóng Khófìg rò.

• Mot vùng ròng Idn d he smh

thài này Co Khóng Khófìg ró

f Do àn co so dung nguón nguyén

liéu tò he smh thài khòng ? Co Khóng Khóng ró

g Do àn sé làm giàm viée sO dung

càc san phàm tò he sinh thai này do viéc
san xuàt. cung cap nguyén liéu thay thè Co Khóng Khòng ró.

h Do àn co làm tàng dàn so khu

vOt. dàn dén tàng àp lot lén he smh thài Co Khòng Khónq ró.

Uóc tmh tac d^ng lén he stnh thài:

Vàt chù truyén bénh

a Liéu co vàn de bénh tàt d vùng

do àn óitoc truyén qua vàt chù nho ruói.
muoi. 6c »én,... Co Khóng Khóng ró

b Cac bài vàt chù này thich uhg vdi:

• MÓI trOdng nuóc. Co Khóng Khórìg rò

• Ròng Co Khòng. Khòng ró.

• Dàt nóng nghièp Co Khòfìg Khóng rò

• MÒI trOÒng b\ suy giàm Co Khòfìg. Khòng ró

• Vùng dàn cO. Co Khòng, Khòng ró

e Doàn sé:

• Tàng mò« Iroong song cho vàt chù Co Khóng Khór>g rò

Giàm rnò< tr\Jòng song cho vàt chù. Co Khòng Khóng ró

Cung cap khà nàng ki^m soàt

vàt chù Co Khòng Khóng ró

176
d. DI/ àn GÓ thè dua vào mpt so v^t chù
chua duoc tim thày ò khu vUC. Co Khóng.... ....Khòng rò

e. V^ mò rpng lói vào, mò ròng thuong

mai co thè là nguón vàt chù gay bénh
hi^n chua xuàt hièn ò vung dO àn. Co Khóng.... ....Khòng ró

f Dò àn co doa dén ed hòi de kiem soàt

v^t chù qua vièc nàng cao mòc song oòc
tinh tàc dòng lén vàt chù gay bénh. Co Khóng... ....Khóng ró

3.2.5. Danh muc co ghi trpng so eùa tàc dóng

Ngoài viQc dUa vào mùc dp tac dóng, trong danh muc này
con ghi thèm trong so' hay mùc do quan trong eùa tùng nhàn tó
mói trUdng chiù tàc dóng. Cùng vói viée dua ra danh muc này co
thè su dung phUdng phàp dành già tóng hdp tàc dóng thóng qua
thay doi càc nhàn tó' mói trUdng. Mói nhàn tó' mói trUdng dUdc
djnh mUc chat lUdng (theo diém chàng han) va mùc quan trong.
De minh boa cho phUdng phàp này, ta là'y vi du ve du àn tài
nguyén nUóc da muc tiéu Pattani (Thài Lan). Càc nhàn tó' mòi
trudng dUdc nhùng chuyén già mó tà, cho diém ve chat lUdng cà
khi chUa co du àn va khi co du àn. sau dò Uóc tinh tàm quan
trong cho mói nhàn tó. Tu dò co the dành già tàc dòng cua du àn
thóng qua chi so hoàc ddn vi dành già (EIU). Ddn vi này dUdc
tfnh theo cóng thùc:
m m

E, =X(V,),W,-X(V,),W, (3.1)
1-1 i-l

trong dò: E] là tàc dóng mói trUdng

(Vi), là già tri chat lUdng thóng so mòi truòng t h ù
i khi co du àn.

177
 (Vj)2 là già t n cnat lugng mong BO mui truuug lUU i
khi khóng co du àn.
W, là trong so tUdng dói (tàm quan trong) eùa
nhàn tó i
m là tòng so càc thóng s a
Dòi vói du àn thùy nóng da muc tiéu. ngUdi ta dà chia nhàn
tò'thành ba loai: Nhàn tó sinh bcx-. nhàn tó hóa - ly va phue Idi
cho con ngUdi. Mói loai này lai co càc thành phàn. mói thàiib
phàn co càc thóng so khac nhau. Chàng han. nhàn tó sinh hcic
co thành phàn trén can va dUdi nUdc; nhàn tó ly hoa bao góm:
dàt. nUóc màt, nUór ng^m. khi quyén, con nhàn tó' phùc Idi co
càc thành phàn: sue khòe. kinh tè - xà bòi. vàn hóa - thàm my.
Ket qua xàc dinh tàc dóng mói tnfdng eùa du an I^attani dén
mot so thành ph.àn mói trUdng dUik: chi ra d bang 3.(>
Bang 3.6. Ma tran dành già tàc dóng mòi t r u ò n g
d u àn Pattani, Thài Lan

Nhàn tò Thành phàn EIU khi khòng EIU khi co Thay dò'l
co d ^ an dvràn EIU

He smh Trèn can 883 693 -190

thài Duói n i ^ c 484.3 721.6 237.3

Dai 518,5 368,3 -150.2

Mói truòng Ni/óc màt 535.9 341.9 -194.0

ly - hóa Nuóc ngàm 530.8 270.6 -260.2

Khi quyén 405.6 • 355.3 -50.3

Phùc loi Sue khòe 247.6 779 531.4

•
Kinh té xà hòi 806.0 1586.2 780.2

Vàn hóa tham my 660,5 618.2 -42,3

178
 Béng 3. 7. Vf du danh muc mòi trudng dói vói
di/ àn duòng Huasai - Thale Thài Lan
rr Oói U/Ong chKj tac dòng Tàc dòng tich cut Tàc dQng tiéu oK

NH OH L BT NH OH D DK DF RL

•
1 H4 sinh thài ni/dc ngot

•
2 Nghé ce

•
3 Rimg

•
4 Odog vdt ò can

•
5 Smh vèt qui hiém

Ni/Òc màt •
6

7. Chdt li/ong ni/dc mdt

8 Dò phi nhiéu eòa dàt KO KO KO

K K K

Chat li/png khòng khi : KO KD KO •

•
K K K

10 V^n tàt thùy • •

11 V^n tài bO • •

•
12 Nòng nghiép • *

13 Xàhòi • •
t

14 My quan phong cành • • •

Chu thich: NH - ngàn han; DH - dai han; L - làn; BT - binh

thiùtng; DI) • dao lai cfi/óc; KD - khóng dào lai dUOc; DF • dia
phi/dng; RL - róng li/n, KDK - khóng dàng ke.

179
hiéu so'ddn vi tao dóng khi chua co dif nn va khi co dU àn dòì vói
he sinh thài là 47.3; eùa mói truóng ly - hoa là -654.7; eùa kinh
te - xà hói là 1260.3 va tong dai so se là 661.9. Dieu dà phÀn
nào cho thày tàc dòng mói trUóng tinh thoo ddn vi tàc dóng EIU
là 661,9 ma phàn dóng góp lón nhàt là phue l(,ii cho con nguùi.
Danh muc mói trUÓng dUdc su dung dòì vói tàt cà càc huóc
eùa DGTDNTT. Càc danh muc ddn giàn. danh muc co mò tà itudc
dùng nhiéu trong giai doan dàu giùp cho vièc danh già ban dàu
ve tàc dóng. Qua kinh nghièm su dung càc danh muc tn)ng
DGTDMT, càc chuyèn già dà due két dUóc hai Idi ich càn hàn
eùa phUdng phap này, thè hién d chò:
Phuong phap danh muc noi chung rò ràng. de hièu Nèu
ngUdi dành già am hièu ve nói dung hoat dpng phat trièn. ve
diéu kién thièn nhièn, xà hói lai ndi thiic hièn hoat dóng do thi
phUdng phàp này co thè dUa ra nhUng ed sd tòt cho vi«)i' quyèt
dinh. Tuy nhièn. phUdng phàp ( hUa dUng nhicu nhàn tó < hù
quan eùa ngUdi dành già va phu thupctvào nhùng (jui \Uk- co
tfnh chat càm tinh ve tàm quan trong, càc càp, dièm so qui dnih
cho tùng thóng so. Nhùng uóc doàn chù quan eùa tUng eà nhàn
nguòi dành già lue dua vào con so tòng tàc dóng sé hi hòa làn
vào nhau rat khó phàn tich. Do dò co han che trong vièc tóng
hdp tàt eà eàe tàe dóng, dòi ehièu, so sành càc phudng an khàc
nhau. Càc danh muc dUdc giói thièu su dung thUdng hi hai
nhUdc diém: hoac qua chung chung hoàc khóng day dù. Mot so
l.àc dóng de lAp lai, do dò dUdc tfnh toàn hai hoàc nhiéu lÀn

IMO
trong vi^c tóng hdp thành tòng tàe dòng. 1 rong su dung eàn luu
y den nhùng nhUdc diém dò va co càch khàc phue thich hdp,
giàm bót thành phàn chù quan trong ket qua dành già chung.

3.3. VHVOSG PHÀP MA TRAN MÒI TRU'ÒNG

PhUdng phàp này liét ke dóng thòi càc hoat dóng eùa du àn
vói danh muc che diéu kién hoàc càc dàc trUng mói trUÒng eó
the bi tàc dóng. Két hdp eàe liét kè này duói dang toa dò, ta sé
dUf.k' ma tran vói truc tung là càc nhàn tò mói trUdng, con truc
hf)anh là ci\c hoat dóng phàt trién. TU dò cho thay ró hdn moi
quan he nhàn (juà giùa càc hoat dóng va tàc dóng mot cà( h
dóng tildi. Ò nàm giùa hang va cót trong ma tran sé dUdc dùng
de chi kha nàng tàc dòng. Tùy theo càch su dung ó này ma eó
thè chia ma tran mòi trUdng thành mot so loai sau: ma tran d()n
giàn. ma tran theo buóc. ma tran dinh lUdng hoàc dinh càp.

3.3.1. Afa tran dctn giàn

Trong ma tran tU()ng tàc ddn giàn. thuòng truc hoành liét
kè c{\c hojit ilóng du àn con tru( tung liét kè càc nhàn tò mói
trUdng, Hoat dòng nào gay tàc dóng den nhan tò' nào sé dxicic
dan il (Lui nàm giùa liàng nhàn tò va cót hoat dòng.

Vi (lu ve loai ma tran này dirdc chi ra d bang 3.8 . Nhu vày,
vói ma tran này m('ii chi ra nhùng thành i:)hàn mòi trUÒng chiù
tac ilòng do hoat dóng nào gay nèn chù chUa nèu rò mùc dò tàc
dpng.

181
 nhà mày bót giày PhUdng Hoàng. Thai Lan.

Trang trai tróng Kenif

Nv Càc hoat dòng

Vàn chuyèn nguyén

Stf dyng thuÓc sàu,
T •

\^^ daàn i

phàn hóa hoc

! u E-
1

lièu thò
• ? •<5
•a C S

Thanh phan \ .
X
,
' o
CI
\s z
>

•
mói tniòng N.

• • • •
I Chat lUOng ni/òc màt

Thùy vàn nifòc màt 1 •

1
1
1 • •
Chat iL/dng khòng khi i
1

1 1
f • •
Thùy san

Mòi trifòng song eùa smh vàt •

1
can
i

Sinh vàt can •

1
•
Mó hinh SLf dung dàt

Duòng cao toc / dUÒng sàt •

'
• •
Cung càp ni/òc
•
Nóng nghiép 1

•
Cung cap nha ò
t
• •
Sue khòe •

•
Diéu kién kinh té - xà hói

3.3.2. Ma tran theo buàc

Ma tran này con goi là ma tran dang chù thàp, co thè dùn^
de chi ra càc tàc dóng thù cap do tàc dóng ban dàu gay ra.
Trong ma tran này. mot so nhàn to mói trUdng d\U)c trinh bàv

1H2
 cà d truc tung làn truc hoành. Càc hàu qua thay dói ban dàu d
mot so nhàn tò dén nhàn tó' khàc cùng dUdc trình bay. Co thè
hiéu ma tran loai này góm nhiéu ma tran ké' tiép nhau nhàm
chi ra dudc càc tàc dòng thù cà'p co thè xày ra. Vi du ve loai ma
tran này dUdc chi ra d hình 3.1 .

Hoat dòng

2 B H
1
A 1
B
r
n
1y
/
t
U_^ t> i

F.
£
^ P
1

i 1 I
\

B r "l 1
H
L
r ^- __ !
1
^- ;
I r s 1 !
1 —\
1 1 i 1 i

Hình 3.1. Khài niém ve ma tran theo buóc

Tu hình này cho thày hoat dóng mang so 3 tàe dóng dé'n
nhàn tó mòi truòng D làm nhàn to này thay doi. Thay dòì này
lai tàc dòng làm thay doi nhàn to A va F. Thay doi nhàn to A lai
làm thay doi nhàn tò B va I, con thay doi nhàn to F lai eó the
làm thay doi nhàn tò H,.v.v. Ma tran theo buóe giùp truy tim
càc tàc dòng thu cà'p va coi mòi truòng nhu mot he thong. Day
là phUdng phàp tUdng quan giùa phUdng phàp ma tran va
phudng phàp mang luói.

183
 3.3.3. Ma tran dinh luang - ma tran theo cap
Trong càc ó eùa ma tran dinh lUdng khóng chi danh dàu
khà nàng tàc dóng ma con chi ra mùc dò tac dòng. loai tac dóng
va tàm quan trong eùa nhàn tò.... Mùc dò tàc dòng eó thè là
khòng rò, tiéu eUc, tich eUc,... nhu d bang 3.6 hoàc co thè djnh
lUdng dinh eàp nhU ma tran trong bang 3.9. ThUdng moi ò trong
ma tran dinh eàp ehi ra mùc dò tàc dòng va tàm quan trong eùa
càc tàc dòng. Trong ma tran Leopold. he thóng dinh cA'p theo
thang tu 1 dé'n 10 dUdc dùng cho cà mùc tàc dòng va tàm quan
trong eùa tàc dóng. Vói mùc tàc dóng. mùc 1 là mùc tàc dóng
thàp con mùe 10 là mùc tàc dòng cao nhàt. Mùc 1 là mUc co tàm
quan trong thàp nhàt con mUc 10 là quan trong cao nhàt.
Leopold dà làp dUdc ma tran 100 tàc dòng va 88 thòng .*?ó'mói
truòng. Hình 3.2 mò tà ma tran eòa U'opold vói M: mUc tàc
dòng con I là tàm quan trong
Càc hoat dòng gay tàc dpng

<o
£
O

s
ce-

Hinh 3.2. Mó phong ma tran Leopold

184
 Mot ùng dung ma tran loai nay dUdc t n n h Day tren oang
3.9 dòì vói du àn nhà mày bót giày PhUdng Hoàng, Thài Lan.
Tong theo hàng va theo cót sé giùp nhìn nhàn tàc dóng dong
thòi lén mot nhàn tò'cùa càc tàc dòng va tàe dòng tong hdp cua
mot hoat dóng lén tàt eà eàe nhàn tó' mòi trUòng.
PhUdng phàp ma tran cùng là phUdng phàp ddn giàn. de su
dung, khòng dòi hòi nhiéu so' héu mòi trUdng nhUng lai eó the
phàn tich mot càch tUdng minh tàc dòng eùa nhieu hành dóng
khàc nhau lén eùng mot nhàn tò. Mot so Idi ieh cu thè eùa
phUdng phàp này là:
Su dun^^ i)hUfmg phàp ma tran trong viée xàc dinh va trình
bay càc tàc dòng dà duOc su dung cho nhiéu dU àn. Sd dì nhU
vày vi chùng de bié'n doi. nhiéu dang eùa nò dà dUde xày dUng
va su dung. Ma tran tUdng tàc dà dUcJc thiét lap de xàc djnh va
tièn tdi djnh lUdng eàe tàc dóng giàn tiép nhUng it khi dUdc
dùng.
• Mòi quan he giùa phàt tnén va mòi truòng dUde the
hién rò ràng.
• Ma tran cung càp mot so phUdng phàp de trình bay càc
tàe dóng duói dang de hiéu.
Tuy nhièn phUdng phàp này eùng con mot so nhUdc diém
thè hién d chó:
• Khó xàc djnh dude càc tàc dòng thù eàp, ngoai trù ma
tran theo bude.
• Chua xét dén dien bié'n theo thdi gian eùa càc hoat
dòng, tàe dòng nén chUa phàn biét dUdc tàc dóng làu dai
hay tam thdi.
Hièn nay ngUÒi ta dang co gang cài tién de tao ra eàe loai
ma tran co the khàc phue dude càc nhude diém trén va màc dù
co nhUdc diém nhu vày, phudng phàp này vàn dude su dung pho
bién

185
 Bang 3. 9 Ma tran tàc dóng mòi trUdng djnh lUOng
cho dU àn bót giày PhUdng Hoàng. Thài Lan.

N g u o n : Theo bang 2 1 5 [101

È
3
C
e

d 3
O I I
c a £
e ^
U
CI
i
Thành phàn
e
o
e
T3
>
nrìòi truàng
CO

Chat li/ong ni/óc màt 17

24

Thùy vàn nt/óc mài

Chat li/ong khóng khi

Thuy san

12

MÓI tn/òng song cua

sinh vàt nifàc 11

MÓI tniòng song eùa

sinh vàt can

Smh vàt can

Mó hinh stf dung dàt 13

13

186
 EXJDng cao t6c / di/òng 6 6
• *
•

5 5

Gong cip niiSc 3 • 2 5

6 7 13

Nóng f>gh»èp 7 7

7 7

Cung cip ntià Ò 7 7

6 6

Sue khòe 3 2 2 7

5 8 6 19

Oéu kj^n kinh té - xà 10 • 8 18

8 8 16

T6og 13 25 13 8 1 7 10 6 20

21 22 24 11 7 9 35 11 19

3.4. PHl/ONG PHÀP SO DO MANG Ll/ÒI

PhUdng phàp này dà dUde trình bay trong [1] vói càc nói
dung sau:
PhUdng phàp này eó muc dich phàn tich càc tàc dòng song
song va nói tiép do càc hành dóng eùa hoat dòng gay ra. Su
dung phUdng phàp mang luói (Network Method) trUóe hét phài
hét kè toàn bò càc hành dòng (Action) trong hoat dóng (Activity)
va xàc dinh mòì quan he nhàn qua giùa nhùng hành dóng dò.
Càc quan he dò nói càc hành dòng lai vói nhau thành mot mang
luói. Trèn mang ludi eó thè phàn biét dUde nhùng tàe dóng bàc 1
do mot hành dòng trUc tiép gay ra. rói tàe dòng bàc 2 do tàc

187
dóng bàc 1 gay ra va làn ludt tac dòng bàc 3. bàc 4... Càc chuoi
tac dòng dò cuoi cùng dàn ve càc tàc dóng cuoi cùng. hiéu theo
nghia là nhùng sU viée eó Idi hoàc hai cho tài nguyén va mòi
trUdng.
Do nàm dUdc quan he nhàn qua va lién quan eùa nhiéu
h à n h dóng va tàc dòng trén mang luói. ta eó thè dùng phUdng
phàp này de xem xét càc bién phàp phóng trành hoàc han che
càc tàc dóng tiéu cUc dén tài nguyén mói truòng.
PhUdng phàp mang luói này sinh tu nhùng kinh nghiém
nghién cùu ve dòng nàng lUdng va càn bang nàng lUdng trong
càc he sinh thài. Sau dò dUdc vàn dung róng rài vào viée phàt
trién càc vùng ven bién nhàm giài quyét màu thuàn giùa cac
yéu càu su dung eùa càc ngànli kinh té khàc nhau va ngàn chAn
xu the thoài hóa tài nguyén tai càc vùng này.
Diém manh eùa phUdng phàp mang luói là cho biét nguyén
nhàn va con dUdng dàn tói nhùng hàu qua tiéu cùc tói mòi
trUòng, tu dò co thè de xuà't càc bièn phàp phóng trành ngay
khàu quy hoach, thiét ké boat dòng phàt tnén. Diéu dàng tiéc
là cho tói nay càc sd do mang luói chi chù y phàn tich càc khia
canh tièu eUc. Trèn mang luói eùng khòng thè phàn biQt dudc
tàc dóng trUóc màt va tàc dóng làu dai. PhUdng phàp mang luói
thich hdp cho phàn tich tàe dóng sinh thài do trèn mang ludi co
thè biéu thi càc dòng nàng lUdng eó dò do chung, phutmg phàp
này chua thè dùng de phàn tich càc tàe dòng xà bòi, càc vàn de
ve thàm my. Thòng thuòng phUdng phàp mang luói dUdc dùng
de DGTDMT cua mot de àn cu thè, khòng thich hdp vói càc
chudng trình hoàc k é hoach khai thàc tài nguyén trèn mot dia
ph'Udng.
188
 Bang 3.10. Vi du ve sur dung phUdng phàp mang ludi de
OGTOMT ve sur dung dat theo Westman, Walter, 1985
HOAT DÒNG làm nhà cao tàng . .
làm san ehdi
xày bài dò xe

HANH DÓNG GAY TAC DÒNG

Dào kénb thoàt nUóc (A)
Dàp dàt (B) Dào imòng (C) Chuyén cày (D)

Nguyén nhàn 1 Oièu kièn | Hàu Tàc Càch khàc 1 Càch kiém 1
tàc dóng ban dàu qua 1 dóng phue j tra

'
(A) (B) (C) (D) (E) (H) (K) Oàt bon hoa

(F) (1) (L) • •

Tiéu
chuan xày
dimg

(G) (J) (M) Tróng cày

HANH DONG TAC D O N G N H A N H TAC D O N G

(A) > (F) XI) >(L) ^1

(E) #-(H) ^(K) ^2

• (G) ^ (J) > (M) >3

189
 ;^ Bang 3.11. Già tri t i m quan trong
va mi/c dò tac dóng theo du an néu d bang 3.10

Cac tac dóng Ky M o t dò Tàm Xàc sua! xày tàc dòng

hiéu tao dóng quan trong

Tàng dong E 5 3 B--E = 0.8 D - E = 0.7

chày màt

ó nhiém nube F 2 5 A--F = 0.5

r>gàm

Chuyén dàt màt G 3 4 C--0 = 0.3 D - G = 0.4

Ngàp lut H 4 5 E - H = 0.7

Giam sùt càp

nube 1 2 9 F 1 = 0.6

Giàm dò phi
nhiéu J 2 5 G - J = 08
%
XÓI mòn dàt K 3 7 H ~ K = 0.7

ành huòng s ù t
khòe L 2 10 l ~ L = 0.9

Thut vàt chét M 1 6 J -- M = 0.8

Két qua tinh càc chi so mòi truòng:

Nhành 1: 2.5.€.5 + 2.9. 0 ^ + 2.10. 0.9 = 33,8
Nhanh 2: 5.3. 0,8 + 5.3.0,7 + 4.3 . 0,7 + 3.7 . 0,7 = 51,2
Nhành 3: 3.4 . 0 , 3 + 3.4 .0,4 + 2 . 5 . 0 , 8 + 1.6.0,8=21,2
Chi so'tong hdp cho trjàn mangluói = 33,8 + 51 + 21,2 = 106,2

190
 NhUdc diem cua phUdng phàp này là:
- Viec xàc dinh tàm quan trong cua nhàn to' mói trUÒng,
chi tiéu chéft lUdng mói trUdng con mang tinh chù quan.
- Viec quy hoach tong tàc dong cua mot phUdng àn vào
mpt con so khóng giùp ieh thiet thUe cho viec ra quyé't dinh.
- Su phàn biét khu vUc tàc dòng, khà nàng trành, giàm
càc tàc dòng khòng the biéu hién trén ma tran.

3.5. PHUONG PHÀP CHÀP BÀN DO MÒI TRUÒNG

PhUdng phàp này dà dUde trình bay trong [1] vói càc nói
dung sau:
Phudng phàp này su dung nhùng bàn do ve càc dac trUng
mói truòng trong khu vUe nghién eùu ve trén giày trong suó't.
Moi bàn do diln tà khu vUe dia ly dò vói tùng dac trUng mòi
truòng dà xàc dinh qua tài liéu diéu tra ed bàn. Thuòc tinh eùa
dàc trUng mòi trUÒng d\lóc xàc dinh bang cà'p do. Vi du, vùng ò
nhiém vùa tò màu nhat, vùng ò nhiém nang tò màu sàm hdn.
Dò dòc eùa màt dàt chàng han eó the ghi thành 5 mùc khàc
nhau. De xét sU thich hdp eùa viée su dung dàt dai tai ndi
nghién cùu vào mot viée nào dò, vi du de tróng mot loai cày, ta
chàp nhùng bàn do lién quan lai vói nhau. Tò' hdp dò dàm nhat
hoàc màu sàc cho phép nhàn dinh mot càch tong hdp va nhanh
chóng ve su thieh hdp eùa tùng khu vUc trén bàn do.
PhUdng phàp chàp bàn do ddn giàn, rò ràng, di hiéu, ket
qua xem xét the hién trUe tié'p thành hình ành, thich hdp vói
viée dành già càc phUdng àn su dung dà't. Tuy nhién phUdng
phàp eó nhiéu nhude diém: the hién thién nhién va mói trUdng

191
mot càch tinh tai. dò do càc dAc tnfng mói trUÒng trén bàn do
thuòng khài quàt, dành già cuòi cùng ve tong tac dòng phu
thuóc nhiéu vào chù quan eùa ngUÒi danh già.
Dua trén nguyén tàc chàp bàn do. gàn day nhiéu nUóc dà
su dung he thòng thóng tin dia ly. su dung may tfnh. cho phép
tòng hdp va so sành cac tó hdp diéu ki^n thièn nhièn va mòi
truòng tal mot dja dièm vói rat nhiéu thòng so va nhUng d^ do
chi tiét.
Mot phuong phap chàp bàn dò cu thè dUdc su dung róng rài
là mò hinh quy hoach cành quan thành phò, goi iÀ\ là
MFTTLAND (Mrtropohtan I*andscape Planning Model) Vièc su
dung phuong phàp chia ra ha giai doan: danh già tòng hdp cành
quan. de xuàt càc phUdng àn quy hoac h va dành già so sành càc
phuong àn. Trong dành già tong hc^p la» ( hia ra: danh già cành
quan. dành già sU phù hdp sinh thai va dành già dich vy cóng
cpng. Trong danh già cành quan l^i tièp tue phàn thanh danh
già già tri tal nguyén. danh già nguy h^i ve mòi trUòng, dành
già ve su thich hdp cho phàt tnén. Trén ed sd làn lUdt phàn tich
càc dàc trung ve cành quan, ve tinh thich hóP sinh thai va cac
loai dich vu, ngUdi ta soan càc bàn do càn thiét de chàp hÀng
hình ve thUe hoàc chàp bang mày tinh. Phudng phàp này cùng
co nhùng nhUdc dièm chung eùa phUdng phàp chàp bàn do nói
chung. Trong DGTDMT. néu su dung phudng phàp này thi phài
eó phUdng tién tinh toàn hién dai, néu dùng nhàn luc khòng thè
chinh bièn khòi lUdng so liéu rat lón.

192
 Bang 3.11 Vi du ve sijf dung phuang phàp chàp bàn do
de dành già stf thich hdp cua phUdng àn siirdung dat
theo Ortelano. Léonard. 1984

Hoành dò

1. Xàc dinh toa dò eùa khu viJc 1 2

nghién cùu, ky hiéu khu vuc Tung do 1 (1,1) (1^2)

2 (2,1) (2,2)
2. Xàc dinh nhàn tò mòi trUdng va già tri càc nhàn to dò
Dò doc Ve dep eùa
phong cành
Thàp Vùa Vùa Cao

Cao Thàp Thàp Thàp

.

3. Cho diém theo tinh phù hdp vói yéu càu su dung
CTI

3 3 5
1 5 1 1

4. Xàc dinh he so quan trong eùa càc nhàn to'.

He so cho dò dóc = 2 He so' cho ve dep = 1. Két qua

DGTDMT. diém so' cuòi cùng cho
moi khu VUc dUde dành già.

Tòt nhà't: Khu (1,1) 13 11

Xàu nhàt: Khu (2,1) 11

193
 *» ^
3 6. PHUONG PHAP MO HINH

3.6.1. Càc khài niém co bàn

Khài niém ve mó hinh hóa:

Ta thuòng hay nói tói càc mò hình, nhUng co thè moi ngi/òi
hiéu theo mot càch khàc nhau. Mó hình d day co the là hình
màu nhu mò hình VAC (vUdn ao chuong) nói tiéng hay mò hình
dào t^o Dai hpc hai giai doan. Mot so ngUdi l^i dùng khài ni?m
mò hình vói y nghìa khàc, dò là mò hình toàn hoc, dinh lUdng
hóa. Trong càc trình bay sau day, chung tòi nói dén mò hinh vdi
nghìa thù hai.
Ngày nay toàn hoc dà xàm nhàp vào nhiéu lình vUc khoa
hoc. góp phàn giài quyé't nhiéu và'n de phùc tap d$t ra trong càc
hoat dòng eùa con ngUdi, nhàt là khi mày tinh dièn tu vói nhièu
the he khàc nhau lién tiép ra ddi dà giùp chùng ta giài nhiéu
bài toàn eó khòi ludng tinh toàn lón.
Càc phUdng phàp mò hình hóa rat da d^ng, eó thè ddn giàn
nhung dòi khi lai khà phùc tap phu thuòc vào tùng bài toan ry
thè. Vi vày rat khó eó mò hình giài quyét trì^t de ho^c tron v^n
vàn de dàt ra. Thòng thuòng co nhiéu ngUdi cho ràng khòng thè
tin dUde càc két qua tinh toàn tU càc mò hình, mpt so ngUòi
khàc lai ly tUdng hòa càc ké't qua này hoàc dòi hòi dò chinh xàc
eùa chùng qua cao. Néu hiéu thàu dào vp mò hinh va co khà
nàng nhàn biét dò ehinh xàc eùa kèt qua, chùng ta mói eó thè
manh dan àp dung phUdng phàp này.
Hién nay mò hình hóa dUdc ùng dung khà phò bi^n trong
càc lình VUc khàc nhau. Ò Viét Nam, trong nhùng nAm gÀn day
huóng su dung mó hinh hóa dang phàt tnén, nhièu phàn mém
dà dUde làp hoàc nhàp tu nUòc ngoài ma thUc chà't là càc mó
hình giài quyét nhùng vàn de khàc nhau.
194
 Trong qua trình dành già tàc dóng mói trUdng, chùng ta co
the su dung càc mò hình de dành già khà nàng lan truyén chat
ó nhiém, mùc dò ó nhiem, Uóc tinh già tri càc thóng so' chi phi,
l(?i ieh, ... Trong phàn lón càc bào cào dành già tàc dòng mòi
truòng déu trình bay phUdng phàp này cùng nhU ké't qua tinh toàn
dinh lUdng. Mò hình thòng dung nhàt là mò hình lan truyén chat ó
nhiem trong khòng khi va nUóc, mó hình tinh toàn chi phi Idi ieh
md ryng cùng vói hiéu qua kinh té eùa du àn.
Dói titóng eùa mó hinh hóa:
Co thè nói, moi yé'u to', qua trình, hiér^ tUdng eó the xàc
dinh mot càch dinh tinh thi déu eó thè dinh lUdng hóa va mò
hinh hóa. Neu nhu ket luàn dinh tinh chi néu dUde mùc dò
ròng, hep; cao, thàp; to, nhò; nhiéu, it, ... eùa càc dòi tUdng thi
su dung mò hình hóa eó thè Uóc lUdng già tri eùa chùng.
Dòi tUdng eùa mò hình hóa rat da dang, co thè ehi là hién
tUdng ddn giàn, song eó khi lai là qua phùe tap vói sU phu thuòc
làn nhau eùa rà't nhiéu yèu tò'trong dò.
Nhu vày khi nghién cùu mot hién tUdng, mot qua trình
chung ta thuòng dàt càu hòi liéu eó thè mó hình hóa chùng dUdc
khòng va huóng mò hình hóa nhu the nào ?. Chàng han khi
nghièn cùu viée su dung hdp ly, làu ben mot ho lóti vào muc
dich nuòi trong thùy san, chùng ta eó thè dat bài toàn xàc dinh
mùc cà dành bàt va càc phudng tién càn co de dành bàt sao cho
vièc khai thàc dUde làu dai vói nàng suà't cao, on dinh.
Cóng cu dùng trong mó hinh hóa:
Càc còng cu chinh dùng trong mó hình hóa là càc kié'n thùc
toàn hoc, vàt ly hoc, hóa hoc, ... còng vói su hièu biet ve dò'i
tUOng sé dudc mò hình hóa. Vi vày, mò hình hóa mot và'n de
khóng phài chi do nhùng nhà toàn hoc thUe hién ma con eó su
dóng góp eùa nhiéu nhà khoa hoc vói chuyén mÒn khàc nhau.

195
 Thiét làp bài toàn:
De thiét làp va giài bài toàn theo hUóng mò hình hóa mot
hién tUdng, mot qua trình cu thè phài eó sU dóng góp eùa hai
khòi kié'n thùc chinh: Khóì kién thùc chuyén mòn là khòi kiéh
thùc toàn - tin. Nèu bài toàn ddn giàn thi ngUÒi làm còng tàc
chuyèn mòn thuóc lình vUe gàn vói qua trình. hièn tUdng xày ra
eó thè tu dàt va giai bài toàn. Song nèu qua trình xày ra phuc
tap thi vièc dàt bài toàn phài eó sU két hdp giùa ngifdi làm còng
tàc chuyèn mòn va càc nhà toan hoc. tin hoc.
Ve phia càc nhà chuyèn mòn :
Phài hiéu ró càc hién tUdng hoàc qua trình cùng nhu sU
phàt trièn eòa nò. Ngoài ra phài xàc (tinh d\tc}c ph.un vi khòng
gian. thdi gian cùng nhU càc yé'u tò quyèt djnh qua tnnh va
càch do dac hoàc xàc dinh chùng Mot và'n de qiinn trong khàc
phài dUdc nAm vùng dò là càc quy luàt quyét dinh càc hièn
tUdng này va sU thay doi càc yéu to trong qua trình phat trièn.
Phài hiéu càc còng ru toàn hoc, tin hoc eó thè giài (juyèt vàn de
dàt ra dUdc khóng. Diéu này hét sue quan trong hòi vi nòvi dàt ni
và'n de qua phùc tap thi dòi khi khòng giài quyèt dUdc Do dò.
thuòng phài tim càeh ddn giàn hóa vàn de dén mUc eó thè giài quyét
dUdc. sau dò mói dUa thèm càc thòng so mói khi thà'y cfin thiét.
NgUdi làp bài toàn phài liét ké dude càc tham so eùa md
hình, khoàng già tri eòa chùng, khà nàng xàc dinh chùng thóng
qua do dac hoàc tinh toàn. Dòi khi eàe già tri dàc trUng eùa càc
tham so' này eó thè là'y tu càc tài liéu thò'ng kè hoàc su dung càc
tài liéu dà còng bó.
Ve phia chuyèn già toàn tin:
• Dua vào càeh dàt vàn de eùa càc nhà chuyén mòn de
hinh dung mò hình, tài tao lai mò hinh, thòng qua càc

196
 8d do logie biéu dién sU phu thuóc làn nhau giùa càc yéu
tó' mó hình. ThUdng thi càc moi quan he dUdc thè hién
qua càc dinh luàt vàt ly, hóa hoc, sinh hoc, ... hoàc phài
mò phong qua càc hàm toàn hoc thich hdp.
• Tim thuàt toàn de giài.
• Làp trình de giài càc bài toàn.
Nhu vày rò ràng là de thiet làp bài toàn eó thè giài dUdc,
v i ^ két hdp giùa càc nhà chuyén mòn va càc chuyén già toàn
tm hét sue quan trong va eó tinh quyé't dinh.

3.6,2. Càc buóc mó hinh hóa

Chon de tài:
Viée chon de tài thUdng do yèu càu thUc tien dat ra.
Trong pham vi lình vUe su dung tài nguyén va bào ve mói
trUdng, co thè nèu mot so'bài toàn sau:
+ Bài toàn su dung hàp ly tài nguyén:
Dòì vói tài nguyén tài tao dUde nhU rùng, thùy hai san,
dàt, ... phài d$t và'n de su dung làu ben, tién tói trù lUdng phài
duoc bào dàm òn dinh d mùc nào dò. Muòn vày phài xàc dUdc
mùc khai thàc hdp ly de khóng làm can kiét tài nguyén ma vàn
thu dUde hiéu qua kinh tè'cao. Ngoài ra phài chù y dén viec su
dung tài nguyén này khóng làm ành hUdng nhiéu dé'n tài
nguyén khàc.
Vi du : Thiet làp mó hình su dung ho lón vào nuòi trong
thùy san.
Trong mó hình này, chùng ta càn xàc dinh càc yé'u to' tu
nhièn va xà hòi tàc dòng dé'n qua trình sinh trUdng eùa càc loài
thùy san dUde nuòi, tu dò xàc dinh dUdc toc dò tàng truòng trù
ludng cùng nhu mùe trù lUdng tó'i da ma ho co thè chùa dUdc.

197
ThUdng càc nhà sinh hoc eó thè cung càp càc quy luàt tàng
truòng eùa càc loài giùp cho càc nhà toàn hoc tim ra càc hàm so'
thieh hdp mò phóng qua trình tàng trUdng dò. Vàn de tiép theo
là khai thàc d mùc nào de eó hiéu qua kinh té cao ma trù lUdng
cà vàn ón djnh. Nèu dà biét khà nàng danh bàt eùa mpt chièc
thuyén va mUc dò tàng trUdng eùa cà trong hó thi co thè d^t bài
toàn tim mòi quan he giùa cà va thuyén. Chung ta thày ràng.
néu tàng so thuyén (nghìa là tàng mUc danh bàt) thi trù lUóng
cà sé giàm va ngUdc lai. Mò phóng qua trinh này bang mot mò
hinh va giài chung eó thè xac dinh dudc mUc dò càn bang giùa
so thuyén va trù lUdng cà trèn ho. Tu dò xàc dinh dUpc mUc
dành bàt hdp ly cùng nhu quy trình nuòi tròng h(,ip ly.
Mot bài toàn khàc eó thè dàt ra là tinh toàn vipc khai thàc
rung hdp ly phue vu san xuàt eùa m<)t nhà may giày. Chàng
han. nhà nUòc cho phép khai thac rUng d 6 tinh phue vu nhà
mày giày Bài Bang. De dàm hào cung càp ilù nguyén li(m vói già
chàp nhàn dUdc, chung ta phài xét dén nhiéu yéu tò. TrUiJc het,
dò là trù lUdng go hoàc tre nùa hién tai, khà nàng hòi phue s.ui
khi khai thàc ùng vói mùc khai thàc va ky thu^t khai thac khàc
*

nhau. Tàt cà càc yeu to trèn déu phài xót cho tùng khu vUc khàc
nhau trong toàn vùng. Già cà nguyén lièu phu thuóc nhicu yèn
tò, trong dò eó yeu tò' thay dói rat rò nhu : diéu ki^n khai thàc
(de. khó - do dò doc chàng han), khà nàng vàn chuyèn (tu rùnp
ra bài, tu bài ve nhà mày), ed sd vàt chat phue vu Jihai thàc, vàn
chuyén (thù cóng, bang tay, bang mày móc ...)
Trong viée dành già nhà't thiét phài tinh dén chi phi cho
viée hói phue, tài sinh rùng. Ngoài ra dò khòng eó chènh già qua
lón giùa thòi gian dàu (thUdng khai thàc chó gàn va de) vói thòi
gian sau (khai thàc xa va khó) chùng ta phài xàc dinh mùc già
hdp ly ngay tu dàu.

198
 Hai vi du trén cho chùng ta thà'y càch tié'p càn eùa mot bài
toàn trong mò hình hóa va tù dò lién he vói thUc té' sé thà'y eó vò
so bài toàn co thè su dung mó hình de giài quyé't.
+ Bài toàn dành già hién trang ó nhièm mói truàng va tàc
dóng mói triCàng.
Trong qua trình thUe hién bào cào dành già tàc dòng mòi
truòng, ta thuòng phài xét khà nàng gay ò nhiém do càc dU àn
gay nén. Nhiéu nhóm nghién cùu dà tien hành do dac càc già tri
nóng dò càc chat ò nhiém xung quanh ndi dàt dU àn va dùng nò
de dành già. Song do thòi gian qua ngàn, so dièm do it, mày
móc, thièt hi eó dò chinh xàe thàp, càc yé'u tò do thay dói lién tue
ve chua eó quy trình do thòng nhà't, dóng bò vói càc yèu tò khàc
nèn hiéu qua eùa dành già khóng cao. Hdn nùa, dòi vói càc dU
àn mói dang trong giai doan xin giày phép hoat dóng thi viée do
d^c khóng phàn ành dUde,hoat dóng eùa dU àn. Vi vày chùng ta
phài su dung cóng cu mó hình hóa de tinh toàn phàn bònóng dò
càc chat ó nhiém va khà nàng tàc dòng eùa chùng. Dùng
phUdng phàp này chùng ta con eó thè xét dén sU thay dói theo
thòi gian eùa càc yé'u tó' trong mot chu ky dù dai. •
Vi du, ta xét bài toàn dành già mùc dò ó nhilm khóng khi
do phàt thài tù mot òng khói nhà mày, khà nàng tàe dòng eùa
chùng dén sue khòe con ngUÒi va he sinh thài vùng xung quanh.
Day là bài toàn dUde nhiéu ngUÒi quan tàm giài quyét theo
chiéu huóng khàc nhau, nhiéu mò hình dà dUdc thiét làp de
giài. Theo thóng kè thi eó tói vài chuc mó hình tinh toàn lan
truyén chat ó nhiém trong khi quyén, song ngUÒi ta thuòng su
dung hai mò hình ehinh là: Mò hình Gausse cùng càc mò hình
cài tien (dude dùng nhiéu d càc nuóc phUdng Tày) va mò hình
R«'rliand {dxióc dùng nhiéu d Lién Xó eù va càc nUóc Dòng Àu).
So' liéu dàu vào eùa mò hình bao góm:
199
 • Càc so liéu ve nguón thài (dò cao nguón. dUdng kinh
miéng thài, mUc thài chat ó nhiém, nhiét dò khi thài.
toc dò phut tai miéng òng khói).
• Càc so liéu khi tUdng (toc dò gio. huóng gió. nhi?t dp
khòng khi. mày. ...).
• Càc so'liéu ve dia hình. vàt chàn.
• Càc tham so ve bién dòi eùa chat ó nhièm tnmg khi
quyén (khà nàng phàn ùng vói càc chat trong qua trình
lan truyén).
Tù càc so liéu dàu vào ban dàu co thè Uóc tinh càc tham 9^
eùa mò hình va tién hành làp trình tinh toàn phàn ho nòng d^
càc chat ó nhiém. De xét dén thay dòi thoo thdi gian va nòng dò
chat ò nhièm phài tinh toàn vói khoàng thòi gian dù dai. it nhàt
là mot nàm. Vi vày khòi ludng tinh toàn sé rft't lón. cÀn cà su tró
giùp eùa mày tinh.
Trong thuc té', ta con gap bài toàn ve dành già hién trang A
nhiém khòng khi ò thành phò hay mot khu còng nghièp khi eó
sU tàc dòng dóng thòi eùa nhiéu nguón thài khàc nhau. Nguón
thài eó thè là nguón dièm (chàng han miéng ò'ng khói nhà mày),
nguón duòng (càc dòng song ó nhiém, duòng cao toc vói m^l dp
xe cao) hoàc nguón màt (nguón phàt thài hao góm nhi^^u ngiiAn
nhò, khóng thè tàch rièng de tinh). Day là bài toàn co khói
lUdng tinh toàn rat lón nhung cho kèt qua tòt. giùp ta hinh
dung bue tranh ò nhièm eùa mot so khu vUe nhàt dinh.
Tó chùc thùc hién:
De tò ehùe tòt viée-thUe hién phài thành làp nhóm nghièn
cùu da ngành. Nhóm này bao góm eàe nhà khoa hoc eó chuyén
mòn lièn quan dén bài toàn. Càc thành vlèn trong nhóm se thào
luàn de thiic hién hang muc. chàng han nhU:

200
•. • Thong nhà't lai vièc chon de tài va giói han bài toàn.
• Trao dói ve khà nàng thuc hién de muc.
• Phàn cóng thu thàp so liéu, thuc hién do dac. khào sàt
càc yèu tó'phuc vu cho viée xàc dinh tham so'.
Sau khi dà eó càc so liéu càn thièt, eó thè tièn hành làp
trình giài bài toàn. Thuòng viée làp trình theo càc bUóc sau :
• Làp trình vói già tri dàu vào "già".
• Chay thù.
• In va nhàn xét két qua.
Nèu chàp nhàn dU(X ké't qua chay thù thi dUa so liéu thUc
vào tfnh toàn.
TVido luàn két qua:
ThUdng thi dò chfnh xàc eùa càc ké't qua dàu ra lue dàu rà't
thtfp va thièu ón dinh, diéu này do nhiéu yèu tògày nén nhu lòi
chon tham so, lòi làp trình. lói d so'liéu dàu vào. ... nén càn eó
su dành già eùa nhiéu chuyén già. Cd sd de thào luan, dành già
két qua dàu ra bao gòra :
• Kién thùc eùa càc chuyén già ve già tri càc yé'u tò dàu ra.
• So sành già tri tinh dUde vói già tri do, tinh d vùng
khàc, du àn khàc dà dUde kiém tra.
• Két qua do kiém tra (néu eó).
Hai dièm dàu trong càc ed sd trèn mang tinh thUe thi cao
hdn. nghìa là nò chi phu thuòc vào kién thùc eùa càc chuyén
già, con viec tiè'n hành do dac kiém tra hét sue tón kém. khó eó
thè thUe hién difOc trong diéu kién eùa Viét Nam.
Hièn chinh. thiMni^ mai hóa chùcfng trình:
Sau khi dành già. rà soàt lai càc ké't qua tinh toàn, chUdng
trình can i>hni d\tóc hièu chinh nàng cao, thUdng mai hóa de trd
thành eae phàn mém eó thè àp dung ròng rài hdn.
201
 Viée hiéu chinh dòi khi rat khó khan, dòi hòi phài co su kèt
hdp lién tue eùa càc chuyén già d càc lình vuc khàc nhau. Sai so
màc phài rat da dang. tiém àn trong nhiéu khàu nèn rat khó
phàt hién. Chàng han viéc mó phong toan hoc khóng chinh xàc
eó thè cho kèt qua dàu ra sai léch qua xa vói thuc té. dòi hòi
phài tim hàm mó phóng khac thay thè ThUdng thi vièc hiyu
ehinh phài qua mot thòi gian khà dai mói eó thè kèt thuc
Khi ehUdng trình cho két qua dàu ra hóp ly thi phài nàng
cao va thUdng mai hóa chùng. Viée nàng cao bao góm cà viéc md
róng dién tieh tinh toan. md ròng khà nàng ap dung phàn meni
trong thuc tè.
Nhùng nàm gàn day, do tin hoc phat tnén nèn cac bài toan
mò hình hóa thuòng dUck' giài thòng qua càc ehudng trình may
tinh. Mot ehUdng trình hoàn hào eó thè eoi là mpt phàn mèm.
Truóc day càc chUdng trình thuòng d\t(^c làp cót sao tfnh dxiàc
càc yéu to càn thiét là du. Ngày nav cae chUdng tnnh nay dang
dUdc dàn dàn thUdng mai hóa, nghia la dUpc nàng cao va da
dang hóa càc ehùe nàng su dung de eó thè cung càp ròng rèi cho
nhùng nguòi eó nhu càu.
Hién tai eó nhiéu còng ty trèn thè giói san xuàt càc phàn
mém, eung eàp róng rài cho ngUdi su dung. Khi gap bài toàn càn
giài, ngUdi ta ehi càn lién he vói càc cóng ty này de eó thònp tin
ve càc phàn mém va cóng dung eùa chùng va néu eó phàn mèm
nào dò dàp ùng yéu càu bài toàn thi ho eó thè mua va àp dyng..
Vi du, muòn biét khà nàng ành huòng eùa mot bài chòn làp ràc
dén chat ludng nUóe ngàm khu vUc gàn dò ta eó thè hòi mua
phàn mém giài quyèt bai toàn lan truyén chat ó nhiem trong
dàt. Néu chon dude phàn mém thieh hóp, thu thàp duóe dàu vào
eùa mó hình chfnh xàc thi két qua dàu ra eó thè tra Idi rò khà
nàng gay ó nhiém eùa bài ràc tói nUóc ngàm khu vUc.

202
 Ò mpt so nuóc, ed quan quàn ly eó thè quy dinh su dung
mot so phàn mém dùng cho càc muc dich riéng, chàng han cho
cóng tàc DGTDMT. Viée quy dinh nhU vày eó thè giùp ta so
sành càc két qua tinh toàn vói nhau khi chùng cùng dUde tinh
theo mot mó hinh. Tuy nhién trong trUdng hdp co nhiéu mó
hinh eùng tfnh mot yèu to thi muòn so sành két qua phài dUa
trén Cd sd hiéu ehinh tù két qua tinh theo mó hinh này qua két
qua tfnh theo mò hình kia. Sau day là mpt vi du ve mot mò hình
dang dUde su dung.

3.6.3. Mó hinh tinh toàn lan truyén chat ó nhiém trong

hhi quyén.

Dai vài nguón dièm lién tue:

Óng khói nha mày dUde coi là nguón loai này. Mó hình lan
truyén chà't ó nhiém tù nguón này càn eó so liéu dàu vào là:
1. So liéu nguón thài.
• Dò cao nguón h (m)
• Duòng kinh miéng thài d (m)
• Mùc thài (^ (mg/s)
• Nhiét dò khi thài tai miéng thài Tr ("C)
• Toc dò phut tai miéng thài Vs (m/s).
2. Càc so lièu khi tu'àng.
• Toc dò gió tai mot mUe nào day, chàng han tai mUe lOm
(U,o(m/s))
• Nhiét dò khóng khf tai muc tram T^^CC)
Huòng gió : dd tfnh theo ddn vi góc.
LUdng mày (tfnh bang phàn muòi bau tròi)
3. So lièu dia hinh, vàt chàn.
Kfeh thuóc vàt chàn: nùi. dói, ...
Vi trì vàt chàn: nùi. dói. ... so vói vi tri phàt thài.

"203
 4 So liéu ve tói: dò suy yeu hoàc già tàng chéft 6 nhiem trong
khi quyén.
Hai so liéu sau chi dUde xét den khi diém thài nàm d vùng
eó dia hình, vàt chàn kichthuóc lón va loai chat thài co thè suy
giàm hoàc tàng cUdng trong qua trình vàn chuyèn.
Viée nhàp so'liéu vào phUdng thUe nhàp triic tièp trèn bàn
phim (vói mò hình ddn giàn) hoàc qua file so lipu chuàn bj san.
5. Càc mó hinh dùóc su dung:
Mó hình Berrliand dUde su dung nhiéu d Lièn Xó eù va càc
nuóc Dóng Au trUóc day. Nóng dò trung binh eùa chat 6 nhiem
tai màt dàt dUde tinh qua cóng thùc sau:
\*H
M U,H
C(A,y,0) = exp (3.2)
l{\^n)K,^;iK^.x" L (l-^'O/^yV 4A:,X

Mò hinh Sutton dUde su dung nhiéu d càc nUóc phUdng Tày.

nóng dò chat ò nhiém tai màt dàt dUdc tinh theo còng thùc sau:

2Q 1 V' .H'
. ,
C(.v,v,0) = ( -— + — ) (3.3)
nCC.Ux" exp x'-"^C' C'/
Trong dò:
C(x,y,0) là nóng dò trung binh eùa chat ò nhiém d
màt dàt
M: (Mò hinh Bcrliand) va Q (mó hinh
Sutton): còng suàt nguón thài
U,: Toc d ó g i ó d d ò c a o z = l m .
U: Toc dò gió trung binh t^i miéng òng khói
Kp He so khuéch tàn ròi d mUc z=lm (thuòng
K,= 0,l-0,2m'/s)
Ko=K,/U chi ra moi quan he giùa ròi nganp va
toc dò gió dUde goi là kich thuóc rói
ngang (m).
204
 n: Dàe trUng cho chi so tàng ké't, là dai lUdng
vò thù nguyén n thuòng bang 0,14 trong
diéu kién khi quyén rà't bà't ón dinh den 0,5
trong diéu kién khi quyèn ó'n dinh.
AH: Dò nàng eùa vét khói (m)
Cy,C,: Càc thóng so khuéch tàn ròi theo phUdng
thàng dùng va nàm ngang eùa Sutton.
x: Khoàng càch theo chiéu gió tinh t ù nguón
y: Khoàng càch theo chiéu ngang
z: Dò cao trén màt dàt.
Cà 2 mò hình nèu trén dUde su dung de xàc dinh nóng dò
eùa chat khf dòc hay bui nhe.
Qua trình tfnh toàn theo tràt tu :
a. Tfnh dp nàng vét khói.
b. Tinh phàn nóng dò theo hUòng gió dà cho vói càc diéu
ki^n phàn tàng khàc nhau. Mó hình này tinh vói 6 loai phàn
tàng khf quyèn tù bàt ón dinh manh tói nghich nhiét manh. Mò
hinli dàp ùng yèu càu thòng qua hòi, dàp trèn man hình.
e. Nèu eó so liéu khf tUdng dai nhàp qua file va mò hình sé
cho phép tfnh tàn suàt xuà't hién nòng dò vUdt tiéu chuàn cho
phép tai càc dièm khàc nhau theo mot hUóng gió hoàc diém bàt
ky. Càch tfnh tàn suàt theo tràt tu sau :
• Tfnh nóng dò theo so liéu khf tUdng 4 ky mot ngày.
• Tinh nóng dò trung binh ngày.
• So sành nóng dò tfnh dUde vói tiéu chuàn de tinh tàn
suà't. Tàn suàt này eó thè hièu là so ngày trong nàm eó
nòng dò trung binh ngày eùa chat ó nhiem vUdt tiéu
chuàn cho phép.
d. In càc kèt qua qua bang hoàc dò thi .

205
 Càc kèt qua dàu ra bao góm: r
• Phàn ho nóng dò theo khoàng càch ùng vói hudnp gió
cho trUóc va mùc phàn tàng cho trUdc. Néu linh vdi 6
ntùc phàn tàng ta eó bue tranh phàn bò' nóng dò ó
nhiém toàn cành va dién hinh hdn. Kèt qua này co thè
dUa ra duói dang dò thi hoàc bang
• Phàn bò tàn suàt vUdt chuàn theo khoàng càch ung voi
huóng gió cho trUóc va mUe phàn tàng cho trUóc So lièu
khi tUdng yèu eàu 1 nàm trò lèn. Kèt qua loai này cùng
dUOc dUa ra duói dang bang hoàc dò thi.
• Phàn bò tàn suàt vUdt chuàn cho cà khu vUc xung
quanh nguòn phàt thài. Toàn bò khu vUc này dxtiM^ chia
thành 80 X 80 ó vói kich thuóc mói ó là 250 > 250 m*
(khi eàn eó thè tàng kfch thuóc ò). Tàn suà't vifdt chuàn
eó thè tfnh cho mòi ó, sau dò tó màu theo khoàng dinh
trUóc eùa già tri này.

• Dói vài nguón hón h(fp.

Nguòn hón hdp bao gòm nhiéu nguòn dièm, nguòn (lu<»n^
va nguón màt. Mò hinh nguón hòn hdp dvt()c àp dung de dành
già hién trang ò nhièm eùa khu vUe dò thi, khu còng nghièp éó
nhiéu nguón cùng tàc dóng hoàc dành già khà nàng tàc dóng
eùa mot nguón mói trong bòi cành dà eó nhiéu nguón tón tai.
Toàn bó khu vUe nghién cùu dUde ehia thành 80 x 80 ó vói kich
thuóc mói ó eó thè thay dói theo kfch thUóc vùng nghién cùu.
Vi tri. kfch thuóc, thóng so' nguón thài dxióc dUa vao qua
file va qua bàn phfm.

206
 Nóng dò chà't ò nhiém dUdc tinh là tàc dòng dóng thdi eùa
tà't cà càc nguón eó thè tàc dóng dé'n.
Mó hinh hóp dUde dùng de dành già nóng dò chà't ò nhiém
khòng khi tù càc nguón màt (thành phò, càc vùng mò...) nhU sau:

C =6+^ (3-4)
UH
Trong dò:
C: Nóng dò chat ò nhiém ben trong thành phò (mg/m^)
b: Nóng dò chà't ò nhiém trong dòng khòng khi trUóc
khi di vào thành phò (mg/m^')
L: Chino dai thành phò (m)
H: Dò cao lóp xào trón eùa khf quyén (m).
q: C'óng suà't nguón màt (mg/m"s)
U: Toc dò gió (m/s)
Dàu ra eùa mò hình tUdng dói da dang, d day eó thè nèu hai
dang chinh sau :
1. Phàn bó nóng dò chat ó nhiém.
Nóng dò chat ó nhiém dUde tinh cho tùng ó va dUde tó màu
theo càc càp. Nóng dò này eó thè là nóng dò trung binh mot giò
hoàc nóng dò trung binh 24 giò eùa ngày cu thè nào day. Néu
tfnh dxtcic vói so liéu du bào khf tUdng thi sé dUde bàn do phàn
bò nòng dò dU bào.
2. Phan bó tàn suà't xuà't hién nóng dò vUdt chuàn: bàn dò
này cho biét mùe dò chiù ò nhiém eùa tùng vi tri trong khu vue,
nò giùp ta dành già hién trang ò nhiém theo mot chu ky dù dai
(vài nàm). Nèu eó thèm nguón ó nhiém mói, ta eó thè xàc dinh
khà nàng gay ó nhiém ké't hdp thóng qua so sành sd dò lue trUóc
va sau khi tfnh dén nguón này.

207
 Mot so dàu ra dàc biét eùng dupe thiét ké. chàng h^^n
khà nàng chiù ó nhiém lién tue (nhiéu ngày lién tue), mói
quan he giùa ó nhiém cua tùng ó vói càc nguón xung quanh
^ ., •

Càc dàu ra này dado dùng de xac dinh vi tri dàt diém do
kiém soàt ò nhiém.

3.7. PHirONG PHÀP PHÀN TI( H I.Ol ÌCW. ( H I PHI

MÒ RONG

3.7.1 Tiép can phuang phàp phàn tich chi phi. Irti ieh
ma róng

Phàn tich (hi phi, Idi ieh là m9t phi/Ong phap danh già dii
an rat co hiéu qua ve màt kinh té. PhUdng phap này con dU(^
àp dune tronp DGTDMT khi tinh tdi càc chi phi, hli ieh do
du an mang lai cho mòi trUdng Trong trUdng hdp nhvf vày.
phUdng phnp nàv (\it(lc poi là phifdnp phàp phàn tich chi phi.
Idi ieh md rong.
Trong phUdng phap phàn tieh ehi phi. Idi ieh kinìi t^càc dii
àn. càc chi phi. loi ieh dxtOc liét kè. chàng han:
- Chi phf dàu tu ban dàu, vón eó dinh.
- Vòn luu dòng
- Chi phf san xuàt
- Doanh thu do bàn san phàm...
Càc chi phf. Idi ieh này dUde tfnh thanh tién cho tùng nàm
trong suó't tuoi tho du àn. Trong tfnh toàn chi phf. Idi fch nguòi
ta tfnh tói chiét khàu dòng tién, nghìa là dóng tién thu dxuu
trong tUdng lai sé chiù mùc chièt khàu so vói thòi dièm hi^n
tai. Thòi dièm hién tai d day cùng mang tinh tUdng d^i,
thuòng dUde chon là thòi gian dii àn bàt dàu thi cóng hoàc
bàt dàu hoat dóng.
208
 Phàn tich chi phi, Idi ieh phài dUde tinh toàn trUóc khi thUc
hièn du àn, nò giùp cho nhùng nhà quyét dinh eó thém ed sd de
tfnh toàn xem eó nèn thUe hién du àn hay khóng. Day là
phUdng phàp eó thè giùp so sành hiéu qua eùa càc du àn kinh té
eó thè thay thè nhau trén eùng mot dia bàn hoac càc phUdng àn
thUe thi du àn khàc nhau.
Càc dai lUdng thuòng dUdc su dung trong phàn tfeh chi
phi. Idi fch bao góm:
1. Già tri hién tai rong NPV (Net Present Value).

NFV= £
Bl e
(1 + r)'
Q-^Z (3.5)
TU'(! + /')'
Trong dò:
Bt: Ldi fch nàm thù t
Ct: Chi phf nàm thù t
Co: Chi phi ban dàu
r: He so chiét khàu
t: Thdi gian (nàm)
n: Tuoi tho dU àn.

Nhu vày NPV chfnh là Idi nhuàn ròng tieh lùy, phu thuóc
vào he so chièt khàu va thòi gian. Thuòng doi vói du àn bàt dàu
0

thuc thi thi lue dau NPV mang dàu àm (nghìa là ehi phi lón hdn
Ipi nhuàn), dén lue nào dò sé bang 0 va sau dò mang dàu dUdng.
Dùng già tri NPV de so sành càc dU àn phài chù y thém tói
mùc von dà\i tu ban dàu, vi nhieu khi NPV eùa hai du àn nhu
nhau nhung vón dàu tu ban dàu lai khàc nhau. Né'u ehi xét
khia canh kinh te thi phài Uu tién phUdng àn eó mùe dàu tu ban
dàu it.

209
 2. He so hoàn vón nói tqi (Internai Return Ratei K
He so này dUdc tinh theo cóng thùc:
e
z
/ =1
Bt
{\^K)'
Q^ì
rfA\^K)'
=0 (3.6)

Du àn eó he so' K lón thuòng dUdc quyèt dinh ihui hièn

NgUÒi ta thuòng so sanh già tri K vói mUc lai vay vón ngàn
hàng de uóc tfnh hièu qua kinh tè mang lai. Vi vày du an eó già
tri K lón sé dUde lUa chon.
3. Ty suà't Ieri ieh chi phi B/C
Bl
I
e (3.7)
B/C=X
r:{{\^r>; ('o-^Z
f:r(i + '-)'
Theo thòi gian tai thòi dièm co B/C = 1. loi nhuàn tich lùy
dà bang chi phf tich lùy. Sau dò ty so này sé lòn hdn 1 va tftng,
nhun^ thuòng tièn dàn tói mot già tri giói han wàc» day.
Viée su dung càc dàc trUng trèn piòt càch rièng bièt chUa eó
thè tra lòi du àn nào ho;i( plufiJng àn nào eó Idi ich kinli tè cao.
Vi vày thuòng su dung kèt hdp chung vcJi nhau.
Nhu vày. d phUdng phap tinh toan chi phi Ipi ieh mò ròng
ngUdi ta tinh dén toàn bó thdi gian hoat dpng eùa du an. Tronp
thUc té' eó nhiéu du àn ehi eó thè mang lai lai suà't cao trong
thòi gian ngàn. sau dò eó thè hi thua lo trién mièn. Vi v^y vi^-
tfnh chi phi. Idi fch cho toàn bó tuoi tho diJ àn mói eó thè xàc
dinh dUde khà nàng thu hói vón eùng nhu hiéu qua kinh té eùa
du àn. Diéu" này chi eó thè thuc hién dude trong trUdng hdp
dóng tién tUdng dói ón dinh. Do vày chi eó thè àp dung cho nUóc
ta trong khoàng thòi gian sau 1993.
Trong phUdng phàp chi phf, Idi fch su dung chièt khàu dong
tién. Viée này phù hdp vói nén kinh té thi trUdng va theo y

210
nghia eùa dóng tién, dàc biét là dóng tién tu ban. Theo do, neu
khóng dàu tu de sinh Idi thi dóng tién tu nò cùng mat già theo
thdi gian. Dua chièt khàu dóng tién vào sé dpng vién dUdc viec
bò vòn dàu tu san xuà't ra eùa cài hàng hóa, trành dUdc tinh
trang dpng vòn. Mot hình ành de thày nhàt eùa chièt khàu dóng
tién là lai suàt tièt kiém, day là mot phàn tién Idi thu dUdc
thòng qua viée dàu tu eùa ngàn hàng. Ngoài ra, he so' chièt
khàu con dUde su dung nhU mot còng cu trong quàn ly kinh té'.
ChÀng han càc ngàn hàng eó thè quy dinh lai suàt cho vay khàc
nhau dòi vói càc ngành khàc nhau. Vi du dò'i vói mot so' ngành,
chò mot so du àn eó Idi cho nhiéu ngUÒi, eó tàc dpng tich cUc tói
mòi trUdng sé dUde hUdng lai suà't thàp, ngUde lai, dò'i vói càc
ngành eó chà't thài dóc hai hay chi eó Idi (?ho bó phàn nhò ngUÒi
trong còng dóng thi phài chiù mùc lai suàt cao hdn.
Vf du duói day sé trình bay càch tié'p càn phUdng phàp này
di tfnh càc chi tiéu kinh té' mói trUdng dò'i vói nhà mày thùy
dién Hòa Binh. Két qua tfnh toàn sé cho chùng ta xét dUde bue
tranh tóng thè hdn ve mot eóng trình lón.

3.7.2. Tóng quan ve cóng trinh thuy dién Hòa Binh

Tfnh dé'n nay (1997) cóng trình thùy dién Hòa Binh dà di
vào boat dóng dUdc ba nàm. Kè tù khi bàt dàu thi cóng dà eó
nhiéu de tài nghién cùu dành già tàe dòng mòi trUÒng cua eóng
trinh ma gàn day nhàt eó "Bào cào dành già tàc dòng mói
truàng còng trinh thùy dièn Hòa Binh" do Sd Khoa hpc Cóng
nghé va Mói trUdng tinh Hòa Binh chù trì thUc hién. So vói càc
bào cào truóe, bào eào này eó mot dièm mói là eó phàn phàn tich
ehi pili. Idi ieh eùa mot du àn quàn ly nhò, co tinh khu vUc, dò là
"Quàn ly tong hcfp ho chùa Hòa Binh va vùng phu càn". Day là
mot du àn dU(.lc de nghi thUe thi va theo kèt qua phàn tich chi

211
 1

phi. Idi ieh md róng thi du àn dem lai hiéu qua cà ve* kinh t^ va
mòi truòng. Tuy nhién du àn này chi mói xét dén mot so khfa
canh tàc dóng mói trUdng eùa viée hình thành hó chùa. mot
hang muc chinh eùa còng trình thùy dién. dò là:
• Di dàn tù vùng long hó lèn vùng cao hdn vói mpt loat h^
qua nhu phà rùng làm nUdng. xói mòn dA't. bòi làng
lòng hó, giàm dung tich hùu hiéu eùa hó dàn dén giàm
san lUdng dién.
• O nhiém long hó do phàn hùy thàm thUc vàt. do xói
mòn. do xàe càc loai dòng vàt tròi tù thUdng hru xuong...
cùng nhu do hoat dóng kinh té ven hó. Nude hó hièn
nay là nguón nUde càp cho thi xà Hòa Binh nèn v i ^ ó
nhiem gay thiét hai càn phài khàc phue.
• Càc nguy ed rùi ro do vièc tich nuóc hó vói dp cao mvic
nuóc lèn trèn lOOm va lUdng nude hi ngàn ed 9.5 ty m'.
Càc nguy ed rùi ro này càn phài dU(;k: phat hi^n som de
kip thdi ngàn chàn.
Du àn néu trén chi xét trong pham vi hep: I»ng hó Hóa
Binh. luu vUe hó thuóc tinh Hòa Binh. vùng ha luu sau d^p
thuóc tinh Hóa Binh.
•

Vói càc bang muc:

• Thành làp ed quan eó chùc nàng kiém soàt càc tàc dòng
eùa hó cùng nhu tàc dóng khàc dén hó va vùng phu càn
Cd quan này phài thàt gpn nhe, eó thè là mot bò phàn
eùa mot ed quan nào dò.
• Thiét lap dòi hoàc tram tuàn tra bào ve dàp vùa do dac
càc so liéu ve chat lUdng nUóc hó cùng nhu càc yéu to
thùy vàn. Viée do dac phài tien hành thuòng ky theo
quy trình eó tinh khoa hoc.

212
 •• Giùp dò nhàn dàn vùng thUdng luu dàp de hp co cupe
song ón dinh, giàm viée dot nUdng làm rày, phà rùng
dàu nguón. Càeh tièn hành tUdng tu nhU càc dU àn hó
trd tróng rùng, cho dàn vay von san xuà't, chuyén dói ed
càu kinh té.
Hién tai dà eó mot so' boat dóng theo huóng trén nhUng nén
tàp hdp lai de viée kièm soàt dUdc dóng bò, trành chóng chéo.
Thdi gian tfnh : Trong vòng 50 nàm bàt dàu tù nàm 1996.
Tóm lai phàn phàn tfeh ehi phi, Idi ieh trong bào cào dành
già tàc dòng mòi trUdng cóng trình thùy dién Hòa Binh phàn
nào dà ehi ra dUde kha nàng àp dung cóng cu kinh té hét sue
hiéu qua trong viée làp bào cào dành già tàe dóng mòi trUÒng
càc dxf àn.
Dò'i vói còng trình thùy dién Hòa Binh, dùng ra phài thièt
làp bao cào dành già tàe dóng mói truòng tù trUóc khi thi cóng,
song vào thdi ky dò chUa eó Luàt bào ve mói trUdng va Nghi
dmh 175/CP nén càc du an chua phài làp bào eào loai này.
Né'u tièn hành phàn tieh ehi phi, Idi ieh cóng trình thùy
dién Hòa Binh trUóe khi thi cóng thi ngoài viée tinh toàn chi
phi khào sàt phài uóe tfnh. du bào mpi ehi phi. Idi ieh kinh
tè mòi truòng trong tUdng lai. Càc ehi phi. Idi ieh càn tinh
dén bao góm:

/. Chi phi:

- Chi phf thiè't hi, mày móc.

- Chi phf thi eóng, làp dàt nhà mày.
- Chi phf vàn hành.
- Chi phi di dàn.

213
 - Chi phf do ngàp nuóc lòng hó, pha hùy he sinh thài va
tài nguyén.
- Chi phf suy thoài tài nguyén do di dàn.
. - Chi phf do thay dói che' dò thùy vàn vùng ha luu.
- Chi phf cho viée tài dinh cxi.
- Chi phi chuyén dòi cóng viée cho so eóng nhàn sau khi xày
dUng xong eóng trình.
- Càc chi phf khàc.

2. Lai ieh:
- IxJì fch do phàt dièn.
- Ldi ieh do kiém soàt lù ha luu.
- Ldl fch do eung eàp nuóc cho nòng nghipp mua e^n.
- \x}ì ieh tao còng àn viée làm.
- Ldl ieh ve giao thóng thùy trèn hó va vùng ha hru song Hong.
- Ldi fch du ^ieh.
- Càc Idi fch khàc.
Tfnh dén nàm 1994, nàm nhà mày thùy dién chfnh thùc
dUde bàn giao va boat dóng thi mot loat chi phf. Idi fch nèu trèn
eó thè thóng kè dUde nhu ehi phf ve thièt l)i, mày móc. chi phi
thi cóng, chi phf di dàn, ehi phf do ngàp nuó<- lòng hó.. Mot HO
Idi fch cùng eó thè uóc tfnh qua nhùng nàm van hành thù va
thuc tè thi eóng.
Sau khi nhà mày chfnh thùc boat dòng, mot loat tàe dpng
mói trUdng vàn xày ra. Trong bào cào dành già tàc dòng mòi
truòng dà liét ké mot loat tàc dóng hièn dang xày ra, kè cà tàc
dóng xàu va tàe dóng tfeh cuc. Co thè kè ra mot so tàc dóng
chfnh nhu ngàp lòng hó, di dàn, thay dói che dò thùy vAn,....

214
 Tù nàm 1987-1989 hàng nàm ho Hòà Binh hi bùn càt bòi
làp khoàng 42,2 triéu tà'n (khoàng 33 triéu m^) nhUng tÙ nàm
1990-1993 khi hó chinh thùc tich nUóc diéu tiet, lUdng bùn càt
trung binh chuyèn vào hÓ tàng vpt lén 73 triéu tà'n/nàm gay nén
tinh trang sa bói trong hÓ khà nghiém trpng (khoàng 60 triéu
mVnàm) ("Nhùng và'n de mói trUdng vùng ho chùa Hòa Binh").
Theo so héu do dac trong 7 nàm (1987-1993), hàng nàm toàn
long ho Hòa Binh bi bói là'p mot lóp phù sa day trung binh
0,24m (Trong khoàng 1990-1993 trung binh là P,3m).
Theo quan niém eùa càc nhà thièt kè, phù <«a sé làn^ dpng
trUÓc tién d ho trùng nhà't sàt sau dàp, sau dò bói dàn dàn lén
ihudng luu. Chinh vi vày ho dà de lai mot dunjg tich ché't theo
tfnh toàn d gàn dàp. Nhung thUe tè khóng hàn nhU vày. Két
qua khào sàt long hó Hòa Binh (1989-1992) cho thà'y bùn càt
làng dpng cà ò phàn dung tich hiéu dung làm giàm dung tich
hi^u dung va dung tfeh phóng lù eùa hó. Dò là diéu xày ra hoàn
toàn khàc so vói thiét ké'. Né'u xem sU bói làng eùa lòng hó bàt
dàu tù dung tfeh chét vói toc dò trén thi sau khoàng 63 nàm
phàn dung tich ché't sé bi boi làp hoàn toàn va sau khoàng 94
nàm tiép theo phàn dung tich hiéu dung cùng sé hi bói làp va hó
Hòa Binh sé khóng con tón tai.
Do bào cào dành già tàc dòng mói truòng dUdc lap vào thdi
gian nhà mày dà di vào boat dóng nén càc tàc dóng khóng phài
hoàn toàn chi là du bào ma nhiéu hién tUdng dà xày ra. Chàng
han, chi tinh trong vòng 18 thàng sau khi hó tich nuóc (tù
thàng 1 nàm 1989 dé'n thàng 6 nàm 1990) dà eó tói 70 tran dòng
dàt lón nhò xày ra d khu vUc Hóa Binh. Dién hình là 2 tran
dòng dà't manh 3,8 va 3,7 dò Ricter xày ra cùng ngày 14-4-1989
va tran dòng dà't manh tói 4,9 dò Ricter t a o ngày 23-5-1989

215
trong vùng chàn tàm kéo dai suó't tù thi xà Hóa Binh dé'n Binh
Thanh.
Hién tUdng sut Id dà xày ra d nhiéu ndi, dàc biét là d phia
duói dàp. Càc khe nùt dàt ducic phàt hién d sUdn dói Óng Tupng
- Hóa Binh ranh dàp thùy dién. sut Id dàt dà xày ra d càu Den
phia nam thj xà Hòa Binh làm hu hai nhiéu nhà dàn va phài
xày lai càu D6 là nhùne b.^ng chùng ve ành huòng trUc tièp eùa
hó chua còng trình thùv dièn Hòa Binh
Mot loat tàc dóng khac dà xày ra nbung cho dén nay. v i ^
khào sat ph^m vi va mUe dò tac dòng hàu nhU chua dupc thi^c
b i ^ npn r^t khó uóe ludng Idi fch. chi phi do càc tèe dpng này
gàv ra.
Trong hào rào dành già tàc dòng mòi trUdng cùng dà trình
brtv nhiéu hién phap giàm thièu cac tac dpng tiéu eUc, mpt st)
bièn phap chinh bao góm:
Han rhé phà nfng. nhanh rhong phù xanb dàt trong dói
trpc. fàtko dàt. iriao runjf t/h hó già dinh Ri^n phàp này nhÀm
khòi phue tal nguyén rUnj; va han che l)oi làp hó.
- Nghièn cuu àp dung càc bién phàp bón thém phàn cho
dóng ruòng vung h$ luu de khàc phue v i ^ thiéu phù aa.
- Dào t^o nghé va t^o còng An v i ^ làm cho s^^ cóng nhàn
•MI thi róng hién ò thi xà Hoa Bmh.
- QuAn ly tòt va co hiéu qua dung tfeh hó. diéu tièt nude
phóng lù (mùa mUa) va tuoi rupng (mua h^n).
- Giàm sàt càr tàc dpng tiéu ruc trUr tiép va giàn tièp dén
cóng trình
- Thur thi kièm soàt mói truòng khu vur Anh huòng nhftm
trành Uc dpng tiéu cUc, dAc bi^t là som phàt hièn khà nAng rùi
ro d^ co k^ ho^ch xù If kip thòi
216
 - Tièn hành càc du àn nghién cùu mói truòng phòì hdp. Ké't
qua nghién cùu khóng nhùng àp dung cho cóng trình thùy dién
Hòa Binh ma con àp dung cho càc cóng trình khàc, trUóc màt là
cóng trình thùy dién Sdn La.
Nhiéu bién phàp hién dà dUdc thUc thi nhung nhìn chung
vàn chua dóng bó nén hiéu qua con han che.
Tù nhùng dièm phàn tich ò trén cho phép ta dinh huóng
tiéip càn phUdng phàp phàn tich chi phi. Idi ieh md róng dói vói
cóng trình thuy dién Hòa Binh. Co thè chia thành hai càch tièp
c^n chinh sau:
1. Phàn tich chi phi. Idi ieh md ròng giai doan boat dóng.
2. Phàn tich chi phi, Idi ieh toàn bò cóng trình.
Ò càch tié'p càn dàu tién, chùng ta sé co gang lUdng hóa càc
chi phi. Idi ieh do cóng trình tao ra trong giai doan boat dóng ón
dinh eùa du àn. Giai doan này eó thè lày mòc ban dàu là nàm
1995, khi còng trình chinh thùc dUde bàn giao. Ngoài phàn
phàn tich chi phi. Idi ieh eùa mot du àn nhò dUde chi ra trong
bào cào dành già tàc dòng mòi trUdng, eó thè xét thém phàn tich
chi phi, Idi ieh md róng chi tièt hdn, tinh dén càc tàc dóng ehinh
eùa du àn.
Ò càch tié'p càn thù hai sé eó' gang lUdng hóa càc chi phi. Idi
fch ké cà giai doan trUóc va sau khi còng trình di vào boat dóng
ón dinh. Do thòi gian khào sàt, thiét kè, thi eóng kéo dai nèn
vièc Uóc tinh chi phi. Idi ieh sé gap nhiéu khó khan. Tong ehi phi
tfnh dé'n nàm 1994 trong trUÒng hdp này eó thè xét nhu chi phi
ban dàu eùa dU àn.

3.7.3. Dàt bài toàn

Qua nghién cùu càc tài liéu, nhùng diéu phàn tich trong
tàc phàn trén ta néu lai va thUc hién càc bài toàn sau:

217
 Bài toàn 1 Phàn tich chi phf, Ich ieh m ^ r ^ n g d5T v6i dU àn
nhò dà dUdc tiình bay troAg bao cao danh già Uc dpn^ mói
truòng cóng trình thùy dièn Hòa Binh.
Bài toàn 2: Phàn tich chi phi. Ipi ich rad rpng trong giai
dojjin cóng trình di vào boat dpng òn dinh.
Bài toan 3: Phàn tich ehi phi. l^i ich md rpng toàn bp di^ àn.
Viéc nèu lai bài toan 1 d day là càn ihiét vi tu no dà eo thè
néu dudc nhùng két luàn dòc l^p. màt khàc càc két qua eùa nò
lai duoc dUng cho cac bài toan sau.
Bài toan 3 sé tòng hdp kèt qua eùa hai bài toàn trUóe. c6
tinh thèm ehi phi ban dàu. Day là bài toan kho khan nhàt vi
viée tinh toan chi phi ban dàu eo thè sé gap sai so do thdi gian
thay dói

3 7.4. ràc tinh thóng 90

Bai toan 1
Nhu trèn dà nèu. o dnv chung ta khòng lièn hành phàn tfeh
chi phf, Ipi ich dòi v(Ji toan ho cóng tnnh thùy dièn Ilo.» Hmh ma
chi lién hành phàn tich du àn quàn ly ho chUa vA vùng Km vuc
phu ràn.
L<fi ich va chi phi
Trong so càc Ipi ich chi chon Ipi ieh phat dièn ( ùa còng trình
va Uóc tinh theo khà nàng eàp nUcJc. Nèu nhu khmig (o bói lAng
long hó thi Idi nhuàn nay khòng dói theo thdi gian, ngU(.k- lai Ipi
ich này sé giàm theo thdi gian.
UJÌ ich do du an mang lai chinh là giàm mUc dò bòi lAng.
giàm thièl hai dièn nAng
De tinh tói bói lAng hó eó thè su dung eóng thùc «nu dói vói
lupng dàt bj XÓI mòn hàng nàm ò luu vile:
218
 A= R. K. L. S. C. P (3.8)
A; Ludng dà't màt hàng nàm (tàn/ha/nàm)
R: Chi só'mUa eùa xói mòn
K: Chi so xói mòn theo loai dà't
L: Chiéu dai sUòn
S: Dò doc
C: Nhàn tó'dac trUng cho loai hình canh tàe
P: Nhàn tòdàe trUng cho càc bién phàp chóng xói mòn.
Àp dung cóng thùc này, qua eàe so liéu khào sàt 48 luu vUe
trong khu vUe tù Hòa Binh dé'n Ta Bù dà xàe dinh dxick- luong
xói mòn vùng lUu vUe trén dà't Viét Nam.
PhUdng àn i.- Co quàn ly
Dàu tu thèm 10 ty dóng mot nàm trong 10 nàm dàu va 5 ty
dóng/nàm trong 40 nàm sau dò. Dau tu này dUde su dung de
phue hói rùng vùng dàu nguón song Dà trong pham vi lành thó
Viét Nam, khào sàt, kiém soàt chat lUdng mói trUòng hó chùa
va vùng phu can.
Ldi nhuàn thu dUde do thUe hién phUdng àn:
• Giàm bói làng. tàng san lUdng dién
• Tàng san phàm rùng
• Kiém soàt mói trUdng. dac biét là rùi ro mói trUdng
Ldi nhuàn d day thè hién qua viée tàng thu nhàp tù tàng
san lUdng dién, hiéu qua dàu tu phue hói rùng, so liéu thu dUde
trong khào sàt, kièm soàt mòi trUdng.
PhUctng àn 2: Khóng eó quàn ly
- Ludng bòi làng lón làm giani nhanh dung tich hùu hiéu,
giàm san lUdng dién.

219
 - Dién tfeh rùng hi thu hep. tai nguyén rùng suy giam
- Suy thoài dàt
- Chat lUdng mòi truòng va khà nàng rùi ro khòng dUdc
kiém soàt.
Theo phUdng àn này. Idi nhuàn do san xuàt divn nàng
dudc uóe tfnh thòng qua già tri dièn nàng thiè't ké*: 11.8 tv Kwh
vói già tal ehàn còng trình là KXìd/Kwh Già này eo thè thay dòi
song sé khóng làm thay dói kèt luàn ve xu thè Idi nhu.ui theo
thdi gian. Ldi nhuàn do san xuàt dièn nAng giàm do bòi l.ing
làm giàm dung tieh su dung. mUe giàm dUde tinh qua cóng thuc:
y = a.V (3.9)
Trong dò:
y: mUe giàm Idi nhuàn tmh hÀng ty dóng.
a: mUe già tinh bang ty dóng /IO** m'
V; mue giiuii dung tfeh .»^ù dung tinh l);mg Kì" ni^
V' = S . A . b (3.10)
S: dién tieh luu vuc tinh bÀng 10*^ha.
A: lupng dà't xói mòn (tàn /ha),
b: h^ .so chuyèn dòi phu thupe vào:
• Ty le vAn chuyèn phu sa
• Ty le làng phù sa tai hó
• < huyèn dói tu tàn sang m '
Nhu vày b dudc tfnh qua mVtàn
He so'chiét khàu dupc chpn: r=2.5%. r= 5%; r= 7,5%. r=10%.
Nhu trèn dà nói. do tinh toàn ehi phf. Idi fch rhi thUc hièn
tù nàm 1995. nghìa là chua tinh tói moi chi phf truóe dò. vi vày
d day khòng su dung dai lupng già trj Idi nhuàn ròng hi^n t^i

220
NPV de so sành ma sU dung trUc tièp Idi nhuàn thu dUdc co tinh
tói chièt khà'u tich lùy trong vòng 50 nàm.
Bài toàn 2: Trong bài toàn này chùng tói chpn mòc thòi
gian tù nàm 1995, sau khi nhà mày hoat dòng ón dinh.
Co thè liét ké càc Idi nhuàn, chi phi chinh sau:
1. Lcri nhuàn:
- Doanh thu tù dién, dUdc tinh nhu trong bài toàn 1.
- Ldi nhuàn do han che lù.
- Ldi nhuàn do cung càp nUóc tuoi mùa kiét.
- Ldi nhuàn do giao thóng duòng thùy mang lai.
- Ldi nhuàn phàt trién thùy san trén hó
- Ldi nhuàn du lich
- Càc Idi nhuàn do quàn ly hó mang lai d bài toàn 1.
Trong luàn chùng ky thuàt dà eó tfnh dé'n Idi fch do han ehé'
lù vùng ha luu. TrUóc hét, viée diéu tiét lù dUde tfnh toàn, theo
dò mot dung tich hó luòn dUde dành riéng cho viée chùa nUdc va
chi trong trUdng hdp khan càp mói dUdc tfeh nUóe de càt lù. Vói
càch diéu tiét này, luu lUdng cUc dai d tram Sdn Tày va dinh lù
d Ha Nói sé giàm xuóng. Tudng quan giùa luu lUdng cUc dai d
Sdn Tày va thiét hai do lù gay nèn dà dUde tfnh toàn, tù dò eó
thè tfnh dUde mùc giàm thiét hai do diéu tiét lù. Theo luàn
chùng kinh té' ky thuàt thi mùe giàm này vào nàm 1985 là 50
triéu. vào giai doan 1990 là 65 triéu, con tù nàm 1995 là 80
triéu dóng (thòi già nàm 1978). Nèu chuyèn dói thi già tri này
tùdng ùng là 250 ty, 325 ty va 400 ty (thdi già 1995). Mùc thiét
hai uóc tfnh theo kè hoach phàt trièn eóng nghiép làp tù nhù^g
nàm 1970, song do eó nhiéu thay dói trong ké' hoach nhùng nàm
sau này nén càn phài hiéu ehinh lai cho phù hdp. Theo chùng
221
tói co thè uóc tinh càc già tri Idi nhuàn này là: 100 ty/nàm (mùc
thàp). 200 ty/nàm (mùe trung binh) va 400 ty/nàm (mùc cao).
Ldi nhuàn do tàng ludng nUóc tuoi mùa ki^t eùng dude \tdc
tinh trong thiét kè ky thuàt. Vào nhùng nàm ft nU(V viii tàn
suàt dàm bào 95°o thi ehi khoàng 1/3 dièn tieh vùng dóng bang
song Hong dUde tuoi nuóc day dù. Néu eó ké hoaeh dièu tièt
nUóe tòt thi hó Hòa Binh eó thè eung càp lUdng nUóe tuoi bó
sung cho dién tich tròng trpt dàng ké trong nhùng nàm it mUa.
San lUdng lùa. màu, rau qua sé dUde tàng lèn va day là Cd sd de
tinh Idi nhuàn do còng trình thùy dién Hòa Binh mang l;^i cho
nòng nghiép vùng ha luu. Theo tfnh toan. Idi nhuàn này vào
khoàng 15 trièu/nàm (thdi già 1978). tUdng dUdng 75 ty dòng
thoo thdi già 1995.
Viée hinh thành hó ehUa vói chiéu dai khoàng 200 km (d
mùc nU(V 100 m). dò sàu trung bmh 50 m tao diéu kièn thu.iii
Idi cho vàn tài thùy giùa thi xà Hòa Binh va vùng thUdng luu
Ngay ea khi mUc nUde han che 70 m thi thuyén. tàu nho eó thè
lèn tói Ta Khoa càch Hóa Binh khoàng 150 km. con d mUe nUÓc
100 m eó thè dén Ta Bù. Trong thièt kè ky thuàt loi nhuàn eùa
viée su dung hó chùa cho giao thòng duòng thùy tfudc tfnh toàn
qua hai phUdng àn:
- PhUdng àn ehinh fphudng àn eó hó chùa)
- PhUdng àn thay thè (phUdng àn khòng eó hó chùa).
Chi pili dàu tu eìmg nhu ehi phi su dung dòi vói eà hai dy an
dUde tfnh toàn de vàn chuyèn dUde eùng mot lUdng hàng hòa dù
kién. Theo tfnh toàn này thi rò ràng phUdng àn chinh cho hi^u qua
kinh té cao hdn. nhUng già tri tfnh dUde khòng thè eoi là Idi nhuàn
trong viée su dung hó chùa cho giao thòng dUdng thùy.

222
 Mpt càch uóc lUdng khàc eó thè su dung d day là uòe tinh
qua viée dàu tu cho duòng bó noi Hòa Binh vói Ta Khoa hoàc Ta
Bù. Ró ràng de dé'n dUdc Ta Khoa hoac Ta Bù bang duòng bó ta
phài di doan duòng dai hdn nhiéu nén viée uóe tfnh rat khó.
Thàt ra khòi lUdng vàn chuyèn thùy tù thi xà Hóa Binh lén Ta
Khoa hoàc Ta Bù khóng lón, song vùng này là vùng sàu, vùng
xa nén già tri Idi nhuàn eùa nò eàn dUdc nhàn lén.
MUc nUóc song mùa kiét ò ha luu tàng do dUdc diéu tièt bòi
hó chùa. Vi vày giao thóng thùy dpc song khóng bi giàn doan.
Day cùng là nguón Idi n h u à n lón.
Theo tfnh toàn trong thièt kè' thi khi eó kè hoach diéu tièt
nùóc tòt sé eó thè giàm ehi phf hàng nàm trong giao thòng
(tùdng thùy khoàng 600 triéu dóng (thdi già nam 1978). tUdng
dùdng 3.000 ty dóng (thòi già nàm 1995). Theo chùng tói, càch
linh toàn trèn khóng phù hdp vi khi tfnh toàn theo luàn chùng
kinh tè va thièt ké ky t h u à t dà du kién khòi lUdng van chuyén
chùa thàt sàt. ThUe t è cho thày, do chùng ta chUa eó ké hoaeh
dàu tu cho ben bài, md luòng va phUdng tién van chuyén nén
vàn"tài thùy chUa phàt trièn. Vi vay chùng tói de nghi tfnh Idi
nhuàn già tàng dòi vói van tài thùy nhò hdn già tri dude tinh
trong luàn chùng ky thuàìt.
Hó chùa dUde hình thành vói dién tich mat thoàng ed 200 km^
co thè dùng de nuòi cà. Tuy nhién do dò sàu eùa hó lón, day hó
vùa co dia hình phùc tap, vùa eó eày eòi nèn khà nàng dành bàt
han che. Theo tinh toàn trong thièt kè ky thuàt thi khi co kè
hoach khai thàc tot sé eó thè thu hoach hàng nàm ed 3.000 tàn
cà. Nèu vói già bàn tai ben là 5 triéu dóng/tàn thi doanh thu sé
dat 15 ty dóng mot nàm. Song trong thUe tè, viée khai thàc hó
vói muc dich dành bàt va nuòi tróng thùy san gap nhiéu khó
khan, eà ve vòn dàu tu, phUdng tién va nhàn lUe. Màt khàc, dàn

223
vùng quanh hó chua eó kinh nghièm trong linh vue này nén Ipi
nhuàn trong viée su dung hó sé nhò hdn nhiéu. Hién t^ì dft co
nhièu hó dàn nuòi cà long trèn song, nhung nèu nuói nhiéu sé
làm ò nhiém nuóc hó. nguón cung eàp nUóc sinh boat ehinh cho
thi xà Hòa Binh Trong nhùng nàm tói cftn co ké hoaeh khai
thàc su dung tòt hdn nùa thi mói su dung co hièu qua tiém nàng
này eùa hó Hòa Binh
Mot Idi ich khàc phài tinh dén là Idi fch thu dupc lù du Ijeh.
Vói dàp chàn cao. mot nhà mày ngàm, mot hó ehua Idn nhièu
phong cành dep sé thu hut dUdc nhicu khaeh du lich trong va
ngoài nuóc tói tham quan. du lich Tàt nhièn Idi fch này chi là
mot phàn trong doanh thu eó thè thu dupe do du lich. I)u kién
Ipi ich này trong khoàng vài ty dóng/nAm.
2 Chi phi
Cac ehi phi chinh sau khi nha may di vào boat dòng .sé là:
- Chi phi vAn hành.
- Chi phi cho tal dinh cxi.
- Chi phi tao Vìve lAm cho còng nhàn .sau thi cóng.
- Chi phf màt dàt, màt rUng do long hó hi ngAp nuóc.
- Chi phi do giàm .san ludng thùy san vung ha luu
- Chi phi do bói làp lòng hó. giàm .san lUdng dién.
- Chi phi kièm soàt.
- Chi phi do giàm ludng phù sa trong nuoe tuoi.
- Chi phi cho vièc xói lo lòng song h^ luu.
Theo tinh toan, chi phi hàng nAm cho vàn hanh nhà may
vào khoàng 30,4 triéu dóng (thdi già 1978), tUdng duong 152
ty dóng (theo thòi già nàm 1995). Ngoài ra de co the thu dupc
mot .so Idi nhuàn nhu d phàn trèn phài rhi phi thèm khoàng

224
10 triéu dóng (thdi già nàm 1978), tUdng dudng 50 ty dóng (thòi
già nàm 1995).
Nhu chùng ta déu bièt, sau khi di dàn phài tié'p tue giùp dò
nhàn dàn ón dinh cupe só'ng. Mot dièm nùa là, ngoài viée dén
bù, giùp dd de nhàn dàn sinh song con phài xày dUng thèm ed sd
ha tàng nhU cà'p nUóc, duòng sa, truòng hpc, tram y tè cùng nhu
he thóng quàn ly dia phUdng. Chùng tói uóc tfnh chi phf này
khoàng 10 ty dóng/nàm trong vòng 10 nàm dàu. Thuc tè cho
thà'y, do chUa quan tàm tói càc vàn de trén nén cupe song vàt
chat, tinh thàn eùa dàn di cU gap rat nhièu khó khan (xem
trong bào cào Dành già tàc dóng mói truòng).
Theo bào cào DGTDMT, hién tai vàn con ed mot van cóng
nhàn sau thòi gian thi còng vàn chua eó viée làm. So'eóng nhàn
này phàn lón vàn eU trù d thi xà Hòa Binh trong nhùng khu
nhà tam dà hi hU bòng nhiéu. Day là sue ép, là gành nàng eùa
chinh quyén dia phUdng. De giài quyét viée làm sau thi còng dò'i
vói nhùng cóng trinh lón nhu Hòa Binh thUdng phài eó ké hoach
tù trùóe mói eó thè thuc thi nhanh chóng. Ngoai trù mot so
ngùòi eó tinh vi pham hoàc khòng chiù tuàn theo sU phàn còng
ciìa càc tó chùc, phàn lón so cóng nhàn trén càn eó su giùp dò
thém ve màt vàt chat de ón dinh cupe song. Su giùp dd này sé
giùp hp trong viec hpc tàp de chuyén dói nghé, giùp ón dinh ndi
ò va tim ndi làm viée. Mot diéu nùa càn phài quan tàm là néu
tàt cà so cóng nhàn con lai déu muòn ò lai thi xà Hòa Binh thi
co thè dàn dé'n tinh trang qua tài. Trong thUe té diéu này dà
dién ra nhùng nàm qua. NhU vày phài tinh thém ehi phi giài
quyèt tinh trang này. Nèu giài quyèt tòt thi phài màt 2 nàm vói
kinh phf mói nàm khoàng 10 ty dóng.
Hó Hòa Binh dà làm ngàp dién tfeh lón, ed 200 km^ trong
dò eó nhà eùa, ruòng vUÒn, dà't dai, rùng, khoàng san, tài

225
nguyén sinh vàt. Chung lói tàch thx^ì h a i này t h à n h hai loai.
Loai t h ù nhàt bao góm cac tai san eò dinh n h u nhà eùa, nhà
may. còng t n n h . tài nguyén khoàng san Thi^t hai này dupc
u n h mot làn nhu chi phi ban dàu. L091 thu hai bao gÓm dàt dai.
rùng. tal nguyén s m h v^t,... là loai tài nguyén tài t^o co thè thu
ho9ch hàng nàm. Thièt h^\ này co thè U(V tinh qua .san lUdng
khai thàc hàng nàm càc tài nguyén này.
Trong bai loan ^ -hi loai ehi phi thu hai dxt(k' t m h dén, con
loai chi phf t h u n h à t sé dUdc xet dén t n m g bài toan 3.
Chi phi do giàm san luong thuv .-^àn vùng ha luu va ven
bièn. chi phf do giàm lUdng phù sa, do xói Id ha luu song dà
dUdc Uóc tinh trong thièt kè ky thuàt. Uiic tinh ehi phi này
khoàng 25 iri^u (theo thdi già 1978) lUdng dudiig 125 ty dóng
(theo ihoi già 1V»95).
Chi phi cho IM)| làp ho dxUM^ tmh dèn trong bai to.m 1. song
pham VI tinh con hep. vi vàv trong bai toàn 2 .sé t m h th«Miì <hi
phf ho trp dàn khòi phue rùng ó toàn bò phàn luu vUc trèn lành
thò Vièt Nam Uu»- tfnh chi phi thcm nàv là 5 tv dóng/nain
('hi phi kièm soat vung ho va do dac. thu thap .so lièu cjjng
phài dup<- IK) sung thèm khoàng 3 ty dóng/nàm so vói bài to:m 1
Bai toan 3:
Mpt so thòng so chi phi Idi ieh dói vói bài toàn này da dupc
Ud<' linh trong bài toàn trUde. Dàe bièt là càc thòng so ve mòi
truong giai doan boat dòng eùa nhà may sau thi còng. Vipe tinh
càc thóng so kinh té giai doan trUde khi nhà mày b à t dàu boat
dòng gap nhièu kho khan Nhièu thòng so dà dUtJc Ude tfnh
trong iblèi ké ky t h u à t tu cuòi nhùng nàm 70 càn phài chuycn
dói sang thòi già nàm 1995. Tu nam 1978 dé'n nàm 1995 eó
nhièu bién dpng ve mài kinh tè nèn mUe ehinh xàc eùa vi^c

226
chuyèn dói này sé hi han che. Tuy nhién nèu lày già vàng va già
gao làm chuàn de chuyèn dói thi eó thè su dung ty già:
Mot dóng thòi già 1978 = 5.000 dóng thdi già nàm 1995.
Dò'i vói mot so' Idi ich, chi phi trong pham vi Viét Nam thi
ty già trén eó phàn hdp ly, song vói mày móc nhàp khàu va mot
so chi phi trUóc nàm 1978 thi rà't khó quy dói. Tuy nhièn. muc
dich eùa phàn tieh chi phi. Idi ich md ròng là xày dUng bue
tranh kinh tè eùa du àn nén eó thè Uóc tfnh chi phf Idi fch vói
càc già tri khàc nhau.Vi vày chùng tói sé khòng tinh toàn theo
mot ma vói nhiéu phUdng àn khàc nhau.
Phàn lón eàe Idi nhuàn thu dUde chù yéu d giai doan sau thi
cóng. Trong bài toàn này chù yéu liét kè eàe chi phf dàu tu bnn
dàu, chi phf di dàn, chi phf do tfeh nUóc hó,...
1. Chi phi dàu tit ban dàu
Chi phf này bao góm ehi phf khào sàt, thiét kè va ehi phf
xày dUng, làp dat còng trình.
a. Chi phf khào sàt thiét ké.
- Theo tài liéu thiét ké ky thuàt thi ehi phi cho viée khào
sàt là 71,5 triéu dóng (theo thdi già trUóc nàm 1978). Ngoài ra
phài ké dén ehi phi md ròng duòng sa, xày dUng, già eò càu eóng
de dUa thièt hi ve chàn còng trình. NhU vày eó thè uóc tfnh ^hi
phf này theo mùe thàp:-
150 triéu dóng <theo thòi già nàm 1978).
va theo mùc cao:
250 triéu dóng (theo thdi già nàm 1978).
b. Chi phf thi cóng, làp dàt cóng trình.
- Chi phf cho viec xày dUng. thi cóng, làp mav... dà dUde
liét kè trong thièt ki' ky thuàt, bao góm:

227
 -»• Xày dung nhà mày dién va tram ph;ìn phoi di^n ngnài tr^.
-*- Thièt bi phàt thùy lue.
•^ Thiét bi Cd khi thùy lUc
-*• Thièt hi ky thuàt dién
+ Dàp dàt, dà.
+ Dàp xà.
> Cùa nhàn nUde va kénb dàn.
+ Càc duòng hàm eùa tuyèn dÀn nUóc.
••• Kénb dàn ra cùa nhà mày thùy di^n.
-•• De quai.
-•• Màng chóng thàm
^ H^ thòng kiém tra.
+ Cóng tnnh thòng tàu.
> Già co ho rhùa.
-^ Khu nhà ò. daòng sé.
Tòng còng chi phf cho eàe khoàn này dud< tinh là 2274,9
trì^u dóng (thdi già nàm 1978).
Ngoài ra. de eó thè phàt buy hi^u qua càt lù va tU(Ji tiéu
càn phài dàu tu thém khoàng 150 tri^u dóng (theo thdi già
nàm 1978).
Tóng chi phf cho »i^ng myc này sé là:
2274,9 tnéu + 150 tnéu = 2424.9 tnéu dóng (thcr> thdi già nàm 1978).
Chi phi dàu tu b a n € à u tòng cpng se là;
Tn/ifng hfpl: 150 ifi^u + 2424,9 = 2574 tri^u dóng (theo
thdi già nàm 1978).

TrUdng hcfp 2: 2674.9 tn^u dòng (theo thdi già nàm 1978).

228
 Thàt ra chi phi này phai rai ra trong thòi gian dai, ngoài ra
kinh nghiém thi còng, xày dUng, thuc thi chua nhiéu nén chi
phf thuc t è thuòng vUdt tròi hdn so vói chi phi tinh toàn. Vi vày
chùng tói sé tinh vói càc he só'vUdt tròi khàc nhau: 1,0 (khóng
tfnh vUdt tròi) ; 1,5 va 2,0.
Tóng hdp lai, chùng tòi tinh chi phi ban dàu theo càc
phUdng àn sau:
- PhUdng àn chi phi ban dàu mùc thà'p: 2574,9 triéu dóng
(theo thòi già nàm 1978).
- PhUdng àn chi phi ban dàu mùc trung binh thàp: 2674,9
triéu dóng (theo thdi già nàm 1978).
- PhUdng àn chi phi ban dàu mùc trung binh cao: 2529,9
xl,5 = 3862,35 t n é u dóng (theo thdi già nàm 1978).
- PhUdng àn chi phi ban dàu mùc cao: 2674,9x1,5 = 4012,35
triéu dóng (theo thòi già nàm 1978).
- Chi phi ban dàu d mùc rat cao: 2674,9x2 = 5449,8 t n é u
dóng (theo thdi già nàm 1978).
Tinh theo thdi già nàm 1995 làn lUdt là: 12.874,5 ty;
13.374,5 ty; 19.311,75 ty; 20.061,75 ty va 26.740 ty.
2. Chi phi di dàn
Chi phi di dàn thUe té rat khó xàc dinh, vi vày chùng tói uóc tinh
qua già tri chi phi cho di dàn tù mot so cóng trình khàc.
Theo bào cào Dành già tàc dóng mói trUÒng còng trình thùy
dién Hòa Binh thi so' dàn phài di cU vào khoàng 50.000 ngUÒi
vói 8.000 hó.
Viée di dàn dòi hòi kinh phf lón de ehi cho eàe hang mue nhu:
- Chi phi di chuyèn.
- Chi phi xày dUng nhà cùa.

229
 - Chi phi xày dung ed ad ha làng.
- Chi phf giùp dàn làm àn mày nàm dàu.
- Càc chi phi hó trd khàc.
Chùng tòi Uóe tinh chi phi này d ba mUc sau
- MUe thàp 1.200 tv dóng (1995).
- Mùc trung binh 1.360 ty dóng (1995).
- Muc cao 1.600 ty dóng (1995).
3 Thièt hai do ngàp nUdt^ vùng hó.
Vièc ngàp nude vùng hó gay nhiéu thi^t hai nhu:
- Tal san eùa nhàn dàn mhà eùa. dàt dai. \iròn tUdc).
- Cóng t n n h còng còng (trUòng h(x^. tram v té, còng sd....).
- Cóng tnnh ket càu ha tànji (dUdng giao thòng. eàu
eóng... )
- Càc nhà mày. xi nghièp. ed sd san xuà't....
- Càc còng tnnh van hóa (dèn chùa. mó ma,. ).
Chi tmh lai san cùa nhàn <làn hi ngàp. thièt hijii eó thè lèn
tdi 4UU ty dóng (theo thdi già nàm 1995). Vi vàv thièt hai do
ngàp hó dòì vói tài san eó dinh nèu trèn .sé dU(,Je tmh nbu chi phf
ban dàu, ehi tinh mot làn. Già tri Ude linh theo hai mUc:
- Mùe tbàp: 600 ly dóng (1995).
- Mùc cao: l.OOo ly dóng ( 1995)
Tóng hpp 1^1 va bò qua so le, chùng tói uóc tinh toàn bp chi
phi ban dàu, ehi phi tru<)< nàm 1995 nhu .sau:
MUc thàp: 14.000 ty dóng (thdi già 1995)
.\luc trung binh thàp; lò.LKX) ty dóng (thdi già 1995)
Muc trung binh cao: 20.(X)0 ty dóng (thdi già 1995)

230
 Mùc cao: 22.000 ty dóng (thòi già 1995)
Mùc rat cao: 30.000 ty dóng (thdi già 1995).
Trong càc tinh toàn, chùng tói su dung già dién tai dàu ra
nhà mày là 100 dóng/KWh va san lUdng dién dUdc tinh theo san
lUdng thièt kè.
Theo chùng tói, thUdng san lUdng thUe té' nhò hdn san lUdng
tinh theo thiét ké do nhiéu nguyén nhàn. Vi vày thu nhàp tù dién
trong thUe te thàp hdn so vói già tri Uóc tinh d trèn.
Rièng ve già dién, eó thè eó rat nhièu già tri Uóc tinh khàc
nhau. Theo thiét kp ky t h u à t thi già thành dién d dàu ra cùa
nhà mày chi vào khoàng 20 dén 30 dóng cho iKWh. Già bàn
thàp nhàt tai eàe thành phó khoàng 450 dóng/KWh. Song de eó
iKWh thành phàm tai cóng td ngUdi tièu dùng thi phài tinh dèn
lUdng hao hut trèn dUdng day, thàt thoàt do quàn ly va nhiéu
d^ng thàt thoàt khàc. Ngoài ra phài tfnh dén ehi phi chuyèn tài,
chi phf quàn ly càc càp, thué, ehi phf phàn phòl,... Vi viée Uóe
tfnh già thành tai dàu ra eùa nhà mày khoàng 100 dóng/KWh là
hdp ly.
Nhu vày de thà'y dUde bue tranh kinh té eùa toàn bó du àn,
rò ràng phài tfnh toàn vói nhièu truòng hdp, nhiéu phUdng àn
kbàc nhau. Qua dò mói eó thè hình dung dUde dién bién càc
thóng so, chi tiéu kinh té riéng le cùng nhu eàe ehi tièu tóng hdp

3.7.5. Thào luàn két qua

Bài toàn 1: ,
Càc két qua tfnh toàn theo càc già tri ehi phi. Idi fch uóc
tfnh d bài toàn 1 dà dUde ehi ra trong "Bào cào dành già tàc
dòng mòi trUÒng còng trình thùy dién Hòa Binh". De eó thè so
sành càc két qua tfnh vói càc bài toàn khàc, d day ehi nèu lai
mot so' nhàn xét ed bàn:
231
 1. Theo phudng àn 1. mùc giàm tóng Ipi nhuàn ròng thu
dUde liic dàu nhanh hdn so vói phUdng àn 2 do phài dàu tu thèm
kinh phi. Song tù khoàng nàm thu 12 trd di. mUe giàm này .sé
nhò hdn so vói phUdng an 2 Ldi nhuàn ròng tfeh lùv lue dÀu
cùng nhò hdn, song sau mpt thdi gian (khoàng 20 nàm) sé cao
hdn so VÓI phUdng àn 2. Ngoài ra, theo phUdng àn 1. chung ta eó
thè phue boi, tu bó va tróng thèm rung. giup bà con song trén
\'ùng luu vUe ben trèn lòng hó nàng ci - v i cài thièn cuòc sAng*
Vói vièc thu thàp so liéu lièn tue, chung ta eo thè kièm soat
dUdc chat lUdng nuóc hó. phàt hièn nhanh dàu hièu xày ra sU co
mói truòng de co bién phàp khàc p h u e
2. Theo phuong àn 2. mùe giàm tòng Idi nhuàn ròng thu
d\toc khà nhanh theo thdi gian dàn dèn Idi nhuàn ròng tich lùy
tàng chàm Ngoài viè<' giàm tòng loi nhuàn hàng nàm, vipc
giàm dièn tfeh va suy thoài rùng khòng dxtiic kièm .soàt .sé dàn
dèn nhiéu hàu qua khàc. Ngoài ra. thièu .so lièu do .sé khòng eò
Cd 80 khoa hoc cho vièc kiém tra chat lUdng nUfV hó cùng nhu sxl
co mòi truòng eó thè xày ra.
3. Sau 50 nàm. Idi nhuàn ròng tich lùy theo phUdng àn co
quàn ly (pbucmg àn 1) Ung vói he so ehiét khàu 2.5% cao hdn
khoàng 1800 ty dóng so vói phuong an khóng quàn ly (phitong
an 2). Ngay eà khi xét vói hv .so chièt khàu 10% thi Idi nhuan
róng tfeh lùy theo phU(mg àn co quàn ly (phudng àn 1) vàn cao
hdn khoàng 1600 ty dóng so vói phUdng an khòng quàn ly. Nhu
vày, khóng nhùng eó quàn ly tóng Idi nhuàn tfeh lùy sé cao hon
ma mói truòng khu vuc con durx cài thièn va kièm soàt.
4. He so chièt khàu eó làm thay dói già tri Idi nhu^n ròng
tieh lùy. chàng han sau .50 nàm rhènh léch Ipi nhuàn ròng tfeh
lùy giùa r = 2,5% va r = 10% lén tói trén 3.000 ty dóng. Song so
vói tong Idi nhuàn ròng tich lùy ùng vói he so' chièt khàu
r = 10% là 45.174 ty dóng thi su chènh léch này chi chiém
khoàng 7%.
Nhu vày, qua phàn tich chi phi Idi ich dò'i vói mot du àn
nhò nhàm muc dich giàm nhe mot so' tón thàt chùng ta thà'y
dupc màt tich cUc cùa phUdng àn pbòng ngùa. Néu eó thè, phài
dàt ra phUdng àn quàn ly tóng hdp hó chùa va luu vUe ành
hUdng, it nhà't là lUu vUe trong pham vi làph thó Viét Nam.
Nhu vày, dién tieh quàn ly sé lón hdn, càc bang mue sé nhiéu
hdn, két qua tinh chi phi Idi ich sé khàc so vói du àn néu trèn.
Né'u viée tinh toàn dUde thUe hién vói nhiéu phUdng àn quàn ly
khàc nhau, ta eó thè chpn dUdc phUdng àn hdp ly vùa nhàm han
che càc tàc dóng bà't Idi do boat dóng eùa nhà mày thùy dièn
Hòa Binh vùa giù gin, bào ve mói truòng khu vUe.
Bài toàn 2
Giòng vói bài toàn 1, trong bài toàn 2 khóng tinh dén càc
chi phi ban dàu (bao gòm cà mot so thiét hai do ngàp lòng hó va
chi phi di dàn).Trong bài toàn 2 eó tinh thém tói càc Idi fch, ehi
phf do còng trình thùy dién mang lai hoàc tao ra. Trong so càc
ehi phf, dàng kè hdn eà là chi phf vàn hành hàng nàm, chi phf
thiét hai d vùng ha luu va do tich nUóc lòng hó.
Ldi nhuàn chinh do du àn mang lai là diéu tiét nUde ha luu.
càt lù va tuoi tièu cho vùng dóng bang song Hong, trung tàm
kinh té'lón cùa cà nUóc. Ngoài ra phài kè dén Idi nhuàn do phàt
trièn giao thòng dUdng thùy vùng ha luu song Hong va trèn hó.
Trong bài toàn này eùng tinh thèm mot khoàn ehi phf dành
cho kièm soàt mói trUdng, do dac càc yèu tò khi tUdng, thùy

233
vàn, dia chat. diaVfit ly,... trong p h a n ^ ^ I o a n K i g ^ c dóng
cùa cóng trình.
Két qua tinh toan theo bài toan này sé cho bièt khà nàng
làng. giàm cùa già In Idi nhuàn róng hién tai cùa cóng trình khi
tinh thém tÓi càc chi phi. Idi ich này
Nhu phàn uóc tinh thóng so dà chi ra. càc Ipi nhuàn do di;
àn mang lai dUde uóc tfnh vói 3 mUc: thàp, trung binh. cao nèn
kèt qua tfnh eùng phàn ành sU khac bièt giùa 3 mUc này cùng
nhu khàc biét vói kèt qua tinh d bài toan 1 De de so sanh. trong
bài loan 2 cùng chi linh vói ihòi gian 50 nàm dàu cùa du an sau
khi dà hoijit dòng ón dinh.
Tù két qua d bàpg 3.13 cho thày. so vói kèt qua d bài toàn
1, già trì NPV tmh dU(k' ò bài toan 2 thoo inUc Idi nhuàn thàp eó
nhò hon chut it ("h.Wig han d bài toàn 1, NPV sau 50 nàm Ung
VÓI hp 8Ó chièt khàu 2.5% dat 48.9 nghin ly dóng. trong khi già
i n nàv trong bài toàn 2 Ung voi mu<- Idi nhuàn thàp chi vào
khoàng 45.8 nghin ty dóng (xem bang 3.13). Tuy nhièn già tri
NPV tmh thfHì phUdng àn eò quàn ly vàn cao hdn so vói phu<ing
àn khòng quàn ly. Dieu này hoàn toàn phù bop vói kèt qua tfnh
d bài toàn 1.
Néu linh vói mUe Idi nhuàn trung binh hoàc cao thi già tri
NI'V sau 50 nàm tmh dUfJe ò bài toàn 2 .se lón h(m nhicu .so vói
kèt qua tinh d bài toàn 1 Khi tmh vói mùe Idi nhu^n trung
binh, mue làng nay dal khoàng 13 - 15 % con tinh vói mUc Ipi
nhuàn cao sé vuoi tói 43 - 45''o so vói két qua d bài toan \ (xem
bang 3.13).

234
 Bang 3.13. Già1 trj NPV sau50 nàm (1000 ty dóng)

He s6 chiét khàu PhJOng àn co quàn ly PhUdng àn khóng quàn ly

Truòng hdp 2,5% 5% 7,5% 10% 2,5% 5% 7.5% 10%

Bài toàn 1 48.9 47.8 46,7 45,7 47.1 46,1 45.0 44,0

Bài Mùc Idi nhuàn thàp 45,8 44,7 43,7 42.7 44,0 43.0 42,0 41,0

toan MCrc Ipi nhuan TB 55.5 54.2 53,0 51.8 53,8 52.5 51,3 50,1
2
MCfc Idi nhuàn cao 70.1 68.5 66,9 65,4 68.4 66.8 65,2 63,7

Nhu vày khi tinh vói càc ehi phi. Idi ieh giai doan boat dóng
ón dinh thi nhìn chung già tri NPV eó xu huóng tàng cao so vói
khi khòng tfnh tói càc chi phi. Idi nhuàn này. Rièng truòng hdp
tinh vói mùe Idi nhuàn thàp thi già tri NPV giàm so vói kèt cjuà
tinh d bài toàn 1, nhUng mùc giàm khóng dàng kè.

Bài toàn 3
Tòng hdp càc già tri Idi nhuàn, ehi phi Uóe tfnh d phàn 111, dà
tfnh càc chi tièu kinh té ùng vói 17 trUdng hdp. De tién theo dòi két
qua eó thè phàn 17 trUdng hdp trén thành 4 nhóm:
•' Nhóm 1: Tfnh vói mùc Idi nhuàn thàp
• Nhóm 2: Tinh vói mùc Idi nhuàn trung binh
• Nhóm 3: Tinh vói mùc Idi nhuàn cao
• Nhóm 4: Tinh vói già tri dàu tu rat cao trong trUÒng
hdp già hoàc san lUdng dién giàm 33,3%.
Mói nhóm trong 3 nhóm dàu lai tinh vói càc phu nhóm sau:
• Tinh vói mùe dàu tu ban dàu rat thàp
• Tinh vói mùc dàu tu ban dàu thàp
• Tinh vói mùc dàu tu ban dàu trung binh cao
• Tinh vói mùc dàu tu ban dàu cao
• Tinh'vói mùe dàu tu ban dàu rat cao.
235
 Rièng nhóm 4 duóc tinh vói 2 phu nhóm:
• Tfnh vdi muc Idi nhuàn thàp
• Tinh vói mùc Idi nhuàn cao
Càc chi tiéu kinh té linh theo cac nhom trèn dU<S t n n h bay
trèn càc bang 3.14. 3.15, 3.16, 3.17.
Qua càc bang trèn cho thày.
1. Ò tàt cà càc truòng hdp. già tri NPV tinh sau 100 nàm
doi vói phuong àn eó quàn ly luòn cao hdn dòi vdi phUdng an
khóng quàn ly TbUe ra kinh phf cho vièc quàn ly hó, quàn ly
luu VUc, quàn ly vùng ha luu. cho do dac cac yèu tò khf tUdng,
thùy vàn, dia v^t ly. mói trUdng... tinh dèn d day khòng Km
nhvfng hi#u qua lai rat cao.
Bang 3 14 Kèt qua tmh chi phi loi ich mò ròng cho
truòng hdp tinh l(^i nhuàn d mUc thàp

PhUDng àn co quèn »y Phiiono * n khòng ^\àkf\ ty

2S% 50% /S% 10% 2 5% 50% 1VK 10%

%s \ CN'tiw ^ V

Hit N^nhoènv^ 15 IS 16 i« 15 15 15 16

N P V M U 100 nAm roo uo 662 643 505 57.7 561 545

Thip NAmhoèn v ^ 16 16 17 17 16 16 17 17

N P V M U 100 nAm 1 69 1 67.1 65 2 633 565 560 55 1 53 5

TB NAm hoèn vón

f
1 ?' 71 22 ?3 „ n 77 23

cao NPVMU 100 nAm M 1 62 1 602 M I 535 518 501 48.5

Cw NAm rìoén ^àn 73 TA 25 25 73 24 75 75

N P V t a u 100 nAm 6? 1 600 562 563 51 5 49 8 48 1 46 5

N A m N > ^ v4n 33 33 34 35 33 34 34 36

cao HP^ MU 100 n^n M 1 S21 502 46 3 43 5 41 8 40 1 385

236
 2. Khi tinh vói mùc loi nhuàn thàp (chù yé'u d day là Idi
nhuàn do diéu tiét nUóc ha luu, càt lù, giao thóng duòng thùy
va tuoi tiéu trong mùa khó) thi thòi gian hoàn von dàu tu trong
khoàng 15 - 17 nàm ùng vói mùe dàu tu ban dàu rat thàp va
thà'p; 21 dén 25 nàm ùng vói mùc dàu tu ban dàu trung binh
cao va cao; con d mùc dàu tu ban dàu rat cao phài màt 32 dé'n
35 nàm mói co thè hoàn vón (xem bang 3.14).
Bang 3.15. Ké't qua tinh chi phi Idi ich md róng cho
truòng hdp tinh Idi nhuàn ò mùc trung binh.
•
Phi/ong àn co quàn ly Phuong àn khóng quàn ly

^
\ \ H è s6 chiét

Oàu \ N>hàu 25% 5 0% 75% 10% 2 5% 5.0% 7.6% 10%

^ \ Chi tiéu \

Rat NAm hoàn vón 12 13 13 13 12 13 13 13

thàp NPV sau 100 nàm 89,6 87.1 84.7 82.5 79.0 76.8 74 7 72 7

Thàp Nàm hoàn vón 13 14 14 14 13 14 14 14

NPV sau 100 nàm 88.6 86.1 83.8 81.5 78.0 75.8 73.7 71 7

TB Nàm hoàn vón 18 18 19 19 18 18 18 19

cao NPV sau 100 nàm 83.6 81.1 78.8 76.5 73.0 70.8 68.7 66.7

Cao Nàm hoàn vón 19 20 20 21 19 20 20 21

NPV sau 100 nàm 81,6 79 1 76.8 74.5 71.0 68.8 66 7 64.7

RAt Nàm hoàn vón 27 27 28 29 2 27 28 29

cao NPV sau 100 nàm 73.6 71 1 688 665 630 60,8 58,7 56,7

3. Khi Idi nhuàn dUde tinh d mùe trung binh thi thòi gian
hoàn tra vò'n dàu tu som hdn so vói khi tinh Idi nhuàn d mùe

237
thàp Cu t h e . thdi gian hoàn von ffffu ttf t r o n g trUdng hdp
n à y là:
• Vói mùe dàu t u rat thàp: 1 2 - 1 3 nàm
• Vói mùc dàu t u thàp: 1 3 - 1 4 nàm
• Vói mùe dàu tu TB cao: 18 - 19 nàm
• Vói mUe dàu t u cao: 1 9 - 2 1 nàm
• Vói mùe dàu t u rat cao: 27 - 29 nàm
Già tri NPV sau 100 nàm dat khoàng 60 nghin ty dòng dèn
90 nghin ty dóng. he so hoàn vòn nói tai déu lón hdn 10%.
4. Tinh VÓI muc l^i n h u à n cao thi thdi gian hoàn tra dàu tU
rat ngàn:
• Vói mUe dàu tU rat thàp: 1 0 - 1 1 nAm
• \'(U mUe dàu tu thàp: 11 nàm
• Vdì mùr dàu tU TB cao 14 - 15 nAm
• V(Ji mxir dàu tu cao: H> - 17 nàm
• VOI mUe dàu tu thàp: 21 - 23 nàm
NgU0c Ui, già tri NPV sau 100 nàm lai dat gi;i tri rat cao.
dat t u 84 nghin ty dòng dén 1 IH nghin ty dòng.
So vói tinb toan trong thièt k é ky thuàt thi thòi gian hoàn
vón tinh toan theo tàt cà càc tru«ing hdp ò trèn déu dai hdn. Mot
trong nhùng nguyén n h à n dàn dén sii khàc biét này là trong
thiét ké ky t h u à t chua tinh dèn ehi phi di dàn va chi phi ngàp
long ho Trong khi dò Idi n h u à n mang lai do tàng cUdng giao
thóng dUdng thùy va càt lù ha luu lai dUde tinh r a t cao. Theo
két qua tinh toàn trong luàn chUng k m h té ky t h u à t thi khà
nàng hoàn vòn ehi trong vòng 2 - 4 nAm.
Khi xét dén khà nàng san lUdng di^n thiic té hoàc già tai
dàu ra nhà mày giàm 33.3% va dàu tu ò mUe rat cao, ta sé hinh
238
dung dUdc tinh trang "kém" eó the xày ra. Két qua tinh vói
trUdng hdp này dUdc chi ra d bang 3.17. Theo dò, khi tinh vói
mùc Idi nhuàn cao thi cùng màt tù 28 - 31 nàm mói eó the hoàn
vòn, con khi tinh vói mùc Idi nhuàn thàp thi phài sau 56 dén 71
nàm mói hoàn von.
Ldl nhuàn hién tai ròng trong truòng hdp rat thà'p chi khoàng:
• 5 - 2 0 nghin ty dóng ùng vói mùc Idi nhuàn tinh thàp
• 50 - 65 nghin ty dóng ùng vói mùe Idi nhuàn tinh cao
Bang 3.16. Kèt qua tinh chi phi, Idi ich md róng cho
truòng hdp tinh Idi nhuàn d mùc cao

Phuong àn co quàn ly PhUdng an khòng quàn ly

\ H é so chiét

Dèi \ khàu 2.5% 5.0% 7.5% 10% 2 5% 5.0% 7.5% 10%

ta \ Chi tiéu \

Rat Nàm hoàn vón 10 10 10 11 10 10 10 11

ttìàp NPV sau 100 nàm 118.9 115.7 112.7 109,8 108.3 1054 102.6 99,9

Thàp Nàm hoàn v6n 11 11 11 11 11 11 11 11

NPV sau 100 nàm 117.8 114.7 111 7 108.8 107.3 104.4 101.6 98 9

TB Nàm hoàn vòn 14 14 15 15 14 14 15 15

cao NPV sau 100 nàm 112.8 109.7 106.7 103.8 102.3 99,4 96.6 939

Cao Nàm hoàn vón 16 16 16 17 15 16 16 17

NPV sau 100 nàm 110,9 107.7 104.7 101 e 100.3 97,4 94.6 91,9

Nàm hoàn vón 21 22 22 23 21 22 22 23

NPV sau 100 nàm 102.9 99.7 96 r 93.8 92.3 89.4 86.6 839

239
 Ngav cà trong tniòng hdp nàv thi he so hoàn vòn nói tai
vén khà cao. l'rìg vói phUdng àn khòng c6 quàn ly thi già tri he
so này cùng dat 26 - 27%; con tinh vói phudng àn co quàn ly thi
già tri này con cao hdn nhiéu.
Bang 3.17. Két qua tinh chi phi. Idi ich md róng cho truòng hdp
mùc dau t u rat cao. già hoàc san luong ha 33.3%

Phuoog én co quin ly Phuting àn khòng

4

quèn ly

X. HiaócNét
Mùt\
X^^khéo 25% 5.0% 75% 10% 2 5% 50% 7 5% 10%

Cfi béu N.
nhoèn ^

Cw Némhoénvòn 28 29 30 31 29 29 30 31

HPVmu 100 nàm 665 642 62 0 600 559 539 519 5O0

Thép Némhoén vdn 56 5/ S9 61 63 66 68 71

NPV « l i 100 ném 17 T 16 5 15 5 14 4 7.1 62 54 46

ahi chu: • Nam hnan ràn tinh hàng sa nàm tinh tit l^i95
- NPV tinh fmn^ I()()() ty don^.
TU càc két qua nghièn eùu. phàn tieh <^ trèn eó the nit ra
mot .so két luàn sau:
1. Tuy phàn tieh chi phi. loi ieh md rpng là bài toàn khó
nhung khi àp dung trong danh già tàe dòng mói trUdng sé cho
phép ta hinh dung dUde hùc tranh kmh té eùa dU àn. Vi v$y
viée dua bài toàn này vào nói dung bào e.iu f )( ;Tf)MT ròng trinh
thùy divn Hoa Binh la eàn thièt.
2. Viée tinh toàn càc thóng so' kinh tè' eùa eóng t n n h gAp
nhiéu kho khan, tuy nhièn néu tinh toàn. xtoc lUdng ebo nhiéu
trUdng hdp khàe nhau rhùng ta khong nhUng vàn thày dudr- bue

240
tranh kinh té cùa còng trình ma còrfxét dén càc khà nàng eó
th^ xày ra. Trong tài liéu này dà tinh toàn ké't qua cho 17
trUdng hdp dUde phàn chia theo mùe dàu tu, mùc già dién va
theo mùc Idi nhuàn khàc nhau, qua dò eó the nhàn xét tùng
trUÒng hdp cùng nhU so sành chùng vói nhau.
3. Khà nàng hoàn vòn cùa cóng trình ùng vói he so' chièt
khàu duói 10% khà nhanh. Né'u tinh mùe dàu tu ban dàu thàp,
mùc Idi nhuàn cao, mùc già dién cao va san lUdng cao, ón dinh
thi chi khoàng 10 nàm sau là eó thè hoàn vón. Ldi nhuàn ròng
tich lùy sau 100 nàm eó the dat tói 100 nghin ty dóng.
4. Né'u tinh vói trUdng hdp "kém", nghìa là san lUdng khòng
dat mùe thiè't ké, già dién giàm, vòn dàu tu ban dàu cao va Idi
nhuàn thu dUde tù diéu tiét nUóe ha luu, càt lù, phàt trièn giao
thóng duòng thùy, tuoi tiéu,...d mùe thàp thi phài màt vài chuc
nàm sau mói hoàn vón, già tri Idi nhuàn ròng tich lùy chi con
khoàng vài chuc nghin ty dóng. Tham ehi khi tinh vói mùe dàu
tu ban dàu rat cao thi eó thè phài sau 70 nàm mói hoàn vón va
NPV sau 100 nàm chi con vài nghin ty dong.
5. He so hoàn vón nói tai trong tàt cà càc trUdng hdp tinh
déu lón hdn 10%, thàm chi gap nhiéu làn già tri này. Trong tàt
cà càc trUdng hdp ké trén, he so thàp nhàt cùng dat 26 - 27%.
6. Còng trinh thùy dién Hòa Binh là cóng trinh lón. pham
vi anh hUdng ròng nén ngoài viée khai thàc eàn chù trong khàu
quàn ly kiém soàt. Néu dàu tu dùng mùc cho cóng viée này sé
thu dUde Idi nhuàn ve làu ve dai. Néu hién nay chUa co he thòng
do dac, kiém soàt trén pham vi ành hUdng còng trình thi phài
thiét làp ngay va nhanh chóng dUa vào boat dóng he thóng này.
Nèu dà eó mot vài bò phàn tién hành còng viée này thi phài
nhanh chóng thong nhà't lai, dàu tu thèm de nhanh chóng boat
dóng co két qua. Viée làm này khòng ehi phue vu kiém soàt cóng
241
t r ì n h thuy dién Hòa Binh ma con phue vu cóng tac nghién cuu
thiet k é c à c cóng trình khàe. trUóc màt là cóng trình thùy dièn
Sdn La.
7. Trong phàn tieh ehi phi. Idi ieh d trèn ehUa tinh don sU eó
màt cùa cóng trình thùy dièn Sdn La. Khi cóng trình này bàt
dàu thi eóng sé làm thay dòi già tri ehi phi. Idi ieh eùa nhiéu
bang mue. chàng han n h u \'ièe càt lù ha luu. ngàn bòi tieh hó
Hóa Binh N h u vày rò ràng phài tinh dén svi eó màt eùa eóng
trình này khi bàt dàu thi còng eùng n h u khi tinh ehi phi. Idi ieh
cho thùy dién Sdn La phài tinh dén sU hién dièn eùa eóng trinh
thùv dièn Hòa Binh.
Vi du nèu trèn ebo thày khà nàng ap dung phUdng phap
phàn tirh <'hi [dii. Irli irh trong eóng tàe fX'.TDMT Khi .'^ù dung
phuong phap này phài hièu rò n h ù n g gì ma nò co thè mang Izjii.
Dói khi tuvèt dòi bòa gin tri tinb dxdk^ sé khòn^ thà'v hot y
nghia eùa phUdng phap Càc già tri tinh dU(i<' vói eàe khà nàng.
diéu kièn khàr n h a u sé giùp ta tbàv dxuu- bue tr.inb toàn cành
ve xu thè. mU( dò tièn trièn eo thè xày ra khi danh ^la hièu (|U.i
kinh té, mói trUdng eùa du an. Vói bue t r a n h này. nhUng ngUdi
ra quyé't dinh eó thèm mot cAn eù de d à n h già du au trèn ed aò
so .sanh vói càc du àn. phuong àn thay thè. «^

242
 e h uang 4
DÀNH GIÀ TÀC DÒNG DÉN
CHAT Ll/ONG MÒI TRl/ÒNG

^'
4.1. DANH GIÀ TAC DONG DEN CHAT Ll/ONG MOI
TRU'ÒNG KHÓNG KHI
Khi quyén là thành phàn mói trUÒng quan trong bàc nhàt
dòì vói su song eùa con ngUÒi va dóng thUe vàt. Vi vày nhùng
tàc dóng dé'n mói trUÒng khóng khi càn phài dUde xem xét mot
càch càn thàn. Vói sU phàt trién kinh té, xà hói nhiéu chat khi
dóc hai, bui dUde phàt sinh va truyén vào khi quyén làm cho
chat lUdng khóng khi hi suy giàm. Khóng phài ngàu nhién ma
nhùng và'n de mói trUÒng toàn càu nhU thùng tàng ózòn, già
tàng hiéu ùng nhà kinh, bién dói khi bau va nhùng bau qua
khóng luòng trUóe dUde déu lién quan dén khi quyén. Khóng khi
ò mot so khu cóng nghiép, dò thi lón dà bi ò nhièm d mùc
nghiém trong, dòi hòi phài co bién phàp khàe phue. Chinh vi
vày viée xem xét tàc dóng dén mòi trUÒng khóng khi eùa càc
hoat dòng phàt trién dà dUde dUa lén hàng dàu. Trong phàn này
chùng ta sé nghién eùu khà nàng tàc dong dé'n chat lUdng
khòng khi trong qua trinh DGTDMT mot boat dóng phàt trién.
Và'n de ò nhiem khóng khi dxicic trình bay chi tiét hdn trong càc
giào trình khàe nén mot so vàn de ve tiéu chuàn, luàt le co lièn
quan sé khóng dUde nhàe lai ma di thàng vào càc bUóe dành già
tàc dòng dén thành phàn mói trUdng quan trong này.

243
 Buàc 1: Xàc dinh loai, luang chat o nhiém va tac dóng cùa chung
Trong buóc này chung ta sé xem xét loai va luong chat ò
nhiém do càc boat dòng xày dUng va vàn hành cùa du an gàv ra.
Ò eàe nuóc tièn tién, ngUdi ta dà tinh toàn dua ra dUde càc he .<.>
phàt thài dòì vói mot so loai dii an. He so phat thài là ty Iv
lUdng chat ò nhiém khòng khi thài vào kbi quvèn eùa ho^t d^ng
nào day ehia cho mùc boat dóng. Thóng tin ve eàe h^ so này co
thè tham khào. tra eùu tù nhiéu nguon tài liéu. trong dò eó cà
nhùng tal liéu dUde ed quan quàn ly mòi trUdng xàe nhàn. Càc
he so'này phu thuòc vào nguyén. nhièn lièu dàu vào. eóng ngh?
.san xuàt. Chàng han vói san xuàt nhièt dièn. ebung ta phài su
dyng càc loai nhièn li^u nbu than. dàu, khi ga. Ung viii mòi loai
nhièn lièu này. hàm ludng hm huynh kh.ie nhau. Nhièu eóng
thùc duót^" càc nhà khoa hoc de xuàt de tinb cae hy so phàt thai
càc chat ò nhiem khòng khi Nhicu khi. bè so này dxi(^ xàc dinh
qua do d.^e. thUe nghièm. De eò thè xét dò ehinh xàe eùa bè so
này, dói khi phài ghi chù rò mùc tin c^y cùa v i ^ tinh toàn hoj\e
do dac. chàng han ò mùe A: mùe tin eày cao nhàt dèn mùe C:
mùe tin eày thàp. () My, ed quan bào V9 mói trUdng My dà àn
hành mot bè so phàt thài dói vói mot so'boat dóng cùa eàe dii àn
phàt tnén. Nhu vày de eó thè xàe dinh dung bé so phat thai eua
mot du àn cu thè thi nhùng thóng tin ve dii àn phài dUde xàc
dinh ehinh xàe, dàe biét là nguón eó thè phàt sinh chat ó nhièm.
Mot so nguón loai này ehi ra duói day nhu mot vi du:
1. Nguón dot ngoài (nhièn liéu là than dà, dàu mò càc lofi,
khi ga, than nàu, mot so chat thài tu gò, cui,...)
2. Xù li chat thài ràn (dot ràr trong lo, dot ngoài tròi, dàt
bùn cóng)
3. Nguòn dot trong (ó tó, mò tó càc loai)

244
 4. Bòc hdi, rò ri (bé chùa dàu, khi)
5. Còng nghiép khai khoàng va che' bié'n (nhà mày bé tóng,
sàng càt, sòi,..)
6. Càc nguon khàc (chày rùng, nguón bui tue thòi)
Ò My, mùc phàt thài bui tù duòng bó khòng phun nUóc
dUde de nghi tinh theo con .; thùc:
S^\ ^365-W^
E = (0,18s) (4.1)
V)0y 365
Vói E: he so phàt thài tinh bang pao/dam - xe (1 pao *
450 gr)
s: lUdng bui (eó dUdng kinh dUói 75pm) trén duòng tinh
theo % so vói tong lUdng bui dà't eó trén dUÒng.
S: toc do trung hình eùa xe (dam/h)
W: so' ngày trong nàm eó lUdng mUa lón hdn hoàc bang
0.254mm
Còng thùc trén ehinh xàe vói khoàng toc dò xe tù 50 -
80km/h. Tù càc he so' phàt thài này chùng ta eó thè tinh dUde
lUdng phàt thài eàe chat gay ò nhiem khòng khi. Tàt nhién khi
du àn eó bién phàp giàm thieu thi phài tinh thém tói hiéu qua
cùa càc thiét bi xù li.
•

Theo thóng ké thi vói càc chat ó nhiém thóng thuòng nhU
òxit luu huynh, bui, óxit Nitd, CO, ... he so phàt thài dUde xàe
dinh, con vói càc chat dóc hai thi càc he so' này hàu nhu chua
dUdc xàc dinh. Hién nay ngUÒi ta dang eò gang xàc dinh càc he
so dói vói càc chat này.
Buàc 2: Mó tà hién trang chat luang khóng khi
Càc diéu kién chat lUdng khóng khi hién tai eó the dUdc
trình bay qua so liéu ve chat lUdng khòng khi xung quanh, diéu
245
tra phàt thài va càc so liéu khi tUdng hèn quan tdi khuéch tan
trong khi quyén.
De eó thè mó tà hién trang chat lUdng khòng klu, trUdc hét
phài thu thàp dUdc so liéu dà eó. Ò càc nUóc tièn tié^n. he thóng
Monitoring mói trUÒng boat dóng tòt tbi so lièu do d^c tù b?
thò'ng này là nguòn eung eàp thóng tin ehinh. Ò My. vào nàm
1990 eó tdi 4100 dièm do dac nàm trong khuón khó Dao luàt
mói truòng, trong dò 20°o bào cào ve ózòn va SO^ , 10 *'o bào cào
ve NOx- chi. Ngoài ra eó thè su dung càc nguòn so lièu do d^c
néng cùa mot so ngành lién quan. Khi su dung so livu do d^c
tai càc tram Monitoring, eàn mó tà kv vi trì tram, thièt bi. quv
trình, quy pham do cUng nhùng thòng so càn thièt khac.
Càc so lièu thu thàp càn dUde ehinh ly de tUdng ùng vói
thdi gian trung bmh cùa càc tièu chuàn chat lUòng mòi trUdng
khòng khi xung quanh. tù dò mói eó dành già dùng thue trang
rhàt luong mói trUdng khi.
Mpt vàn de thuòng gap là d ndi dàt du àn thièu càc so li^u.
Khi dò eó thè dUng eàe phuong phap tinh toan npi, ngo^i suy so
li^u t ù c à c tram gàn vói vi t n dàt dii àn.
Khi so sành vói tièu chuàn tU(mg Ung eo the bièt (htcJc chat
lUdng cùa khòng khi khu vUr. chàng han nòng dò chat ò nhi/^m
dà VUdt, xàp xì hoàc duói mUe tièu chuàn tUdng Ung. liò ràng,
phài chù trong hdn tói vùng ma tiéu chuàn chat lUdng khóng
khi hi vi pham
De eó thèm so liéu phue vu phàn tieh khà nàng tàe dpng
dé'n chat ludng khóng khi eùa du àn, càn to ehùe thu thàp khào
sat. dàc biét là khà nàng phàt thài chat ó nhièm cùa khu vuc.
Tàt nhièn vùng khào sàt phài là vùng dàt du àn co md róng
thèm tùy theo khà nàng lan truyén chat ò nhiém. Viée quan
trong dàu tièn trong nghièn eùu là kiém ké càc nguòn thài va

24G
chat ttiai trong Knu vuc. iviuc dicn cua eong viec nay la thu thap
thóng tin ve mùc phàt thài t ù tàt cà càc nguon ò nhiém khi
trong vùng trong khoàng chu ky thòi gian nào day (thuòng là 1
nàm). Qua kiém ké ta sé dUdc thóng tin day dù cà ve vi tri, mùc
do, tàn suà't, thòi han cùng nhu dóng góp cùa càc nguón gay ò
nhiém ò khu vUc. Nò sé dxióc dùng n h u tài liéu ed bàn giùp
luòng trUóc khà nàng dóng góp thém cùa càc nguón tUdng lai, '
tuy nhién nò chUa nói lén khà nàng suy giàm cùa chat ó nhiém
trong khi quyén.
Ò càc nuòc tién tién, viée kiém ké càc nguón phàt thài cho
tùng tinh, thành phò, khu vUe dUdc làm thuòng xuyèn, chàng
han d My eà 50 bang vói 250 vùng dà eó kiém ké loai này. Két
qua kiém ké dUde trình bay trén càc bang biéu chi ra mùe phàt
thài cùa tùng loai nguón khàe nhau.
Néu thuc sU chUa eó kiém ké phàt thài trong khu vUe thi eó
the thUe hién mot ddt kiém ké theo càc bUóe dinh san, chàng
han theo tài liéu chi dàn trong Dao luat ehinh sàch mói trUdng
My thi càc bUóc này bao góm: ^
1. Phàn loai chat ó nhiém va nguón ò nhiém vùng dia ly
quan tàm.
2. Nhàn dang va tóng hdp thòng tin ve he so' phàt thài dói
vói mói loai chat thài va nguón thài.
3. Xàc dinh dinh lUdng càc chat nghién cùu, che' bié'n, dò't
hoàc càc thóng tin khàc dói vói mot so nguón cu thè.
4. Dua vào mày tinh ty lé phàt thài chat ò nhiém vào khi
quyén (thuòng lày trong 1 nàm).
5. Tóng hdp phàt thài chat ò nhiem dac trUng tù mói mot
nguón dUdc xem xét.
De eó the xàc dinh khà nàng lan truyén, bién dói chat, ó
nhièm trong khi quyén eàn tóng ké't càc tài liéu khi tUdng theo
mot quy trinh cu the. Càc so liéu này bao góm:
.247
 - So liéu cho phep chi ra dàc trung khuéch tàn càc chat ò
nhiém trong khi quyén chung trong khu vUc
- So liéu eó the dùng de mó tà lan truyén chat ó nhièm tù
boat dóng dU àn
- So liéu càn cho càc mó hình toan hpc, tinh phàn bó nóng
dò chat ó nhiém trong khi quyén
De mò ta càc diéu kién khuéch tàn trong khi quyén nói
chung. eàn eàe so liéu ehi ra vàn chuyén khòng khf va chat 6
nhiéra, khà nàng lan truyén khuéch tan trong nhùng khoàng
thdi gian nào dò (thàng. mùa. nàm) Mot so loai so' liéu eàn c6
nhiT dò cao xào trón. dò cao tàng nghich nhiét. hUdng gió thinb
hành, toc dò gió tning binh... Càc so liéu này eo thè cho dUÓi dang
bang biéu boàc trèn càc bàn do càc dUdng dànc tri IliUdng thi eó
thè thu thàp so héu này tù ed quan khi tUdng. Song d mpt so nUdc
dang phàt trien, càc 9^ lièn này khòng eó san ma nhùng ngifdi thue
hièn DGTDMT phài tu tinh to;in. xày diing.
De phue vu mò hinh tinh toàn lan truyén chat ó nhièm, ta
eàn so liéu khi tUdng hàng giò, hàng ngày va eó thè cà hàng
thàng vói nhiéu loai ycfu to: mUa. nhiét. gió. bue xa. d^ &m... Co
2 yéu to ehinh (^uyét dinh su lan truyén chat thài dò là: huóng
va toc dò gió, phàn bò nhièt dò theo chiéu cao. C'ó càc sÒ^li^u này
tùng giò. tùng ngày. tùng thàng eó the tinh dude khà nàng bui
truyén chat ò nhiém tU eàe nguòn va phàn bò nóng dp chat 6
nhièm trèn toàn khu vuc.
Buoc 3: Thu thap nhung lieu chuàn, quy dinh ve chat lu(Tng
khóng khi
De eó the dành già khà nàng gay ò nhiém khóng khi cùa dii
àn. phài thu thàp het càc tièu chuàn. quy dinh eó lièn quan. D6
eó thè là tiéu chuàn quòc già, dia phudng hoàc dòi khi cùa càc \À

248
chUc quoc le. KJ mpt so nuoc, iieu cnuan aoi voi mpt so cnat cnua
dUdc quy dinh. Khi dò co the nghién cùu dua ra tiéu chuàn
tham khào, dàc biet là dòi vói chat khi dòc hai.
Buàc 4: Dii bòa tàc dóng
Viée du bào tàc dóng den chà't lUdng khòng khi eó the dua
vào nguyén ly càn bang khòi lUdng hay càc mò hình toàn hpc va
mot so Cd so khàc.
De dành già khà nàng tàc dóng cùa dU àn lén chat lUdng
khóng khi eó the góp phàt thai do dU àn gay nén vói phàt thài
dà kiem ké. Khi dò co the nhàn biét khà nàng làm thay dói bue
tranh ó nhiém khu vUc khi eó thém nguón phàt thài tù du àn.
Dói khi nguòi ta con dùng phUdng phàp xàc dinh tàc dóng
quy mò vùa, nghìa là xem xét mùc tàng so vói kiém ké phàt thài
dòi vói mot hoàc nhiéu chat ò nhiém. Mùc tàng này eó the là %
phàt thài do dU àn so vói phàt thài hién co tinh cho tùng chat va
tùng giai doan cùa dU àn. Co mot v à n ' d é dat ra d day là: mùe
tàng d day nói lén diéu gi? Co tiéu chuàn nào de dành già ành
hadng cùa mùc tàng dé'n chat lUdng mòi truòng khóng khi. Thàt
ra chUa eó dUde tiéu chuàn kiéu này, song eó thè xem xét trén ed
sd nhàn xét ve chà't lUdng khóng khi hién tai, mùc phàt thài
(cùa du àn) va mùc tàng phàn tram phàt thài, khoàng thdi gian
co su tàng, khà nàng suy giàm tróng thà'y cùa chat lUdng khóng
khi, khà nàng gay hai tói con ngUòi va he sinh thài.
Càc mò hinh toàn hpc dUdc su dung nhiéu trong du bào tàe
dòng ò nhiém khòng khi t ù du àn. Hai mó hình thuòng gap là
mò hình hpp va mó hình lan truyén chat ò nhiém trong khi
quyén. Vói mó hình hpp eó thè xàc dinh dUde nòng dò trung
binh chat ó nhiém trong mot khòng gian dUde thiét ké' nhu mot
hpp vói chiéu dai dpc huóng gió. Su thay dói mùc thài sé làm
thay dói nóng dò này va day là ed sd de dành già khà nàng ành
hudng cùa di^ àn.

249
 Mó hình tinh toàn lan truyén ó nhiém (xem thèm d ehUdng
III) cho phép tinh nóng dò chat ó nhièm tai tàt ca càc diém cùa
khu VUc. Nóng dò này eó the là do tà't cà càc nguón gay nén hay
eó thè tàch rièng chi xét càc nguón dU an. Mue dp tàc dpng dupc
xét qua phàn bó nóng dò càc chat ò nhiem trong khu vUe. Dòi
khi, thòng qua tinh tàn suàt xuàt hién khoàng nóng dò nào dò
co thè cho ta hình dung ró hdn khà nàng tàe dòng, mùc tàc
dòng. chàng han nèu tinh dxiOc tàn suàt xuàt hién nòng dò chat
ó nhiém vUdt tièu chuàn cho phep, ta de dàng nhàn biét vùng
nào chiù tàe dòng nhiéu hdn. Néu két hdp thèm vói thòng tin ve
dàn cu, he sinh thai khu vUe eó thè du bào tàe dòng cu thè hdn.
Hièn tai eàe mò hình dà dxióc làp trinh thành eàe phàn mém de
de su dung. Khi eàn eó thè mua càc phàn mém này de tinh toan.
du bào tàc dóng.
fìuifc 5: fìanh già mac do tac dong
Co thè diia vào càc càeh tiép eàn sau de danh già mUe dp
tàc dòng:
- Su dung eàe tièu chuàn. chi tièu dành già.
- Dua vào y kién eóng dóng (sau khi cung cà'p thóng tin cho
cóng chùng).
- Dua vào mùc nhay càm cùa con ngUdi va bé sinh thài
vùng chju tàe dòng.
Ngoài càc so ìiéu du bào d càc buóe trUóe eó the thu thàp
thèm càc thóng tin khàe, dàe biét là tinh chat, dàc diém vùng
chju tàc dóng. Né'u vùng này dóng dàn eU' hay eó nhùng bè sinh
thài nhay càm thi mùe tàe dóng .sé lón hdn.
Buóc 6: Xàc dinh va ket hcrp càc bién phàp giam nhe
Nguyén ly chung ve xàc dinh va ké't hdp càc bién phàp
giàm nhe dà dudc trinh bay d ehudng truóe. Trong phàn này chi
250
khi. Mot so càch tiép càn,dà dUdc trình bay trong [5] bao góm:
1. Han che' dot ràc, ké cà dot rdm ra, san phàm nóng
nghiép thùa.
2. Khóng che xói mòn do gió.
3. Tuoi duòng va càc bién phàp giàm phàt thài bui tù duòng
giao thóng.
4. Co bién phàp giàm phàt thài tù ed sd xù li chat thài (bài
ràc, Cd so làm phàn ù)
5. Co ké' hoach tot de han che' ành hUdng phun thuòc trù
sàu, phàn hóa hpc.
6. Su dung càc nhién liéu it phàt thài chat ò nhiém nhu
methanol, ethanol, khi ga, dién,..
7. Nghién cùu che tao càc loai nhién liéu thay thè' cho xàng
dau chay xe ed giói.
8. Su dung càc thiét hi xù li nhàm giàm phàt thài.

4.2. DU" BÀO VA DÀNH GIÀ TÀC DÒNG TÒI MÒI

TRU'ÒNG NUÒC MÀT
Phàn này giói thiéu he phUdng phàp luan 6 buóc nhàm
dành già tàc dòng cùa mot dU àn hoàc chinh sàch lién quan tói
mòi truòng nUóe. Day là mot he thò'ng mém dèo, eó khà nàng
bién dòi de phù hdp hdn vói van de nghién cùu. Trong phàn này,
he thóng dUdc dién giài nhàm dành già tàc dpng cùa dU àn tói
song, tuy nhièn nò c6 thè dxióc ùng dung de dành già tàc dpng
mòi trUdng cùa dU àn tói càc loai thùy vUc khàe nhu hó, cùa
song, ven bién va dai dUdng. He thò'ng cho phép nghién cùu càc
nguón thai eó tinh chat diém hoàc màt.

251
 Buàc 1: Nhàn dién càc toc dóng cùa du àn tài lucmg va chdt
nuóc màt
De thuc hién dxicic buóe này. trUóc tién càn thu thàp nhùng
thòng tm day dù va càn thiét ve bàn thàn dU an nhu loai va quy
mó du àn. thdi gian thiic hién. dàu vào va dii kién dàu ra mói
truòng cùa dU àn trong pha xày dUng cùng nhU vàn hành. thiét
ké du àn va càc giài phàp kièm soàt ó nhiém cùa nò. dàc diém
dia phuong ndi tnén khai du an, nhùng yèu càu eàn dia phUdng
dàp ùng cho thiic hién dii an. vi du nhu kiém soàt lù, phat tnén
cóng nghiép, kinh té...
Nhùng phuong phàp nghién cUu eó thè su dung de nh^n
dién tàc dòng dat hiéu qua là: phUdng phàp bang lièt kè ddn
giàn hoàc ehi tiét. ma tran tUdng quan. sd dò mang luói.
Trong qua trình nhàn dièn tae dòng eàn phài nghièn eUu
càc tài lièu luu trù ve loai bao cào dành già tàe dòng mòi trUdng
tUOng tu eiing nbu nhùng nghièn eUu lièn quan tói càc cóng
t n n h tUdng tu dang boat dòng va eàe và'n de lièn quan khac.
ThUe té^ cho thà'y, càc tài lièu luu trù eó the eung cA'p cho viée
nhàn dién tàc dòng nhièu thòng tin (luan trong va eàn tbièt
cùng nhu càc vi du cu thè lièn quan tói thièt hai do sii co, rùi ro
ma cóng trình hoàc dii àn gay nèn. Vi du nbu su tieh nUde dàp
Vaiont d Y dà dàn dèn làm trUpt dàt, gay chét 2000 ngUdi. Su co
d 13 dàp cùa My trong thdi gian tù 1874 - 1977 dà làm chét tòi
3500 ngUdi. Tal liéu luu trù lién quan tói chat thài dii àn va càc
tàc dòng mói trUdng eùa nò cùng rat nhiéu va rat eó già tri. Vi
du nhu càc thòng tin ve kho nUde ky thuàt cùa My ebo biét: 18%
cùa 442 kho nude chua chat hùu ed eó lièn quan vói pH va axit
hóa, 33% eó vàn de vói kim loai nàng khóng phài .sàt va
mangan. nhu cadmi, dóng, chi, thùy ngàn, 24 - 25 % kho nUóc
eó vàn de vói sàt va mangan Con so day dù ve càc và'n de nèu

252
VA V'J

khóng dUdc dành già theo càc và'n de néu trén.

Trong cóng nghiép, dai lUdng dàn so' tUdng dUdng thuòng
dUde dùng de mó tà lUdng chat thài. Day là mot chi so' eó the
tinh dUdc cho nhiéu loai chat thài khàc nhau cùa càc nguón thài
diém cùng nhU mat.
Chiic nàng tài dUdc xàc dinh nhò càc biéu thùc toàn hpc ddn
giàn tinh toàn san phàm và/hoac su chuyén dich cùa chà't ò nhiém
trong mot vùng xàc dinh theo phUdng thùc su dung dà dinh.
Nhùng thóng tin lién quan tói dàe diém, dang tón tai, bién
dói cùa chat ò nhiém cùng nhU khà nàng tich lùy cùa chùng
trong mot bò phàn mói trUdng nào dò nhu tram tich, thuc vàt,
dóng vàt... càn dUdc thu t h à p day dù va sé eó nhùng già tri dàng
ké cho qua trình dành già tàc dòng.
Né'u du àn eó su dung nUóe thi càn eó nhùng thòng tin ve
tóng lUdng nUÓc cùng nhU bién trình dùng nuóc theo thòi gian.
Dòi vói du àn tuoi nóng nghiép càn phài làp càn bang nUóc de
dành già lUdng nUóe di vào tàng nUóc ngàm.
Buàc 2: Mó td cac dàc diem cùa tài nguyén nuóc màt tu nhién
trong vùng du àn va à hg luu
Trong buóc này càn thu t h a p dUde càc thòng tin lién quan
tói lUdng va chat cùa tài nguyén nUóc khu vuc cùng nhu xu thè
bién dòng cùa chùng trong lich su. De giói han dung lUdng
thóng tin thu thàp càn phài xàe dinh pham vi kiém soàt. Càc
dàc trUng nUóc mat dac biét nhay càm hoac eó the bi tàe dpng
cùa du àn déu phài dUde dinh lUdng. Tài liéu luu trù thù eàp là
nguón thóng tin quan trpng cùa buóc này. Nhùng tài liéu dò bao
gòm càc thòng tin lièn tue va thuòng xuyén ve nUóc do mang
luói thùy vàn va he thò'ng tram kiém soàt chà't lUdng do dac
dUde, càc xuà't bàn phàm nhU tinh toàn xù li so' liéu ve tài

253
nguyén nude, atlat tài nguyen nUdc. mong mi va uott wv «.;«
chat thùy vàn. ành ve tinh...
Nhàn dién cac vàn de ó nhiém ddn nhu chét cà, phat trién
tao. phàn tàng eó thè dUdc thiic hién bang viée su dving càc
thóng tin cùa càc ddn vi nghièn eUu tài nguyén nude trung Udng
va dia phUdng. Ngoài ra bào chi dia phUdng cùng là mpt nguón
eó khà nàng eung cà'p thòng tin loai này.
Thòng tin khi tUdng eàn thiét cho qua trình tinh toan càn
bang nUóe. dành già tàe dòng eùa càc yéu to khi tUdng lén tài
nguyén nUóe tu nhièn eùng nhu nghièn eùu vai trò eùa càc yéu
tó' khi tUdng trong viée làm thay dòi xu thè hoàc mUe dò tae
dòng eùa du àn lèn mòi trUdng nUóe. hoàc dUde dùng de dành
già nguòn thài mang tinh màt tù luu viie vào thùy viie. Vi du
yéu to nhi^t dò khòng khi eó lièn quan tdi nhiét dp nude m^t va
qua dò tàc dóng tÓi càc qua trình ly. hóa. sinh trong nUÓe, mUa
co thè mang tinh axit va gay nèn qua t n n h axit hoa thùy viie
Tong quan ve càc nguón ò nhièm va svi sU «lung nUde trong
khu VUe eàn phài dU(i<' luu tàm xem xet tói inUe du ehi tièt va
dinh ludng. Vi du, néu du an tUdng lai eó xà thài ni td va phot
pho thi trong dành già tàc dpng mòi trUdng du an càn tinh dupc
lupng thai cae chat này trong khu vUe do càc nguòn dang ho^t
dóng. vi du nhu do nóng nghiép gay nèn va dành già tàe dòng
cùa nò. Tudng tu nhu vày, trong bào cào phài tinb dù nhu eàu
tiéu thu nuóc dupc tinh cho cà nhàn, cóng dóng va eóng nghièp
trong cae boat dòng àn uòng. sinh boat, san xuàt, làm ngupi...
cùng nhu dành già càc bé qua mòi trUdng cùa nò.
Buàc 3: Tim kiém càc tieu chuan, quy dinh, chinh sàch ve chat va
lucmg nuàc mài phu hop
Càc tiéu chuàn, quy dinh, chinh sàeh lién quan tói tài
nguyén nuóc eó the dUde tim thà'y d nhiéu eà'p CO quan quàn ly
va nghièn eUu khàr nhau. tU dia phUdng. trung Udng dén càc to
254
chùc quóc te. Càn phài lUu y ràng, da phàn càc chi tiéu chat
lUdng nUÓc va càc han che dùng nUóc co lién quan chù yéu vói
thòi ky nUóc kiét.
Chinh sàch quàn ly nUóc trong du àn càn phài dUdc lUa
chpn mot càch hdp ly va co muc tiéu dùng dàn, vi du nhu nhàm
muc dich làm saeh nUóc, giàm nhe ò nhiém, bào ve he sinh thài
nUóc... Ngoài ra càn phài tinh dé'n càc diéu kién nhàm dàm bào
duy trì dUdc he sinh thài nuóc trong thòi ky kiét.
Buàc 4: Du bào tàc dóng
Trong buóc này, càc tàc dóng cùa du àn dé'n nhùng yéu tó'
mòi truòng va tài nguyén nUóc khàc nhau phài dUdc dinh lUdng
hóa, hoàc chi it cùng phài dUde dinh tinh chi tiét d nhùng chó eó
the. Lupng nUóc tiéu thu phài dUdc quy ve phàn tram so vói
lUdng nuóc trong thùy vUc d mùc nUóc cao, trung binh va thàp.
Tudng tu nhu vày phài tinh dUdc phàn tram bién dói càc tham
so chat lUdng nUóc ùng vói càc mùc dòng chày khàc nhau. Vàn
de sé trd nén dac biét nghiém trpng khi sU xà thài eùa dU àn
thay dòi theo thòi gian va bién trình xà thài eùa du àn eó xu thè
trùng vói bién trình xà thài cùa càc dU àn khàe trong khu vUe
hoàc ngUdc vói bié'n trình lUdng nUóc trong thùy vUc.
Du bào tàc dòng vi mò dén mot so yéu tó co thè dUde thiic
hién thòng qua viée su dung mó hình toàn gàn dùng. Mot trong
so càc mò hình loai này là mó hình Streeter Phelps, ra dòi nàm
1925 dùng tinh toàn bién dóng ò xy hòa tan gay nén do tiéu thu
ò xy cùa vi khuàn trong qua trình phàn hùy sinh hpc. Trén ed sd
mó hinh này, nhiéu tàc già dà phàt trién càc mó hình chat
lUdng nuóc màt khàc nhu Biswas (1981), Grimsrud, Finnemor
va Owen (1976)... Ngoài ra con co càc mó hình tinh toàn ó
nhiem dàu, nhiét dò...

255
 Du bào bié'n dòng dàc tinh cùa bé sinh thài nUÓc. nàng suà't
sinh hpc nuóc, tàc dóng cùa tram tieh tdi he sinh thai day, tich
lùy mot so'kim loai nàng trong chuói thùc àn ... dà dupc nghièn
cùu va dat dUde nhùng két qua nhàt dinh cà ve màt phUdng
phàp luàn cùng nhU thUe té.
Buàc 5: Dành già tàc dóng mói truòng
Dành già tàc dòng dUde tien hành dUa trèn viée àp dung
mot càeh he thòng khài niém ve tinh dàng ké, su dung càc
chuàn chat lUdng va tièu chuàn chat thài. Phàn tich chuyèn
mòn dUde su dung de dành già ^-'.in tram bié'n dòng càc tham
so liia chpn so vói diéu kiér tu nhièn ban dàu. Nhùng thòng tin
bó sung eó the dUdc thu ' nap tù còng dóng thóng qua càc cuòc
bop hoàc diéu tra tai chó. Còng dóng eó thè mó tà dUde nhùng
nguón tài nguyén quan trpng va dinh già chùng trèn tùng dia
bàn va diéu này phài dUdc tinh tói trong qua trình dành già.
Buoc 6: Tim va tong hop càc giài phap giàm nhe tàc dóng
Giài phàp giàm nhe tàe dóng phu tbuòe hoàn toàn vào loai
du àn va dàe dièm dja phUdng. Giài phàp giàm nhe tàc dpng co
thè bao góm càc càch tbùe làm giàm dò lón eùa tàe dóng hoàc
dén bù tàe dóng. Tuy nhièn dUói day sé dàn ra mot so giài phàp
chung nhàt:
1. Giàm su dung nUde va giàm xà thài bang viée cài tbi^n
diéu kién phue hói tài nguyén, làm saeh nUóc thài, tài su dung...
Chon lua sd dò xù li nuóc thài nhàm làm saeh nUóc trèn ed .sd
giài bài toàn chi phi, Idi ich. Dòi vói càc nguón diém, càn xù li
nuóc thài tói bàc 2 va trén nùa bang càc bién phàp ly, hóa va
sinh hpc.
2. Trong càc du àn nóng nghiép eó su dung hóa chat càn
tién tói dat dude viée su dung tbuòe hdp ly, dùng ky thuàt. Ciie
tiéu hóa XÓI mòn bang viée bé tóng hóa hoàc phù xanb bé m^t
luu vuc.
256
 3. Phàt trién chUdng trình kiém soàt ò nhiém vùng cUa
song do nguón mat tù toàn bp phàn dàt lién dUa ra. Su dung
vùng dà't ngàp nUóc làm cóng cu kiém soàt n ^ ó n ó nhiém màt.
Quàn ly càc nguón thài mat thóng qua viec dòng vién toàn thè
cóng dóng tham già bào ve mói trUÒng.
4. LUa chpn nhùng du àn eó tàc dóng tói mòi truòng it nhàt
hoac dua vào dU àn nhùng giài phàp eóng trình eó tàc dung cài
thién mòi trUÒng tot nhàt.
Ngoài tàe dóng dén hai thành phàn mói trUdng khòng khi
va nuóc dà néu d trén phài dành già tàc dpng eùa dU àn dén càc
thành phàn khàc nhU nUóe ngàm, dàt, sinh vàt... va eàe thành
phàn kinh té', xà bòi, rùi ro mói trUdng. NhUng hUóng dàn dành
già tàc dóng dé'n càc thành phàn này eó thè xem thém d Phu lue
1 va càc tài liéu tham khào. Khi eó diéu kién, chùng tói sé tiép
tue bién soan de tiép nói giào trình này.
Tuy nhién, eó thè thà'y rò ràng, eàe bUóe dành già d hai muc
trén là nhùng gdi y hùu ich cho viée dành già tàc dóng dén càc
thành phàn mói trUdng khàc.

257
 PHU LUC

1. LÀM THE NÀO DE VIÈT EIS CO ICH VE MÀT XÀ HQl

Trong: Improving Impact Assessment: increasing the
relevance and ultilization of scientifie and teehnical information.
Ed. Hart, SI. Enk. G.A.Homiek, W.F. Jordan, etc.-dich va in
trong [3]. eó hiéu chinh dói chó.
Muc dich cùa Dao luàt ehinh sàch mói trUdng quóc già là cài
tien qua trình ra quyét dinh eùa Chinh phù bang vice eung cà'p
mot ed sd thòng tin eó tinh lièn quan va rpng Idn nhu là dàu vào
ebo càc nhà làp quyét dinh Thòng tin này dude trinh bay dUÓi
hinh tbUe bàn tuyèn bó tàc dpng mói trUòng hay là ElS. ElS co
the là mot ed sd cho vi^e ra mot quyé't dinh tòt, quyèt dinh này
khóng giài quyét vàn de hipn tai, chi t^o ra vàn de kho khan hdn
trong tUdng lai hoàc eó the là mot bài tàp vò ieh trong trang bài
bj xào trpn. Hàu hét ElS rdi vào giù« 2 thài ei^e tòt va xàu này.
Mue dich eùa bài này là thào luàn xem viet EIS nhU the nào de
eó ich cho cà ngUdi ra quyét dinh va cà ngUdi eó lièn quan. Nhùng
gdi y này eùng eó thè su dung nhif là mot huóng dàn de xem xét
càc EIS.
Trong khi vièt EIS hay vièt bà't eù eài gi, diéu quan trong là
phài biét ban dpc cùa ban va cài gì ban muòn hp làm vói thóng
tin ban dUa ra, ban càng eó kinh nghiém chuyèn mòn trong lình
viic eùa ban. thi càng eó y nghìa quan trong cho ban ra khòi
khuón khó ve màt tri tue cùa ban, de truyén vào cho ban dcx- eùa
ban. Ban "dùng" nhu thè nào khóng phài là diéu quan trpng. nén
thòng tin khòng dUpe truyén dat tói ban doc eùa b^n thi cài ma
ban viét là vò ieh.
258
 ]\ni giai quyei/ vui van uè uè ga> za t r a n n cai, eo m e lam
càng thàng thàn kinh dói vói tàt cà nhùng ngUÒi lién quan. Dùng
cho phép diéu này làm té liét y nghi cùa ban. Vàn de càng de gay
ra tranh cài thi càc ben càng càn phài eó thóng tin chinh xàc. EIS
tòt giùp nguòi ta giàm nhùng sii xùc dóng va hùng bién de hình
thành quan diém va ra quyét dinh ma quyét dinh dò dxióc dUa
trén thuc té'. Tói sé thù dUa ra nhùng huóng dàn co the dUde su
dung de viét mot EIS ngàn gpn, sue tich nhUng eó tinh thuyét
phue theo càch co Idi de su dung hdn là de hùng bui trén già
sàch.
Nhiéu vi du trong bài viét này xuàt phàt tù 6 nàm rUdi kinh
nghiém eùa mot quan chùc xem xét mói trUÒng d Sanfraneisco.
Tù khi tói khóng con d vi tri dò nùa, tòi trd thành mot ngUdi tu
vàn tu nhàn va tói tiép tue thà'y là eó ieh khi theo lòi khuyèn eùa
minh. The ai là dóc già cùa ban? Ban là nhà sinh vàt hpc nghién
cùu sU song cùa sinh vàt trén khu dàt dUde de xuàt de dùng xày
dUng nhà mày. Ban biét Hói nhùng nhà sinh vàt hpc ò California
nghién cùu ve cà va càc sinh vàt hi san duói sàp dpc ky bào cào
eùa ban, vi the ban sé viét phàn cùa ban trong EIS nhu là mot
nhà chuyén mòn dòi vói nhà chuyén mòn khàc, eó dùng thè
khóng? hay là sai?
Trong qua trình chùng tò vói nhùng nhà sinh vàt hpc nghién
cùu ve cà va nhùng sinh vàt dang bi san duói ràng ban là mot
nhà sinh vàt hpc eó nàng lUc dàng de hp tin tUdng, ban viét mot
so' thù thieh hdp cho tap chi chuyén ngành, nhUng ban trd thành
nguòi khòng thòng minh dò'i vói càc thành vién cùa nhóm hoat
dóng còng dóng chò'ng lai viec xày dUng nhà mày dién va càc
thành vién eùa Hòi dóng t h à n h pho, ngUÒi co the dUdc thóng tin
trong du luàn va eó the quyé't dinh xem co the phé duyét nhà
mày hay khóng.

259
 Khòng eó ai trong so' nhùng ngUdi này là càc nhà smh vàt
hpc. Khóng chi hp khóng hiéu càc thuàt ngù ky thuàt eùa càc nhà
sinh vàt hpc ma hp thàm chi khóng biet ve mòn smh hpc ma càc
nhà sinh vàt hpc thuòng ngò n h à n khi nói chuyén vói nhau.
Ban phài cung càp cho ban dpc dù thóng tin de cho phép óng
ta hay bà ta d à n h già dUde già tri cùa n h ù n g ké't luàn cùa
nhà sinh vàt hpc.
Mot so ban dpc cùa ban khòng tin tUdng ban, hp nghi ngd
ràng ban ehi làm nói bàt mot khia canh này hay khia c^nh khàc.
Nhùng ban dpc khàe nghi ràng eàe nhà sinh vàt hpc déu hdi mà't
tri va hp khòng diing lèn dUde nhùng xu hUóng Uu tién vói thè
giói thàt trong dàu hp. Ban phài thuyet phue tà't eà nhiìng npifdi
hay hoài nghi ràng eó ly do dùng dàn de nghièn eùu ve khia canh
sinh vàt hpc trén khu dàt va nghién cùu này ducic thiic hién theo
càeh hdp ly. eó hiéu qua va nhùng kèt luàn eùa ban là hdp ly. Nói
mot càch khac. ban phài cho ban dpc mot so hièu bièt thàt thàu
dào là logie eùa ngành chuyèn mòn eùa ban eùng khà thù vi,
ràng ban sé khòng màt eà va eàe sinh vàt dang bi san duói trong
qua trình. nhùng nhà sinh vàt dò thieh kiéu trình bay này, màc
dù nò khòng phù hdp vdi mot tap ehi chuyèn ngành. Tói dà thay
màt thành phó va tinh Sanfraneisco binh luàn mpt EIS nàm
1974 eùa Cuc quàn ly dàt cùa My.
Trong phàn su dung than, bàn EIS viét " ludng than eó thè
tim thày it nhàt là 28 ty tàn than co hàm ludng luu huynh 1%
hay it hdn". Khòng eó sii giài thieh gi ve y nghìa quan trpng eùa
mùc luu huynh này. Vi vày tói mao muòi già djnh ràng, ban dpc
sé khòng bièt lUdng lUu hu^^nb này là cao, thàp hay trung binh
va y nghia quan trpng cùa lUdng luu huynh eo tiong than là nhu
thè nào dòi vói mói trUdng. Khóng eó mpt thóng tin chàc chàn
nào trong tu liéu làm cho ban dpc hièu ditcìc y nghìa quan trpng
cùa càu nói trèn.
260
 Gong chung noi chung khong co hieu biet ve ky thuat. loi
nghi ngò ngUdi khóng co hièu biét ve ky thuàt eó thè lình bòi
thàu dào nhiéu phàn trong tu liéu này. Nhùng thuàt ngù nhU
"dành cà bang luói móc", " binh bé màt", " k h u vUc dò thi bi tàc
dóng", " màt nghiéng an toàn", " cà tàng day cóng nghiép", " he
thóng bànb cam", " óng nhiét" va nhiéu thuàt ngù khàc eó thè
tim thà'y trong suó't tu liéu này ma khóng eó sii giài thich rò
ràng. Hày xem xét càu thi du sau day: " Trong bài này Sanders
két luàn ràng càc mó hình màt dò loài cho sàu bién, dóng vàt
thàn mém co hai mành vò, dóng vàt khóng xUdng song va dòng
vàt giàp xàc chàn hai loai triét dién, nhùng sinh vàt dang song d
duói nUóe thùy triéu thè hién nhùng mò hình ùng suàt, phu
thuòc vào khoàng càch tù chò eó vét dàu hi dò ra va thdi gian
sinh vàt bi dat vào tinh thé'bi nan". Tói tu hòi eó bao nhiéu ngUÒi
dpc tu liéu này muòn tim tù dièn de tra cùu mot so thuàt ngù ma
hp khóng biét trong mot càu nói dò.
EIS khòng phài viét nhu mot bàn tuyén bò tù mot chuyén
già ky thuàt cho mot chuyén già ky thuàt khàe. ma nò phài giài
thich ve nhùng và'n de ky thuàt cho nhùng ngUÒi khóng hiéu biét
ve ky thuàt, ma nhùng ngUdi dò lai tham già trong qua trình ra
quyét dinh. Né'u ngón ngù ky thuàt khóng dUdc chuyén sang
ngón ngù cùa ngUdi khóng co chuyén mòn thi khi dò muc dich
cùa EIS khóng dat dUdc.
Hày nghi ban dpc eùa ban nhu là ngUÒi khòng hiéu biét gì ve
hnh VUc cùa ban, nhUng lai là ngUÒi eó mói quan tàm song con
néu nhu hp co quan diém ve du àn. Già dinh ràng hp chUa bao
giò dUde biét cài gì hdn trình dò hièu biét khoa hpc bàc trung hpc,
va thàm chi né'u hp là nhùng nhà chuyén mòn trong ngành cùa
hp! NhUng dùng viét EIS nhu thè ban nghi ban dpc cùa ban là
nguòi kém hièu biét. Ban dpc rat càn thóng tin cùa ban (it nhàt

261
co mot so ban dpc muòn nhu vày), b^n phài dUa ra nhùng thóng
tin ày duói hinh thUe eó ich. Néu ban muò'n eó dUpc càm nghi tòt
xem ban eó viét cho dùng ban dpc hay khóng, hày yéu càu thu ky
cùa ban dpc 10 trang va ehi ra doan vàn nào khó hièu hoàc hòi
nhùng ngUdi vi chUa thành nién (13-19 tuoi) dpc nò. Mpt trong
nhùng nguyén nhàn tói luòn eó càc giào sinh trong ed quan cùa
minh, do là nhùng ngUdi kiém tra tòt nhàt cho ngòn ngù trong
EIS. Néu giào sinh khóng hiéu doan vàn dò, tói sé vi^t lai.
Khòng phài tàt cà càc thuàt ngù ky thuàt déu bj loai bò, khi
su dung eàe thuàt ngù dò phài eó sii giài thieh. Néu nhU nhùng
tù càu tao bang eàe chù eùa dàu eùa nhùng tù khàe viét tàt dUde
su dung thifdng xuyèn thi sé eó ich khi làp mot danh sàch ò dàu
bàn EIS.
Dàe bièt. hày chù y dòì vói trUdng hdp eó eùng tèn vièt tàt
boàe tUdng tu ma lai là 2 tó ebUe khàe nhau. Vàn de tUdng ti^
eùng eó thè xày ra dòi vói " thuàt ngù"
Nhùng bào cào tàe dòng mòi trUdng cho kè hoaeh tòng thè nUóe
thài eùa San Fransi.seo dà gay ra sii thach tbùe trong vice giài tbfrh
và'n de xù li nUc'Je uòng tdi ban doc khòng hièu ve k>> thuàt. Day là vi
du de xem vàn de này dUde giài quyé't nhu thè' nào.
Sau khi xù li ban dàu va do dac dòng nxióc, chat thài .sé chày
tói nhùng bè làng dpng dàu tièn. nhùng bè này sé luu giù nUóe
thài làu dén mùe cho phép khoàng 60% ehà't ràn sé dóng eàn
xuong day bè. Nhùng chà't cùng dóng eàn này sé dUde day dàn
dàn dpc theo day bè tói mot ong xòi tròi, tù dò sé dude dUa ra
khu luu.
Co thè quàn ly mùi tòa ra eùa nhà mày xù li nUóc thài nhu
viée ùng dung eóng nghé tai nhà mày chinh d Saereamento va tai
nhà mày d Honolunu dà ebo thày. NhUng thàm ehi khi eó sii
quàn ly dò thi vàn eó khà nàng khi eó mùi hòi tòa ra tù khu eùa
262
nhà mày quàn ly ó nhiém nUóc Tày nam. Nhùng khi thài nhà
mày dò, co the tòa ra hoàc do nUóc tran mot càch bàt ngò hoac do
qua trình Ipc san, hoac do càc ddn vi xù li thù càp hi hòng...
Nhiéu chuyén già trong càc lình vUc nhu kinh té', khào co,
thuc vàt hpc, hóa hpc, dpng vàt... co thè dóng góp vào EIS. Mòi
dpi EIS càn co so' ngUdi eó thè chinh ly tà't cà dàu vào này vào
mot vàn bàn de sao cho khi dpc lén nhu là cùa mot ngUÒi ...NgUÒi
chinh ly này quan trpng dò'i vói dpi nhu là mot ky sU chàm lo sue
khòe, eó thè quan trpng hdn thè'. Néu thóng tin trong EIS khóng
su dung dUdc thi chuyén mòn cùa ngUdi ky sU dò là khóng co phù
hdp...
Phàn ành dUde nhùng và'n de dà gay ra tranh luan vào viec
tó chùc tu liéu. Càch tòt de gay sii chù y cùa ngUdi dói làp va
ngiròi làp phàp, nhùng ngUÒi luòn eó nhùng eù dién thoai gpi dén
là giàu di nhùng tàc dóng ma cóng chùng quan tàm nhà't, sau
hàng tram trang nói ve tàc dóng ma khóng thè hién gì mói quan
tàm cùa cóng chùng.
Né'u mpi nguòi phàn dò'i già tri ve mat kié'n trùe eùa mot tòa
nhà ... bi de nghi phà bò de làm cài gì khàc, thi ban dpc sé rat buc
tue né'u nhùng trang tu liéu ve dia chat va chat lUdng khòng khi
cùa khu vUe dà't lai dUde dat ra trUóc khi dat ra viec thào luan ve
già tri kién trùc eùa tòa nhà...
Nhùng phàc thào tiéu chuàn dà dUdc mot so' cóng ty coi là
phudng tién de xem xét nhanh càc tu liéu va dUde mot so' ngUdi
tu vàn coi là càch nhanh chóng de vié't EIS, nhUng dò khòng phài
là phUdng tién tot nhàt de thiic hién y dinh cùa NEPA. Bàn chat
eùa du àn, tàm quan trpng va sii de gay ra tranh luan cùa càc tàc
dòng quyet dinh càch trình bay nào tot nhàt dUde thiét ké de
trình bay sii viée cùa tùng truòng hdp. Néu nhu tàc dóng duòng
nhu là quan trpng dò'i vói ban va cóng chùng khóng nhàn thùc
263
dUdc tàm quan trpng cùa tàc dóng này tbi ban hày cung cà'p cho
ban dpc thóng tin ve vàn de de gay tranh cài de hp quan tàm dén
viée dpc EIS. Sau dò. khi ban dà làm cho ban dpc tin ràng tu liéu
là nguón thòng tin dàng tin cày, ban hày làm cho ban dpc hiéu
dupe nhùng tàc dòng quan trpng khàc.
Bang muc lue là chò ma ngUdi dpc phàn ùng dàu tién dói vói
mot EIS. Tói eó thè nói rat nhiéu ve EIS bang vièc dpc bang muc
lue. Tói tim kiém cài ma tói dii doàn sé là nhùng tàc dòng de gay
ra tranh eài nhà't, néu nhùng tàe dòng dò d sau trang 100, bàn
EIS eó lé dal dòng tròng ròng va co gang giàu di thóng tin quan
trong. Vi du, mot EIS cùa viée làp dàt rada, dàu tién tói tim phàn
phàn tieh vàn de de gay tranh cài nhàt là nhùng ành hUdng ve
sinh hpc cùa sii bue xa vi song. Bó Y Té, Giào due va Phue Ipi My,
Trung tàm quàn ly bènh eùng làm nhU v^y. Ho dà binh luàn mpt
de xuàt làp dàt rada trèn dinh Crossman d Arizana nhu sau:
"Nhùng sU nguy hiém tiém tàng dòi vói cóng chung va ngh^
nghiép khi làp dat nèn dUde giài quyét chi tiét hdn. Trong khi
nhùng nguy bièm bue xa dién tu dxick: thào luàn trong phu lue 2
sé là tòt néu nhU eó mot phàn thào luàn ngàn ve nhùng mòi nguy
hiém tiém tàng eùa sii bUc xa trong ElS vói sU mó tà ró hdn ve
nhùng vùng xung quanh anten bj tàc dòng ngay do tiép xùc trUe
tiép vói ebùm tia rada. Cùng nèn thào luàn khà nàng bj truc trac
thièt hi va càn eó ngUdi bào dUdng tai ndi làp dat khi sii phong xa
qua nhiéu (Cuc quàn ly dàt cùa My nàm 1980)".
Khóng may, tra Idi eùa cóng ty là:
"Qua trình xàe dinh pham vi khòng xàe dinh nhùng móì nguy hai
cùa su bue xa là nhùng vàn de quan trpng va càc ky sU chi ra ràng càc
mói nguy hai dò sé dUdc giàm xuóng tói mue thàp thóng qua nhùng
kiém tra an Ujàn dupe thiét ké dUa vào bè thòng. Vi v$y chùng tòi
khòng càn thiét phài thào luàn trong EIS".
264
 Khóng càn phai noi, dieu nay gay ra su giai thich sai ve muc
dich ciìa càc quy dinh cùa Hòi dóng quàn ly mói trUdng cùa tóng
thóng (CEQ). Tàm quan trpng cùa tàc dóng khóng phài là hàm so
cùa khà nàng nhàn biét tàc dpng vào lue xàc dinh pham vi. Qua
trình xàc dinh pham vi tàc dòng khóng thè hoàn hào bòi vi mot
80 thù khóng thè thày truóc lai luòn luòn eó thè xày ra khi de
xuà't dupc nghién cùu, nhUng viec xàc dinh' pham vi tàc dóng là
càch tòt, de ngàn ngùa sii tran ngàp bang nhùng thòng tin ròng
rài tàm thuòng va che giàu nhùng sU viée quan trpng. Dò cùng là
vù khi tòt chóng lai bòi chùng. 'Tòi dua vào là vi tòi eó thóng
tin .
Thàt thàt vpng dò'i vói cóng ty khi nhàn dUdc nhùng binh
luàn ve mot bàn thào EIS nói ràng :" Du àn này sàp gay ra
nhùng tàc dòng thàm hpa ve mòi trUdng, ràng ban khóng xem
xét day dù". NgUÒi ta eó thè nói gì trong càu tra Idi? Né'u ban dua
ra thóng tin day dù ve càc vàn de de gay tranh cài trong còng
dóng bi tàc dòng va trình bay tòt thòng tin ày, ban sé chuyén
nhùng hình luàn EIS md hó, khòng tàp trung thành nhùng bàn
hình luàn cu thè hdn ve viec phàn tich càc tàc dpng. NgUdi ta de
dàng tra Idi nhùng bàn binh luàn dò hdn nhiéu va bó sung mot
càch xày diing vào cupe dòi thoai ve du àn.
Trong càc EIS cùa dii àn dò thi, tòi thuòng tim nhùng phàn
nói ve giao thòng, quàn ly khòng khi va càc tàc dpng eùa tiéng ón
vi giao thóng gay ra hàu hét nhùng tàc dóng khòng khi sau khi
xày diing va nhùng tàc dòng ve tié'ng ón. Né'u nhU nhùng tàc
dòng này bi tàch ròi nhau bòi nhùng phàn khòng eó lién quan
khàc, hoàc né'u nhU phàn ve tàc dpng cùa tié'ng ón lai dUdc nói
trUóe phàn nói ve giao thóng dà gay ra tiéng ón, thi sau dò tòi
quyé't dinh xem xét ky nhùng lói ve logie trong bàn phàn tich.
Càn thàn dò'i vói ban dpc cùa ban sé co Idi va ban sé co it nhùng
Idi binh luàn xàu hdn.

265
 Mot EIR cuó'i cùng cùa California gàn day (bp cac dien vu
khai khoàng, 1980) thiéu: so trang trong khoàng muc lue cho cac
tiéu de (tié'ng ón. giao thóng, kmh té xà hòi v..v) trong chUdng
góm 40 trang ve càc tàc dòng, thièu dja ehi va so dién thoai eùa
ed quan dùng dàu. so trang va de muc cho mot so bang quan
trpng hdn. Bàn EIR thiic té bao góm nhièu thòng tin eó ich ma
ngUdi dpc binh thuòng chi eó thè tipi dUdc mot cach tinh ed va
ngUdi ra quyét dinh eó thè khóng bao gid tim thày.
Su khó khan de tini dUdc nhùng thóng tin này trong tu héu
dà làm bue minh dèn nói nò trd thành trò trón tim de phat hièn
tàt cà nhùng cài gì ma tàe già dà làm sai. Vi vày diéu này dàn dén
nhùng binh luàn. Cd quan lièn quan sé khà hdn néu thòi gian eùa
nhàn vièn dude su dung vào viée dUa ra mot bàn thào EIS tòt hdn.
Tòng thè lón hdn tóng so'eùa eàe phàn. Theo Webster (1957)
" Tùng phàn" nghia là (1) phàn này rói dén mot phàn khàc....(2)
ehia ra thành nhiéu phàn. Tói dàt tén cho viée ehia nhò mot du
àn ra thành nhiétr phàn vói càc EIS tàch ròi nhau kiiòng eo mpt
ElS ehUdng trình cho eà du àn là: "ehia ra thành tùng phàn".
Chia ra thành tùng phàn trong hoàn cành tòt thi dàn dèn kèt
qua là thày cày ma khóng thày rùng, con trong hoàn cành xàu
nhàt thi là phUdng tièn de trành xem xét mòi truòng theo chiéu
sàu. Co nhièu ly do trong viée chia dii àn thành tUng phàn vi quy
mò eùa EIS càng nhò thi càng de dàm bào ràng ban dà suy nghi
mpi thu, càng eó it so nhóm cóng chùng bi ành hUdng eó thè ben
quan dén qua trình xem .xét mòi truòng càng dò tièu tòn chi phi
va thdi gian.
Nhùng thuàn Idi này eó the chi là ào tUdng nhu tinb hình
gàn day ve viée xày dung duòng so 84 giùa càc bang tù Hartford,
Conecticut dén Providence, Rho de Island cho thà'y: Bó giao
thòng (DOT) làp ké hoaeh 3 bàn EIS va 1 hoàc hdn nhùng bàn
266
EIS ho sung cho duòng cao toc này. NgUdi ta nghi ràng viée chia
nhò ra thành tùng phàn sé cho phép hp phé duyét va thiet ké'
mot phàn cùa dUdng cao toc trong khi phàn khàc vàn con dang
xem xét bòi NEPA. Ngày 13 thàng 12 nàm 1979 ed quan bào ve
mói trUdng My (EPA) chinh thùc dUa và'n de này cho CEQ.
Theo bàn ghi nhó phàp luàt cùa CEQ (Liebeman va Yost,
1980) su quan tàm chinh cùa EPA là viée xày dUng con duòng so'
84 theo thù tu dà dUdc phé chuàn eó diéu kién sé gay ra vàn de
giao thòng trén hó chùa nUóc Scituate va xuyén qua luu vUc eùa
hó chùa, diéu dò sé gay nguy ed bi tran nUóc va làm suy thoài luu
vUc. Hó chùa nUóc này là nguón nUóe uòng duy nhà't cho khoàng
mot nùa so ngUÒi cùa vùng Rho de island. Nhùng tuyén dUdng
thay the khàc eó san.
EPA kien nghi ràng CEQ phài yéu càu DOT hùy bò viée phé
chuàn nhùng EIS cuòi cùng cho càc doan duòng Connecticut va
càm bà't eù còng viec thiét ké' nào cho dén khi DOT hoàn thành
mot EIS mói cho doan duòng Rho de Island trén nhùng hành
lang thay thè' va bàn EIS cho toàn bò duòng cao toc tù Hartford
tói Providence (Liebeman va Yost, 1980)
Ngày 30 thàng 4 nàm 1980, CEQ tra Idi EPA ghi rò:
Su phé chuàn "eó diéu kién" ve 2 doan duòng Connecticut
cùa duòng so' 84 cùa Bp cho thày 2 vàn de nghiém trpng. Hoac là
sii phé ghuàn là thiic sU de ngò va phu thuòc vào viec thUc hién
qua trình EIS dé'n mùc Bó muòn làng phi 16 triéu $ vào còng viée
thiét ké va tù bò khoàn tiét kiém dii tinh là 54 triéu $ ma khóng
muòn thiét hai cho quyét dinh cuòi cùng hoac quyét dinh dUdc ra
cho tàt cà càc muc dich thiic té va qua trình EIS con lai d Rho de
Island va Connecticut dUde dàn xép mot càch tói té. Theo quan
diém cua chùng tòi, tinh hình trUÒc day khòng dàng tin cày, con
tinh hình sau này lai khóng dùng luàt phàp (Speth, 1980)
267
 Phài ebù y khi xàe djnh pham vi nghién cùu. De khói làm
cho mpi nguòi nhàm làn, ban nén co mot khu vUe nghièn eUu cho
tàt cà càc tàc dòng dUdc diéu tra eó dùng khóng. Né'u ban xàc
dinh khu vUe nghién cUu ddn dòc, chàc chàn ban sé eó thóng tin
khòng eàn thièt ve nhùng pham vi nghièn cùu va ban eùng co the
eó thóng tin khòng day dù ve nhùng cài khàc. Vi du, giao thóng
va nhùng tàc dòng ò nhiém khóng khi cùa dUÒng ò tò co thè là tàc
dòng trong pham vi vùng trong khi nhùng tae dóng do tié'ng ón
giói han tói hành lang hep dpc dUdng bó.
Nhùng vàn de trong khi xàc djnh khu vUe nghién cùu xày ra
trong mot vài EIR gàn day eùa Sanfraneisco cho viée xày diing
nhà cao tàng d trung tàm thành phò Sanfraneisco eó rat nhiéu
gió thói tù tày bàc. Khi nhùng edn gió này tran vào gap nhùng
khu nha tUdng dò'i thàp nò giàm nhe di mot ehùt va sau dò dàp
vào nhUng nhà cao tàng, khòng khi xoày cuòn xuóng dàng IrUdc
càc khu cao tàng de hình thành nèn nhùng edn lòie toc dò cao d
chàn eùa càc nhà cao tàng, diéu này gay khó chju cho nhùng n ^ d i di
bó. De trành khòi tinh trang này xày ra, Sanfraneisco yéu càu thiét
ké màu mot duòng hàm trành gió va thiét ké giàm nhe néu eàn thièt,
mot tbUe té tói dà kién nghj cho eàe khu vUe khàc.
Nguòi tu vàn làm viée thiét ké màu dUÒng hàm trành gió, dà
eó kinh nghiém ve pham vi khu vUc xung quanh nhà cao tàng,
trong khu viie dò eó thè cho thày ró eàe tàc dóng va làp pham vi
nghièn cùu theo dò. Khi nhùng bào cào cho mot vài dii àn dxl(}c
hoàn thành dén chò tói, tòi phàt hién thày vàn de toc dò cùa gió
trén màt dàt tai chó xày ra vàn con là diéu quan trpng ve màt BÓ'
liéu thòng kè trong khi xàc djnh pham vi cùa khu viie nghièn
cùu. Diéu này làm cho tói khòng biét tàc dóng co thè con thày
dupc bao xa. Tàt nhién, tói yéu càu càn phài nghién cùu thèm
làm tàng thèm chi phi mot càch dàng kè .so vói mùc chi phi de eó
dUde nhùng do luòng dò nhu du tinh lue ban dàu.

268
 Khi nhùng chi tiét cua du àn con thay dòi, hày giai quyét
và'n de khóng xàc dinh vói phàn tich trUdng hdp xàu nhàt. Vi du
phàn gay ón ào nhàt cùa dii àn nhU viée dóng epe móng cho nhà
cao tàng va quyé't dinh pham vi trong dò mùc tié'ng ón này sé
dupc nghe thày, chù y dac biét tói nhùng ndi rat nhay càm khi.
tié'p nban nhùng àm thanh này nhu trUÒng hpc, bénh vién, ndi
phàt thanh va khu dàn cU. Thuòng là eó ich khi ve bàn dò khu
vUc sé nghe thà'y tiéng ón. Mpi ngUdi muòn biét cài gì sàp xày
dé'n vói hp, tùng ban dpc sé nhìn bàn dò va tim ra xem tàc dòng
eó thè nghe thà'y hay khóng tai nhà cùa ban dpc hay ndi làm viée
cùa hp. Mot bàn dò cung càp nhiéu tin tue sé ngàn dUde nhiéu eù
dién thoai tù nhùng ngUÒi muòn biét xem hp eó nghe thày tiéng ón
do xày diing hay khóng. Thóng tin ve viec tàng tiéng ón ma tai ngUdi
khòng nhàn thà'y dUdc hoac tié'ng ón bi màt di trong tiéng ón nói
chung d xung quanh là vó ich va khóng càn thiét.
Ban eó thè nghi ràng qua trình xàc djnh pham vi nén chù y
tói làp giói han nghién cùu mot càch hdp ly, nhUng thuòng khóng
thè xàc dinh giói han mot càch hdp ly, bòi vi dù liéu khai thàc
trong qua trình phàn tich tàc dòng sé quyét dinh viée xàc dinh
mot càch logie pham vi nghién cùu. Cài eó thè làm trong qua
trình xàc dinh pham vi là mó tà bién phàp nào là quan trpng sé
dUdc su dung de quyé't dinh pham vi nghién cùu, vi du pham vi
nghién cùu khi co hdn 10% thay dói ve giao thóng. Tàt nhién
trong mot so' truòng hdp pham vi nghién cùu co thè dUde xàc lap
truóc, vi du trén ed sd ndi cU trù Uà thich dà dUdc biét cùa nhà
mày.
Càn phài dàp ùng sU quan tàm cùa ngUÒi khóng hiéu biét.
Nguòi khòng hiéu biét cùng co thè ho phiéu vi ban (hoàc nhà dia
ly hoàc ky su ké't càu cùa ban) cho biét ràng mat dòc ón dinh va
khóng thè trUdt khi co còng trình dUdc xày dUng trén dò nhUng

269
khóng eó nghìa là mpi ngUÒi hàng xóm cùng biet dUde diéu dò.
Cùng vi ban biet ràng sii dùt doan cùa dóng dà't d ngoài khdi
khóng phài là mot loai eó thè sinh ra dUdc song thuy t n é u . eùng
khóng eó nghìa là nhùng ngUdi só'ng d dpc bò bién eùng biet dMc^r
diéu dò. Néu ban khóng giài thieh nhùng vàn de ma mpi ngifòi lo
làng khòng tón tai thi hp sé khóng nghe sii giài thich cùa ban ve
nhùng vàn de eó thiic.
Ò Sanfraneisco ebùng tói eó mot trUdng hdp trong dò cóng
chùng tàp trung quan tàm dén nhùng ngifòi ra quyèt djnh ve
nhùng tàc dóng cùa dóng dàt chinh dpc San .Andreas Fault trong
du àn dUde de xuàt. Nhùng mói lo ngai này dUdc mot bàc sì eó tài
hùng bién trình bay, óng ta dà: (1) Làp luàn tù nhùng già djnh
sai ràng khóng eó mot ngUdi ra quyèt djnh nào biét dù de nhàn
thùc vàn de. TrUde khi sii chù y eó thè dUde tàp trung vào nhUng
già tri thUe, trong trUdng hdp này eàn thièt phài giài thieh nhùng
dièm móe làm tièu chuàn nghièn eùu va giài thieh vi sao tàt cà
nhùng su do luòng sé dUde thèm vào hay loai bót di phài phù hdp
vói nhùng tièu chuàn dò ffè cho eó y nghìa, vi vày giài thieh vi sao
khòng eó trUdng hdp song thùy triéu làm ngàp lut bò tày eùa
thành phó (2) Ve ra mot biéu do de giài thieh néu eó nhùng vèt
nut trèn màt nude nhU ket qua eùa dóng dàt, nUóc ngàm sé di
vào ó'ng thào nUóe hdn là nUóe thài chày ra ngoài vét nùt hay
khóng. Nhùng ky su dàn su kinh ngae thày ràng bàt eù mot
nguòi lón thóng minh nào cùng khóng thè biet diéu dò. Nhùng
nguòi ra quyét dinh là thóng minh. Hp ddn giàn là khóng bao giò
càn phài nghi nhùng cài dò, cho den khi de xuàt ve nUóe thài gay
ra nhiéu tranh cài dén vói hp. Sau khi ngUdi ta hièu vi .sao nhùng
vàn de khòng tón tai, hp san sàng tién dé'n nhùng vàn de eó thUc.
Diéu dàe biét quan trpng là phài dàn chùng bang tu liéu mot
càch eàn thàn nhùng vàn de ma mpi ngUdi eó thè hình thành mot

270
ràng hp con biet it nhu the nào. Trong nhùng truòng hdp dò khó
co thè thay dói suy nghi cùa mpi ngUòi, cho dù hp sai nhu thè' nào
khóng eó gì quan trpng cà. Và'n de này dà dUde nghién cùu ky bòi
Slovic va Fischoff (1979). Càc òng dà ghi: ed sd tàm ly cùa sii chàc
chàn khóng dUdc dàm bào duòng nhU tinh vó tinh cùa mpi ngUÒi
dò'i vói sii té' nhi cùa càc già dinh ma càc dành già dUde xày dUng
trén càc già dinh dò. Mói nguy hiém cùa sii cà tin dò là chùng ta eó
thè khóng nhàn thày chùng ta biét it nhu thè nào va eàn phài eó
thèm bao nhiéu thóng tin càn phài dUde bò sung yé càc vàn de va rùi
ro khàc nhau ma chùng ta dang phài dUdng dàu.
Su qua tin con thè hién trong nhùng Qàch khàc. Vi du,
nhiém vu Uóe tinh ty lé thàt bai hoac nhùng djnh lUdng khóng
chàc chàn khàe là phài xàc dinh nhùng giói han trén va dUòi de
sao eó 98% ed bòi ma già tri dùng nàm giùa càc giói han dò.
Nhùng thù nghiém eùa càc nhóm làm, càc dành già khàc nhau
cho thày, thay vi 2% càc già tri dùng nàm ngoài 98% cùa càc giói
han dàng tin, thi lai eó 20 - 50% nàm trong giói han dò
(Lichtenstein Fischoff va Philipps, 1997). Vi vay, mpi ngUdi nghi
ràng, hp eó thè ehi ra nhùng dinh lUdng nhU vày vói chi tiét hdn
nhiéu so vói truòng hdp thUe té. Mot càch de giàm lo ngai do sii
khòng chàc chàn gay ra là phù djnh su khóng chàc ehàn.
Thiic té eó thè khóng làm thay dói dUdc y nghi cùa mot so
nguòi, nhùng ngUÒi dà hình thành quan dièm trén ed sd khóng
day dù thóng tin va thóng tin de hiéu sai. Chi eó mot ed bòi ban
eó, né'u nhU ban trình bay tòt làp luàn eùa minh mot càch logie
va de hiéu. Hày nhò ràng, tùng thành vién trong càc dóc già cùa
ban déu nghi hp déu eùng logie dùng nhU ban. Néu ban nghi dóc
già cùa ban là nhùng ngUÒi thòng minh va suy nghi mot càeh hdp
ly. hp sé làm nhùng diéu dùng. ban sé eó nhiéu ed hói tòt hdn

271
nhiéu de làm ho tin hdn là néu ban nghi hp là nhun^ nguoi enong
doi va suy nghi khóng hdp ly. Mpi ngUdi nhay càm cài ma ban
nghi ve hp theo càeh ban viét cho hp. Dùng eó gang viét khi ban
vùa két thùc mot cupe nói chuyén trèn dién thoai vói ai dà rat
giàn dù va khóng muòn nhàm làn bpi càc sii viée. Sii thù djch cùa
ban sé thè hién trong khi ban viét. Hày ddi dén khi ban nhìn
dupc tinh hình mot càch bóm hinh va thàeh thùc. Cai b^n viét
khi dò eó tinh xàv diing hdn.
Mot trong nhùng thàeh thùc dòi vói nhùng ngUdi viét EIS là
thu hùt dupe sU ebù y cùa ban dpc. khi hàu hét mpi ngUdi dà tin
ràng chi eó nhùng giài phàp thay thè là xày diing hoàc khóng xày
dUng mot giài phàp dàc thù Diéu này sé de dàng giài quyét bang
Viée nói chuyén hdn là viét. Nhùng ehién lupe eó thè su dung de
tàp trung sii chù y vào viée khai thàc phàt trién nhùng giài phàp
thUe bao gòni nhu sau: (1) Nói vói ngUdi bào trd du an ràng. vói
nhiéu su dòì làp nhu vày sé là y nghìa tòt néu eó quan niém
nhudng bó. (2) Nói vói nhùng ngUdi phàn dò'i ràng, né'u hp dung
ngUdi bao trp dU àn sé khòng bao giù xem xét eàe giài phàp mot
càch khàt khe, sau dò chàc chàn nhùng ngifòi phàn dòì này eó
thè xàe dinh nhùng giài phàp de xem xét cho viée di dén kèt luàn
trong EIS va nói vói ngUdi bào trd ràng tà't eà nhùng giài phàp là
lo bjeh. tbi mot phàn tieh eóng bang sé chùng tò diéu dò va làm
rò vi sao nhùng giài phàp dupc de xuàt dà eó sii liia chpn; hoàc
(3) Nói vói nhùng ngUdi phàn dòi du àn ràng ve màt chinh trj
khòng thè bàc bò du àn va vi vày, hp nèn tap trung vào nhUng gì
eó thè làm cho du àn. de han che' tó'i da tàe dóng. Diéu ed bàn là
eó gang làm cho mpi ngUdi làm viée vói ban de phàt trièn ed sd
thòng tin eó thè tòt nhàt. nhùng bién p h à p giàm nhe Khi
ban eó gang, ban eó thè dUa su dòi làp hién tai va tiém tàng
thành su hdp tàe xày dUng.

272
sàch mong muon. Tù "co thè" su dung nhiéu chó ma vàn làm cho
ban dpc lUdng lu. Nhùng phàn ve giàm nhe cùa càc bàn EIS
thUdng là phàn khóng thòa man nhà't vi ngUÒi dpc khóng thè nói
nhùng bién phàp nào thiic té sé dupc thUe hién. Mpi bién phàp
giàm nhe nén chi ra mot trong diéu sau day:
- Bién phàp dà dUdc két hdp chat che trong du àn de xuà't.
- Bién phàp dUde xem xét va quyé't dinh sé dUde thiic hién
vào thòi gian dà néu trén ed sd tiéu chuàn.
- Bién phàp phài dUde thiic hién bòi mot ed quan ehinh phù khàe
hoàc sé dupc hoàc sé khóng dupc yéu càu nghién eùu vàn de.
Bay giò ban dpc sé biét eài gì sé dupe làm va cài gì khòng
dupc làm va eó thè xem xét sii càn thiét phài yèu eàu giàm nhe
hdn nhu là mot diéu kién de phé duyét. Nhùng ly do eua ngUdi
bào trp cho viée khóng àp dung bién phàp giàm nhe eó thè dupe
khai thàc va sii eàn thièt eó thém thóng tin de dành già xem
nhùng bién phàp giàm nhe eó nén dUde su dung nhu là mot diéu
kién de phé duyét hay khóng. sé dUdc dành già.
Càc nhà ra quyét dinh khóng eó nhiéu thòi gian de xem xét
tùng trUdng hpp. Nhùng bién phàp giàm nhe, nhùng giài phàp
thay thè' thuòng là diém màu chòt cùa càc quyét djnh. Né'u ban là
mot nhàn vién nghi ràng nhùng ly do de phù dinh bién phàp
giàm nhe là khòng eó già trj. hày trình bay nhùng su thàt dàn
ban dé'n ké't luàn dò. Né'u nhu ban thày sU phù dinh dò là co ly do
dung dàn, khòng ehi vi ngUÒi bào tip khóng muòn thi nhùng sU
thàt dò sé làm ngUÒi ra quyét dinh tin ràng ban dùng. Dùng sd
khi nguòi bào trp thày sU thàt dò khàc vói càch ban làm. Hày dua
ra nhùng sU thàt theo ngUÒi bào trp. sau dò lày sU xem xét dóc
làp, dUa nhùng két luàn cùa ngUÒi tu vàn xày dUng cùa ban ve
chi phi thiic hién hoàc hành dpng tUdng tu khàc. Ghi rò cà hai
273
két luàn cùa hai phia, dò la oieu eong oani; uui w i w»». >-v~ •»- ^^o
phép ban dpc quyé't dinh phia nào là dùng.
Càn phài xàc dinh mùc dò già tri cùa so' liéu thóng ké. Nguòi
viét EIS thi phài du doàn va su dung ed sd thóng tin tUdng dòi it.
Tuy nhién cài là "tUdng dòì it" dòì vói nhùng ngUdi chuyén mòn
muòn làm dành già eó già tri ve màt thòng kè eó thè lai là qua
nhiéu dòì vói ngUdi ra quyét djnh. Theo Robi lliard (1977) nhièu
EIS sé hi chìm ngàp bòi khóì lupng kién thùc dà eó san, lai thièu
két luàn chàc chàn va diéu này eó thè làm lo di toàn bó và'n de
sinh thài càng nhiéu càng tot.
Mot bàn EIS qua dai do nói lo sd tiém thùc cùa viée ra quyèt
djnh ve diéu gì sé dUpc loai ra khòi EIS. Cuòì cùng sé khòng eó
dù chò cho mpi màu thòng tin lièn quan. vi vày tòt hdn nhièu là
dudng dàu vói nhùng e ngai này som con hdn muòn, hày dùng
càm va trành tinb trang trong dò nhùng và'n de thiic lai bj che
giàu bòi mot bàn EIS qua dai dòng.
Tói dà tùng bj mot ngUdi tU và'n khièn tràch vi chinh ly bàn
de trình cùa óng ta làm cho nò, theo óng ta là khóng day dù.'Óng
ta chàc chàn ràng, tói sé phài chju rùi ro eùa nhùng thàeh thUc
ve phàp luàt vi su de eàp khòng day dù, bòi vi trong ElS cho viée
xày dung càc nhà cao tàng d giùa Sanfraneisco, mot khu vUe tài
chinh tói khóng cho phép thào luàn vàn de eó su tón tai cùa nhùng
nguón khoàng san dàng dUde quan tàm ve ijiàt kinh té'. Tham ehi
nèu nhu khóng eó khoàng san gì eà thi 2 tàng cùa tàu dién ngàm
phài dupe de eàp lai. Thiéu kim cUdng nén tói vàn con nghi ngd ràng
khu dàt eó thè dupe eoi là mot khu mò tiém tàng va ngay khi eó kim
CUdng. tòi vàn con nghi ngò. Thàt làng phi già'y de bao gom cà vàn de
này vào trong bàn EIR.

274
 NhUng ngUdi dinh k e ^ o a c h van tai can biet nhieu chi tiet ve
ndi ma càc ò tó (hi mot du àn lón lói cuòn) sé di dén. De xàe dinh
diéu này dòi hòi phài su dung nhiéu diéu dà dupc thùa nhàn.
Còng viée làp ké' hoach van tài bàt dàu vói tinh toàn vàn tài
cò thè eó 1% sai sót va co thè làm chóng chat su ngò vUc vi eó
nhiéu diéu dUdc thùa nhàn san. Khóng gì ly thù làm trong viée
theo duói nhùng tinh toàn nhu vày, khi xuàt hién sU chénh léch
khàc nhau tù 2% dén 5% va ban biét ràng mùc sai sót eó thè vUdt
qua 10%. Khu vUe de làm càc tinh toàn dò phài là ndi eó chènh
léch sai so chuyèn vàn tài tói hdn 10% eó thè xày ra. Khi nhùng
tàc dóng vàn tài là móì quan tàm lón, thi nhùng diéu thùa nhàn
trong trUdng hdp xàu nhà't ma ngUdi ta thàn trpng ly giài eàn
phài dupc chàp nhàn. Theo càeh này, eó thè nói ràng tàe dòng
khóng thè lón hdn qua mùe va tàe dòng co thè nhò hdn.
Càn thiét phài chi ra nhùng han che toàn hpc cùa phUdng
phàp làp ké hoach. NgUdi ta su dung rat it eàe phàn tieh thóng
ké trong càc tuyén bó' dành già tàc dòng mói truòng. Diéu thiét
yèu là phài giài thich cài gì là sii già tàng co y nghìa dà dUpc dii
tinh ve mùc dò ó nhiém, cài gì là khóng phài sii già tàng dò. Dói
vói nhùng ngUÒi quyét dinh, khó ma hièu dxicic ràng nhùng sU già
tàng eó y nghìa thóng ké ve ó nhiém khóng khi do tùng du àn
trong mot loat càc dU àn khóng eó lién quan gay ra lai co thè tac
dòng mot càch eó y nghìa tich lùy dòi vói ó nhiém khóng khi,
nhung day cùng là gi dò ma nhùng ngUÒi ra quyé't djnh phài dòi
phó néu hp muòn dUa ra nhùng quyét dinh tòt.
Mat khàe dùng de nhàn dàn day ban vào viée de ra nhùng
du tinh mà^ban biét là vò nghìa. Dòì vói nhùng quyé't dinh co thè
là sé ddn giàn hdn né'u nhàn vién và/hay nhùng ngUòi tU và'n eó
qua càu thach anh tot de bói dpc dxióc ixióng lai cho càc quyét

275
dinh khóng phài dUdc de ra trong hoàn cành con co ngd vuc. tuy
nhién cupe song khóng ddn giàn nhU thè.
Co mot vàn de chung, dupc càc tàe dóng quy mó nhò thè
hién, ma càc tàc dóng này khóng bj lé thuòc vào càch thùc thò'ng
ké thàm chi, ngay cà khi ngUdi ta eó thè thu thàp dUdc càc so héu
Cd bàn. Ò San Francisco, trong nhiéu nàm chùng tói co yéu càu
du tinh càc tàc dòng kinh té, xà bòi cùa viée xày diing càc ngói
nhà càn hó ddn, nhò (4 tói 10 chié'c) trong nhùng khu viic làn càn
ndi ma kiéu nhà 2 tàng cho tùng ho riéng ré chiém Uu the va là
ndi nhùng tàc dóng tù dja diém cùa dii àn dUdc de xuàt dòì vói
càc nhà kiéu nhà 2 hoàc 3 khóì dUpc quan tàm. Cuòì cùng, chùng
tói thuyét phue nhàn dàn ràng, khóng eó phUdng tién thò'ng ké co
già tri de du tinh tàc dóng tù mot ed sd thóng tin nhò bé nhU thè
va néu eó nhùng sii dii tinh tàc dòng theo càch nhU thè thi chi
dàn mpi ngUdi dén cho sai.
Mot màt khàc cùa vàn de ve mùe dò tin cày cùa thóng ké
phàt sinh tù loai mày tinh nhò càm tay, eó vó so' thóng tin trong
càc tuyén b ò t à c dòng mòi trUÒng dUde dUa ra bay giò duói dang 4
cho dén 8 con so eó y nghìa bà't luàn càc mày tinh dUde thièt ké
nhu t h è nào de dpc chùng. Mày tinh tróng rà't dep va làm ngUdi
ta yèn tàm cho dén khi mpi ngUÒi nhàn ra ràng càc két qua dò
dupc tinh tù so liéu dàu vào chi eó 2 con so eó y nghìa.
Nhùng két qua (dUde thè hién bang nhùng con .so eó y nghìa,
eó so lupng nhiéu hdn so vói con sòcó y nghìa cùa so liéu dàu vào
lue bàt dàu) khòng chi là vó nghìa ve màt toàn hoc ma con dàn
nguòi dpc dén chó ngl j sai ràng eó nhiéu diéu dupc biét hdn là mùc
dxióc biét trong truòng hdp hién nay va do dò làm cho ngUdi quyét
dinh eó mot ào tUdng sai làm ve mùc dò an toàn tin eày cùa so' liéu
khi ho khóng nhàn ra dupe mùc dò nghi ngd dòì vói so liéu.
Càc so liéu ké't qua trén eùng làm cho ngUdi dpc eó dàu oc
tinh tao ve màt toàn hw cùng phài bue minh. va eó thè sau dò .sé
eó thién huóng khóng tin vào phàn con lai cùa tài liéu.
276
ban chi dUa trén sU trung thành tin tUdng. "Su thay dói mùc dò
tiéng ón cò thè chi nhò". "So' lUdng nUóc thài cóng rành eó thè ^
khóng dàng kè", tai sao nguòi dpc lai phài tin diéu khàng dinh
ma khóng dUdc chùng minh? Nhó ràng tai nan ò dào Ba Hai Ly^
dà xàc nhàn sii bà't tin cùa càc chuyén già dói vói nhiéu diéu.
Bà't cu khi nào cò thè dupc, ban phài cho nhàn dàn dù thóng
tin, de hp di dén ké't luàn chinh xàc theo càch cùa hp. Vi du càc
thòng tin nhu " co thè sé eó mùc tàng 3 dBA ve mùc dò tié'ng ón, d
ndi xung quanh càch xa du àn 100 feet: cài ngUdng de con ngUÒi
nhàn thà'y cò tiéng ón khàc nhau là 3 dBA hoàc" du àn, de xuàt
cò lé sé làm tàng 0,011% luóng nUóc cóng thài bi xù li bòi nhà
mày xù li nUóc còng cùa khu vUe dò" là nhùng thòng tin ngUdi
dpc cò thè thich. NgUÒi dpc eó thè di dé'n két luàn dùng ma
khóng lo làng ve mùc tin cày dén vói chuyén già va ban cò thè
trành nhùng tranh cài ve mùc dp quan trpng. Vi du, viée loai bò
bài xe là mot tàc dòng tiéu cUc hay tich cUc? néu ban thich de dò
xe trong khu viic thi viée bò bài xe là mot tàc dóng tiéu cUc. Tàc
dòng là tiéu cUc hay là tich cUc phu thuòc vào he thòng tiéu
chuàn cùa ban. Khóng eó gì trong ed quan NEPA nói vói ban
ràng, phài dàt cho cài tàc dòng mot nhàn hiéu "tich eUc" hay
"tiéu Clic", cho dé'n khi ban dpc dé'n phàn "nhùng tàc dòng cò hai
hay khóng thè trành dUde". Mot chién lupe tòt khóng phài là
dùng nhùng chi dinh tich clic hay tiéu cUc dòi vói nhùng tàc dóng
cho dén phàn dò. Ò dièm này. ngUÒi dpc eó thè dòì chiéu nhùng
két luàn dóc lap cùa minh vói nhùng ké't luàn cùa ed quan NEPA
va quyé't djnh xem liéu càc quyé't dinh cùa 2 ben co thè dung hòa
dupc vói nhau khòng.
Mot bào cào tàc dpng mòi trUdng do Cuc càc dich vu chung
cùa bang California nàm 1980 eó chùa dUng "mot ma tran mói

277
trUdng" dành già tàt cà càc tàc dòng là tac apng co iv* , »iv^v.
"khòng tàc dóng", "tàc dóng eó hai d mùc thàp" hoàc "tàc dóng co
hai d mùc cao". Duói "lue lUdng lao dòng" tói thày "tàc dóng cp
hai d mùc lón" dà dupc ghi. Trong chUdng ve nhùng tàc dòng cùa
mói trUòng va nhùng bién phàp làm giàm nhe tàc dòng mói
truòng, su dòì chiéu duy nhà't dén lUc lupng lao dòng ma tói eó
thè tim thày là doan sau:
Còng àn viée làm: Uy ban du àn khu vUe md róng phia tày
dà bay tò su quan tàm lièn quan dén viée liéu ngUdi lao dòng dja
phUdng eó dupc ngUdi nhàn thàu cho bang su dung hay khóng,
trong qua trình xày diing tòa nhà cùa bang. Uy ban dà yèu càu
Bang phài di tói mot thòa thuàn phù hdp vói mue tiéu eùa ed
quan tài phàt trién là thué 50% nhàn cóng eó thu nhàp thà'p song
trong khu vUe dò, do vày ngUÒi ebù thàu xày diing eó thè su dung
nhàn eóng eùa minh (trèn ed sd tùng nghé mot) ma 50% so' nhàn
cóng dò là tù so dàn eó thu nhàp thàp d khu viic md ròng phia
tày. Bang eùng dóng y làm nhu vày.
Tòi eùng vàn bàn khoàn khóng hièu tàc dòng bà't Idi quan
trpng là d chó nào. Vàn pbòng khai hoang eùa My nàm 1977 lièn
quan dén mot tuyén dUdng day truyén tài dién dà làp danh muc
càc chat diét cò eó thè dupc su dung de kièm soàt thiic vàt dùng
càch; càc chà't dièt eò bao góm amino triazole, maleie hydrazide
va simazine, tà't cà càc chat này déu gay ung thu d ebuòt nhàt va
chuòt còng. Toàn bó dành già tàc dóng chi cò mot càu: "càc chat
dièt eò này sé dupc àp dung vói so lupng nhò nhà't nhu vày chùng
sé khòng bj ngàm vào nuóc ngàm sàu hình quàn 50 - lOOfeet
duói màt dàt". Càc chat diét cò này dupc miéu tà là "loai dàc thù
cho thuc vàt". Nhung diéu dò hóa ra khóng càt nghìa cài ma tói
cò thè gpi "dàe thù" Chloroflureeol "làm chàm nhiéu loai cò mpc
va kiém soàt eò dai va cày leo eó là ròng". Chat Glyphosate "de
kiém soàt nhiéu loai cò làu nàm luu nién va càc loai eò dai là
róng còng vói nhiéu loài cày va loai bò bui cày gó... dUde dung
278
khòng co tinn cnat tua cnpn tmeisier lyou;. iNeu ao la dac thu
thi tói tu hòi "so' lupng nhò nhàt tó'i thièu" là gì? To nhU t h è nào?
Bào cào tàc dóng mói trUdng nàm 1980 cùa Cuc càc dich vu cùa
bang California dUdc néu truóc day eó chùa diing mot tuyén bó'
"càc cày, bui cày va lùm cày to lón trù tinh dupc dat trong san va
cà ben ngoài khu dà't". Càu này hièu rat md hó vi chù "to lón" là
tinh tù chi cho chù "cày" hay là tinh tù cho tàt cà "eày, bui cày va
lùm cày". Cò lé truòng hdp sau là khòng thè xày ra, nén chùng ta
eù thùa nhàn ràng tinh tù "to lón" chi àp dung vói " càc cày" thói.
Mot cày to lón nhu thè nào? d California, chùng ta cò cày gó dò
cao hdn lOOfeet: 100 feet eó phài là to lón khóng? Cày cao 20 feet
dà là lón trong ngón ngù cùa nhùng ngUÒi xày diing vUdn hoa va
cóng vién, nhUng tróng dupe cày 20 feet thi rat tón kém. Trong
tinh hình thué hién nay d Caliphornia thi liéu hp sé eó tién de
dàt tróng cày cao 20 feet khòng? Tàt cà nhùng sU md hó dò ve
phàn tói cò thè bj loai bò bang càch chi ra chiéu cao va loai eày sé
dàt tróng. Trong dò so càc trUÒng hdp nhùng tù nhu "to", "bé", "lón",
"cò nghia" hoàc khóng eó nghìa va "tich cUc" hoàc "tiéu cUc" thi cò
thè hoàc dUde thay bang so lUdng cu thè hoac cò thè xóa bò di.
Trong mot trUÒng hdp, tòi nghi ngd ràng còng viée thuc dia
thich dàng day dù dà khóng dUde tién hành cho mot tuyén bò tàc
dóng mói trUdng. Khi tòi tim thà'y nhùng dàn chùng dén mot
"diéu tra thiic dia gàn day" tói vói binh luàn" cupe diéu tra thuc
dja gàn day dUde tién hành khi nào? (Bendix 1976). Trong mot
EIS truóc day (1975), "luàt le mói ban hành" hóa ra là dao luàt
Me Ateer Petris cùa California, ma dao luat này dà dupc thòng
qua vào nàm 1965.
Mot EIS nàm 1976 cùa Bp nhà cùa va phàt trièn dò thi My
dà tuyén bò' ràng dich vu xe buyt dói vói khu vUe dU àn là "thich
dàng day dù". Né'u nhu tàc già dUa ra dUde so liéu thóng ké thay
cho viée dành già va khóng gay phién toài dòì vói rapi ngUÒi bang
càch dUa con so' vào thi óng ta eó thè sé khà hdn. Tói chdt biét

279
nhùng ngUdi dàn sinh song d khu vUc này cam thày va Dinh luan
nhu the nào. Nhùng ngUdi sinh song d day cùng phàn nàn ve vièc
thiéu thòn djch vu vàn tài cóng cóng dòì vói khu viie này. Sii
thùa nhàn eó hàm y ràng "djch vu là thich dàng day dù càn
phài eó tal liéu minh chung". (Bendix 1976). Nhùng binh luàn
cùa tói ve tal liéu dò cùng néu ra ràng so ngày ma khu vUe này
chùng kié'n sii tich tu nhùng chat ó nhiém qua mùc tièu chuàn dà
dupc mó tà bang mot cài gì dò dàe thù hdn là nhóm tù "mot sòit
ngày" va tói eùng dàt eàu bòi, "mùc dò tié'ng ón thuòng co thè
dxióc chàp nhàn là mùe dò nào?"
Nhùng tàc dòng eó hai eùa nhùng minh hpa dò thj tói. C6
bao nhièu ngUÒi biét ràng càc nhà kié'n trùc dà co nhùng qui Uóc
ve bòng ràm chàng àn nhàp ti gì vói khà nàng thiic té eùa nhùng
bòng ràm bj ành nàng màt tròi làm màt? Chi dén khi bàt dàu dpc
càc EIR va EIS thi tói mói biét diéu dò. Trong mot EIR de chinh
dùng nhùng bòng ràm va mùi tèn ehi phUdng Bàc, Sanfraneisco
cò lé phài nàm d bàn eàu Nam. Khòng mot nhà kién trUe nào bj
làm phién bòi diéu dò, tói cho nhU vày. NhUng diéu dò lai làm
phién tói. Tói tin ràng da so nhùng ngUdi dpc EIR thùa nhàn
ràng vào thdi diém nào dò trong ngày hoàc trong nani, nhùng
bóng ràm nhu nhùng bòng dUde chi ra cò thè cò xuàt hién nhu
hién nay. Mot s ò i t ngUÒi dà nhàn thà'y ràng eó thè diéu dò khòng
xày ra va chàc sé nghi ràng nhùng ngUdi quan liéu ngu ngoc l^i
ngu ngÒc loai bò ehi tiét qua thài. Nhiéu cài xuà't hièn trén bàn
ve cùa nhà kièn trùe là vó nghìa va gay bóì ròì dòì vói ai khóng
quen vói nhùng bue ve nhu vày. Tudng tu nhu vày, b^n khòng
càn chi tiét eùa nhùng bàn dò duòng thùy dòì vói càc dii àn dpc
bò bièn eó eàn eù trèn dàt lién.
Bàn EIR cùa thành phò va quàn Sanfraneisco nàm 1978 lièn
quan dén du àn Dow nói tié'ng d California dà eó nhùng bue ành
màu dàng yèu ve vùng này. Nhung dà khòng eó chi dàn nói lèn vi
trì cùa khu dàt va cùng khòng nói lèn dupc cành dò dxicic xem tù

280
dUdc de xuà't so sành vói dia hình cùa khu viic dà dUdc chi ra.
Càc dò thj rat dep nhUng chùng khòng hdp vói mot EIR.
Ban khóng thè lUdng hóa dUdc thàm my. Ve nhùng quan
tàm hèn quan dèn viée su dung lai -càc ngói nhà eó tinh chat lich
su va su dung lai nhùng Idi the cùa ngói nhà trong viée giù nàng
lUdng cò so sành vói sii già tàng phà hùy nhà eù de xày diing lai
thi ngUòi ta ngày càng cò nhiéu lap luàn ve già tri cùa càc ngói
nhà eù. Thàm my là mot vàn de cùa dU luàn va là mot lình vUc té
nhi rat hày dUdc chinh phù dung dén. Chinh phù khóng làm viée
de ra phàp quy de chi ra cài gì là dep, nhUng nhùng ngUÒi làp ké
hoaeh càn phài eó trong tay bàn thiét k é dU àn de hoàn thành vai
trò su ménh cùa minh là ngUÒi bào ve dàe tinh eùa eóng dóng. Su
tranh cài ve già trj kién trùc dà chuyén tù lình vUc nhà eù sang
nhà mói. Nhà kién trùc nghi ràng anh ta dà tao ra dupc mot
tuyét tàe lién quan mot càch nhay càm dén khu dàt: mot vài
ngUdi trong eóng chùng thày bàn thiét ké nhU mot vàt kinh tòni.
Nhùng vàn de nhU thè eàn dxióc xù li nhu thè nào trong mot EIR
hay EIS ?
Càc thi du duói day ve xù li và'n de thàm my dupc lày tù càc
EIR lién quan dén 2 du àn gay t r a n h cài dUdc de xuàt cho cùng
mot phàn cùa quàng truòng lién minh cùa Sanfraneisco. Mói mot
lòì di trong so' dò là két qua eùa cupe t r a n h luàn giùa nhùng
nguòi de xuóng dii àn, nhùng ngUÒi chóng lai dU àn va nhàn vién
thành phó, da so cupe tranh luàn lién quan dén viée su dung
thuàt ngù kié'n trùc va kè hoach. Dii àn dà dxicic mò tà trong mot
doan trich dàn triic tiép bòi nhà kién trùc.
Sau mot vài làn cò gang ngUÒi ta xàc djnh ràng tòa nhà
(hién cò) khóng thè ddn giàn boat dpng nhu mot cùa hàng mói
Neiman - Marcus. Vi vày chùng tói tién hành thiét ké mot cùa
hàng mói eó thè boat dòng dùng nhu mot cùa hàng va giù dupc
net kièn trùc eó y nghìa nhàt cùa tòa nhà eù, dò là cài vòm tròn d

28]
góc phó Geary gap phó Stockton va dòì dién vói quang trUdng
Lièn minh. vòm dupc hpc kinh nèn tù quang trUdng eo thè nhìn
thày vòm (thành phó va qu^n Sanfraneisco. 1978).
Tiép theo doan trèn là mot tbuvét minh cùa huóng dàn thièt
kè eùa phóng ké hoach thành phó dòì vói khu dàt du an va mot
tranh luàn ve càeh ma ngói nhà elude de xuàt tón trong bav
khòng tón trpng nhùng huóng dàn thiét ké. Phàn tieh ilo cuòi
eùng dàn dén nhùng khuyèn nghj de thay dòi thiét ké cho gàn
sàt VÓI nhùng huóng dàn thièt kè. vi eàe hifóng dàn dà trd thành
diéu kién de duyét dU an Kiéu phàn tieh này eùng dud<' su dung
dòi VÓI trUdng hdp thU hai. ndi ma hUòng dàn thiét ké thieh ung
dà dxick- tuyèn bó ò phia dàu mòi doan.
Màt eùa càc tàng trèn eàn pliai thè hièn cùng gain va eùng
két eàu vói màt eùa eàe tòa nhà ed cjuan va khàch san tai quàng
trUOng hon là giòng vói màt eùa da so eàe eùa bang kiéu dàng
lìièn dai nhàt Chò gap khùc eùa màt toà nhà dupc de xuàt co thè
it phai trang tri hon so vói kiéu phue bUng eùn%tòa nhà Stfrnneis
va eàn ehi tiét hon ve duòng net va su tUdng pbàn so vói kièu ddn
giàn cùa toà nhà Qantas.
Càc eùa .so Iòni vào d trèn tàng 2 va càc tàng trèn cùng cùa
tòa nhà dud<- de xuàt eàn phài giòng nhU eùa so lòm dà ditói' xù li
ò trèn tàng 2 va càc tàng trèn cùng eùa tòa nhà Qantas. Cà'u trùe
lói lòm cua màt ngói nhà dUdc de xuàt vói nhùng pbàn lót dn
granito ròng óOfeet xen ké vói eàe phàn lòm .sàm tòì cua khàch
san eó eùng dò róng xen kè vói càc phàn lòm sàm tòì cùa khàch
san St. Francis (thành phò va quàn Sanfrand.seo. 19TH).
Kèt l u à n :
Tàt eà eàe thi du nèu trong tài liéu này eó net ebung là sU
quan tàm dén eàu hòi "Ai là eù tpa'.'" Mot EIS phài trình bay
càng trung làp càng tòt nhùng su kién thcn chòt ma ngUÒi doc
eàn de phàt trièn mot du luàn dà dupe thóng tin ve mot dii àn.
Tòi dà co gang de mó ta v,-ii càch thùc dat dxuu- muc dich dò.
2H2
cho mot trUdng hpp riéng biét eó thè giùp nguòi ta sau này khóng
màt thòi gian de tó chùc lai. xem xét lai va càt bò. Mot EIS dupc
tó ehùe hdp ly, dUpe viét tòt eó thè eó tàe dung hdn cho viée md
duòng de duyét mot du àn tòt hdn là bà't ky mot tài liéu bién hó
nào khàc. ThUe té bàn thàn nò dà nói lén ràng néu chi eó mot
giài phàp de lUa chpn là hdp ly thi giai phàp dò sé trò nèn hién
nhièn.
Sau khi su dung tàt eà eàe huóng dàn néu trén. trUóc khi
ban eóng bó' mot dii thao EIS, ban hày ngói xuóng cùng vói tài
liéu va eù cho ràng ban là ngUÒi chóng dòi dU àn mot càch om
.som va là ngUdi chóng dói dàng sd nhàt, eó thè là mot nhà chinh
tri. mot lành tu eóng dóng boàc eó thè là bàt ky ai. Nhùng phàn
nào eùa EIS sé dUdc ngUÒi dò doc trUóc tièn'!' Hày dpc càc phàn
dò. Phàn ùng sé ra sao*^ Néu ban làm nhu thè thuòng xuyèn. ban
cò thè biét càc xàe dinh dxióc là ed dò khóng càn thiét gay ra eàe
vàn de khòng eàn cò. Bién tàp va dién giài de làm thè nào cai phài
dupc nói thi dupc nói tJieo dùng.vàeh thòng tin dUde cho ngUÒi dpc
eó phé phàn va thào dUdc ngòi nò cùa cupe tranh luan. Nèu ban
làm dùng nhu vày. ban sé eó mot EIS hùu ich cho xà bòi.

2. HUÒNCi DAN VE NÓI DUNG CÙA BÀO CÀO DGTDMT

CHI TIÉT
( T h e o p h u l u e c ù a N g h i d i n h 175 /CP
c ù a C h i n h p h ù Viét Nam)
Mddàu
Mue dich bào cào.
Tinh hình tài liéu va so liéu làm eàn eù cho bào cào.
Su lua chon phUdng àn dành già.
Tó chùc. thành vièn. phUdng phàp va qua trình làm viée
trong bièn soan bào cào
28:5
 /. Mò tà sa lUóc ve du àn.
1.1. Tén d u à n .
1.2. Tén ed quan chù quàn. ed quan thiic hièn viée xày dung
luàn chùng KTKT hoàc vàn bàn cò già trj tUdng dUdng eùa du àn.
1.3. Muc tiéu kinh té xà bòi, y nghìa ehinh trj eùa du an.
1.4. Nói dung ed bàn cùa dU àn. Ldi ieh kinh té' xà bòi ma dii
àn cò khà nàng dem lai.
1.5. Tién dò eùa dii àn, dii kié'n qua trình khai tbàc dii àn.
1.6. Chi phi cho du àn. Qua trình ehi phi.
//. Diéu kièn tài nguyén va mòi trUàng tai dia dièm thi/c hièn
du àn.
2.1. Mò tà khài quàt ve diéu kién dja ly tu nhièn, kinh té xà
bòi eó lièn quan tai dja diém thUe hién du àn.
2.2. Du bào dièn bién cùa eàe diéu kién trèn trong diéu kièn
khóng thiic hién dii an.
///. Tàc dòng cùa viec thi/c hièn di/ an dèh càc nhàn tó tài
nguyén va mòi fri/àng.
3.1. Mò tà tàe dòng cùa viée thiie hién dii àn dén tùng nhàn
tò tài nguyén va mòi trUÒng tai dja diém thiie hién dii àn.
1 l'ìnb bay tinh chat, pham vi, mùe dò, dièn bién theo thdi
gian < ùa tùng tàc dóng. So sành vói trUdng hdp khòng thUc hièn
du an.
A. Tàc dóng dòì vói càc dang mói trUdng vàt ly (thùy quyèn,
khi quyén, thach quyén).
B. Tàc dóng vói càc dang tài nguyén sinh vàt va càc he .sinh thài.
1/ Tài nguyén sinh vàt dUói nUóc.
2/ Tài nguyén sinh vàt dUói can.
C. Tàe dóng dói vói càc tài nguyén va mói trUdng dà dU(k: con
ngUdi su dung.
281
 2/ Giao thóng vàn tài.
3/ Nóng nghiép.
4/ Thùy Idi muc tiéu khàc nhau.
5/ Nàng lupng.
6/ Khai khoàng.
Il Cóng nghiép
8/ Thù cóng nghiép.
9/ Su dung dà't va càt.
10/ Giài tri, bào ve sue khòe.
D. Tàc dóng dòì vói càc diéu kién trUc tié'p ành hUdng dé'n
chat lupng cupe song con ngUdi.
1/ Diéu kién kinh té xà bòi.
2/ Diéu kién vàn hóa.
3/ Diéu kién my thuàt.
3.2. Dién bié'n tòng hdp ve tài nguyén va mói trUdng trong
truòng hdp thiie hién dU àn.
Phàn tich dién bié'n tóng hdp theo tùng phUdng àn thUc hién
du àn. Nhùng tón thàt ve tài nguyén va mòi trUdng theo tùng
phUdng àn. Djnh huóng càc khà nàng khàc phuc.
So sành dupc/ màt va Idi/ hai ve kinh té xà bòi va tài nguyén
mòi truòng theo tùng phUdng àn.
Trong phàn này càn néu rò:
- Càc chat dua vào san xuàt.
- Càc chat thài cùa san xuàt.
- Càc san phàm.
- Du bào tàc dòng cùa càc chat thài dòì vói mòi trUdng.
J:85
 3.3. Càc bién p h à p khàc phue tàc dòng tièu eiie eùa du àn
dén mòi tniòng.
T n n h bay càc bién phàp cò tinh chat ky thuàt, cóng nghé, tò ebuc.
Diéu h à n h nhàm khàe phue eàe tàe dóng tièu clic dèn mói
truòng cua dU àn.
So s à n h Idi ieh thu dupe va chi phi phai bò ra ebo t ù n g bièn
p h à p eua du àn.
3.4. Dành già chung.
Dành già chung ve mùe dò tin eày eùa càc du bao DTM. Càc
cóng tàe nghièn cUu dièu t r a . khào sàt do dac dupe tiép tue thiie
hièn de eó kèt luàn dang tin càv hdn va tièp tue diéu chinb du
bào DTM trong tUdng lai.
IV Kièn nghi ve lita chpn phiMug àn thi/c hièn di/ àn.
4.1. Kièn nghj ve lUa chpn phucing ;'in thUc hién du àn trèn
(juan dièm bào ve mòi truòng.
1.2. Kièn nghi ve càc bièn ph;ip bào ve mòi t i u ò n g kèni theo
phuong àn dupe de nghi chàp nban.

286
 TAI LIEU THAM KHAO
1. Lé Thac Càn va nnk. Dành già tàc dóng mói truòng.
PhUdng phàp luàn va kinh nghiém thUc tién. NXB
• Khoa hpc va Ky thuàt. Ha Nói. 1993.
2. Dành già tàc dóng mòi truòng (Phong theo bàn tièng
Anh cùa Alan Gilpin). Cuc mói trUdng tó chùc djch va
xuàt bàn. 1995.
3. Dành già tàc dóng mói tniòng, Tài liéu huóng dàn nguón
lue dào tao. UNEP va Cuc mói tniòng xuà't bàn. 1997.
4. Viét Nam, ké hoach quóc già ve mói truòng va phàt
trièn làu ben 1991 - 2000. Uy ban Khoa hpc Nhà nuóc;
UNDP, Cd quan phàt trièn Quóc té cùa Thuy Dièn
(SIDA), UNEP, lUCN, 1991. '
5. Alan Gilpin, Environmental Impact Assessment (EIA).
Cutting edge for the twenty-first centery. Cambridge
University Press. 1995
6. Asian Development Bank, Environmental Impact
Assessment for Developing Countries in Asia. Volume 1
- Overview. 1997.
7. Asian Development Bank, Environmental Impact
Assessment for Developing Countries in Asia. Volume 2
- Selected Case Studies. 1997.
8. Barbara Achakau, Helmut Stadlev. Cd càu va cóng cu
Quàn ly mói trUÒng d Due. Dich tù bàn tiéng Anh. Trung
tàm Thóng tin Tu héu KHCN Quòc già Ha Nói. 1996.
9. Christopher Wood. Environmental Impact Assessment
A Comparative Review. Congman Scientific &
Teehnical. 1994.

287
 10. Environmental Impact Assessment for Developing
Countries Asit K. Biswas; Qu Geping, editors. The
United Nation University 1987.
11. Environmental Impact Assessment, 1995 EIA Training
Resourse Manual. Preliminary Version. 1995.
12. Environmental Impact Assessment, 1994 IchemE. 1994.
13. European Commission, Environmental Impact
Assessment Guidanee on Scoping. 1996.
14. European Commission, Environmental Impact
Assessment Guidanee on Screening. 1996.
15. Frark Vanelay. Daniel A. Bronstein, Environmental and
Social Impact Assessment John Wiley & Sons. 1995.
16. Larry W. Canter, Environmental Impact Assessment
M e g r a w - H i l l , Tne. 1996.
17. Paul A. Erickson, A Praetieal Guide to Environmental
Impact Assessment. Academie Press. 1994.

288
 Chiù tràch nhiém xuà't bàn

Giàm dóc: NGUYÉN VÀN THÒA

Tong bién tap: NGUYÉN THIÉN GIÀP

Nguòi nhàn xét: GS.TS LÉ THAC CÀN

GS.TS. PHAM NGOC DÀNG
PGS.TS. HOÀNG DÙC DAT

Bién tàp va sua bàn in: vO XUÀN BAN

NGOC QUYÉN
Trinh bay bia: NGOC ANH

DÀNH GIÀ TÀC DÒNG MÒI TRl/ÒNG

Ma so: 01. 127.OH 2001 - 838. 2001
In |()(H cuó'n tai X i n^hic[) in 15
So xuàt bàn: 11 / 838 / CXB. So trich ngang 338 KH/XB
In xong va npp luu chiéu quy VI nàm 2001