EDMOTO 4th Topic

Topic 4: ANG KATIGBATUHAN (ALPHABET)
4. ANG KATIGBATUHAN (ALPHABET)
Introduction
The Hiligaynon alphabet consists of twenty letters. (Ang Katigbatuhan sa Hiligaynon
nagakabilugan sing duha ka pulo ka tigbato.) Five of these are vowels and fifteen are
consonants. (Lima sini ang patingog kag napulo kag lima ang katingog.)
The five vowels are: (Ang lima ka patingog amo ang: A (a), E (e), I (),0 (o), U (u). The fifteen
consonants are: (Ang napulo kag lima ka katingog amo ang:) B (b), D (d), G (g), H (h), K (k), L (),
M (m), N n, NG ng), P (P), R (), S (s), T (t), W (w), and/kag Y (y).
Objectives
Differentiate the letter composition in the Hiligaynon, Filipino and English alphabets
Familiarization of the vowel and consonant letters in the Hiligaynon alphabet and on how it is being read
Engage
List down the following:
a. English Alphabet
b. Alpabetong Filipino
c. Ang Katigbatuhan
1
Explore
Try to produce the sound of the following:
Mga Katigbatuhan
Aa, Ee, Ii, Oo, Uu, Bb, Dd, Gg, Hh, Kk, Ll, Mm, Nn, NGng, Pp, Rr, Ss, Tt, Ww and Yy
Explain
PATINGOG (Vowel) - A, E, I, O, U
KATINGOG (Consonant) - B, D, G, H, K, L, M, N, NG, P, R, S, T, W, Y
Ang Katigbatuhan (The Alphabet)
Pagmitlang kag Paggamit

(Pronunciation and Usage)
Sang mga Patingog (Of Vowels)
A (a)
This first vowel and letter of the alphabet is pronounced in different sounds. (Ining nahauna nga
patingog kag tigbato sang katigbatuhan ginamitlang sing nanuhaytohay nga tunog:
(a) With glottal sound when marked with grave or circumplex accent. (May kug-ong nga
tunog kon natandaan sang sunok ukon tungli nga dagmit.)
Examples: (Mga halimbawa:)
bangkà (boat) tungàtonga (to divide)
kaghâ (suffering) basabasaòn (to wet moderately)
tangla (to look upward) banabanaon (to estimate roughly)
basâ (wet) gwa (outside)
2
(b) With strong sound preceded by another vowel with weak sound in diphthong. (May
mabaskog nga tunog kon gináunahan sang iban nga patingog nga maluya sing tunog sa
duhampatingog.)
buás (tomorrow) luás (besides)
nián (now) siá (he/she)
siám (nine)
It is used: (Ginagamit:)
(a) As, a transitive verbal suffix in imperative sentence. (Bilang isa ka mainagyanon nga
ulipik likgan-on sa mapangsuguon nga halambalanon.)
Higugmaa ako. (Love me.)
Batuna ang akon dulot. (Accept my gift.)
Panumdoma ang nagligad. (Remember the past.)
Handurawa ang takus mahimu o mahanabu. (Imagine what could happen.)
(b) To express sudden change of thought, negation, timely realization of things, amusement,
anger, etc. (Sa pagpabutyag sing hingalagan/hinali nga pagbalhin sang hunahona, panuaw
igu sa panahon nga pagkabalintunod/pagkamaradmad, pagkabulong, kaakig, kbp.)
A, nahangpan ko na...! (Ah, now I understand...!)
A, indi ako kauyon sina. (Ah,I don't like that.)
A, nasanagan ako sining ulihi lang! (Ah, I was enlightened recently!)
E (e)
Pronounced with soft sound as in Spanish and in English. (Ginamitlang sing mahumok
nga tunog subong sa Kinatsila kag sa Iningles.)
Examples:(Mga halimbawa:)
babae (female/woman) hidaet (peace)
(a) To sound the soft e of borrowed and modified foreign words. (Sa pagpatunog sing
mahumok nga e sa hinulam kag ginpanibag-o nga dughong mga tinaga.)
semana (week) ekstensyon (extension)
eleksyon (election) espada (sword)
planeta (planet) sige (go ahead)
(b) In assertive and definite phrases or sentenses. (Sa mapinatunaynon kag mapinat-uron
nga mga tinagpong ukon mga halambalanon.)
Sia gid, e. (It's really him/her.)
Wala gid lang e. (There's nothing really.)
Updan ko sia, e. (Of course, I'll accompany her/him.)
3
I(i)
This vowel is also pronounced in different sounds: (Ining patingog ginamitlang man sa
nanuhaytohay nga mga tunog:)
(a) With hard sound as in Spanish. (May matig-a nga tunog subong sa Kinatsila.)
bili (price) diri (here) sini (this)
saligi (trust) tipigí (take care of)
haligi (post, usually of the house, building and bridge)
b) With glottal sound when marked with grave or circumplex accent. (May kug-ong nga
tunog kon natandaan sang sunok ukon tungli nga dagmit.)
gisi (torn) suli (upside down) liki (sway)
pili (choose) lugti (break) singki (heated, easily gets angry)
c) As a semi consonant vowel, i sounds like y in the diphthongal glide. (Bilang isa ka ma
katingog nga patingog ang i nagatunog nga subong sang y sa dalhay sang duhampatingog
nián (now) sia (he/she) siam (nine)
síantong (a kind of bolo) kansiáha (dried sugarcane leaf)
a) As a transitive verbal prefix. (Bilang isa ka mainagyanon nga unapik likgan-on.)
Ihatag ini sa iya. (Give this to him/her.)
Ibitay ini sa kahoy. (Hang this on a tree.)
ldahu ini kay Jesse. (Pass this to Jesse.)
b) As a passive verbal suffix. (Bilang isa ka mapalubsanon nga ulipik likgan-on.)

Hatagi ako sang bulak. (Give me a flower.)
Duluti sia sang kalipay. (Give him/her happiness; make him/her happy.)
Tanyagi sia sang imo ginabaligya. (Offer him/her what you are selling.)
O (o)
This vowel is pronounced in two different sounds: (Ining patingog ginamitlang saduha
ka magkatuhay nga tunog:)
(a) With soft sound as in Spanish and in English. (May mahumok nga tunog subong
Kinatsila kag sa Iningles.)
Examples: (Mga halimbawa:).
paano (how) walo (eight) ako (I)
anano (what) ninyo (you-plural) kuno (allegedly)
4
imo (yours/your-singular) ninyo (yours/your-plural) pito (whistle)
(b) With strong sound. (May matigdas nga tunog.)

day-os (slip) kubos (poor) Dios (God)
It is used: (Ginagamit)
(a) In the ultimate syllable of basewords ending in b, d, k, l p, s and t, in whose penultin
syllable u is written in accordance with the correct usage of this vowel. (Sa hingapusan
nga kunla sang mga balayan-tinaga nga nagatapos sa b, d. k, l, p, s kag t, nga
daspusan nga kunla nasulat ang u suno sa tul-id nga paggamit sini nga patingog.)
b- tugob (widespread)
- sukob (meaşure of volume)
- lukob (grab another's property; a kind of chisel with semi-circle edge)
d- tukod (prop)
- sukod (fate)
- hungod (voluntary)
k- duok (corner)
- luok (to grab someone to satisfy lust)
- suok (to insert)
I- guol (to grab and hold tighter)
p- suop (to cut close to the base)
- alipuop (mist)
S- tubos (redeem)
- lubos (fully, completely)
- huot (tight- usually in attire)
- puot (suffocate)
- suot (attire)
(b) In the ultimate syllable of basewords ending in g, n, ng, and y. (Sa hingapusan nga kunla
sang mga balayan-tinaga nga nagatapos sa g, n, ng, kag y)
g- batog (yolk. of an egg)
- halog (loose)
- bilog (round)
- hulog (drop)
- balon (provision)
- ngipon (teeth)
ng- halong (careful)
- salong (a kind of tree with sticky and inflammable sap)
- silong (ground floor; ground belów the house)
- igong (moan)
- pugong (restrain)
y- haboy (throw)
5
- laboy (loose)
- iloy (mother)
(c) In prefixes inog, manog. (Sa mga unapik nga inog, manog.)
inog- inogdulot (to be given as a gift)
inoghatag (to be given)
inogbulang (for cock fighting)
manog-manogdumala (manager)
manogbantala (publisher)
manogsaut (dancer)
ln the second syllable of prefixes having two o sounds. (Sa ikaduhang kunla sang unapik nga may
duha ka tunog sang o.)
Ulo- uloaligmat (to be somewhat alert and observant)
bulo- bulobanta (rough estimate)
hulo- hulohampak (series of playful light pats)
kulo- kulokadlaw (series of playful light laughters)
mulo- mulomasakit (series of sickness, usually not serious)
pulo- pulopanilag (series of casual observątions)
tulo- tulotimbang (series of casual weighing of things)
e) In the last syllable of suffixes ending in n. (Sa hingapusan nga kunla sang mga ulipik nagatapos
sa n.)
Anon- Cabatuananon (native/resident of Cabatuan)
Dumangasanon (native/resident of Dumangas)
Hanon- silahanon (they themselves)
Sugbuhanon (native/resident of Cebu)
Hon- damguhon (to dream of)
batuhon (stony place)
nhon- Kalibunhon (native/resident of Kalibo).
Passinhon (native/resident of Passi. City)
n-on- Manilan-on (native/resident of Manila City)
dutan-on (worldly)
non- bukidnon (native/resident of the mountains; uninitiated)
on- dayawon (to praise)
puloton (to pick-up)
(f) In exclamatory sentences. (Sa pangbatyagnon nga mga halambalanon.)
0, nag-abot na ang tion! (Oh, the time has come!)
0, Ginuo, ubayi ako! (0h, Lord, guide me!)
U(u)
Like vowels a and i, u is pronounced in different sounds: (Katulad sa mga patingog
a kag I, ang u ginamitlang sa nanuhaytohay nga mga tunog:)
(a) With hard sound as in Spanish. (May matig-a nga tunog katulad sa Kinatsila.)
6

utang (debt) uling (charcoal)
tugda (butt in) uba (undress)
(b) With glottal sound when marked with grave or circumflex accent. (May kug-ong tunog kon
natandaan sang sunok ukon tungli nga dagmit.)
batû (fight back) bahu (foul odor)
dakû (big) puno (full)
hangdu (accept) pisngu (sob)
tangdu (nod)
(c) As a semi-consonant vowel, u sound like w in the diphthongal glide. (Bilang isa ka may
katingog nga patingog, ang u may tunog nga subong sang w, sa dalhay sa duhampatunog).
buás (tomorrow) luás (except, outside, save)
guá (issue of newspaper/magazine) gwá (outside)
Sang mga Katingog (Of Consonants)
B (b)
Pronounced be as in Spanish and in English. (Ginamitlang sang be subong sa Kinatsila kag sa
Iningles.)
It is used to substitute Spanish and English v. (Ginagamit nga salili sang y sa Kinatsila kag
Iningles.)
Hiligaynon Spanish English
balde valde pail
baso vaso drinking glass
berde verde green
bentana ventana window
bisita visita visitor
boto voto vote
bolador volador kite
bino vino wine
bulgar vulgar vulgar
balibol voleibol volleyball
Note: V in Spanish and in English proper nouns should not be substituted with
(Patimaan: Ang y sa Kinatsila kag sa Iningles nga kinaugalingon nga mga pangalan indi dap=
salilihan sang b.)
Valentino Valeria Vicente
Victoria Vasco de Gama Voltaire
7
D (d)
Pronounced de as in Spanish and in English. (Ginamitlang sing de subong sa Kinatsila
kag sa Iningles.)
It is added with y to form dy as substitute for the English j. (Ginadugangan sang y sa pagbanhay
sang dy bilang salili sang Iningles j.)

Hilgaynon English Hiligaynon English
dyaging jogging dyoker joker
radya raja haydyak hijack
dyaket jacket dyep jeep
dyunyor junior blak dyak black jack
G (g)
Pronounced ge as the syllable gue in the Spanish word guera. (Ginamitlang ang
bong sang kanla gue sa tinaga nga guera sa Kinatsila.)
a) Used as ligature in lieu of kag to connect two words. (Ginaganmit nga sumpak bilang
us sang kag sa pagpaangot sing duha ka tinaga.)

napulogduha (napulo kag duha) twelve
napuloglima (napulo kag lima) fifteen
napulogsiam (napulo kag siam) nineteen
b) Used as short form of kag by omıtting ka. (Ginagamit bilang malip-ot nga banhays kag sa
paglaktaw sang ka.)
himaya'g kasakit (himaya kag kasakit) heaven and pain/hell
dalaga'g ulitawo (dalaga kag ulitawo) young lady and young man
Ginuo'g Manunobos (Ginuo kag Manunobos) Lord and Savior
kasadya'g kalisod (kasadya kag kalisod) happiness and sorrow
H(h)
Pronounced as English he in head and Spanish je in Jerusalem. (Ginamitlang nga subong
sang he sa tinaga nga head sa Iningles kag sa Kinatsila nga je sa Jerusalem.)
It is used to substitute Spanish g, j and x (Ginagamit nga salili sa Kinatsila nga g.)
g- heneral general general
henerasyon generacion generation
j- habon jabon Soap
husto justo correct/right
kaha caja container/pack
x- Mehikano Mexicano Mexican
8
K (k)
Pronounced as English k and Spanish que. (Ginamitlang nga subong sa Iningles sa Kinatsila nga
que)
a) K is used to substitute Spanish c. (Ang k ginagamit nga salili sang Kinatsila nga c.);
kanta canta Song
kodigo codigo code
kontador contador water/electric meter
kultora cultura culture
kutsilyo cuchillo knife
Kristo Cristo Christ
b) As substitute to Spanish que. (Bilang salili sa Kinatsila nga que.)
Kaha queja to accuse
Alkila alquela rental
kerida querida mistress/beloved/dear
kebrada quebrada deficiency in measurement
(c) As substitute to English ch. (Bilang salili sa Iningles nga ch.)
English Hiligaynon English Hiligaynon
Christmas krismas chemical kemikal
cholera kolera technician teknisyan
chorus korus cholesterol kolesterol
(d) S is added after k to form ks to substitute for English x. (Ang s ginadugang sa k
pagbanhay sang ks bilang salili sa Iningles nga x.)
Hiligavnon English Hiligavnon English
taksi taxi boksing boxing s
aksopon saxophone ekstensyon extension
L(l)
Pronounced ile with hard i sound in the first syllable. (Ginamitlang sang ile nga ma matig-a nga i
sa nahauna nga kunla)
(a) Added with y to form ly to substitute to Spanish ll. (Ginadugangan sang y sa pagbanhay sang
ly bilang salili sa Kinatsila nga ll.)
Spanish English Hiligaynon
kalye calle street
galyera gallera cockpit
bombilya bombilla electric bulb
9
lyabe llave key

lyamar llamar to call
kusinilya cucinilla kitchenette
Note: The Spanish is sometimes substituted with y in adopted Spanish word patimaan: Ang
Kinatsila nga ll kon kaisa ginasalilihan sang y sa inayop nga mga tinaga Kinatsila.)
Spanish English Hiligaynon
kabayo caballo horse
sebuyas cebollas onion
siya silla chair
M (m)
Pronounced ime with hard sound į-sound in the first syllable. (Ginamitlang sang mga may matig-
a nga tunog sang i sa nahauna nga kunla.)
a) M is sometimes used as ligature to connect words ending in vowels with other begin with
consonants b and p. (Ang m ginagamit kon kaisa bilang isa ka sumpa pagpahiangot sang mga
tinaga nga nagahingapos sa patingog upod sa nagapamuno katingog b kag p.)
duhambilog (duha ka bilog) two pieces
tatlumbogkos (tatlo ka bugkos) three bundles
pitumpona (pito ka puna) seven parcels
sampihak (isa ka pihak) one piece
walumbolig (walo ka bulig) eight bunches
Note: In the above given examples, non-glottal o in tatlo, pito and walo is substituted with u to
connect two words. It is also used to shorten them. (Patimaan: Sa ginapanghalimbawa sa
ibabaw ang indi kug-ong nga o sa tatlo, pito kag walo ginpang-ilisan sang u sa pagpahiangot sing
duha ka mga tinaga. Ginagamit man sa pagpalip-ot sa ila.)
N(n)
It is pronounced ine with hard i-sound in the first syllable. (Ginamitlang sang ine nga may matig-
a nga tunog sang i sa nahauna nga kunla.)
(a) It is added with y to form ny as substitute to Spanish f. (Ginadugangan sang pagbanhay sang
ny bilang salili sa Kinatsila nga ñ.)
ninyo niño male child
senyorita señorita young lady
karinyo cariño caress
anyo añio year
punyal puñal sharp pointed knife
banyo baño bathroom
danyos dañios damages
ermitanyo hermitafioo hermit
10
(b) N is used as ligature in lieu of ka in connecting the cardinal numeral word isa with o words
beginning in d, l, s and t to compound words and for euphony. (Ang n ginagamit bilang sumpak
sa pagpahiangot sang pang-isip isa upod sa iban nga mga tinaga nagapamuno sa d, l, s kag t sa
pag-apid sang mga tinaga kag sa tunogyom.)
sandupa (isa ka dupa) one arm's length
sanlibo (isa ka libo) one thousand
sansipi (isa ka sipi) one bunch
santangkas (isa ka tangkas) one pile
NG (ng)
Pronounced nge with soft e sound, but harder when followed by i as in ngipon (tooth)
Ngislu, gum), lingi (turning head in slanting position), etc. (Ginamitlang sang nge, may mahumok
nga tunog sang e, apang matig-a kon ginasundan sang i subong sa ngipon, ngislu,lingi.
NG is used as ligature instead of ka to connect cardinal numerals ending in vowel with
nouns or verbs beginning with vowels or consonants g, h, k, m, n. ng. r, s, and y. (Ang
NG ginagamit nga sumpak tigaylo sang ka sa pagpahiangot sang pang-isip nga nagahingapos
sa patingog upod sa mga pangalan kag likga nga nagapamuno sa patingog ukon sa mga
katingog g, h, k, m, n, ng, l, s, kag y)
(a) With nouns or verbs beginning with vowels. (Upod sa mga pangalan kag mga likga nga
nagapamuno sa mga patingog.)
duhang-angkab (duha ka angkab) two bites
limang-utod (lima ka utod) five cuts/parts
tatlong-isda (tatlo ka isda) three fishes
(b) With nouns or verbs beginning with consonants. (Upod sa mga pangalan ukon mga likga nga
nagapamuno sa mga katingog.)
sanggatos (isa ka gatos) one hundred
duhangguray (duha ka guray) two slices
tatlonggupod (tatlo ka gupod) three pieces
h- sanghakop (isa ka hakop) one scoop
duhanghalok (duha ka halok) two kisses
tatlonghanot (tatlo ka hanot) three lashes
k- duhangkagat (duha ka kagat) two bites
limangkudot (lima ka kudot) five pinches
pitongkarus (pito ka karus) seven scratches
mlimangmakmak (lima ka makmak) five lashes
duhangmumo (duha ka mumo) two kisses
tatlongmuging (tatlo ka muging) three pollen grains
duhangnagnag (duha ka nagnag) two washings with antiseptic
tatlongngurob (tatlo ka ngurob) three growls
limangnusnos (lima ka nusnos) five scrubbings
11
sangngisi (isa ka ngisi) a malicious smile

tatlongngipon (tatlo ka ngipon) three teeth
limangnguyngoy (lima ka nguyngoy) five sobs
sangrabrab (isa ka rabrab) one slit
tatlongruwang (tatlo ka ruwang) three rows
duhangraginit (duha ka raginit) two creakings
sangsaga (isa ka saga) one bundle/bunch
duhangsukol (duha ka sukol) two measures
tatlongsiplat (tatlo ka siplat) three furtive glances
duhangyupok (duha ka yupok) two dimples
sangyumo (isa ka yumo) one subdued smile
limangyudyod (lima ka yudyod) five draggings
In some cases, 'ng is added to common nouns for reason of euphony, but does not stand for ng
(contraction of ang) nor for ng (contraction of nga). (Sa pila ka mga bagay, ang 'ng ginadugang sa
kinaandan nga mga pangalan agud manginmayu pamatian, apang wala nagasigal-i sa ‘ng
(ginpalip-ot nga ang) ukon sa ng' man (ginapalip-ot nga nga).
'ng (ang)
tunga'ng gab-i ukon tungang gab-i (tunga ang gab-i) midnight
udto'ng adlaw (udto ang adlaw) noon
ng' (nga)
nadulang'kalipay (nadula nga kalipay) lost happiness
ukon nadulang kalipay
kailong'anak (kailo nga anak) pitiful child
Nahaunang' Ginang (Nahauna nga Ginang) First Lady
ukon Nahauna nga Ginang
ikaduhang’ hubon (ikaduha nga hubon) second group
ukon ikaduhang hubon
P (p)
It is pronounced as Spanish and English p. (Ginamitlang nga subong sang p sa Kinatsila kag
Iningles.)
a) It is used to substitute Spanish and English f. (Ginagamit nga salili sa Kinatsila kag Iningles f)
Examples: Mga halimbawa:)
Pilipinas Filipinas Philippines
punerarya funeraria funeral parlor
punda funda pillow case
(b) E in Spanish and in English proper nouns should not be substituted with p. (Ang
Kinatsila ag Iningles nga kinaugalingon nga mga pangalan dili dapat salilihan sang
Example:(Mga halimbawa:)
Felipe Felipe Felipe
12
Fe Fe Fe
R(r)
It is pronounced ire with hard į sound in the first syllable. (Ginamitlang sing ire nga may matig-a
nga tunog sang i sa nahauna nga kunla.)
For euphoric utterance of Hiligaynon words, r is sometimes used as substitute for the last
syllable when a suffix is added. (Tuhoy sa mayuyom nga pagtusngaw sang Hiligaynon nga mga
tinaga, ang r ginagamit kon kaisa nga tal-us sang d sa hingapusan nga kunla dugangan sang
ulipik.)
Examples (Mga halimbawa:)
halad halaran badbad badbaron
buklad buklaran matuod matuoron
tumod tumoron lubad lubaron
lubid lubiron tungkad tungkaron
In adding suffix non to a noun to form an adjective, the d at the end of the root word should not
be substituted by r. (Sa pagdugang sang ulipik non na isa ka pangalan agod mabanta ang tigsari,
ang d sa katapusan sang tinagang gamot indi dapat salilihan sang r.)
bukid bukidnon sulod sulodnon
Syudad syudadnon puod puodnon
S(s)
It is pronounced ise with hard e sound in the first syllable. (Ginamitlang sang ise nga may matig-
a nga tunog sang e sa nahauna nga kunla.)
(a) As a substltute to Spanish c when this is followed by e or i. (Bilang salili sa Kinatsila kon ini
ginasundan sang e ukon i).
sentimos centimos centavos
sentral central central
sintas cintas films, laces, ribbons
(b) As a substitute to English z. (Bilang salili sa Iningles z.)
sigsag zigzag sero Zero
As a combining letter to t to form ts as a substitute to Spanish ch. (Bilang inog-apid sa tigbato sa

t agod mabanhay ang ts bilang salili sa Kinatsila ch.)
tsinelas chinelas slippers
mutsatso muchacho male servant
matso macho male, macho, verile, he-man
tsokolate chocolate chocolate
13
deretso derecho straight ahead/right

otso ocho eight
letson l echon roasted
Together with letter y s is a substitute for letters si and ti in adopted foreign word
(Kaupod sa tigbato nga y, and s salili sa mga tigbato nga si kag ti sa inayop nga dugyot mga
tinaga.)
Examples: (Mga halimbawa)
ekstensyon extension koronasyon coronation
irigasyon irrigation pasyon passion
T(t)
It is pronounced as in Spanish and English te. (Ginamitlang sang te sa Kinatsila kag Iningles.)
As a combining letter to s to form ts as a substitute to Spanish/English ch. (Bilang apid nga
tigbato sa ş agod mabanhay ang ts bilang salili sa Kinatsila/Iningles ch.)
tsapa chapa badge
tsokolate chocolate chocolate
tsismoso-a chismoso-a gossip/gossip-monger
tsaleko chaleco vest
W (w)
It is pronounced as in English we. (Ginagamit subong sa Iningles we.)
(a) As a substitute for Spanish o. (Bilang salili sa Kinatsila nga o.)
karabaw carabao water buffalo
weste oeste west
b) As a substitute for adjacent u and h in the process of suffixation. (Bilang salili sa magkatambi
nga u kag h kon maghimu sang ulipik.)
Kalaywan (kalayuhan) to build a fire
salaywan (salayuhan) place for any activity,
front/backyard
digamwon (digamuhon) to cook
gamwonn (gamuhon) to create trouble
baywon (bayuhon) to pound
Note: The substitution ofw for uh is done for syncopation and for euphony. (Patimaan: Ang
pagsalili sang w sa uh ginahimu sa buhin-tunga kag tunogyom.)
14
Y (y)
It is pronounced as in English ye. (Ginamitlang subong sang ye sa Iningles.)
(a) As substitute for Spanish triagraph hie in syllables beginning with consonant h. (Bilang
salili sang Kinatsila nga tatlongigbato hie sa mga kunla nga nagapamuno sa katingog
yero hiero galvanized iron sheet
yelo hielo ice
(b) As a substitute for adjacent letters į andh in the process of suffixation. (Bilang salili sa
magkatambi nga mga tigbato i kag h kon maghimu sang ulipik.)
alagyan (alagihan) passage
haligyan (haligihan) to put post
pabilyan (pabilihan) to put a price
(c) As a short form of particle sing/sang. (Bilang malip-ot nga banhay sang kagipi sang sang.)
Examples: Mga halimbawa:)
wala'y kaluoy (wala sing kaluoy) without pity
nakahimo'y sala (nakahimu sang sala) has committed wrong
madamo'y handom (madamu sang handom) has many aspirations
(d) As a ligature to connect two words together. (Bilang isa ka sumpak sa pagpahiangot sing
duha ka tinaga.)
Tatloykunla (tatlo ka kunla) three syllables
Duhaybunga (duha ka bunga) two fruits
limaysanga (lima ka sanga) five branches
Elaborate
Give 5 hiligaynon words that begin with:
a) Aa a) Oo
b) Uu c) Ee
d) Ii e) Mm
f) Rr g) Ll
h) Tt i) Bb
15
Evaluate
Give your own example/s for each.

1) 2 Words with soft o sound
2) 3 Words with soft e sound
3) 2 Words with hard i sound
4) 1 Word with k as substitute to English ch
5) 2 Words with t as a combining letter to s to form ts as a substitute to Spanish/English ch
6) 2 Words with s as substitute to English z
7) 1 Word with y as a short form of particle sing/sang
8) 1 Word with y as substitute for Spanish triagraph hie in syllables beginning with consonant h
9) 2 words with s as a substitute to Spanish c when this is followed by e or i
10) 2 words with i as a transitive verbal prefix
16

EDMOTO 4th Topic

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EDMOTO 4th Topic

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Topic 4: ANG KATIGBATUHAN (ALPHABET)

4. ANG KATIGBATUHAN (ALPHABET)

List down the following:

Try to produce the sound of the following:

KATINGOG (Consonant) - B, D, G, H, K, L, M, N, NG, P, R, S, T, W, Y

Ang Katigbatuhan (The Alphabet)

Pagmitlang kag Paggamit

Sang mga Patingog (Of Vowels)

b) As a passive verbal suffix. (Bilang isa ka mapalubsanon nga ulipik likgan-on.)

imo (yours/your-singular) ninyo (yours/your-plural) pito (whistle)

(b) With strong sound. (May matigdas nga tunog.)

Examples: (Mga halimbawa:)

Sang mga Katingog (Of Consonants)

Examples: (Mga halimbawa:)

Examples: (Mga halimbawa:)

lyabe llave key

sangngisi (isa ka ngisi) a malicious smile

As a combining letter to t to form ts as a substitute to Spanish ch. (Bilang inog-apid sa tigbato sa

deretso derecho straight ahead/right

Give 5 hiligaynon words that begin with:

Give your own example/s for each.

You might also like