ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΩΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020
Ὑπεύθυνος σύνταξης Ἱερ/χος Εὐθύμιος
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΔΙΚΟΥ ΚΡΙΤΟΥ
(Λουκᾶ κεφ. ΙΗ´, 1-8)
Ὑπάρχουν ἐργασίες καὶ ἀσχολίες,
οἱ ὁποῖες θεωροῦνται περισσότερο
εὐγενεῖς καὶ τιμητικὲς ἀπὸ ἄλλες
κοινὲς καὶ βάναυσες. Ὁ ἐπιστήμονας,
παραδείγματος χάρη, ποὺ ἀσχολεῖται
στὴν ἔρευνα τῶν ποικίλων κλάδων τῆς
γνώσεως καὶ τῆς ἐπιστήμης, ἢ ὁ καλ-
λιτέχνης, θεωροῦνται ὅτι ἐξασκοῦν
ἔργο ἀνώτερο ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ κοινοῦ
τεχνίτη.
Ὑπάρχουν τίτλοι τιμητικοὶ καὶ
ἀξιώματα ἐπιφανῆ, τὰ ὁποῖα ὑποτί-
θεται ὅτι ἐξυψώνουν τὸν ἄνθρωπο σὲ
ὑψηλότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἐπίπεδο.
Ἀλλ᾽ οὔτε ὅλοι ἔχουν τὰ προσόντα καὶ
τὰ μέσα νὰ γίνουν ἐπιστήμονες, ἢ ν᾿
ἀνεβοῦν σὲ ἀξιώματα μεγάλα, οὔτε
εἶναι αὐτὰ πράγματι τὰ εὐγενέστερα
καὶ ὑψηλότερα ἔργα, ἀπὸ ὅσα ὁ ἄν-
θρωπος ἐργάζεται στὴ γῆ. Διότι
ὑπάρχει ἄλλο ἔργο καὶ ἄλλη ἀσχολία
ἱερὴ καὶ εὐγενέστερη, στὴν ὁποία ὅλοι
ἀνεξαιρέτως μποροῦμε καὶ πρέπει νὰ
ἀσχολούμαστε. Τὸ ἔργο καὶ ἡ ἀσχολία
αὐτὴ εἶναι ἡ προσευχή! «Ἀγγέλων
ἔργο ἡ προσευχή, ὑπεραίρουσα καὶ
τὴν ἐκείνων ἀξίαν», λέει ὁ ἅγιος Ἰω.
ὁ Χρυσόστομος. Ὑπάρχει ἀξίωμα καὶ
προνόμιο, τὸ ἐξοχώτερο καὶ τιμητικό-
τερο ὅλων τῶν ἐπιγείων, στὸ ὁποῖο
ὅλοι μποροῦμε νὰ φθάσουμε. Καὶ τοῦτο
εἶναι ἡ προσευχή! Διότι «ἡ προσευχὴ
ἱερουργεῖ καὶ τελεσιουργεῖ τὴν τοῦ
ἀνθρώπου πρὸς τὸ θεῖον ἀνάτασίν τε
καὶ ἕνωσιν», λέει ὁ θεολόγος Γρηγό-
ριος.
1
Καὶ ἐπειδὴ τέτοια ἀξία ἔχει ἡ προ-
σευχή, ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός, ὁ Κύριος
ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, πολλὲς φορὲς
δίδαξε πόσο σπουδαῖο εἶναι τὸ καθῆκον
τῆς προσευχῆς καὶ ὑπέδειξε ἰδιαίτερη
γιὰ μᾶς προσευχὴ -τὴν περίφημη
Κυριακὴ προσευχή, δηλαδὴ τὸ Πάτερ
ἡμῶν- παρέστησε καὶ μὲ ὡραία παρα-
βολὴ τὴν ἀνάγκη τῆς προσευχῆς, καὶ
μάλιστα τῆς ἐπιμόνου προσευχῆς. Ἡ
παραβολὴ αὐτὴ εἶναι ἡ λεγόμενη
«παραβολὴ τοῦ ἀδίκου κριτοῦ», ἢ
«παραβολὴ τῆς ἐπιμόνου» χήρας καὶ
αὐτὴν θὰ ἀναπτύξουμε τώρα διότι πρέ-
πει νὰ κατανοήσει κάθε Χριστιανὸς τὴν
ἀξία τῆς προσευχῆς -καὶ μάλιστα τῆς
ἐπιμόνου προσευχῆς- τὴν ὁποία, δυ-
στυχῶς, πολλοὶ τόσο λίγο γνωρίζουμε
καὶ τόσο λίγο ἐκτιμοῦμε.
Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς προσευχῆς.
Οἱ πρῶτες λέξεις, μὲ τὶς ὁποῖες ὁ
Εὐαγγελιστὴς μᾶς εἰσάγει στὴ διή-
γηση τῆς παραβολῆς, εἶναι σπουδαι-
ότατες, διότι σύντομα ἐκθέτουν μία
μεγάλη ἀλήθεια, ἕνα ὠφελιμότατο κα-
θῆκον, τὴν ἀνάγκη τῆς προσευχῆς τῆς
ἐπιμόνου. Ἰδοὺ οἱ λέξεις αὐτές: «Ἔλεγε
δέ (ὁ Κύριος) καὶ παραβολὴν αὐτοῖς
(τοῖς μαθηταῖς) πρὸς τὸ δεῖν πάντοτε
προσεύχεσθαι καὶ μὴ ἐκκακεῖν» (Λουκᾶ
ΙΗ´,1). Δηλαδὴ ἐπέστησε τὴν προσοχὴ
τῶν μαθητῶν καὶ σὲ ἰδιαίτερη παρα-
βολή, γιὰ νὰ τοὺς διδάξει ὅτι εἶναι
ἀνάγκη πάντοτε, διαρκῶς καὶ μὲ
ἐπιμονή, νὰ προσεύχονται καὶ νὰ μὴν
ἀποκάμουν, νὰ μὴ χάνουν τὸ θάρρος
καὶ τὴν ἐλπίδα τους, ἐπειδὴ βλέπουν
ὅτι ἀκόμη δὲν ἔλαβαν ἐκεῖνο ποὺ
ποθοῦν καὶ ζητοῦν ἀπὸ τὸν Θεό.
«Πρὸς τὸ δεῖν πάντοτε προσεύ-
χεσθαι», ὅτι εἶναι ἀνάγκη πάντοτε νὰ
προσευχόμαστε. Μαρτυρεῖ τὴν ἀνάγκη
αὐτὴ πρωτίστως ἡ ἱστορία τοῦ ἀνθρώ-
που, ἡ ἱστορία ὅλων τῶν λαῶν, ἡ ὁποία
παρουσιάζει καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς
ἄγριους νὰ προσεύχονται σὲ κάποια
θεότητα, καὶ ἀποδεικνύει ὅτι ἄνθρω-
πος, ποὺ ἔπαυσε νὰ προσεύχεται, ἔχει
πλέον ἐκφυλισθεῖ· ἔχει χάσει κάθε
στοιχεῖο ἀνθρώπινο καὶ μεταβλήθηκε
σ᾽ ἕνα παράδοξο καὶ τερατῶδες φαινό-
μενο.
Ἀνεβαίνουμε στὴ ρίζα τοῦ ἀνθρώπι-
νου γένους, στοὺς πρωτοπλάστους καὶ
παρατηροῦμε ὅτι, παρόλο ποὺ ἔπεσαν
ἀπὸ τὴν εὐτυχῆ ἐκείνη κατάσταση τοῦ
Παραδείσου, ἡ ὁποία ἦταν διαρκὴς
προσευχὴ καὶ διαρκὴς ἐπικοινωνία καὶ
ἐξάρτηση ἀπὸ τὸν Δημιουργό, ἐν τού-
τοις αἰσθάνονται ἀπαραίτητη τὴν ἀνά-
γκη τῆς προσευχῆς, διὰ τῆς ὁποίας θὰ
διατηροῦσαν κάποια ἐπικοινωνία μὲ
τὸν Θεό. Σ᾽ αὐτά, λοιπόν, τὰ πρόθυρα
τοῦ Παραδείσου στήθηκε θυσιαστήριο,
κοντὰ στὸ ὁποῖο τὰ δύο πρῶτα παιδιά
τους, ὁ Ἄβελ ὁ ἀθῶος καὶ δίκαιος, ἀλλὰ
καὶ ὁ Κάϊν ὁ φθονερὸς καὶ κακόδουλος,
προσεύχονται. Γιὰ νὰ μὴ ἐκτεινόμαστε
σὲ παραδείγματα λαῶν εἰδωλολατρι-
κῶν, οἱ ὁποῖοι προσεύχονταν μέν -
ἀπόδειξη τούτου τρανὴ εἶναι τὸ πλῆθος τῶν ναῶν
τῶν εἰδώλων, ποὺ φέρει στὴν ἐπιφάνεια ἡ σκα-
πάνη τῶν ἀρχαιολόγων-ἀλλὰ δυστυχῶς
προσεύχονταν ὄχι στὸν ἀληθινὸ Θεό,
ἂς ρίξουμε ἕνα περαστικὸ βλέμμα στοὺς
προσκυνητὲς τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Καὶ
θὰ δοῦμε τοὺς μεγάλους ἐκείνους Πα-
τριάρχες, τὸν Ἀβραάμ, τὸν Ἰσαὰκ, τὸν
2
Ἰακώβ, ὄχι ἁπλῶς νὰ προσεύχονται,
ἀλλὰ διὰ τῆς προσευχῆς νὰ λύνουν
ὅλες τὶς ὑποθέσεις τοῦ βίου τους. Θὰ
δοῦμε τὸν Μωϋσή, τὸν σοφό, τὸν πε-
παιδευμένο, τὸν ἀναθρεμμένο στὰ βα-
σιλικὰ τοῦ Φαραὼ ἀνάκτορα ὡς πρί-
γκηπα, ὄχι ἁπλῶς νὰ προσεύχεται, ἀλ-
λὰ νὰ μὴν ἀνέχεται νὰ στερεῖται ὁ λαὸς
τόπου προσευχῆς καὶ λατρείας, οὔτε σ᾽
αὐτὴν τὴν ἔρημο καὶ γι᾽ αὐτὸ ἔκανε τὸν
πολυτελὴ ἐκεῖνον κινητὸν ναόν, τὴν
Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου, γιὰ νὰ λατρεύει
ὁ ὁδοιπορῶν λαὸς τὸν Θεόν. Διότι ἐὰν
τὸ μάννα, τὸ ὁποῖο διὰ τῆς προσευχῆς
τοῦ Μωϋσῆ ἔριχνε ὁ Θεός, ἦταν ἀπα-
ραίτητο γιὰ νὰ τραφεῖ καὶ νὰ ζήσει ὁ
λαὸς ἐκεῖνος, ἦταν ἐπίσης ἀπαραίτητος
ἡ προσευχή, ποὺ συνδέει τὴν ψυχὴν μὲ
τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς, μὲ τὸν Θεό.
Θὰ δοῦμε τὸν Δαβίδ, τὸν ἔνδοξο
ἐκεῖνο βασιλιὰ τοῦ Ἰσραήλ, νὰ προσεύ-
χεται μὲ πολὺ ζῆλο καὶ ἀφοσίωση, μὲ
θέρμη καὶ ἐνθουσιασμό, ποὺ ἐκχειλίζει
στοὺς λυρικούς, στοὺς θαυμασιωτά-
τους καὶ θεοπνεύστους ἐκείνους ψαλ-
μούς του, τοὺς ὁποίους συχνὰ μὲν
ἀκοῦμε στὴν ἐκκλησία, ἀλλὰ δὲν προ-
σέξαμε ἴσως τὴν ἀξία τους. Λέξεις,
ὅπως οἱ ἀκόλουθες, ἐκφράζουν τὸν
πόθο, τὴν χαρά, τὴν τέρψη τοῦ Δαβὶδ
προσευχομένου: «Εὐφράνθην ἐπὶ τοῖς
εἰρηκόσι μοι, εἰς οἶκον Κυρίου πο-
ρευσόμεθα», «Σκίρτησα ἀπὸ χαρὰ καὶ
ἀγαλλίαση, ὅταν, ἐνῶ βρισκόμουν σὲ
“ξένη χώρα”, μερικοὶ προσκυνητὲς μοῦ
εἶπαν· θὰ πορευθοῦμε τώρα στὸν ναὸ
τοῦ Κυρίου». Καὶ πάλιν «Ἐπιποθεῖ
καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς
αὐλὰς τοῦ Κυρίου» Φλέγεται ἡ ψυχή
μου ἀπὸ τὸν πόθο, λυώνει ἀπὸ τὴν
ἐπιθυμία νὰ βρεθεῖ στὶς αὐλὲς τοῦ Κυ-
ρίου (Ψαλ. ΡΚΑ´,1. ΠΓ´,3). Θὰ δοῦμε τὸν
Σολομῶντα νὰ κτίζει τὸν περίφημο
Ναό, τὸ θαῦμα ἐκεῖνο τῆς τέχνης, τὸ
ὁποῖο πρὸ τριῶν περίπου χιλιάδων
ἐτῶν στόλιζε τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ χρη-
σίμευε ὡς σύνδεσμος μεταξὺ Θεοῦ καὶ
ἀνθρώπου. Θὰ δοῦμε τὴ ζωὴ ὅλων ἀνε-
ξαιρέτως τῶν ἁγίων ἀνδρῶν νὰ εἶναι
συνυφασμένη μὲ τὴν προσευχὴ ὅπως
τὸ στιμόνι μὲ τὸ ὑφάδι. Θὰ δοῦμε αὐτὸν
τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, τὸν Χριστό, νὰ προ-
σεύχεται· τί λέω; ὄχι ἁπλῶς νὰ προ-
σεύχεται, ἀλλὰ νὰ διανυκτερεύει ἐν τῇ
προσευχεῖ τοῦ Θεοῦ (Λουκᾶ ΣΤ´,12) καὶ ν᾿
ἀναπέμπει δεήσεις καὶ ἱκεσίες (Ἑβρ. Ε´,7)
πρὸς τὸν οὐράνιο Πατέρα Του ὑπὲρ
ἡμῶν τῶν ἐνόχων καὶ ἀπολωλότων,
τοὺς ὁποίους ἦλθε νὰ σώσει.
«Πρὸς τὸ δεῖν πάντοτε προσεύ-
χεσθαι»· εἶναι ἀνάγκη πάντοτε νὰ προ-
σευχόμαστε, λέει ὁ Κύριος. «Ὄχι», μᾶς
λένε μερικοὶ δοκησίσοφοι καὶ δηλητη-
ριασμένοι ἀπὸ τὴν ἀπιστία· μόνο οἱ κοι-
νοὶ ἄνθρωποι, οἱ μικροὶ καὶ ἀμαθεῖς,
θεωροῦν ἀνάγκη νὰ προσεύχονται».
Καὶ ὅμως ἡ πραγματικότητα βεβαι-
ώνει ὅτι πλανῶνται οἰκτρά. Διότι κα-
νεὶς ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἀνεξάρτητος,
ἐπαρκὴς σ᾽ ὅλες τὶς ἀπαιτήσεις τῆς
ζωῆς του, καὶ ἀπαλλαγμένος ἀπὸ ἀνά-
γκες. Κανεὶς ἄνθρωπος, οὔτε οἱ ἄγγε-
λοι δὲν εἶναι ἀνεξάρτητοι· καὶ γι᾽ αὐτὸ
οἱ ἄγγελοι διαρκῆ καὶ ἀκατάπαυστον
ἀναπέμπουν τὸν τρισάγιον ὕμνον πρὸς
τὸν Θεό, «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος
Σαβαώθ», κραυγάζοντες. Ὅσοι δὲν πα-
ραδέχονται τάχα ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι
ἀμεσώτατη ἀνάγκη τῆς ψυχῆς καὶ
εἰρωνεύονται τοὺς προσευχομένους,
προσεύχονται καὶ αὐτοί. Ἐδῶ εἶναι τὸ
παράδοξο. Προσεύχονται, ὄχι ὅταν ὁ
βίος τρέχει ὁμαλά, ὅταν καὶ ὑγεία καὶ
πλοῦτος καὶ ἀνέσεις καὶ ἀπολαύσεις
εἶναι στὴ διάθεσή τους. Ἀλλ᾽ ὅταν αἰφ-
νίδια, μετὰ τὶς εὐτυχισμένες μέρες
τους, ἀνατείλουν καὶ μέρες θλίψεων
καὶ δακρύων, ὅταν βρεθοῦν ἐνώπιον
3
ἀντίθετων περιστατικῶν, κατὰ τὰ
ὁποῖα οὔτε ἡ δική τους μεγάλη τάχα
προσωπικότητα, οὔτε ἄλλος ἄνθρωπος,
οὔτε ἄλλη ἐπίγειος δύναμη εἶναι ἱκανὴ
νὰ τοὺς θεραπεύσει καὶ νὰ τοὺς σώσει,
τότε συντρίβουν τὸ ἐγώ τους, ταπει-
νώνονται, σπεύδουν πρὸς Ἐκεῖνον, τὸν
ὁποῖο ἕως χθὲς ἀρνοῦνταν. Αἰσθάνο-
νται βαθυὰ τώρα ὅτι ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸν
ὕψιστο ἐξαρτῶνται καὶ Αὐτοῦ ἐπικα-
λοῦνται τὴν βοήθεια.
Ὁ ἀναγνώστης θὰ ἔχει τὴν ὑπομονὴ
νὰ ἀναγνώσει ἕνα ἱστορικὸ γεγονός,
ποὺ βεβαιώνει ὅτι καὶ αὐτοὶ ἀκόμη οἱ
ἄπιστοι αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκη σὲ δύ-
σκολες περιστάσεις νὰ προσευχηθοῦν.
Ὁ Βόλνεϋ, ἕνας ἄπιστος, ποὺ διαφήμιζε
ἀρκετὰ τὸ ὄνομά του μὲ συγγράμματα
τῆς ἀπιστίας, τὰ ὁποῖα κυκλοφόρησε,
ὄχι μόνο δὲν προσεύχονταν, ἀλλὰ ὑπο-
στήριξε σ᾽ ἕνα βιβλίο του («Ἡ κατήχησις
τοῦ Γάλλου πολίτου»), ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι
ἀπώλεια χρόνου. Καὶ ὅμως ἦλθε περί-
σταση, κατὰ τὴν ὁποία ἀναγκάστηκε
καὶ αὐτὸς νὰ γνωρίσει καλὰ τὴ δύναμη
καὶ τὴν ἀξία τῆς προσευχῆς. Διότι τα-
ξίδευε κάποτε ἀπὸ τὴ Χάβρη στὴ Νέα
Υόρκη. Καὶ μία τῶν ἡμερῶν τοῦ ταξει-
διοῦ του σηκώθηκε τρομερὴ τρικυμία,
ποὺ ἀπείλησε νὰ θάψει στὰ βάθη τοῦ
ὠκεανοῦ πλοῖο καὶ ἐπιβάτες. Κατατρο-
μαγμένοι ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἔπεσαν
στὰ γόνατα καὶ μετὰ δακρύων ζητοῦ-
σαν ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴ σωτηρία. Ἀλλὰ δὲν
ὑστέρησε τώρα καὶ ὁ Βόλνεϋ. Γεμᾶτος
φόβο καὶ ἀγωνία, γονάτισε καὶ αὐτὸς
σὲ μιὰ γωνιὰ τοῦ πλοίου καὶ προσευ-
χήθηκε. Ἡ τρικυμία μετὰ ἀπὸ κάποιο
χρονικὸ διάστημα πέρασε καὶ οἱ ταξει-
διῶτες ἀναθάρρησαν. Οἱ γνωστοὶ τοῦ
Βόλνεϋ τὸν πλησίασαν καὶ τὸν ρώτη-
σαν γελῶντας, γιατί ἔχανε τὴν ὥρα του
στὴν προσευχὴ καὶ πῶς δικαιολογεῖται
ἡ τόση ἀντίφαση πρὸς τὸν ἑαυτό του·
πῶς ξέχασε, ὅτι ἡ προσευχὴ δὲν ἔχει
καμία ἀξία. «Φίλοι μου, ἀπάντησε,
μπορεῖ κανεὶς νὰ ἐπαγγέλλεται τὸν
ἄπιστο ἐν καιρῷ γαλήνης, ὅταν κάθε-
ται στὸ σπίτι του· ὄχι ὅμως ὅταν ὁ θά-
νατος παρουσιάζεται ἀδυσώπητος
ἐνώπιόν του».
«Τὸ δεῖν πάντοτε προσεύχεσθαι»
συνέστησεν ὁ Κύριος. Διότι ὁ ἄνθρω-
πος ὑπερέχει ἀπὸ τὰ κτήνη, ὡς λογι-
κὸς καὶ ἐλεύθερος, ἀλλ᾽ ἔχει περισσό-
τερες ἀπὸ ἐκεῖνα ἀνάγκες. Εἶναι γεμᾶ-
τος ἀπὸ ἀνάγκες· ἀνάγκες γιὰ τὸ σῶμα
πολλές, ἀνάγκες γιὰ τὴν ψυχὴ μέγι-
στες. Λέμε μέγιστες ἀνάγκες γιὰ τὴν
ψυχή, διότι τὶς μὲν ἀνάγκες τοῦ σώμα-
τος, τὶς πλέον ἄμεσες τουλάχιστον, τὶς
θεραπεύει ἴσως, ἔστω καὶ ἂν δὲν προ-
σεύχεται, ἐφ᾽ ὅσον ὁ Θεὸς δίνει τὰ
ὑλικὰ ἀγαθὰ σὲ δίκαιους καὶ ἄδικους.
Ἀλλὰ τὶς ἀνάγκες τῆς ψυχῆς εἶναι
ἀδύνατον νὰ τὶς θεραπεύσει χωρὶς νὰ
καταφύγει στὸν Θεὸ διὰ προσευχῆς
θερμῆς καὶ ἐγκαρδίου. Πῶς εἶναι δυνα-
τὸν ν᾽ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν ἐνοχὴ τῆς
ἁμαρτίας, ἐὰν δὲν ζητήσει τὴν σωτηρία
διὰ τῆς προσευχῆς; Ποῖος ὑπῆρξε ἀπὸ
τῆς γεννήσεώς του ἅγιος, ἢ πέρασε
ὅλη του τὴ ζωὴ ἀναμάρτητος ἐκτὸς
μόνον τοῦ Χριστοῦ καὶ ἑπομένως νὰ
μὴν ἔχει ἀνάγκη προσευχῆς διὰ τὴ
συγχώρηση; Ποῖος εἶναι ἐντελῶς ἐλεύ-
θερος ἀπὸ ἠθικὲς ἀτέλειες, ἀπὸ ἐλατ-
τώματα καὶ ἀδυναμίες, ἐντελῶς φωτι-
σμένος καὶ σοφός, ὥστε νὰ μὴν ἔχει
ἀνάγκη νὰ ζητήσει ἀπὸ τὸν Θεὸ φωτι-
σμό, ἐνίσχυση, ἁγιασμό; Ποῖος ἔχει
τόση δύναμη, ὥστε νὰ νικήσει τὸν
ἑαυτό του, νὰ λυτρωθεῖ «ἐκ τοῦ σώμα-
τος τοῦ θανάτου τούτου» (Ρωμ. ζ´,24) καὶ
νὰ μὴ βλαβεῖ ἀπὸ τὸν «ἀντίδικον διά-
βολον, ὅστις ὡς λέων ὠρυόμενος περι-
πατεῖ ζητῶν τίνα καταπίει»; (Α´ Πέτρ.
ε´,8). Μήπως ὑπάρχει ἄλλος ἄνθρωπος
4
ἰσχυρότερος, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ θερα-
πεύσει ὅλες μας τὶς ἀνάγκες; Κανείς,
διότι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὴν ἴδια ἀσθέ-
νεια καὶ τὶς ἴδιες ψυχικὲς ἀνάγκες
ἔχουν. Στὶς θλίψεις τῆς ζωῆς, στὶς
σκοτεινὲς ἐκεῖνες μέρες, ποὺ συσσω-
ρεύουν τόσα μαῦρα σύννεφα στὸν
ὁρίζοντα τῆς ψυχῆς μας καὶ ἀπειλοῦν
πλῆρες ναυάγιο καὶ καταποντισμό·
στὶς περιστάσεις αὐτές, κατὰ τὶς
ὁποῖες καμία ἀνθρώπινη βοήθεια δὲν
εἶναι ἀποτελεσματική -οὔτε γονεῖς,
οὔτε ἀδελφός, οὔτε σύζυγος, οὔτε
ἰατρός, οὔτε φάρμακα, οὔτε χρήματα,
οὔτε ἀξιώματα- ποῦ ἀλλοῦ θὰ καταφύ-
γει ὁ πάσχων καὶ πονῶν, εἰμὴ στὸν
μόνο παντοδύναμο Θεό, στὸν Σωτῆρα
τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος;
Ἀλλὰ δὲν χρειάζεται νὰ ἐκταθοῦμε
περισσότερο γιὰ νὰ ἐννοήσει ὁ ἀναγνώ-
στης πόσο βαθιὰ ἔννοια ἔχει ἡ φράση
ἐκείνη τοῦ Κυρίου ὅτι «δεῖ πάντοτε
προσεύχεσθαι», ὅτι πρέπει πάντοτε νὰ
προσευχόμαστε. Διότι ὁ ἄρτος μας ἡ
ζωὴ τοῦ σώματος, ἡ ζωὴ τῆς ψυχῆς, ἡ
συγχώρηση, ἡ εἰρήνη ἡ πολύτιμη, ἡ
ὑπομονὴ ἡ ἀνεκτίμητη, ὁ πλοῦτος τῶν
ἀγαθῶν, ἡ χάρη ἡ θεία, δίδεται ἀπὸ τὸν
Θεὸ κατόπιν προσευχῆς. Ἕνας διάση-
μος ἰατρός, ὁ σὲρ Ἀνδρέας Κλάρκ, πρό-
εδρος τοῦ βασιλικοῦ Κολλεγίου τῶν
ἰατρῶν τοῦ Λονδίνου, ποὺ γνώριζε
καλὰ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει σῶμα καὶ
ψυχή, ἔγραφε πρὸ ὀλίγων ἐτῶν: «Δὲν
ἀξίζει, λένε, ἡ προσευχή; Ἡ προσευχὴ
εἶναι ἰσχυρότερη ἀπὸ τὴν ἰατρική· ἡ
προσευχὴ εἶναι ὁ θεμέλιος καὶ ἀκρογω-
νιαῖος λίθος τῆς ἀγάπης. Ἡ προσευχὴ
εἶναι παντοδύναμη!» Μὲ λίγες λέξεις:
ὅπως τὸ σῶμα δὲν μπορεῖ νὰ ζήσει χω-
ρὶς νὰ ἀναπνέει, κατὰ παρόμοιο τρόπο
καὶ ἡ ψυχὴ δὲν μπορεῖ νὰ ζήσει πνευμα-
τικῶς, χωρὶς νὰ προσεύχεται.
Ἡ περὶ ἐπιμόνου προσευχῆς πα- Γιὰ κάθε βεβαίως θέση εἶναι ἐπικίν-
ραβολή. δυνος ἕνας τέτοιος χαρακτῆρας, ἀλλὰ
Ἀλλὰ δὲν ἀρκεῖ ἁπλῶς νὰ προσεύ-
χεται ὁ Χριστιανός. Πρέπει καὶ νὰ
«μὴν ἐκκακεῖ», δηλαδὴ νὰ μὴ ἀποκά-
μνει ποτὲ προσευχόμενος, νὰ μὴ παύει
ἀπὸ τοῦ νὰ ζητεῖ ὅ,τι τοῦ χρειάζεται,
νὰ ἐπιμένει μέχρι νὰ λάβει· διότι ἔχει
μεγάλη δύναμη ἡ ἐπίμονη παράκληση,
ἡ ἐγκαρτέρηση στὴν προσευχή. Καὶ
γιὰ νὰ ἀποδείξει πόση δύναμη ἔχει ἡ
ἐπίμονη προσευχή, δίδαξε ὁ Κύριος τὴν
ἀκόλουθη παραβολή, ἡ ὁποία ἀποδει-
κνύει ὅτι ἡ ἐπιμονὴ κάμπτει ἀκόμη καὶ
ἀνθρώπους σκληρούς, ποὺ δὲν ἔχουν
καμία ἀγαθὴ διάθεση στὴν ψυχή τους.
Ὁ χαρακτὴρ τοῦ κριτοῦ. Ὁ Κύριος
ἀρχίζει τὴν παραβολὴ χαρακτηρίζο-
ντας μὲ λίγες λέξεις τὸν σκληρὸ ἄν-
θρωπο, τὸν ὁποῖο ἡ ἐπίμονη παρά-
κληση ἔκαμψε. «Κριτής, λέει, ἦν ἔν
τινι πόλει, τὸν Θεὸν μὴ φοβούμενος,
καὶ ἄνθρωπον μὴ ἐντρεπόμενος»
(Λουκᾶ ιη´,2). Ὑπῆρχε σὲ μία πόλη ἕνας
ἄρχοντας, ἕνας δικαστὴς ἀσυνείδητος
καὶ ἀφιλότιμος, ὁ ὁποῖος οὔτε τὴν τι-
μωρία τοῦ Θεοῦ φοβόταν, ἀλλ᾽ οὔτε
γιὰ τὴν ὑπόληψή του μεταξὺ τῶν ἀν-
θρώπων ἐνδιαφέρονταν, οὔτε τὶς κρί-
σεις καὶ τὶς κατηγορίες τους λάμβανε
ὑπ᾽ ὄψιν γιὰ νὰ περιορίζεται· κριτής,
λοιπόν, ἀσεβὴς καὶ ἀδιάντροπος. Δὲν
εἶναι καθόλου παράδοξο, ὅτι ἐκεῖνος,
ποὺ κατήντησε ἀσεβής, θὰ χάσει καὶ
κάθε συστολὴ καὶ ντροπὴ ἀπέναντι
τῶν ἀνθρώπων καὶ ἑπομένως δὲν πρέ-
πει νὰ περιμένεις ποτὲ καλὸ ἀπὸ ἕναν
τέτοιον ἄνθρωπο. Ἐὰν ἐνίοτε ἀναγκά-
ζεται ἀπὸ ὑστεροβουλία νὰ παρουσιά-
ζει καὶ μερικὰ προσχήματα ἀγαθότη-
τος, θὰ διαπράξει τόσα κακὰ καὶ τόσες
ἀδικίες, ὥστε νὰ ἐξαφανίζεται ἡ ἀνα-
γκαστικὴ καλωσύνη του.
5
πολὺ περισσότερο γιὰ τὴ θέση τοῦ
δικαστοῦ. Διότι ὁ δικαστὴς ἔχει δύναμη
καὶ ἐξουσία, διὰ τῆς ὁποίας μπορεῖ νὰ
διαπράξει τρομερὰ ἐγκλήματα, ἐὰν δὲν
συγκρατεῖται ἀπὸ τὴν εὐσυνειδησία,
ἀπὸ τὴν συναίσθηση τοῦ δικαίου, ἀπὸ
τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν εὐσέβεια.
Μία ἐκ τῶν πονηριῶν, ποὺ εἶδε ὁ
σοφὸς Σολομῶν ὑπὸ τὸν ἥλιο καὶ ἐκ-
θέτει στὸ θεόπνευστο βιβλίο «Ἐκκλη-
σιαστὴς» εἶναι καὶ ὅτι εἶδε τὸν ἀσεβῆ
στὴ θέση τοῦ κριτῆ (Ἐκκλησ. γ´,16).
Ἡ δύσκολη θέση τῆς χήρας. Καὶ
τώρα στὰ χέρια ἑνὸς τέτοιου ἀσυνεί-
δητου δικαστῆ βρίσκεται τὸ δίκιο ἑνὸς
δυστυχισμένου πλάσματος, μίας φτω-
χῆς καὶ ἀπροστάτευτης χήρας. «Χήρα
δέ τις ἦν ἐν τῇ πόλει ἐκείνη, καὶ
ἤρχετο πρὸς αὐτόν, λέγουσα, ἐκδί-
κησόν με ἀπὸ τοῦ ἀντιδίκου μου»
(στίχ. 3). Τὸ δίκιο τῆς χήρας δὲν χρει-
άζονταν μάρτυρες καὶ διαδικασία με-
γάλη γιὰ ν᾽ ἀποδειχθεῖ· ἦταν φανερὸ
καὶ αὐταπόδεικτο· καμία ἀμφιβολία
δὲν κρατάει τὸν δικαστὴ διστακτικό.
Καὶ ἡ δυστυχὴς χήρα, μὲ τὴν πεποί-
θηση ὅτι ἡ ἀδικία ἦταν φανερή, ἐπι-
σκέπτονταν καθημερινὰ τὸν δικαστὴ
καὶ τὸν παρακαλοῦσε καὶ τὸν ἱκέτευε:
«ἐκδίκησόν μοι ἀπὸ τοῦ ἀντιδίκου
μου». Ἐκδίκηση δὲν ἐννοεῖ τὴν τιμωρία
τοῦ ἀντιδίκου της, ἀλλὰ τὴν ἀποκατά-
σταση τοῦ δίκιου· ζητάει δηλαδὴ νὰ
τῆς ἐπιστραφεῖ τὸ κτῆμα ἢ τὸ πρᾶγμα
ποὺ τῆς εἶχε ἁρπάσει ἢ νὰ περιορισθεῖ
ὁ κακοποιὸς ἀντίδικος γιὰ νὰ μὴν
ἐξακολουθεῖ καὶ τὴν ἀδικεῖ. Διότι ὅπου
δὲν ὑπάρχουν δικαστήρια, γιὰ νὰ
ἀπονέμουν ἀληθῆ δικαιοσύνη, ἐκεῖ οἱ
ἄδικοι καὶ οἱ ἅρπαγες ἀποθρασύνονται,
γίνονται μάστιγες καὶ πληγὴ στοὺς
φιλήσυχους καὶ δίκαιους ἀνθρώπους
καὶ μάλιστα σὲ πλάσματα ἀσθενῆ καὶ ἄλλο τι μέσον, ἀλλὰ μὲ τὴν δύναμη τῆς
ἀπροστάτευτα, ὅπως εἶναι οἱ χῆρες καὶ ἐπιμονῆς της. Ἰδοὺ ἡ βεβαίωση τοῦ
τὰ ὀρφανά.
Ἡ ἀναβολὴ τῆς ἀποδόσεως τοῦ
δικαίου. Δὲν εἶναι, λοιπόν, παράδοξο
ὅτι ἕνας τέτοιος δικαστὴς «οὐκ ἠθέ-
λησεν ἐπὶ χρόνον» (πολύ χρόνο δὲν
ἤθελε) νὰ δώσει προσοχὴ στὶς παρα-
κλήσεις τῆς δυστυχισμένης χήρας καὶ
σὲ κάθε ἐπίσκεψή της ἀντέτασσε νέα
ἄρνηση. Ἐφ᾿ ὅσον δὲν εἶχε φόβο Θεοῦ,
τί θὰ τὸν παρακινοῦσε νὰ κάνει τὸ
καθῆκόν του;
Θὰ ἦταν πολὺ φυσικό, ἔπειτα ἀπὸ
μία τέτοια ἀδιαφορία, ἔπειτα ἀπὸ τὴν
περιφρόνηση καὶ τὶς ἀναβολὲς καὶ τὶς
ὕβρεις, μὲ τὶς ὁποῖες πολλὲς φορὲς
ἴσως ἐκδιώχθηκε ἡ ἐνοχλητικὴ αὐτὴ
χήρα ἀπὸ τὸ σπίτι τοῦ δικαστοῦ, θὰ
ἦταν φυσικὸ νὰ ἀπελπίσει καὶ νὰ παύ-
σει πλέον τὶς παρακλήσεις. Ἀλλ᾽ ἡ χή-
ρα πιεζόμενη ἀπὸ τὴν ἀνάγκη, ἐξακο-
λούθησε νὰ ἐπιμένει στὶς ἐνοχλητικὲς
ἐπισκέψεις καὶ παρακλήσεις. Καὶ γι᾽
αὐτὸ συνέβη κάτι παρόμοιο πρὸς τὸ
μυστηριῶδες ἐκεῖνο ἀγώνισμα, ποὺ πε-
ριγράφεται στὸ πρῶτο βιβλίο τῆς
Ἁγίας Γραφῆς, τὴ Γένεση, ὅτι ἔγινε
μεταξὺ τοῦ Ἰακὼβ καὶ τοῦ ἀγγέλου.
Νύκτα ὁλόκληρη ὁ Ἰακὼβ πάλευε μὲ
τὸν ἄγγελο, ἕως ὅτου ὁ ἀδύνατος
Ἰακὼβ νίκησε τὸν ἰσχυρὸ ἄγγελο.
Παρομοίως καὶ ἡ ἀδύνατη ἐκείνη
χήρα νίκησε τὸν ἰσχυρὸ κριτή, ὄχι μὲ
Ἡ ἐφαρμογὴ τῆς παραβολῆς.
Καὶ τώρα ἔρχεται ὁ Κύριος στὸν
σκοπό, γιὰ τὸν ὁποῖο διηγήθηκε τὴν
παραβολή. Ἔρχεται νὰ μᾶς διδάξει καὶ
νὰ μᾶς ἐνθαρρύνει, ὅτι ὄχι μόνο δὲν
πρέπει ν᾿ ἀποκάμουμε καὶ ν᾿ ἀπελπιζό-
μαστε, ὅταν ζητᾶμε διὰ τῆς προσευχῆς
ἀπὸ τὸν Θεὸ ὅσα οἱ ἀνάγκες τῆς ψυχῆς
πράγματος.
Ἡ σκέψη τοῦ κριτοῦ. «Μετὰ δὲ
ταῦτα εἶπεν ἐν ἑαυτῷ (ὁ κριτής), εἰ
καὶ τὸν Θεὸν οὐ φοβοῦμαι, καὶ
ἄνθρωπον οὐκ ἐντρέπομαι, διά γε τὸ
παρέχειν μοι κόπον τὴν χήραν ταύ-
την, ἐκδηκήσω αὐτήν, ἵνα μὴ εἰς
τέλος ἐρχομένη ὑπωπιάζη με» (στίχ.
4, 5). Ὁ κριτὴς σκέφθηκε ὅτι πρέπει ἐπὶ
τέλους νὰ ἀποδώσει τὸ δίκιο στὴ χήρα
αὐτή, ὄχι διότι φοβόταν μήπως οἱ πα-
ρακλήσεις της κινήσουν τὴν ὀργὴ τοῦ
Θεοῦ ἐναντίον του, οὔτε μήπως οἱ
φωνές της βλάψουν τὴν ὑπόληψή του
μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ γιὰ νὰ
ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὴν ἐνόχλησή της,
γιὰ νὰ τὴν «ξεφορτωθεῖ». Διότι αὐτὴ
ἀποφάσισε νὰ μὴν τὸν ἀφήσει ἥσυχο,
ἀλλὰ νὰ τὸν πιέζει μὲ τὰ λόγια καὶ τὰ
δάκρυά της. Καὶ ἔτσι, ἀφοῦ τόσο χρόνο
ἡ χήρα τὸν παρακαλοῦσε στὴν πόρτα
τοῦ σπιτιοῦ του, ἀφοῦ τόσο χρόνο τὸν
ἀκολουθοῦσε στὸ δρόμο καὶ τὸν ἱκέτευε
στὸ δικαστήριο, πέτυχε ἐπὶ τέλους τὸ
ποθούμενο. Ἡ ἐπιμονή της, ἡ ὁποία
φαίνονταν τόσο ἀνίσχυρη ἀπεδείχθη
τόσο ἰσχυρά, ὥστε κατενίκησε τὴν
ἀντίσταση ἀνθρώπου σπάνιας ἀσυνει-
δησίας καὶ σκληρότητος. Αὐτὴ εἶναι ἡ
παραβολή, τὴν ὁποία δίδαξε ὁ Κύριος
«πρὸς τὸ δεῖν πάντοτε προσεύχεσθαι
καὶ μὴ ἐκκακεῖν».
καὶ τοῦ σώματος ἀπαιτοῦν, καὶ δὲν τὰ
λαμβάνουμε, ἀλλὰ τοὐναντίον νὰ
ἐπιμένουμε μὲ πίστη, μὲ θερμότητα, μὲ
ἄκαμπτη ἐγκαρτέρηση.
Ἡ βεβαίωση ὅτι ὁ Θεὸς θὰ ἀκούσει.
«Εἶπε δὲ ὁ Κύριος, ἀκούσατε τί ὁ
κριτὴς τῆς ἀδικίας λέγει» (στίχ. 6).
6
Ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς μαθητές του
ὁ Κύριος ἀρχίζει τὴν ἐφαρμογὴ τῆς
παραβολῆς καὶ λέει σ᾽ αὐτούς· ἀκοῦστε
μὲ ποιά δικαιολογία ὁ ἄδικος κριτὴς
ἀναγνώρισε ὅτι νικήθηκε καὶ ἀναγκά-
στηκε νὰ μεταβάλει συμπεριφορὰ ἀπέ-
ναντι τῆς χήρας. Καὶ ἐὰν ὁ ἄδικος ἐκεῖ-
νος ἀναγκάστηκε νὰ μεταβάλει διαγω-
γὴ καὶ νὰ ἐφαρμόσει δικαιοσύνη, «ὁ δὲ
Θεὸς οὐ μὴ ποιήσει τὴν ἐκδίκησιν
τῶν ἐκλεκτῶν αὐτοῦ τῶν βοώντων
πρὸς αὐτὸν ἡμέρας καὶ νυκτός, καὶ
μακροθυμῶν ἐπ᾿ αὐτοῖς;» (στίχ. 7)·
εἶναι δυνατὸν ὁ Θεὸς ὁ δίκαιος νὰ μὴν
κάνει τὴν ἐκδίκηση καὶ νὰ μὴ δώσει
ὅ,τι εἶναι ἀρεστὸ ἐνώπιόν Του καὶ
ἐξυπηρετεῖ τὸ συμφέρον τους; Ἀλλὰ σὲ
ποιούς θὰ δώσει τὰ ἀγαθὰ αὐτὰ ποὺ
ζητοῦν;
«Εἰς τοὺς ἐκλεκτοὺς αὐτοῦ»,
λέει. Δηλαδὴ σ᾽ ἐκείνους, ποὺ ἀνήκουν
στὸν ἰδιαίτερό Του λαό, τὸν ὁποῖο διά-
λεξε ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ τὴν ἁμαρτία
καὶ ἀγάπησε ὡς δικό Του· σ᾽ ἐκείνους,
ποὺ εἶναι ξένοι μὲν πρὸς τὴν ἀσέβεια
τοῦ κόσμου, ἀφωσιωμένοι ὅμως στὸν
Θεό, καίτοι ζοῦν ἐν τῷ μέσῳ τοῦ κό-
σμου. Αὐτοὶ συναντοῦν πολλὲς φορὲς
πολλὰ ἐμπόδια καὶ ἐναντιότητες,
πολλοὺς ἐχθρούς, κατὰ τῶν ὁποίων
ἀγωνίζονται, καὶ ἔχουν ἀνάγκη βοη-
θείας, ἐνισχύσεως, σωτηρία. Ὁ Σατα-
νᾶς, ὁ κόσμος μὲ τὰ δολώματά του, ἡ
ἁμαρτία μὲ τὴν ἀπάτην της, οἱ κακοὶ
ἄνθρωποι εἶναι οἱ τρομεροί τους ἀντί-
δικοι, ἀπὸ τοὺς ὁποίους πρέπει νὰ
σωθοῦν καὶ νὰ βροῦν τὴν ἀνάπαυσή
τους. Ἐπὶ πλέον ἔχουν ἀνάγκη προ-
στασίας καὶ εὐλογίας γιὰ νὰ εὐοδω-
θοῦν οἱ ὑποθέσεις τους, τὰ ἔργα τους,
ἡ ὅλη ζωή τους. Καὶ γι᾽ αὐτὸ ζητοῦν,
καὶ πρέπει νὰ ζητοῦν, διὰ τῆς προσευ-
χῆς ἀπὸ τὸν ἀγαθὸ καὶ παντοδύναμο
Θεό, τόσο τὴν ἐκδίκηση ἀπὸ τοὺς ἐχ-
7
θροὺς καὶ ἀντιδίκους τους, ὅσο καὶ τὴν
προστασία καὶ εὐλογία Του.
«Εἰς τοὺς βοῶντας πρὸς αὐτὸν
ἡμέρας καὶ νυκτὸς» θὰ δώσει τὴν
ἐκδίκηση καὶ προστασία Του, λέει ὁ
Κύριος. Ὄχι ἁπλῶς σ᾽ ἐκείνους, ποὺ
ζήτησαν μία ἢ δύο φορὲς τὴν ἐπέμβασή
Του καὶ τὴ βοήθειά Του, ἀλλὰ σ᾽
ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἀναπέμπουν μέρα
καὶ νύκτα τὶς προσευχὲς καὶ παρακλή-
σεις τους. Ὄχι σ᾽ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι
χαλαρῶς καὶ μετὰ δισταγμῶν προσεύ-
χονται, ἀλλὰ σ᾽ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι,
ὅπως καὶ ὁ Χριστὸς κατὰ τὶς μέρες τῆς
ἐπίγειας ζωῆς Του, «μετὰ κραυγῆς
ἰσχυρᾶς καὶ δακρύων» κτυποῦν τὴ
θύρα τοῦ ἐλέους. Σ᾽ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι
ἐντόνως καὶ ἀδιστάκτως, μὲ πίστη
σταθερή, μὲ θερμότητα, μὲ ἐπιμονή,
παρακαλοῦν γιὰ κάθε ἀνάγκη καὶ
θλίψη τους, σωματικὴ ἢ ψυχική, ἀτο-
μικὴ ἢ οἰκογενειακή, γιὰ κάθε ἀγαθὸ
ἀτομικὸ ἢ κοινό.
Καὶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Θεὸς
«μακροθυμεῖ ἐπ᾿ αὐτοῖς» ἀναβάλλει
τὸν χρόνο τῆς τιμωρίας τῶν ἐχθρῶν
των, μήπως μετανοήσουν καὶ αὐτοὶ
ἀναβάλλει τὴν δίκαιη ἐπέμβασή Του,
ἀφήνει τὸν παρακαλοῦντα ὑπὸ τὴν
πίεση τῆς κακοποιοῦ ἐνέργειας τῶν
ἐχθρῶν. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι σιωπᾷ πολ-
λὲς φορὲς ὁ Θεὸς στὶς δεήσεις καὶ τὰ
δάκρυά σου ἀλλὰ μὴ δειλιᾷς, μὴ ἀπο-
κάμνεις. Σιωπᾷ γιὰ νὰ σὲ κάνει περισ-
σότερο εὐσεβῆ καὶ ἀφωσιωμένο σ᾽
Αὐτὸν καὶ νὰ σοῦ δώσει ἔπειτα ἀσυγκ-
ρίτως ἀνώτερο ἀγαθὸ ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ
ζήτησες. Σιωπᾷ στὶς παρακλήσεις τοῦ
Ζαχαρίου καὶ τῆς Ἐλισάβετ, οἱ ὁποῖοι
ἐπὶ χρόνια ζητοῦσαν υἱό, κοινὸ ἄν-
θρωπο, ὅπως καὶ οἱ πολλοί· ἀλλ᾽ ἐπὶ
τέλους δίνει ὄχι ἁπλῶς ἕναν υἱό, ἀλλὰ
τὸν μέγιστο τῶν προφητῶν, τὸν Ἰωάν-
νη τὸν Βαπτιστή, τοῦ ὁποίου «μείζων
οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναι-
κῶν». Σιωπᾷ στὶς μακρὲς παρακλήσεις
τῆς Μόνικας, τῆς μητέρας τοῦ ἁγίου
Αὐγουστίνου, ἡ ὁποία ἁπλῶς ζητοῦσε
νὰ καλέσει τὸν υἱό της στὸν δρόμο τῆς
σωφροσύνης· ἀλλ᾿ ἐπὶ τέλους τῆς χα-
ρίζει ἕναν ἅγιο. Σιωπᾷ ἐπὶ τρεῖς αἰῶνες
στὶς θερμὲς ἱκεσίες τῆς Ἐκκλησίας, ἡ
ὁποία ζητοῦσε νὰ τὴν ἀπαλλάξει ἀπὸ
τοὺς φρικτοὺς διωγμοὺς ἀλλ᾽ ἐπὶ τέ-
λους τῆς χαρίζει εἰρήνη μὲ ἐπὶ κεφα-
λῆς αὐτὸν τὸν αὐτοκράτορα ὡς Χρι-
στιανόν. Δὲν ἀπαντᾷ ἀμέσως ὁ Θεὸς
στὶς προσευχὲς τῶν πιστῶν Του. Ἀνα-
βάλλει καὶ παρατείνει τὸν χρόνο κατὰ
τὸν ὁποῖο θὰ ἐκπληρώσει τὸν πόθο σου
στὸ μεταξὺ ὅμως σοῦ χαρίζει τόσα ἄλ-
λα δῶρα, ἀνώτερα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ζη-
τοῦσες διότι ἡ ἐπιμονὴ μὲ τὴν ὁποία
ἐξακολουθεῖς νὰ ζητᾶς σοῦ ἀκονίζει
τὴν πίστη, σοῦ καλλιεργεῖ τὴν ἐλπίδα,
σὲ γυμνάζει στὴν ὑπομονή. Ἢ μήπως
θεωρεῖς μικρὲς ἀρετὲς καὶ δωρεὲς τὴν
πίστη, τὴν ἐλπίδα, τὴν ὑπομονή; Γιὰ
τὶς ἀρετὲς αὐτὲς ὁ Θεὸς ὑπόσχεται νὰ
σοῦ δώσει αὐτὴν τὴν βασιλεία Του «εἰ
ὑπομένομεν, καὶ συμβασιλεύσομεν»,
βεβαιώνει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον (Β΄ Τιμ.
β´,12). Βλέπεις, λοιπόν, ὅτι ἐνῶ ζητᾶς
ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ σὲ θεραπεύσει ἀπὸ μία
μακροχρόνια ἀσθένεια, ἐν τῷ μεταξὺ
διὰ τῆς ὑπομονῆς στὴν ὁποία ἐξασκεῖ-
σαι, ἑτοιμάζεσαι νὰ λάβεις τὴν αἰώνια
εὐτυχία; Εἶναι ὁμολογουμένως ἀνεξι-
χνίαστοι οἱ ὁδοὶ τοῦ Θεοῦ, διὰ τῶν
ὁποίων ὠφελεῖ καὶ εὐεργετεῖ τοὺς πι-
στούς Του! Νὰ ζητᾶς, λοιπόν, Χριστια-
νέ μου, ἐπιμόνως διὰ τῆς προσευχῆς
ἀπὸ τὸν ἀγαθὸ Πατέρα, καὶ ἀντὶ τῆς
εὐτελοῦς δραχμῆς, ποὺ περιμένεις, θὰ
λάβεις ὁλόκληρο θησαυρό. Καὶ ἰδοὺ ἡ
ἀπόδειξη βεβαιωμένη ἀπὸ αὐτὸν τὸν
Κύριο.
8
«Λέγω ὑμῖν ὅτι ποιήσει τὴν ἐκδί-
κησιν αὐτῶν ἐν τάχει» (στίχ. 8). Σᾶς
βεβαιώνω, λέει, ὅτι ταχέως θὰ ἀπο-
δώσει σ᾽ αὐτοὺς τὸ δίκαιό τους. Τὴν βε-
βαίωση αὐτὴ ὁ Κύριος τὴν παρουσιάζει
ὡς λογικὸ συμπέρασμα τῆς παραβο-
λῆς. Ἐάν, λέει, ἡ χήρα διὰ τῆς ἐπιμονῆς
της ὑπερενίκησε τὴν ἀντίστα-σιν τοῦ
ἄδικου κριτοῦ, πολὺ περισσότερο θὰ
ὑπερνικήσουν τοῦ Θεοῦ τὴν μακροθυ-
μία οἱ ἐκλεκτοί του ποὺ ἐπίμονα προ-
σεύχονται. Πολὺ δὲ περισσότερο αὐτοὶ
θὰ ὑπερνικήσουν, διότι:
Πρῶτον, ἡ χήρα ἦταν μία ξένη, ποὺ
δὲν εἶχε καμία γνωριμία ἢ συγγένεια
μὲ τὸν κριτή· ἀλλ᾽ οἱ προσευχόμενοι
πιστοὶ Χριστιανοὶ εἶναι οἱ ἐκλεκτοί,
τοὺς ὁποίους ὁ Θεὸς γνωρίζει, ἀγαπᾷ,
προστατεύει. Δεύτερον, ἡ χήρα ἦταν
μία μόνη· ἀλλ᾿ οἱ προσευχόμενοι πιστοί
Του εἶναι πολλοί· εἴτε ὅταν προσεύχο-
νται ὅλοι μαζὶ στὸ Ναό, εἴτε ὅταν προ-
σεύχονται χωριστά, εἶναι πάντοτε
ἑνωμένοι ψυχικῶς καὶ καθένας παρα-
καλεῖ ὑπὲρ τῶν ἄλλων· καὶ ὅπως οἱ
ἅγιοι στὸν οὐρανὸ γύρω ἀπὸ τὸν θρόνο
τοῦ Θεοῦ προσεύχονται ἑνωμένοι, ἔτσι
καὶ οἱ ἐπὶ γῆς ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ μὲ τὸ
βλέμμα τῆς ψυχῆς προσηλωμένο στὸν
θρόνο τοῦ ἐλέους Του, εἶναι ψυχικῶς
ἑνωμένοι. Τρίτον, ἡ χήρα ἀπευθύνο-
νταν πρὸς ἕναν κριτὴ ἄδικο, ποὺ τὴν
κρατοῦσε σὲ ἀπόσταση· ἀλλὰ ἐμεῖς
ἀπευθυνόμαστε πρὸς τὸν Θεὸ τὸν δί-
καιο, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνο μᾶς δέχεται νὰ
Τὸν πλησιάσουμε ψυχικῶς, ἀλλὰ διὰ
τοῦ Πνεύματός Του κατοικεῖ στὶς
καρδιὲς τῶν πιστῶν, μᾶς δίνει τὸ δι-
καίωμα νὰ τὸν ὀνομάζουμε «Πατέρα»,
μᾶς κάνει παιδιά Του, μᾶς προστατεύει
φιλόστοργα, εἶναι ἰδιαίτερος προστά-
της καὶ πατέρας τῶν χηρῶν καὶ τῶν
ὀρφανῶν· διότι λέει «ὀρφανὸν καὶ
χήραν ἀναλήψεται» αὐτὸς θὰ ἀναλά-
βει ὑπὸ τὴν προστασία του τὰ ὀρφανὰ
καὶ τὶς χῆρες (Ψαλμ. ρμε´,9). Τέταρτον, ἡ
χήρα ἐκείνη δὲν εἶχε κανένα μεσίτη,
ποὺ θὰ ἀναλάμβανε νὰ παρακα- λέσει
τὸν κριτὴ γιὰ τὴν ἀπόδοση τοῦ δικαίου
της· ἀλλὰ ἐμεῖς «παράκλητον ἔχομεν
πρὸς τὸν Πατέρα, Ἰησοῦν Χριστὸν
δίκαιον» (Α΄ Ἰω. β´,1)· ἔχουμε αἰώνιον με-
σίτη καὶ ἀρχιερέα τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος
«ζεῖ πάντοτε εἰς τὸ ἐντυγχάνειν
ὑπὲρ ἡμῶν», εἶναι ὁ αἰώνιος μεσίτης
μας· ὁ παρακαλῶν πάντοτε γιὰ μᾶς
(Ἑβρ. ζ´,25). Πέμπτον, ἐκείνη δὲν εἶχε
καμία ἐνθάρρυνση γιὰ νὰ ἐπιμένει,
καμία ὑπόσχεση ὅτι ὁ κριτὴς κατόπιν
τῶν παρακλήσεών της θὰ δέχονταν νὰ
ἀποδώσει τὸ δίκαιό της, ἀλλὰ ἐμεῖς κα-
τέχουμε ἀσφαλεστάτη ὑπόσχεση καὶ
ἐγγύηση. Διότι δὲν εἶναι μόνο ἡ
παροῦσα παραβολή, μὲ τὴν ὁποία ὁ
Χριστὸς συνιστᾷ καὶ παραγγέλλει νὰ
προσευχόμαστε ἐπιμόνως μὲ τὴν ἐλπί-
δα τῆς ἐπιτυχίας, ἀλλὰ καὶ πλεῖστοι
ἄλλοι λόγοι Του. Ἡ παραβολὴ τοῦ
ἀδιάκριτου φίλου, τὴν ὁποία ὁ ἱερὸς
εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ἔχει καταγρά-
ψει στὸ ἑνδέκατον κεφάλαιο τοῦ εὐαγ-
γελίου του (στίχ. 58), αὐτὴν τὴν βεβαίω-
ση παρέχει· καὶ μάλιστα οἱ ὡρισμένες
ἐκεῖνες παραγγελίες τοῦ Κυρίου, μὲ τὶς
ὁποῖες ἐπισφραγίζει τὴν παραβολὴ
αὐτή, «αἰτεῖτε καὶ δοθήσεται ὑμῖν
ζητεῖτε καὶ εὑρήσετε, κρούετε καὶ
ἀνοιγήσεται ὑμῖν. Πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν
λαμβάνει καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει καὶ
τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται» (Λουκᾶ
ια´,9-10). Τέλος, ἡ ἐπιμονὴ καὶ ἐνόχληση
τῆς χήρας ἦταν πιθανὸν νὰ ἐρεθίσει
καὶ ἐξοργίσει τὸν κριτὴ καὶ νὰ τὴν
βλάψει περισσότερο· ἀλλὰ ἡ ἐπιμονὴ
τῶν πιστῶν Χριστιανῶν εἶναι πολὺ
ἀρεστὴ στὸν Θεό. Τόσο ἀρεστή, ὥστε ὁ
μελετῶν τὴν Ἁγία Γραφὴ εἶναι ἀδύνα-
τον νὰ μὴ θαυμάσει τὴ δύναμη τῆς
9
προσευχῆς, τὴν ἀκατανίκητη ἕλξη,
ποὺ ἀσκεῖ αὐτὴ ἐπὶ τοῦ θείου ἐλέους,
τὴν συγκατάβαση καὶ μεγαλοδωρία
τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς προσευχομένους.
Καὶ καταλαβαίνει τότε γιατί ὅλοι οἱ
ἅγιοι τοῦ Θεοῦ ἄνδρες εἶχαν ἀπαραί-
τητο καὶ πρωτεῦον ἔργο τὴν προ-
σευχή· καὶ γιατί ὁ μέγας ἀπόστολος
Παῦλος τόσο μὲ τὸ παράδειγμα ὅσο καὶ
δμὲ τὸν λόγο του, δὲν ἀφήνει εὐκαιρία
ποὺ νὰ μὴ συστήσει τὸ καθῆκον τῆς
προσευχῆς, μέχρι τοῦ σημείου ὥστε νὰ
παραγγέλλει «ἀδιαλείπτως προσεύ-
χεσθε» (Α΄ Θεσ. ε´,17). Εἶναι, λοιπόν, με-
γάλη ἡ ἀξία, ἡ δύναμη, ἡ ἀνάγκη τῆς
προσευχῆς· μεγάλη δὲ ἡ τιμὴ στὴν
ὁποία ὁ προσευχόμενος ἀνέρχεται.
Ἀλλ᾽ ὁ Κύριος συμπληρώνει τὴν
παραβολὴν μὲ μερικὰ λόγια, στὰ ὁποῖα
προλέγει ἕνα λυπηρὸ φαινόμενο.
Ὁ περὶ ὀλιγοπιστίας ὑπαινιγμός.
Ἰδοὺ τί λέει τελευταῖο: «πλὴν ὁ
υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐλθὼν ἆρα εὑρή-
σει τὴν πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς;» (στίχ. 8).
Ἡ παροῦσα παραβολὴ εἰπώθηκε ἀπὸ
τὸν Κύριο ἐν συνεχείᾳ πρὸς τὴν περὶ
δευτέρας παρουσίας διδασκαλία Του.
Γι᾽ αὐτὸ κλείνει τὴν παραβολὴ μὲ τὴν
ἐρώτηση αὐτήν: Εἶναι βεβαιότατο καὶ
ἀναντίρρητο ὅτι ὁ Θεὸς θὰ κάνει τὴν
ἐκδίκηση τῶν ἐκλεκτῶν Του, οἱ ὁποῖοι
μὲ πίστη σταθερὴ ἐπιμένουν στὴν προ-
σευχή· πλήν, ὅταν ὁ Χριστὸς ἔλθει
κατὰ τὴν δευτέρα Του παρουσία, γιὰ
νὰ ἀποδώσει τὸ δίκαιο στοὺς κατὰ
πᾶσαν ἐποχὴν διωχθέντας καὶ ἀδικη-
θέντας καὶ στερηθέντας πιστούς Του,
τότε θὰ βρεῖ ἆρά γε τὴν πίστη ἐπὶ τῆς
γῆς; Θὰ βρεῖ πιστοὺς καὶ ἐκλεκτοὺς
τοῦ Θεοῦ ἀνθρώπους ἐπιμόνως προ-
σευχομένους; Θὰ βρεῖ πίστη ὅμοια
πρὸς τὴν πίστη τῆς χήρας, ἡ ὁποία,
πέρα ἀπὸ κάθε φαινομενικὴ ἀδιαφορία ἀμέσως νὰ τοὺς δώσει ὅ,τι ζήτησαν,
τοῦ οὐράνιου Κριτή, ἐπιμένει παρακα- δὲν διστάζουν νὰ ζητήσουν καὶ τοῦ
λῶντας; Ἢ μήπως ἡ ὀλιγοπιστία καὶ ἡ Σατανᾶ τὴ βοήθεια στοὺς ἐξορκισμοὺς
κοσμικότης θὰ ὑπερισχήσει καὶ θὰ καὶ στὰ μάγια καὶ στὶς τόσες ἄλλας
σβύσει τὴν θέρμη τῆς πίστεως; Ἰδοὺ τὸ ἐφευρέσεις, ποὺ δίδαξε ὁ διάδολος
μέγα ἐρώτημα. στοὺς ἀνθρώπους. Δὲν εἶναι αὐτὸ ἀπι-
Μὲ τοὺς λόγους αὐτοὺς ὁ Κύριος στία καὶ εἰδωλολατρία; Ἀλλὰ καὶ ἄλ-
ὑποδηλώνει πρῶτον, ὅτι ἡ πίστη εἶναι λοι, ποὺ δὲν καταντοῦν σὲ τέτοια
ἀπαραίτητο προσὸν καὶ ἐφόδιο, μὲ τὸ σατανικὰ μέσα, ὅταν μία καὶ δύο καὶ
ὁποῖο ὁ Χριστιανὸς πρέπει νὰ προσέρ- τρεῖς φορὲς παρακαλέσουν καὶ δὲν λά-
χεται στὴν προσευχή· πρέπει νὰ ἔχει βουν, καταντοῦν σ᾽ ἕνα εἶδος καμάτου
πεποίθηση ὅτι ἀσφαλῶς θὰ λάβει ὅ,τι καὶ ἀπελπισίας. «Ζήτησα, σοῦ λένε,
ζητεῖ ἀπὸ τὸν Θεό, ἀρκεῖ αὐτὸ νὰ μὴ παρεκάλεσα τὸν Θεό, ἀλλὰ τίποτε δὲν
συντελεῖ σὲ βλάβη του· «πάντα ὅσα ἂν κατώρθωσα· ματαιοπονῶ, λοιπόν».
αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ, πιστεύοντες, Ὄχι, Χριστιανέ μου, δὲν ματαιοπονεῖς.
λήψεσθε», λέει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος (Ματθ. Εἶναι τῆς ὀλιγοπιστίας τὸ συμπέρασμα
κα´,22), δηλαδὴ ὅ,τι θὰ ζητήσετε στὴν αὐτό. Ἐπανέφερε στὸ νοῦ σου τὴ βε-
προσευχή σας μὲ πίστη, θὰ τὸ λάβετε. βαίωση τοῦ Κυρίου: «λέγω δὲ ὑμῖν
Ἀλλ᾽ ἐπίσης ὑποδηλώνει, ὅτι, ὅταν ὁ ὅτι ποιήσει τὴν ἐκδίκησιν τῶν ἐκλε-
Χριστὸς ἔρχεται νὰ ἐκπληρώσει τὰ κτῶν αὐτοῦ», διότι «πᾶς ὁ αἰτῶν
αἰτήματα τῆς προσευχῆς μας, βρίσκει λαμβάνει, καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει, καὶ
πολὺ λίγη πίστη σὲ σύγκριση πρὸς τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται» καὶ μένε
ἐκείνη, ποὺ ἔπρεπε νὰ ἔχουμε. Ζητάει ἀπολύτως βέβαιος ὅτι εἶναι ἀδύνατον
πίστη γιὰ νὰ στηρίξει τὴ βοήθειά Του ν᾽ ἀποτύχεις
καὶ τὶς δωρεές Του, ἀλλὰ δυστυχῶς Προσευχή, λοιπόν, μὲ πίστη σταθε-
δὲν βρίσκει. Καὶ τοῦτο ἐνδέχεται νὰ ρὴ καὶ ἀκλόνητη. Προσευχὴ θερμή,
συμβεῖ περισσότερο κατὰ τὶς παραμο- ἐπίμονη, ταπεινή. Ἰδοὺ τὸ μέγα ὅπλον,
νὲς τῆς δευτέρας παρουσίας Του. μὲ τὸ ὁποῖο ὁ πλέον ἀσθενὴς καὶ
Ναί, ἀναγνῶστά μου. Εἶναι πολὺ ἀδύνατος Χριστιανὸς εἶναι ἱκανὸς νὰ
λυπηρὸ τὸ φαινόμενο, ποὺ παρατηρεῖ- νικήσει ὅλο τὸν κόσμο, ὅλες τὶς φυσι-
ται, ὄχι μόνο στοὺς φέροντας τὸ ὄνομα κὲς δυνάμεις, ὅλες τὶς δυνάμεις τοῦ
μόνο τοῦ Χριστιανοῦ καὶ μὴ ἔχοντας σκότους, ὅλους τοὺς ὁρατοὺς καὶ
οὐδεμία σχέση μὲ τὸν Χριστιανισμό· ἀοράτους ἐχθρούς. Προσευχή. Ἰδοὺ ἡ
ἀλλὰ καὶ σ᾽ ἐκείνους, ποὺ δὲν ἀπομα- ὡραιότης τῆς ψυχῆς, μὲ τὴν ὁποία θὰ
κρύνθηκαν ἀπὸ τὴν θρησκεία. Ὅταν προσελκύσει τῆς θείας χάριτος τοὺς
βρίσκονται σὲ μία θλίψη, σὲ μία ἀνά- θησαυρούς. Ἰδοὺ οἱ πτέρυγες τῆς
γκη, καταφεύγουν βεβαίως στὸν θεό, ψυχῆς, μὲ τὶς ὁποῖες θὰ φθάσει μέχρι
κάνουν προσευχὲς καὶ παρακλήσεις. τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ὑμνεῖ
Ἀλλ᾽ ἂν δοῦν ὅτι ὁ Θεὸς δὲν ἔσπευσε ἀπαύστως τὸν Θεὸ κράζουσα: «ἅγιος,
ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ»!
Ἐκ τοῦ βιβλίου “ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ”
ὑπὸ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ἐκδ. ΖΩΗ 1929

10