NAMJEŠTANJE I PRESVLAČENJE BOLESNIČKOG KREVETA

BOLESNIČKI KREVET

U bolesničkoj sobi krevet kao dio namještaja ima važnu ulogu za komfor i prijatan
boravak bolesnika. Veći broj bolesnika za vrijeme boravka u bolnici uglavnom je u
krevetu, pa se sestra brine da taj boravak bude što udobniji.

Krevet se sastoji od:

- Metalne konstrukcije: mrežaste, žičane ili drvene podloge i točkova na

„nogama“
- Mekih dijelova: dušek, jastuci, mušema i pokrivač
- Posteljno rublje: čaršaf, navlake, jastučnice.

Prema konstrukciji krevet može biti standardni i specijalni.

Standardni bolesnički krevet je metalne konstrukcije, sa mrežastom ili drvenom

podlogom za dušek. Na „nogama“ kreveta nalaze se točkovi koji omogućavaju
pomicanje i pomjeranje kreveta. Dimenzije kreveta su 2x1 metar s visinom od 80cm
(radna visina).

Specijalni kreveti sastavljeni su od više dijelova, međusobno spojeni zglobovima, što

omogućava prelamanje kreveta i stavljanje bolesnika u željeni položaj.

Mehanizam za pokretanje pojedinih dijelova kreveta djeluje pomoću mehaničkih

uređaja (na ručni pogon), a kod najsavremenijih kreveta pomoću elektronskog
pokretača, kojim može upravljati i sam bolesnik. Pritiskom na dugme pokretača
pojedini se dijelovi kreveta automatski podižu ili spuštaju u željeni položaj.

U bolnicama gdje postoje specijalni kreveti, rad oko bolesnika je lakši, manje zamara,
zahtijeva manje osoblja. Glatka konstrukcija kreveta omogućava lako održavanje,
pranje i dezinfekciju.
Dušek (madrac): udobnost bolesnika zavisi i od ostalih dijelova kreveta, a posebno
od udobnosti madraca. Udobnost dušeka zavisi od materijala kojim je punjen. Ne tako
davno dušeci su bili punjeni konjskom dlakom, vunom i morskom travom. Danas se
pune specijalnom spužvastom gumom. Takvi su madraci praktični, udobni, porozni, ne
zadržavaju vlagu i lako se dezinfikuju.

Dušek je presvučen običnim ili nepromočivim platnom koje sprječava da se dušek

isprlja mokraćom, stolicom, krvi i drugim tečnostima. Postoje jednodijelni dušeci,
trodijelni, kao i specijalni pneumatični dušeci ispunjeni vazduhom ili vodom. Ovi
dušeci se koriste za njegu i liječenje paraliziranih bolesnika za prevenciju dekubitusa.
Na takvim dušecima svaki bolesnikov pokret izaziva vibraciju zraka ili vode i on se
prilagođava obliku tijela.

Jastuci moraju biti meki i udobni. Punjeni su specijalnom spužvastom gumom ili
drugim sintetičkim materijalom koji se može prati i dezinfikovati. Svakom
bolesničkom krevetu pripadaju 2 jastuka veličine 60x80cm, a prema potrebi može ih
biti i više.

Pokrivači su najčešće izrađeni od sintetičkih vlakana, pamuka ili vune. Upotrebljavaju

se u zavisnosti od temperature u sobi i od godišnjeg doba: ljeti pamučni, a zimi ili za
hladnijih dana vuneni i sintetički. Pokrivači moraju biti lagani, topli, postojanih boja,
prikladni za pranje i dezinfekciju.

Posteljno rublje: čaršaf (plahta) se izrađuje od meke pamučne tkanine, dimenzija

270x170cm, što omogućava da se sa svih strana podvuče ispod dušeka. U savremenim
i dobro opremljenim bolnicama čaršavi imaju šivene uglove (jogi plahte) koji
onemogućavaju stvaranje nabora.

Poprečni čaršaf je obavezni dio kreveta nepokretnih bolesnika koji fiziološke potrebe
obavljaju u postelji. Stavlja se preko nepropusnog platna da zaštiti čaršaf. Dimenzije
poprečnog čaršafa su 170x100cm.
Takav čaršaf prekriva drugu i treću četvrtinu kreveta (od bolesnikovih lopatica do
bolesnikovih potkoljenica). Vrlo je praktičan i ekonomičan, lako se mijenja, a nekad
koristi za promjenu položaja ili za podizanje teških, paraliziranih ili besvjesnih
bolesnika.

Navlaka (šlifer) služi za zaštitu pokrivača. Pokrivač nezaštićen navlakom lako se prlja
i može postati izvorom zaraze. Navlaka mora biti nešto većih dimenzija od pokrivača.
Jastučnice se izrađuju od meke pamučne tkanine. Dimenzije su im prilagođene
dimenzijama jastuka. Otvor na jastučnici je sa bočne strane i zatvara se trakama ili je u
jastučnici ušiven preklop. Odgovorna osoba mora osigurati dovoljnu količinu
posteljnog rublja na odjeljenju za 24 sata.

Dječiji krevet

Najpodesniji je krevet od metala koji ne hrđa sa ogradama koje se mogu spuštati.

Dužina krevetića je 89cm, širina 60-80cm, a visina od poda 60-80cm. Razmak između
metalnih šipki na ogradama (stranicama krevetića) 6-8cm. Šipke su vertikalno
postavljenje da se dijete ne penje. Krevet se svakodnevno pere vodom uz dodatak
odgovarajućeg deterdženta, ispire čistom vodom i na kraju dezinfikuje. Dušeci i svo
posteljno rublje je prilagođeno veličini kreveta.

NAMJEŠTANJE KREVETA BEZ BOLESNIKA

Namještanje bolesničkog kreveta je osnovna radnja u njezi bolesnika, pa sestra treba

da se uvježba i stekne spretnost, okretnost i urednost u radu. U početku ovu radnju
treba da izvode dvije osobe.

Pri radu treba im ukazati na sljedeće:

- da se pripreme za namještanje kreveta

- da krevet bude pristupačan sa svih strana
- da obezbjede potrebni stolić ili stolicu za prihvatanje posteljnog rublja,
pokrivača i jastuka
 - da stoje na suprotnim stranama kreveta, paralelno jedna prema drugoj, a pri
radu da izvode iste pokrete (koordinacija u radu)
- da uvježbaju tehniku rada, racionalizaciju postupaka, čime se izbjegavaju
nepotrebni pokreti.

Priprema materijala: najprije se postavi stolica kraj donje stranice kreveta bolesnika
(oko 1m). Stolica služi da se na nju odloži posteljina. Zatim se, na pokretnim kolicima
doveze čista posteljina (s desne strane kreveta) i korpa za prihvatanje prljavog veša (s
lijeve strane kreveta).

Tehnika rada: s jastuka se skidaju jastučnice i ostavljaju na sredini kreveta a jastuci

se protresu i stave na pripremljenu stolicu.

Na jastučnicu se slažu druge uprljane stvari: peškiri, spavaćice, pidžame bolesnika.

Pokrivač se izvlači iz navlake, a navlaka se slaže na prljavo rublje. Pokrivač se savije
na 4 dijela i stavi na stolicu. Čaršaf se oslobodi od madraca tako da obje sestre
podvlače ruke ispod dušeka, izvlače fiksirane dijelove čaršafa da slobodno padaju.
Kod podnožja kreveta sestre uhvate poprečne rubove čaršafa i uviju u obliku valjka.

Kad dođu do uzglavlja, u valjak se uvije i prljavo rublje. Valjak presaviju u 3 dijela i
ubace u korpu za prljavo rublje.

Ako je dušek iz jednog dijela, okreće se na taj način što obje osobe ukrštaju ruke i
hvataju bočne ivice dušeka u srednjem dijelu, a zatim ga okrenu.

Ako je dušek sastavljen iz 3 dijela onda se okretanje pojedinih dijelova vrši sljedećim
redom:

- okrene se srednji dio i ostavi na svoje mjesto

- okrene se gornji dio i stavi preko srednjeg idjela
- oba dijela se povuku na prvu trećinu kreveta
- okrene se donji dio i stavi na sredinu
- treći dio stavlja se na donji dio kreveta.

Na ovaj način svi su dijelovi dušeka promijenili svoje mjesto. Kad je dušek okrenut
pristupa se namještanju kreveta.
S pokretom stolića uzimamo čaršaf, savijen na 4 dijela postavljamo na gornju četvrtinu
dušeka.

Savijene ivice čaršafa nalaze se na srednjoj liniji dušeka i čaršaf se razvije na pola.
Gornja polovina savijenog čaršafa povlači se prema sredini kreveta, a donja povlači
ispod donje ivice kreveta. Sada se pristupa pravljenju uglova:

- slobodna ivica čaršafa hvata se na oko 20cm od gornjeg ugla dušeka, tada se
dobija kosa linija koja sa gornjim uglom dušeka zaklapa oštri ugao
- taj dio se prebaci preko dušeka
- dio koji slobodno visi, podvlači se pod dušek
- dio koji se nalazi preko dušeka spušta se i, takođe, podvlači pod dušek.

Kada je obrada čaršafa na gornjem dijelu završena, ostali dio se povlači prema donjoj
stranici kreveta, čaršaf se povlači ispod dušeka i obrađuju uglovi na donjem dijelu
kreveta, na isti način. Na kraju se čaršaf na sredini dobro zategne i bočne ivice
podvlače ispod dušeka.

S pokretnog stolića sestra uzima navlaku, okrene je u naličje i urola (kao čarapu), trake
pokrivača i navlake se zavežu. Zatim se obje ruke uvlače u urolanu navlaku i kroz
ugao navlake hvataju uglovi pokrivača.

Ruke se malo približe i sa njih urolana navlaka prebaci na pokrivač. Navlaka se preko
pokrivača razvuče, pokrivač se u njoj ispravi. Trake na gornjim uglovima se zavežu (ili
se dugmad zakopčaju). Otvorene ivice navlake okreću se prema donjem dijelu kreveta
i podvlače ispod dušeka. Slobodne ivice pokrivača mogu se sa svih strana podvući pod
dušek, mogu se bočne strane ostaviti da slobodno vise (ili staviti u dijagonalu).
Jastučnice se mijenjaju na isti način kao i navlaka za pokrivač.

Nesašiveni dio jastuka stegne se trakama (ili dugmadima), a presvučeni jastuk stavimo
na uzglavlje kreveta. Pokretni stolić i korpa za prljavo rublje odvoze se iz bolesničke
sobe.

NAMJEŠTANJE KREVETA SA BOLESNIKOM U LEŽEĆEM POLOŽAJU

Nepokretnim bolesnicima, koji ne smiju ili ne mogu ustati iz kreveta, krevet se
namješta na poseban način u ležećem pložaju. Za ovu medicinsko – tehničku radnju
potrebna je posebna priprema, a poželjno je da se ona prethodno izvrši u prostorijama,
koje su za to namijenjene.

Na pokretnom stoliću treba pripremiti:

- čisti čaršaf, (savijen u rolnu po dužini, a koji je potom savijen na tri jednaka
dijela), navlaku za pokrivač, jastučnice i
- korpu za prljavo rublje.

Pokretni stolić sa posteljinom i korpom za prljavo rublje doveze se u bolesničku sobu.

Pokretni stolić se stavlja s desne strane kreveta, a korpa za prljavi veš sa lijeve strane
kreveta.

Promjena čaršafa kod bolesnika u ležećem položaju izvodi se ovim redom:

- bolesnički krevet se potpuno oslobodi

- od pokrivača se napravi tupfer
- bolesnika se pomjeri ili okreće do ivice kreveta
- prljavi čaršaf se savije u rolnu do samog bolesnika
- na slobodan dušek postavi se čisti čaršaf, slobodne ivice podvlače se ispod
dušeka (naprave uglovi), a rolna odvije od bolesnika
- bolesnik se premješta na čisti dio čaršafa
- prljavi čaršaf na drugojj strani zavije se do kraja, skupi i stavi u korpu za prljavi
veš
- čisti čaršaf se razvije do kraja
- bolesnik se pomjeri na sredinu
- čaršaf se dobro ispod bolesnika zategne i ugodno namjesti
- promijeni se navlaka i jastučnice
- bolesnik se pokrije i udobno namjesti u krevetu
- iz sobe se izvoze kolica i korpa sa prljavim vešom.
Za vrijeme rada voditi računa da se prljavi, naročito vlažni čaršaf ne dodiruju sa
čistim.

NAMJEŠTANJE KREVETA SA BOLESNIKOM U SJEDEĆEM POLOŽAJU

Za ovaj način namještanja kreveta potrebno je pripremiti:

- pokretni stolić na kojem smo pripremili: čaršaf (savijen u rolnu-po širini, a koja
je presavijena na tri jednaka dijela), navlaku za pokrivač, jastučnice
- korpu za prljavi veš.

Pokretni stolić sa posteljinom ii korpa za prljavi veš doveze se u bolesničku sobu.

Promjena čaršafa kod bolesnika u sjedećem ili polusjedećem položaju izvode se ovim
redom:

- bolesnički krevet se portpuno oslobodi

- od pokrivača se napravi tupfer
- bolesnik se postavi da sjedne i malo pomjeri prema sredini
- jastuci se sklone na pripremljenu stolicu
- prljavi čaršaf savije se u rolnu pored bolesnika
- na slobodni dušek postavi se čisti čaršaf, slobodne ivice podvuku se ispod
dušeka (naprave uglovi), a rolna odvije od bolesnika
- jastučnice na jastucima se zamijene i vrate na krevet
- bolesnik se pomjeri na čisti dio
- ispod nogu bolesnika istovremeno se prljavi čaršaf zavija a čisti odvija
- prljavi čaršaf se zavije do kraja, skupi i stavi u korpu za prljavi veš
- čaršaf se dobro zategne i krevt namjesti (naprave se uglovi)
- promijeni se navlaka na pokrivaču
- bolesnik se pokrije i udobno namjesti u krevetu
- iz sobe se izvezu kolica i korpa sa prljavim vešom.
NAMJEŠTANJE KREVETA INKONTINENTNOG BOLESNIKA

Na krevet na kojem leži ili će da leži inkontinentni bolesnik (nema mogućnost

zadržavanja stolice ili urina), nepokretan bolesni, koji sve fiziološke potrebe obavlja u
krevtu, operisani bolesnik, žena nakon poroda..., pri namještanju umećemo veliko i
malo nepropusno platno (mušeme) i porečni čaršaf za zaštitu dušeka.

Prije presvlačenja kreveta potrebno je pripremiti:

- pokretni stolić na kojem smo složili:

- veliku mušemu (2,70x1m)
- složeni čaršaf (u dugi ili kratki valjak)
- poprečnu (malu) mušemu (1,70x1m)
- poprečni čaršaf
- složenu navlaku za pokrivač.

Krevet se namješta na opisani način (sa bolesnikom u ležećem ili sjedećem položaju).
Na dušek se prvo stavlja velika mušema i namješta se. Poslije se stavlja čaršaf, pa
preko čaršafa mala mušema i poprečni čaršaf (pokrivaju sredinu dušeka). Namješta se
prekrivač uvučen u navlaku, kao i jastuk uvučen u jastučnicu (na opisani način).

PROMJENA LIČNOG RUBLJA NEPOKRETNOM BOLESNIKU

Promjena ličnog rublja nepokretnim bolesnicima, takođe, zahtijevaju izvjesnu

pripremu, zavisno da li se mijenja pidžama ili spavaćica. Promjena gornjeg dijela
pidžame: prije oblačenja čiste pidžame prethodno se skida prljava. Ako se ne zna
postupak za svlačenje teških bolesnika, to možr da bude vrlo naporna radnja i za sestru
i za bolesnika.

Postupak je sljedeći:

- pokrivač se oslobodi i savije u bliku tupfera

- ispod pokrivača gornji dio pidžame se raskopča
- bolesnik drži svoje ruke uz tijelo
- pidžama se preko ramena i leđa svuče do lakata
 - uhvati se ruka iznad lakta i izvuče iz rukava
- slobodna polovina pidžame savije se u rolnu, podvlači ispod bolesnikovih leđa i
prebacuje na drugu stranu
- izvlači se druga ruka iz rukava
- pidžama se savije i ostavi u korpu za prljavi veš.

Promjena donjeg dijela pidžame:

- donji dio pidžame razdriješi se (otkopča)

- bolesnik se malo podigne i pidžama se svuče ispod glutealnog dijela
- pidžama se postepeno niz noge svuče do stopala
- noga se uhvati za skočni zglob (sa gornje strane) i nogavica sa stopala svuče
- svučeni dio pidžame ostavi se u korpu za prljavi veš.

Oblačenje gornjeg dijela pidžame

Za oblačenje gornjeg dijela pidžame potrebno je prethodno saviti. Postavi se na stočić

tako što polovina, koja će se prvo oblačiti, ostaje uredna, dok se druga polovina savije
u rolnu na naličje i tako savijena postavi se pored bolesnika, s zatim se:

- slobodni rukav nabere (od manžetne prema ramenu) i navuče na ruku

- hvata bolesnika onom rkom na koju je nabran rukav
- zatim se navučeni rukav povuče prema ramenu i lijepo namjesti
- savijeni dio pidžame podvlači se ispod bolesnikovih leđa na suprotnu stranu
- urola se drugi rukav i kroz njega hvata bolesnikova šaka i rukav navlači
- navučeni gornji dio lijepo se namjesti, zakopča i zategne, naročito ispod leđa.

Oblačenje donjeg dijela pidžame:

- pokrivač na nogama savije se do koljena

- nogavice se urolaju i navuku na ruku
- istom rukom hvata se bolesnikova noga za skočni zglob i nogavica sa ruke
prebaci za bolesnikova stopala i povlače prema pojasu
 - pojas na pidžami se zaveže ili zakopča
- pidžama se lijepo ispod bolesnika zategne i bolesnik pokrije.

Presvlačenje spavaćice vrši se sljedećim redom:

 Svlačenje:
- spavaćica se na leđima nabere do vrata, a s prednje strane do ispod brade
- bolesnikove ruke se približe i podignu prema gore
- rukom, kroz otvor za vrat obuhvati se naborani leđni dio
- bolesnik se zamoli da malo savije glavu i leđni dio spavaćise prebaci se preko
glave
- bolesnikove ruke se spuste
- ruakvi se svuku do laktova
- ruke bolesnika uhvate se iznad lakata i izvuku
- spavaćica se savije i stavi u korpu za prljavi veš.

 Oblačenje

- čista spavaćica se razvije i raširi nad bolesnikom (leđni dio je gore a izrez za
vrat nalazi se nad nogama)
- rukavi se navuku do ramena, a ostali dio spavaćice prikupi se do ispod brade
- bolesnikova ruka, uhvati se za šaku i na nju prebaci spavaćica i navuče rukav
- bolesnikove ruke hvataju se za šake i podignu
- leđni dio spavaćice obuhvati se kroz otvor za vrat
- bolesnik malo savije napred glavu i leđni dio spavaćice prebaci se preko glave

 Spavaćica se lijepo zategne i zakopča se izrez na grudima.