HOMERI

ANTIKITETI GREK

LEKSIONI 5
Iliada është një ndër veprat më të njohura Homerike ngërthen në vete këngët mbi luftën
legjendare të Trojës. Sipas Legjendës shkaktar kryesor i kësaj lufte ishte një gosti
perëndish ku nuk ftohet perëndesha e grindjes, nga zemërimi ajo merr një mollë gdhend
mbi të fjalët “Më Të Bukurës “ dhe e hedh atë në mesin e perëndeshave të tjera, Afërditës,
Herës, Athenës të paafta për ta zgjidhur këtë mosmarrëveshje ato i drejtohen princit të
Trojes, Paridit . Ai i magjepsur nga premtimi i Afërditës për t’i dhënë atij gruan më të bukur
mbi Tokë, Helenën i jep dhe shpall Afërditën Perëndeshën më të bukur. Pas kësaj Paridi
rrëmben Helenen, dhe shënon fillimin e Luftës,
Kënga e I. poeti i drejtohet muzës së poezisë, të këndojë mërinë e Akilit, të cilin e ka fyer
Agamemnoni, duke i marrë me përdhunë skllaven Briseide. Kënga e II. Agamemnoni, para se të fillojë
luftën kundër trojanëve, kërkon të njohë gjendjen shpirtërore të luftëtarëve: Nga Kënga III fillojnë
luftimet. Trojanët, të udhehequr nga Hektori, sulmojnë akejt. Këtu tregohet luftimi ndërmjet Menelaut
dhe Paridit, i cili mezi shpëton nga vdekja. Kënga IV bëhet një armëpushim, të cilin e prish aleati i
trojanëve, Pandari që plagos me shigjetë Menelaun. Kënga V tregohen heroizmat e Diomedit, i cili
plagos heroin trojan Enean, dhe vret shumë trojanë. Kënga VI Skena ku tregohet motivi i rinjohjes, i
përhapur në poezinë gojore të shumë popujve: heroi ake Diomedi e ndërpet dyluftimin me
kudërshtarin e tij Glaukun, kur merr vesh se etërit e tyre paskëshin qenë të lidhur me miqësi. Skena e
ndarjes së Hektorit nga e shoqja, Andromaka, dhe i biri, Astianaksi. Kënga VII fitorja nis t'u buzëqeshë
trojanëve, Kënga VIII Zeusi ndihmon trojanët, të cilët u sjellin humbje të madhe akejve. Kënga IX,
Agamemnoni, dërgon një këshillë luftëtarësh me influencë për t'u pajtuar me Akilin. Kënga X, natën
shkojnë për zbulim në kampin e trojaneve, kthehen përsëri në kampin e tyre. Kënga XI, Agamemnoni,
i ndihmuar nga luftëtarë të tjerë kryen heroizma. Por trojanët i zmbrapsin me trimëri sulmet e grekëve.
Agamemnoni, Diomedi, Odiseu e të tjerë plagosen dhe largohen nga fusha e luftës.
Kënga XII dhe XIII tregohen fitoret e trojanëve me Hektorin në krye, që i detyrojnë akejt të
mbyllen në kampin e tyre dhe gati sa s'u vënë zjarrin anijeve akeje. Fshehurazi nga Zeusi, akejt i
ndihmon hyu i detit. Poseidoni, një nga perënditë më të mëdhenj të Olimpit. Kënga XIV,
Hyjnesha Hera e magjeps të shoqin, Zeusin me hiret e saj dhe e vë në gjumë për t'u lënë dorë të
lirë hyjnive të tjerë, të ndihmojnë akejt. Kënga XV, Zeusi, mbasi zgjohet dhe kujtohet për lojën
dinamike të Herës, i urdhëron të gjithë perënditë ta ndërpresin ndihmën dhënë akejve, çka u jep
dorë trojanëve të fitojnë epërsi. Kënga XVI, Akili, i tronditur nga kjo situatë e dhembshme, e lejon
mikun e tij të shtrenjtë, Patrokilin, të hyjë në luftime, i jep edhe armët e tij. Kënga e XVII,
trojanet, Patrokilin të ngjeshur me ato armë, e marrin për Akilin dhe frikësohen. Kundër tij hyn në
luftë Hektori dhe dyluftimi mbaron me vrasjen e Patroklit. Kënga XVIII Hektori i merr Patroklit
mburojën e Akilit.
Kënga XIX tregohet se si Hefesti pas një dite pune, i bëri gati armët, të cilat ia çoi Akilit e ëma.
Kënga XX Akili, i pikëlluar nga vrasja e Patroklit, me një mëri të tërbuar ndaj Hektorit, hynë në
luftë me armët e reja. Kënga XXI, Akili bën kërdinë në radhët e trojanëve dhe kërkon Hektorin të
hakmerret, por ky me këshillën e mbrojtësit të tij të flaktë, hyut Apollon, i shmanget luftimit me
kryetrimin e akejve. Kënga XXII Hektori i mbetur vetëm në fushën e luftës, hyn në dyluftim me
Akilin, i cili e vret dhe zvarrit trupin e tij rreth mureve të Trojës. Kënga XXIII përshkruhet
varrimi me nderime të mëdha i Patroklit. Kënga XXIV, një nga më të bukurat e "Iliadës", shpalos
një botë të tërë ndjenjash dhe emocionesh. Priami plak i lutet Akilit, t'i kthejë trupin e të birit,
Hektorit. Ai i prekur, pranon dhe u jep kohë trojanëve ta varrosin trimin e tyre me nderimet që i
takojnë.
NDËR T I M I I V EP R ËS
VEÇ OR I TË E KO M P OZ IC I ONI T

• “Iliada” poemë legjendare-historike, ku vendin e parë e zë lufta e paraqitur kryesisht nga ana e saj heroike.
Ngjarja ka karakter tragjik. Iliada është e shkruar në vargje të lira ndaj dhe quhet poemë.
Vargjet ndërtohen nga 18 rrokje. Mënyra e rrëfimit është interesante kalon nga e tashmja
në të shkuarën dhe me pas në të ardhmen, në mënyrë që rrëfimi të jetë i plotë dhe
tërheqës. Përdoret gjerësisht dialogu, kjo krijon ngjarjen nga vete goja e përsonazheve
duke e bere poetin të luajë një rol asnjanës. Në përshkrim përdoren mbiemrat p.sh. Pelidi
(Akil Pelidi), Atridi (Agamemnon Atridi). Këto nuk janë mbiemrat e tyre të vërtete, pasi
Grekët e vjetër nuk kishin mbiemra. Ata identifikohen nga emrat e etërve të tyre. Pelidi do
të thotë Peleu + idi (biri i tij).
• Veçoritë e kompozicionit: Iliada ngjason me tekstin tregimtar pasi rrëfen ngjarje, aventura dhe në
organizimin e tyre si këngë ngjajne si roman.
• Ajo përbëhet nga 24 këngë ku ne secilën prej tyre rrëfehet një ngjarje e caktuar.
• Në vepër marrin pjese elementë fantastike si perëndite dhe gjysmë-perëndite. Njerëzit sillen si të
barabartë me hyjnitë, madje here pas here edhe i sfidojnë ata. Perënditë janë më afër natyrës
njerëzore,
• Ngjarjet ndodhin ne dy hapësira të ndryshme duke ndërvepruar me njëra- tjetrën, në Tokë dhe Qiell.
TEMAT
• Tema kryesore tek Iliada është konflikti midis
Akilit dhe Agamemnonit.  “Kendo hyjneshe merine
e Akil Pelidit…”. Tema 2 lufta Greko-Trojane.
Homeri tregon te gjithë historinë e nisjes së luftës
e deri tek përfundimi saj.
• Nëntemë: Lavdia –Akili duhet të zgjidhte midis dy
fateve. Te kthehej në shtepi dhe të harronte
lavdinë, duke patur nje jete te gjate dhe te lumtur,
ose të luftonte përkrah grekërve dhe te vdiste ne
luftë, lavdi te perjetshme.
• Dëshira për kthimin në shtëpi –– Ndodh 7 herë
në poemë. Të gjithë kërkojnë kthimin në shtëpi
pas një lufte rraskapitëse dhjetë vjeçare.
• Respekti dhe nderi – Nëntemë – Problemet e
grekërve filluan me sjelljen e turpshme e jo mbretërore
të Agamemnonit i cili nuk respektoi Akiliin, duke i
marre Briseidën, te cilen vete Akili e kishte fituar si
çmim lufte. Kjo beri që Akili të mbante qëndrim duke
mos hyrë në luftë dhe për shkak të këtij vendimi qindra
greke vdiqën ne betejë. Zemerimi – Nëntemë – Një
nga çështjet kryesore është zemërimi i Akilit
• Fati –si diçka e paracaktuar - Dashuria - Prej
dashurisë së Paridit me Helenen, që lindi si vullnet i
Afërditës, nisi edhe lufta.
• Familja dhe Atdheu - Hektori mbron njëkohësisht dhe
familjen dhe atdheun.
 PERSONA ZHET
• Hektori: Udhëheqësi i Trojanëve në Luftën e Trojës, vritet nga Akili. figura më njerëzore, mbojtës trim e plot
vetmohim i atdheut të vet, bashkëshort e prind i dashur e i ndjeshëm. njeri familjar e i orientuar në përgjegjësinë
e tij ndaj Trojës
• Akili heroi i grekëve që vrau Hektorin, luftëtar i patrembur, i papërmbajtur, hero i lavdisë, krenar. gjysmë-
perëndi, djalë i perëndisë Teta dhe i Peleut
• Paridi: Princi i Trojës që rrëmbeu Helenën, shkaktar i luftës,
• Agamemnoni: Mbreti i Mikenes, komandant i përgjithshëm i ushtrisë Edhe pse jo aq i fortë, ai ka një
temperament prej gjaknxehti dhe dell krenar, arrogant.
• Menelau: Burri i Helenës, Mbret i Spartës
• Odiseu: Mbreti i Itakës, mendjëndrituri që shpiku “kalin e Trojës”
• Helena: Vasha më e bukur mbi dhe asokohe,( shkaku kryesor i luftës) Vajza e Zeusit, gruaja e Menelaut, e
dashura e Paridit
• Priami, Mbreti i Trojanëve plaku i urtë dhe bujar 8. Zeusi: Perëndia e Rrufesë,
• Andromaka, tipi më i bukur e fisnik e bashkëshortes që na ka lënë letërsia e vjetër.
• Hera: Gruaja e Zeusit, Perëndesha dytësore pas Zeusit
• Perëndesha greke. Afërdita: Perëndesha e Bukurisë (që u shpall nga Paridi)
• Patrokli: Kushëriri i Akilit, vritet nga Hektori
• Aresi : Perëndia e Luftës.
MOTIVET

• Motivet janë struktura të përsëritura, kontrastet na ndihmojnë për të zhvilluar dhe për
të informuar temat kryesore të tekstit.
• Armatura- përshkruan armaturën e një heroi si të paturit e një atmosferë të vetin, të
veçantë.
• Varri: në varrim Homeri reflekton interesat e kulturës së lashtë greke si një e tërë, e
cila theksoi varrimin e duhur si një kërkesë për pushim të qetë të shpirtit
• Zjarri del si një imazh i përsëritur në Iliada, shpesh e lidhur me pasionet e brendshme
të tilla si inati apo zemërimi. Simbolet janë objekte, karaktere, figura, dhe ngjyrat e
përdorura për të përfaqësuar ide ose koncepte abstrakte.
POEMAT HOMERIKE DALLOHEN:
1. Për tablo të një lirizmi të hollë, të gjera e realiste
2. Për dialogun e shkathët
3. Për konflikte të fuqishme
4. Për karakterin monumental të heronjve
5. Për mënyrën tërheqëse të thurjes së ngjarjeve
6. Për analizën e botës së brendshme të përsonazheve
7. Për forcën oratorike dhe ligjërimin e bukur
8. Për pasurinë e madhe të ndjenjave njerezore
9. Shquhen per mundimet, virtytet dhe cilesitë e tjera morale
10. Shquhen për optimizmin dhe dashurinë per jeten, per gjithçka fisnike e te madherishme, gjithmone aktuale
qe ruan vjera mbarennjerezore
11. “Iliada” eshte njet ragjedi epike e thurrur ne vargje, qe eshte drama e fuqishme njerezore, plot pasione,
dashuri e urrejtje, gëzime e hidhërime, humbje e fitore
12. Kompozicioni është i thjeshtë: në pjesët e tij por dhe me “vonesa” – tipike për mënyrën epike të rrëfimit
13. Gërshetohet bota mitologjike me botën reale të njerëzve