You are on page 1of 1

‫تؤثؤطرافي اى كوردس تان ‪ :‬زةوى و زارى كوردس تان ل ة ِرووى ب ةرزى و نزمي ةوة ل ة ض ياى ب ةرز و دةش تى ث ان و ب ةرين‬

‫ثيَكهاتووة ‪ .‬ناوضةكانى باكوورو ِرؤذهةآلتى كوردستان بة ضياى بةرز داثؤشراون‪،‬كة بةرزايي هةنديَكيان ل ة ض وار ه ةزار م ةتر‬
‫لةئاستى ِرووى دةريا زياترة‪ ،‬لةنيَو ئةو ضيايانةش هةندآ دةشتايي تةخت هةن‪ ،‬بةالَم ناوضةكانى باشوورو ِرؤذئاوا ن زمن و ض يايان‬
‫كةمةو بةزؤرى لة دةشتايي ثيَك هاتوون و طرديش ليَرةو ل ةوآ بةرض او دةك ةوآ ‪ .‬بةش يَوةيةكى طش تى دةت وانين بلَيَين تؤثؤطرافي اى‬
‫كوردستان دابةش دةبيَتة سةر س َي ناوضةى جياواز كة ئةوانيش بريتين لة ‪:‬‬
‫(‪ )1‬ضياكان ‪ -:‬نزيكةى (‪ )122‬ض يا لةكوردس تان بووني ان هةي ة بةرزترين ةكانيان بري تين ل ة (ئ ارارات‪ ،‬ه ةلَطورد ‪ ،‬ق ةرةداغ‪،‬‬
‫ى‪ )...‬كة نيوةى زياترى تؤثؤطرافياى كوردستان ثيَك دةهيَنن كة لة ضةند زنجيرة ضيايةك ثيَك ديَت لة ب اكوورى‬ ‫قةنديل ‪،‬ضيخى ديَر َ‬
‫ثي دةكات تا باشوورى ِرؤذهةالَت ‪ ،‬بةرزيةكانيان بة نزيكى (‪500‬م) ةوة دةست ثآ دةكات ت ا نزيك ةى (‪5000‬م) وة‬ ‫ِرؤذئاواوة دةست َ‬
‫بةرزترين ضيا لة كوردستان ضياى (ئ ارارات) ى طةورةي ة ك ة بةرزيةك ةى (‪5258‬م)( ‪ )٥١٣٧‬ب ةرزة‪ ،‬وة طرينط ترين زنج يرة‬
‫وورمى و باش وورى‬
‫َ‬ ‫ض ياكانى كوردس تان زنج يرة ض ياى (زاط رؤس)ة ك ة دةكةويَت ة نيَ وان ض ياكانى باش وورى دةرياض ةى‬
‫تةنطةبةرى هورمز و دريَذيةكةى (‪1400‬كم) و ثانيةكةى ل ة نيَ وان (‪300-100‬كم) و ِرووبةرةك ةى (‪332000‬كم) ضوارطؤش ةية‪.‬‬
‫كة دابةش كراوة بةسةر (زاطرؤسى باكوور) و (زاطرؤسى ناوةند) و (زاطرؤسى باشوور)‪.‬‬
‫سوودى ضياكان‪:‬‬
‫لةرووى سةربازيةوة بؤتة شورايةكى بةهيَز بةرامبةر دوذمن‪.‬‬
‫_ ِ‬
‫_ جؤرةها كانزاى جياواز و طرينط لة خؤ طرتوة‪.‬‬
‫_ بوونةتة بةربةستى باو طةرودةلوول بةهؤى بةرزيةكانيانةوة ‪.‬‬
‫(‪ )2‬طردةكان ‪ :‬كة بةشيَكى جوطرافياى كوردستان ثيَك دةهيَنيَت‪،‬كى زؤربةيان دةكةون ة كوردس تانى باش وورو ك ة ل ة ش اخةكان‬
‫نزمترن ‪ ،‬وة نموونة لةسةر طردةكان طردى (باسينلةر) لةبةش ى رؤذه ةالَت ل ة ب اكوورى كوردس تان كةبةرزيةك ةى (‪1750‬م) وة‬
‫ط ردى ط ةورة ك ة بةرزيةك ةى (‪2000‬م) وةطرينطتريني ان بري تين ل ة طردةك انى (بايةزي د و بةرزنج ةو كرك ووك و باس ينلةرو‬
‫كواندة)ة‪.‬‬
‫سوودى طردةكان‪:‬‬
‫لةوةرطاى طرينط بؤ ميَطةلةكان‬
‫ِ‬ ‫لةرووى ئاذةلَداريةوة بة كةلَكن بؤ والَخدارى و شوانكارى بةتايبةت لةوةرزى بةهار دةبنة‬
‫_ ِ‬
‫_ طرينطن بؤ كارى كشتوكالَى وةك بةرهةم هيَنانى طةنم و جؤ‪.‬‬

‫(‪ )3‬دةشتةكان‪ :‬دةشتةكانى كوردستان ثان و بةرينن (‪ )%15‬خاكى كوردستان ثيَكدةهيَنن و مةلَبةنديَكى زؤر لةبارن بؤ كشت و َ‬
‫كال‬
‫و شوانكار‪ .‬طرينطترين دةشتةكانيش بريتين لة (حةويجةو ِراني ة ش ةنطار و س ليَمانى و س ندى‪ ،‬ش ارةزوور و ق ةراج و كةن ديَناوة و‬
‫ه ةوليَر‪ )...‬لةش وورى كوردس تان و (ش ورى (ش وى)م ةريوان‪ )...‬ل ة ِرؤذه ةالَتى كوردس تان و (م اردين‪ ،‬ئورف ة‪ )..‬ل ةباكوورى‬
‫كوردستان‪.‬‬
‫سوودى دةشتةكان ‪:‬‬
‫برةى ثشتى كوردستان ثيَك ديَنيَت ض ونكة ل ة ِرووى كش ت و كالَ ةوة زةوي ةكى زؤر ب ة ثيت ة ك ة دةت وانيَت‬‫بر ِ‬
‫_لةرووى ئابووريةوة ِ‬
‫ِ‬
‫دانةويَلَةى دةوروبةرى كوردستانيش ثيَك بيَنيَت بؤية لة عيَراق ثآى دةوتريَت (سلة الخبز العراق)ى‬
‫_ وة نةوتى زؤرى تيَداية وةك دةشتاييةكانى كةركووك وة هةندآ ناوضةى هةوليَر‬
‫_ وة شويَنى حةوانةوةى خةلَكيَكى زؤرن ‪.‬‬

You might also like