6

Araling Panlipunan
Quarter 1 – Module 7
Kontribusyon ng mga
natatanging Pilipinong
nakipaglaban para sa Kalayaan
Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda
kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na
ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga
ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban
sa aklat na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Regional Director: Gilbert T. Sadsad

Assistant Regional Director: Jessie L. Amin

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Renee M. Saynes MT – I Claudio Villagen Elementary

School
Gener L. San Miguel MT – I Vinzons Pilot High School
Cleofe O. Gonzales MT – I Vinzons Pilot Elementary School
Florence B. Palma MT – I San Roque National High School
Maria C. Eco MT – I Labo Elementary School

Editor: Arleen G. Gache School Principal I L. Opeda Elementary School

Tagasuri: Wilma Joy M. Del Monte, EdD EPS – I SDO – Camarines Norte

Tagalapat: Daryl I. Quinito HT – I Moreno Integrated School

Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang
Unang Markahan – Modyul 7: Kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong
nakipaglaban para sa Kalayaan
Ika-Pitong Linggo –Aralin 1: Mga Natatanging Pilipinong Nakipaglaban Para sa
Kalayaan (Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel Malvar)

I. Panimula

Maligayang araw ng pagbabalik eskwela! Kumusta ka na? Handa ka na bang matuto? Pag-
aaralan natin ngayon ang tungkol sa mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para sa kalayaan
ng ating bansa sila ay sina Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel Malvar.

II. Layunin

Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:

Nabibigyang halaga ang mga kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para
sa kalayaan. (Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel Malvar)
1. Naiisa-isa ang mga Kontribusyon nila Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel
Malvar sa pakikipaglaban para sa kalayaan ng bansa;
2. Nakikilala sina Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel Malvar sa pakikipaglaban sa
kalayaan ng bansa; at
3. Napapahalagahan ang mga kontribusyon nila Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral
Miguel Malvar sa Pakikipaglaban para sa kalayaan ng bansa.

III. Talahulugan

Halika at pag – aralan muna natin ang mga mahihirap na salitang iyong matatagpuan sa
araling ito.
NATATANGI- nakahihigit o iba sa karaniwan
KONTRIBUSYON- ambag
HIMAGSIKAN- pag-aalsa o paglaban
HENERAL- namumuno o pinuno

1
 IV. Panimulang Pagsubok

Subukan mong sagutan ang mga mga sumusunod na tanong bago natin ipagpatuloy ang
ating aralin.Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa nakalaang puwang ang
inyong sagot.
___1. Tinaguriang “Bayani ng Tirad Pass” at Pinakabatang heneral na nakipaglaban sa mga
Amerikano?
A.Emilio Aguinaldo B. Miguel Malvar C. Gregorio Del Pilar D. Macario Sakay
___2. Isang Pilipinong Heneral na ginampanan ang pamamahala ng panghimagsikang
hukbong katihan ng Pilipinas noong huling bahagi ng sigalot pagkatapos sumuko si Heneral
Emilio Aguinaldo sa mga Amerikano noong 1901?
A.Miguel Malvar B. Simeon Ola C. Macario Sakay D.Mariano Llanera

___3. Siya ang Heneral na humarap sa grupo ng mga sundalong Amerikano habang tumatakas
ang pangkat nila Pangulong Emilio F. Aguinaldo sa Palanan, Isabela?
A.Miguel Malvar B. Macario Sakay C. Mariano Alvarez D. Gregorio Del Pilar

___4. Saang Probinsya ng Pilipinas ipinanganak si Heneral. Miguel Malvar?

A.Cavite B. Quezon C. Batangas D. Laguna

___5. Noong Enero 1902, Sinong Heneral ng Amerika ang namuno ng mga operasyon sa
Batangas at nagsagawa ng mga pagsunog sa mga lupa na nagdulot ng mabigat na pasanin
sa mga sundalo ni Heneral Miguel Malvar at sa mga sibliyan?
A.Heneral Trias B. Heneral J. Franklin Bell C. Heneral Luna D. Heneral Bill Frank
V. Mga Gawaing sa Pagkatuto

Tingnan ang mga larawan sa ibaba

Nakikilala mo ba kung sino-sino ang nasa larawan? Tama, sila ay ilan lamang sa mga
natatanging Pilipino nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa.

Handa ka na bang mas lalo pang makilala ang mga natatanging Pilipino na nasa larawan sa
itaas na nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa. Kung OO, ang iyong kasagutan halina’t
basahin mo ang sumusunod na talata tungkol sa kanilang kabayanihang ginawa para sa
kalayaan ng ating bansa.

2
GREGORIO DEL PILAR: ANG BATANG HENERAL
Nobyembre 14, 1875 - Disyembre 2, 1899

Si Gregorio Hilario del Pilar y Sempio ay isang heneral sa panahon ng digmaang Pilipino-
Amerikano. Bilang isa sa mga batang heneral ng rebolusyonaryong hukbo, siya ay
nakilala sa matagumpay na pag-atake sa mga kuwartel ng Espanya sa Paombong,
ang kanyang tagumpay sa unang yugto ng labanan sa Quingua, at ang kanyang huling
labanan sa Tirad Pass sa panahon ng digmaang Pilipino-Amerikano, kasama ang 60 kawal,
upang hadlangan ang mga tumutugis kay Heneral Aguinaldo na mga Amerikano.
Dahil sa kanyang kabataan, nakilala siya bilang "Boy General".

Sanggunian:
AngSUPREMOph/posts/2541071382682773

HENERAL MIGUEL MALVAR

Setyembre 27, 1865 - Oktubre 13, 1911

Si Miguel Malvar y Carpio ay isang Pilipinong heneral na naglingkod noong himagsikan

laban sa mga Kastila at kalaunan ay sa digmaang Pilipino-Amerikano. Ginampanan
niya ang pamamahala ng himagsikang sandatahan ng Pilipinas noong huling bahagi
ng sigalot pagkatapos madakip si Emilio Aguinaldo ng mga Amerikano noong 1901. Ayon sa
ilang mga mananalaysay, maaaring itala bilang isa sa mga pangulo ng Pilipinas si Heneral
Miguel Malvar subalit hindi ito kinikilala ng pamahalaan ng Pilipinas.

Ipinanganak si Malvar noong Setyembre 27, 1865, sa San Miguel, isang baryo sa Santo Tomas,
Batangas, nina Maximo Malvar at Tiburcia Carpio. Hindi lamang tanyag ang mag-anak na
Malvar sa kanilang bayan dahil sa kanilang yaman subalit pati sa kanilang pagkamapagkaloob
at kasipagan. Unang nag-aral si Malvar sa paaralang bayan ng Santo Tomas. Kinalaunan,
pumasok siya sa isang pribadong paaralan na pinamamahalaan ni Padre Valerio Malabanan sa
Tanauan, Batangas, isang tanyag na institusyon pang-edukasyon sa Batangas noong mga
panahong iyon, at kung saan naging kamag-aral niya ang kapwa rebolusyonaryo na si
Apolinario Mabini. Lumaon lumipat siya sa isa pang paaralan sa Bauan, Batangas, at
pagkatapos noon ay napagpasiyahan niya na huwag nang ipagpatuloy ang pag-aaral sa
kolehiyo sa Maynila, at pinili na lamang na maging isang magsasaka. BIlang kapalit, tinulungan
niya ang kanyang higit na masipag mag-aral na kapatid na lalaki, si Potenciano, na makapag-
aral ng medisina sa Espanya. Kinalaunan, nahalalal siya bilang capitan municipal ng kanyang
bayan.

3
 Nadakip si Aguinaldo noong Marso 23, 1901, ni Heneral Frederick Funston sa tulong
ng mga Macabebe. Si Heneral Trias, na napili ni Aguinaldo na humalili sa kaniya ay
nauna ng sumuko noong Marso 15, 1901. Samakatuwid, bilang sumunod sa
pinakamataas na pinuno, si Malvar ang sumunod na Pangulo ng Republika ng
Pilipinas. Kinumpirma ng Hong-Kong Junta ang awtoridad ni Malvar sa paghalili kay
Aguinaldo. Habang hinahalili ang mga gawain bilang pangulo ng Republika, muling
inayos ni Malvar ang mga puwersa sa katimugang Luzon at pinalitan ang pangalan
bilang "Hukbo ng Paglaya." Inayos din niya ang mga kagawaran ng rehiyon ng
Republika, kasama ang mga isla ng Marianas bilang hiwalay na lalawigan.
Noong Enero 1902, si General J. Franklin Bell ng Amerika ay namuno ng
mga operasyon sa Batangas at nagsagawa ng mga pagsunog sa mga lupa na
nagdulot ng mabigat na pasanin sa mga gerilya at sibilyan. Nakatakas si Malvar sa
mga ronda ng Amerikano sa pamamagitan ng pagbabalatkayo-sa-mukha. Sumuko
siya kay Bell noong Abril 13, 1902 sa Rosario, Batangas, dahil na rin sa pagkalas ng
kanyang mga opisyales at upang wakasan ang pagdurusa ng kanyang mga
kababayan.
Matapos ang digmaan, tinanggihan ni Malvar ang anumang posisyon na
inalok sa kanya sa pamahalaang kolonyal ng Amerika. Namatay si Malvar sa Maynila
noong Oktubre 13, 1911, dahil sa sakit sa atay. Siya ay inilibing sa kanyang bayan,
Santo Tomas, Batangas.

Mga sanggunian:
• History of the Filipino people, ni Teodoro A. Agoncillo (1990).
• The Philippines: A Past Revisited, ni Renato Constantino (1975).
• The Philippines: A Unique Nation, ni Sonia M. Zaide (1994).
• Miguel Malvar and the Philippine Revolution, ni Doroteo Abaya (1998).
• Malolos: The Crisis of the Republic, ni Teodoro Agoncillo (1960).
• Philippine History and Government, ni Gregorio F. Zaide (1984).
• General Miguel Malvar @ www.malvar.net

VI. Pagsasanay 1

Kumuha ka ng papel at sagutin ang mga tanong tungkol sa iyong binasa.

1. Sino-sino ang mga natatanging Pilipino na nakipaglaban para sa kalayaan
ng ating bansa batay sa iyong binasa?
2. Ano-ano ang mga katangiang mayroon sina Heneral Gregorio Del Pilar at
Heneral Miguel Malvar?
3. Ano-ano ang kanilang ginawa para sa bansa upang makamit ang tunay na
kalayaan?
4. Paano sila nakatulong upang makamit ng ating bansa ang kalayaan?
5. Paano mo pahahalagahan ang mga kontribusyon nila Heneral Del Pilar at
Heneral Malvar para sa kalayaan ng ating bansa?

4
 Pagsasanay 2

Subukan mo pang gawain ang sumusunod:

Gumawa ka ng graphic organizer katulad ng nasa ibaba. Isulat ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng paraan ng kabayanihang ipinakita nina
Heneral Gregorio Del Pilar at Heneral Miguel Malvar

P P
P A A
A G G
G K K
K A A
A K K
K A A
A T I
I U B
B L A
A A
D

Paano mo mapahahalagahan ang kabayanihang ipinakita nila Heneral Malvar at Del

Pilar?

Magagawa mo kaya?
Reflection Log
Pagsasanay 3
Ang Pakikipaglaban na Pinangunahan nila Heneral Gregorio Del Pilar at
Heneral Miguel Malvar para sa kalayaan ng ating bansa ay nakabuti
dahil_______________________________________________________________
_____
Ipinagmamalaki ko ang aking pagiging Pilipino dahil sa natatanging mga nagawa ng
mga natatanging Pilipino para sa kalayaan ng ating bansa na nagpapatunay na ang
mga Pilipino katulad ko ay
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
5
__________________________________________________________________
________________________________________________
 VII.Pangwakas na Pagsubok

Buuin ang mga halong titik upang makuha ang tamang sagot
1. Siya ang Pinakabatang Heneral sa gulang na 24 at tinaguriang bayani ng
“Pasong Tirad”____________________________________
PRELDGOREILAIORG
2. Isang Pilipinong Heneral na ginampanan ang pamamahala ng panghimagsikang
hukbong katihan ng Pilipinas noong huling bahagi ng sigalot pagkatapos
sumuko si Heneral Emilio Aguinaldo sa mga Amerikano noong
1901?_____________________________
GUELIMMRAVL
3. Saang Probinsya ng Pilipinas ipinanganak si Heneral. Miguel Malvar?
_______________
NGASBATA
4. Noong Enero 1902, Sinong Heneral ng Amerika ang namuno ng mga
operasyon sa Batangas at nagsagawa ng mga pagsunog sa mga lupa na
nagdulot ng mabigat na pasanin sa mga sundalo ni Heneral Miguel Malvar at
sa mga sibliyan?_______________
LLEBNILKNARF
5. Ang Huling labanan na kinasangkutan ni Heneral Del Pilar na kung saan siya ay
nagbuwis ng kanyang buhay? ______________________
BAALNANIRADTSSPA

Karagdagang Gawain

Sumulat ng isang Tula na nagpapakita ng pagpapahalaga sa kabayanihang ipinakita nila

Heneral Miguel Malvar at Heneral Gregorio Del Pilar.
Gamiting gabay ang Rubrik sa Pagsulat ng Tula.
Krayterya:
Nilalaman at pamamaraan - 50%
Istilo - 25%
Pananalita - 15%
Orihinalidad - 10%
KABUUAN = 100%

6
Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang
Unang Markahan – Modyul 7: Kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong
nakipaglaban para sa Kalayaan
Ika-Pitong Linggo –Aralin 2: Mga Natatanging Pilipinong Nakipaglaban Para sa
Kalayaan (Heneral Artemio Ricarte at Heneral Macario Sakay)

I. Panimula

Maligayang araw ng pagbabalik eskwela! Kumusta ka na? Handa ka na bang mas lalong matuto?
Pag- aaralan naman natin ngayon ang tungkol sa kabayanihang ipinakita nila Heneral Artemio
Ricarte at Heneral Macario Sakay na nakipaglaban rin para sa kalayaan ng ating bansa

II. Layunin
Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:
Nabibigyang halaga ang mga kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para
sa kalayaan. (Heneral Artemio Ricarte at Heneral Macario Sakay)
1. Naiisa-isa ang mga natatanging Kontribusyon nila Heneral Artemio Ricarte at Heneral
Macario Sakay sa pakikipaglaban para sa kalayaan ng bansa;
2. Nasusuri ang mga kontribusyon nila Heneral Artemio Ricarte at Heneral Macario
Sakay sa pakikipaglaban sa kalayaan ng bansa; at
3. Nabibigyang halaga ang mga kontribusyon nila Heneral Artemio Ricarte at Heneral
Macario Sakay sa
Pakikipaglaban para sa kalayaan ng bansa.
III. Talahulugan

Halika at pag – aralan muna natin ang mga mahihirap na salitang iyong matatagpuan sa
araling ito.
INSURHENSIYA-Pagaaklas o paglaban
KONTRIBUSYON- ambag
KALAYAAN- pagiging Malaya
HENERAL- pinuno o namumuno

IV. Panimulang Pagsubok

Subukan mong sagutan ang mga mga sumusunod na tanong bago natin ipagpatuloy ang ating
aralin.Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa nakalaang puwang ang inyong
sagot.
___1.Lumaban sa himagsikan laban sa Espanya at sa digmaan laban sa Amerikano, itinatag
niya ang “Republika ng Tagalog” sa bulubundukin ng Sierra Madre?
A.Simeon Ola B. Macario Sakay C. Miguel Malvar D. Emilio Aguinaldo
___2. Siya ang kinikilalang “Ama ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas”?
A.Miguel Malvar B. Emilio Aguinaldo C. Artemio Ricarte D. Simeon Ola

7
___3. Saang bahagi ng ating bansa ipinanganak si Heneral Artemio Ricarte?
A.Catanduanes B. Cebu C. Camarines Norte D. Ilocos Norte
___4. Kailan sumuko sa pangkat ng mga Amerikano si Heneral Macario Sakay?
A.Hulyo 14, 1906 B. Hunyo 14, 1906 C. Hulyo 15, 1906 D. Hunyo 15, 1906
___5. Sinong Pilipinong Heneral ang nagiwan ng huling salita na: “ Sa malao’t madali, ang
lahat ng tao ay mamamatay subalit haharap ako ng mahinahon sa Panginoon?
A.Emilio Aguinaldo B. Artemio Ricarte C. Macario Sakay D. Simeon Ola

V. Mga Gawaing sa Pagkatuto

Tingnan ang mga larawan sa ibaba

8
Nakikilala mo ba kung sino-sino ang nasa larawan? Tama, sila ay ilan lamang sa mga
natatanging Pilipino nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa.

Handa ka na bang mas lalo pang makilala ang mga natatanging Pilipino na nasa larawan sa
itaas na nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa. Kung OO, ang iyong kasagutan halina’t
basahin mo ang sumusunod na talata tungkol sa kanilang kabayanihang ginawa para sa
kalayaan ng ating bansa.

ARTEMIO RICARTE
Oktubre 20, 1866 - Hulyo 31, 1945
Si Artemio Ricarte y Garcia ay isang heneral noong panahon ng himagsikan at digmaang
Pilipino-Amerikano. Siya ang kinikilalang Ama ng Hukbong Pilipinas o Father of the
Philippine Army, at ang unang Chief of Staff ng Armed Forces of the Philippines
noong Marso 22, 1897 - Enero 22, 1899. Si Ricarte ay kinikilala din dahil sa hindi panunumpa
ng katapatan sa gobyerno ng Estados Unidos.
Nagmula si Ricarte kina Esteban Ricarte y Faustino at Bonifacia Garcia y Rigonan ng bayan ng
Batac, lalawigan ng Ilocos Norte. Natapos niya ang kanyang unang pag-aaral sa kanyang
bayan at lumipat sa Maynila para sa kanyang edukasyon ng tersiyal. Nakapag-aral siya sa
Colegio de San Juan de Letran kung saan siya nagtapos ng Bachelor of Arts. Naghanda siya
para sa propesyon sa pagtuturo sa Unibersidad ng Santo Tomas at pagkatapos ay sa Escuela
Normal. Nang makatapos ng kanyang pag-aaral, ipinadala siya sa bayan ng San Francisco de
Malabon na ngayon ay General Trias, sa lalawigan ng Cavite upang mangasiwa ng isang
pangunahing paaralan. Sa kanyang bagong trabaho, nakilala niya si Mariano Alvarez, isa ring
guro at isa sa nakaligtas sa 1872 Cavite mutiny. Sumapi si Ricarte sa Katipunan sa ilalim ng
Konseho ng Magdiwang at siya ay naging Tenyente Heneral. Ang kanyang naging palayaw sa
samahan ay "Víbora" o Viper.
Nang pumutok ang himagsikang Pilipino noong Agosto 31, 1896, pinangunahan ni Ricarte ang
mga rebolusyonaryo sa pag-atake sa garison ng Espanya sa San Francisco de Malabon.
Dinurog niya ang tropa ng Espanya at kinuha ang mga guwardiya sibil bilang bilanggo. Noong
Marso 22, 1897, sa panahon ng Tejeros Convention, si Ricarte ay nahalal bilang Kapitan-
Heneral at kalaunan ay naging Brigadier-General. Pinangunahan niya ang mga labanan sa
Cavite, Laguna, at Batangas. Inatasan siya ni Aguinaldo na manatili sa Biak-na-Bato, San
Miguel, Bulacan upang mangalaga sa pagsuko ng mga armas at sa pagtalima ng mga Espanyol
at mga opisyal ni Aguinaldo sa napagkasunduan sa Biak-na-Bato.
Namatay si Ricarte noong Hulyo 31, 1945, sa edad na 78. Ang kanyang libingan ay natuklasan
lamang noong 1954 siyam na taon pagkalipas, ng mga treasure hunters. Ang kanyang mga
labi ay inilipat sa Maynila sa Libingan ng mga Bayani.

Mga sanggunian:
https://web.archive.org/web/20130314044148/http://www.afp.mil.ph/index.php/site-
map/brief-history

9
MACARIO SAKAY
Marso 1, 1870 – Setyembre 13, 1907
Si Macario Sakay y de Leon ay isang heneral na nakibahagi sa
Himagsikang Pilipino noong 1896 laban sa Espanya at sa Digmaang Pilipino-
Amerikano. Pagkatapos ihayag ang digmaan laban sa Estados Unidos noong
1902, ipinagpatuloy ni Sakay ang paglaban at ang sumunod na taon ay
naging Pangulo ng Republika ng Katagalugan.
Ipinanganak si Sakay sa Daang Tabora, Tondo. Unang nagtrabaho si
Sakay bilang baguhay sa pagawaan ng kalesa. Isa rin siyang mananahi at aktor,
at lumalabas sa ilang mga teatro kabilang ang Principe Baldovino, Doce Pares de
Francia, at Amante de la Corona. Orihinal siyang kasapi ng kilusang Katipunan,
na nilahukan niya noong 1894, nakipaglaban siya kasama sina Gat Andrés
Bonifacio laban sa mga Kastila sa kabuuan ng Himagsikang Pilipino. Noong 1899,
ipinagpatuloy niya ang pagsagupa para sa kalayaan ng Pilipinas laban sa Estados
Unidos. Noong unang bahagi ng Digmaang Pilipino-Amerikano, nakulong si Sakay
dahil sa sedisyon o pagsusulsol laban sa pamahalaan.
Nang sumuko si Heneral Miguel Malvar noong Abril 1902, opisyal na
ibinalita ng noo'y Pangulo ng Estados Unidos na si Theodore Roosevelt na tapos
na ang digmaan sa pagitan ng Pilipinas at Amerika noong Hulyo 4, 1902. Si
Heneral Macario Sakay at iba pang mga ikinulong ay binigyan ng amnestiya at
pinalaya.
Subalit noong Nobyembre 12, 1902 nagpasa ng batas ang Komisyong
Pilipinas (Philippine Commission) ng Kautusan Laban sa Pagiging Tulisan
(Bandolerism Act) kung saan lahat ng lumalaban o tinatawag na insurhensiya at
mga nahuling nakikipagdigma ay kailangan litisin sa hukuman bilang mga
bandido, ladrones at magnanakaw. Hindi ito sinang-ayunan ni Heneral Macario
Sakay at siya ay nagdeklara ng sariling manipesto at idineklara ang kanyang sarili
bilang Pangulo ng Republika ng Katagalugan (Tagalog Republic) bilang
pagsasalungat sa pananakop ng Estados Unidos sa Pilipinas.
Hindi kinilala ng gobyernong Amerikano ang republikang itinatag ni
Macario Sakay at sa pamamagitan ng kautusan laban sa pagiging tulisan, itinuring
siyang insurhensiya. Iniatas ang pagdakip kay Sakay sa Hukbong Pamayapa ng
Pilipinas at Iskawt ng Pilipinas. Nagkaroon ng malalaking labanan sa pagitan ng
mga sundalo ng pamahalaan at mga mapagpalayang mandrigma na kasama ni
Heneral Macario Sakay sa Timog Katagalugan na umabot ng halos isang taon.
Noong Hulyo 14, 1906, sumuko si Heneral Macario Sacay matapos
makatanggap ng sulat sa Gobernador-Heneral ng hukbong Amerikano na
nangangakong siya ay bibigyan ng amnestiya at ang kanyang mga kasama kapalit
ng kanilang pagsuko. Ngunit makalipas ang tatlong araw, si Heneral Macario
Sakay ay hinuli at ikinulong at hinatulan na isang tulisan o bandido. Pinatay si
Heneral Macario Sakay sa harap ng maraming tao sa pamamagitan ng pagbibigti
noong Setyembre 13, 1907.
Sa harap ng kamatayan, nag-iwan si Macario Sakay sa atin ng ilang huling
salita: “Sa malao’t madali, ang lahat ng tao ay mamamatay subalit haharap ako
ng mahinahon sa Panginoon. Ngunit gusto kong sabihin sa inyong lahat hindi
kami mga magnanakaw. Hindi kami mga tulisan na tulad ng ipinaparatang ng
mga Amerikano. Kami ay tunay na Katipunan na nagtatanggol sa ating Inang
Bayan. Paalam at nawa’y muling isilang sa ating hinaharap ang Kalayaan.”

Sanggunian:
AngSUPREMOph/posts/2765153896941186

10
 VI. Pagsasanay 1

Kumuha ka ng papel at sagutin ang mga tanong tungkol sa iyong binasa.

1. Sino-sino ang mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para sa kalayaan ng
ating bansa ayon sa iyong binasa?
2. Ano ang mahalagang papel na ginampanan nila sa Digmaang Pilipino-
Amerikano?
3. Paano sila nakatulong upang makamit ng ating bansa ang kalayaan?
4. Ano-ano ang epekto at bunga ng pakikipaglaban ng mga natatanging
Pilipino?
5. Paano ito nakatulong sa pagkamit ng ating Pambansang kalayaan?

Pagsasanay 2

Subukan mo pang gawain ang sumusunod:

Gumawa ka ng graphic organizer katulad ng nasa ibaba. Isulat ang
hinihinging impormasyon.

Mga Kontribusyong Nagawa ni Mga Kontribusyong Nagawa ni

Heneral Artemio Ricarte para Heneral Macario Sakay para sa
sa Kalayaan ng Bansa Kalayaan ng Bansa

Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa kabayanihang ipinamalas nila

Heneral Artemio Ricarte at Heneral Macario Sakay? Magbigay ng mga
katangian na kahanga-hanga na ipinakita nila Heneral Ricarte at Heneral
Sakay namaaari mong taglayin at ipamalas sa ating lipunan.

11
 Pagsasanay 3

Magagawa mo kaya?
Gumawa ng isang sanaysay tungkol sa kahalagahan ng pakikipaglaban nila
Heneral Artemio Ricarte at Heneral Macario Sakay sa pagkamit ng kalayaan ng ating
bansa?
Rubrik para sa Pagsulat ng Sanaysay
5 4 3
1.Nilalaman/Kaugnayan Punong-puno Maganda ang Nabanggit ang
sa Paksa ng ideya ideya ngunit mga ideya
ang iba ay hindi ngunit di
makatotohanan makatotothanan
2. Organisasyon Napakaayos Maayos ang Medyo Magulo
ng pagkakalahad ang
Pagkakalahad pagkakalahad
3. Kalinisan Malinis at Malinis ngunit Hindi malinis at
maganda ang hindi mahahalata na
pagkakasulat masyadong maraming
maganda ang binura
pagkakasulat

VII.Pangwakas na Pagsubok

Isulat ang salitang TAMA kung wasto ang isinasaad ng bawat pangungusap at
MALI kung ito ay di-wasto.

_______1. Noong Hulyo 14, 1906, Sumuko si Heneral Artemio Ricarte sa mga Amerikano
matapos makatanggap ng sulat na nagsasaad ng Amnestiya.
_______2. Sa harap ng Kamatayan, nag-iwan si Macario Sakay sa atin ng ilang salita: Sa
malao’t madali, ang lahat ng tao ay mamamatay subalit haharap ako ng mahinahon sa
Panginoon.
_______3. Si Heneral Artemio Ricarte ang Tinaguriang Ama ng Sandatahang Lakas ng
Pilipinas.
_______4. Itinatag ni Heneral Macario Sakay ang Republika ng tagalog.
_______5. Si Heneral Artemio Ricarte ay kilala sa palayaw na “Meong” na kabilang sa
konseho ng Magdalo.

Karagdagang Gawain

Magsaliksik ng mga mahahalagang impormasyon tungkol sa kabayanihan nila

Heneral Vicente Lukban at Heneral Simeon Ola.

Batayang Aklat: Kayamanan: K to 12 AP 6 textbook by: Eleanor D. Antonio etc. pp.

56-74

12
Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang
Unang Markahan – Modyul 7: Kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong
nakipaglaban para sa Kalayaan
Ika-Pitong Linggo –Aralin 3: Mga Natatanging Pilipinong Nakipaglaban Para sa
Kalayaan (Vicente Lukban at Simeon Ola)

I. Panimula

Maligayang araw ng pagbabalik eskwela! Kumusta ka na? Handa ka na bang matuto? Pag-
aaralan natin ngayon ang tungkol sa mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para sa kalayaan
ng ating bansa tulad nila Heneral Vicente Lukban at Heneral Simeon Ola.

II. Layunin
Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:
Nabibigyang halaga ang mga kontribusyon ng mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para
sa kalayaan. (Vicente Lukban at Simeon Ola)
1. Naiisa-isa ang mga Kontribusyon nila Vicente Lukban at Simeon Ola sa pakikipaglaban
para sa kalayaan ng bansa;
2. Nasusuri ang mga kontribusyon nila Vicente Lukban at Simeon Ola sa pakikipaglaban sa
kalayaan ng bansa; at
3. Nabibigyang halaga ang mga kontribusyon nila Vicente Lukban at Simeon Ola sa
Pakikipaglaban para sa kalayaan ng bansa.

III. Talahulugan

Halika at pag – aralan muna natin ang mga mahihirap na salitang iyong matatagpuan sa
araling ito.
NATATANGI- nakahihigit o iba sa karaniwan
KONTRIBUSYON- ambag
KALAYAAN- pagiging Malaya
BAYANI- isang tao na gumawa ng isang dakilang gawain

IV. Panimulang Pagsubok

Subukan mong sagutan ang mga mga sumusunod na tanong bago natin ipagpatuloy ang
ating aralin.Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa nakalaang puwang ang
inyong sagot.
___1.Pinamahalaan ang Samar at Leyte noong Unang Republika ng Pilipinas at Pinuno ng
hukbong Pilipino na nakipaglaban sa mga Amerikano sa Timog Luzon?
A.Artemio Ricarte B. Vicente Lukban C. Miguel Malvar D.Gregorio Del Pilar
___2. Kailan ipinahayag ni Heneral Vicente Lukban ang kanyang sarili bilang Gobernador
ng Samar sa ilalim ng Unang Republika ng Pilipinas?
A.Hulyo 12, 1899 B. Disyembre 31, 1899 C. Disyembre 30, 1898 D. Hulyo 31, 1899

13
___3. Saang bahagi ng ating bansa ipinanganak si Heneral Vicente Lukban?
A.Camarines Sur B. Cebu C. Camarines Norte D. Quezon
___4. Siya ang kinikilalang pangkalahatang pinuno sa Bicol matapos siyang hirangin ni Kapitan
Heneral Vito Belarmino?
A.Vicente Lukban B. Simeon Ola C. Artemio Ricarte D. Miguel Malvar
___5. Saang lalawigan sa Rehiyon ng Bicol Ipinanganak si Heneral Simeon Ola?
A.Sorsogon B. Catanduanes C. Albay D. Camarines Sur

V. Mga Gawaing sa Pagkatuto

Tingnan ang mga larawan sa ibaba

Nakikilala mo ba kung sino-sino ang nasa larawan? Tama, sila ay ilan lamang sa mga
natatanging Pilipino nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa.

14
Handa ka na bang mas lalo pang makilala ang mga natatanging Pilipino na nasa larawan sa
itaas na nakipaglaban para sa kalayaan ng ating bansa. Kung OO, ang iyong kasagutan halina’t
basahin mo ang sumusunod na talata tungkol sa kanilang kabayanihang ginawa para sa
kalayaan ng ating bansa.

HENERAL VICENTE LUKBAN

Pebrero 11, 1860 - Nobyembre 16, 1916
Si Vicente Lukban y Rilles ay isang opisyales noong Rebolusyong Pilipino at
pinunong pulitiko-militar ng Samar at Leyte sa panahon ng digmaang Pilipino-
Amerikano. Kinilala siya ng mga Amerikano bilang utak ng Balangiga masaker, kung
saan higit sa apatnapung tropang Amerikano ang napatay.
Isinilang si Lukban noong 11 Pebrero 1860 sa Labo, Camarines Norte kina Agustin
Lukban at Andrea Rilles. Nag-aral siya sa Escuela Pia sa Lucban, Tayabas na ngayon ay Quezon
at ipinagpatuloy ito sa Ateneo Municipal de Manila. Kumuha siya ng abogasya sa Unibersidad
ng Santo Tomas at Colegio de San Juan de Letran. Nagkaroon ng apat na mga anak sa unang
asawa na si Sofía Dizon Barba, na namatay pagkasilang sa huli nilang anak, at walo sa
ikalawang asawa na si Paciencia Gonzales.
Pagkatapos ng pag-aaral at pagtatrabaho sa hudikatura, tumigil si Lukban noong 1886
upang bunuin ang agrikultura at komersiyo sa Bicol. Binuo niya ang La Cooperativa Popular
na nagsulong ng negosyong kooperatiba para sa taum-bayang may abang kabuhayan. Bahagi
ng tubo ng kooperatiba ay palihim na ipinapadala sa Katipunan ni Gat Andres Bonifacio, at
malaki ang naging tulong ni Lukban para matupad ito. Ginamit din ang kooperatiba upang
ikalat ang mga mithiin ng himagsikan, sapagkat hindi naghihinala ang mga Español sa mga
kasapi ng kooperatiba. Naging emisaryo din si Lukban ng pangkat ng Katipunan sa Bicol.
Dinakip siya ng mga guwardia sibil sa isa sa kaniyang mga lakad sa Maynila at ikinulong sa
Bilibid. Sumiklab ang Himagsikan noong 1896 habang nasa karsel si Lukban, at noong Agosto
1897, pinakawalan siya at kaagad umanib sa hukbong rebolusyonaryo.
Kinomisyon siyang opisyales sa hukbo ni Heneral Emilio Aguinaldo, at naging
katuwang nito sa paggawa ng mga planong pandigma. Pagkalagda ng Kasunduang
Biyak-na-Bato, isinama siya ni Aguinaldo sa Hong-Kong. Doon ay nag-aral siya ng agham
militar sa ilalim ng isang pinunong Ingles. Pagkapahayag ng kalayaan ng Pilipinas noong 1898,
ipinadala si Lukban sa Bicol upang pamunuan ang laban sa mga Espanyol. Pagkatapos ay
itinalaga siyang pinunong politiko-militar ng Leyte at Samar. Noong 31 Disyembre 1899,
ipinahayag niya ang sarili bilang bagong gobernador ng Samar sa ilalim ng Unang Republika
ng Pilipinas. Nakipaglaban sina Lukban sa hukbong Amerikano ngunit kinailangang umatras.
Nang inalok ni Heneral Arthur MacArthur ng amnestiya kapalit ng pagsuko, tumanggi si
Lukban. Sumuko noong 1901 si Baldomero Aguinaldo, ang pinuno ng puwersang Pilipino sa
timog Luzon, ngunit ipinagpatuloy ni Lukban ang laban, at ang Samar ang naiwang isa sa mga
natitirang palabang lalawigan.

15
 Noong Nobyembre 1901, nadakip si Lukban at kaniyang mga opisyal nang
nilusob ng mga Amerikano ang kanilang kampo. Nang sumapit ang panahon ng
kapayapaan, pinalaya siya at noong 1912 ay nahalal bilang gobernador ng Tayabas.
Pumanaw si Lukban noong 16 Nobyembre 1916 sa Maynila. Ipinangalan sa
kaniya ang Kampo Lukban ng Hukbong Katihan ng Pilipinas sa Lungsod Catbalogan sa
Samar.

Mga sanggunian:
The Encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American Wars: A Political,
Social, and Military History, ni Spencer Tucker (2009).
The Balangiga, Samar, Massacre, Bautista, Veltisezar Bautista (2008).
https://philippineculturaleducation.com.ph/lukban-vicente/

HENERAL SIMEON OLA

Setyembre 2, 1865 - Pebrero 14, 1952

Si Simeon Ola y Arboleda ay isang magiting na pinuno ng mga rebolusyonaryo

noong panahon ng Espanyol at Amerikano, at isa sa mga huling sumuko na heneral.
Isinilang siya noong Setyembre 2, 1865 sa Guinobatan, Albay kina Vicente Ola at
Apolonia Arboleda. Nakapag-aral siya sa Mater Salutis College Seminary ng pilosopiya,
ngunit nang sumiklab ang rebolusyon noong 1896, tumigil siya ng pag-aaral at lumahok
sa Katipunan. Naging pinuno siya ng rebolusyon sa kaniyang bayan.
Dahil sa kaniyang matagumpay na pananambang sa mga kaaway, hinirang
siyang kapitan ni Heneral Vito Belarmino, ang pangkalahatang pinuno sa Bicol. Nang
dumating ang mga Amerikano, ipinagpatuloy niya ang pakikipaglaban sa kabila
ng pagsuko ni Heneral Belarmino noong 1901. Siya ay namundok at tinipon ang
natitirang mga kawal na hindi sumuko, at naging pinakamataas na pinuno sa Bicol.
Nagkasakit siya sa bundok at nahimok ng mga kamag-anak at kaibigang sumuko
noong Setyembre 25, 1903 kay Koronel Harry H. Bandholtz. Dalawang buwan
pagkaraan, nilitis siya at hinatulang mabilanggo nang 30 taon. Nakalaya lamang siya
nang bigyan ng amnestiya ni Gobernador Heneral William Howard Taft ang lahat ng
bilanggong politikal. Bumalik siya sa kanyang bayan at naging presidente municipal ng
Guinobatan mula 1910 hanggang 1917. Namatay siya noong Pebrero 14 1952 at inilibing
sa Roman Catholic Cemetery sa Guinobatan.

Sanggunian: http://www.mb.com.ph/issues/2005/12/21/OPED2005122152182.html

16
 VI. Pagsasanay 1

Kumuha ka ng papel at sagutin ang mga tanong tungkol sa iyong binasa.

1. Sino-sino ang mga natatanging Pilipinong nakipaglaban para sa kalayaan ng
ating bansa ayon sa iyong binasa?
2. Ano ang mahalagang papel na ginampanan nila sa Digmaang Pilipino-
Amerikano?
3. Paano sila nakatulong upang makamit ng ating bansa ang kalayaan?
4. Ano-ano ang epekto at bunga ng pakikipaglaban ng mga natatanging Pilipino?
5. Paano ito nakatulong sa pagkamit ng ating Pambansang kalayaan?

Pagsasanay 2

Subukan mo pang gawain ang sumusunod:

Gumawa ka ng graphic organizer katulad ng nasa ibaba. Isulat ang hinihinging
impormasyon.

Matapos mong matukoy ang mga mahahalagang Kontribusyon nila Heneral

Vicente Lukban at Heneral Simeon Ola, Paano mo pahahalagahan ang
kabayanihan at sakripisyong ipinamalas nila para sa ating tinatamasang kalayaan
sa kasalukuyan? Ano ang katangian na nais mong taglayin upang maging isang
makabagong bayani sa kasalukuyang panahon?

17
 Pagsasanay 3

Magagawa mo kaya?
Gumawa ng isang sanaysay tungkol sa kahalagahan ng pakikipaglaban nila Heneral
Vicente Lukban at Heneral Simeon Ola sa pagkamit ng kalayaan ng ating bansa?
Rubrics para sa Pagsulat ng Sanaysay
5 4 3
1.Nilalaman/Kaugnayan Punong-puno Maganda ang Nabanggit ang
sa Paksa ng ideya ideya ngunit mga ideya
ang iba ay hindi ngunit di
makatotohanan makatotothanan
2. Organisasyon Napakaayos Maayos ang Medyo Magulo
ng pagkakalahad ang
Pagkakalahad pagkakalahad
3. Kalinisan Malinis at Malinis ngunit Hindi malinis at
maganda ang hindi mahahalata na
pagkakasulat masyadong maraming
maganda ang binura
pagkakasulat

VII.Pangwakas na Pagsubok

Muli mong sagutan ang mga tanong sa panimulang pagsusulit. Tingnan natin kung
nasagutan mo na ng tama ang mga tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot at
isulat sa nakalaang puwang ang inyong sagot.
___1.Pinamahalaan ang Samar at Leyte noong Unang Republika ng Pilipinas at Pinuno ng
hukbong Pilipino na nakipaglaban sa mga Amerikano sa Timog Luzon?
A.Artemio Ricarte B. Vicente Lukban C. Miguel Malvar D.Gregorio Del Pilar
___2. Kailan ipinahayag ni Heneral Vicente Lukban ang kanyang sarili bilang Gobernador
ng Samar sa ilalim ng Unang Republika ng Pilipinas?
A.Hulyo 12, 1899 B. Disyembre 31, 1899 C. Disyembre 30, 1898 D. Hulyo 31, 1899
___3. Saang bahagi ng ating bansa ipinanganak si Heneral Vicente Lukban?
A.Camarines Sur B. Cebu C. Camarines Norte D. Quezon
___4. Siya ang kinikilalang pangkalahatang pinuno sa Bicol matapos siyang hirangin ni
Kapitan Heneral Vito Belarmino?
A.Vicente Lukban B. Simeon Ola C. Artemio Ricarte D. Miguel Malvar
___5. Saang lalawigan sa Rehiyon ng Bicol Ipinanganak si Heneral Simeon Ola?
A.Sorsogon B. Catanduanes C. Albay D. Camarines Sur

Karagdagang Gawain
1. Gumawa ng isang kalendaryo ng mga Natatanging Pilipino

Batayang Aklat: Kayamanan: K to 12 AP 6 textbook by: Eleanor D. Antonio etc. pp.

78-95

18
For inquiries or comments, please contact:

19