Ket­noi.

com diễn đàn công nghệ, giáo dục

        
BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP HUẾ
KHOA HÓA ­ MÔI TRƯỜNG
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CAO ĐẲNG

    Đề tài:
TÌM HIỂU VỀ CÁC LOẠI FRIT, MEN FRIT
VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH BÀI PHỐI LIỆU FRIT
TRÁNG LÊN TẤM ỐP LÁT GẠCH CERAMIC

Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
ThS. Võ Thị Thanh Kiều Nguyễn Thị Hằng
Nguyễn Thanh Hùng
Nguyễn Thị Liễu
Thái Thị Nguyệt
Nguyễn Nhất Thắng
Lớp: 11CDCH01
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

Niên khóa: 2011 ­ 2014

Huế, tháng 5 năm 2014

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp   
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

Lời Cảm Ơn
Trong thời gian thực hiện đề  tài khóa luận tốt 
nghiệp,   dưới   sự   chỉ   dẫn   tận   tình  của   giáo  viên 
hướng   dẫn   và   được   phía   nhà   trường   tạo   điều 
kiện thuận lợi cho chúng em tìm hiểu, học tập và 
nghiêm túc để  hoàn thành đề  tài này. Kết quả  thu 
được không chỉ do sự nổ lực của mỗi cá nhân chúng 
em mà còn có sự giúp đỡ của quý thầy (cô), gia đình, 
bạn bè. Cho nên chúng tôi xin gửi lời cảm  ơn phía 
lãnh đạo nhà trường, đến quý thầy (cô), gia đình và 
các bạn đã đã tận tình giúp đỡ chúng em hoàn thành 
tốt bài báo cáo.
Đặc biệt chúng em xin cảm ơn tới cô giáo Võ Thị 
Thanh Kiều đã tận tình hướng dẫn, dẫn dắt chúng 
em   trong  việc  tìm   hiểu   sâu   hơn   về   thực   tế   sau  
những kiến thức từ  cơ  sở  lý thuyết chúng em đã 
được học về  đề  tài nghiên cứu. Chúc cô sức khỏe  
và công tác tốt.
                                                                      Nhóm 
sinh viên thực hiện
                               

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp   
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

  
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT........................................................................................7
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................8
LỜI MỞ ĐẦU.........................................................................................................9
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................10
1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...................................................................................................................... 10
2.MỤC TIÊU ĐỀ TÀI......................................................................................................................... 11
3.Ý NGHĨA CỦA VIỆC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI..............................................................................................11
4.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI....................................................................................11
5.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................................................................... 12
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................12
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ FRIT VÀ MEN FRIT........................................12
1.1. CÁC KHÁI NIỆM [3,7]................................................................................................................ 12
1.1.1 Men............................................................................................................................... 12
1.1.1.1. Khái niệm .............................................................................................................................12
1.1.1.2. Tác dụng của men ................................................................................................................13
1.1.1.3. Nguyên nhân tại sao sử dụng men frit cho gạch ốp lát ceramic...........................................14
1.1.2. Frit [3,7]....................................................................................................................... 14
1.1.2.1. Khái niệm..............................................................................................................................14
1.1.2.2. Tác dụng của frit....................................................................................................................14
1.1.3. Men frit........................................................................................................................ 15
1.1.4. Engob [3,11]................................................................................................................ 15
1.1.5. Màu gốm, men màu..................................................................................................... 16
1.1.5.1. Bản chất của chất màu gốm [3]. ...........................................................................................16
1.1.5.2. Men màu................................................................................................................................17
1.2. PHÂN LOẠI FRIT VÀ MEN FRIT..................................................................................................... 17
1.2.1. Phân loại frit [11,12].................................................................................................... 17
1.2.1.1. Frit khó chảy.......................................................................................................................... 18
1.2.1.2. Frit có nhiệt độ nóng chảy trung bình ...................................................................................19
1.2.1.3. Frit dễ chảy............................................................................................................................ 19
1.2.1.4. Frit trong................................................................................................................................ 20
1.2.1.5. Frit đục................................................................................................................................... 20
1.2.1.6. Frit matt................................................................................................................................. 20
1.2.1.7. Frit màu................................................................................................................................. 20
1.2.2. Phân loại men frit........................................................................................................ 21
2.2.1. Men trong [3]................................................................................................................ 21
2. 2.2. Men đục [3]................................................................................................................ 22
2.2.3. Men mờ [3,11].............................................................................................................. 23
2.2.4. Men màu [3]................................................................................................................. 23
1.3. NGUYÊN LIỆU ĐỂ SẢN XUẤT FRIT VÀ MEN FRIT.............................................................................23
1.3.1. Nguyên liệu để sản xuất frit.......................................................................................... 24
1.3.1.1. Nhóm nguyên liệu tự nhiên...................................................................................................24
1.3.1.2. Nhóm nguyên liệu nhân tạo ( kỹ thuật ) [8]............................................................................26
1.3.2. Nguyên liệu để sản xuất men frit..................................................................................30
1.3.2.1. Frit......................................................................................................................................... 30
1.3.2.2. Cao lanh [3,8]........................................................................................................................30
1.3.2.3. Đất sét [8]..............................................................................................................................32
1.3.2.4. Chất điện giải [11]..................................................................................................................33

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp   
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.4. VAI TRÒ CỦA CÁC OXYT TRONG MEN [3,7,11]..............................................................................33

1.4.1. SiO2 ........................................................................................................................... 33
1.4.2. B2O3 ........................................................................................................................... 34
1.4.3. PbO ............................................................................................................................. 35
1.4.4. Kiềm _ K2O, Na2O, Li2O............................................................................................. 36
1.4.5. CaO ............................................................................................................................. 37
1.4.6. BaO ............................................................................................................................. 38
1.4.7. MgO ............................................................................................................................ 38
1.4.8. ZnO ............................................................................................................................. 39
1.4.9. Al2O3 .......................................................................................................................... 39
1.4.10. TiO2 .......................................................................................................................... 40
1.4.11. SnO2 ......................................................................................................................... 40
1.4.12. ZrO2 .......................................................................................................................... 41
1.5. CÁC TÍNH CHẤT CỦA MEN.......................................................................................................... 41
1.5.1. Sự tạo thành lớp men. Sự tạo thành lớp trung gian giữa xương và men. Độ nhớt của
men [3,7]................................................................................................................................ 42
1.5.1.1. Sự tạo thành lớp men............................................................................................................42
Sb2O5 Sb2O3 + O2...............................................................................................43
1.5.1.2. Độ nhớt của men...................................................................................................................43
1.5.1.3. Sự hình thành lớp trung gian ................................................................................................44
1.5.2. Sức căng bề mặt của men [3,7]...................................................................................45
1.5.3. Sự giãn nở nhiệt của men [3,7]....................................................................................47
1.5.4. Độ cứng của men [3,7]................................................................................................. 49
1.5.4.1. Độ bền chống lại vết xước....................................................................................................49
1.5.4.2. Độ bền lún.............................................................................................................................50
1.5.4.3. Độ bền chống mài mòn.........................................................................................................51
1.5.5. Tính chất điện [3,7]...................................................................................................... 51
1.5.6. Độ bền hóa của men [3,7]............................................................................................ 52
1.5.7. Sự tạo màu [7]............................................................................................................. 53
1.5.8. Độ trong suốt của men [2]............................................................................................ 54
1.5.9. Độ bóng của men [2].................................................................................................... 54
1.6. MỘT SỐ KHUYẾT TẬT CỦA MEN.................................................................................................. 55
1.6.1. Khuyết tật bề mặt men................................................................................................. 55
1.6.1.1. Nứt men, bong men...............................................................................................................55
1.6.1.2. Lỗ chân kim...........................................................................................................................56
1.6.2. Men bị tách.................................................................................................................. 57
1.6.3. Men nhỏ giọt, vón cục.................................................................................................. 57
1.6.4. Men bị sần................................................................................................................... 58
1.6.5. Màu loang lỗ trên bề mặt men [7].................................................................................58
1.6.6. Men chảy không đều ................................................................................................... 59
1.6.7. Khuyết tật khi tráng chuông......................................................................................... 59
1.6.8. Khuyết tật do men........................................................................................................ 60
1.6.9. Khuyết tật do quá trình sản xuất..................................................................................60
Chương 2. TÍNH BÀI PHỐI LIỆU FRIT..........................................................62
2.1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................................................... 62
2.2. CÔNG THỨC SEGER VÀ TÍNH TOÁN BÀI PHỐI LIỆU..........................................................................62
2.2.1. Công thức Seger.......................................................................................................... 62
2.2.2.1.Tính hàm lượng các nguyên liệu đưa vào phối liệu nhiều oxyt..............................................66
2.2.2.2.Tính hàm lượng các nguyên liệu đưa vào phối liệu một oxyt.................................................68
2.2.2.3.Tính hàm lượng các nguyên liệu đưa vào để bổ sung cho các oxit đã đưa vào mà còn thiếu
............................................................................................................................................................ 68
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP.....................................................71
3.1. ĐỊNH HƯỚNG.......................................................................................................................... 71
3.2. GIẢI PHÁP ....................................................................................................................... 71
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................72

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp   
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.KẾT LUẬN............................................................................................................................... 72
2.KIẾN NGHỊ............................................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................74

     

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp   
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

DANH MỤC VIẾT TẮT

     ­ CMC: Cacbon metyl cellulos
­ MKN: Mất khi nung
     ­ PTL: Phần trăm trọng lượng
­ STPP: Sodium tripoly photphat hay Natri triphosphate
     ­ TL: Trọng lượng
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

DANH MỤC CÁC BẢNG

 Bảng 1.1. Phân loại theo tính chất và nhiệt độ chảy trung bình                     
 
....................
    
 21
 Bảng 1.2. Phân loại theo tính chất và nhiệt độ chảy thấp                               
 
..............................
    
 21
 Bảng 2.1. Thành phần hóa của nguyên liệu                                                       
 
......................................................
    
 65
 Bảng 2.2. Thành phần hóa theo phần trăm trọng lượng của frit M2             
 
............
    
 65
 Bảng 2.3. Tính toán các oxyt của frit M2                                                            
 
...........................................................
    
 69
 Bảng 2.4. Phần trăm trọng lượng của nguyên liệu trong phối liệu frit M2  .  70 

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    8
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

LỜI MỞ ĐẦU

Nhu cầu của con người ngày càng phát triển, không chỉ  ăn đủ  no mặc  

đủ   ấm mà là ăn ngon mặc đẹp. Vì vậy nhu cầu về  nhà cửa đẹp càng là vấn 
đề  quan trọng trong cuộc sống của mỗi gia đình. Và gạch men là một trong 
những vật liệu giúp ngôi nhà có tính thẩm mĩ và tính độc đáo cao. Men frit  
chính là lớp áo ngoài của gạch men, chính nó làm tăng tính thẩm mĩ, tính đa  
dạng về màu sắc, mẫu mã cho gạch và nó sẽ đáp ứng được thị hiếu của mỗi  
người.
Như  vậy men frit và nguyên liệu để  sản xuất men frit là frit chính là  
yếu tố quan trọng cần phải quan tâm. Để đáp ứng vấn đề này chúng tôi mạnh 
dạn làm đề  tài   “Tìm hiểu về  các loại frit, men frit và phương pháp tính 
bài phối liệu frit tráng lên tấm ốp lát gạch ceramic”

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    9
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài.
Trong những năm gần đây, nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến 
tích cực từ  bao cấp chuyển sang kinh tế  thị  trường. Cùng với sự  phát triển 
chung của nền kinh tế đất nước, các doanh nghiệp Việt Nam cũng từng bước 
trưởng thành và phát triển không ngừng lớn mạnh cả  về  thế  và lực. Nhanh 
hòa nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới.
Một trong những ngành công nghiệp Việt Nam đã có được những tăng 
trưởng theo những chiến lược mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế, xã hội.  
Hơn thế nữa, để thu hút đầu tư nước ngoài nước ta đã không ngừng xây dựng  
các cơ  sở hạ tầng. Các khu công nghiệp mọc lên và các nhà máy cũng không 
ngừng được xây dựng. Trong đó các nhà máy gạch men cũng được xây dựng  
lên với sự chuyển giao công nghệ của Italia, của Tây Ban Nha…
Cùng với quá trình đổi mới phát triển nền kinh tế đất nước và các ngành 
công nghiệp khác, ngành công nghiệp gạch ốp lát không ngừng phát triển hoàn  
thiện tổ chức sản xuất kinh doanh, với những sản phẩm đạt chất lượng cao đã 
đáp ứng được nhu cầu trong nước. Đồng thời giải quyết được vấn đề việc làm  
cho hàng trăm lao động, giảm sự mất cân đối trong cán cân thương mại của đất  
nước. 
Mặc dù với nguyên liệu phong phú và có sẵn  ở  trong nước, nhưng hiện  
nay  ở  nước ta có rất ít nhà máy sản xuất frit để  đáp  ứng nhu  cầu sản xuất 
cho các nhà máy gạch men ở Việt Nam. Mà đa số chúng ta đều phải nhập frit  
ở nước ngoài với giá thành cao.
Trong lúc đó cuộc sống của con người ngày càng đầy đủ thì nhu cầu đòi 
hỏi về thẩm mĩ của con người ngày càng cao. Để đáp ứng nhu cầu đó đòi hỏi  

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    10
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

gạch men ngày càng đa dạng về mẫu mã, kích thước, màu sắc. Và men là một  
trong nhiều yếu tố  quyết định. Men không chỉ  giúp gạch làm tăng tính thẩm  
mĩ mà còn làm tăng độ  bền cơ, độ  bền hóa, độ  hút nước, độ  mài mòn. Tuy 
nhiên xét về số lượng, chất lượng, mẫu mã thì men của Việt Nam sản xuất ra  
không bằng men của các nước trên thế giới. Hơn nữa với việc nhập khẩu frit  
với giá thành cao đã làm cho các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong việc 
giảm giá thành. Vì vậy gạch men của chúng ta chỉ  có thể  kinh doanh trong  
nước mà chưa thể xuất khẩu ra thị trường thế giới với số lượng lớn.
Với tất cả  các lý do trên việc chúng tôi chọn đề  tài  “Tìm hiểu về  các 
loại frit, men frit và phương pháp tính bài phối liệu frit tráng lên tấm ốp 
lát Ceramic” là một đề tài đáng được quan tâm hiện nay.
2. Mục tiêu đề tài.
­  Tìm hiểu về các loại frit, men frit tráng lên tấm ốp lát Ceramic.
­  Tính bài phối liệu Frit.
3. Ý nghĩa của việc thực hiện đề tài.
Việc tìm hiểu các loại frit, men frit và phương pháp tính bài phối liệu frit  
sẽ làm tiền đề cho việc sản xuất gạch Ceramic để đáp ứng được nhu cầu của 
người tiêu dùng và các ngành công nghiệp. Vấn đề  này đang được rất nhiều  
nhà khoa học quan tâm vì hầu hết các loại frit và men frit đang được sử dụng  
trong sản xuất gạch Ceramic ở nước ta hiện nay chủ yếu được nhập ngoại từ 
các nước ngoài như Trung Quốc.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài.
­ Đối tượng nghiên cứu:
+ Frit
+ Men Frit
­ Phạm vi nghiên cứu đề  tài: Tìm hiểu trên cơ  sở  lý thuyết và phương 
pháp tính bài phối liệu frit.

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    11
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu mà chúng tôi áp dụng  ở  đây chủ  yếu là thu thập 
thông tin từ báo chí, internet, báo cáo khoa học, sách học từ trường đại học, cao 
đẳng….
Nghiên cứu tài liệu giúp thu thập được các thông tin cần thiết như  các  
khái niệm liên quan đến frit, men frit, các lọai, nguyên liệu, vai trò, tính chất, 
cũng như các khuyết tật của frit và men frit.

PHẦN II: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ FRIT VÀ MEN FRIT
1.1. Các khái niệm [3,7].
1.1.1 Men
1.1.1.1.  Khái niệm 
Lớp phủ gồm hai loại:
­  Lớp phủ silicat (men).
­  Lớp phủ oxyt.
Lớp phủ silicat gồm:
­  Lớp phủ tráng lên sản phẩm gốm sứ hay còn được gọi là men sứ.
­  Lớp phủ tráng lên kim loại.
Vậy men sứ được định nghĩa như sau: Men về bản chất là một lớp thủy  
tinh mỏng, chiều dày từ 0,1  0,4mm phủ lên bề mặt xương gốm sứ. Nhiệt  
độ  nóng chảy phụ  thuộc vào nhiệt độ  nóng chảy của xương, thông thường 
trong khoảng 900   1400 oC.
Tuy nhiên so với thủy tinh thông thường thì nó cũng có những tính chất 
khác. Nó không đồng nhất, lớp trên khi nung thì phản  ứng với môi trường lò 

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    12
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

nung, lớp dưới thì phản ứng với xương. Ngoài ra trong men còn có những chất  
không tan hay kết tinh.
1.1.1.2. Tác dụng của men 
Men có tác dụng làm cho bề mặt sản phẩm trở nên sít đặc lại. Điều này 
nâng cao được tính chất kỹ  thuật và sử  dụng cũng như  chất lượng trang trí  
của sản phẩm. Lớp men phủ thành một màng thủy tinh mỏng làm tăng độ bền 
cơ học, bền hóa học, bền điện của sản phẩm đồng thời bảo vệ cho sản phẩm 
khỏi bị xâm nhập của chất lỏng và chất khí, làm cho bề mặt nhẵn bóng và có 
độ ánh đẹp, nâng cao chất lượng, tính thẩm mỹ của sản phẩm. Men còn bảo 
vệ các chi tiết trang trí khác nằm dưới men.

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    13
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.1.1.3.   Nguyên   nhân   tại   sao   sử   dụng   men   frit   cho   gạch   ốp   lát 
ceramic.
Theo phạm vi nhiệt độ người ta chia men thành các loại:
­ Men dễ chảy có nhiệt độ nung từ 710   1120oC.

­ Men chảy trung bình có nhiệt độ nung từ  1060   1200oC.

­ Men khó chảy có nhiệt độ nung từ 1200   1280oC.
­ Men rất khó chảy có nhiệt độ nung lớn hơn 1280oC.
Do   nhiệt   độ   nung   của   men   cho   gạch   ốp   ceramic   khoảng   từ   1080  
1100oC và cho gạch lát ceramic khoảng 1140   1190oC.
Ứng với nhiệt độ  như  vậy nên phải sử  dụng men dễ  chảy hoặc men  
chảy trung bình. Và để  được các loại men như  vậy thì ta phải sử  dụng các  
chất chảy: PbO, B2O3, alkali, trường thạch theo tỷ lệ thích hợp.
Tuy nhiên những chất chảy này đa số đều hòa tan trong nước và rất độc  
nên phải frit hóa. Sau đó lấy frit cộng với cao lanh, và các nguyên liệu khác 
như  đất sét, tràng thạch, Al2O3  tạo thành men frit phù hợp để  sản xuất sản 
phẩm gạch men ốp lát ceramic.
1.1.2.  Frit [3,7].
1.1.2.1.  Khái niệm
Frit là quá trình nấu chảy trước phối liệu  ở  nhiệt độ  cao sau đó làm  
lạnh đột ngột trong nước lạnh để tạo những hạt nhỏ giúp quá trình nghiền dễ 
hơn. Frit được biểu thị như một hỗn hợp thủy tinh nóng chảy hay còn gọi là  
quá trình thủy tinh hóa. Frit còn được coi như một men chảy trước.
1.1.2.2. Tác dụng của frit

­ Frit sẽ  làm cho nhiệt độ  nóng chảy của men giảm xuống khoảng 60 

80oC.
­ Frit sẽ làm tăng độ bóng của men.

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    14
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

­ Frit sẽ chuyển hóa những nguyên liệu dễ hòa tan trong nước thành các 
nguyên liệu khó tan, và khuyếch tán những chất không hòa tan (ZrO2).
­ Frit sẽ khử được tính độc hại của các oxyt gây độc có trong men như oxyt 
chì. 
­ Frit giúp cho quá trình đồng nhất và phân tán các oxyt gây màu trong  
men tốt hơn.
Frit thường tiến hành  ở  nhiệt độ  = 1250     1400oC. Frit nấu đúng phải 
trong suốt, không còn những phần không nóng chảy. Để  nhận biết thì người 
ta dùng kẹp kéo thành sợi mỏng, nếu sợi không thấy những chỗ chưa chảy là  
được, ngược lại phải nấu tiếp. Nếu frit chưa đạt, khi nghiền sẽ  xảy ra sự 
thủy phân dẫn đến khuyết tật men.
1.1.3.  Men frit
Men frit là loại men dễ  chảy. Các loại men frit nói chung có nhiệt độ 
nóng chảy thấp hơn men sống từ  60   80 oC. Men frit được tạo ra từ  80 
90% và 10   20% cao lanh, đất sét chưa nung.
Vì frit có nhược điểm là rất dễ  lắng nên ta phải cho thêm cao lanh, đất  
sét vào để chống lắng, triệt tiêu kiềm tự  do và để  men gắn chặt vào xương. 
Ngoài ra người ta còn đưa vào men frit một lượng nhỏ STPP và chất hữu cơ 
CMC để điều chỉnh độ  nhớt của men, để  tăng hiệu quả  quá trình nghiền, và  
để chống lắng.
1.1.4.  Engob [3,11].
Khi nung thì giữa men và xương hình thành một lớp trung gian nhưng  
nhiều khi không đủ nên phải tráng một lớp engob để hổ trợ cho lớp trung gian 
và để che những khuyết điểm hay bề mặt lồi lõm của xương và làm cho chất  
màu nổi lên men đẹp hơn.
Engob là lớp phủ lên xương gốm, dùng để:

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    15
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

­ Tạo một lớp trung gian giữa xương gốm và một lớp men.
­ Che phủ  xương gốm không có màu thích hợp (chẳng hạn  ở  sành xốp 
hay dạng đá).
­ Che phủ các khuyết tật trên xương.
­ Điều chỉnh hệ số α giữa men và xương.
­ Tạo hiệu quả trang trí của lớp màu tráng lên.
­ Trong trường hợp engob dùng để thay men, nó phải được cho thêm chất 
trợ dung thích  hợp (nếu không phải nghiền thật mịn).
Engob có tính chất như men đất. (Men đất chính là lấy những hạt đất sét 
làm xương mịn nhất) Trong thành phần của nó người ta dùng đất sét dễ chảy 
có màu thích hợp cùng trường thạch, thạch anh, cao lanh hay chính bản thân 
men.
Engob làm men đất có thể được dùng để trang trí (nếu không tráng men).  
Vì engob là trung gian giữa xương và men, tức không thô như  xương nhưng  
không chảy như men.  
Engob nếu tráng lên xương đã nung phải có độ co khi sấy nhỏ.
Muốn engob màu thì phải dùng đất sét trắng, phụ  gia và các oxyt gây  
màu.
Ví   dụ:   engob   màu   xanh   dương   thêm   1     3%Co3O4,   xanh   lá   thì   1  
3%CuO, nâu thì 5   10%MnO2, và đỏ nâu thì 3   8%Fe2O3.
Engob ở gạch ốp và lát thì khác nhau, ở gạch ốp chảy hơn bên gạch lát.
Lớp engob chống dính: có thành phần chính là những nguyên liệu thô, để 
tránh các giọt men nhỏ bám ở mặt dưới gạch dính vào con lăn lò, làm bẩn con  
lăn và làm thay đổi nhiệt độ ảnh hưởng tới xương.
1.1.5. Màu gốm, men màu
1.1.5.1. Bản chất của chất màu gốm [3]. 

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    16
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

Chất màu gốm = chất tạo màu + chất mang màu + chất tạo thủy tinh +  
chất trợ màu.
Trong đó:
­  Chất tạo màu: chính là những sắc tố (pigment).
­   Chất   mang   màu:   là   bán   thành   phẩm   để   sản   xuất   chất   màu.   Chúng  
thường là các hợp chất tạo khoáng có mạng tinh thể nhất định. Nó quyết định 
là màu đem dùng có bền trong quá trình sử dụng và sản xuất không.
­ Chất tạo thủy tinh: hay còn gọi là chất trợ dung, nó giúp hạ thấp nhiệt 
độ nung, có tác dụng làm tăng cường tác dụng của chất màu gốm .
Yêu cầu của chất màu gốm là phải ổn định trong quá trình sản xuất cũng 
như quá trình sử dụng. Nó phụ thuộc vào việc sử dụng chất mang màu. Sự ổn  
định của chất mang màu lại phụ  thuộc vào cấu trúc tinh thể  của nó. Một số 
kiểu mạng lưới tinh thể  của chất mang màu như: spinen 1, spinen 2, zircon, 
corun … Ngoài ra còn có chất mang màu dạng khác là các oxyt không màu có  
cấu trúc tinh thể  như  corun. Các oxyt tạo màu hòa tan vào trong nó tạo thành 
dung dịch rắn.
1.1.5.2. Men màu
Men màu cũng giống như  men trong, men đục, tuy nhiên trong bài men 
của nó có thêm một ít % hàm lượng các chất màu để tạo ra màu thích hợp.
1.2. Phân loại frit và men frit
1.2.1.  Phân loại frit [11,12].
Trong công nghiệp, frit biểu thị  cho một hỗn hợp thủy tinh nóng chảy 
được làm lạnh đột ngột trong nước. Frit được sử  dụng như  là một chất cơ 
bản trong thành phần của men, có nhiệt độ  nóng chảy thấp để  tạo hợp chất 
không tan. Nhiều loại frit với những đặc tính khác nhau về  khả  năng nóng 

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    17
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

chảy, độ sáng, độ đục và độ mờ ngày nay có sẵn trên thị trường. Tùy theo đặc  
tính của chúng mà được phân loại như sau.
1.2.1.1. Frit khó chảy
Thành phần của loại frit nay nằm trong khoảng sau:
­ SiO2: 50   60%.
­ Chất chảy: Na2O + K2O + PbO + B2O3 = 20   25%.
­ Chất ổn định: Al2O3 + ZnO + BaO + CaO + MgO thường nhiều nhất là 7 
9%.
Phối liệu chứa hàm lượng SiO2 cao nó sẽ  làm tăng nhiệt độ  nóng chảy 
của frit và độ nhớt cao. Loại này có độ  trong suốt và bóng láng đẹp. Frit này 
chủ  yếu dùng để  làm men cho những sản phẩm có nhiệt độ  nóng chảy cao.  
Ngoài ra nó còn đưa vào một lượng nhỏ cho các bài men khác.

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    18
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.2.1.2. Frit có nhiệt độ nóng chảy trung bình 
Là frit mà thành phần của nó chứa hàm lượng SiO2 nằm trong khoảng 35 
 50% và các oxyt giúp cho quá trình nóng chảy chiếm khoảng 30   40%.
Frit này được sử  dụng rất nhiều  ở  các nhà máy sản xuất gạch  ốp lát 
ceramic.
Độ  trong suốt và bóng láng của các loại men frit này còn tùy thuộc vào 
thành phần, hàm lượng va mức độ nghiền mịn của men.
Đôi khi chúng được sử  dụng với hàm lượng ít để  chuẩn bị cho các loại  
men đặc biệt có nhiệt độ cao như men giả da, men đá hoa cương trắng.
Do bản chất dễ chảy men này được phép đưa vào một lượng lớn nguyên 
liệu không frit hóa và giúp cho quá trình kết tinh đối với men matt.
1.2.1.3. Frit dễ chảy
Là frit mà trong thành phần của nó chứa các oxyt chịu lửa thấp.
Do khả  năng chảy cao frit này được gọi là chất chảy. Tùy tác nhân dễ 
chảy đã chứa trong đó chúng ta có thể phân ra các loại chứa chì (silicat chì) và  
các loại không chứa chì (các chất chảy là B2O3 và alkali).
Loại có chì: 
­ PbO: 65% ­ SiO2: 35%
­ PbO: 75% ­ SiO2: 25%
­ PbO: 85% ­ SiO2: 15%
Loại không có chì:
­ Kiềm: 5   15%
­ Kiềm thổ: 5   10%
­ B2O3: 20   30%
­ SiO2: 40   50%
Frit này sẽ làm hạ nhiệt độ nung của men.

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    19
Ket­noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.2.1.4. Frit trong
Loại frit này khi sản xuất cần chú ý đến việc tuyển chọn nguyên liệu,  
đặc biệt là các oxyt gây màu trong men như Fe2O3, TiO2, nên hạn chế các oxyt 
này đến mức thấp nhất có thể. Để  có được frit trong suốt thì ta phải khống  
chế sao cho tỷ số Al2O3/ SiO2 = 1/10.
Frit này được dùng để sản xuất men trong, tráng lên xương trắng như sứ 
dân dụng cao cấp và nó còn bảo vệ các sản phẩm trang trí màu dưới men. Khi 
nung xong do men có độ trong suốt cao nên màu dưới men vẫn thấy rõ rệt và  
rất đẹp.
1.2.1.5. Frit đục
Frit đục khác với frit trong nhờ tính chất đục.
Frit đục được đặc trưng bởi sự kết tinh của một số oxyt trong pha th ủy  
tinh với hàm lượng lớn có chiết suất khác với chiết suất của pha thủy tinh.
Các oxyt tạo đục có thể là: TiO2, ZrO2, ZrSiO4 (khoảng 8   14%).
1.2.1.6. Frit matt
Tất cả các loại frit được đặc trưng bởi sự kết tinh của một số nguyên tố 
đưa vào trong pha thủy tinh với số  lượng quá nhiều được xếp vào loại frit  
mờ.
CaO, BaO, ZnO, TiO 2  là những ch ất t ạo kết tinh, là những chất gây 
mờ cho frit.
Frit mờ CaO, BaO thì thường không có oxyt chì.
Frit mờ  oxyt kẽm thì khả  năng chảy thấp, có oxyt chì (25     30%) tạo 
đục một nữa và chảy một nữa.
Frit mờ  oxyt titan cũng có khả  năng chảy thấp, có oxyt chì, tạo đục và 
luôn có màu vàng.
1.2.1.7. Frit màu

Báo cáo khóa luận tốt nghiệp    20