1.

UVOD U MEDICINSKU INFORMATIKU

Teoretski i Aplikativni aspekt

 Medicinska informatika je oblast koja se bavi kognicijom, procesiranjem informacija,
zadacima komunikacije u medicinskoj praksi, edukacijom i istraživanjem, uključujući
informacionu nauku i tehnologiju koje podržavaju ove zadatke ( Greenes, et al, JAMA 1990
263(8):1114-20)
 Medicinska odnosno zdravstvena informatika jest znanstvena disciplina koja se bavi
teorijom i praksom informacijskih procesa u zdravstvenoj zaštiti (Prof. dr Đuro Deželić)
 Koriste se termini: Health Informatics , HeathCare Informatics; Biomedical informatics,
Bioinformatics
 Dental Informatics, Pharmacy Informatics
Osnovne teme medicinske informatike
 Teorija Informacija
 Kodiranje i Klasifikacija
 EMR – Elektronski Medicinski Record
 Analiza Biosignala
 Medicinske slike
 Regionalne mreže ZZ
 ZIS (PCS,HIS,NIS)
 Modeliranje Sistema ZZ
Etički aspekti
 Tajnost i Privatnost
 Klinički korisnički interfejs
 Medicinski Informatički Standardi
 Privatnost
 Sigurnost
 Povjerenje
 Kriptirana zaštita
 Kodiranje
 Konflikt Interesa
 Izvještavanje
 Zaštita Informacija
Pristupi u MI
 Tehničko - Tehnološki (inžinjerski)
 Zdravstveno - Dokumentacioni
 Zdravstveno - Statistički
 Zdravstveno - Informacioni
 Kliničko - Informatički
 Biomedicinski naučno - stručni
 Edukaciono - Informatički
 Istraživačko - Informatički
 Evaluaciono – Informatički
Predmet, ciljevi i zadaci MI
 Baze Podataka i Baze Znanja
 Struktuiranje Znanja
 Predstavljanje Znanja i Odlučivanje
 Humani Faktor i Interfejs s Računarom
 Integracija i Razmjena Informacija i Znanja
 Izgradnja i Održavanje Informacionih Sistema
 Medicinska Edukacija
 Finansiranje Informacione Djelatnosti
 Sigurnost Informacionih Resursa

Metode MI
 Evaluacija testova i metoda prikupljanja podataka:objektivnost, osjetljivost, pouzdanost
 Analiza informacionog sadržaja podataka
 Analiza i formalan tretman medicinskih odluka i akcija
 Regulacija teorijskog koncepta uzročnih međuodnosa između objekata i procesa
 Analiza sistema ZZ
 Modeliranje i Simulacija
Historijat MI
Period (1955-1965), eksperimentisanje, pronalaženje najrac.tehnolog.u medicini
 NIH –Nacionalni institut za zdravstvo u USA -1960 osniva komitet za primjenu računara u
istraživanjima,razvoj aplikacija u raznim med.službama, prototip prvog HIS-a (El Camino Hospital-
Kalifornija)
 Prepoznavanje uzoraka, modeliranje i simulacija, pohranjivanje i pretraživanje literature
Period 1965-1975 Automatizacija obrade podataka
Brojni HIS (i u Zap.Evropi)
Medicinska oprema sa ugrađ računarima
Nove dg.metode i terapijski postupci bazirani na mikroprocesorskoj tehnologiji (CT (1979-nobelova
nagrada), MRI....
Period 1975-1985 Opadanje cijene računarske tehnike
 Intenzivni razvoj IS –na raznim nivoima
 Profesionalno bavljenje MI
 1977 EFMI (Evropska Federacija MI)
 1979 IMIA
 Softverski paketi (npr. u USA tih godina 25 proizcođača sa prihodima od 5-7milijardi $ godišnje)
 Instalacija terminala pored bolesn.kreveta
 Personalni računari
 Razvoj telekomunikacija
Period 1985-danas Standardizacija znanja
 Kompjuterske mreže
 Vještačka inteligencija i Ekspertni sistemi
 Integralni ZIS (IS PZZ + IS Bolnica)
 Podrška odlučivanju (Klinički Informacioni sistemi Odjeljenja)
 Širi se uloga Informacione tehnologije u sistemu ZZ
 Internet i Telemedicina

BiH i MI

 Nakon rata uglavnom zastupljena u administrativnim službama

 Sve veća primjena računarske tehnologije u zdravstvenim sistemima
 Tendencija ka Integralnom ZIS
 Društvo za MI B&H (1988)
 Savjetovanja
 Kongresi (1999-I) (2004. II)
 22. Internac. Kongres EFMI 2009. Sarajevo (30.08.2009. – 02.09.2009 )
 Izet Mašić

2. OBILJEŽJA INFORMACIJA U ZDRAVSTVENOJ DJELATNOSTI

• Zdravstvene informacije su informacije koje nastaju kao proizvod rada u zdravstvenom sistemu.
 Izvori su:
1. Medicinska dokumentacija,
2. Izvještaji o radu zdravstvenih radnika,
3. Pregledi,
4. Izvještaji,
5. Registri,
6. Izvještaji demografske i vitalne statistike, etc.
Vrste zdravstvenih informacija prema glavnim kriterijima
S obzirom na STANJE OBRADE zdravstvene informacije dijelimo na: primarne, sekundarne, i tercijarne.

Karakteristike Zdravstvene inforamcije:

-saznajna
-društvena
-motivaciona
-pedagoška
-prijenosna

Relevantnost medicinskih informacija:

1. Kritična,
2. relevantna,
3. raspoloživa i
4. nerelevantna informacija.

Vrijednost medicinskih informacija:

1. Kognitivni ljekarski stilovi (analitički i heuristički)
2. Baza znanja i stavovi prema znanju
3. Stavovi prema riziku
4. Emocionalni ljekarski odgovor
5. Lični faktori (dob, stručnost, specijaliziranost,..)
6. Kontekstualni i situacioni faktori
7. Utilitarni aspekti medicinskih informacija
POSEBNA VRIJEDNOST DIJAGNOSTIČKE INFORMACIJE
EKONOMSKI ASPEKT MEDICINSKE INFORMACIJE

OBILJEŽJA INFORMACIJA U ZDRAVSTVENOJ DJELATNOSTI

SISTEM KOMUNIKACIJE U MEDICINI, TELEMATIKA U MEDICINI
Definicija i struktura sistema:
Sistem obuhvata ukupnost ili kompleksnost elemenata ili pojedinačnih dijelova. On posjeduje strukturu,
realizira funkciju, prima ili predaje informacije ili ih prerađuje.
Svaki sistem se sastoji od skupova, elemenata, veza između elemenata i elemenata sistema s okruženjem i
td.
Sistemi međusobno mogu biti povezani putem tri vrste veza:
• Konačna (lančana)
• Grupna veza
• Povratna veza (feed-back)

Podjela sistema:
Glavni kriteriji za klasifikaciju sistema su:
• način nastanka
• oblik postojanja
• promjena u vremenu
• oređenost ponašanja
• stabilnost
• složenost
• način organiziranja
• povezanost s okolinom
Prirodni i vještački // Korektne i apstraktne // Determinističke i stohačke // Proste i složene i vrlo složene

Jedan od najvažnijih sistema u polju medicine su stohastički sistemi.

 Složenost stohastičkih sistema ogleda se u višedimenzionalnosti, mnogobrojnim vezama između
elemenata u sistemu i raznovrsnosti prirode elemenata koji ulaze u sastav sistema.
 Prema tome najbolji primjeri za ovaj sistem su čovjek i zdravstevni sistem u cjelini.

Analiza zdravstvenog sistema:

Sistem zaštite zdravlja označava cjelokupnost društvenih i tehnoloških odnosa i procesa koje ljudi
uspostavljaju između sebe radi zadovoljavanja zdravstevnih potreba. Možemo reći da zdravstveni sistem
predstavlja makrosistem a pojedini njegovi elementi podsistemi.
Analiza zdravstenog sistema može se primijeniti na više nivoa:
• radne organizacije u zdravstenoj djelatnosti sa njihovim organizacionim jedinicama
• pojedine grane zdravstvene djelatnosti
• zdravstvena djelatnost organizirana na nekoj teritoriji kao cjelina
• zdravstvena zaštita u nekoj društvenoj zajednici kao cjelini
• zdravstevna zaštita kao podsistem socijalnih službi ili kao podsistem društva kao cjeline

• Sistemska analiza zdravstvene djelatnosti može se vršiti po općim komponentama svakog sistema
po sljedećoj shemi:
ulaganje -> proces -> efekat (ishod, proizvod) pa crtica koja se vraca na ulaganje

KIBERNETSKI SISTEMI
Jedna od definicije kibernatike je :
„ Kibernatika je nauka o opravljanju složenim sistemima ili procesima usmjerenim optimalnom
cilju. ” Berg

Medicinska kibernatika je dio bionike, koja je nastala spajanjem biologije i elektronike i bavi se
proučavanjem problema vezanih za procese upravljanja u medicini i zdravstenoj zaštiti općenito.

Pojam komunikacije: Komunikacija označava razmjenu informacija između pošiljaoca i primaoca radi
međusobnog sporazmijevanja.

Telematika u medicini:
Zdravstvena telematika je složen medicinski termin za medicinski povezane aktivnosti, usluge i mrežni
prijenos na distancu putem informacijskih sredstava i komunikacijskih tehologija u cilju globalne promocije
zdravlja, kotroliranja bolesti i zdravstvene zaštite, kao i edukacije, menadžmenta i traganja za zdravljem.

Zdravstvena zaštita obuhvata sljedeća funkcionalna polja:

• teleedukacija,
• telemedicina,
• telematika za zdravstevna istraživanja i
• telematika za zdravstevni menadžment.

Pored pisanih dokumenata u kliničkoj medicini je važna razmjena medicinskih slika. Zbog toga razvijeni su
digitalni sistemi za pohranjivanje, komunikaciju i prikazivanje medicinskih slika u bolnicama, npr.: PACS.

tele + medicina = telemedicina

 3. KLASIFIKACIONI SISTEMI

Pojmovi:
Svaka nauka započinje svoj put nabrajanjem i razvrstavanjem objekata koji ulaze u njeno polje istraživanja.
-Nabrajanje (svaki objekat (fenomen) dobija svoje mjesto u datom polju)
-Razvrstavanje (grupisanje objekata prema nekom redu)
Nabrajanje objekata je početak svake nomenklature, a razvrstavanjem se dolazi do klasifikacija

Problemi klasifikacije:
• Problemi vezani za načine i koncepte za klasifikaciju prikladnu za potencijalne korisnike (raznog
tipa, Kliničare, Patologe, Informatičare, Statističare, Managere, ZO)
• Problemi kodiranja (šifriranja) koji će omogućiti korisnicima da svaki individualni slučaj smjeste
(kodiraju) na pravo mjesto

Bazični aspekti klasifikacije bolesti:

• Anatomska lokacija
• Etiologija
• Morfologija
• Disfunkcija

Šifriranje/kodiranje:
• Brojčani – slučajni, serije
• Mnemonički – ORL, INT (ENT,CAR)
• Hijerarhijski; (Parent-Child) ICD-9
• Pridruženi; (ICPC->”D”-digestivni trakt; “N”-nervni sistem;)
• Kombinovani [ICPM; Anat.lok(100) + Procedure(20) + Instrumentarij(10) + Predviđeni rezultati(5) =
preko 100,000 kodova]
ARA: 7 Kriterij za klasifikaciju primjer reumatoidni artritis.
• Jutarnja ukočenost
• Artritis tri ili više zglobne zone
• Artritis na zglobovima ruke
• Simetrični artritis
• Reumatoidne otekline
• Reumatoidni faktor u serumu
• Tipične radiografske promjene
Za klasifikaciju potrebna minimum 4
Najpoznatiji klasifikacioni sistemi:

• International Classification of Diseases -ICD-1900, (ICD-O (Oncology-1976 WHO)

• Dignosis Related Groups – DRG (US-1969)
• International Classification of Primary Care – ICPC (WONCA)
• International Clasification of Procedures in Medicine (ICPM-1976 WHO)
• Disagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders – DSM (1952-US Psihijatri)
• Systematized Nomenclature of Human and Veterinary Medicine –SNOMED (1975;79)
• Anatomic Therapeutic Chemical Code –ATC (1970,Norveška; WHO prihvata kao standard)

ICD- MEĐUNARODNA KLASIFIKACIJA BOLESTI POVREDA I UZROKA SMRTI (MKB)

-usvojena 1893. godine od Međunarodnog statističkog instituta u Čikagu
-na prostore ex. Jugoslavije uvedena 1958. godine
-osnovni koncept MKB zasniva se na standarizaciji nomenklatura za nazive bolesti i njihovoj sistematizaciji
-uglavnom je bazirana na principima statistike
-loša osobina joj je da ne daje mogućnosti prepoznavanja extremnih ishoda toka lječenja
-posljedna MKB prihvaćena od strane ex. Jugoslavije bila je njena IX revizija koja je na snazi od
1979godine.Ova revizija ima 17 grupa oboljenja
-X revizija na snazi od 2006. u BiH

KARAKTERISTIKE IX REVIZIJE MKB

-na osnovu različitih kriterija definisano je 17 osnovnih grupa bolesti
-unutar ovih grupa ima 56 podgrupa
-sve podgrupe su podjeljene u 275 kategorija
-unutar ovih kategorija postoji više stotina podkategorija
-za šifriranje histološke slike i prirode neoplazmi služi poseban sistem klasifikacije

Deseta revizija MKB

-stupila je na snagu 1993 godine (WHO)
-Povećan broj grupa (poglavlja) na 21
-preporučena je na sastanku koji je održan u Ženevi
-posjeduje tabelarnu listu na tro- i četvero-karakternom nivou
-zadržala je tradicionalnu strukturu
-posjeduje alfanumeričku shemu kodiranja
-alfanumerička shema kodiranja ujedno predstavlja i glavnu inovaciju X revizije MKB u odnosu na
prethodnu (IX revizija MKB)

Anatomsko-terapeutsko-hemijska klasifikacija lijekova (ACT)

ATC sistem u upotrebi je od ’87 godine u Europi a preporučen je bio i od strane skupštine ex. Jugoslavije
-bazira se na podjeli lijekova u 14 osnovnih grupa.
-primjer položaja lijeka DIAZEPAM-a (apaurin) u ATC klasifikaciji izgleda ovako:
N-centralni nervni sistem (CNS)
05-psihostimulansi
B-trankvilizeri
A-benzodiazepini
01-DIAZEPAM
-Kompletna klasifikaciona šifra N05BA01
ATC KARAKTERISTIKE
• Prednosti
– Identifikuje lijek uključujući: sistem, aktivnu supstancu, način administriranja,dozu
– Terapeutski i hemijski orijentiran, što nedostaje mnogim klasif. sistemima
– Prihvaćena od WHO kao standard za istraživanje utilizacije
• Nedostaci:
– ne pokriva kombinovane preparate, dermatološke i lokalno pripremane preparate (oblik
takođe??)

DIJAGNOSTIČKI SRODNE GRUPE- KRITERIJ ZA KLASIFIKACIJU

• Prinicipijelna (radna) dijagnoza pacijenta prema MKB, deveta revizija
• Prisustvo neke sekundarne dijagnoze, poznate kao komplikacije ili komorbiditet)
• Tretman sa ili bez hirurške operacije. S obzirom na ovaj kriterij,postoje dvije kategorije pacijenata
u koju se klasifikuju: hirurški i medicinski (internistički)
• Dob pacijenta
• Spol Pacijenta
• Status pri otpustu (izliječen, bolest ublažena, da li je pacijent živ otpušten iz bolnice)
• U Usa :Etnička pripadnost (u USA najčešće odvojeno crnu i bijelu rasu)
• Troškovi liječenja

Mogućnosti koje pruža primjena DRG (diagnostic related groups)

- analiza i kontrolna nivoa ponovne hospitalizacije pacijenata
- analiza i kolktrola količine i opravdanosti urađenih testova pacijenata
- identifikacija i rješavanje problema loše rehabilitacije pacijenta
- alokacija i kontrola resursa između bolnica u sistemu zdravstva
- planiranje bolničkih kapaciteta i bolesničkih postelja, medicinskog osoblja
- istraživanje kvaliteta liječenja između bolnica

DRG U KOMPARACIJI KVALITETA

INDIKATORI PERFORMANSI LIJEČENJA:
- prosječni troškovi prema otpustu (91“-92“)
- stopa mortaliteta unutar 30 dana nakon otpusta
- funkcionalni porast prijema pacijenata u odnosu na otpuste pacijenta
- prosječan broj urađenih patoloških testova u odnosu na otpuste pacijenata
- nivo bolničkih infekcija u odnosu na otpuste pacijenata

Najpoznatije CaseMix klasifikacije:

1. Health Care Financing Administration DRGs 9th Revision (HCFA USA)- Sadrži 25 velikih
dijagnostičkih kategorija (MDC) sa oko 943 DRG
2. Australijske Nacionalne Dijagnozom Vezane Grupe (AN - DRGs)- Sadrži 527 DRG klasa za
hospitalizirane pacijente
3. Grupe prema upotrebi sredstava (Resource Utilization Groups - RUGs)- 43 klase koje su formirane
prema danima ležanja i njege pacijenata
4. Funkcijski Povezane Grupe (Function Related Groups - FRGs)- Oko 65 klasa u oblasti rehabilitacije
pacijenata
5. Grupe ambulantnih posjeta (Ambulatory Visit Groups - AVGs)- 570 klasa prema vrstama usluga u
ambulantama različitog tipa
Kompleksnost DRG Sistema

- Stadij Bolesti (Stage of Disease)

Stadij 1. definiše pacijente koji su bez komplikacija ili problema vezanu za osnovnu bolest i imaju minimalnu
oštrinu bolesti. Stadij 2. identificira problem koji je ograničen na jedan ljudski organ ili sistem organa sa
značajno povećanim rizikom za komplikacije. Stadij 3. su pacijenati sa problemima na više organa ili
sistema, opštim lošem stanjem i lošom prognozom bolesti.
Stadij 4. uključuje pacijente sa smrtnim ishodom
- Indeks oštrine bolesti (Severity Index of Desease)
Različita oštrina bolesti zahtijeva drugačiji tretman, što znači i bitno drugačiji nivo potrošnje. Vrlo često se
smatra da teži oblik bolesti zahtijeva i veću potrošnju sredstava, mada to često i nije slučaj. Npr. rak u
svojoj krajnjoj, najtežoj fazi ima vrlo visok indeks oštrine i veoma lošu prognozu, ali zahtijeva izuzev obične
njege, vrlo malo sredstava u tretmanu

4. Nomenklature i klasifikacioni sistemi

• Svaka nauka započine svoj put nabrajanjem i razvrvstavanjem objekata ili fenomena koje ulaze u
njeno polje istraživanja.

Nabrajanje mora biti:

• iscrpno
• označavajuće
• selektivno

Pojmovi i definicije
• Nomenklatura je sistem naziva koji se upotrebljavaju u određenoj naučnoj disciplini.
• Klasifikacija je sistematizacija klasa, odnosno grupa, ili sistematizovana podjela nizova srodnih
fenomena u grupe ili klase

Principi izrade nomenklature:

 Infrastruktura nomenklature mora biti naučno jasna
• Terminologija mora biti sveobuhvatna
• Sistem kodiranja mora biti usklađen s tehnologijom pohranjivanja i pretraživanja informacija i
podataka

Nozologija i taksonomija
• Naučna disciplina koja se bavi nazivima bolesti kod čovjeka i njihovom klasifikacijom naziva se
nozologija
• taksonomija upotrebljava se kao sinonim za klasifikacioni sistem

Teorijski koncept nomenklature i klasifikacija

• Osnova svake klasifikacije i nomenklature je definicija pojedinačnog člana
• medicinski termin se može posmatrati iz dva ugla:
• Leksički aspekt
• Lingvistički aspekt

Metodologija izrade klasifikacija

• Metod je kodifikovani niz koraka preduzetih u pravcu završavanja određenog cilja

• Metodologija je nauka o metodama, načinu naučnog istraživanja

• Svaka klasifikacija mora da ispuni logičke zahtjeve:
• Dosljednost
• Potpunost
• Iscrpnost
• Muđusobnu isključivost
• Diskriminatornost

Historijski razvoj nomenklature i klasifikacija u medicini

• John Graunt je u 17. vijeku sačinio prvu medicinsku klasifikaciju
William Farr – otac medicinske statistike
• Nomenklatura je od tako velike važnosti u medicinskoj statistici kao što su utezi i drugi mjerni
instrumenti u fizičkim naukama

Začetak MKB (ICD)

• Jacques Bertillon je ustanovio klasifikaciju uzroka smrti
• publikovana u Parizu 1873.godine predstavlja osnove MKB koja je služila za komunikaciju
medicinskim statističarima
• revizije ove klasifikacije bolesti izdaju svakih deset godina

Svjetska zdravstvena organizacija – SZO (WHO)

• koordinirajuće tijelo međunarodnog javnog zdravstva
• Sjedište joj je u Ženevi u Švicarskoj
• SZO su osnovali UN 7. aprila 1948. godine
• SZO je nasljednica Zdravstvene organizacije

Novije klasifikacije:
• Standardna nomenklatura bolesti i operacija (SNDO)
• Sistematizovana nomenklatura u patologiji (SNOP)
• Sistematizovana nomnklatura u medicini ( SNOMED)
• Readova klinička klasifikacija (RCC)
• Sistem dijagnostički srodnih grupa
• Anatomsko-terapeutsko-hemijska klasifikacija lijekova – ATC

Međunarodna klasifikacija bolesti, povreda i uzroka smrti (MKB)

• Osnovni koncept MKB zasniva se na standardizaciji nomenklatura za nazive bolesti i njihovoj
sistematizaciji u hijerarhijski struktuisane kategorije.
• Deseta revizija MKB sadržana je u tri knjige:
• Tabelarna lista sa klasifikacijom
• Uputstvo za upotrebu
• Alfabetski indeks

ICD -10 MKB-10

• Već je uobičajeno da se rutinski koristi Deseta revizija MKB klasifikacije (MKB-10) gdje su oboljenja i
stanja predstavljena alfanumeričkim trocifrenim ili četvorocifrenim kodom .
• Šifra MKB-10 je alfanumerička oznaka koja se sastoji od četiri polja, od kojih je prvo polje slovno,
preostala tri polja su brojčana, a zadnje polje je od ostalih odijeljeno tačkom.

• POGLAVLJE GRUPE BOLESTI ŠIFRE

• I Određene infektivne i parazitne bolesti A00-B99
• II Neoplazme C00-D48
• III Bolesti krvi i krvotvornih organa i određeni D50-D89
• poremećaji imunološkog mehanizma
• IV Endokrine bolesti,bolesti ishrane i metabolizma E00-E90
• V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja F00-F99
• VI Bolesti nervnog sistema G00-F99
• VII Bolesti oka i očnih adneksa H00-H59
• VIII Bolesti uha i mastoidnog nastavka H60-H99
• IX Bolesti cirkularnog sistema I00-I99
• X Bolesti respiratnog sistema J00-J99
• XI Bolesti digestivnog sistema K00-K93
• XII Bolesti kože i potkožnog tkiva L00-L99
• XIII Bolesti mišićno koštanog sistema i vezivnog M00-M99
• tkiva
• XIV Bolesti gentourinarnog trakta N00-N99
• XV Trudnoća,porođaj i puerpenijum O00-O99
• XVI Određena stanja nastala u peonatalnom P00-P96
• periodu
• XVII Kongenitalne malformacije,deformacije Q00-Q99
• i hromozomske abnormalnosti
• XVIII Simptomi,znaci i abnormalni klinički i R00-R99
• laboratorijski nalazi koji nisu klasificirani na
• drugim mjestima
• XIX Povrede,trovanje i određene druge posljedice S00-T98
• izazvane
• XX Vanjski uzroci morbiditeta i mortaliteta V01-Y98
• XXI Faktori koji utiču na zdravstveno stanje i Z00-Z99
• kontakt sa zdravstvenim službama

Prednosti i nedostaci MKB-10

• Prednosti elektronskog izdanja MKB-10:
• jednostavno korištenje
• trenutna dostupnost podataka
• dvosmjerno pretraživanje (šifra - dijagnoza / dijagnoza - šifra)

• Knjiga obiluje brojnim progreškama koje su na CD-u ispravljene:

• Errata Corrige izdavača originala (SZO)
• pogrešake u bosanskom tekstu koje onemogućuju tačno upisivanje brojnih dijagnoza
• Veliki broj pravopisnih i gramatičkih ispravki.

Ostali klasifikacioni sistemi

• Kategorije pacijenata prema vrsti tretmana
• Stadij bolesti
• Indeks težine bolesti
• Kompjuterizirani indeks težine bolest

„ Dijagnostičke pozicije“
• A. Klasa vodećih simptoma-znakova
• B. Klasa sindroma ili grupa sindroma
• C. Klasa slika bolesti
• D. Klasa potpunih medicinskih dijagnoza

Koncept jedinstvene nomenklature medicinskih usluga

Predlaže se da JNMU ima sljedeća bitna obilježja :
• Identifikaciona šifra usluga
• Klasifikaciona šifra
• Standardizovani naziv na našem jeziku
• Naziv na latinskom i alternativno engleskom jeziku
• Uobičajeni skraćeni naziv usluge
• Kadrovski normativ
• Vremenski normativ
• Materijalni normativ
• Cijena usuge
• Uputstvo za pripremu bolesnika i materijala za rad
• Opis tehnologije pružanja medicinske usluge
• Tip uputnice
• Tip rezultata
• Informativni dio za korisnika usluge

Međunarodna klasifikacija medicinskih procedura

Klasifikacija se bazira na podjeli medicinskih procedura u poglavlja:
• Postupci za medicinsku dijagnozu
• Laboratorijske metode
• Radiološke procedure i druge primjene fizike u medicini
• Preventivni pregledi
• Hirurške metode
• Lijekovi – medikamenti i biološke supstance
• Pomoćne usluge
• Ostali terapijski postupci

5. ATC ( Anatomsko-terapeutsko-hemijska klasifikacija lijekova) 

Historijat ATC sistema:

 Analizirajući već postojeći sistem klasifikacije Evropske Farmaceutske Asocijacije –EPhMRA

(European Pharmaceutical Market Research Association), Norvežani razvijaju sistem poznat kao ATC
(Anatomical Therapeutic Chemical Classification System)-anatomsko-terapeutsko-hemijski sistem
klasifikacije lijekova.

 Od 1987. godine ATC klasifikacija lijekova u upotrebi je u zemljama Evrope.

ATC SISTEM KLASIFICIRANJA:

2.1.1. Prvi anatomski nivo:

 A- (Alimentary) digestivni trakt i metabolizam

 B- (Blood) krv i krvotvorni organi
 C- (Cardiovascular) kardio vaskularni sistem
 D- (Dermatologicals) dermatoloski lijekovi
 G- (Genito – urinary) uroginatni sistem polni hormoni
 H- (Hormones) hormoni bez polnih hormona
 J- (General antiinfectives) antiinfektivni lijekovi
 L- (Antineoplastic) antineoplastici i imunosupresivi
 M - (Musculo sceletal) misicno kostani sistem
 N - (Nervous) centralni nervni sistem
 P - (Antiparasitic) lijekovi protiv parazitskih oboljenja
 R - (Respiratory) Respiratorni sistem
 S – (Sensory) sistem culnih organa
 V – (Various) Ostali

2.1.2. Drugi terapijski nivo

Za koji se koriste dva broja, upućuju na područje primjene lijekova iz ove grupe. Na primjer:

A01 - Stomatološki pripravci

B01 – Antitrombotici
C01 - Pripravci s učinkom na srce

2.1.3. Treći nivo-terapijska podgrupa

 Za čije označavanje se dodaje jedno slovo, bliže određuje grupu lijekova:
 A11G - Vitamin C (askorbinska kis), sam i u kombinacijama

2.1.5.Generički naziv- peti nivo

 A11AA00 - Multivitaminin s mineralima
 D10AF00 – Klindamicin
 N01AH01 – Fentanil

Primjeri ATC klasifikacije

S - PRIPRAVCI S UČINKOM NA OSJETILA

S03 - Pripravci za liječenje bolesti oka i bolesti uha
S03C - Kortikosteroidi i antiinfektivi u kombinaciji
S03CA - Kortikosteroidi i antiinfektivi u kombinaciji
S03CA00 - Hidrokortizon + oksitetraciklin

 J-Sistemski antiinfektivni lijekovi

 (prva anatomska grupa)
 J01 - Pripravci za liječenje bakterijskih infekcija za sustavnu primjenu
 (druga terapijska grupa)
 J01C - Beta- laktamski antibmikrobici, penicilini
 (terapijska podrupa)
 J01CA-Pencilini sa proširenim spektrom djelovanja
 (četvrti nivo-hemijsko terapijska podgrupa)
 J01CA1 Ampicilin (generički naziv)

 B - PRIPRAVCI S UČINKOM NA KRV I KRVOTVORNE ORGANE

B03 - Pripravci za liječenje slabokrvnosti (antianemici)
B03B - Vitamin B12 i folna kiselina
B03BA - Vitamin B12
B03BA01 - Cijanokobalamin

ATCvet klasifikacija (Q slovo ispred klasične ATC)

QA Digestivni trakt i metabolizam

QB Krv i krvotvorni organi
QC Kardiovaskularni sistem

DDD (Definicija i načela):

 Uz pojam ATC obično se veze i pojam DDD( Defined Daily Dose) definisana dnevna doza.Kako i
samo ime govori, to je prosječna doza korištenja odredjenog lijeka, u toku jednog dana, za odrasle osobe.
DDD će biti dodijeljena samo za lijekove koji već imaju ATC kod.

 NAČIN UPOTREBE:
 -Lok- lokalno
 -O- oralno
 -P - parenteralno
 -V- vaginalno
 -TD - transdermalno
 -R - rektalno
 -Amp.- ampularno
 -Tabl.- tablete, dražeje
 -SL - sublingvalno
 -I - inhalaciono
 -N – nazalno
 -SC-potkožno
 -IM-intramuskularno
 -IN-intravenozno

BAZE PODATAKA U FARMACIJI

 U SAD-u najpoznatije baze podataka su AHFS Drug Information(Hospital Formulary of Selected

Drugs), DRUDEX(Mikromedex), FACTS(Drug Fact and Comparison), Lexi Drugs Online (Lexi comp,Inc.) i
PDR Elictronic library(Mikromedex)i td.
 U Europi se pored navedenih koristi i Medicine Complete(Pharmaceutical Press)

Lexi-Comp DB sadrži ukupno 15 baza podataka a to su:

 1. Lexi-Drugs
 2. Lexi.Interact
 3. Pediatric Lexi Drugs
 4. Lexi-Pharmacogenomics
 5. Lexi- Natural Products
 6. Griffith's 5-Minute Clinical Consult
 7. Lexi Infectious Diseases
 8. Lexi-Poisoning&Toxugology
 9. Lexi-Lab& Diagnostic Procedures
 10. Lexi PALS(Patient Advisory Leaflets)
 11. Nursing-Lexi Drugs
 12.Lexi-Nuclear, Biological &Chemical Agent Exposures
 13. Stedman's Medical Dictionary
 14. Medical Abbreviations
 15. Dental-Lexi Drugs

5.3. Rote Liste Online:

 Velika crvena knjiga je tradicionalni njemački registar lijekova u svojoj online formi. Ne prođe niti
jedan dan a da u svakoj ljekarni ne zatreba velika crvena knjiga. Ova baza podataka mnogo olakšava posao
farmaceutima kako u Njemačkoj tako i u svijetu.
 Za puno korištenje baza podataka potrebna vam je komplicirana autorizacija na DocCheck sustavu -
morat ćete slati kopiju diplome u Njemačku. Ali isplati se, jer vam je nakon registracije omogućena pretraga
informacija o svim lijekovima registriranim u Saveznoj Republici Njemačkoj. I, naravno, morate znati
njemački jezik....
5.4. Medical Farmacology:
 Ova baza podržava pretraživanje po
 generičkom imenu lijeka,
 indikacijama,
 kontraindikacijama,
 nuspojavama
 terapeutskim klasifikacijama.

 Monografije uključuju:
 -opis lijeka,
 -princip djelovanja,
 -farmakokinetiku,
 -indikacije,
 -doziranje po indikacijama,
 -pedijatrijsko i gerijatrijsko doziranje,
 -kontraindikacije,
 -nuspojave,
 -klasifikacije i
 -cijene.

6. Dijagnostički srodne grupe (DRG) i prospective payment

Dijagnostički srodne grupe:

 Dijagnostički srodne grupe - klasifikacijski sistem pacijenata općih bolnica za kratkotrajnu
hospitalizaciju
 Klasifikacija uključuje ukupno 467 srodnih grupa podijeljenih u 23 dijagnostičke kategorije
 Sa informatičkog aspekta DSG sistem se sastoji od međusobno uporedivih grupa koje su:
 Isključive (svaki pacijent može pripadati samo jednoj grupi)
 Statistički stabilne
 Klinički koherentne
 Osnovni cilj implementacije DSG sistema bio je da se olakša upravljanje bolnicom i da se stvore
mogućnosti mjerenja njene uspješnosti
 Zbog rastućeg trenda u potrošnji finansijskih sredstava za bolničko liječenje , u SAD-u je uveden
novi koncept plaćanja bolnice (“ Prospective Payment System”)
 Proces određivanja DSG zasniva se na analizi strukture bolničkih tretmana kroz 4 osnovna nivoa
izvora podataka:
 Prijem pacijenta
 Liječenje
 Otpust
 Klasifikacija po otpustu

Razvoj i primjena DSG sistema:

 DSG omogućava faznu dogradnju i poboljšanje sa stanovišta kriterija homogenosti grupa u odnosu
na korištene bolničke resurse
 Po usvajanju sistema, masovna primjena DSG uzrokovala je stalne revizije utemeljene na:
iskustvima bolničkih institucija, sugestijama proizvođača medicinske opreme i ProPAC institucije...
  Načini plaćanja zdravstvenih usluga:
Prospektivno plaćanje i retrospektivno plaćanje

Retrospektivno plaćanje:
 Po završetku liječenja bolnica dostavlja račun osiguranju
 Prednost: Kvalitetna usluga
 Mana: Iskorištavanje sistema

Prospektivno plaćanje:
 Prospective payment systems(PPS) je osnovao Centers for Medicare&Medicaid Services
 DSG je kostur na kojem se zasniva model plaćanja- PPS
 Filozofija sistema počiva na strogoj racionalizaciji raspoloživih resursa
 Cijena svake grupe iz kvalifikacionog sistema unaprijed je određena(fiksna)
 7. Dokumentacija i Evidencije u Zdravstvu i Medicinski Zapis

• Dokumentacija je sakupljanje sređivanje i davanje na upotrebu duhovnih ostvarenja u bilo kom

obliku i iz svih područja ljudske djelatnosti
• Dokumentacija je vještina koja se sastoji od stvaranja, rasprostiranja i upotrebe dokumenata

Medicinska dokumentacija
• Označava posebnu stručnu djelatnost koja se bavi medicinskim dokumentima i same dokumente
koje kreiramo i kojima se služimo
• Djelatnost: sakupljanje, uređivanje, pohranjivanje i upotreba
• Podjela: 1) dokumentacija med. podataka; 2) dokumentacija med. literature

Vrste medicinske dokumentacije:

• Obavezna – Zakonom Propisana Medicinska Dokumentacija: Državni Propisi (Zakon o ZZ)
• Osnovna Medicinska Evidencija: Zakon o Evidencijama u Oblasti Zdravstva.
• Neobavezna dokumentacija

Osnovna (Zakonom propisana medicinska dokumentacija):

Matični List i Historija Bolesti
– Svi slučajevi liječenih: bolest ili povreda
– Svi slučajevi rehabilt. na bolničkom tretmanu
– Svi porođaji (bolničko-stacionarno liječenje)
– Svi pobačaji (bolničko-stacionarno liječenje)

Zdravstveni karton:
• Svi slučajevi privremene nesposobnosti za rad
• Svi slučajevi uživaoca opojnih droga (ovisnost)
• Svi slučajevi oboljenja od zaraznih bolesti

Knjiga evidencije:
• Svi slučajevi uživaoca opojnih droga (ovisnost)
• Svi slučajevi oboljenja od zaraznih bolesti
• Svi slučajevi pobačaja (koji su obavljeni u Zdrav.organizacijama)

Slika- Evidencije zakonom predviđene

Slika- Osnovna med evidencija i izvještavanje

Zdravstvena statistika ZS
• se bavi prikupljenjem, obradom i analizom podataka koji se odnose na zdravlje i uslove koji djeluju
ili mogu na njega djelovati (WHO-1948)
• Istraživanja ZS obuhvataju:
– Zdravstveno stanje stanovništva
– Uslove života ili rada koji utiču (mogu uticati) na zdravlje
– Djelatnost zdravstvene službe

Izvori podataka ZS:

• Stalni: zdravstvena služba, demografska statistika, druge grane statistike
• Posebna istraživanja

Medicinski zapis (medical record MR ili patient record- PR)

• Je skup podataka o pacijentu(?) koji omogućava njegovu zdravstvenu zaštitu u sadašnjosti i
budućnosti, a na temelju prošlih događaja, njihove evaluacije i planiranja
MR bi trebao da:
– jasno identifikuje osobu
– bude čitljiv i razumljiv za korisnike
– bude tačan, koncizan i logičan
– ima standardan format
– se može brzo pribaviti i pretražiti

Svrha (upotreba) PR
• U tretmanu pacijenata
• U obrazovanju zdravstvenih radnika
• U naučnim istraživanjima
• U statističkim izvještavanjima
• U upravljanju u sistemu zdravstva
• U procjeni kvaliteta rada (performansi)
• U medicinsko-pravne svrhe
Minimum sadržaja PR:
• Dovoljno informacija za identifikaciju pacij. (i osiguranja)
• Datum(i) pregleda
• Razlog (razlozi) konsultacija
• Nalaz(i)
• Tretman(i) i preporuke
• Datum(i) otpusta
• Troškovi liječenja

PR različiti aspekti i upotreba

• Provajderi - Fokus na pojed PR (tj. epizodu liječenja)
• Fondovi ZO – u svrhe zdravstvenog osiguranja populacije
• Ministarstva – U svrhe poboljšanja zdravlja populacije - vremenska dimenzija

Aspekti PR:
• Medicinski
• Finansijski

• Manuelno bazirani (MPR)

• Kompjuterski bazirani (CPR)

Nedostaci MRP-a
Iako pruža neke prednosti kao što su sloboda u stilu izvještavanja ili ne može “pasti” kao CPR sistem:
• Može biti u jednom trenutku samo na jednom mjestu (čak i da nedostaje)
• Sadržaj je u formi slobodnog teksta, tako da:
– Može imati izmijenjen poredak
– Može biti nečitljiv i nerazumljiv
– Može biti nekompletan
– Može biti dvosmislen
• Za kvalitetene naučne analize, sadržaj mora biti opisan sa potencijalnim greškama
• Ne može aktivno: podsjećati, upozoravati niti savjetovati

Prednosti CPR-a
• Simultani pristup sa više lokacija
• Čitljivost i razumljivost
• Omogućava različito posmatranje podataka
• Podržava struktuirani unos podataka
• Pomaže donošenje odluka
• Pomaže daljnju svestraniju analizu podataka
• Omogućava elektronsku razmjenu podataka

Tipovi CPR-a:
• Vremenski orijentiran
• Izvorno orijentiran
• Problemski orijentiran

Prikupljanje podataka za CPR

• Direktan unos podataka – slobodnoj ili struktuiranoj formi
• Procesiranje prirodnog jezika -prepoznavanje govora
• Sistem sam prikuplja... (direktna akvizicija)
Etičko- pravni aspekti MR

• Povjerenje na nepisanim pravilima

• Zakonska regulativa
• Čuvanje MR
• Vjerodostojnost i ažurnost podataka u MR
• Vlasništvo nad MR