WIKA AT KULTURA

FELICISIMO GALLETES, JR.

- Ang wika at kultura ay magkasalikop, magkakambal, magkahugpong o magkabuhol.
- Hindi maaring mapaghiwalay ang wika at kultura.
- Ang Pilipinas ay may 183 wika nangangahulugang ito na ang pagiging multilinggual ng bansa
ay pagiging multikultural ding katangian.
- Malaki ang nagagawa ng kultura ng isang mananalita sa mga pamamaraan at manifestasyon ng
paggamit ng kanyang wika.

Ayon sa pag-aaral ni SALAZAR, 1996

"Ang wika ang bukod tanging pagtanaw at pagsasaayos ng realidad upang ang iasng kultura
ay umiral at magkaroon ng kakayahang gumawa at lumikha."
- ipinahihiwatig nito ang malapit na kaugnayan ng wika sa kultura.
- iba't ibang wika = iba't ibang kultura
"Wika ay ang impukan kuhanan ng isang kultura. Ito ang batis-ipunan at salukan ng
kaisipan ng isang kultura"
- malaki ang nagagawa ng isang kultura upang makadevelop tayo ng talasalitaan at pagpapalitan
ng kultura ay may kaakibat na paghiram na mga salita.

HALIMBAWA:
rice = general na term in english
RICE IN TAGALOG (variation)
palay, bigas, kanin, tutong, bahaw
RICE IN ILOKANO
pagay, irik, bagas, innapoy, ittep, kilabban
AGKILABANTAYON - isang partikular na pandiwa na ginagamit sa dayalek ng ilokano
- pinahihiwatig ng halimbawang ito na bilang agrikultural na bansa, mahalagang aspetong sa
ating pamumuhay ang bigas o rice kaya may iba't iba tayong termino sa lahat ng pagkakataon.
Ang salitang SNOW naman ay walang tiyak na katumbas na salitang Filipino.
- ang ibig sabihin kasi nito na hindi kasi ito bahagi ng ating buhay o parte ng ating karanasan
kaya wala tayong tiyak na termino para rito.
ANO ANG KULTURA?
Ang kultura ay isang kolektibong katangian ng mga tradisyon, paniniwala at mga pag-uugali.

Mas litaw ang ugnayan ng wika at kultura kung isasaalang-alang natin ang mga katutubong
kaalaman.
KATUTUBONG KAALAM
- lokal na kaalam
- maunlad na sistema ng kaalaman na ginagamit at pinauunlad ng tao batay sa mahabang
interaksyon nito sa kanyang paligid. (Llanete, 2017)
> ito ang mga kaalaman na bahagi ng ating pangaraw-araw na karanasan o kultura
- pekulyar o natatangi sa isang pook
- salamin ng kanyang mahabang kasaysayan at karanasan ng tao sa isang tiyak na lugar

Sa pag-aaral ni Fadgyas, 2019 lumabas na "May mga lugar sa Ifugao na may mga katutubong
pangalan ngunit pagpapakita rin ng katutubong kaalaman at malawak na pamanang
intelektuwal."

PAGPAPANGALAN NG LUGAR AYON SA GEOLOGIC CONFIGURATION

Julongan (Hulungan) - julong; to move upstream
Mabungug - rumaragasang tubig
Bangaan - tulad ng banga, maaring iugnay sa terrain configuration ng siyang kolektor ng mga
debris o labi mula sa isang mas mataas na lugar na bumagsak dahil sa pagguho ng lupa
- lumabas sa pag-aaral niya na malaki ang magagampanan nito (katutubong kaalaman) sa mga
tagapamahala sa gobyerno para sa long term na pagpaplano para sa kaligtasan ng mamamayan.

"Wika ang daluyan ng kultura at ng pagsasakultura" (Salazar, 1996)

"Walang wikang mabubuhay kung hindi nakapanig sa kultura ng lipunan at walang
kulturang mananatili o tatagal sa alaala kung hindi ito maipapahayag sa wika ng mga
mamamayan." (Petras, 2011)
- pinapakita nito na kaakibat ng kultura ang wika. kapag namamatay ang isang wika, unti-unti
ring namamatay ang kanyang kultura at sariling kasarinlan.

Sa ilang pagkakataon, umiiral parin ang pagiging Tagalog-centric na pagtingin sa tuwing

sinasabi natin na Filipino ang ating pambansang wika na nagiging dahilan upang magkaroon ng
limitasyon ang pagiging multilinggwal at multikultural na perspektiba sa pagtingin na ito.

GAMIT NG WIKA
- Ang wika ay mahalagang instrumento sa komunikasyon lalong lalo na sa multilinggual na
bansa.
- Kung ito ay nakakaganap sa kanyang gampanin na mapag-ugnay ang mga etnolinggwistikong
grupo sa Pilipinas ibig sabihin mananatiling matagumpay at buhay ang wikang iyon. Hindi natin
dapat kinokontrol ang pagiging daynamiko nito.
- Hindi kinakailangang mawala ang wikang katutubo kung susunod tayo sa isang pambansang
wika. Makatutulong pa nga ito dahil habang nililinang natin ang ating sariling wika,
pinagyayaman din natin ang ating sariling kultura nakadaragdag tayo sa pagpapatuloy sa
pagpapa-unlad ng Filipino biglang wikang pambansa.