Wika, Kultura at Kaakuhang Pilipino

Prop. Emma O. Sison

Pambansang Samahan Sa Linggwistika at
Literaturang Filipino
Agosto 8, 2014
 Layunin

 Makapagbahagi ng ilang
paglilinaw sa kaugnayan
ng wika, kultura at
kaakuhan.
 WIKA

Ang wika ay sinasalitang tunog na

pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga
taong kabilang sa isang kultura.
( Henry Gleason )
 Kultura

Ang salitang kultura ay

hango sa salitang Latin na
cultura na may kahulugang
kultibasyon o paglinang.
 Paglinang
 1. Pagkakaroon ng matanging panlasa.
 2. Binuong huwaran ng kaalamam,
paniniwala at ugali ng tao .
 3. Pangkat ng pinagsasaluhang mga ugali,
 Pagpapahalaga, mga layunin at mga
gawain na nagbibigay katangian sa isang
pangkat.( Kroeber at kluckhohn,1952)
 Kultura
 Ang kultura ay kabuuaang pananaw ng
mga tao sa isang lipunan, mundo at sa
kanilang kapaligiran.
 Ang pananaw na ito ay hango sa mga
paniniwala, tradisyon, uri ng pamumuhay,
kabuhayan, institusyong panlipunan,
pamanang pampanitikan at iba pang
aspektong sosyo-kultural ng ibat’ibang
grupo.
 Kultura ng Pilipinas
 Pinaghalong impluwensya ng katutubong
tradisyon at mga kultura ng mga unang
mangangalakal at mananakop ng ating
bansa.
 Karamihan sa mga pagdiriwang na
tradisyon ay magkahalong kristiyano,
pagano at lokal na seremonyas.Halimbawa
nito ay ang pagdiriwang ng mga Pista.
 ( Video ng mga Pista sa Pilipinas )
 Wika at Kultura
 Ang wika ay nakasandig sa kultura.
 Kung ano ang mga bagay, kaugalian o
kultura na namamayani sa isang pook ay
matatagpuan ang mga salitang kaakibat
nito.
 Hal. Panghilod, banggerahan, tabo,
pamanhikan, bayanihan, albularyo
 Wika at Kultura
 Wika ang tagapagsalin ng kultura sa
ibat’ibang henerasyon. Habang
natututunan ng isang bata ang kanyang
wika ay natututunan din niya ang kanyang
kultura.
 Ang mga salitang napapabilang sa
leksikon ng isang wika ay matibay na
indikasyon sa uri ng pamumuhay at
pananaw ng mga nagsasalita nito.
 Wika at Kultura
 Hal. Pananaw sa panahon
 l. magsasaka – pagtatanim at pag-
aani
 2. empleyado – akinse at katapusan
 3. mag-aaral – semestre / trimestre
 Wika at Kultura
 Ang leksikon ng wika ay nagsasaad din ng
mga bagay na pinahahalagahan ng mga
nagsasalita.
 Hal.
 Ingles – rice
 Filipino – palay, bigas, kanin, bahaw,
tutong, sinangag, lugaw, kaning baboy
 ( kapag panis na )
 Wika at Kultura
 May ibat’ibang katawagan din tayo sa mga
uri ng bigas.
 Hal: dinorado, wag-wag, malagkit, laon
 Gaya din naman na kaya tayo walang
katumbas sa salitang snow ay dahilan sa
wala naman tayong snow sa Pilipinas.
 Wika at Kultura
 Maging sa ating mga gawi ay mababakas
ang wika at kultura.
 Ang salitang sutsot o pagsutsot ay gawi na
hindi kilala sa ibang bansa.
 Hal:1. Sumutsot ka at Pilipino lang ang
lilingon sa iyo.
 2. kinikilig – wala itong katumbas na salita
sa wikang ingles.
 3.Tsitsinelasin kita – papaluin ng tsinelas
 Wika at Kultura

Kung gayon ang wika ay

nagbibigay ng diwa at
saloobin ng isang kultura at
nag-uugnay sa mga taong
nabibilang sa isang pangkat.
( Video Lumang Tugtugin)
 Wika at Kaakuhan

 Ang bawat lipunan ay bumubuo

ng isang speech community na
kinabibilangan ng mga taong
may iba’t ibang social
orientation at ang baryasyong
ito ay tinatawag na sociolect o
social dialect.
 Wika at Kaakuhan
 Mayroon ding sariling paraan ng paggamit
ng kanyang wika ang mga tao sa isang
lipunan na tinatawag na idiolect.

 Ang rehiyon na tinitirahan ng isang tao ay

nagbibigay indikasyon ng baryon ng
kanyang wika na tinatawag na register ng
kanyang wika.
 Wika at Kaakuhan
 Sa pagtanggap natin sa isang wika
pumapaloob tayo sa isang lipunan at
nakikiisa sa mga taong naroroon.
Samakatwid ang kamalayan natin bilang
isang indibidwal ay karugtong ng
kamalayan ng iba sa lipunan. ( Lumbera
2003)
 Wika at Kaakuhan

 Etnolinggwistikong Ilocano
 Ilocano o Iloco ang tawag sa mga
taong nakatira sa Rehiyong
Ilocos na tinatawag na Ilocandia
 Pangatlo ang Ilocano sa may
pinakamalaking bilang ng
gumagamit ng wikang ito :
Etnolinggwistikong Ilocano

 1.
Dami ng nagsasalita
 2. Yaman ng nasusulat na
panitikan
 3. Lawak ng migrasyon
 Wikang Iloco o Ilocano
 Ayon kay McFarland ito ang pambansang
wika ng Norte o lingua franca, isang
katangi-tanging obserbasyon niya ang
malaking bilang ng nagsasalita nito na
naging dahilan ng pagpapanatili ng
mataas na lebel ng komunikasyon sa
buong Ilocandia.
 Wika, Kultura at Kaakuhan
 Wika ang instrumento sa
pagpapalaganap ng kulturang
Pilipino. Ang kultura natin ay
mananatiling buhay kung patuloy na
isasabuhay ng bawat Pilipino. Ang
kulturang ito ang magiging tatak ng
ating pagiging tunay na Pilipino.
 Sanggunian
 Bienvenido Lumbera. 2003 Panayam
Seryeng Filipinohiya.
 Grace U. Rubrico. 2009. Language Links
Org.
 Teresita F. Fortunato. 1993. Mga
pangunahing Etnolinggwistikong Grupo
sa Pilipinas, DLSU Press.
Maraming Salamat! Mabuhay
ang Wikang Filipino