EVROPSKI UNIVERZITET BRČKO DISTRIKT

TEHNIČKI FAKULTET
ODSJEK-POLJOPRIVREDA

PROSTORNI PLAN I RAZVOJ VOĆARSTVA U BRČKO DISTRIKTU

SEMINARSKI RAD

Predmet: Uređenje zemljišne teritorije

Mentor: Prof. Dr Ivan Hegediš

Student/ica: Emir Mujić

Br. indeksa: 016/17-PO

Smjer: Poljoprivreda

Brčko, 2020. godina

SADRŽAJ:

1. UVOD ....................................................................................................................................3
2. PROSTORNI PLAN BRČKO DISTRIKTA ........................................................................4
2. 1. Poljoprivredna zemljišta................................................................................................5
3. PRIRODNI USLOVI I RESURSI ........................................................................................6
3. 1. Geografski položaj, reljef, klima i druge karakteristike ..............................................6
3. 1. 1. Geografski položaj .....................................................................................................6
3. 1. 2. Klima Brčko distrikta ................................................................................................6
3. 2. Invensticije u Brčko distriktu ........................................................................................7
4. RAZVOJ VOĆARSTVA U BRČKO DISTRIKTU .............................................................8
4. 1. Tipska pripadnost i proizvodna vrijednost poljoprivrednog zemljišta .......................8
4. 2. Pedološki sastav tla ........................................................................................................9
5. BOSNAPLOD D.O.O. – UZGOJ I PRERADA .................................................................. 10
5. 1. Kulin sokovi i džemovi postali prepoznatljiv brend na tržištu .................................. 12
5. 2. Prihodi iz izvoza ........................................................................................................... 13
6. ZAKLJUČAK ..................................................................................................................... 14

LITERATURA ........................................................................................................................ 15
1. UVOD

Brčko distrikt je administrativna jedinica BiH sa vlastitom upravom, koja predstavlja

posebnu upravnu jedinicu.
Zbog svog zemljopisnog položaja, distrikt ima velike gospodarske prilike u poljoprivrednoj i
prehrambenoj industriji te trgovini, pogotovo što posjeduje najveću tržnicu u ovom dijelu
Evrope – «Arizonu».

Mnoge velike državne fabrike prošle su fazu privatizacije, a paralelno s tim povećava se, već
sada veliki, broj privatnih poduzeća.
Upravo zbog svoga položaja, distrikt Brčko, pored tradicionalnog lovnog, ima dobre
mogućnosti za razvijanje kongresnog i seoskog turizma.

U distriktu Brčko, od njegovog osnivanja do danas, usvojeno je preko 100 vlastitih zakona,
koji pomažu građanima da lakše izgrade sredinu koja će biti ponos cijeloj državi, stvaraju
pogodnosti za ulazak zdravih inozemnih investicija i ideja, a ti zakoni postaju i modeli za
entitete u BiH.

4
2. PROSTORNI PLAN BRČKO DISTRIKTA

Prostorni plan Brčko distrikta pravno djeluje na sva pravna i fizička lica, u domenu
planiranja, transformacije, upravljanja prostorom, u skladu sa njegovim propisima.
Osnovni ciljevi Prostornog plana su:

- pospješivanje razvoja i konkurentnosti lokalnog sistema

- poboljšanje životne sredine
Prostorni plan vrijedi za čitavu teritoriju Brčko distrikta, raspoređen je po zonama i
funkcijama. Kod izgradnje, izmjene, nadogradnje, rekonstrukcije, mora se poštovati opšti
propis Prostornog plana.
Prostorni plan podvrgava provjeri na svakih 10 godina.
Slika 1. Prostorni plan Brčko distrikta.

Gdje je:

Žuta boja- građevinsko zemljište

Bijela i svijetlo zelena predstavljaju poljoprivredno i šumsko zemljište

5
2. 1. Poljoprivredna zemljišta

Poljoprivredna zemljišta su dijelovi prostora namijenjeni poljoprivredi, kao što su: njive,
voćnjaci, pašnjaci, vinogradi itd.

Unutar poljoprivrednih zemljišta, ciljevi Prostornog plana su:

- očuvanje građevinskog nasljeđa koje je u funkciji poljoprivredne djelatnosti

- podsticanje poljoprivrednika u poljoprivrednim zonama stvaranjem uslova za
poljoprivredni razvoj

- zaštita poljoprivredne namjene zemljišta, pronalaženjem najboljeg načina za korištenje

pojedinih vrsta zemljišta.

Ovakva zemljišta potrebno je zaštiti, ne samo zbog hidrogeološkog aspekta.

Izgradnja na poljoprivrednim zemljištima moguća je pod sljedećim uslovima:

- da je objekat isključivo u funkciji upravljanja poljoprivrednim zemljištem

- da zemljište ima dovoljnu površinu koja dozvoljava vršenje djelatnosti poljoprivrednog
preduzeća.

Na poljoprivrednim zemljištima, također se dozvoljava, uz propise i:

- izgradnja objekata
- zamjenska izgradnja na zemljištima koja se u katastru vode kao građevinska zemljišta
- izgradnja vikendica do 100 m2 korisne površine.

6
3. PRIRODNI USLOVI I RESURSI

3. 1. Geografski položaj, reljef, klima i druge karakteristike

3. 1. 1. Geografski položaj
Brčko je u sjeveroistočnoj Bosni na nadmorskoj visini od 96 metara, ima veoma povoljan
geografski položaj, jer predstavlja sponu Posavine i Panonske nizije. Također, Brčko distrikt
nije siromašan vodenim tokovima, jer ima osim Save i Brke, još i rječice: Tinju, Zovičicu,
Lomnicu i još nekoliko manjih vodotokova, koji nabujaju tokom proljeća.

Slika 2. Prikaz opštine Brčko na mapi Bosne i Hercegovine.

3. 1. 2. Klima Brčko distrikta

Brčko ima umjerenokontinentalnu klimu sa toplim ljetima i hladnim zimama i kao grad na
rijeci Savi najljepši je u proljeće i jesen kada dolaze do izražaja ambijentalne vrijednosti
prirodnog okruženja.
Srednja godišnja temperatura je oko 11 stepeni celzijusa.

Godišnja količina padavina je 760 mm.

Rijeka Sava je plovna više od 310 dana u godini.

7
3. 2. Invensticije u Brčko distriktu

Brčko Distrikt BiH važi za jednu od najrazvijenijih lokalnih zajednica u Bosni i Hercegovini.
Od oko 80, 000 stanovnika, zaposlenih je preko 16, 000 lica, nezaposlenih oko 12, 000, a
penzionerska populacija proji preko 9.000.

Povoljni uslovi za investiranje doveli su do toga da je u Brčko do sada investirano preko 700
miliona KM, dijelom iz budžeta distrikta, a dijelom od privrednih subjekata kojih u Brčkom
ima registrovano oko 2, 000. Pored velikog broja privrednika i preduzetnika koji su iskoristili
pogodan ambijent za pokretanje biznisa, u Brčkom se nalazi i oko 340 podružnica raznih
preduzeća čije je sjedište u nekom od entiteta

Najznačajniji započeti i izgrađeni objekti u Distriktu:

- Pješačka zona – prva faza
- Gradski stadion
- Gradska vijećnica
- Arhiv grada
- Fabrika vode
- Savski put i šetalište kraj Save
- Blatuša – stadiona za male sportove

Projekti za koje se izdvajaju najznačajnija sredstva:

- Podsticaj za poljoprivredu
- Stvaranje preduslova za otvaranje trgovačkih centara – Merkator, Fis, Bingo,
Maksi, Tuš, Arizona market

- Sajam privrede
Slika 3. Fabrika vode Brčko distrikt.

8
4. RAZVOJ VOĆARSTVA U BRČKO DISTRIKTU

Voćarstvo je jedna od najproduktivnijih poljoprivrednih grana, značajnom broju i uzgoju

voćnih vrsta omogućava brojna područja sa veoma različitim zemljišnim i klimatskim uslovima.
To je od prirode.
Područje Brčko distrikta i okoline ima veliku perspektivu u pogledu voćarstva.

U Brčkom su zastupljeni jako dobri uslovi za uzgoj i razvoj voćarstva.

Distrikt Brčko je tradicionalno poljoprivredno područje, gdje su zastupljena najplodnija i

najperspektivnija tla. Radi se o zemljištima čija je isključiva namjena intenzivna
poljoprivredna proizvodnja, to su poljoprivredne površine uz dolinu rijeke Save i Brke.

Od ukupnih poljoprivrednih površina rezervisanih površina je oko 261ha (21%),

poljoprivredno zemljište sa stanovanjem (poljoprivredne površine čiji se vlasnici isključivo
bave poljoprivrednom proizvodnjom i parcele za individualno stanovanje su u sklopu
poljoprivrednih površina) zauzima površinu oko 131 ha (11% ) i poljoprivredno okruženje
zauzima površinu oko 830 ha ( 68%).

4. 1. Tipska pripadnost i proizvodna vrijednost poljoprivrednog zemljišta

U pogledu tipske pripadnosti radi se pretežno o zemljištima nastalim na šljunku, pijesku te tla
nastala na glinama i ilovačama.

Tla na šljuncima najvećim dijelom su nastala na starijim i mlađim nanosima rijeke Save i
Brke, a njihova efektivna i potencialna plodnost zavisi od dubine tla na šljunku. Što je ona
veća to im je i plodnost, odnosno vrijednost za biljnu proizvodnju veća.
Pored razlika u fizičkim i hemijskim svojstvima sva tla na ovom području uz određene mjere
predstavljaju veliki potencijal za razvoj intenzivne poljoprivredne proizvodnje. Stoga,
zaslužuju i najveći stepen zaštite od izgradnje i korišćenja u nepoljoprivredne svrhe.

9
4. 2. Pedološki sastav tla

Na području Brčko distrikta Bosne i Hercegovine, najveće prostranstvo zauzimaju aluvijalne

naslage na kojima su se posredstvom klime i podzemnih voda razvijao vegetacioni pokrivač,
koji je onda sa pomenutim faktorima razvijao pedološki sloj zemljišta u kojima su se razvijale,
bogatile humusne čestice.

Zbog toga je pedološki sloj na području distrikta Brčko i okoline u svim nijansama
predstavljen pedološkim varijantama u kojima preovladavaju humusne materije.

Bosna i Hercegovina, pa i Brčko distrikt ima velike šanse za značajniji razvoj voćarstva.
U prilog tome ide i podatak da na području naše zemlje ima nekoliko stotina autohtonih sorti
jabuka, a gdje su tek brojke ostalih vrsta voća.

Tako su, na primjer, Posavina i okolica Brčkog oduvijek bili poznati po proizvodnji
jabučastog voća, a najviše jabuke, kruške te dunje. Značajna je i proizvodnja šljiva.

Brčko distrikt posjeduje veoma dobre agroekološke uslove za proizvodnju voća i dobre
perspektive za njihov izvoz. Da bi se unaprijedila proizvodnja i plasman, potrebno je da se
poduzmu odgovarajuće mjere uvođenjem ruralnog razvoja (agrarni pristup), udruživanje
proizvođača, maksimalno uvođenje EU standarda, analiza tržišta, te što veća promocija
proizvoda voća na domaćim i stranim tržištima.

Slika 4. Prikaz sastava zemljišta za pravilan razvoj voća na podrčju Brčko distrikta.

10
5. BOSNAPLOD D.O.O. – UZGOJ I PRERADA

Bosnaplod je u 2017. godini ostvario saradnju sa više od 2.500 kooperanata, direktnih

i indirektnih, od kojih je otkupljeno cca 4000 t voća, dok u novoj godini planiraju otkup više
od 8.000 tona voća i nastavak ulaganja u infrastrukturu i prerađivačke kapacitete.
Širenje baze domaćih proizvođača voća jedan je od strateških ciljeva kompanije Bosnaplod,
kako bi se osigurale potrebne sirovine za proizvodnju i preradu voća, a s ciljem korištenja
maksimalnih kapaciteta kompanije i zadovoljenja potreba kako inostranog, tako i
bosanskohercegovačkog tržišta.

Bosnaplod u proizvodnji koristi velike količine raznog voća.

Godišnje na vlastitim plantažama uzgoje preko 500 tona voća, prvenstveno jagode, jabuke,
šljive i višnje, ovisno o planovima prodaje, ugovorenim poslovima i prijelaznim zalihama iz
prethodne godine.

Slika 5. Plantaže Bosnaploda.

11
Tek u slučaju sezone kada ne mogu nabaviti voće u Bosni i Hercegovini, kompanija se okreće
uvozu iz drugih zemalja, ali ulažu maksimalne napore da u saradnji sa vlastima i svim ostalim
segmentima društva, a u okviru svog petogodišnjeg plana, prevaziđu i ovaj problem,
prvenstveno ulaganjem u zasade i korporaciju, razvijajući jedan sasvim novi sistem
obrađivanja zemlje (ako uzmemo u obzir da je pola od obradive zemlje u BiH nezasađeno),
navode iz Bosnaploda.

Također, plan je i da investiraju u pogone koji su planirani van Brčko distrikta, ali u granicama
Bosne i Hercegovine.

Slika 6. Bosnaplod Brčko d.o.o.- linije za preradu voća.

12
5. 1. Kulin sokovi i džemovi postali prepoznatljiv brend na tržištu

Bosnaplod je posebno ponosan na lansiranje brenda Kulin koji obuhvata linije sokova i
džemova.

Slika 7. Kulin ( Bosnaplod) sokovi.

Sokovi su pripremljeni po jedinstvenoj recepturi, sa stopostotnim udjelom voća, bez aditiva,

konzervansa i šećera, a dostupni su u okusu jagode, narandže, breskve, jabuke, višnje i kajsije.
Niskokalorični džemovi se na policama mogu pronaći u teglicama od 440 grama, a posebnu
kremastu teksturu prate profinjeni okusi šipurka, maline, jagode, šljive, kajsije ili višnje,
protkani komadićima voća. Osnovna zamisao Bosnaploda je bila kvalitetan proizvod uz
potpunu jednostavnost.

Sok je veoma jednostavan jer ima malo sastojaka i uglavnom samo koristi sirovine s našeg
podneblja, kako bismo što više iskoristili domaće kooperante, odnosno domaću proizvodnju.

13
5. 2. Prihodi iz izvoza

Više od 75 posto prihoda Bosnaplod ostvaruje putem izvoza smrznutog voća te tople prerade
ili sušenja voća. Najviše izvoze na tržišta Evropske unije, odnosno u Njemačku, Austriju,
Poljsku te djelimično i u Ujedinjeno Kraljevstvo.
Također, nedavno, dogovoren je i izvoz u zemlje Evropske unije, Sjedinjenih Američkih
Država te Ujedinjenih Arapskih Emirata.

Razvoj Bosnaploda prepoznala je i lokalna vlast, a načelnika Brčko distrikta Sinišu Milića
posebno raduje da su nakon ulaska novog investitora iz ovog preduzeća krenule pozitivne
priče.

Pored svega ovoga, cilj Bosnaploda jeste da ovdje imamo i nova radna mjesta, ali i brend po
kojem će Brčko biti prepoznatljivo.

Pored industrijskih pogona, ovo brčansko preduzeće se može pohvaliti i dvjema

velikim plantažama voća površine 140 hektara na kojima se uzgajaju višnje, šljive, jagod i
jabuke.

Kada je riječ o planovima za naredni period, osim povećanja broja zaposlenih te investicija
koje će dodatno unaprijediti rad Bosnaploda, u proizvodnim pogonima ovog preduzeća nastat
će i dvije nove vrste sokova, a asortiman džemova bit će upotpunjen i jednim novim okusom.

14
6. ZAKLJUČAK

Prostorni plan opštine je dokument prostornog planiranja na nivou lokalne zajednice.

Ovim planom određuje se: namjena površina, pravila za razvoj i uređenje zemljišta,
razmještaj itd.
U posljednih nekoliko mjeseci, na prostoru Brčko distrikta, najaktuelnija tema jeste uređenje
i novi planovi firme Bosnaplod, odnosno povećanja asortimana, koja se bavi uzgojem,
proizvodnjom, preradom voća, te u skorije vrijeme i proizvodnjom sokova i džemova.

Unutar poljoprivrednih zemljišta, ciljevi Prostornog plana su:

- očuvanje građevinskog nasljeđa koje je u funkciji poljoprivredne djelatnosti

- podsticanje poljoprivrednika u poljoprivrednim zonama stvaranjem uslova za
poljoprivredni razvoj

- zaštita poljoprivredne namjene zemljišta, pronalaženjem najboljeg načina za korištenje

pojedinih vrsta zemljišta.
Brčko Distrikt BiH važi za jednu od najrazvijenijih lokalnih zajednica u Bosni i Hercegovini.

Povoljni uslovi za investiranje doveli su do toga da je u Brčko do sada investirano preko 700
miliona KM, dijelom iz budžeta distrikta, a dijelom od privrednih subjekata kojih u Brčkom
ima registrovano oko 2, 000.

Pored velikog broja privrednika i preduzetnika koji su iskoristili pogodan ambijent za

pokretanje biznisa, u Brčkom se nalazi i oko 340 podružnica raznih preduzeća čije je sjedište
u nekom od entiteta.

Pored navedenog, u narednoj godini planirano je još mnogo uređenja zemljišta, planiranja, te
razvoja, npr. uređenje brčanskog izletišta- Ficibajera, a u toku je proširenje Bulevara Mira,
kao i mnogi drugi projekti.

15
LITERATURA:

Web stranice:

1. https://www.klix.ba/biznis/privreda/kako-je-bosnaplod-dozivio-preporodulozili-20-
miliona-km-i-napravili-prepoznatljiv-bh-brend/180129114

2. https://www. /search?q=kulin+ hAhUPwqYKHdQeA7gQ_AUIDigB&

&bih#imgrc=uy1Ju0OftwcHDM:

3. http://ppipo.bdcentral.net/Content/Read/Urbanisticki_plan
4. http://brcanskiforum.com/index.php/vijesti/861-novi-prostorni-plan-gradaniodlucuju-
kako-ce-brcko-izgledati

5. https://www.ebrcko.net/ %20planovi&ordering=&searchphrase=all
6. https://www.google.com/search?rlz=1C1GKLB_.0j4j20i13i30j0i8i13i30j0i22i30i19.suw
A9LxAOV

16