MGA URI NG TULA

Ang tula ay isang uri ng panitikang lubos na kinalulugdan ng

marami. Dahil dito'y maraming makata ang nagsisulat nito kaya't
maituturing na napakalawak ng larangang ito ng panitikan. Sa
katunayan, naging mahirap para sa maraming makata ang
makapaglahad ng mainam na pag-uuri-uri ng tula. Sa aklat na
Ang Sining ng Pagtula ni Jose Villa Panganiban ay inuri ang mga
tula ayon sa estilo o pamamaraan ng mga makata sa kanilang
pagpapahayag ng ideya, damdamin, at imahinasyon. Sa kabilang
dako, si Fernando Monleon naman na isa ring makata at kritiko ay
bumuo ng kanyang sariling pag-uuri-uri ng tula na ibinatay niya sa
una ayon sa kaanyuan nito, ikalawa ayon sa kayarian, ikatlo ayon
sa layon, at ikaapat ayon naman sa kaukulan. Upang higit na
maging malinaw ang pagtalakay sa mga uri ng tula ay ating
gamitin ang pag-uuring binuo ni Monleon na nakasalig ayon sa
kaanyuan nito. Batay sa pag-uuring ito, ang tula ay nahahati sa
apat tulad ng sumusunod:

1. Tulang Liriko o Pandamdamin -Sa uring ito ng tula ay

itinatampok ng makata ang kanyang sariling damdamin at maging
ang kanyang pagbubulay-bulay. Ito ang itinuturing na
pinakamatandang uri ng tulang sinusulat ng mga makata sa
buong daigdig. Dahil ito ay puno ng damdamin, ito ay madalas
ding gamiting titik ng mga awitin. Ang pagkakaugnayan ng tulang
liriko at musikang sinasaliwan ng instrumentong tinatawag na lira
ang siyang dahilan kung bakit ito nakilala sa taguring tulang liriko.
Ito rin ang dahilan kung bakit ngayon malimit pumapasok sa ating
isipan na ang liriko ay alinman sa dalawa: tulang talagang
kakantahin o kaya'y tulang may katangiang awit. May iba't ibang
uri ng tulang liriko tulad ng sumusunod:
a. Ang Awit (Dalitsuyo) – Isang halimbawa nito ay ang
Kundiman o awit tungkol sa pag-ibig na kalimitang ginagamit sa
pagpapahayag ng pag-ibig ng mga binata sa sinusuyo nilang
dalaga. Ang paksa nito ay nauukol sa matimyas na pagmamahal,
pagmamalasakit, at pamimighati ng isang mangingibig. Madalas
ang himig ng awit ay malungkot at mapanglaw. Halimbawa nito ay
ang tulang "“Kay Selya" ni Francisco Baltazar.
b. Ang Pastoral (Dalitbukid) - Ang tunay na layunin nito ay
maglarawan ng tunay na bahay sa bukid. Ang ganitong uri ng
pamumuhay ang karaniwang kinagigiliwang paksa sa tulang liriko.
Isang halimbawa nito ay ang "The Passionate Shepherd to His
Love na sinulat ni Christopher Marlowe ng Canterbury, England.
c. Ang Oda (Dalitpuri) - Sa makabagong panulaan, ito ay isang
uri ng tulang lirikong may kaisipan at estilong higit na dakila at
marangal. Wala itong tiyak na bilang ng pantig o kaya'y tiyak na
bilang ng mga taludtod sa isang taludturan. Isang magandang
halimbawa nito ay ang "Ode to a Nightingale" ni John Keats.
d. Ang Dalit (Dalitsamba) - Ito ay isang maikling awit na
pumupuri sa Diyos. Ito ay isang maikling tulang liriko na nilikhang
may aliw-iw ng awit subalit hindi ito kinakanta. Kalimitan itong
wawaluhing pantig na may dalawa, tatlo, o kaya'y apat na
taludturang may apat na taludtod bawat isa.
e. Ang Soneto (Dalitwari) - Ito ay tulang may labing-apat na
taludtod. Karaniwang ang unang walong taludtod ay
nagpapahayag ng isang pangyayaring nagwawakas sa isang
malubhang suliranin o sa pagtataka sa malalim na kahulugan ng
búhay at kalikasan. Ang sumusunod namang mga saknong ay
nagsasaad ng katuturan at kahalagahan ng sinasabi ng walong
unang taludtod. At ang huling taludturan naman ang siyang
pumapawi sa isinasaad ng sinundang taludtod. Mahalagang
malamang ang isang soneto ay hindi basta lámang tula na
binubuo ng labing-apat na taludtod sa halip ito ay naghahatid ng
aral sa mga bumabasa. Sa buong mundo ay kinikilala ang mga
soneto ni Shakespeare bilang pinakamahuhusay tulad na lang ng
kanyang "Sonnet 18: Shall I Compare Thee to A Summer's Day?"
na isa sa pinakatanyag niyang soneto at itinuturing na isa sa
pinakamagagandang sonetong naisulat sa wikang Ingles na
nagpapahayag ng kadakilaan ng pag-ibig.
f. Ang Elehiya (Dalitlumbay) - Ang tulang ito ay may dalawang
katangiang pagkakakilanlan, Una, ito ay isang tula ng
pananangis, lalo na sa pag-alala sa isang yumao; ikalawa, ang
himig nito ay matimpi at mapagmuni-muni. Batay sa uri ng paksa
ang elehiya ay higit na personal sa
pagpapahayag ng damdamin kaysa sa ibang estilo n panulaan.
Ang ilang halimbawa nito ay ang "Requiescat ni Oscar Wilde at
ang "Isang Punongkahoy" ni Jos Corazon de Jesus.

2. Tulang Pasalaysay - Ang tulang ito ay naglalahad ng mg

tagpo o pangyayari sa pamamagitan ng mga taludtod. Ito ay may
apat na uri:
a. Ang Epiko (Tulabunyi) - Ito ang pinakamatayo at
pinakamarangal na uri ng mga tulang salaysa na ang mga
pangyayari at kawilihan ay napipisa sa pagbubunyi sa isang
bayani sa isang alamat kasaysayang naging matagumpay sa mga
panganib a kagipitan. Ang pangunahing layunin ng tulang ito a
gisingin ang damdamin ng mga bumabasa at antigi ang kanilang
damdaming humanga sa kabayanihan n pangunahing tauhan.
Ang pinakamahalaga rito ay an pagtatagumpay laban sa mga
suliraning kinaharap n pangunahing tauhan. Ang ilan sa
pinakatanyag na epik sa buong mundo ay ang The iliad at ang
The Odyssey 1 Homer, Metamorphoses ni Ovid, at Beowulf ng
isang hinc kilalang manunulat.
b. Metrical Romance (Tulasinta) – Ito ay tulang pasalaysa na
mahirap makilala ang kaibahan sa epiko. Ang uri n tulang ito ay
lumaganap sa Europa sa pagitan ng ika 11 at ika-14 na dantaon.
Ito ay dinala sa ating bansa n mga Espanyol. Ito'y tula ng
kasaysayang wala gaanon banghay at binubuo ng mga
kabanatang tumutuko sa mga pakikipagsapalarang puno ng mga
hiwaga a kababalaghan. Ang mga pangunahing tauhan dito a
karaniwang nabibilang sa lipi ng mga maharlika a nagiging isang
bayani. Ang isang tanyag na halimbaw nito ay ang The Faerie
Queene ni Edmund Spenser.
c. Rhymed or Metrical Tale (Tulakanta) - Kapag an tulang
salaysay ay naging payak ito ay tinatawag n tula kanta. Bagama't
sinasabing mahirap kilalanin an pagkakaiba ng tulasinta at
tulakanta, nagkakaisa nama ang mga makata na ang huli ay higit
na payak kays una. Ang pangunahing tauhan nito ay
pangkaraniwan nilalang lamang. Gayundin, ang mga pangyayari
sa tulakanta ay sadyang maaaring mangyari sa tunay n buhay,
Maiinam na halimbawa nito ang The Canterbur
Tales ni Geoffrey Chaucer, Evangeline ni Henry Wadsworth
Longfellow, at The Lady of the Lake ni Sir Walter Scott.
d. Ballad (Tulagunam) - Ito'y isang awit na isinasaliw sa sayaw
subalit nang lumao'y nakilala ito bilang isang tulang kasaysayang
nasusulat sa mga taludtod na wawaluhin o aaniming pantig at sa
isang paraang payak at.tapatarı. Ang ilang tanyag na halimbawa
nito ay ang The Rime of the Ancient Mariner ni Samuel Taylor
Coleridge at ang Ballad of the Gibbet ni Francois Villon.

3. Tulang Dula - Ito ay mga tulang isinasadula sa mga entablado

o iba pang tanghalan. Narito ang mga uri ng tulang ito:
a. Tulang Dulang Mag-isang Salaysay (Dramatic Monologue)
-Isang tao lamang ang nagsasalita mula sa simula hanggang sa
katapusan ng dula at hindi lámang para sa kanyang sarili kundi
gayundin para sa mga kalagayan at himig at sa lahat ng mga
natutukoy sa tula. Mainam na halimbawa nito ang My Last
Duchess ni Robert Browning at ang The Love Song of J. Alfred
Prufrock ni TS. Eliot.
b. Tulang Dulang Liriko-Dramatiko - Taglay nito ang kawilihan
sa mga kalagayan, kilos, at damdaming ipinahahayag sa
pamamagitan ng mga salita ng taong kinauukulan. Samantalang
ang tulang dulang mag-isang salaysay ay tahasang
nagkukuwento ng mga pangyayari, ang tulang dramatiko-liriko ay
nagbibigay naman ng tuon na mailantad ang mga damdaming
nakapaloob sa mga pangyayari. Magandang halimbawa nito ang
Ang Pagbabalik ni Jose Corazon de Jesus.
c. Tulang Dulang Katatawanan (Dramatic Comedy) - Ito ay
nasusulat sa pamamaraan at paksang-diwang kapwa katawa-
tawa; may mga tauhang ang papel na ginagampanan ay
nakalilibang at nagtataglay ito ng isang masayang pagtatapos.
Halimbawa nito ay ang Old Comedy ni Aristophanes.
d. Tulang Dulang Kalunos-lunos (Dramatic Tragedy in Poetry)
- Tumatalakay ito sa pakikipagtunggali at pagkasawi ng isang
pangunahing tauhan laban sa isang lakas na higit na
makapangyarihan tulad ng tadhana. Kalimitang ang wakas nito ay
nagbubunga ng pagkahabag o pagkasindak sa panig rig mga
nakikinig at nanonood.
e. Tulang Dulang Madamdamin (Melodrama in Poetry) - Ito ay
isang anyo ng dulang patula na naglalarawan ng galaw na
lubhang madamdamin at nagtataglay ng nakasisindak na
pangyayaring higit sa karaniwang mga karanasan ng isang
normal na tao. Ilang halimbawa nito ang Annabelle Lee ni Edgar
Allan Poe at ang The Wreck of The Hesperus ni Henry
Wadsworth Longfellow
f. Tulang Dulang Katawa-tawang-Kalunos-lunos (Dramatic
Tragi-comedy in Poetry) - Ito ay naglalarawan ng isang
kalagayang katawa-tawa at kalunos-lunos. Ang ilan sa ating
matatandang komedya o moro-moro na may haluang tagpo ay
masasabing mga halimbawa nito.
g. Tulang Dulang Parsa (Farce in Poetry) - Ito ay isa pa ring
anyo ng tulang dula na ang itinatanghal ay mga pangyayaring
lubhang katuwa-tuwa. Ang balangkas nito ay higit na katawa-tawa
kaysa makatwiran. Ilang halimbawa nito ang Ode On Indolence ni
John Keats at ang The Vanity of Human Wishes ni Samuel
Johnson.

4. Tulang Patnigan (Justice Poetry) - Ito ay tulang sagutan na

itinatanghal ng magkakatunggaling makata ngunit hindi sa
paraang padula. Ito ay paligsahan ng mga katwiran at tagisan ng
mga talino at tulain. Ang uring ito ay karaniwang bahagi ng ating
mayamang kultura bilang mga Pilipino. May iba't ibang uri ito
tulad ng sumusunod:
a. Karagatan - Isang paligsahan sa tula na kalimitang nilalaro sa
mga luksang lamayan o pagtitipong parangal sa isang yumao,
Bago pa man dumating ang mga Espanyol ay ginagawa na ng
ating mga ninuno. Ang paksa nito ay pumapatungkol sa isang
alamat na nauukol sa singsing ng isang dalaga na di umano'y
nahulog sa gitna ng karagatan. Ito ay binubuo ng mga saknong
na may apatang taludtod at lalabindalawahing pantig. Sinasabing
ito ay higit na mainam kaysa sa duplo sapagkat ito ay nag-
aangkin ng malulundong talinghaga at malalalim na palaisipan.
b. Duplo - Ito ay pagtatalo rin na ginagamitan ng tula at
kahusayan sa pagbigkas. Ang mga katwirang ginagamit dito ay
karaniwang hango sa mga salawikain, kawikaan, at kasabihan.
Pinasisimulan ang paligsahang ito sa pamamagitan ng pag-usal
ng isang "Ama Namin," isang Aba Ginoong Maria," at isang
Rekyemeternum para sa kaluluwa ng yumaong pinararangalan.
c. Balagtasan - Sa isang púlong na dinaluhan ng mga makata sa
Instituto de Mujeres sumilang ang uring ito ng panulaang
Tagalog. Ang kauna-unahang balagtasan ay pinaglabanan ng
mga makatang sina Jose Corazon de Jesus at Florentino T.
Collantes na may paksang "Paruparo at Bubuyog." Ang naging
lakandiwa sa pagtatalong ito ay si Lope K. Santos. Si Jose
Corazon de Jesus ang tumayong Paruparo at si Collantes naman
ang Bubuyog: si Sofia Enriquez naman ang siyang naging
Kampupot o Bulaklak ng Kalinisang pinag-aagawan ng dalawa. Si
Jose Corazon de Jesus ang kinilalang unang naging Hari ng
Balagtasan.
d. Batutian – Bilang pagpaparangal sa yumaong Jose. Corazon
de Jesus ay sumilang ang isang bagong anyo ng tulang patnigan
noong taong 1933 sa mga dahon ng Magasing Batute sa panulat
at panukala ni G. Fernando B. Monleon na katulong na patnugot
noon ng nasabing magasin. Ang malaking kaibahan nito sa
balagtasan ay ang pagkamapang-uroy nito. Ang pangunahing
layunin nito ay makapagbigay-aliw sa mga nakikinig o bumabasa
sa pamamagitan ng katawa-tawa ngunit malatotoong mga
kayabangan, panunudyo, at palaisipan.

Natutukoy ang uri ng tulang binibigyang-kahulugan. Basahin ang

katangian ng tula sa bawat bilang. Pagtapat-tapatin ang bawat uri
ng tulang.

1. Ito'y isang tulang pumapaksa sa pagpapahayag ng malungkot

na damdaming kaugnay ng kamatayan o pagyao.
2. Ito'y tumatalakay sa paksang katawa-tawa at may mga
tauhang nakalilibang.
3. Ito'y isang tulang kasaysayang nasusulat sa mga taludtod na
wawaluhin o aaniming pantig at sa isang paraang payak at
tapatan na madaling malapatan ng awit.
4. Isa itong paligsahan sa tula na kalimitang nilalaro sa mga
luksang lamayan o pagtitipong parangal sa isang yumao. Bago pa
man dumating ang mga Espanyol ay ginagawa na ito ng ating
mga ninuno.
5. Ito ay isang maikling tulang liriko na pumupuri sa Diyos at
nilikhang may aliw-iw ng awit subalit hindi ito kinakanta. Kalimitan
itong wawaluhing pantig na may dalawa, tatlo, o kaya'y apat na
taludturang may apat na taludtod bawat isa.
6. Isa itong tulang pasalaysay na naglalahad ng mga pangyayari
patungkol sa isang bayani, sa isang alamat. o kasaysayang
naging matagumpay sa mga panganib at kagipitan. Ang
pangunahing layunin ng tulang ito ay gisingin ang damdamin ng
mga bumabasa at antigin ang kanilang damdaming humanga sa
kabayanihan ng pangunahing tauhan.
7. Isang pagtatalong patula ito tungkol sa isang paksa. May
lakandiwang namamagitan sa pagtatalong ito.
8. Isang anyo ito ng dulang patula na naglalarawan ng galaw na
lubhang madamdamin at nagtataglay ng nakasisindak na
pangyayaring higit sa karaniwang mga karanasan ng isang
normal na tao.
9. Patulang pagtatalo ito na ang pangunahing layunin ay
makapagbigay-aliw sa mga nakikinig o bumabasa sa
pamamagitan ng katawa-tawa ngunit malatotoong mga
kayabangan, panunudyo, at palaisipan.
10. Pagtatalo rin ito nang patula kung saan ang mga katwirang
ginagamit ay karaniwang hango sa mga salawikain, kawikaan, at
kasabihan at pinasisimulan sa pamamagitan ng pag-usal ng mga
dasal o panalangin.