REVIEWER IN RETORIKA
Midterm Exam
 ANG RETORIKA
KAHULUGAN NG RETORIKA
Ang RETORIKA ay isang mahalagang
karunungan ng pagpapahayag na tumutukoy sa
sining ng maganda at kaakit-akit na pagsusulat
at pagsasalita. (Sebastian, 1967)
Ito ay nagmula sa salitang Griyego na
“rhetor” na kapwa nangangahulugang isang
“Guro” at “Mananalumpati” o tagapagsalita sa
isang pagpupulong. Matatandaan na Malaking
papel ang ginagampanan ng retorika bilang
isang mahalagang sangkap ng pagpapahayag
maging sa pormal na pananalumpati. ◊Ito ay
isang pag-aaral sa masining na paggamit ng
lenggwahe upang maimpluwensyahan ang
damdamin at kaisipan ng ibang tao.
Ito ay nakatuon sa pagbibigay- liwanag sa
simbolo o lenggwaheng ginamit sa likod ng mga
musika, pelikula, radio, pahayagan at
telebisyon. Ito ay ang paggamit ng mga simbolo
na may kakayahang pumukaw sa ating kalikasan
na tumugon sa mensaheng ipinapahatid ng mga
naturang simbolo. -Kenneth Buke.
Isang mahalagang kaalaman sa
pagpapahayag na tumutukoy sa kaakit-akit at
magandang pagsasalita at pagsulat. Pinag-
aaralan dito ang ukol sa mga tuntunin ng
malinaw, mabisa at kaakit-akit na
pagpapahayag. -Tumangan, Sr. 13
Ang Retorika ay nauukol sa sining ng
maganda at kaakit- akit na pagpapahayag
maging pasalita o pasulat. -Rubin 46
Ang retorika ay isang mahalagang
karunungan ng pagpapahayag na tumutukoy sa
sining ng maganda at kaakit-akit na pagsasalita
at pagsusulat. Kung ang balarila ay nauukol sa
kawastuhan- Sa kaibahan ng tama sa maling
pangungusap- Ang retorika naman ay
tumutukoy sa mga batas ng malinaw, mabisa
maganda at kaakit-akit na pagpapahayag.
-Sebastian, 1
Si Dr. Venacio L. Mendiola, sa isang
pambansang seminar tungkol sa retorika na
ginanap sa PNU (Pebrero 6, 1998) ay
nagpahayag ng mga sumusunod:
a. Ayon kay Socrates (300 BC): “Ang Retorika
ay siyensya o agham ng paghimok o
pagpapasang-ayon.”
b. Aristole: “Ang kakayahang maanino,
mawari o makilala sa bawat kaso ang makukuha
o magagamit na mga paraan ng paghimok.”
c. Richard Whattley: “Ang Sining ng
Argumento ng pagsulat.”
d. Ang Retorika ay sining ng mabisang pagpili
ng wika pagkat may iba’t ibang pamilian o
alternatibo.
Ipinahayag pa rin ni Dr. Mendiola na ang
kaayusang ng salita ay dinidikta ng gramatika at
ang tamang paggamit ng salita upang mabuo
ang pangungusap. Iminumungkahi ng retorika
ang masining na paggamit ng mga salita upang
makapaghatid ng pinakamabisang mensahe.
Ang kabisaan sa bawat kaso ay sinusukat sa
labas o dating ng mensahe sa nakikinig o
nagbabasa.
KAHALAGAHAN NG RETORIKA
Ang RETORIKA ay ang pagpapahayag o
pagsasalita sa harap ng isa o maraming tao, sa
makatuwid mahalaga ang retorika upang
makapagpahayag ka ng iyong mga
nararamdaman sa mga bagay- bagay. Mahalaga
ito sa pang araw-araw dahil kapag walang
retorika magiging napakatahimik ng mundo at
walang komunikasyon at interaksyon ang
magaganap sa bawat isa, hindi magagamit ang
wika ng bawat isa at wala nang pagkaka-
intindihan sa bawat indibidwal. Mawawala ang
ating pagkakaisa.
Ang kahalagahan ng Retorika ay
maihahalintulad sa mga sangkap o rekado sa
isang putahe. Ito’y nakapagbibigay lasa sa isang
sulatin o kaya’y kapag ang isang tao ay may
bumibigkas gamit ang retorika. Nasusukat din
dito ang kalaliman ng isang tao. Ito’y pinag
iisipan. Napakasarap din pakinggan ng mga
salitang ginamitan ng Retorika.
KASAYSAYAN NG RETORIKA
Sinasabing nagsimula ang retorika bilang
isang sistema ng pakikipagtalo sa SYRACUSE,
isang isla sa sicily noong ika-limang siglo bago
dumating si kristo. Nang bumagsak ang
sistemang diktaturyal ng nasabing lugar,
nagbiigay ito ng pagkakataon upang ilahad ng
mga mamamayan ang kanilang mga saloobin.
CORAX, isang Sicily, isang taga Sicily, ang
tumayong tagapaglahad ng mga argumento na
nagsabing ang maayos at sistematikong paraan
ng pagpapahayag ng katiwaran ang magiging
daan upang makuha ang simpatya ng mga
nakikinig. Nagsabing ang retorika ay persuasion
at nag-akda ng handbook sa sining ng retorika
-Ay isang guro, ang naging guro ni Tisias.
Nagtayo ng unang paaralan na nagturo ng mga
prinsipyo ng retorika.
RETORIKA SA KLASIKAL NA PANAHON
Pasalita ang retorika sa Klasikal na Panahon.
Sumentro na ang retorika sa larangan ng
pulitika sa panahong ito.
Sophist ang tawag sa mga matatalino at
dalubhasa sa pananalita, ang nagbigay
pakahulugan sa retorika bilang isang pagtatamo
ng kapangyarihang pulitikal sa pamamagitan
lamang ng pagpapahalaga sa paksang
pinaglalabanan at estilo ng pagbigkas.
Maaring binabatikos naman ito ni
Socrates (c. 470–399 B.C.) sa pagsasabing
walang hangad ang mga sophist maliban sa
kabayarang kanilang tinatanggap sa pagtuturo
at ang kanilang lubhang pagbibigay diin sa
retorika bilang sining ng pakikipagtalo (debate)
at hindi sustansiya ng talumpati. Ang ganitong
pamamaraan, banta pa niya, ay nagtuturo
lamang sa mga estudyanteng palabasin ang
kasamaan ng isang mabuting adhikain.
Kinikilalang pinakama-impluwensiyang
retorisyan noon si Isocrates (c. 436–338 B.C.).
Nagtatag siya ng sariling paaralang
magtuturo ng istilo ng pananalumpati batay sa
maindayog at magandang pagkakatugma ang
mga salita sa paraang tuluyan o prosa.
Kakikitaan ang kanyang sariling prosa ng mga
maikli ngunit eleganteng nakabiting
pangungusap na mayaman sa kasaysayan at
pilosopiya.
Protagoras - Kauna-unahang Sophist.
- Nagsagawa ng pag-aaral kung
paano papalakasin ang mahinang
argumento.
Isocrates - ang dakilang guro ng oratoryo noong
ikaapat na siglo, na nagpalawak sa sining ng
retorika upang maging isang pag-aaral ng
kultura at isang pilosopiya na may layuning
praktikal. Maimpluwensyang orador
RETORIKA SA GITNANG PANAHON/MEDYIBAL
Ang retorika ay isa ng sabdyek ng trivium.
Ang retorika ay binatay sa pag-aaral nina
Aristotle, Cicero at Quintillian
Aristotle
Retorika ay pakulti ng pagtuklas ng
abeylabol na paraan ng panghihikayat sa
anumang partikular na kaso.
Cicero
Ang retorika ay pagpapahayag na
dinisenyo upang makapanghikayat.
Quintillian
Ang retorika ay sining ng mahusay na
pagsasalita.
Ang retorika ay nakasumpong sa
praktikal na aplikasyon sa tinatawag na talong
''artes'':
 Paggawa ng sulat
 Pagsesermon
 Paglikha ng tula
RETORIKA SA MODERNONG PANAHON
Sa simula ng ika-walong siglo,
nabawasan ang importansya ng retorika. Sa
unang kalahati ng ika-20 siglo ay nagkaroon ng
pagsilang ng pormal na pag-aaral sa retorika.
Sa Rhetoric ni Aristotle (384–322 B.C.)
sinuri niyang mabuti ang sining ng
panghihikayat (Art of Persuasion), binigyan ng
parehas na empasis ang katangian ng
nagsasalita, ang lohika ng kanyang kaisipan, at
ang kakayahang pumukaw ng damdamin ng
mga nakikinig.
Inihiwalay niya ang retorika sa pormal
na lohika at ang mga kasangkapang panretorika
sa siyentipikong pamamaraan ng pagbibigay
katuturan dito ayon sa maaring maganap kaysa
sa tiyak na magaganap. Nilikha niya ang ideya
ng probabilidad o malamang na mangyari o
maganap sa pamamagitan ng mga panumbas na
retorikal sa lohikang kaisipan: ang enthymeme
kung saan ang pansamantalang kongklusyon ay
kinuha sa pansamantalang batayan, sa halip na
silohismo na mula sa katotohanang unibersal; at
ang halimbawa o analogy para sa
pangangatwirang induktibo.
Si Cicero (106–43 B.C.) ang batikang
orador ng Roma, katulad din ni Aristotle, ay
hayagan ding nagtagubilin sa kasangkupan ng
prinsipyo ng mananalumpati. Nasabi niyang ang
pagtatalakay sa anumang adhikain ay batay sa
mabuting panlasa at pagpasiya ng orador kaya’t
sa isyu ng moralidad ipinahayag niyang
nararapat na maging mabuting tao ka muna
upang maging mabuting mananalumpati.
Sagana ang prosa ni Cicero sa mga hugnayang
nakabiting pangungusap.
LAYUNIN NG RETORIKA
 Makapanghikayat na gumawa ng ng isang
bagay na ipinadaramang tama
 Makapagpabatid ng tungkol sa mga bagay-
bagay na hindi pa nalalaman
 Makapang-aliw para makapagbigay-
kasiyahan at kabutihan sa kapwa
 Makapagfokus ng atensyon sa tagapakinig.
 Makapagsanay sa magilas, malinaw, angkop
at may panlasang pagpapahayag.
 Makapagpaintinding mabuti at maliwanag.
 Maikintal sa isip at at loob ang diwa o
kaisipang sinasabi.
 Maipagamit ang inihahayg na mensahe.
 Makapagtatag ng tiwala sa sarili.
 Makadebelop ng kritikal na pag-iisip.
KANON NG RETORIKA
Naglalarawan sa mga larangan ng atensyon
sa retorikal na pedagogy o templeyt para
disiplina ng retorika. May limang kategoriya o
kanon ng retorika
 imbensyon
  pagsasaayos
 estilo
 memorya
 paghahatid
1. Imbensyon
Galing sa salitang Latin na invenire na
nangangahulugang to find o para makahanap.
Nakatuon sa karaniwang kategoriya ng pag-iisip
na naging kumbensyonal nang hanguan ng mga
retorikal na materyales.
Nakatuon din ito sa ano ang ibig sabihin ng
isang awtor at hindi sa kung paano iyon
sasabihin.
Nilarawan ni Aristotle na ang retorika bilang
pagtuklas sa pinakamabuting paraan upang
makakakuha ng atensyon at importanteng
hakbang sa patutuklas.
2. Pagsasaayos
Pagkakasunod ng isang akda o pahayag.
Nung unang panahon: ito ay tumutukoy sa
pagkakasunod ng oratoryo. Pero ngayon,
kinukunsidera na nito ang lahat ng diskurso.
3. Estilo
- masining na ekspresyon ng mga ideya.
- ito ay kung paano sasabihin.
- Hindi raw ito incidental, superpisyal o
suplementari.
- Hindi opsyonal. Ito ay esensyal
4. Memorya
- nauugnay sa mnemonics o memory aids na
tumutulong sa isang orador na masaulo ang
kanyang talumpati.
- hindi lang siya tungkol sa pagmememorays
- Na-uugnay din dito ang kairos
5. Deliberi
- mahalaga sa rhetorical pedagogy
- binibigyan diin sa mga pagtatalakay ng
exercitatio o practice exercises at
naipapakita sa deklamasyon ng mga
retorikal na edukasyon
- orihinal na tinatawag na pasalitang
retorika na ginagamit sa pampublikong
konteksto
3 BRANCHES OF RHETORIC (ARISTOTLE)
Ipinamana ni Aristotle sa larangan ng
oratoryo ang forensic na naging batayan sa
ngayon ng mga abogado para sa kanilang legal
na salaysay. Nakatuon ang forensic sa nakaraan.
Sa kaibuturan ng mga pangyayari, iniwan ni
Aristotle ang oratoryong deliberative o
pampolitika na nakatuon naman ang pansin sa
hinaharap. Dito sinasabing nagsimula ang
malayang pagkilos at talakayan o mga
pagtatalong pampubliko (public debate). Si
Aristotle din ang nagpasimula ng oratoryong
panseseremonya o epideictic na kakikitaan ng
mga mabubulaklak at madamdaming mgasalita.
Karaniwang binibigkas ito sa pagbibigay ng
papuri. Ito ang tinatawag natin sa Ingles na
declamation.
GAMPANIN NG RETORIKA
1. Nagbibigay daan sa komunikasyon
Ano man ang ating naiisip, nadarama ay
maari nating ipahayag sa pasalita o pasulat na
mauunawan ng ibang tao.
2. Nagdidistrak
Dahil sa ating pakikining o pagbabasa ng mga
akda tayo ay nadidistrak at nadadala sa ibang
dimesyon na kung saan nakakalimutan natin
ang tunay na suliranin ng ating buhay.
3. Nagpapalawak ng pananaw
 Sa ating pakikinig o pagbasa maaaring may
natututunan tayong bagong kaalaman na
mahalaga. Gaya ng nabanggit, ang retorika ay
nagsusupling dahilan upang lumawak ang
pananaw natin
4. Nagbibigay ngalan,
Ang mga bagay sa paligid natin ay dumating
ng walang leybel. Dahil sa retorika, halimbawa,
ang kamera ay nagging Kodak, ang toothpaste
ay nagging colgate.
5. Nagbigay-kapangyarihan
Dahil sa retorika, napakaraming tao ang
nagging prominente at makapangyarihan. Isa
sa mga mahuhusay na na pulitiko o
mananumpalati. Si Ninoy Aquino ay isang
mahusay na peryodista noong Ikalawang
pandigmaang pandaigdig. Ang matatalinong
ideya, malalalim na pananampalataya at
idyolohiya na naipahayag sa pamamagitan ng
retorika ay pinagmulan din ng kapangyarihan at
kalakasan.
6. PAGHAMON SA MGA IDEYA
Sa paggamit ng retorika ay nagkakaroon ng
pagkakataong magkaroon ng karagdagan o
kasalungat na kaalaman sa mga ideya.
7. DAAN UPANG BUMUO NG KATOTOHANAN
AT BAGONG KAALAMAN
Sa pamamagitn ng mga nakalap nang
impormasyon at paghahanap pa ng
karagdagang impormasyon.
8. PANGUNAHING PANGUMBINSI
Di lamang sa publiko ngunit maski sa mga
lunasarang pulitika gaya ng mga asembleya at
korte.
9. DAAN SA BUKAS AT DEMOKRATIKONG
LIPUNAN
Kalayaan sa pagsasalita, asembleya at
pulitikal na pakikilahok.
 SEMYOLOHIYA
Ang semyolohiya ng Pranses na kritiko,
lingguwista at pilosopong si Roland Barthes
(1915-1980) ay umiinog at dinamiko ang
semyolohiya. Ang kanyang pakay sa mga
pagsusuring ito ay maipakita ang nakakubling
diskurso sa likod ng mga naturang icon na sa
kanyang palagay ay may bahid ng ideolohiya ng
naghaharing uri.
Ang teoretikal na diskurso ni Barthes sa
obrang ito ay nakabatay sa kaisipan ng tatlong
higante sa kasaysayan ng modernong
kanluraning pilosopiya na sina Karl Marx (1818-
1883), Ferdinand de Saussure (1857-1913) at
Sigmund Freud (1856-1939).
Marx - ang mga elemento ng kultura, lalo na
iyong mga kaaya-aya at nagpapahinahon sa mga
miyembro ng lipunan katulad ng sining,
literatura at relihiyon, ay nariyan para takpan
ang malalalim na kontradiksiyong dulot ng noon
ay umuusbong pa lamang na kapitalismo.
Saussure - dapat maitatag ang isang siyensiya
tungkol sa sign na tatawaging “semyolohiya.”
Siya ang nagbigay ng estruktura ng sign, na
ayon sa kanya ay binubuo ng signifier, o ang
biswal o acoustic na imahe, at ng signified, o
ang konsepto o mental na imahe. Ang obrang
Mythologies ay isa ngang pagtangka ni Barthes
na bumuo ng kanyang sariling semyolohiya na
nakabatay pa rin sa Saussuriyanong dalumat ng
sign.
Freud - ang ilang natatanging panaginip ay may
taglay na kahulugang nakabatay sa mga
karanasan at pagnanasa ng isang indibidwal.
Ginamit niya ang diskursong ito para sa kanyang
mas malaking proyektong sikoanalisis, na
nakatuon naman sa pagsasaayos at
pagsasanaratibo sa mga maláy at hindi maláy na
karanasan at pagnanasa ng isang indibidwal.
PITONG RETORIKAL NA ESTRATEHIYA
1. INOKULASYON - o pagbabakuna, na ayon sa
kanya ay tungkol sa pagtalakay, o pag-amin,
sa ilang maliliit na kasamaan para hindi na
mabaling ang atensiyon ng mambabasa sa
malalaki at malalalim na kasamaan.
2. PAGBUBURA SA KASAYSAYAN - para ang
atensiyon ng mambabasa ay maituon na
lamang sa kasakuluyan at hindi na makialam
pa sa anumang kahina-hinalang detalye mula
sa nakaraan.
3. IDENTIPIKASYON - may kinalaman sa
paghubog sa representasyon ng mga hindi
burgis at ng kanilang mga gawain at
kaugalian sa anyo at termino ng mga burgis.
Ang mga indibidwal, gawain at kaugulian na
hindi talaga kayang mag-anyong burgis ay
inirerepresenta na lamang bilang mga
eksotikong espektakulo.
4. TAUTOLOHIYA - ang pagdadahilan at
pagpapaliwanag sa pamamagitan ng
pagbigkas muli sa bagay na siya ring
nangangailangan ng kadahilanan at
paliwanag.
5. “NEITHER-NORISM” - ang pagrerepresenta
sa anumang sitwasyon bilang may kaakibat
na dalawang alternatibo lamang, na ang isa
ay masama at ang isa pa ay mabuti, na
sinusundan ng lantaran o hindi lantarang
paanyaya na sundin ng mambabasa ang
nailahad nang mabuting alternatibo.
6. KUWANTIPIKASYON NG KALIDAD - may
kinalaman sa pag-iisip tungkol sa lahat ng
bagay sa perspektiba ng pera at matematika,
kahit alam natin na may mga bagay na hindi
naaangkop sa mga perspektibang ito,
katulad halimbawa sa mga usapin tungkol sa
estetika, moralidad at katarungan.
7. STATEMENT OF FACT - kahalintulad sa
tautolohiya ngunit ginawang mas elegante
sa pamamagitan ng paggamit ng mga
tradisyonal na kasabihan.
 APAT NA DISKURSO
1. PASALAYSAY (NARATIV)
– may layuning magkwento ng magkakaugnay
na pangyayari; makukulay na karanasan sa
buhay
Uri ng Pasalaysay/ Narativ:
a) Pagsasalaysay na totoo - base sa tumpak,
tiyak at tunay na mga pangyayari
b) Pagsasalaysay na likhang-isip –
kinabibilangan ng mga mito, pabula, parabola,
anekdota, palaisipan, maikling kwento at nobela
c) Pananaw sa Pagsasalaysay- nagsasaad ng
personal na kaugnayan ng tagapagsalaysay sa
paksang kanyang tinatalakay o sa mga
pangyayaring kanyang ikinukwento.
Kasangkapan sa Pagsasalaysay
a) Tema – may kabuluhan sa kinauukulan –
nakikinig, bumabasa, o nanonood
b) Tauhan – ang nag-iisip at kumikilos sa
kwento kaya nagkakaroon ng mga pangyayari
c) Aksyon o Pangyayari – ang kalansay na
kinakapitan ng iba pang mahahalagang sangkap
para mabuo ang anyong kalamnan
d) Tagpuan – pook at panahon ang
ipinakakahulugan ng tagpuan sa salaysay
e) Himig – kung papaano isinasalaysay ang isang
pangyayari o ang anumang materyal para
lumabas nang naaayon sa kagustuhang
mangyari ng tagapagsalaysay
2. PAGLALARAWAN (DESKRIPTIV)
– naglalayong makabuo ng imahe o larawan sa
isip ng mga mambabasa o tagapakinig;
pagpapahayag ng ating nakikita, naririnig at
nadarama
Uri ng Paglalarawan
a) Pangkaraniwang Paglalarawan – nagbibigay
lamang ng kabatiran sa inilalarawan, hindi ito
naglalaman ng damdamin at kuro-kuro
b) Konkretong Paglalarawan – ito ay
naglalarawan ng literal at ginagamit dito ang
mga pangkaraniwang paglalarawan gaya ng
maganda, maayos, malinis atbp.
c) Masining na Paglalarawan – ang guni-guni ng
bumabasa ay pinagagalaw upang makita ang
isang buhay na buhay na larawan
d) Abstrakt na Paglalarawan - paglalarawan na
gumagamit ng nga di-literal na paglalarawan;
inaaniban ito ng mga idyomatikong
paglalarawan. Sangkot ang sariling damdamin
ng sumusulat at gumagamit ng mga tayutay sa
ganitong uri ng paglalarawan
3. PAGLALAHAD (EKSPOSITORI)
– tungkulin nito na humanap ng kalinawan at
humawi sa ulap ng pag-aalinlangan
- ginagamit sa pagsagot sa mga tanong na
nangangailangan ng pagsasanay na kasagutan;
pagsulat ng mga ulat tungkol sa Agham at
Kasaysayan; pagsusuri sa maikling kwento; at
mga nobela at pagpapaliwanag sa iba’t ibang
aralin sa paaralan
Mga Bahagi ng Paglalahad
1. Simula - magpapasya kung
ipagpapatuloy ng bumabasa ang
pagbasa ng katha
a. Katanungan
b. Pangungusap na makatawag-pansin
c. Pambungad na pasalaysay
d. Isang salitain
e. Isang sipi
f. Mabatas na pangungusap
g. Tahasan o tuwirang simula
2. Katawan – nilalaman ng isang pahayag
3. Wakas – maaaring buod, tanong,
panghuhula sa maaaring mangyari,
pagsariwa sa suliraning binanggit sa
simula, pagamit ng kasabihan o siping
angkop sa akda
Mga Anyo ng Paglalahad
1. Paglalahad sa Anyong Panuto -pagiisa-isang
mga hakbangin sa paggawa ng isang bagay
2. Paglalahad sa Anyong Pagbibigay-Katuturan
- pagpapaliwanag ng kahulugan ng salita o diwa
3. Paglalahad sa Anyong Interpretasyon
-nagpapaliwanag ng palagay hinggil sa isang
layunin
4. Paglalahad sa Anyong Pagkilala- paglalahad
sa mga kalagayang pantao
5. Paglalahad sa Anyong Editoryal o Tudling-
napapanahong editoryal na punong-puno ng
kahulugan at pahiwatig

4. PANGANGATWIRAN (ARGUMENTATIV)

– may layuning manghikayat at magpapaniwala

sa pamamagitan ng makatwirang mga
pananalita

Dalawang Uri ng Pangangatwiran

1. Pabuod o Inductive Method

- sinisimulan ito sa partikular na pangyayari,
katotohanan o kalagayan at tinatapos sa isang
katotohanang pangkalahatan sapagkat dinaraan
muna sa iba’t-ibang obserbasyon at paulit-ulit
na eksperimentasyon at pagsusuri bago ang
paglalahat kapag narating na ang katotohanan o
prinsipyo

2. Silohismo o Deductive Method

- pangangatwiran na lohikal kung maghayag ng
katotohanan; panghahawakan muna ang isang
pangunahing batayan, saka susundan ng
pangalawang batayan at dito ngayon ibabase
ang konklusyon