6

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Kalikasang Handog:
Pahahalagahan at
Pananagutan Ko!
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikaanim na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 3: Kalikasang Handog: Pahahalagahan at Pananagutan ko!
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang
pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan.
Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay
ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot
sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-
aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

ELEMENTARY MODULE DEVELOPMENT TEAM

Awtor : Marlon D. Paguio
Co-Awtor - Content Editor : Elsa S. Ramos
Co-Awtor - Language Reviewer : Cris V. Regala
Co-Awtor - Illustrator : Frederick M. Martal
Co-Awtor - Layout Artist : Marlon D. Paguio

DISTRICT MANAGEMENT TEAM:

District Supervisor, Dinalupihan : Rodger R. De Padua, EdD
Principal District LRMDS Coordinator : Miralou T. Garcia, EdD
Teacher District LRMDS Coordinator : Jennifer G. Cruz
District SLM Content Editor : Alma Q Flores
District SLM Language Reviewer : Cris V. Regala

DIVISION MANAGEMENT TEAM:

Schools Division Superintendent : Romeo M. Alip, PhD, CESO V
OIC- Asst. Schools Division Superintendent : William Roderick R. Fallorin, CESE
Chief Education Supervisor, CID : Milagros M. Peñaflor, PhD
Education Program Supervisor, LRMDS : Edgar E. Garcia, MITE
Education Program Supervisor, AP/ADM : Romeo M. Layug
Education Program Supervisor, EsP/Values : Firstname MI. Lastname
Project Development Officer II, LRMDS : Joan T. Briz
Division Librarian II, LRMDS : Rosita P. Serrano
Division Book Designer : Rommel M. Magcalas

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon - Schools Division of Bataan

Office Address: Provincial Capitol Compound, Balanga City, Bataan
Telefax: (047) 237-2102
E-mail Address: bataan@deped.gov.ph
 6

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Kalikasang Handog:
Pahahalagahan at
Pananagutan Ko!
Paunang Salita
Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa ating
mag-aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang bahagi na
gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang ang mga
kasanayang itinakda ng kurikulum.

Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na

naglalaman ng mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga magulang
o kung sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sa kani-
kanilang tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman ng

mag-aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung
kailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon ding
pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang natutuhan.
May susi ng pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga sagot sa bawat
gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na magiging matapat ang bawat isa sa
paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito upang
magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan ang
anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa pagsagot sa
mga pagsasanay.

Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro

kung sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit ng
SLM na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy,

umaasa kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.
 Alamin

Ang Modyul na ito ay idinisenyo at isinulat upang tulungan kang malaman ang mga
pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at pinagkukunang yaman.

Matapos ang modyul na ito, inaasahang matutuhan mo ang:

1. Nakagagamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at

pinagkukunang yaman. ( EsP6PPP-IIle-36 )
2. Natutukoy ang mga paraan ng pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan
at pinagkukunang yaman.
3. Naipaliliwanag ang mga pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at
pinagkukunang yaman.

Subukin

Ikaw ba ay may pagpapahalaga sa kalikasang nagbibigay buhay at kabuhayan?

Tara na! Subukin natin ang iyong sarili sa pamamagitan ng pagsagot nito.

Isulat ang WASTO kung ang isinasaad sa pangungusap ay tama at DI – WASTO

naman kung hindi. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.

1. Pinapalitan ng mga taga-Sitio Mabuhay ang mga punong kahoy sa kagubatan

na ginagamit nila sa paggawa ng mga kasangkapan.
2. Pinapayagan ng Barangay Matiwasay ang pagkakaingin sa kanilang
kabundukang nasasakupan.
3. Mahigpit na pinagbabawalan ang mga mangingisda sa paggamit ng dinamita.
4. Dahil sa kakulangan sa suplay ng tubig ay ginagamit pandilig sa halaman ni
Ella ang pinag-unaban ng bigas.
5. Sa tuwing pupunta ng palengke si Aling Nida ay may dala-dala siyang bayong
upang maiwasan ang paggamit ng plastik.
6. Nakasanayan na ng pamilya ni Erik ang pagbubukod ng mga basura mula sa
nabubulok at di-nabubulok.
7. Sumama si Lina at ang kaniyang mga kaibigan sa Tree Planting Program ng
kanilang barangay.

1
 8. Tuwing araw ng Sabado ay itinatapon ni Marissa ang kanilang basura sa
katabing ilog.
9. Gumawa ng compost pit si Mang Ruben sa kanilang bakuran upang gawing
pataba ang mga nabubulok na basura.
10. Patuloy ang pagmimina nila Mang Pedro sa kuweba ng walang pahintulot sa
kinauukulan.

Aralin Kalikasang Handog:

1 Pahahalagahan at
Pananagutan ko!

Bilang isang bata at mag-aaral, ano ang pagpapahalagang ginagawa mo o

pananagutan para sa kalikasan?

Ang ating bansa ay napaliligiran ng iba’t ibang yaman ng kalikasan. Mayroong mga
kabundukan, karagatan, ilog at mayabong na kapatagan. Dahil dito ito ang
pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ng mga kapwa Pilipino.

Sa paglipas ng panahon dahil sa kawalan ng pagpapahalaga at pananagutan sa

kalikasang nagbibigay kabuhayan, ito ay unti-unting nasisira at nauubos na.
Masyadong inabuso sa mga bagay o gawain na hindi tama.

Kailan tayo gigising at mababahala? Dapat ngayon na!

Huwag na nating hintayin na ang kalikasang ating pinagkukunan ng kabuhayan ay

tuluyan ng magpapaalam.

2
 Balikan

Ano-ano ang mga mabubuting katangiang naging susi sa pagtatagumpay ng mga

Pilipino? Isulat ang iyong sagot sa iyong kuwaderno.

Mga Mabubuting Katangiang naging Susi sa Pagtatagumpay

ng mga Pilipino

Mga Tala para sa Guro

Ang modyul na ito ay tumutulong sa mga mag-aaral na nasa
ikaanim na baitang upang maging isang responsableng bata sa
pagkakaroon ng pagpapahalaga at pananagutan sa kalikasang
pinagkukunan ng yaman.

3
 Tuklasin

Nakakita ka na ba ng malawak na dagat, na kung saan ay pangingisda ang

pangunahing hanap-buhay?

Ano ang iyong pakiramdam?

Ito si Kapitan Roy. Ang bida sa ating kuwento.

Halika’t samahan mo akong tuklasin kung paano
siya nakatulong sa pagbabago sa buhay at
kalikasan sa Sitio Maligaya sa kuwentong
babasahin natin na may pamagat na “Dating
Paraiso “

Dating Paraiso
ni Marlon D. Paguio

Isa ang Sitio Maligaya sa nabiyayaan ng magandang kalikasan na napaliligiran ng

mayamang karagatan. Dahil dito ang pangingisda ang pangunahing ikinabubuhay
ng mga taga roon. Ngunit sa paglipas ng ilang taon unti-unti ng napupuno ng mga
basura ang ilang bahagi ng karagatan. Dahil may mga residente na nagtayo ng
kanilang tirahan malapit sa dagat. At doon na mismo nila itinatapon ang kanilang
basura. May mga mangingisda rin na tila di na alintana ang epekto ng paggamit ng
dinamita makahuli lang ng maraming isda.

Hanggang sa dumating ang isang araw na may bago ng nahalal na kapitan sa Sitio
Maligaya, si Kap Roy. Bago pa man nahalal na kapitan si kap Roy ay kilala na siya
sa kanilang sitio na siya ay mayroong malasakit at pagpapahalaga sa kalikasan.
Kaya sa unang araw ng trabaho niya bilang kapitan ng kanilang sitio ay ipinatawag
niya ang lahat ng kaniyang nasasakupan. Sa kanilang pagpupulong ay agad
minungkahi ni Kap Roy ang proyektong “ Ibalik ang paraiso sa Sitio Maligaya ”.

4
Marami ang nagulat sa mungkahi niyang ito ngunit agad naman pinaliwanag ito ni
kap Roy sa kaniyang mga nasasakupan. “Mga kasama hindi ba tayo nababahala na
unti-unti ng nasisira ang ating karagatan, dahil sa mga maling gawain tulad ng
pagtatapon ng mga basura at paggamit ng dinamita sa pangingisda? Kung hindi tayo
magtutulungan ay patuloy na masisira ang ating kalikasan at mawawalan ng hanap-
buhay ang ating mga mangingisda.” Wika ni Kap Roy sa kaniyang mga nasasakupan.
Matapos ang pagpupulong ay naghanda na ang lahat para sa proyektong “Ibalik ang
paraiso sa Sitio Maligaya”. Nagtulong-tulong ang mga naninirahan sa Sitio Maligaya
na linisin at panatilihin ang kalinisan sa kanilang lugar. Ganoon din ang mga
mangingisda ay hindi na gumamit ng dinamita bagkus ay lambat na muli ang gamit
nila.

Di kalaunan ay bumalik na ang dating ganda ng paraiso ng Sitio Maligaya. Sa

tulong ni kap Roy at ng kaniyang mga nasasakupan ay pinatunayan nila na sila ay
may pagpapahalaga at pananagutan sa pinagkukunang-yaman.

Nagustuhan mo ba
ang ating maikling
kuwento?

Naunawaan mo ba ang kuwentong iyong binasa? Sagutin mo ang mga sumusunod

na tanong sa iyong sagutang papel.
1. Sino ang bagong kapitan ng Sitio Maligaya?
2. Ano ang pangunahing suliranin sa Sitio Maligaya?
3. Anong proyekto ang minungkahi ni Kap Roy?
4. Kung ikaw si Kap Roy iyon din ba ang iyong magiging mungkahi?
5. Paano ipinakita ng mga taga–Sitio Maligaya ang kanilang pagpapahalaga at
pananagutan sa kabuhayan at pinagkukunang-yaman sa kanilang lugar sa
pangunguna ni Kap Roy?

5
 Suriin

Ano ang ipinapakita ng larawan sa itaas?

Ito ba ay nagpapakita ng pagpapahalaga at pananagutan sa pinagkukunang-yaman?

Malaki ang naitutulong ng likas na yaman sa ating mga pang-araw-araw na gawain.

Kalakip nito ay ang mga kabuhayan na pinagkaloob sa atin. Hindi masama na
gamitin at linangin natin ang kalikasan sa mga bagay na makapagpapaunlad. Ngunit
ito ay mayroon ding hangganan kung ito ay hindi natin pahahalagahan.

Bilang isang mag-aaral sa mga simpleng pamamaraan ay mapahahalagahan natin

ang ating pinagkukunang-yaman. Sa simpleng pagtatapon sa tamang basurahan ng
mga nabubulok at di-nabubulok, sa pagtitipid sa paggamit ng koryente at tubig, sa
pagreresiklo ng mga iba pang materyal na pupuwede pang magamit sa ibang bagay
na magiging kapakipakinabang at marami pang iba.

Ang pagkakaroon ng pagpapahalaga at pananagutan sa pinagkukunang-yaman ay

makapagsasalba sa kalikasang unti-unti ng nasisira dahil sa kapabayaan, pag-
abuso at maling paggamit nito.

Ikaw mayroon ka bang pagpapahalaga at pananagutan sa pinagkukunang-yaman

na nagbibigay kabuhayan?

Tara na! Sa sarili natin magmumula ang pagpapahalaga at pananagutan para sa

ating inang kalikasan.

6
 Pagyamanin

Pagmasdan ang mga larawan sa ibaba. Tukuyin kung ito ba ay nagpapakita ng

pagpapahalaga at pananagutan sa pinagkukunang-yaman at kung hindi naman
gamit ang 2-3 pangungusap isulat kung paano ito mapapahalagahan at
mapapanagutan. Gawin ito sa iyong sagutang papel.

1. 2.

3. 4.

5.

7
 Isaisip

Ano-ano ang iyong natutuhan sa ating aralin? Gawin ang mga sumusunod na
gawain sa iyong sagutang papel.

A. Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at

pinagkukunang-yaman? Punan ang tsart sa ibaba.

Mga Pagpapahalaga at
Pananagutan sa
Kabuhayan at
Pinakukunang-yaman

B. Bakit mahalaga na magkaroon ng pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan

at pinagkukunang-yaman?

Mahalaga na magkaroon ng pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at

kalikasan dahil _______________________________________________________

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________

Isagawa

Pagsulat ng tula. Sumulat ng simpleng tula tungkol sa pagpapahalaga at

pananagutan sa kabuhayan at pinagkukunang-yaman. Gawin ito sa iyong sagutang
papel.

8
 Tayahin

Basahin mo nang mabuti ang bawat sitwasyon sa ibaba. Isulat ang TAMA kung ito
ay nagpapakita ng pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at
pinagkukunang-yaman at MALI naman kung hindi. Gawin ito sa iyong sagutang
papel.
1. Ang mga boteng plastik na nakita ni Manuel sa parke ay kaniyang inuwi at
pinagtaniman niya ng mga halaman.
2. Ipinagwalang bahala na lamang ng mga residente malapit sa kagubatan ang
iligal na pagpuputol ng mga puno ng isang negosyante.
3. Pinagbawalan ng punong barangay ang mga mangingisda na huwag gagamit
ng malilit na butas ng lambat, upang hindi masama ang mga bagong sibol na
isda.
4. Hindi pinaghihiwalay ni Gina ang mga nabubulok at di-nabubulok nilang
basura sa kanilang tahanan.
5. Ipinasara ang isang pabrika malapit sa dagat matapos matuklasan na dito
tinatapon ang mga kemikal na kanilang ginagamit.
6. Patuloy na hinahayaan ng mga kinauukulan na makabiyahe ang mga taxi sa
kanilang lugar sa kabila ng maiitim na usok na binubuga ng mga ito.
7. Upang makatipid sa tubig ginagamit ni Ely sa kanilang palikuran ang
pinagbanlawan sa paglalaba ng kaniyang ina.
8. Si Fely kasama ang kaniyang mga kamag-aral ay nagsulong ng isang
proyektong naglalayon na makapagtanim ng isang daang puno sa paanan ng
nakakalbong bundok.
9. Upang makatulong sa kalikasan nagbibisikleta na lamang si Maria papasok
sa kaniyang trabaho.
10. Ipinagbabawal na ang paggamit ng plastic straw sa mga kainan sa lungsod
upang mabawasan ang sobrang paggamit ng plastik.

Karagdagang Gawain

Gamit ang isang type writing gumuhit ng isang poster na nagpapakita ng

pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at pinagkukunang – yaman.
Maari mong yayain ang iyong nanay, tatay, o kahit na sinong kasama mo sa
bahay upang gawin ito.

9
 10
Tayahin Isaisip
1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. MALI
Depende sa sagot ng
5. TAMA
bata
6. MALI
7. TAMA
8. TAMA
9. TAMA
10.TAMA
Subukin Balikan Pagyamanin
1. WASTO
2. DI-WASTO
3. WASTO
4. WASTO
Depende sa sagot ng Depende sa sagot ng
5. WASTO
bata bata
6. WASTO
7. WASTO
8. DI-WASTO
9. WASTO
10.DI-WASTO
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Ylarde, Zenaida, ang Gloria Peralta. 2016. Ugaling Pilipino Sa Makabagong
Panahon. Quezon City: Vibal Group, Inc.

K To 12 Gabay Pangkurikulum Edukasyon Sa Pagpapakatao Baitang !-10.

2016. Ebook. https://www. Deped.gov.ph/wp-
content/uploads/2019/01/ESP-CG.pdf.

K to 12 Most Essential Learning Competencies With Corresponding CG Codes.

2020. Ebook

11
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Region III,

Schools Division of Bataan - Curriculum Implementation Division
Learning Resources Management and Development Section (LRMDS)

Provincial Capitol Compound, Balanga City, Bataan

Telefax: (047) 237-2102

Email Address: bataan@deped.gov.ph