Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Tổng quan về CFD

Trong bài viết này, tôi sẽ cố gắng trình bày ngắn gọn nội dung cụm từ viết tắt
CFD. Cái nhìn tổng quan nhất về tầm quan trọng và những lĩnh vực mà CFD mang lại
những giá trị vô cùng lớn. Xem xét rõ hơn về lĩnh vực mà nhóm vnCFD đang quan tâm
— CFD trong cơ học chất lưu và thủy-khí động lực học.

Tổng quan về CFD

CFD — Computational Fluid Dynamics: Đây là một lĩnh vực khoa học sử dụng
các phương pháp số kết hợp với công nghệ mô phỏng trên máy tính để giải quyết các
bài toán liên quan đến các yếu tố chuyển động của môi trường, đặc tính lý hóa của các
quá trình trong môi trường đang xét, đặc tính sức bền của môi trường, đặc tính nhiệt
động, đặc tính động học, hay đặc tính động lực học hoặc khí động lực học, đặc tính lực,
hoặc lực-mô ment và tương tác của các môi trường với nhau, … phụ thuộc vào từng đối
tượng và phạm vi cụ thể của từng vấn đề, từng lĩnh vực khoa học mà CFD có thể ứng
dụng được. Như vậy, CFD không chỉ đơn thuần là ―Computational Fluid Dynamics‖
— khí động lực học tính toán — như cái tên ban đầu của nó.
CFD được phát triển, ứng dụng và mang lại hiệu quả cao trong các lĩnh vực cơ
học môi trường chất lưu (khí, lỏng, plasma, …) và môi trường biến dạng, đàn hồi, …
Trên thực tế, CFD được ứng dụng rộng rãi vào các ngành khoa học tiên tiến và công
nghệ cao cũng như các ngành khoa học phục vụ dân sinh. Chẳng hạn, CFD được ứng
dụng để mô phỏng về chuyển động của tàu vũ trụ với vận tốc siêu thanh và dòng chảy
bao cũng như các yếu tố khí động tác dụng lên các vật thể bay nói chung. CFD được
ứng dụng vào ngành Đại dương học để mô phỏng tìm quy luật các dòng biển nóng, lạnh
và tác động của chúng lên khí hậu toàn cầu, … CFD được ứng dụng trong y tế để mô
phỏng quá trình hoàn lưu máu ở hai vòng tuần hoàn, ảnh hưởng của các yếu tố bên
trong, bên ngoài lên nhịp đập cũng như sức khỏe của nội tạng nói riêng, toàn bộ cơ thể
nói chung, …

1
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Thật khó có thể kể hết phạm vi ứng dụng của CFD. Dưới đây chúng ta chỉ liệt kê
sơ qua những lĩnh vực nổi bật nhất mà CFD đóng vai trò như một công cụ hữu hiệu
không thể thiếu để nghiên cứu, ứng dụng, cũng như phát triển chúng lên cấp độ công
nghiệp, mang lại nhiều thành tựu rực rỡ nhất. Đó là:
 Cơ học chất lưu và thủy khí động lực học;
 Vật liệu học và sức bền vật liệu;
 Công nghiệp chế tạo máy;
 Ngành năng lượng nguyên tử;
 Ngành chế tạo ô tô;
 Công nghệ composite;
 Công nghiệp dầu khí;
 Ống dẫn;
 Va chạm và phá hủy;
 Phát triển ứng dụng khoa học công nghệ;
 Y học;
 Khí tượng;
 Sinh học;
 Sinh thái học;
 Và còn nhiều lĩnh vực khác nữa …

Lĩnh vực cơ học chất lưu và thủy-khí động lực học

Công nghệ CFD được áp dụng để nghiên cứu lĩnh vực thủy-khí động lực học rất
sớm, và tên gọi CFD cũng bắt nguồn từ đây. Lĩnh vực thuộc ngành thủy khí động lực
học sử dụng các phương pháp CFD được phát triển sớm, nhanh, rộng rãi, ngày càng
nhanh và đạt nhiều thành tự vô cùng to lớn — Cơ học chất lưu và thủy-khí động lực
học tính toán (CFD – Computational Fluid Dynamics), hay thường gọi ngắn gọn là
khí động lực học tính toán.
Chúng ta phân tích cụ thể hơn về CFD (trong ngữ cảnh này hiểu là khí động lực
học tính toán) trên phương diện ứng dụng, nghiên cứu và kiểm duyệt chất lượng.

2
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

CFD ứng dụng

Một số lĩnh vực ứng dụng công nghệ CFD thu được nhiều thành tựu lớn ngày
nay:
 Mô phỏng trên máy tính dòng chảy bên trong các phần tử của kết cấu
(tua-bin, máy nén, máy bơm, …);
 Xác định các đặc tính khí-(không khí) thủy động lực học của cánh
quạt, máy bơm và máy nén;
 Mô phỏng trên máy tính các dòng chảy bao quanh vật thể bay ở chế độ
dưới âm thanh, lân cận âm thanh, siêu âm và siêu thanh;
 Xác định các đặc tính khí động lực của ô tô, máy bay, và các kết cấu
xây dựng;
 Xác định phụ tải của gió lên các chi tiết xây dựng dân sinh và công
nghiệp;
 Mô phỏng trên máy tính các quá trình chảy đa pha hoặc môi trường
đa cấu tử;
 Lời giải số các bài toán liên hợp về truyền nhiệt, truyền vật chất.

Công nghiệp hàng không vũ trụ

 Mô phỏng dòng chảy bao các phương tiện bay,

biên dạng cánh trong dòng chảy dưới âm thanh,
lân cận âm thanh, siêu âm và siêu thanh;
 Xác định các đặc tính khí động lực học.

3
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Ngành công gnhiệp chế tạo ô tô

 Mô phỏng trên máy tính dòng chảy bao ngoài

vỏ ô tô;
 Xác định hệ số ma sát mặt sườn;
 Mô phỏng trên máy tính quá trình điều hòa cho
sa-lông;
 Mô phỏng trên máy tính quá trình làm việc của
hệ thống thải khí và làm lạnh.

Tham khảo thêm …

Ngành chế tạo máy

 Các hệ thống thủy tốc và khí tốc áp;

 Van, khóa van, van tiết lưu;
 Dòng chảy trong các gói ống dẫn;
 Sự thoát khí từ ống xả;
 Mô phỏng quá trình ăn mòn.

Tham khảo thêm …

Ngành công nghiệp dầu khí

 Mô phỏng chuyển động của dầu và khí trong

các ống dẫn;
 Mô phỏng hoạt động của các trạm bơm;
 Xác định các đặc tính thủy lực;
 Dòng chảy với tạp chất.

Tham khảo thêm …

4
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Xây dựng

 Tính toán phụ tải gió lên nhà cửa và các phần
tử kết cấu;
 Mô phỏng họat động của đê kè và các công
trình che chắn;
 Thông gió và điều hòa trong các công trình;
 Dòng chảy trong các ống dẫn.

Năng lượng

 Mô phỏng trên máy tính các quá trình diễn ra

trong các kết cấu tua-bin khí;
 Các bài toán trao đổi nhiệt liên hợp.

Năng lượng nguyên tử

 Đảm bảo độ tin cậy và an toàn sử dụng các trang thiết bị cơ

nhiệt điện khi tăng công suất các cụm phát điện của nhà máy
điện hạt nhân.

Tham khảo thêm …

Kiểm tra (Verification) và kiểm duyệt (Validataion) các mô hình số và kết quả
phân tích CFD

Sử dụng CFD một cách hợp lý và chuyên môn cao ta có thể thu được lời giải
đáng tin cậy của nhiều bài toán ―kinh điển‖, có giá trị và ý nghĩa thiết thực trong nhiều
lĩnh vực ứng dụng như công nghiệp chế tạo ô tô, chế tạo tên lửa và kỹ thuật vũ trụ, …
5
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Đây là những lĩnh vực mà thực nghiệm ở điều kiện tự nhiên là vô cùng phức tạp và đắt
đỏ, dường như là không thể. CFD chính là giải pháp hữu hiệu và tối ưu.

Mô phỏng bằng phương pháp số chảy

Bài toán cổ điển về dòng chảy rối chảy bao bao hình trụ với các giá trị số Re khác
hình trụ. nhau.
Kiểm duyệt kết quả mô phỏng CFD. Kiểm duyệt kết quả CFD.
Profile hệ số áp suất. Hệ số lực cản.

Kiểm duyệt kết quả mô phỏng CFD

Kiểm duyệt mô hình tính toán và kết quả mô dòng chảy siêu thành (số Mach M=3 ..
phỏng CFD cho máy bơm ly tâm 14).
Hệ số lực cản khí động.

Mục lục

Tổng quan về CFD .............................................................................................. 1

6
 Trần Đình Thắng — Moscow Institute of Physics and Technology

Lĩnh vực cơ học chất lưu và thủy-khí động lực học ........................................... 2

CFD ứng dụng ................................................................................................. 3

Công nghiệp hàng không vũ trụ .................................................................. 3

Ngành công gnhiệp chế tạo ô tô.................................................................. 4

Ngành chế tạo máy ...................................................................................... 4

Ngành công nghiệp dầu khí ........................................................................ 4

Xây dựng ..................................................................................................... 5

Năng lượng .................................................................................................. 5

Năng lượng nguyên tử................................................................................. 5

Kiểm tra (Verification) và kiểm duyệt (Validataion) các mô hình số và kết

quả phân tích CFD ..................................................................................................... 5

Mục lục................................................................................................................ 6

Tham khảo........................................................................................................... 7

Tham khảo

1. Trang web-site của phòng thí nghiệm cơ học tính toán CompMechLab