[quote]

[quote] [b]Ostria (σελ.25)[/b] : Αγαπητέ Trainman πολύ ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις σου.

Τελικά υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που έχουν μείνει στην αφάνεια. Ελπίζω στο μέλλον να μας
μιλήσεις και για το αποτέλεσμα της μικρής έρευνας σου. [/quote]

[quote] [b]ΕΡΙΩΠΙΣ (σελ.25)[/b]: Θα μιλήσουμε και για το μισοφέγγαρο;

Φίλε Bartimaeus, ο Trainman ετοιμάζεται να "πηδήξει" πλατφόρμα. [/quote]

[quote] [b]Bartimaeus (σελ.25)[/b]: Να μιλήσουμε για το μισοφέγγαρο, φίλε Λουκά, και μάλιστα
στη Δυτική Θράκη...
Άραγε ποιος να ήταν ο ρόλος του τάγματος των μπεκτασήδων, της αδελφότητας των Αχήδων και
των Ρουμ Αμπταλαρή στη βαθμιαία εξισλάμιση και τελικά στον εκτουρκισμό της Θράκης; [/quote]

[b]ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΔΕΡΒΙΣΗΔΕΣ [/b]

Μου ζητήθηκε να παραθέσω ορισμένα στοιχεία από την φιλάνθρωπη δράση των Μπεκτασήδων
στον ελλαδικό χώρο – μια δράση η οποία ωστόσο συνυπάρχει με την προστασία του γενιτσαρικού
πολεμικού τάγματος από το ίδιο δερβίσικο κλάδο.

Μέχρι στιγμής, προσπάθησα να αποφύγω την παγίδα της αγιογραφίας – κι αυτό θα προσπαθήσω κι
εδώ. Δεν είμαι σε θέση να γράψω την ιστορία του μπεκτασισμού στην Ελλάδα και δεν γνωρίζω και
κανέναν που να είναι σήμερα σε θέση να πράξει το ίδιο. Θα παραθέσω ωστόσο λίγα δεδομένα, τα
οποία και έμμεση σχέση με το thread μας έχουν και γενικότερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν.

Τα δεδομένα δεν αφορούν μονάχα τον συγκεκριμένο πνευματικό κλάδο, αλλά γενικά τη στάση
ανθρώπων, που, αν και είχαν διαφορετική θρησκεία από τη δική μας και ανήκαν σε ένα άλλο,
εχθρικό έθνος, κατάφεραν να υπερβούν τα στεγανά αυτά και μάλιστα στις οριακές εκείνες στιγμές
της επαναστατικής σύγκρουσης.

Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΕΝΑΣ ΕΝΤΙΜΟΣ ΤΟΥΡΚΟΣ

ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ

Τα παρακάτω στοιχεία αναγνώστη, έχουν άμεση σχέση με τα όσα περιγράψαμε στα προηγούμενα
post μας και τα ενισχύουν. Τα δανειζόμαστε από το εξόχως κατατοπιστικό σύγγραμμα του [i]
[b]καθ. Απόστολου Βακαλόπουλου, «Η Θεσσαλονίκη στα 1430, 1821 και 1912-1918»[/b][/i].

Στο σύγγραμμά του, ο Βακαλόπουλος μας παραθέτει εκτενή αποσπάσματα από την [i][b]αναφορά
του τούρκου πρωτοδίκη (μολλά) Χαϊρουλάχ Ιμπν Σινασή Μεχμέτ αγά, στον Σουλτάνο[/b][/i].

Ο Χαϊρουλάχ υπήρξε πιστός Τούρκος, αλλά και παράλληλα, ευαίσθητος και ακριβοδίκαιος
άνθρωπος. Στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται το Σεπτέμβριο του 1820, στο ζενίθ της προεπαναστατικής
προετοιμασίας: Τον εντυπωσιάζει το γεγονός ότι οι Έλληνες παραβαίνουν τη διαταγή του
Σουλτάνου και γυρίζουν στους δρόμους έφιπποι - και ότι η Μητρόπολη, αλλά και οι άλλες
εκκλησίες, χτυπούν καθημερινά τις καμπάνες τους. Από τις πρώτες κιόλας μέρες της παραμονής
του στην πόλη, συλλαμβάνεται ένας έλληνας πατριώτης, ο οποίος μάθαινε στα παιδιά του το
Θούριο του Ρήγα. Λίγες μέρες αργότερα, επισκέπτεται τον μουτεσελίμη (υπο;)διοικητή
Θεσσαλονίκης Γιουσούφ μπέη στο διοικητήριο – έναν άνθρωπο τυραννικό και βάναυσο απέναντι
στους χριστιανούς. «Οι άπιστοι ρωμιοί του βιλαγετιού δείχνουν εδώ και καιρό κάποιαν ύποπτη
κίνηση. Ετοιμάζουν εξέγερση ενάντια στην κυβέρνηση και στην εξουσία του σουλτάνου. Γι’ αυτό
πρέπει αλύπητα να τους χτυπούμε όπου τους βρίσκουμε» ανέφερε ο Γιουσούφ. Ο Χαϊρουλάχ
εκφράζει τις αντιρρήσεις του – θα ήταν προτιμότερο να τους φερόμαστε φιλικά, λέει, ώστε να μην
έχουν παράπονα…

Αφού συμβουλεύτηκε το Κοράνιο, ο Χαϊρουλάχ επισκέφτηκε τον τοποτηρητή του δεσπότη

Θεσσαλονίκης, επίσκοπο Κίτρους Μελέτιο και του είπε να νουθετήσει το ποίμνιό του να είναι
πιστό στους νόμους και να υπακούει στις διαταγές του μουτεσελίμη. Ο Μελέτιος τον άκουσε με
προσοχή, βρήκε πως είχε δίκαιο και όταν αποχωρίστηκαν, τον παρεκάλεσε να διαβιβάσει στο
σουλτάνο την πίστη και την αφοσίωση όλων των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης.

Με τη διαβεβαίωση αυτή του επισκόπου φεύγει ο Χαϊρουλάχ – για να μπει πάραυτα στη μαύρη
λίστα του υποδιοικητή της Θεσσαλονίκης. Με την κατηγορία ότι είναι «γκιαούρης», ο τούρκος
μολλάς, ρίχνεται στα μπουντρούμια του Λευκού Πύργου (Κανλή Κουλέ) στις 27 Φεβρουαρίου
1821. Αργότερα, ο έντιμος Τούρκος θα περιγράψει τα δεινά που υπέστη στο Λευκό Πύργο, σε
αναφορά του προς τον Σουλτάνο:

«Η Πύργος αυτός ήταν γεμάτος από ειδών-ειδών ανθρώπους και μάλιστα απίστους. Η ζωή εκεί
μέσα είναι φρικτή, κι αν δεν έχη κανείς συντροφιά του τη σκέψη του παντοδύναμου Αλλάχ,
δύσκολα μπορεί να ζήση. Είδα, κραταιότατε αυθέντη μου, φτωχά ανθρώπινη πλάσματα, που μέναν
εκεί μέσα τρεις και τέσσερις μήνες, Ρωμιοί ως επί το πλείστον, γιατί συνάντησαν στο δρόμο τον
Γιουσούφ και δεν τον χαιρέτισαν, όπως θάπρεπε, ή ακόμα, γιατί μαζεύονταν στην εκκλησία του
Μηνά εφέντη (σ.σ. Αγίου Μηνά) και συζητούσαν για το πατριαρχείο και τον «πατρίκ εφέντη» (σ.σ.
πατριάρχη). Πολλοί απ’ αυτούς ήταν πιασμένοι από την υγρασία και την πείνα, γιατί πρέπει να
ξέρης, γαληνότατε πατισάχ μου, ότι μόνο νερό δίδουν εδώ στους φυλακισμένους. Γνώρισα τον
πρόκριτο των απίστων της Θεσσαλονίκης, τον Μαλάκη εφέντη, άνθρωπο θεοσεβούμενο και τίμιο,
που τον φυλάκισαν, γιατί λέγει, ήταν «μουτεβελής» (επίτροπος) της μητρόπολης. [i][b]Όμως το πιο
τραγικό ήταν, που δυο μέρες ύστερα από μένα, έφεραν μισοπεθαμένο κάποιον μεγάλο άπιστο από
το σώμα του Φαναριού, τον Παπάζ Εφέντη, γιατί ετοιμαζόταν να φύγη για την χώρα των Βλάχων,
να δώση το μήνυμα του ξεσηκωμού των ραγιάδων ενάντια στην εξουσία Σου. Ο αμαρτωλός αυτός
είχεν έλθει στη Θεσσαλονίκη μερικές μέρες πριν και είχε μαζί του κι ένα γράμμα του πατριάρχη για
τον Μακάρ εφέντη (τον Κίτρους Μελέτιο). Κι ίσα ίσα τη στιγμή που πήγαινε στο μητροπολιτικό
μέγαρο, τον έπιασαν δύο «μπαζί μποζούκ» (άτακτοι) και τον κουβάλησαν χτυπώντας και δέρνοντάς
τον στο Κονάκι. Εκεί, χωρίς καν να τον αφήσουν να μιλήσει, του έδωσαν εκατό καμτσικιές και τον
έστειλαν στον «Κανλή Κουλέ». Βέβαια, αν ήταν φταίχτης, δίκαια τιμωρήθηκε. Όμως, αν δεν ήταν;
Δεν θα δώσουμε όλοι, πιστοί και άπιστοι, λόγο των πράξεών μας στη μέλλουσα ζωή; Και ο
Γιουσούφ Βέης, δεν θα τιμωρηθή άραγε στον άλλο κόσμο για όσα φρικτά έκαμε εδώ;

Ο Παπάζ εφέντης αυτός έμεινε μαζί μας τρεις μέρες και κατόπιν τον πήραν για να τον παραδώσουν
στον γενιτσάρ αγά να τον θανατώση. Πριν φύγει, συγχώρα με γι’ αυτό αυθέντα μου, τον αγκάλιασα
και τον φίλησα, γιατί στ’ αλήθεια ήταν τίμιος άνθρωπος κι αν έφταιξε, ήταν απ’ την καλή του την
καρδιά.

Οι μέρες μου περνούσαν εκεί μέσα θλιβερές και πικραμένες με τη συντροφιά των άπιστων και
μερικών άλλων άτυχων, όπως εγώ, μουσουλμάνων. Οι άπιστοι μαζεύονταν γύρω μου και
καταριόνταν το Γιουσούφ, λέγοντας πως το αίμα των Ρωμιών της Θεσσαλονίκης θα τον έπνιγε σαν
βρυκόλακας».[/b][/i]

Ο καλός άγγελος του Χαϊρουλάχ, εμφανίζεται ως από μηχανής, με μια επιστολή του Σουλτάνου
προς τον Γιουσούφ, να επιστρέψει ο μολλάς στην Κωνσταντινούπολη. Ο αιμοβόρος μουτεσελίμης,
που δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, τον απελευθερώνει και τον παρακαλεί να τον συγχωρέσει και να
μείνει για λίγο ακόμη στη Θεσσαλονίκη, γιατί οι Έλληνες ήσαν έτοιμοι να εξεγερθούν.
Για να προλάβει την εξέγερση, ο Γιουσούφ, έχει ήδη συλλάβει προκρίτους και ζητά ομήρους από
τους Έλληνες και από τους αγιορείτες καλόγερους. [i][b]«Κι έτσι, μέσα στο Κονάκι βρίσκονταν
φυλακισμένοι πάνω από 400 χριστιανοί, που οι εκατό τους ήταν μοναχοί. Όλοι αυτοί, όπως είναι δα
φυσικό, κακοπερνούν στα χέρια του Γιουσούφ. Τους μαστιγώνει, τους βρίζει, τους εξευτελίζει και
τους θανατώνει ακόμη. Ο Θεός ας λυπηθή και τους χριστιανούς κι αυτόν»[/b][/i] γράφει ο μολλάς.

Με την έκρηξη της Επανάστασης στη Μακεδονία στα μέσα Μαΐου, οι μισοί από τους ομήρους
σφάζονται μπροστά στα μάτια του Γιουσούφ. Η Θεσσαλονίκη μεταβάλλεται σ’ ένα απέραντο
σφαγείο.

[i][b]«Τι δεν είδαν τα μάτια μου κραταιότατε πατισάχ. Τι δεν αντίκρυσαν…Και σαν να μην
έφταναν όλ’ αυτά, την πρώτη μέρα του φεγγαριού του Μαΐου (18-19 Μαΐου), ο μουτεσελίμης
Γιοσούφ Βέης διέταξε να του φέρουν τον Μακάρ εφέντη (σ.σ. Κίτρους Μελέτιο) και τους άλλους
αγιάνιδες (σ.σ. προκρίτους) των Ρωμιών. Τους έφεραν δεμένους και τότε ράγισεν η καρδιά μου
βλέποντας τον Μακάρ εφέντη με τα’ άσπρα του γένεια και τα μακριά του μαλλιά ακατάστατα, να
παραδίδεται στα χέρια των «μπασί μποζούκ» και να κομματιάζεται στη μεγάλη πλατεία του
Καπανιού. Ενός άλλου γέροντα σεβάσμιου, του παπά Γιάννη, της εκκλησίας του Μηνά εφέντη, του
έκοψαν τα πόδια και τα χέρια. Κι έπειτα, κρατώντας τα κομμένα χέρια του, με τα δάχτυλά του
έβγαλαν τα μάτια του. Έναν τρίτο, που τον γνώριζα από το καφενείο και που οι άπιστοι τον έλεγαν
Χρίστο εφέντη, τον κρέμασαν στο μεγάλο τσινάρ (πλατάνι) του Ορτάτς εφέντη τζαμισί…»[/b][/i]

ΟΙ ΔΕΡΒΙΣΗΔΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΡΥΒΟΥΝ ΤΟΥΣ ΡΩΜΙΟΥΣ

Ο Βακαλόπουλος συμπληρώνει: «Άλλες τραγικές σκηνές ξετυλίγονταν μέσα στο μητροπολιτικό

ναό. Εκεί είχαν καταφύγει πλήθη Ελλήνων, για να σωθούν. Άλλ’ ο τουρκικός όχλος έσπασε τις
πόρτες και χύθηκε μέσα σφάζοντας. Όσοι δε σκοτώθηκαν εκεί, δέθηκαν δυο-δυο και μεταφέρθηκαν
στο Καπάνι, όπου και τους έσφαξαν. [i][b]Λίγοι μόνο κατώρθωσαν να ξεφύγουν και να κρυφτούν
στον εκεί κοντά, τεκέ των δερβίσηδων – πιθανώτατα του Fetie τεκέ, που βρισκόταν απέναντι από
την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Μόνοι οι δερβίσηδες αυτοί φέρθηκαν με συμπόνια στους
Έλληνες».[/b][/i]

ΔΕΡΒΙΣΙΔΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Δύο γεγονότα αποδελτιώνει ο Κυριάκος Σιμόπουλος στον πρώτο τόμο του έργου του «Πώς είδαν οι
ξένοι την Ελλάδα του ‘21»:

Το πρώτο αφορά την άλωση της Τριπολιτσάς, όπως μας την μεταφέρει ο γάλλος φιλέλληνας
λοχαγός Maxime Raybaud. Σύμφωνα με τον γάλλο στρατιωτικό, κατά τη διάρκεια της γενικής
σφαγής, οι δερβίσηδες μιας μουσουλμανικής σχολής, αντιστάθηκαν ώσπου εξάντλησαν τα
πολεμοφόδια. [i][b]«Εξοντώθηκαν όλοι και τα μέλη τους διασκορπίσθηκαν».[/b][/i]

Αντιστοίχως, ο ιταλός αξιωματικός Brengeri, στο χρονικό του με τίτλο “Adventures of a Foregner
in Greece” που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “London Magazine” τον Σεπτέμβριο του 1826,
διηγείται ένα άλλο περιστατικό:

Την πρωτοχρονιά του 1822, οι Έλληνες αιχμαλώτισαν κάτω από το κάστρο της Ακροκορίνθου) ένα
δερβίση. Ισχυριζόταν πως βγήκε γιατί απελπίσθηκε από τις στερήσεις. Ένα αραπόπουλο όμως, που
αιχμαλωτίσθηκε την ίδια μέρα, αποκάλυψε ότι ο δερβίσης ήταν κατάσκοπος και μετέφερε
σημειώματα. Οι Έλληνες τον βασάνισαν για να ομολογήσει, αλλά εκείνος κράτησε κλειστό το
στόμα του. [i][b]«Σήκωσαν το σπαθί πάνω από το κεφάλι του. Ο δερβίσης έμεινε αδιάφορος. Σε
κάθε ερώτηση απαντούσε: «Είμαι μάρτυρας». Στο τέλος βαρέθηκαν να τον χτυπούν. Τότε ο
δερβίσης ζήτησε ένα τσιμπούκι, κάθησε σταυροπόδι κι άρχιζε να καπνίζει ατάραχος»[/b][/i]
αναφέρει ο ιταλός φιλέλληνας.

ΔΥΟ ΤΟΥΡΚΟΙ ΑΝΤΙΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Τα παρακάτω δεδομένα, οφείλουμε στον [i][b]Ολλανδό πρόξενο στην Αθήνα, Gaspar Tesla[/b][/i],
την αφήγηση του οποίου παραθέτει παραφραστικά ο Κυριάκος Σιμόπουλος στο προαναφερθέν
έργο του:

[i][b]«Στο μεταξύ, οι Τούρκοι ζήτησαν από τον καδή ένα «μουρασελέ» (απόφαση θανατικής
καταδίκης) για να σφάξουν τους Έλληνες. Ο καδής αρνήθηκε, λέγοντάς τους: «Κόψτε μου το
κεφάλι καλύτερα κι ύστερα κάνετε ό,τι θέλετε». Τον μεταχειρίσθηκαν σαν γκιαούρη και τον
έδιωξαν από την Ακρόπολη.

Και ο βοεβόδας επίσης αντιτάχθηκε στο σχέδιο της σφαγής και προσπάθησε να προφυλάξει όσο
γινόταν τους Έλληνες. Οι Τούρκοι τον αποκάλεσαν κι αυτόν γκιαούρη. Έπιασαν πολλούς παπάδες
και τους ανέβασαν στο κάστρο. Λένε πως μερικοί δερβίσηδες που έφυγαν από την Αθήνα για τη
Χαλκίδα, σκοτώθηκαν στο δρόμο από τους επαναστάτες. Ωστόσο, δύο δερβίσηδες, άγνωστο από
πού, έφθασαν στην Ύδρα. Οι Υδραίοι τους συμβούλεψαν να μην βγουν στην Αττική. Πήγαν στον
Πόρο όπου τους απογύμνωσαν εντελώς. Ύστερα πέρασαν στη Σαλαμίνα, όπου οι κάτοικοι τους
υποδέχτηκαν φιλόξενα. Έφθασαν χθες στην Αθήνα».[/b][/i]

Ο καδής των Αθηνών, ονομαζόταν Χαλήλ εφέντης: [i][b]«Για μια στιγμή, είχαν σκεφθή οι Τούρκοι,
να σφάξουν όλους τους χριστιανούς της Αθήνας. Εναντιώθηκε όμως ο Τούρκος Κατής Χαλήλ
Εφέντης, ένας καλοκάγαθος ανατολίτης, που τους έπεισε να πάρουν μόνο ομήρους. Χάρη στο
Χαλήλ εφέντη σώθηκε από την ομαδική σφαγή – ανάλογη με της Χίου και των Ψαρών – ο
χριστιανικός πληθυσμός της Αθήνας. Ο Δημήτριος Καμπούρογλους είχε προτείνει κάποτε να
δώσουν σε έναν από τους αθηναϊκούς δρόμους το όνομα του ιστορικού αυτού Κατή»[/b][/i]
αναφέρει στο έργο του [i][b]«Ιστορία των Αθηνών» (Αθήνα 1973)[/b][/i], ο [i][b]Επαμεινώνδας
Στασινόπουλος[/b][/i].

[i][b]«Εις τον άνδρα τούτον οφείλεται ανδριάς παρ’ ημών»[/b][/i] συμφωνεί και ο [i][b]Διονύσιος
Σουρμελής[/b][/i] στο έργο του [i][b]«Ιστορία των Αθηναίων κατά των υπέρ Ελευθερίας Αγώνα…»
(Αθήναι 1853)[/b][/i]

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΜΠΕΚΤΑΣΗΔΩΝ ΤΗΣ ΜΕΝΔΕΝΙΤΣΑΣ

Πηγαίνοντας αναγνώστη από την Αθήνα στη Λαμία, θα δεις λίγα χιλιόμετρα μετά τις Θερμοπύλες,
μια ταμπέλα προς τ’ αριστερά, για ένα χωριό που βρίσκεται στην κορυφή ενός αρκετά υψηλού
λόφου, στο οποίο δεσπόζουν ακόμα τα ερείπια ενός μεσαιωνικού φράγκικου καστέλου.
(http://www.strabon.org/portfolio/picture.php?cat=260&image_id=2136)

Η Μενδενίτσα, το περί ου ο λόγος γραφικό χωριό, είναι ένα εξαιρετικό αξιοθέατο της περιοχής -
και το φράγκικο καστέλο, ένας τόπος πολιτιστικών δραστηριοτήτων υπό την αιγίδα του υπουργείου
Πολιτισμού. Αν τύχει αναγνώστη, να περνάς από την περιοχή και έχεις λίγο χρόνο στη διάθεσή
σου, μην παραλείψεις να επιχειρήσεις την παράκαμψη για μια πολιτιστική αυτοψία, ή και για λίγα
νόστιμα ντόπια κοψίδια.

Η Μενδενίτσα υπήρξε κατά πάσαν πιθανότητα και ο τόπος ενός άλλου σημαντικού όσο και
αποτρόπαιου συμβάντος, το οποίο περιγράφει ο όντως ευγενέστατος [i][b]Ιωάννης Φιλήμων[/b][/i]
στον τρίτο τόμο του έργου του [i][b]«Δοκίμιον Ιστορικόν Περί της Ελληνικής Επαναστάσεως»[/b]
[/i]:
«Παρά τον Διάκον έφθασε εις τον Οπούντα αυθημερόν και ο εκ της Αγόργιανης υφοπλαρχηγός του
Πανουριά, Κομνάς Τράκας, μετά διακοσίων, επίκουρος απεσταλμένος τω Δυοβουνιώτη. Ματαίως
επεχείρησαν οι Έλληνες την εξ εφόδου κυρίευσιν του φρουρίου, μικρού μεν και ημελημένου, ως
είπομεν, αλλ’ οχυρωτάτου φύσει, ως εγειρομένου επί υψηκόμου και αποκρήμνου θέσεως. Είδον
τότε ο Δυοβουνιώτης και ο Διάκος αλώσιμον τούτο δια μόνης πολιορκίας και πείνης, και
αφήσαντες εκεί δύναμιν ανάλογον, προεχώρησαν εις τας Θερμοπύλας. Η πολιορκία διήρκεσεν
ολιγοήμερος, μάλλον δε πενθήμερος, παραδοθέντων των Τούκρων δι’ έλλειψιν των αναγκαίων. [i]
[b]Τότε κατεστράφη και η εκεί τουρκική μονή (τεκές) του τάγματος των εκ συστήματος
φιλανθρώπων Βεκτασίδων Τούρκων. Ουδείς υπήρχε λόγος προς την καταστροφήν καταστήματος,
τόσο ευεργετικού γινομένου πάσι τοις διερχομένοις οιουδήτινος γένους και θρησκείας. Ιδίως δε ο
τούτου Σεβ-βαβάς (ηγούμενος πατήρ) υπεσχέθη την εις τον στρατόν των Ελλήνων χορηγίαν, όσων
δύναται πάντοτε τροφίμων, εάν η μονή διατηρηθή. Ακούεται όμως ο ορθός λόγος και η επιείκεια εν
τοιαύτη ώρα; Κι η μονή επυρπολήθη, και οι μονάζοντες, εν οις και ο γέρων Σεχ-βαβάς,
εθυσιάσθησαν.[/b][/i]

Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΤΕΚΕ ΤΩΝ ΦΑΡΣΑΛΩΝ

Ανάλογα φιλάνθρωπη δράση και μάλιστα με διάρκεια στο χρόνο, είχε η αρβανίτικη μονή του Τεκέ
των Φαρσάλων, (Ντουρμπαλή Σουλτάν Τεκέ) που βρίσκεται έξω από το χωριό Ασπρόγεια (Ιρινί)
δεξιά στο δρόμο που ενώνει το Βόλο με τα Φάρσαλα.

Στο χώρο της μονής του Ντουρμπαλή Σουλτάν υπήρξε πιθανότατα αρχαίο ελληνικό ναΐδριο, στα
ερείπια του οποίου κτίστηκε αργότερα χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι αφιερωμένο στην Αγία
Ειρήνη (δίνοντας και το όνομα στην ευρύτερη περιοχή – Ιρινί) το οποίο έδωσε τη θέση του σε ένα
φράγκικο αντίστοιχο αφιερωμένο στον Αη-Γιώργη. Τον Αη Γιώργη τιμώντας οι δερβίσηδες
Μπεκτασί, εγκαινίασαν αργότερα στον ίδιο χώρο το δικό τους Τεκέ, ο οποίος συνέχισε να
λειτουργεί μέχρι το 1972.

Χαρακτηριστικά αξίζει να καταγραφεί η αναφορά του υποπροξένου της Ελλάδας στο Βόλο, Ι.Δ.
Τζιώτη (1878), που περιγράφει, το πώς την ταραγμένη εκείνη περίοδο της ελληνικής επανάστασης
στη Θεσσαλία, ο αρβανίτικος τεκές προσέφερε καταφύγιο στους χριστιανικούς πληθυσμούς,
απέναντι στους εγκάθετους ρουμανόβλαχους:

[i][b]«Συμμορία ληστών βλαχοποιημένων, οπλισθείσα δι’ όπλων εγκατέλειπε τας τάξεις της και
λυμαίνεται τα χριστιανικά χωρία τα μεταξύ Αλμυρού, Βόλου και Φαρσάλων κείμενα, διαπράττουσα
όσα και οι Γκέκηδες διέπραξαν. Πολλά χριστιανικά χωρία εγκαταλείφθησαν, οι δε κάτοικοι
ηναγκάσθησαν να καταφύγωσι υπό την προστασίαν των εν τω τεκέ φρουρούντων αλβανών, όπως
προφυλαχθώσι κατά των ανθρωπόμορφων τούτων τεράτων…»[/b][/i]

Μια ωραία περιγραφή του κλίματος του Τεκέ, μας δίνει ο [i][b]Ανδρέας Καρκαβίτσας[/b][/i] σε
αφήγημά του που πρωτοδημοσίευσε στα 1892 στην [i][b]«Εικονογραφημένη Εστία»[/b][/i] με τίτλο
«Ο Τεκές των Μπεκτασίδων» και που με ιδιαίτερη ικανοποίηση είδαμε να επανεκδίδεται
πρόσφατα.

Οι μπεκτασήδες του Ντουρμπαλή Σουλτάν, ίδρυσαν με δικά τους χρήματα στα 1858, την
ορθόδοξη εκκλησία του Αη-Γιώργη στην Ασπρόγεια, ενώ κάθε 25η Μαρτίου, ο ηγούμενός τους
παρακολουθούσε τη δοξολογία, αφήνοντας μάλιστα και ένα γενναίο ποσό στο παγκάρι της. Η μονή
προίκισε επίσης πολλά κορίτσια από τα γύρω χωριά, ενώ έδινε δανεικά κι αγύριστα σιτάρι στους
χωρικούς για το διάστημα ανάμεσα στα Χριστούγεννα και το καινούργιο αλώνι.

Την 26η Μαΐου του 1942, σε αντίποινα για το ξέσπασμα της εθνικής αντίστασης στη Θεσσαλία, οι
Ιταλοί εκτέλεσαν προς εκφοβισμό των κατοίκων, τον ηγούμενο του Τεκέ, Κιαζίμ Ιμπραήμ Μπαμπά,
(ή και για να βάλουν στο χέρι τις λίρες της μονής, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή) μαζί με δεκάδες
άλλους πατριώτες από άλλα χωριά. Τη θέση του Κιαζήμ, έλαβε, μονάχος πλέον, ο Σαΐντ Μπαμπά,
που εστάλη από το αλβανικό προξενείο στον Τεκέ μεσούσης της Κατοχής. Τον Σεΐτ συνάντησε
στον Τεκέ, ο καπετάνιος Δημήτρης Τάσος (Μπουκουβάλας), επικεφαλής του ιππικού του ΕΛΑΣ
στη Θεσσαλία, κατόπιν προσκλήσεως του πρώτου, εγγυώμενος για λογαριασμό της Ελεύθερης
Ελλάδας την απρόσκοπτη λειτουργία της μονής. Σύμφωνα με αναφορές ντόπιων, ο Τεκές
φιλοξενούσε συνέχεια αντάρτες, αλλά και τάιζε τους γύρω κατοίκους.

Τα δύσκολα για την Ελλάδα, χρόνια, του ανταρτοπολέμου, ο Σαΐντ αναγκάστηκε, όπως χιλιάδες
άλλοι Έλληνες, να προβεί σε δήλωση…αποκήρυξης του κομμουνισμού, στο πρόσωπο του
πνευματικού του πατέρα, του αρχιεπισκόπου Τιράνων – ενώ στα 1960, τα κτήματα του Τεκέ, «ως
εχθρική, αλβανική περιουσία», τάχθηκαν υπό καθεστώς μεσεγγύησης (κατάσχεση από το κράτος
μέχρι την οριστική λύση του εμπολέμου και διευθέτηση του ιδιοκτησιακού τους καθεστώτος) και
αφαιρέθηκε από τον Σαΐντ η παραμικρή δικαιοδοσία στην περιουσία της μονής, είτε κτήματα, είτε
ζώα.

Εννέα χρόνια μετά το θάνατο του μπαμπά και αφού η μονή είχε συληθεί πλήρως, χαρακτηρίστηκε
διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς αυτό να εμποδίζει το υπουργείο Οικονομικών το
οποίο είχε τη διαχείριση του χώρου της μονής, να την μετατρέψει σε στάβλο – καθεστώς που
διατηρήθηκε υπό την ανοχή, αν όχι και επιδοκιμασία των τοπικών αρχών και κοινωνιών, μέχρι το
1999.

Σήμερα, ο Τεκές, αν και αποτελεί ελληνικό πολιτιστικό μνημείο, έχει περιέλθει υπό την
«προστασία» αλβανών μεταναστών οι οποίοι έχουν προβεί μεν σε καθαρισμό και ευπρεπισμό της
έκτασης, αλλά και σε αυθαίρετες αλλαγές της εσωτερικής του διακόσμησης, χωρίς κανείς να
ενδιαφέρεται επισήμως για τη συνέχεια…

Υ.Γ.: Αν ενδιαφερθεί κάποιος αναγνώστης, ίσως καταφέρω να αναρτήσω και κάποιες φωτογραφίες
σχετικά με τον Τεκέ των Φαρσάλων…
Για τον Χαϊρουλλάχ και το Μάιο του 1821 στη Θεσσαλονίκη

https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/03/26/gcw107/

Δύτης των νιπτήτρων

Πάνο, χαιρετώ και στο νέο κονάκι! Όλες σχεδόν οι περιγραφές αυτές είναι βασισμένες στο κείμενο
του «Χαϊρουλάχ ιμπν Σινασή Μεχμέτ αγά», «καδή της Θεσσαλονίκης», η γνησιότητα του οποίου
(και η ίδια η ύπαρξη του Χαϊρουλλάχ) είναι τουλάχιστον αβέβαιη. Για να είμαι ειλικρινής, είμαι
εντελώς πεπεισμένος ότι Χαϊρουλλάχ δεν υπήρξε και το λεγόμενο χειρόγραφο είναι επινόηση του
εκδότη του, του Αβραάμ Παπάζογλου. Δες τη συζήτηση εδώ (είναι λίγο 148 μεγάλη):
https://sarantakos.wordpress.com/2014/09/05/g enocide/ σχ. 288-325, 335-361, 386, 400-419, 426-
438, 443-501, 574-576, 584-607, 622-626

Είδον… Το ερώτημα που ενδιαφέρει περισσότερο εμένα είναι τι πράγματι συνέβη στη
Θεσσαλονίκη, στα 1821. Νομίζω ότι το μόνο που πραγματικά ξέρουμε με βεβαιότητα (κυρίως από
προξενικές εκθέσεις, που δημοσίευσαν ο Βακαλόπουλος και άλλοι, και από τα οθωμανικά έγγραφα
που μετέφρασε η ομάδα του Βασδραβέλλη) είναι η εκτέλεση τριών ατόμων και του επισκόπου
Κίτρους τον Μάρτιο του ’21, άλλων οχτώ ως δέκα τον Ιούλιο και η προσωρινή ομηρία περίπου δύο
χιλιάδων (αν θυμάμαι καλά) Ελλήνων στη μητρόπολη· φαίνεται να ελευθερώθηκαν αφού
πλήρωσαν. Ο Παπάζογλου φαίνεται πως πήρε αυτά τα στοιχεία, που τα ξέραμε σε πολύ πιο
συγκεχυμένη μορφή από την ιστορία του Σπυρίδωνος Τρικούπη, τα φούσκωσε (σε βαθμό που να
μιλάμε σήμερα για τρεις χιλιάδες σφαγέντες) και τα πλούμισε με γλαφυρές λεπτομέρειες (όπως ότι
του τάδε παπά έβγαλαν τα μάτια με τα δάχτυλά του…) και ύφος ιστορικού μυθιστορήματος. Κι
αυτά που αναφέρει ο Πουκεβίλ; Έχω την αίσθηση ότι α) δεν αναφέρονται στη Θεσσαλονίκη (αλλά
δεν έχω ολόκληρο το κείμενο, μόνο αυτά τα αποσπάσματα από του Σαραντ.:
http://postimg.org/image/qzgtwo6xf ) β) ειλικρινά δεν ξέρω πόσο αξιόπιστα είναι, με τον εβραϊκό
τους όχλο που σφάζει (ο Πουκεβίλ έχει βάλει κι αλλού σάλτσες αν δεν απατώμαι, νομίζω έχει μέχρι
και θεϊκό σεισμό με την κήρυξη της επανάστασης…). Ο Τρικούπης ή ο Φιλήμων που όσο νάναι
ήταν κάπως καλύτερα πληροφορημένοι δεν έχουν παρά μια δυο φράσεις: ότι ο πασάς αποκεφάλισε
τους τέσσερις και «δισχιλίους δ’ ετέρους εμάνδρευσεν εν τω ναώ και τη αυλή της 149
μητροπόλεως, και πολλάς οικίας διήρπασε». Οι προξενικές αναφορές που δημοσίευσε ο Σούλης
λένε ότι δέκα Έλληνες («principally priests and monks») είχαν εκτελεστεί, επειδή είχαν πάνω τους
έγγραφα που υποκινούσαν σε εξέγερση (οι εκτελέσεις αυτές μαρτυρούνται και από τα αρχεία του
ιεροδικείου της Θεσσαλονίκης), ενώ τον Ιούνιο ο επίσκοπος και «all the Archons» φυλακίστηκαν·
αφού τους αποσπάστηκε ένα μεγάλο ποσό, συνελήφθησαν ακόμα 1.700 Έλληνες και κρατήθηκαν
στη Μητρόπολη. Στις 21 Ιουλίου εκτελέστηκαν τρεις άνδρες («one of them for having in his
magazine a crown designed for the Greek king, which was in fact merely an old Bishop’s mitre»)
και άλλοι πέντε μία βδομάδα αργότερα. Και σε αγγλικές αναφορές που δημοσιεύει ο
Βακαλόπουλος (ξεχνώντας πόσο είχε πάρει στα σοβαρά τον «Χαϊρουλλάχ» του Παπάζογλου),
διαβάζουμε (εκτός από τις ως άνω εκτελέσεις) ότι «no Greeks had been massacred at Salonica. The
Clergy and most of the lower classes of the people had been placed in confinement»… Αυτά. Ξέρω
από σίγουρες πηγές ότι πρόκειται πολύ σύντομα να δημοσιευθεί ένα σχετικό άρθρο στο περιοδικό
«Μνήμων»:http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/m nimon με όλες τις λεπτομέρειες
http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/iss ue/view/592 Υποθέτω κάποια στιγμή θα
είναι ελεύθερα προσβάσιμο ονλάιν όπως και τα προηγούμενα.