Kujdesi Infermieror Tek Pacientet Me Hipertension

University of Business and Technology in Kosovo
UBT Knowledge Center
Theses and Dissertations Student Work
Fall 10-2019
KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET ME HIPERTENSION

Resmi Berisha
Follow this and additional works at: https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd
Part of the Nursing Commons

Kolegji UBT
Fakulteti i Infermierisë
Shkalla Bachelor
Resmi Berisha
Tetor, 2019
Prishtinë
Kolegji UBT
Fakulteti i Infermierisë
Punim Diplome
Viti akademik 2016/2017
Resmi Berisha
Mentori: Prof. Ass. Dr. Sejran Abdushi
Tetor, 2019
Ky punim është përpiluar dhe dorëzuar në përmbushjen e kërkesave të pjesshme

për Shkallën Bachelor
ABSTRAKT
Hartimi i kësaj teme është bërë në Kolegjin UBT, Fakulteti i Infermieris, në bashkpunim me
spitalin regjional “Prim. Dr. Daut Mustafa” në Prizren.
Mentori i temës: Prof. Ass. Dr.Sejran Abdushi .
Përmes këtij punimi është bërë vlerësimi i karakteristikave epidemiologjike (moshës, gjinisë,
vendbanimit, muajve më të frekuentuar të vitit) te pacientët hipertensiv në repartin e Internos në
Spitalin Rajonal të Prizrenit.Rezultatet e fituara tregojnë se gjinia më e prekur me HTA është
gjinia femrore me grupmoshën mbi 65 vjeç. Qyteti ishte vendbanimi me numrin më të lartë të
rasteve me HTA që mund ti referohet qasjes më të lehtë të pacientëve në Spital. Muaji i
frekuentuar me numrin më të lartë të rasteve me hipertension ishte muaji Prill.
Punimi përmban gjithsej: 50 faqe, 5 tabela, 6 figura,
Page | I
MIRËNJOHJE DHE FALENDËRIME
Fillimisht falënderoj familjen time për mbështetjen dhe kurajon e vazhdueshme gjatë studimeve.
Dua të theksoj se përveç punës dhe perkushtimit tim një mbështetje të madhe dhe një punë të
pakursyer për pergatitjen e kësaj teme e kam marrë nga Prof. Ass. Dr.Sejran Abdushi.
Faleminderit për gjithë inkurajimin tuaj, Kam nderin dhe kënaqësinë që isha studenti juaj.
Gjithashtu falenderoj dhe të gjithë stafin akademik per punën dhe kontributin e tyre në
diplomimin tim si dhe për risitë dhe dinjitetin që i kanë dhënë këtij Kolegji.
Falënderoj kolegët dhe miqtë e mi për mbështetjen.
Page | II
PËRMBAJTJA:
LISTA E FIGURAVE................................................................................................................. IV
LISTA E TABELAVE ................................................................................................................ IV
FJALORI I TERMAVE ............................................................................................................. V
1. HYRJE ....................................................................................................................................... 6
2. SHQYRTIMI I LITERATURËS ............................................................................................ 9
2.1 Fiziologjia e presionit arterial ........................................................................................................... 10

2.2 Matja e presionit te gjakut................................................................................................................. 11
2.3 Epidemiologjia .................................................................................................................................. 12
2.4 Hipertensioni arterial ........................................................................................................................ 13
2.5 Hipertensioni esencial ....................................................................................................................... 14
2.6 Hipertensioni sekondar ..................................................................................................................... 15
2.7 Faktoret e rrezikut dhe simptomat .................................................................................................... 17
2.8 Komplikimet e hipertensionit............................................................................................................ 18
2.9 Procesi infermieror............................................................................................................................ 20
2.9.1 Vlersimin Infermieror .................................................................................................................... 20
2.9.2 Diagnozen Infermierore ................................................................................................................. 21
2.9.3 Ndërhyrjen Infermierore ................................................................................................................ 21
3. DEKLARIMI I PROBLEMIT............................................................................................... 25
4. METODOLOGJIA ................................................................................................................. 26
5. REZULTATET ....................................................................................................................... 27
6. KONKLUZIONET DHE REKOMANDIMET.................................................................... 39
7. REFERENCAT ....................................................................................................................... 40
8. APPENDIXES ......................................................................................................................... 41
Page | III
LISTA E FIGURAVE
Figura 1 Percaktuesit e presionit arterial..................................................................................................... 10
Figura 2 Matja e presionit të gjakut ............................................................................................................ 12
Figura 3 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas gjinisë ................................................................. 35
Figura 4 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas grupmoshave ...................................................... 36
Figura 5 Shpërndarja e hipertensionit arterial sipas vendbanimit .............................................................. 37
Figura 6 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas muajve të vitit .................................................... 38
LISTA E TABELAVE
Tabela 1 Klasifikimi i presionit të gjakut.................................................................................................... 11
Tabela 2 Struktura e pacientëve me hipertension arterial sipas gjinisë....................................................... 35
Tabela 3 Ndarja e pacientëve me hipertension arterial sipas grupmoshave ................................................ 36
Tabela 4 Shpërndarja e hipertensionit arterial sipas vendbanimit .............................................................. 37
Tabela 5 Struktura e pacientëve me hipertension arterial sipas muajve të vitit .......................................... 38
Page | IV
FJALORI I TERMAVE
TA- Tensioni arterial,
HTA- Hipertensioni arterial,
SBP- Presioni i gjakut sistolik,
DBP- Presioni i gjakut diastolik,
ACEi – Inhibitor i enzimes se konversionit,
KShP- Kujdesi Shëndetësor Parësor.
Page | V
1. HYRJE
Hipertensioni është një faktor kryesor rreziku për goditje në tru (ishemike dhe hemorragjike),
infarkt të miokardit, dështim të zemrës, sëmundje kronike të veshkave, vaskulardiseaza
periferike, rënie konjitive dhe vdekje të parakohshme.Hipertensioni i patrajtuar shoqërohet me
një ngritje progresive të presionit të gjakut, shpesh duke arritur kulmin në një gjendje rezistente
ndaj trajtimit për shkak të dëmtimit të enëve të gjakut dhe veshkave.
Presioni i gjakut është sasiuar si presion diastolik dhe sistolik të matura në milimetra e merkurit
(mmHg).Presioni diastolik paraqet presionin gjatë relaksimit të ventrikulit në diastol ndërsa
presioni sistolik paraqet presionin e pikut për shkak të kurrjes së ventrikulit gjatë sistolës.
Ose të dyja presionet kanë specifikuar kufijtë e sipërm të normales dhe lartësimit të dy presionet
përdoren për të përcaktuar hipertensionin.
Presioni i gjakut normalisht është i shpërndarë në popullatë dhe nuk ka ndonjë pikë natyrore mbi
të cilën "hipertensioni" ekziston përfundimisht dhe nën të cilin, nuk ka.Studimet epidemiologjike
demonstrojnë se rreziku i sëmundjes së lartpërmendur që shoqërohet me presionin e gjakut është
një marrëdhënie e vazhdueshme dhe mbi presionet e gjakut prej 115/70 mmHg, rreziku i
ngjarjeve kardiovaskulare dyfishohet për çdo rritje të presionit të 20/10 mmHg.Pragu i gjakut që
përcakton praninë e hipertensionit përcaktohet si niveli i presionit të gjakut mbi të cilin trajtimi
është treguar për të zvogëluar zhvillimin ose përparimin e sëmundjes.Hipertensioni parësor u
quajt më parë "hipertension thelbësor" për shkak të një mendimi të gjatë që presioni i lartë i
gjakut ndonjëherë ishte "thelbësor" për të perfuzuar arteriet e sëmura dhe sklerotike.Tani është e
njohur që arteriet e sëmura dhe sklerotike ishin më shpesh pasoja e hipertensionit dhe kështu
termi "hipertension thelbësor" është i tepërt dhe preferohet "hipertensioni primar".
Hipertensioni parësor i referohet shumicës së njerëzve me presion të lartë të gjakut (afërsisht

90%) të hasura në praktikën klinike, për të cilën nuk ka ndonjë shkak të dukshëm, të
identifikueshëm 10% e mbetur quhen "hipertension sekondar" për të cilin mund të përcaktohen
shkaqe specifike për ngritjen e presionit të gjakut.
Page | 6
Hipertensioni parësor është jashtëzakonisht i zakonshëm në popullatën e Mbretërisë së Bashkuar
dhe prevalenca është e ndikuar fuqimisht nga mosha dhe faktorët e stilit të jetesës.Presioni i
gjakut sistolik dhe / ose diastolik mund të rritet.Lartësia e presionit sistolik është tipari më
mbizotërues i hipertensionit te pacientët më të vjetër dhe presioni diastolik i ngritur më shpesh te
pacientët më të rinj, (ata më pak se 50 vjeç).Të paktën një e katërta e popullsisë së rritur në
Mbretërinë e Bashkuar kanë hipertension, (presioni i gjakut ≥140 / 90 mmHg) dhe më shumë se
gjysma e atyre mbi moshës 60 vjeç.Ndërsa demografia e Britanisë së Madhe zhvendoset drejt një
popullate më të vjetër, më të ulur dhe më të trashë, mbizotërimi i hipertensionit dhe kërkesa e tij
për trajtim do të vazhdojnë të rriten.
Ekzaminimi rutinë periodik për presionin e lartë të gjakut tani është i zakonshëm në Mbretërinë e
Bashkuar si pjesë e Kornizave të Shërbimit Kombëtar për parandalimin e sëmundjeve
kardiovaskulare.Si pasojë, diagnoza, trajtimi dhe përcjellja e pacientëve me hipertension është
një nga ndërhyrjet më të zakonshme në kujdesin parësor, duke përbërë afërsisht 12% të
episodeve të këshillimit të Kujdesit Parësor dhe afërsisht 1 miliard £ në kostot e ilaçeve në 2006.
NICE lëshoi udhëzimet e para për administrimin e hipertensionit në kujdesin parësor në 2004.
Kjo u pasua nga një azhurnim i shpejtë i kapitullit të trajtimit farmakologjik të udhëzimit në vitin
2006.Azhurnimi aktual i pjesshëm i udhëzimit të hipertensionit është në përgjigje të rishikimit të
rregullt pesëvjeçar cikli i udhëzimeve ekzistuese NICE.Filloi me një ushtrim të kontrollit, i cili
identifikoi fushat kryesore të udhëzimit ekzistues, për të cilat ishin shfaqur prova të reja që mund
të ndikonin ose ndryshonin rekomandimet ekzistuese të udhëzimit.
Seksionet e udhëzimit që nuk janë azhurnuar vazhdojnë të qëndrojnë, megjithatë, kudo që NICE
më pas ka lëshuar udhëzime të reja dhe të lidhura me rekomandimet ekzistuese, këto janë
identifikuar dhe referuar në mënyrë të përshkruar në këtë azhurnim të pjesshëm, shembuj
përfshijnë ndërhyrje mbi faktorët e stilit të jetës dhe rekomandime të politikave të shëndetit
publik si ndërprerja e pirjes së duhanit, kufizimi i kripës dietike, marrja e alkoolit dhe
parandalimi i sëmundjeve kardiovaskulare dhe vlerësimi i rrezikut të sëmundjeve
kardiovaskulare.Përveç kësaj, udhëzimi i ri NICE zhvillohet në fushat relevante të hipertensionit
janë të theksuara dhe ndër referohen (për shembull, sëmundje kronike të veshkave, goditje,
diabetit dhe hipertensionit në shtatzëni).
Page | 7
Rekomandimet që janë rishikuar në këtë azhurnim të pjesshëm të udhëzimit për menaxhimin
klinik të hipertensionit parësor tek të rriturit, përfshijnë; matja e presionit të gjakut për diagnozën
e hipertensionit; pragjet e presionit të gjakut për ndërhyrje në terapinë e ilaçeve dhe objektivat e
presionit të gjakut për trajtim; aspektet specifike të rekomandimeve për trajtimin farmakologjik
të hipertensionit; trajtimi i hipertensionit tek shumë të moshuar (njerëz të moshës më të vjetër se
80 vjeç); dilema rreth marrjes së vendimeve për trajtimin e hipertensionit tek të rriturit më të rinj
(më pak se 40 vjet); trajtimi i hipertensionit rezistent ndaj ilaçeve edhe kur është e përshtatshme,
ndikimi i moshës dhe etnisë në rekomandimet e trajtimit.
Më në fund, përkundër faktit se trajtimi i hipertensionit ka një bazë të madhe të provave klinike
të provave për të informuar rekomandimet, një aspekt i rëndësishëm i shqyrtimit të provave për
zhvillimin e udhëzimit është të identifikoni se ku mbeten boshllëqet në njohuri.Duke vepruar
kështu, pyetjet kërkimore janë identifikuar për të nxitur mbledhjen e provave të mëtejshme për të
vazhduar evolucionin e udhëzimit dhe praktikës klinike.(JAMA,1970)
Page | 8
2. SHQYRTIMI I LITERATURËS
HTA-përkufizohet si rritje e presionit të gjakut në arterie.

HTA-ja nuk nënkupton një rritje të presionit arterial si shkak i emocioneve të momentit apo
stresit momental, megjithatë stresi dhe emocionet mund ta rrisin tensionin arterial perkohësisht.
Presioni normal i gjakut i korrespondon shifrave 120/80mmHg.
Presioni i gjakut qe prek shifrat mes 120/80 dhe 139/89, quhet Pre-hipertension.
Hipertensioni është ritja e tensionit arterial mbi vlerat 140/90 mmHg
➢ Insuficienca e veshkave
➢ Demtime te pa rikthyeshme neurologjike
➢ Humbje te shikimit
➢ Retinopati hipertensive (Bimi,Dervishi,Xhaferraj,2016)
Hipertensioni arterial ndahet në dy grupe kryesore: hipertensioni esencial dhe hipertensioni

sekondar apo dytësor.
Hipertensioni esencial i cili perfshinë perqindjen më të lartë të të sëmurëve hipertensiv, shkaku i

të cilit në të shumtën e rasteve nuk dihet, mendohet të jetë pasojë e faktorëve gjenetik ose pasojë
e ndërveprimit të faktorëve mjedisorë.
Ndërsa hipertensioni sekondar ka një përqindje më të vogel të të sëmureve hipertensiv në

krahasim me hipertensionin esencial, shkaku i të cilit mund të jetë ndonjë sëmundje (renale).
Zbulimi i hershëm i hipertensionit, diagnostifikimi dhe mjekimi janë shumë të rëndësishëm në

shmangien e komplikimeve (që mund të sjell shtypja e lartë e gjakut), nga të cilat mund të
përmendim: goditje në tru, goditje në zemër, dëmtim të veshkëve etj. (Kumar,Abbas,Ester,2012)
Page | 9
2.1 Fiziologjia e presionit arterial
Presioni arterial është forca me të cilën zemra pompon gjakun në muret e enëve të gjakut, me
qëllim që të furnizojë me gjak dhe oksigjen të gjithë organizmin (organet dhe indet), duke
siguruar si përshembull funksionin e rregullt të trurit, filtrimin në veshka.Mekanizmat të cilet
mbajnë në kontroll presionin e gjakut janë: debiti kardiak, rezistenca periferike, vëllimi
intravaskular, sistemi nervor autonom, sistemi reninë-angiotenzinë-aldosteron, kalibri vaskular
dhe komplianca e arterieve të rezistences.
PRESIONI
ARTERIAL
DEBITI REZISTENCA
KARDIAK PERIFERIKE
VËLLIMI FREKUENCA STRUKTURA FUNKSIONI

HEDHËS KARDIAKE VASKULARE VASKULAR
Figura 1 Percaktuesit e presionit arterial
Rezistenca e enës së gjakut dëshmon për ndryshimet funksionale dhe anatomike të murit të
arteries dhe mund të rritet me trashjen e murit arterial.
(Jameson,Fauci,Kasper,Hauser,Longo,Loscalzo,2018)
Shtypja e gjakut matet me milimetër të shtyllës së zhivës (mmHg), ku zakonisht lexohen dy

vlera: vlera e parë është shtypja sistolike, e cila krijohet kur zemra kontrahohet dhe vlera tjetër
është shtypja diastolike, e cila krijohet kur zemra relaksohet.Shtypja e gjakut në sistolë paraqitet
në arterie 0.1-0.2 sekondash prej fillimit të sistoles dhe shfaqet me vlera normale prej 120-140
mmHg. Shtypja e gjakut në diastolë paraqitet në arterie, në fund të diastoles së ventrikujve, në
lartësi prej 60-80 mmHg.(Shala,Lenjani,2011)
Page | 10
Tabela 1 Klasifikimi i presionit të gjakut
Klasifikimi i presionit te gjakut SBP, mmHg DBP, mmHg

Optimale <120 <80
Normal 120–129 80–84
Normal i lartë 130–139 85–89
Hipertension i stadit 1 140–159 90–99
Hipertension i stadit 2 160–179 100–109
Hipertension i stadit 3 ≥180 ≥110
Hipertensioni sistolik i ≥140 <90

izoluar
2.2 Matja e presionit te gjakut

Para se të bëhet matja e presionit arterial pacienti duhet të ulet dhe të rrijë në qetësi për 5 minuta
ndërsa nëse pacienti ka kryer aktivitet fizik duhet të pushojë 15-20 minuta. Qendra e manzhetës
duhet të jetë në nivelin e zemrës, gjerësia e manzhetës duhet të jetë 40% e perimetrit të krahut
dhe gjatësia e pjesës së manzhetës që fryhet duhet të rrethojë 80% të perimetrit të krahut.
Stetoskopi na mundëson që të dëgjojme tingujt e pulsit dhe manometri për të vizualizuar vlerat e
presionit arterial.Krahu në të cilin do të bëhet matja duhet të jetë i zhveshur.Vendoset manzheta
dhe stetoskopi në krahun e pacientit, fryhet manzheta deri kur arrihet presioni i duhur dhe pastaj
lirohet valvula dhe manzheta shfryhet ngadalë (2 mmHg/s).Presioni sistolik është i pari që
dëgjohet nga të pakten dy “goditje” të rregullta të tingujve të Korotkoff-it, ndërsa presoni
diastolik është pika në të cilen dëgjohet tingulli i fundit i rregullt i Korotkoff-it.
Page | 11
Figura 2 Matja e presionit të gjakut
Presioni i gjakut matet në katër hapa:Hapi 1:Gjeni pulsin në një arterie të krahut,Hapi 2:
Profesionisti shëndetsor mbështjell manzhetën rreth krahut tuaj dhe e fryn atë për të shtrënguar
krahun. Kjo është bërë për të shtypur përkohësisht në arterie dhe për të mbyllur rrjedhjen e
gjakut në krahun tuaj.Hapi 3: Pasi manzheta të fryhet, profesionisti shëndetsor ngadalë do të lërë
ajrin jashtë.Ndërsa duke bërë këtë, ai ose ajo do të dëgjojë pulsin tuaj me një stetoskop dhe do të
shikojë nivelin e merkurit në shkallën e kalibruar për të theksuar me saktësi matjen.Tingulli i
parë i pulsit dëgjohet dhe matet në të njëjtën kohë në shkallë. Hapi 4: Ndërsa tingujt e
njëpasnjëshëm të pulsit vazhdojnë, profesionisti e dëgjon atë derisa të dëgjohet tingulli i fundit i
pulsit që matet përsëri. (Orchard Health Clinic 2015)
2.3 Epidemiologjia
Sëmundja kardiovaskulare është shkaku kryesor i vdekjes në pothuajse të gjitha vendet e
industrializuara.Informacioni i kufizuar i disponueshëm nga vendet në zhvillim sugjeron që një
epidemi e ngjashme është e pashmangshme nëse tendencat aktuale shkojnë të kontrolluara.8
Trajtimi i pacientëve me manifestime klinike është një element i rëndësishëm në menaxhimin e
përgjithshëm, por në vetvete është një reagim i pamjaftueshëm dhe jo i plotë.Vdekja e papritur
është shpesh manifestimi i parë i sëmundjes kardiovaskulare edhe kur trajtimi i sëmundjes është i
zbatueshëm dhe efektiv, zakonisht është më paliativ sesa kurativ.Kështu, trajtimi dhe
parandalimi i drejtuar nga faktorët themelorë të rrezikut, përfshirë presionin e lartë të gjakut,
përbëjnë një qasje plotësuese dhe më themelore për zvogëlimin e barrës së sëmundjes.
Page | 12
Studimet epidemiologjike sigurojnë bazën shkencore për një qasje të tillë duke identifikuar
shpërndarjen dhe përcaktuesit e presionit të lartë të gjakut në popullatën e përgjithshme, duke
vendosur rolin e presionit të lartë të gjakut si një faktor rreziku për komplikimet kardiorenale,
dhe duke vlerësuar vlerën e mundshme të trajtimit dhe parandalimi e presionit të lartë të gjakut
në popullatën e përgjithshme. (Johns Hopkins Hospital,1994)
2.4 Hipertensioni arterial

Presioni i gjakut është një masë e forcës së ushtruar kundër mureve të arterieve pasi zemra
pompon gjak në trupin tuaj.Hipertensioni është termi që përdoret për të përshkruar presionin e
lartë të gjakut.Nëse nuk trajtohet, presioni i gjakut mund të çojë në shumë gjendje mjekësore.
Këto përfshijnë sëmundje të zemrës, goditje në tru, dështim të veshkave, probleme me sytë dhe
probleme të tjera shëndetësore.Leximet e presionit të gjakut zakonisht jepen si dy numra.
Numri kryesor quhet presion sistolik i gjakut.Numri më i ulët quhet presion diastolik i gjakut.
Për shembull,120 mbi 80 (shkruar si 120/80 mm Hg). Një ose të dy numrat mund të jenë shumë
të larta. (Shënim: këto sasi vlejnë për njerëzit që nuk marrin ilaçe të presionit të gjakut dhe për
ata që nuk janë të sëmurë).Një presion normal i gjakut është kur presioni i gjakut është më pak se
120/80 mm Hg shumicën e kohës. Një presion i lartë i gjakut (hipertension) është kur një ose të
dy numrat e presionit të gjakut janë më të mëdha se 130/80 mm Hg shumicën e kohës.
Nëse vlera e numrit më të lartë të presionit tuaj të gjakut është midis 120 dhe 130 mm Hg dhe
vlera e numrit më të ulët është më pak se 80 mm Hg, quhet presion i lartë i gjakut.
Nëse keni probleme me zemrën ose veshkat, ose nëse keni pasur goditje në tru, mjeku juaj mund
të rekomandojë që tensioni juaj i gjakut të jetë edhe më i ulët se ai i personave që nuk kanë këto
kushte.
Shkaqet: shumë faktorë mund të ndikojnë në presionin e gjakut, duke përfshirë:
➢ Sasia e ujit dhe kripës që keni në trup

➢ Gjendja e veshkave, sistemi nervor ose enët e gjakut
➢ Nivelet e tua hormonale
Page | 13
Hipertensioni rrit mundësinë e vuajtjes së një goditje në tru, një sulm në zemër, dështim të
zemrës, sëmundje të veshkave ose vdekje të parakohshme.
Hipertensioni ndahet në:
➢ Hipertension esencial (të cilit i referohemi edhe si hipertension primar ose idiopatik)
➢ Hipertension sekondar. (Chen,2018)
2.5 Hipertensioni esencial

Hipertensioni esencial është forma më e shpeshtë e hipertensionit duke përfshirë kështu 80-95%
të gjitha rasteve me hipertension.Hipertensioni esencial mund të jetë i trashëguar apo pasojë e
ndonjë ndërveprimi ndërmjet faktorëve gjenetik dhe faktorëve mjedisorë.Shpeshtësia e
hipertensionit esencial rritet me moshën, duke mos i përjashtuar edhe personat e rinjë të cilët
kanë vlera relativisht të larta të presionit arterial dhe janë në rrezik të lartë për shfaqjen e
hipertensionit.Elementet bazë te hipertensioni esencial janë ndryshimet në hemostazen e
natriumit dhe ndryshimet në tonusin e enëve të gjakut, ose në strukturen e saj. Renina plazmatike
vepron në zvogëlimin e prodhimit të natriumit, prandaj prodhimi i pakësuar i natriumit shkakton
rritje të detyrushme të lëngjeve dhe debitit kardiak, si pasojë e vazokonstriksionit funksional
përfundon me rezistencë të shtuar dhe me trashje të përhershme strukturale të enëve të gjakut
rezistente.Te pacientët me hipertension esencial vërehet lidhja midis aldosteronit dhe presionit të
gjakut, duke krijuar kështu mundësinë që rritja e aldosteronit të ndikojë në hipertension.Preparati
antihipertenziv që përdoret te hipertensioni esencial dhe të disa pacientë me hipertension
“rezistent ndaj medikamenteve”, mund të jetë spironolaktoni (antagonist i aldosteronit)
(Acton,2013)
Page | 14
2.6 Hipertensioni sekondar
Hipertensioni sekondar (presioni sekondar i lartë i gjakut) është presioni i lartë i gjakut që është
shkaktuar nga një gjendje tjetër mjekësore.Hipertensioni sekondar mund të shkaktohet nga
kushtet që prekin veshkët, arteriet, zemrën ose sistemin endokrin.Hipertensioni sekondar mund të
ndodhë edhe gjatë shtatëzanisë.Hipertensioni sekondar ndryshon nga lloji i zakonshëm i presionit
të lartë të gjakut (hipertensioni parësor ose hipertensioni esencial), i cili shpesh referohet thjesht
si presion i lartë i gjakut.Hipertensioni parësor nuk ka ndonjë shkak të qartë dhe mendohet se
është i lidhur me gjenetikën, dietën e dobët, mungesën e stërvitjes dhe mbipeshën.Trajtimi i
duhur i hipertensionit sekondar shpesh mund të kontrollojë si gjendjen themelore ashtu edhe
tensionin e lartë të gjakut, gjë që zvogëlon rrezikun e komplikimeve serioze - duke përfshirë
sëmundjen e zemrës, dështimin e veshkave dhe goditjet.
Shkaqet:
Një numër i kushteve mund të shkaktojnë hipertension sekondar.
Disa sëmundje të veshkëve mund të shkaktojnë hipertension sekondar, përfshirë:
➢ Komplikimet e diabeteve (nefropatia diabetike) - Diabeti mund të dëmtojë sistemin e

filtrimit të veshkëve, gjë që mund të çojë në presion të lartë të gjakut.
➢ Sëmundja polikistike e veshkave - Në këtë gjendje të trashëguar, cistat në veshkët tuaja
parandalojnë që veshkët të punojnë normalisht dhe mund të rritin presionin e gjakut.
➢ Sëmundja glomerulare - Veshkët tuaja filtrojnë mbeturinat dhe natriumin duke përdorur
filtra me madhësi mikroskopike të quajtur glomeruli që ndonjëherë mund të bëhen të
fryra.Nëse glomeruli i fryrë nuk mund të funksionojë normalisht, mund të zhvilloni
presion të lartë të gjakut.
➢ Hipertensioni renovaskular - Ky lloj i hipertensionit shkaktohet nga ngushtimi
(stenoza) e njërës ose të dy arterieve që çojnë në veshkët tuaja.Hipertensioni renovaskular
shpesh shkaktohet nga i njëjti lloj pllakash yndyrore që mund të dëmtojnë arteriet
koronare (aterosklerozën) ose një gjendje të veçantë, në të cilën muskujt dhe indet fibroze
të murit të arteries renale trashen dhe ngurtësohen në unaza (dysplasia
fibromuskulare).Kjo gjendje mund të shkaktojë dëme të pakthyeshme të veshkave.
Page | 15
Shkaqe të tjera të mundshme të hipertensionit sekondar përfshijnë:
➢ Koarktacioni i aortës - Me këtë defekt që është përgjithësisht i pranishëm gjatë lindjes,

arteria kryesore e trupit (aorta) është ngushtuar (koarktacion).Kjo e detyron zemrën të
pompojë më shumë për të marrë gjak përmes aortës dhe pjesës tjetër të trupit tuaj.11
Kjo, nga ana tjetër, rrit presionin e gjakut - veçanërisht në krahët tuaj.
➢ Apnea e gjumit - Në këtë gjendje, shpesh e shënuar nga gërhitje e rëndë, frymëmarrja
ndalet në mënyrë të përsëritur dhe fillon gjatë gjumit, duke bërë që të mos merrni
oksigjen të mjaftueshëm.Mos marrja e mjaftueshme e oksigjenit mund të dëmtojë
rreshtimin e mureve të enëve të gjakut, gjë që mund t'i bëjë enët e gjakut më pak efektive
në rregullimin e presionit të gjakut.Përveç kësaj, apnea e gjumit bën që një pjesë e
sistemit nervor të jetë tepër aktiv dhe të lëshojë kimikate të caktuara që rrisin presionin e
gjakut.
➢ Pesha - Ndërsa fitoni peshë, sasia e gjakut që qarkullon nëpër trupin tuaj rritet.
Kjo bën presion të shtuar në muret e arterieve, duke rritur presionin e gjakut.
Pesha e tepërt shpesh shoqërohet me një rritje të rrahjeve të zemrës dhe një ulje të aftësisë
së enëve të gjakut për të transportuar gjak.Përveç kësaj, depozitat e yndyrës mund të
lëshojnë kimikate që rrisin presionin e gjakut.Të gjithë këta faktorë mund të shkaktojnë
hypertension.
➢ Shtatzënia - Shtatzënia mund ta bëjë presionin e lartë të gjakut ekzistues më të keq, ose
mund të shkaktojë që presioni i lartë i gjakut të zhvillohet.
➢ Medikamentet - Medikamente të ndryshme me recetë - të tilla si qetësuesit e dhimbjes,
pilulat e kontrollit të lindjes, ilaqet kundër depresionit dhe ilaçet e përdorura pas
transplantimit të organeve - mund të shkaktojnë ose përkeqësojnë presionin e lartë të
gjakut tek disa njerëz.Shumë ilaçe të paligjshme, të tilla si kokaina dhe metamfetamina,
gjithashtu rritin presionin e gjakut.
Faktori më i madh i rrezikut për të pasur hipertension sekondar është të kesh një gjendje
mjekësore që mund të shkaktojë presion të lartë të gjakut, siç janë veshkat, arteria, zemra apo
problemet e sistemit endokrin. (McKean,2017)
Page | 16
2.7 Faktoret e rrezikut dhe simptomat
Faktorët që mund të rrisin rrezikun tuaj për të zhvilluar presion të lartë të gjakut përfshijnë:
➢ Mosha - Rreziku i presionit të lartë të gjakut rritet ndërsa plakeni.Deri në moshën 64

vjeç, presioni i lartë i gjakut është më i zakonshëm te burrat. Gratë kanë më shumë të
ngjarë të zhvillojnë presion të lartë të gjakut pas moshës 65 vjeç.
➢ Rraca - Presioni i lartë i gjakut është veçanërisht i zakonshëm në mesin e njerëzve të
trashëgimisë afrikane, shpesh zhvillohet në një moshë më të hershme sesa në të
bardhët.Komplikimet serioze, si goditja në zemër, sulmi në zemër dhe dështimi i
veshkave, gjithashtu janë më të zakonshme te njerëzit e trashëgimisë afrikane.
➢ Historia Familjare - Presioni i lartë i gjakut ka tendencë të shfaqet në familje.
➢ Të qenit mbipeshë ose i trashë - Sa më shumë që peshoni më shumë gjaku ka nevojë
për të furnizuar me oksigjen dhe lëndë ushqyese në indet tuaja.Ndërsa vëllimi i gjakut që
qarkullon nëpër enët e gjakut rritet, po kështu rritet presioni në muret e arterieve tuaja.
➢ Aktiviteti fizik i kufizuar - Njerëzit që janë joaktivë kanë tendencë të kenë ritme më të
larta të zemrës.Sa më e lartë të jetë ritmi i zemrës suaj, aq më e vështirë duhet të
funksionojë zemra juaj me çdo kontraksion dhe aq më e fortë është forca në arteriet
tuaja.Mungesa e aktivitetit fizik gjithashtu rrit rrezikun e mbipeshes.
➢ Përdorimi i duhanit - Jo vetëm që pirja e duhanit por kimikatet në duhan mund të
dëmtojnë rreshtimin e mureve të arterieve tuaja.Kjo mund të bëjë që arteriet tuaja të
ngushtojnë dhe rrisin rrezikun e sëmundjes së zemrës.
➢ Shumë kripë (natrium) në dietën tuaj - Shumë natrium në dietën tuaj mund të bëjë që
trupi juaj të mbajë lëng, gjë që rrit presionin e gjakut.
➢ Shumë pak kalium në dietën tuaj- Kaliumi ndihmon në balancimin e sasisë së natriumit
në qelizat tuaja.Nëse nuk merrni mjaft kalium në dietën tuaj ose mbani mjaft kalium,
mund të grumbulloni shumë natrium në gjakun tuaj.
➢ Pirja e alkoolit - Me kalimin e kohës, pirja e rëndë mund të dëmtojë zemrën tuaj.
Pirja e më shumë se një pije në ditë për gratë dhe më shumë se dy pije në ditë për burrat
mund të ndikojë në presionin e gjakut.
Page | 17
➢ Stresi - Nivele të larta të stresit mund të çojnë në një rritje të përkohshme të presionit të
gjakut.Nëse përpiqeni të relaksoheni duke ngrënë më shumë, duke përdorur duhan ose
duke pirë alkool, mund të rritni vetëm problemet me presionin e lartë të gjakut.
➢ Disa gjendje kronike - Disa gjendje kronike gjithashtu mund të rrisin rrezikun tuaj të
tensionit të lartë, siç janë sëmundja e veshkave, diabeti dhe apnea e gjumit.
Ndonjëherë shtatzënia kontribuon në presionin e lartë të gjakut, gjithashtu.
Megjithëse presioni i lartë i gjakut është më i zakonshëm tek të rriturit, edhe fëmijët mund të jenë
në rrezik.Për disa fëmijë, presioni i lartë i gjakut shkaktohet nga problemet me veshkat ose
zemrën.Por për një numër në rritje të fëmijëve, zakonet e dobëta të jetesës, të tilla si një dietë jo e
shëndetshme, mbipesha dhe mungesa e stërvitjes, kontribuojnë në presionin e lartë të gjakut.
(American Heart Associaton,2018)
2.8 Komplikimet e hipertensionit

Presioni i lartë i gjakut (hipertensioni) mund të dëmtojë në heshtje trupin tuaj për vite të tëra
përpara se të shfaqen simptomat.Afërsisht gjysma e njerëzve me hipertension të patrajtuar vdesin
nga sëmundjet e zemrës në lidhje me rrjedhjen e dobët të gjakut (Sëmundja iskemike e zemrës)
dhe një e treta tjetër vdes nga goditja në tru.Hipertensioni gradualisht rrit presionin e gjakut që
rrjedh nëpër arteriet tuaja.
Si rezultat, ju mund të përjetoni:
Dëmtim të arterieve
➢ Arteriet e dëmtuara dhe të ngushtuara - Presioni i lartë i gjakut mund të dëmtojë

qelizat e rreshtimit të brendshëm të arterieve tuaja.Kur yndyrnat nga dieta juaj hyjnë në
rrjedhën tuaj të gjakut, ato mund të mblidhen në arteriet e dëmtuara.
➢ Aneurizem - Me kalimin e kohës, presioni i vazhdueshëm i gjakut që lëviz nëpër një
arterie të dobësuar mund të bëjë që një seksion i murit të tij të zmadhohet dhe të formojë
një fryrje (aneurizëm).Një aneurizëm mund të këputet potencialisht dhe të shkaktojë
gjakderdhje të brendshme të rrezikshme për jetën.
Page | 18
Dëmtim të zemrës
➢ Semundje e arteries koronare - Sëmundja e arterieve koronare ndikon në arteriet që

furnizojnë gjakun në muskulin tuaj të zemrës.Arteriet e ngushtuara nga sëmundja e
arterieve koronare nuk lejojnë që gjaku të rrjedhë lirshëm nëpër arteriet tuaja.Kur gjaku
nuk mund të rrjedhë lirshëm në zemrën tuaj, ju mund të përjetoni dhimbje në gjoks, një
sulm në zemër ose ritme të parregullta të zemrës (aritmitë).
➢ Zemra e majtë e zgjeruar - Presioni i lartë i gjakut detyron zemrën tuaj të punojë më
shumë se sa duhet, në mënyrë që të pompojë gjakun në pjesën tjetër të trupit tuaj. Kjo bën
që barku i majtë të trashet ose të ngurtësohet (hipertrofia e ventrikulit të majtë).
➢ Infrakt - Me kalimin e kohës, tendosja në zemrën tuaj e shkaktuar nga presioni i lartë i
gjakut mund të bëjë që muskujt e zemrës tuaj të dobësohen dhe të punojnë më pak në
mënyrë efikase.Përfundimisht, zemra juaj e tronditur thjesht fillon të lodhet dhe të
dështojë.
Dëmtim të trurit
➢ Sulmi iskemik i përkohshëm - Shpesh shkaktohet nga ateroskleroza.

➢ Goditje - Presioni i lartë i pakontrolluar i gjakut mund të çojë në goditje duke dëmtuar
dhe dobësuar enët e gjakut të trurit tuaj, duke i bërë ata të ngushtohen, këputen.
➢ Demenca - Demenca është një sëmundje e trurit që rezulton në probleme me të
menduarit, të folurit, arsyetimin, kujtesën, vizionin dhe lëvizjen.
Dëmtim të veshkëve
➢ Dështimi i veshkave - Presioni i lartë i gjakut është një nga shkaqet më të zakonshme të
dështimit të veshkave.
➢ Dhimbja e veshkave (glomeruloskleroza) - është një lloj dëmtimi i veshkave i
shkaktuar nga dhëmbëzimi i glomerulave.Glomerulët janë grupe të vockla të enëve të
gjakut brenda veshkave tuaja që filtrojnë lëngun dhe mbeturinat nga gjaku juaj.
➢ Aneurizmi i arteries së veshkave - Një aneurizëm është një fryrje në murin e një ene
gjaku.Kur shfaqet në një arterie që çon në veshkë, ajo njihet si aneurizëm e arteries
veshkore (renale).
Page | 19
Dëmtim të syve
➢ Dëmtim të enëve të gjakut të syrit (retinopatia) - Presioni i lartë i gjakut mund të

dëmtojë enët që furnizojnë gjak në retinën tuaj, duke shkaktuar retinopati.
Kjo gjendje mund të çojë në gjakderdhje në sy, shikim të paqartë dhe humbje të plotë
të shikimit.Nëse gjithashtu keni diabet dhe tension të lartë, jeni në një rrezik edhe më
të madh.
➢ Mbledhja e lëngjeve nën retinë (koroidopatia) - Në këtë gjendje, lëngu ndërtohet
nën retinën tuaj për shkak të një ene gjaku që rrjedh në një shtresë të enëve të gjakut
të vendosura nën retinë.Koroidopatia mund të rezultojë në shikim të shtrembëruar ose
në disa raste dhëmbje që dëmtojnë shikimin.
➢ Demtimet nervore (neuropatia optike) - Kjo është një gjendje në të cilën fluksi i
bllokuar i gjakut dëmton nervin optik.Mund të vrasë qelizat nervore në sytë tuaj, gjë
që mund të shkaktojë gjakderdhje brenda syrit tuaj ose humbje të shikimit.
(GoldmanL,2018)
2.9 Procesi infermieror

Kujdesi infermieror për të sëmurin hipertensiv përfshin disa shkalle të ndryshme si:
➢ Vlersimin infermieror,
➢ Diagnozen infermierore,
➢ Ndërhyrjen infermieroer.
2.9.1 Vlersimin Infermieror

Kur merret informacioni mbi historinë e sëmundjes, infermieri merr në konsiderate faktorët
rriskues të hipertensionit, historitë familjarë në lidhje me HTA-në, marrjen e një dietë me kalori,
ushqimet me përmbajtje sodium dhe potasiumi, pirjen e alkolit dhe ushtrimet e përditshme që
kryen pacienti.Infermieri vlerson historitë e mëparshme apo të momentit përsa i përket
sëmundjeve kardiovaskulare dhe renale, si dhe medikamentet e fundit te administruara.
Kur bëhet diagnostikimi i pacientit me hipertension, shumë pacientë nuk paraqesin
simptoma.Megjithatë ata mund të perjetoinë dhimbje koke , marrje mendsh, zbehtësi si rezultat i
ngrities së presionit te gjakut. Infermieri siguron matjen e presionit të gjakut në të dyja krahët e
pacientit.Merren 2-3 matje për çdo pacient dhe një mesatare vlerësohet si vlerë e tensionit.
Page | 20
Bëhet matja e tensionit arterial pas kryerjës së aktiviteteve fizike dhe situatave që shkaktojnë
ankth, për të zbuluar nëse këto situata kanë efekte në presionin e gjakut. Për te zbuluar
ndryshimet ortostatike infermieri gjithmonë duhet te masë tensionin arterial në pozicionin shtrirë
ose ulur, dhe dy minuta më vonë në pozicionin drejt.Kryhet ekzaminimi fundus okuli e syrit për
të zbuluar ndryshime vaskulare në retinë.Aparenca e retines mund të tregojë një keqësim dhe
prognozën hipertensionit.Vlerësimi fizik është i nevojshëm në diagnostifikimin e disa kushteve
që shkaktojnë hipertension sekondar. Prezenca e zhurmave abdominale është tipike në pacientët
me sëmundje e renovaskulare.
2.9.2 Diagnozen Infermierore

Diagnozat infermierore janë të rëndësishme por gjithashtu edhe sipërfaqësore.
Që do të thotë se infermieri për të sëmurët me HTA ,mund të vendosni diagnozën të tilla si:
➢ Mungesë njohurish lidhur me marrëdhëniet midis regjimit terapeutik dhe proçesit të

sëmundjes,
➢ Mos pajtimi lidhur me efektet anësore të medikamenteve,
➢ Ose ndryshime në perfuzionet e indeve lidhur me zvogëlimin e rrjedhës së gjakut,
➢ Ndryshime në ushqyerje,
➢ Pamundësi individuale për tu përshtatur lidhur me efekte e sëmundjes kronike dhe
ndryshimeve kryesore në mënyrën e jetesës.
2.9.3 Ndërhyrjen Infermierore

Rritja e njohurive për menaxhimin e semundjes - Për pacientët me hipertension esencial
infermieri në fillim rekomandon modifikimet e mëposhtme në menyrën e jetesës;
➢ Kufizimin e sodiumit,
➢ Renien në peshë,
➢ Modifikime në marrjen e sasisë së alkolit,
➢ Ushtrime,
➢ Teknika relaksuese,
➢ Shmangien e pirjes së duhanit.
Këto modifikime janë cilesuar si themelore ne kontrollin e hipertensionit. Nese modifikimet jane
te pasuksesshme, mjeku sugjeron perdorim e medikamenteve antihipertensive.
Page | 21
Kufizimi i Na+:
Infermieri i keshillon të gjithë pacientët me hipertension të zvogëlojnë marrjen e kripës

mesatarisht 150 mmol/l në më pak 100 mmol/1 çdo ditë (më pak se 2.3 g sodium).
Për të realizuar këtë qëllim infermieri këshillon pacientin që të shmangin shtimin e kripës në
tavolinë, të shmangin gatimin me kripë, te kufizojnë ushqimete konservuara dhe ato të ngrira.
Infermieri rishikon dietën e tre ditëve të pacientit për të identifikuar nëse janë shtuar marrjet e
sodiumit. Infermieri sugjeron ngrënien e frutave, erëza, bimë barishtore dhe substanca te tjera që
nuk përmbajnë kripë. Substancat të cilat janë produktet kimike që zëvendësojnë kripën përdoren
sipas rekomandimit të mjekut.Rekomandimet nga mjeku janë të nevojshme sepse zëvendësuesit
e kripës kanë përmbajte te larta kaliumi dhe tek pacienti mund të kemi hiperkalemi e shoqëruar
me një problem shoqërues sic është dëmtimi renal.Megjithëse kripa është e kufizuar, pacienti
duhet të zbatojë me korrektësi nivelin e lejueshëm te kaliumit, kalciumit dhe magnezit në
dietë.Të dhënat tregojnë se një nivel i ulët i elektroliteve shoqërohet me një rritje të presioni të
gjakut.
Renien në peshë
Nëse pesha e pacientit është më shumë se 10% mbi peshën ideale, infermieri inkurajon pacientin
për rënien në peshë.Infemieri diskuton arsyet e rënies në peshë dhe harton një dietë për këtë
qëllim.Për shkak të lidhjeve midis lyrave të saturuara dhe kolesterolit me peshën, një plan për
rënien në peshë formulohet me kufizimet e meposhtme:
➢ Yndyrnat totale me pak se 30% e kalorive të marra çdo ditë,

➢ Yndyrna të saturuara më pak se 10%,
➢ Kolesterol më pak se 300mg/ditë,
➢ Modifikime në marrjen e alkolit.
Pacienti i thuhet se konsumimi i alkolit mund të ngre presionin arterial të gjakut dhe ndikon në
reduktimin e kalorive.
Page | 22
Ushtrimet
Me aprovimin e mjekut infermieri mund të ndihmojë pacientin të zhvillojë një program të

rregullt ushtrimesh.Rekomandohet të kryhen rregullisht ushtrime aerobike si vrapim, notim, ecje
në bazë të gjendjes së individit të moshuar.Pacienti duhet të fillojë ushtrimet gradualisht dhe
duhet ti ndërpresë ato dhe të njoftojë mjekun nëse ndodh një frymëmarrje e shkurtër, dhimbje
gjoksi, dobësi, apo zbehje.
Shmangia e pirjes së duhanit
Megjithëse pirja e duhanit nuk ështe e lidhur drejtëpërdrejtë me hipertensionin,ai është faktori
kryesor riskues për sëmundjet kardiovaskulare. Pacientët të cilët pijnë duhan duhet të ndalojnë
pirjen e tij.
Trajtimi medikamentoz
Terapia medikamentoze është individuale për çdo person në bazë të moshës, sëmundjes, vlerave
të presionit të gjakut.
Diuretiket: Këto barna në tubulat e veshkëve pengojnë rithithjen e natriumit dhe të sasisë së
duhur të klorit dhe ujit.Disa nga barnat e këtij grupi janë: Hidroklortiazidi (50-100 mg në ditë),
Furosemidi (40-160 mg në ditë), Spirolaktoni (25-300 mg në ditë), Triamtereni (100-120 mg në
ditë).
Beta-bllokuesit: Të cilët veprojnë duke e zvogëluar frekuencen e zemrës, vëllimin minutor dhe
forcën tkurrëse të zemrës ndërsa rrisin rezistencën vaskulare periferike.
Këtu bëjnë pjesë: Propranololi (40-600 mg në ditë), Metoprololi (200-400 mg në ditë) etj,
ACE- inhibitorët: Keto medikamente perdoren ne mjekimin e hipertensionit dhe te insuficiences

medikamente perdoren ne parandalimin e nefropative.
Alfa-bllokuesit : Mund të trajtojnë presionin e gjakut.
Kalcibllokuesit : Keto medikamente pakesojn forcen e kontraksionit te miokardit te zemres

(inotrope negative).
Page | 23
Mospajtimi me rregjimin terapeutik
Qëllimi është që pacienti të pranojë rregjimin terapeutik, për të minimizuar rrezikun për dëmtim
të organeve.Pacientët të cilët kanë nevojë për trajtim medikamentoz për të kontrolluar
hipertensionin,kanë nevojë për të administruar medikamente.Shpesh pacientët ndërpresin
administrimin e medikamenteve antihipertensive për vetë faktin se ata nuk kanë simptoma
hipertensive.
Pacientët gjithashtu mendojnë se nëse presioni i gjakut është kthyer në vlera normale e
nëpërmjet administrimit të antihipertensiveve, nuk është e nevojshme ti përdorin këto
medikamente për një kohë të gjatë.Pacientët mund të ndalojnë administrimin e antihipertensivëve
për shkak të efekteve anësore apo kostove të tyre.Infermieri dhe individi moshuar duhet te
diskutojnë qëllimet përfshirë efekte anësore të trajtimit individual, për të ndihmuar atë që të
identifikojë problemet kryesore.Pacientët te cilët nuk miratojne trajtimin me antihipertensiv, janë
në rrezik të madh për demtimin e organeve dhe krizës hipertensive.
Përgatitja dhe edukimi shëndetësor në shtëpi
Nëse është e mundur pacienti duhet të ketë në shtëpi një aparat tensioni për të matur tensionin
arterial në mënyrë te rregullt dhe periodike. Infermieri vlerëson aftësinë e pacientit për të mësuar
si të masë TA.Nëse pacienti nuk mund ta masë vetë TA atëherë një pjestar i familjes instruktohet
se si ta kryejë këtë procedurë. (Bimi,Dervishi,Xhaferraj,2018)
Page | 24
3. DEKLARIMI I PROBLEMIT
Këtë temë kam zgjedhur për studim për arsyje që është ndër diagnozat më të shpeshta në
moshën e shtyer, si dhe është një sëmundje që rrezikon rëndë shëndetin e popullatës në
përgjithësi. Gjithashtu me anë të këtij punimi kam identifikuar shkakëtarët , vështirësitë, dhe të
gjitha problemet që sjellë HTA tek popullata, duke ju referuar më shumë moshave të shtyera.
Në hulumtimin e realizuar në Spitalin Rajonal Prizren kemi identifikuar të dhënat e mëposhtme:
Pjesa më e madhe e pacientëve me hipertension arterial gjatë periudhes Mars-Gushtë 2019 ishin
të gjinisë femrore me 127 raste ,kurse pjesa tjeter i takonte gjinisë mashkullore me 168 raste.
Grupmosha më e prekur me HTA është ajo mbi 65 vjeç duke numëruar gjithsej 129 raste duke
lënë pas grupmoshen 46-65 vjeç me 76 raste , ndërsa numri më i vogël i rasteve i takon
grupmoshes 31-45 vjeç me 13 raste. Janë trajtuar gjithsej 218 raste me hipertension arterial, 117
prej të cilave ishin me vendbanim në qytet dhe 101 raste me vendbanim në fshatra.Muaji i
frekuentuar me numrin më të lartë të rasteve me hipertension ishte muaji Prill.
Duke pasur parasysh të gjithë faktorët ndikues në shfaqjen e HTA duhet të merren parasysh
masat parandaluese, vizitat rutinore të ndryshme të pacienteve dhe popullatës në përgjithësi,
edukimi mbi mënyrën e ushqyerjes,etj.
Page | 25
4. METODOLOGJIA
Burimi kryesorë i të dhënave për realizimin e këtij vlerësimi te pacientët me hipertension kanë
qenë protokollet në repartin e Internos në Spitalin “Prim.Dr.Daut Mustafa” në Prizren, në
periudhën kohore Mars-Gushtë 2019.
Të gjitha të dhënat statistikore të shfrytëzuara për realizimin e këtijë studimi janë të lejuara nga
drejtori i Spitalit Rajonal “Prim.Dr.Daut Mustafa” në Prizren. Paraqitja e të gjitha të dhënave të
analizuara është bërë përmes tabelave dhe grafikoneve me numër absolut dhe duke llogaritur
strukturën.
Rezultatet e fituara tregojnë se gjinia më e prekur me HTA është gjinia femrore me grupmoshën
mbi 65 vjeç. Qyteti ishte vendbanimi me numrin më të lartë të rasteve me HTA që mund ti
referohet qasjes më të lehtë të pacientëve në Spital.Muaji i frekuentuar me numrin më të lartë të
rasteve me hipertension ishte muaji Prill.
Page | 26
5. REZULTATET
Për përgatitjen e këtij punimi kam analizuar të gjithë pacientët të cilët kanë qenë të shtruar në
Spitalin e Prizrenit me hipertension arterial, gjatë periudhës Mars-Gushtë 2019.
Tabela 1: Pacientët e shtruar në Spitalin e Prizrenit
Nr. Emri/Mbiemri Mosha Vendbanimi Gjinia

1. M.K 39 Prizren F
2. B.J 55 Lubovishtë M
3. A.J 64 Malishevë M
4. V.M 51 Prizren F
5. H.H 68 Prizren F
6. M.L 46 Prizren F
7. L.L 69 Arbanë M
8. H.K 72 Prizren F
9. S.S 48 Landovic F
10. H.H 46 Bresan M
11. XH.B 72 Zojz F
12. D.M 63 Grazhdanik F
13. R.S 50 Zllapuzhan F
14. F.K 70 Zhur F
15. F.D 34 Prizren F
16. A.B 86 Billushë M
17. F.A 79 Zhur M
18. Y.P 65 Prizren M
19. F.SH 57 Lubinjë F
20. R.B 67 Bllac M
21. N.K 78 Petrov F
22. F.K 70 Zhur F
23. K.D 63 Arbanë F
24. Z.O 76 Prizren F
Page | 27
25. M.F 47 Prizren F
26. V.GJ 57 Leshan F
27. N.B 57 Prizren F
28. L.R 41 Krushë e Madhe F
29. S.G 45 Prizren F
30. K.D 60 Korishë F
31. E.K 77 Brezne M
32. I.I 76 Korishë F
33. H.B 70 Prizren F
34. H.H 76 Brezne M
35. XH.SH 69 Hoqë e Qytetit F
36. S.K 66 Prizren F
37. N.P 78 Prizren F
38. M.N 70 Prizren M
39. A.Q 67 Prizren M
40. I.R 69 Krushë e Madhe M
41. F.K 63 Prizren M
42. M.J 74 Zhur M
43. R.K 62 Prizren F
44. R.B 63 Prizren F
45. S.I 80 Prizren F
46. R.A 63 Prizren F
47. B.K 74 Hoqë e Qytetit F
48. V.K 52 Kabash F
49. B.V 83 Suharekë F
50. XH.B 71 Hoqë e Vogel M
51. SH.K 44 Vlashnje M
52. SH.M 59 Mamushë F
53. B.M 77 Arbanë M
Page | 28
54. XH.Y 75 Suharekë F
55. B.R 75 Prizren F
56. F.C 79 Hamzë F
57. F.G 74 Lubizhdë F
58. N.B 50 Rahovec F
59. S.H 41 Prizren F
60. Z.D 60 Arbanë F
61. E.Z 80 Prizren F
62 M.K 39 Prizren F
63. GJ.B 63 Mamushë M
64. A.H 40 Samadrazh M
65. V.S 81 Lubizhdë M
66. P.P 78 Zymë F
67. S.SH 70 Prizren M
68. S.S 57 Krushë e Madhe F
69. J.SH 51 Suharekë F
70. B.B 73 Prizren F
71. V.Q 78 Prizren F
72. N.K 77 Krushë e Madhe M
73. H.O 63 Prizren F
74. SH.K 52 Prizren M
75. SH.R 72 Prizren M
76. F.GJ 74 Lubizhdë F
77. SH.D 80 Krushë e Madhe F
78. XH.G 72 Malishevë F
80. M.A 70 Lubinjë F
81. XH.K 86 Prizren F
82. N.XH 59 Prizren F
Page | 29
83. M.G 74 Landovic M
84. G.Q 83 Prizren M
85. XH.G 73 Prizren F
86. B.H 80 Prizren F
87. H.B 72 Korishë F
88. F.F 52 Peqanës M
89. H.E 62 Sllapuzhanë F
90. R.SH 58 Lubinjë M
91. F.J 65 Lubizhdë F
92. S.B 74 Prizren M
93. L.A 69 Zhur M
94. SH.T 76 Zymë M
95. F.S 70 Suharekë F
96. Z.K 65 Grejkocë F
97. S.M 70 Prizren M
98. N.K 60 Prizren F
100. S.G 71 Prizren M
101. E.K 78 Therandë F
102. S.S 60 Rahovec M
103. S.G 70 Shirokë F
104. SH.Z 85 Prizren M
105. R.S 77 Prizren F
106. H.K 57 Prizren F
107. Y.B 57 Prizren F
108. I.B 54 Prizren F
109. A.V 31 Mushnikovë M
110. D.K 61 Zhur F
111. V.S 63 Zhur F
Page | 30
112. Z.J 63 Suharekë F
114. J.S 73 Prizren F
115. F.S 65 Sopi F
116. F.B 76 Prizren F
117. S.M 56 Leskovec F
118. S.D 67 Samadrazh M
119. N.B 77 Sopi F
120. H.M 85 Prizren M
121. R.SH 67 Zoqishtë M
122. SH.C 83 Rahovec F
123. N.SH 67 Prizren F
124. B.F 51 Prizren F
125. SH.M 61 Arbanë F
126. H.G 56 Prizren M
127. H.P 61 Arbanë M
129. SH.K 81 Tërnje M
130. S.D 87 Krushë e Madhe M
131. R.M 86 Kushnin M
132. E.G 74 Prizren F
133. R.M 74 Prizren M
134. H.D 80 Krushë e Madhe F
135. B.Z 62 Prizren M
136. N.B 81 Prizren M
137. F.V 59 Rahovec M
138. H.R 85 Kobajë F
139. S.B 85 Rahovec F
Page | 31
141. F.B 54 Arbanë F
142. M.GJ 71 Sllatinë F
143. F.H 63 Prizren F
144. XH.V 65 Prizren M
146. V.M 59 Prizren F
147. M.K 81 Prizren M
148. Z.Z 82 Mamushë F
149. S.R 65 Lubizhdë F
151. M.F 51 Prizren M
152. B.K 82 Buqe F
153. SH.K 52 Prizren M
154. F.GJ 74 Lubizhdë F
155. J.M 59 Kuk F
156. J.D 58 Krushë e Madhe F
158. M.A 70 Lubinjë F
159. SH.K 86 Prizren F
160. N.XH 59 Prizren F
161. M.G 74. Landovic M
162. G.Q 83 Prizren M
163. XH.G 72 / F
163. B.H 81 Prizren F
164. H.B 72 Korishë F
165. F.F 52 / F
166. H.E 62 Sllapuzhanë F
167. R.SH 58 Lubinjë M
168. F.J 65 Lubizhdë F
Page | 32
169. S.B 74 Prizren M
170. Z.A 69 Zhur M
171. SH.T 70 Zymë M
173. Z.K 58 Suharekë F
174. V.G 53 / F
175. S.M 76 Prizren F
176. M.K 60 Prizren F
178. S.G 71 Prizren F
179. E.K 70 Shirok F
180. SH.Z 85 Prizren F
181. S.Z 86 Prizren F
182. R.SH 77 / F
184. Y.B 56 Prizren F
185. A.B 31 Mushnikovë M
186. D.K 61 Prizren F
187. V.S 63 Zhur F
189. Z.SH 71 / F
190. I.V 59 Prizren F
191. S.D 67 Samadrazhë M
192. H.M 85 Prizren M
193. N.B 76 Sopi M
194. K.SH 67 Zogishtë M
195. SH.C 83 Rahovec F
196. N.SH 67 Prizren F
197. B.F 51 Prizren F
Page | 33
198. SH.M 61 Arbanë F
199. H.D 91 Gjonajë M
200. SH.D 67 Suharekë M
201. K.K 80 Prizren F
202. J.G 80 Prizren M
203. M.B 54 Prizren M
204. J.J 59 Arbanë M
205. A.M 65 Landovicë M
206. H.M 59 Prizren F
207. G.GJ 71 Prizren F
208. F.R 83 Prizren F
209. R.SH 66 / F
210. SH.S 77 Brodosan F
211. SH.A 77 Prizren F
213. Z.B 72 Prizren M
214. SH.XH 76 Lubizhdë F
215. F.G 49 / F
216. S.K 83 / F
217. F.C 49 Prizren F
Page | 34
Të dhënat statistikore që disponon reparti i Internos në kuadër të Spitalit Rajonal“Prim. Dr. Daut
Mustafa” në Prizren për hipertensionin arterial sipas gjinisë janë paraqitur në tabelën 2.
Tabela 2 Struktura e pacientëve me hipertension arterial sipas gjinisë
Gjinia Numri Përqindja
Femër 127 58.26 %
Mashkull 68 31.19 %
Gjithësej 218 100%
Pjesa më e madhe e pacientëve me hipertension arterial gjatë periudhës Mars-Gushtë 2019 ishin
të gjinisë femrore me 127 raste ose 58.26 %, kurse pjesa tjetër i takonte gjinisë mashkullore me
168 raste ose 31.19 % .
100
80
60
40
20
0
Femër Mashkull Gjithesej
Figura 3 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas gjinisë
Ashtu siq u tregua edhe në tabelen më sipër pjesa më e madhe e pacientëve me HTA gjatë
periudhës Mars-Gushtë 2019 ishin të gjinisë femrore me 58.26%.
Page | 35
Në tabelën 3 është paraqitur ndarja e pacientëve me hipertension arterial në bazë të
grupmoshave.
Tabela 3 Ndarja e pacientëve me hipertension arterial sipas grupmoshave
Mosha Numri Përqindja
31-45 vjeç 13 Pacientë 5.96 %
46-65 vjeç 76 Pacientë 34.86 %
Mbi 65 vjeç 129 Pacientë 59.17%
Grupmosha më e prekur me HTA është ajo mbi 65 vjeç duke numëruar gjithsej 129 raste apo
59.17%, duke lënë pas grupmoshen 46-65 vjeç me 76 raste apo 34.86%, ndërsa numri më i vogël
i rasteve i takon grupmoshes 31-45 vjeç me 13 raste apo 5.96% (Tabela 3).Më poshtë keni dhe
grafiken e hipertensionit arterial sipas grupmoshave.
60
50
40
30
20
10
0
31-45 vjeç 46-65 vjeç Mbi 65 vjeç
Figura 4 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas grupmoshave
Ashtu siq u tregua edhe në tabelen më sipër grupmosha më e prekur me HTA është ajo mbi 65
vjeç duke numëruar gjithsej 129 raste apo 59.17%, duke lënë pas grupmoshen 46-65 vjeç me 76
raste apo 34.86%, ndërsa numri më i vogël i rasteve i takon grupmoshes 31-45 vjeç me 13 raste
apo 5.96% (Grafikoni 2).
Page | 36
Në repartin e Internos në kuadër të Spitalit Rajonal “Prim. Dr. Daut Mustafa ” në Prizren, gjatë
periudhës kohore Mars-Gushtë 2019, janë trajtuar gjithsej 218 raste me hipertension arterial, 117
prej të cilave ishin me vendbanim në qytet dhe 101 raste me vendbanim në fshatra (Tabela 4)
Tabela 4 Shpërndarja e hipertensionit arterial sipas vendbanimit
Vendbanimi Numri Përqindja %
Qyteti 117 53.67 %
Fshatra 101 49.03 %
Gjithësej 218 100 %
Më poshtë keni dhe grafiken e hipertensionit arterial sipas vendbanimit.
Fshatra, 49.03
Qyteti , 53.67
Figura 5 Shpërndarja e hipertensionit arterial sipas vendbanimit
Ashtu siq u tregua edhe në tabelen më sipër pjesa më e madhe e pacientëve ishin me vendbanim
në qytet 53.67 % kurse një pjesa tjeter ishin me vendbanim në fshatra 49.03 %. Kjo edhe mund
të spjegohet me faktin se të sëmurët me vendbanim në qytet kanë qasje më të lehtë në spital, ata
për probleme shëndetësore lajmërohen menjëherë në Spital, përderisa në rrethina pjesa më e
madhe e të sëmurve mund të trajtohen në KShP (Grafikoni 3).
Page | 37
Në tabelën 5 dhe grafikonin 4 janë paraqitur të dhënat për numrin e pacientëve me hipertension
arterial gjatë muajve të vitit, duke filluar nga Mars i vitit 2019 deri në Gushtë të vitit 2019.
Tabela 5 Struktura e pacientëve me hipertension arterial sipas muajve të vitit
Muaji Numri Përqindja %

Mars 37 17.97 %
Prill 57 26.15 %
Maj 32 14.68 %
Qershor 35 16.06 %
Korrik 36 16.51 %
Gushtë 21 9.63 %
30.00%
25.00%
20.00%
15.00%
10.00%
5.00%
0.00%
Mars Prill Maj Qershor Korrik Gushtë
Figura 6 Paraqitja grafike e hipertensionit arterial sipas muajve të vitit
Këto të dhëna na tregojnë se muaji Prill ka pasur numrin më të lartë të rasteve me HTA, gjithsej
57 raste ose 26.15 %, ndërsa muaji Gushtë kishte numrin më të vogel të rasteve me HTA, gjithsej
21 raste apo 9.63 %.
Page | 38
6. KONKLUZIONET DHE REKOMANDIMET
Në përfundim të këtij punimi nxjerrim këto konkluzionet e mëposhtme:
➢ Pjesa më e madhe e pacientëve me hipertension arterial gjatë periudhes Mars-Gushtë

2019 ishin të gjinisë femrore me 127 raste ose 58.26 %, kurse pjesa tjeter i takonte gjinisë
mashkullore me 168 raste ose 31.19 % .
➢ Grupmosha më e prekur me HTA është ajo mbi 65 vjeç duke numëruar gjithsej 129 raste
apo 59.17%, duke lënë pas grupmoshen 46-65 vjeç me 76 raste apo 34.86%, ndërsa
numri më i vogël i rasteve i takon grupmoshes 31-45 vjeç me 13 raste apo 5.96%.
➢ Në repartin e Internos në kuadër të Spitalit Rajonal “Prim. Dr. Daut Mustafa ” në Prizren,
gjatë periudhes kohore Mars-Gushtë 2019, janë trajtuar gjithsej 218 raste me hipertension
arterial, 117 prej të cilave ishin me vendbanim në qytet dhe 101 raste me vendbanim në
fshatra.
➢ Muaji i frekuentuar me numrin më të lartë të rasteve me hipertension ishte muaji Prill.
REKOMANDIMET:
Disa nga rekomandimet infermierore për pacientët me HTA:
➢ Parandalim ose trajtim sa më i lehtë dhe i efekshëm,

➢ Ngritja e vetëdijes tek popullata në lidhje me HTA,
➢ Vizitat e rregullta tek mjeku,
➢ Kufizimi i sodiumit,
➢ Renien në peshë,
➢ Ushtrime, këshillimi dhe trajtimi i pacientëve për kryerjen e ushtrimeve të ndryshme në
mbajtjen nën kontrollë të HTA-së,
➢ Teknika relaksuese,
➢ Shmangien e pirjes së duhanit,
➢ Dieta me më pak yndyra dhe me më shumë fruta,
➢ Edukimi i pacientit rreth teknikave të monitorimit të shtypjes së gjakut në shtëpi,
➢ Këshillohet pacienti që të krijojë një listë me vlerat e TA sa herë që ka matur në shtëpi
dhe të raportojë tek mjeku,
➢ Këshillimi i pacientit për menaxhimin e situatave stresuese,
➢ Të lajmërohet tek mjeku në rast të përkeqësimit të gjendjes shëndetësore.
Page | 39
7. REFERENCAT
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK83291/
• I.Bimi/D.Dervishi/B.Xhaferraj. Geriatria dhe Kujdesjet infermieror
Geriatria.Prof.K.Zallari
Medical Surgical Nursing Brunner and Suddarth. 2010.
• Kumar V, Abbas A, Fausto N, Mitchell R. Basic Pathology ROBBINS.
• Fauci A,Braunwald E, Kasper D, Hauser S, Longo D, Jameson L, Loscalzo J. Parimet e
mjekësisë interne HARRISON.
• Shala M, Lenjani B. Kujdesi shëndetësor për klasen e II të shkollës së mesme të
mjekësisë.
• A.V. Chobanian, G.L. Bakris, H.R. Black, et al.The Seventh Report of the Joint National
Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure:
the JNC 7 report JAMA, 289 (2003), pp. 2560-2572
• https://singaporeosteopathy.com/2015/05/31/what-is-blood-pressure/
• Welch Center for Prevention, Epidemiology and Clinical Research, Johns Hopkins
Hospital, Baltimore, Maryland 21287-6231
• https://medlineplus.gov/ency/article/000468.htm
• Division of Cardiology, St Luke's-Roosevelt Hospital Center, Columbia University,
College of Physicians and Surgeons, New York, NY 10019, USA
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/secondary-hypertension/symptoms-
causes/syc-20350679
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure/symptoms-
causes/syc-20373410
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure/symptoms-
causes/syc-203734100
• I.Bimi/D.Dervishi/B.Xhaferraj. Geriatria dhe Kujdesjet infermieror
Geriatria.Prof.K.Zallari
Medical Surgical Nursing Brunner and Suddarth. 2010.
Page | 40
8. APPENDIXES
Pyetësori mbi temën: “KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET ME HIPERTENSION”
Jepni përgjigjen duke rrumbullakësuar ose shënuar njërën nga përgjigjet për të cilën mendoni se
ju përket juve.
1. Mosha juaj
a) 35-44
b) 45-54
c) 55-64
d) 65-75
2. Gjinia juaj
a) Femër
b) Mashkull
3. Edukimi juaj
a) Të pakompletuar shkollë fillore

b) Shkollimi fillor të kompletuar
c) Shkollim të mesëm
d) Shkollimt të lartë
e) Shkollim tjetër____________________________________________________________
4. A keni të afërm që vuajnë nga shtypja e lartë e gjakut?
a) Po , kush vuan? __________________________________________________________

b) Jo
5. Jam identifikuar me shtypje të lartë të gjakut:
a) < 3 vite
b) 4-6 vite
c) 7-10 vite
d) > 11 vite
Page | 41
6. A e matni shtypjen e gjakut në mënyrë të rregullt?
a) Po
b) Jo
7. Matjen shtypjes së gjakut e bëj:
a) Vet, pa ndihmën e askujt

b) Me ndihmën e familjarëve
c) Në qendrën e Mjekësisë Familjare
Vendosni shenjën iks (X) për përgjigjen që mendoni se i takon intervistuesit.
Nr. Kujdesi ndaj Pajtohem Pajtohem Nuk e Nuk Nuk

ushqyeshmëris për ta plotësisht pjesërisht di pajtohem pajtohem
mbajtë nën kontroll pjesërisht plotësisht
shtypjen e gjakut
8. Për shujtat e mia, unë i
zgjidhi ushqimet me më pak
kripë
9. Unë aplikoj shpesh mes-
shujta të pasura me perime
10. Unë aplikoj shpesh mes-
shujta të pasura me pemë
11. Në racionet e mia zgjedh
ushqimet me më pak kalori
12. Preferoj ushqime për nga
shija pavarësisht si ndikojnë
në shtypjen e gjakut
13. Në racionet e mia kur
konsumoj qumësht e zgjidhi
atë që ka më pak yndyrë
14. Hudhra më ndidhmon ta
Page | 42
mbaj në kontroll shtypjen e
gjakut
15. Nuk i kushtoj rëndësi
ushqimeve sepse nuk
ndikojnë në shtypjen e
gjakut
16. Ju lutem tregoni për njohuritë tuaja se si ka ndikuar dieta në shtypjen e lartë të gjakut?
______________________________________________________________________________
Nr. Kujdesi ndaj aktivitetve Pajtohem Pajtohem Nuk e Nuk Nuk

fizike për ta mbajt nën plotësisht pjesërisht di pajtohem pajtohem
kontroll shtypjen e gjakut pjesërisht plotësisht
17. Vrapimi është aktiviteti im
fizik i preferuar
18. Aktivitetet fizike nuk më
ndihmojnë aspak për ta
mbajtur në ekuilibër
shtypjen e gjakut
19. Kur kam nevojë të shkoj në
treg zakonisht e bëj duke
ecur në kembë
20. Për ndërrimin e kateve në
ndërtesa i përdori shkallët,
jo shensorin
21. Rregullimi e kopshtit të
shtëpis e bëj vet,pa ndihmë
e askujt
Page | 43
22. Unë zakonisht bëj ecje:
a) Rreth 30 minuta qdo ditë

b) Rreth 30 minuta qdo 2 ditë
c) Rreth 1 orë në ditë
d) Më shumë se 1 orë në ditë
e) Nuke ci në këmbë
23. Ju lutem shpjegoni për aktivitetet tjera që ju i bëni për ta mbajtur në ekujlibër shtypjen e
gjakut?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
24. A jeni konsumues i duhanit?
a) Po
b) Jo (kaloni në pytjen nr.29)
25. Sa cigare konsumoni brenda 24h?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 44
Nr. Sjelljet tjera që kanë Pajtohem Pajtohem Nuk e di Nuk Nuk

të bëjnë me stilin e plotësisht pjesërisht pajtohem pajtohem
jetës–(mos) pjesërisht plotësisht
konsumimi i duhanit
26. E konsumoj duhanin
sepse në këtë mënyrë i
shmangem oreksit të
tepërt
27. E konsumoj duhanin
sepse nuk gjej dot
mënyra për ta ndërprerë
atë
28. Konsumimi i dihanit
nuk më shkakton
ngritjen e shtypjes së
gjakut
29. Informimin për dëmin
që shkakton konsumimi
i duhanit e marrë nga
infermierët
30. Unë shpesh diskujtoj
me familjarët për dëmet
që i shkakton duhani
31. A konsumoni alkool?
a) Po
b) Jo (kalo në pytjen nr.33)
Page | 45
32. Sa alkool konsumoni brenda 24 orëve?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Nr. Menagjimi i stresit si Pajtohem Pajtohem Nuk e di Nuk Nuk

plotësisht pjesërisht pajtohem pajtohem
mënyrë e kujdesit te
pjesërisht plotësisht
shtypja e lartë e gjakut
33. Dëgjoj muzikë
qetësuese
34. Shpreh ndjenjat duke
qar
35. Shpreh ndjenjat duke
qesh
36. Kërkoj shoqëri me
njerëzit që din të bëjnë
humor
37. Mbyllem në vetmi
38. Stresi nuk më shkakton
ngritje e shtypjes së
gjakut
39. I zgjedh problemet duke
punuar
40. Konsumoj vazhdimisht
duahn
41. Bëj ushtrime për
qetësim e muskujve
Page | 46
Nr. Menagjimi i barnave Pajtohem Pajtohem Nuk e di Nuk Nuk

pjesërisht pajtohem pajtohem
antihipertensive si plotësisht
pjesërisht plotësisht
mënyra e kujdesit
42. Unë i përdor barnat
kundër shtypjes së lartë të
gjakut vetëm kur kam
simptome/shenja
43. Barnat kundër shtypjes së
lartë të gjakut i përdori
vetëm sipas udhëzimeve
të mjekut
44. Unë kam vend të veqantë
për ruajten e barnave
kundër shtypjes së lartë të
gjakut
45. Para përdorimit të
barnave zakonisht e
kontrolloj afatin e
përdorimit
46. Para përdorimit të
barnave zakonisht e
kontrolloj ngjyrën e tyre
47. Për mënyrën e aplikimit
të barnave kundër
shtypjes së lartë të gjakut
kujdesem vet
48. Nëse pas marrjes së
barnave nuk ndihem mire
e thërras urgjencën
Page | 47
49. Ju lutemi tregoni emrat e barnave që i përdorni për shtypjen e lartë të gjakut?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
50. Ju lutem tregoni se qka tjetër ju ndihmon për ta mbajtur në ekuilibër shtypjen e gjakut?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Page | 48

Kujdesi Infermieror Tek Pacientet Me Hipertension

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kujdesi Infermieror Tek Pacientet Me Hipertension

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

University of Business and Technology in Kosovo

UBT Knowledge Center

Theses and Dissertations Student Work

KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET ME HIPERTENSION

Follow this and additional works at: https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd

Part of the Nursing Commons

KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET ME HIPERTENSION

Viti akademik 2016/2017

KUJDESI INFERMIEROR TEK PACIENTET ME HIPERTENSION

Mentori: Prof. Ass. Dr. Sejran Abdushi

Ky punim është përpiluar dhe dorëzuar në përmbushjen e kërkesave të pjesshme

Mentori i temës: Prof. Ass. Dr.Sejran Abdushi .

Punimi përmban gjithsej: 50 faqe, 5 tabela, 6 figura,

Falënderoj kolegët dhe miqtë e mi për mbështetjen.

LISTA E TABELAVE ................................................................................................................ IV

FJALORI I TERMAVE ............................................................................................................. V

2. SHQYRTIMI I LITERATURËS ............................................................................................ 9

2.1 Fiziologjia e presionit arterial ........................................................................................................... 10

6. KONKLUZIONET DHE REKOMANDIMET.................................................................... 39

HTA- Hipertensioni arterial,

SBP- Presioni i gjakut sistolik,

DBP- Presioni i gjakut diastolik,

ACEi – Inhibitor i enzimes se konversionit,

KShP- Kujdesi Shëndetësor Parësor.

Hipertensioni parësor i referohet shumicës së njerëzve me presion të lartë të gjakut (afërsisht

HTA-përkufizohet si rritje e presionit të gjakut në arterie.

Hipertensioni është ritja e tensionit arterial mbi vlerat 140/90 mmHg

Hipertensioni arterial ndahet në dy grupe kryesore: hipertensioni esencial dhe hipertensioni

Hipertensioni esencial i cili perfshinë perqindjen më të lartë të të sëmurëve hipertensiv, shkaku i

Ndërsa hipertensioni sekondar ka një përqindje më të vogel të të sëmureve hipertensiv në

Zbulimi i hershëm i hipertensionit, diagnostifikimi dhe mjekimi janë shumë të rëndësishëm në

VËLLIMI FREKUENCA STRUKTURA FUNKSIONI

Figura 1 Percaktuesit e presionit arterial

Shtypja e gjakut matet me milimetër të shtyllës së zhivës (mmHg), ku zakonisht lexohen dy

Klasifikimi i presionit te gjakut SBP, mmHg DBP, mmHg

Hipertension i stadit 2 160–179 100–109

Hipertension i stadit 3 ≥180 ≥110

Hipertensioni sistolik i ≥140 <90

2.2 Matja e presionit te gjakut

2.4 Hipertensioni arterial

Shkaqet: shumë faktorë mund të ndikojnë në presionin e gjakut, duke përfshirë:

➢ Sasia e ujit dhe kripës që keni në trup

Hipertensioni ndahet në:

2.5 Hipertensioni esencial

Një numër i kushteve mund të shkaktojnë hipertension sekondar.

Disa sëmundje të veshkëve mund të shkaktojnë hipertension sekondar, përfshirë:

➢ Komplikimet e diabeteve (nefropatia diabetike) - Diabeti mund të dëmtojë sistemin e

➢ Koarktacioni i aortës - Me këtë defekt që është përgjithësisht i pranishëm gjatë lindjes,

➢ Mosha - Rreziku i presionit të lartë të gjakut rritet ndërsa plakeni.Deri në moshën 64

Ndonjëherë shtatzënia kontribuon në presionin e lartë të gjakut, gjithashtu.

2.8 Komplikimet e hipertensionit

Si rezultat, ju mund të përjetoni:

➢ Arteriet e dëmtuara dhe të ngushtuara - Presioni i lartë i gjakut mund të dëmtojë

➢ Semundje e arteries koronare - Sëmundja e arterieve koronare ndikon në arteriet që

➢ Sulmi iskemik i përkohshëm - Shpesh shkaktohet nga ateroskleroza.

➢ Dëmtim të enëve të gjakut të syrit (retinopatia) - Presioni i lartë i gjakut mund të

2.9 Procesi infermieror

2.9.1 Vlersimin Infermieror

2.9.2 Diagnozen Infermierore

➢ Mungesë njohurish lidhur me marrëdhëniet midis regjimit terapeutik dhe proçesit të

2.9.3 Ndërhyrjen Infermierore

Infermieri i keshillon të gjithë pacientët me hipertension të zvogëlojnë marrjen e kripës

➢ Yndyrnat totale me pak se 30% e kalorive të marra çdo ditë,